M U 1. L do chn ti: Vn hc Vit Nam t bui s khai n nay tri qua nhiu thi k.

k. Mi thi k u li du n ring vi nhng tc gi tc phm sng mi trong lng bao th h c gi. Ha trong cng cuc i mi t nc, vn hc sau 1975 cng i mi t duy ngh thut, c bit l ngh thut tiu thuyt. Nu nh nn vn hc cch mng ca ta trong sut ba mi nm (1954-1975) khi dy v pht trin cao thc cng ng dn tc m ct li l tinh thn yu nc, tinh thn dn tc, v thc giai cp th sau 1975; khi t nc ha bnh, cuc sng tr li vi qui lut bnh thng, con ngi li tr v vi mun mt ca i sng thng nht, phi i din vi bao nhiu vn trong mt giai on c nhiu bin ng, i thay thc tnh thc c nhn; i hi phi c s quan tm n tng con ngi, tng s phn, vn hc phi p ng nhu cu . Do vy, tiu thuyt thi k i mi c nhng chuyn bin phong ph, a dng, lm nng li khng kh c phn lng l ca tiu thuyt giai on trc. Con ng i mi ny du cn nhiu th thch, du cha tht hon thin nhng chng ta thy cng phn no nh hnh.Trn con ng y, c th ni, L Lu l mt trong nhng tc gi t nhng bc chn u tin li du n sau m trong lng ngi c vi Thi xa vng, tiu thuyt ot gii thng ca Hi nh vn Vit Nam. Tc phm gy c ting vang, thu ht s ch ca nhiu nh nghin cu vn hc v vic i mi t duy ngh thut trong tiu thuyt. c gi bit n L Lu t trc Thi xa vng vi nhng truyn ngn lm rung ng lng ngi nh: Trong lng nh, Ngi cm sng, Chuyn k t m trc, Ngi v ng ci, Qu hng ngi lnh v quyn tiu thuyt u tin: M rng. Nhng phi n Thi xa vng th L Lu mi tht s tr thnh mt hin tng. Ngi ta thy khp ni din n v Thi xa vng. Anh chng nh qu Giang Minh Si ca nh vn i vo tn cc ng ngch ca cuc sng, hn vt c bin gii, ra

khi a phn nc Vit. C th ni L Lu thnh cng vang di. Sau thnh cng y, ng vn mit mi lao ng v nhng a con tinh thn ca ng li ln lt ra i nh : i t khng bit a (1989), Chuyn lng Cui (1991), Sng y sng (1995), Chuyn hai nh (2000). Tt nhin, khng phi nhng tc phm ca ng u thnh cng, u l nhng nh cao ca vn hc nhng khng th ph nhn rng sng tc ca ng u th hin tinh thn mit mi lao ng, s nghim tc ca nh vn trn con ng tm ti, sng to hng i mi cho tiu thuyt. Trong tng tc phm ng th hin s i mi ca mnh nhiu gc . Chnh s i mi y gp phn em n cho vn hc nhng hnh tng mi l v ngi lnh trong chin tranh, ngi lnh trong i thng v nhng hin tng nng bng ang c quan tm trong x hi. Trong qu trnh lao ng mit mi, nghim tc, L Lu khng nh mnh nhiu th loi nh : tiu thuyt, truyn ngn, kch, tp vn Thnh qu ngh thut ca ng c khng nh trong mt lot gii thng nh: gii nh hi thi truyn ngn bo Vn Ngh 1967-1968 (khng c gii nht) vi truyn ngn Ngi cm sng, gii A cuc thi vit v thng binh ca Hi nh vn, B thng binh vi truyn Ngi v ng ci. c bit vi gii thng ca Hi nh vn dnh cho Thi xa vng, c hng lot bi pht biu v tiu thuyt ca ng. C th ni L Lu tr thnh cy bt ca vn chng ng i c nhiu nh nghin cu quan tm. Vy ci g to nn s thnh cng cho L Lu? C rt nhiu yu t, trong theo ti khng th khng k n ngh thut xy dng tc phm ca tc gi m c th l ngh thut trn thut ca ng. Tuy nhin, gc thi php th cha c cng trnh nghin cu mt cch h thng tc phm ca ng m ch khai thc vi kha cnh trong cc bi vit tn mc. Nhn chung, sng tc ca L Lu khng phi tt c u l nh cao, l kit tc nhng n c sc hp dn ring lm cho ngi c chm vo ri th

kh m dt ra c hay ni nh Trn ng Khoa L Lu bit cun ht ngi i bng mt th vn khng nht. Ngay c nhng truyn xong xong, ngi c vn thu lm c mt ci g y, c khi l mt chi tit, mt on t cnh hoc mt nt phc ha tnh cch nhn vt [51,tr.80]. L Lu c mt v tr kh quan trng trong thi k i mi vn hc, tc phm ca ng xng ng c nghin cu ring bit trong mt cng trnh. V vy, trong lun vn ny, chng ti s vn dng mt s kin thc v L lun vn hc v vn hc thi k i mi m bn thn lnh hi c trong qu trnh hc tp tm hiu, sp xp, h thng cc vn c lin quan n ngh thut xy dng tiu thuyt ca L Lu mong ch ra c mt s nt ni bt trong phong cch trn thut ca nh vn nhm gp phn vo vic nghin cu tc phm ca ng mt cch su sc hn, ton din hn. Hy vng rng,vi lun vn ny, chng ti c th ng gp mt phn nh trong cng trnh nghin cu chung v L Lu thy c ng gp ca nh vn i vi vn hc dn tc trong qu trnh i mi tiu thuyt cng nh gp phn nhn nhn v tr ca nh vn trong vn hc ng i.

2. Gii hn ti: L Lu c v tr kh vng chc trong lng bn c bi qa trnh sng tc tng i dy vi hng lot tc phm nhiu th loi khc nhau trong nhiu giai on khc nhau, nhng ch khc nhau. Nhng do hn ch v mt thi gian cng nh kh nng nghin cu nn ngi vit ch tp trung kho st cc tiu thuyt: - M rng (1975) - Ranh gii (1979)

- Thi xa vng (1986) - i t khng bit a (1989) - Chuyn lng Cui (1991) - Sng y sng (1995) - Hai nh (2000) 3. Lch s vn : 3.1 Phn m u: Ci tn L Lu khng cn xa l vi c gi. ng l nh vn sng tc nhiu th loi v kh thnh cng. L nh vn mang c cht qu nhng k thc vn sng ca ng v cng phong ph vi kho tng l s tri i lc li. ng thuc lp nh vn qun i, ra i v trng thnh trong thi k chng M cu nc. Ngi c bit n tn L Lu vi tc phm trnh lng Tt lng ma (1964). Sau l cc truyn ngn: Ngi cm sng, Pha mt tri, Chuyn k t m trc v n Ngi v ng ci th ng tht s to c du n trong lng c gi. y cng l tc phm ot gii trong cuc thi vit v thng binh ca Hi nh vn v B thng binh. Hi hng tiu thuyt xut hin trong nhng truyn ngn ca ng nh d bo mt thnh cng xa hn na v mi ngi vn khc khoi mong ch mt ting vang, mt bc nhy xa hn na L Lu. Khng ph lng c gi, quyn tiu thuyt u tin ca ng ra i, l M rng (1975). y l quyn tiu thuyt ti chin tranh c th ni l kh thnh cng. Tc gi xy dng hnh nh mt cuc chin oai hng nhng cng khng km phn bi thm ca cc chin s Trng Sn. Tc phm phn no to c du n ring, mi m. Trong thi im by gi, M rng ra i th hin mt cch nhn nhn hin thc c phn mnh dn ca nh vn so vi xu th thi i l s no nc ca lng ngi

trc chin thng vang di 1975. Tuy nhin c c L Lu trong lng ngi c lc by gi v cho n mai sau th phi ni n Thi xa vng. N l a con ngoan ca nh vn. a con ny em n nt mi m tht s c nhen nhum t M rng. Ci Thi xa vng rt gn y lm xn xao d lun. u cng nghe thi xa vng, u cng thy Giang Minh Si, thm ch L Lu cn c gi l cu Si! L Lu thuc kiu nh vn vit bn. Sau thnh cng ca Thi xa vng ng khng dng li, t mn m vn i tip con ng mnh m d cho kh chng gai, chng gai nh bc chn ca nhng chin s m ng Trng Sn. H vn i v ngy mai ti sng. L Lu cng c nin tin y, lng dng cm y, ng cng l ngi lnh m! ng bn ch cng vic thay i cch vit tiu thuyt ca mnh. V vy, i t khng bit a, Chuyn lng Cui, Sng y sng, Hai nh tip tc ra i. Tt nhin khng phi tt c u thnh cng nhng mi tc phm u c mt nt ring ng cho ta quan tm. Cho n nay, trong my mi nm sng tc, L Lu c mt khi lng tc phm ng trn trng. 3.2 Nhng kin xung quanh ngh thut trn thut trong tiu thuyt L Lu: Tiu thuyt L Lu gn lin vi qu trnh i mi tiu thuyt ca vn hc Vit Nam. N em n cho ngi c nhng n tng mi m v mt phong cch ngh thut ring bit ca nh vn qun i L Lu. Ty vo cm hng tip cn, mc ch v phm vi khai thc vn , cc nh nghin cu cp ti mt s kha cnh ni bt v ngh thut trn thut trong tiu thuyt ca ng vi mc m nht, nhiu t khc nhau. Mt trong nhng nt ni tri trong li t s ca L Lu c cc nh nghin cu quan tm, cp ti l li hnh vn t nhin ca ng v s cch tn, tm ti ci mi trong cch thc trn thut. Trong tng tc phm khc nhau, nhiu gc khc cc nh nghin cu u thng nht vi nhau rng L Lu lun c cch tn trong trn thut, lun lm mi tiu thuyt ca mnh. ng khng bao gi bng lng vi

li mn c. mi tiu thuyt ca ng ngi c u c th nhn thy s cch tn ca nh vn c bit l s i mi hnh tng ngi trn thut, kt cu li vn trn thut. Ni nh Ng Tho: Hu nh anh khng va lng vi bt c b mt phng phiu, mt kt cu quen thuc no. Anh dn ngi c i t xa ti gn t gn li bt ra xa, ang chuyn hm nay bng quay bt v qa kh, ang t tuyn trc sang chuyn tuyn sau, t pha trong ra pha ngoi, t ni tm trc tip qua li ngi k ca ngi khc [102,tr. 215]. Vn ca ng khng phi l kiu vn d di quen thuc, c qua mt ln l c th hiu ht cc tng ngha. Vi mi ln tip xc tc phm l mt ln ngi c tm thm mt vn no . Nhng vn c nh vn giu kn trong li vn ca mnh m ni nh Trn ng Khoa th l th vn khng nht, ng nhn xt : L Lu bit cun ht ngi i bng mt th vn khng nht. Ngay c nhng truyn xong xong ngi c vn thu lm c mt ci g y , c khi l mt chi tit, mt on t cnh hoc mt nt phc ha tnh cch nhn vt. [51, tr.80]. Cng suy ngh vi Trn ng Khoa, inh Quang Tn cng cho rng vn ca anh chng nh qu c mt sc ht v hnh bng li vn mang phong cch ring: Vn anh khng rnh r, khng mch lc nhng c cht nha g y bn trong. Nhiu khi c on c trang c thng thnh m ngi c vn thy thch, khng ai ch v ngi ta bit y l vn t nhin ca ring anh, ch khng phi anh lm vn m ch anh v vn phm [93, tr.17]. Chnh cht vn t nhin y em n cho chng ta nhng trang vit c sc v nhng cnh sinh hot ca nng thn min Bc; v hnh nh ngi lnh trong chin tranh, ngi lnh trong thi bnh. Nhn nhn tiu thuyt thuyt L Lu gc trn thut, nh nghin cu Hong Ngc Hin li ch n cu vn, ng c bit hng th vi kiu t cu ca L Lu, tha nhn s thnh cng trong ngh thut xy dng tiu thuyt khng dng li li vn mch lc. Cng nh inh Quang Tn, ng cho rng L Lu c vn phong ring : Trong Thi xa vng cu vn la tha c khi mm v ri nh bn nhng li rt c. Cu vn L Lu l mt s thch vi cch t cu qu

mch lc, gy gn do s thm nhun ng php ca mt ngn ng phng Ty to ra [35, tr.119]. Cng nhn xt v ngh thut trn thut, La Khc Ha quan tm n ngi trn thut : Ngi trn thut k li cu chuyn v cuc i Giang Minh Si khng phi l ngi c c dp c suy ngm, m l n c ni tht to nhng iu hnh nh n ngm ngh xong xui. Cho nn ch no n cng lm li, li k ca n la tha, di dng m ci lun th l rt r. th tc phm li c g kt thc c hu {}. Nguyn tc trn thut s thi cng li du n mi quan h gia ngi k chuyn v ngi c trong Thi xa vng. Nhng t bn cnh nhng tc phm cng thi, tiu thuyt ca L Lu ng l bc ngot ca ting trnh i mi vn xui ngh thut {95, tr.66}. Ng Tho cng tha nhn s tm ti sng to li vn trn thut ca L Lu l mt cng vic cn c khch l: Cng s bun ci v l bch na khi khuyn L Lu chn cch vit chn mc c in. Ch c th ngh l anh hiu bit y i tng khi iu anh mun ni l tm c, sng t th anh s c c cch th hin thch hp, d hoa m bay bm mt cht hay mc mc tht th cng khng quan trng g {102, tr.217}. Nhn xt v kiu kt cu trn thut trong tiu thuyt L Lu, Trn ng Khoa cng ch ti kiu kt cu truyn lng trong truyn trong tiu thuyt M rng. ng cho rng: y l cun tiu thuyt vit trc tip v chin tranh vi ci nhn khng n gin v thi im , c th coi l mnh dn. L Lu cp n s phn ca mt lp ng trong chin tranh. Oai hng v bi thm. Gin n v phc tp. Mi ngi l mt cch rng m u rm rt, phi t m ly li m i. Chng ai ging ai, bng nhng con ng ring, nhng s phn ring, h n vi cuc chin tranh bi trng{51,tr.83}. Nhiu nh nghin cu thng nht kin rng Thi xa vng l cu chuyn v cuc i Giang Minh Si nhng m ra rt nhiu vn , to nn tnh nhiu tng bc cho cu chuyn. Ngi c c th tm thy t nhng vn ln lao n nhng vn vn vt trong i sng. Nguyn Bch Thu vit : C l to chuyn qa chng? Nhng Thi xa vng l nhng trang bi kch v s hn

phi , s xen ci vo nhau : chin tranh ri ha bnh, nng thn ra thnh ph, nh qu v k ch Khng phi ngi vit a hai mng ngu nhin bp vo nhau, cho tn ti bn nhau, m gn ni ci xen vi nhau nh l s tip tc v pht trin t nhin ca lch s [96]. Mt c im ni bt khc cng c ch trong tiu thuyt L Lu l cht ging giu nhi. Cc nh nghin cu u nhn nhn s thnh cng ca nh vn khi s dng cht ging trm tnh v cht ging giu nhi phn nh hin thc. Nhn xt v mt trong nhng yu t em n thnh cng cho L Lu trong Thi xa vng, nh nghin cu Thiu Mai cho rng : Cch nhn thu o ca anh, tm lng thit tha ca anh th hin y ging vn, mt ging vn trm tnh va gi c v m m chn tnh, va khch quan khng thm bt t v, c bit khng cay c, chnh ging vn nh vy gp phn ng k vo sc thuyt phc hp dn ca tc phm [65]. La Khc Ha th cho rng: Thi xa vng ca L Lu l mt tiu thuyt giu nhi c o. N khng cn s dng nhng th php l ha quen thuc nh phng i hay vt ha hnh nh con ngi lm n ra ting ci. N ch n gin thut li nhng chuyn tht nh a m c th to ra c mt hnh tng giu nhi. Nh th li vn ca Thi xa vng khi th nh bng a, lc li xt xa, ch chit nhng giu nhi bao gi cng l ging ch o ca n. {96, tr.6667}. Cng cp ti ging trn thut, Tt Thng nhn xt v thi ca nh vn trong Thi xa vng: L Lu ph phn mt thi qua, m x n nhng khng h on trch, khng cay nghit, khng ni khng. Anh ph phn nhng d lun, hon cnh lng x nhng nm su mi to nn tnh cch Giang Minh Si, lm kh cuc i Si my chc nm tri, nhng anh khng h bi bc, ch bai nhng ngi nng dn. Trong Thi xa vng anh vit nhng trang nng m tnh ngi v ngi nng dn chn lm tay bn, mt nng hai sng. Ngi bt L Lu vit v nng thn tht l nhn hu {102}.

Nhn nhn ng gp ca L Lu v mng tiu thuyt ln truyn ngn, inh Quang Tn cho l L Lu vit u c truyn ngn v tiu thuyt v c hai th loi anh u thnh cng, nhng thnh cng hn vn l tiu thuyt. ti hu phng nng thn min Bc trong chin tranh chng M c nhiu ngi vit, nhng L Lu l ngi vit thnh cng hn c. Hnh nh anh nng dn mc o lnh tr thnh vin chc thnh th cng c nhung nh vn cp n, nhng L Lu thnh cng hn. C l l hai thnh cng tiu biu nht ca L Lu [93, tr.22]. Tiu thuyt ca L Lu cn c nhn nhn nhng gc khc Nguyn Bch Thu nhn xt v vic khai thc ti trong tiu thuyt L Lu v khng nh tnh tch cc trong vic cp n hnh phc con ngi: Tiu thuyt khng ngn ngi miu t sc dc, tnh yu nhc th l mt lnh vc rt ring ca mi c nhn. Miu t nhng con ngi t nhin, khai thc yu t tch cc ca con ngi t nhin cng l mt kha cnh nhn bn ca vn hc ( {} Hai nh ca L Lu) [96, tr.231]. Nguyn Trng Lch khng nh thnh cng ca L Lu trong tiu thuyt Thi xa vng vic khai thc nhng xung t ca tri tim con ngi: C th khng nh nt i mi Thi xa vng l tc gi khng hng ngi bt mnh m t cc s kin lch s x hi bn ngoi theo thi gian t s chn chin trng mu la nh mt s tc phm cng thi v c trc m i su khai thc nhng xung t y kch tnh ca tri tim con ngi trong bi cnh gi t chin tranh v hu phng thi ha bnh. T nhng bi nghin cu v tiu thuyt L Lu m ra cho ngi vit hng th tm hiu vn ny. Hc tp, k tha nhng bi vit c lin quan n sng tc ca L Lu, chng ti mun i su vo tm hiu ngh thut trn thut trong tiu thuyt ca ng v pht trin n thnh bi nghin cu khoa hc trong lun vn ny. 4. Phng php nghin cu:

4.1 Phng php h thng: Mt trong nhng phng php bao trm m thi php hc rt quan tm l phng php h thng. V vy trong lun vn, chng ti s dng phng php nghin cu ny. Khi p dng phng php ny vo nghin cu ngh thut trn thut trong tiu thuyt L Lu yu cu phi t tng yu t ca ngh thut trn thut trong tiu thuyt ca ng vo h thng ngh thut trn thut ni chung, trong tin trnh chung ca vn hc dn tc; phn tch nhng mi quan h gia cc yu t vi nhau ng thi t n vo trong giai on i mi vn hc v trn tin tnh pht trin ca th loi t s ca vn hc dn tc. 4.2 Phng php phn tch : Trong qu trnh thc hin lun vn chng ti c s dng mt s dn chng minh ha cho lp lun ca mnh. Do , phng php phn tch c vn dng trnh by cn k vn hoc bnh gi cc vn c th trong lun vn. 4.3 Phng php thng k: Trong chng mc nht nh ca qu trnh nghin cu, chng ti s dng phng php thng k xem trong mi yu t ngh thut tng s xut hin ca nhng hin tng no l cao, hin tng no l thp v n c bo hiu iu g khng. 5. ng gp ca lun vn: Khi nghin cu vn xui ngh thut, vn c ngi nghin cu quan tm nhiu chnh l ngh thut trn thut. chnh l mt trong cc yu t em n s thnh cng cho nh vn trong qu trnh chuyn ti t tng, quan m ca mnh. V vy, khi nghin cu sng tc ca L Lu chng ti c bit quan tm n ngh thut trn thut ca ng c bit mng tiu

thuyt v theo chng ti tiu thuyt l vng t th hin r nht phong cch ca nh vn. Tiu thuyt l th loi sinh sau mun trong qa trnh sng to ngh thut ca ng nhng n li c ngha nht nh trn con ng i mi tiu thuyt ca dn tc. Kho st tiu thuyt ca ng gc thi php, c th l ngh thut trn thut chng ti khng c tham vng ch ra c tt c c im ngh thut trong sng tc ca nh vn, ch mong c th gp phn khng nh s thnh cng nht nh ca nh vn trong qu trnh mit mi lao ng sng to ngh thut, thy c din mo ring ca L Lu trong tin trnh sng tc ni chung v trong qu trnh i mi tiu thuyt ni ring ca vn hc nc nh. 6. Kt cu ca lun vn: Ngoi phn dn nhp v kt lun, lun vn gm ba chng: Chng 1: Ngi trn thut trong tiu thuyt L Lu Chng2: Kt cu li vn trn thut Chng3: Ging iu trn thut