Tiu thuyt lch s - mt khuynh hng ni bt trong vn xui quc ng Nam B u th k XX

Phan Mnh Hng

1|Trang

Cuc xm lng ca thc dn Php c tc ng ln i vi x hi Vit Nam ni chung v Nam B ni ring. Cng vi vic thay i din mo vn ho x hi l s thay i din mo ca nn vn hc. Nhng thp k cui cng ca th k XIX, nn vn hc dn tc chng kin s tan r ca nhiu quan nim vn hc trung i. Tuy th, mt quan nim vn hc cho thi k cn hin i vn cha c xc lp mt cch vng chc. Vn hc ang d dm tm li i trc nhng nh hng mnh m ca nn vn hc Phng Ty, c bit l vn hc Php, v mt nn vn hc khng my xa l l vn hc Trung Quc. Song song vi s v ca nn vn hc c v ni dung, hnh thc, th loi, vn t, l s hnh thnh mt quan nim vn hc mi. Tuyn ngn ca nn vn hc mi, mt chng mc no c pht biu trong li ta cun tiu thuyt vit bng ch quc ng u tin xut hin Nam K, Truyn thy Lazar Phin, ni ln quan nim ngh thut mi m rt khc vi tiu thuyt trung i v cuc sng, x hi v con ngi. bit rng dn ta chng thiu chi th vn ph truyn ni v nhng ng anh hng ho kit, nhng tay ti cao tr c ri , m nhng ng thuc v i xa, nay chng cn na. Bi v ti mi dm by t mt chuyn i nay l s thng c trc mt ta lun nh vy s c nhiu ngi ly lng vui m c, k th cho quen mt ch, ngi th cho ng gii bun mt giy(1) Phi n 23 nm sau (1910) Trn Chnh Chiu trong cun Hong T Oanh hm oan mi khng nh li: T ngy cc ng cao minh trong lc chu by din dch cc th chuyn ch nho ra quc m, th t thy c chuyn no ni v vic trong x mnh. Cc truyn ang lm l chuyn Tu. Nay ti ng son mt bn mi ni v x mnh, dng ting ni thng cho mi ngi hiu ng. (2) Nhng pht biu ny phn no ni ln c c im v tnh cht ca nn vn
2|Trang

hc mi, dng ting ni hng ngy, vit nhng chuyn t ra cho mi ngi hiu ng. Mt xu hng th hin s dn ch ho trong vn hc. C th ni, Nam B l mnh t xut hin nhng iu kin cho qu trnh i mi vn hc sm hn so vi c nc nh ch quc ng, bo ch, nh in,...y cng l ni ra i cun tiu thuyt vit bng ch quc ng u tin, Truyn thy Lazar Phin (1887) ca Nguyn Trng Qun. Tuy vy phi n thp k th hai ca th k XX tr i th nn vn hc ny mi pht trin mnh m v s lng tc phm v tc gi. Giai on ny phi k n cc nh vn nh L Hong Mu, Nguyn Chnh St, Bu nh, Trn Chnh Chiu, Ph c, Tn Dn T, Phm Minh Kin, Nguyn Bu Mc, Nguyn Bu ..., c bit l H Biu Chnh. Tiu thuyt Nam B hng v nhng vn phong ph trong x hi nh vn phong tc, vn tm l x hi, hin thc x hi, vn lch s, vn i t, ...Mt khc, yu cu ca cng cuc i mi nn vn hc khng ch dng mc i mi v ni dung m cn l s i mi v hnh thc th hin, tc l i hi s a dng v chng loi. V vy tiu thuyt Nam B giai on ny pht trin rm r theo nhiu khuynh hng, khng nhng vy m cn c nhiu chng loi. Khuynh hng tiu thuyt th s vi nhng tc phm tiu biu ca H Biu Chnh nh: Con nh giu, Con nh ngho, Tin bc bc tin, Ngn c gi a, Khc thm,...Khuynh hng tiu thuyt c tnh cht trinh thm tiu biu l Ph c vi: Chu v hip ph, La lng, Tnh trng huyt l, ...Bin Ng Nhy c Kim Thi d s. Khuynh hng tiu thuyt ngha hip vi nhng tc phm tiu biu ca Nguyn Chnh St nh: Ngha hip k duyn, Mt i hip khch, Man hoa kim hip ... Khuynh hng tiu thuyt lch s l mt khuynh hng ni bt nht c v s lng tc phm, tc gi, cng nh thnh tu: c mt s nh vn Nam B chuyn vit tiu

thuyt lch s, ngay nhng ngi khng chuyn v ti ny cng vit t nht mt vi cun. Cuc xm lng ca thc dn Php vp phi s khng c quyt lit ca nhn dn ta. Nhng nm u th k XX, Nam B c nhiu cuc ni dy, tiu biu nh cuc khi ngha ca Phan Xch Long (1913). Nhiu cuc bi cng din ra si ni v quyt lit. Cuc nh cng nm 1912 ca cng nhn Ba Son, my cuc mt tinh ln n ra Si Gn phn i Php trc xut nhng ngi min Trung v min Bc hot ng chnh tr ra khi Nam K, t co m mu chia r v chia ct lnh th ca thc dn Php. Nm 1925, ton quyn Varenne ti Si Gn. Nhn dn ng ln i yu sch dn ch. Cng nm , Php bt cc Phan Bi Chu Thng Hi v b mt a v nc, nh m hi c. C nc dy ln phong tro a n x Phan Bi Chu. Phong tro ang si sc th ci cht ca Phan Chu Trinh ngy 24 3 1926 li gy nn xc ng mnh cho nhn dn c nc, dy ln phong tro tang Phan Chu Trinh. Si Gn hn 14 vn ngi i a m tang, bin thnh cuc biu tnh c trt t, mt cch by t thi chnh tr ca nhn dn vi b my thng tr. Ting vang t nhng s kin ph vo i sng x hi v vn hc mt lung sinh kh mi lm tnh hn b mt x hi Vit Nam, khi m hnh nh ca cc s phu yu nc t ngt hin v sau bao nhiu nm b t y. Nhng ngi cm bt cm thy cn c mt hng i mi trong sng tc, ngoi nhng ti quen thuc. l mong mun c ni ln kht vng ca c mt dn tc, mun tm li hn nc mt thi c ct ln t cc s phu yu nc u th k XX. Nhm p ng yu cu cp thit ca thi i, trong iu kin by gi, trnh s kim duyt kht khe ca k th, khng cn cch no khc l ly chuyn lch s ngy xa ni bng ni gi sang chuyn ng thi. Ti hin qu kh ho hng ca dn tc l p lng yu nc, nhc nh quc dn ng
3|Trang

bo ng bao gi qun qu kh, v phi lm iu g cho hin ti, ci vic m ng cha lm. Nh vy s ra i v pht trin thnh mt khuynh hng ni bt ca tiu thuyt lch s Nam B c c s khch quan t yu cu thc bch ca i sng u tranh si ng ca dn tc, ng thi tiu thuyt lch s cng c tc ng khng nh trong vic c v ng vin nhn dn u tranh dnh c lp. Bn cnh , tiu thuyt lch s ra i cng c nguyn nhn t yu cu a dng v th loi trong tin trnh hin i ha vn hc. Mt mt khc khng km phn quan trng, l s phn ng li hin tng dch thut truyn Tu. Tnh t 1904 cho n 1910 bc u thy c 46 truyn Tu c dch v lu hnh Nam B. Theo a Ch vn ha thnh ph H Ch Minh, trong khong thi gian t u th k cho n 1932 m s c gn 30 dch gi c sch in, h dch trn 70 quyn khc nhau. Trong s nhng truyn c dch, khng phi cun no cng tt c v ni dung t tng ln ngh thut Ngi c mi tng lp, v h tiu th nhng mc khc nhau. Ngi ta lu thng tn tui ca nhng anh hng Trung Quc c tht hay tng tng nhiu hn l tn tui cc anh hng lit n Vit Nam. (3) Trc tnh hnh , cc nh vn Nam B phn ng li bng cch sng tc tiu thuyt lch s. H ku gi ng bo b nhng iu nhm nh m tn d oan cho dn tr kp duy tn. Trng Duy Ton trong li ta cun tiu thuyt lch s Phan yn ngoi s tit ph gian trun (1910) vit : Theo tr mn ca ti nay phi b nhng L Hu php thut, Kim nh thn thng, Khng Thng phong trn, Th Hng trc qu, Chung Ly lp trn, B Tt cu Binh, i Thnh lon thin cung, Anh ng v trn cnh...m sp by nhng chuyn chi mi, by gi mc du, min l cho lnh khi ci no d oan v bo ng phn minh th ri. (4) Cc nh vn thy rng ngi c ai cng thng lu tn tui nhng nhn vt lch s Trung Quc, trong lc lch s Vit

Nam u c km g? Ti sao khng vit lch s Vit Nam cho ng bo xem. Nh vn H Biu Chnh trong Nng gnh cang thng (1930) cho rng: Trung Hoa c s ri c truyn na. Vit Nam cng c s h li khng c truyn hay sao? Ay vy, mt b truyn An Nam v du khng gip vui cho c gi c i na th cng bin chp mt on s tch ca nc mnh, lm nh th tng c l khng phi l mt vic lm v ch. (5) Cc nh vn khng ch ni khng m h cn chng t bng vic sng tc nhng tc phm tiu thuyt lch s ly ti t lch s dn tc, th hin mt tinh thn yu nc, t ho v truyn thng dn tc, gp ting ni vo phong tro u tranh ca nhn dn. Nh ni, tiu thuyt lch s Nam B ra i mt mt do yu cu thc t ca i sng dn tc, mt khc l do yu cu ca s a dng ho v ti v chng loi trong tin trnh hin i ho trong vn hc, cng vi mt hin tng him thy trong lch s vn hc l s phn ng vn khng c g i mi lm so vi vn hc truyn thng. Tiu thuyt lch s Nam B cn chu nh hng ln ca tiu thuyt c in Trung Hoa t ngn ng, kt cu cho n cch xy dng nhn vt, mc du c mt s cch tn v ngh thut nhng vn khng ng k. Ngh thut tiu thuyt hin i xut hin trong Truyn Thy Lazar Phin, n u th k XX vn cha c k tha v pht trin thm. iu ny cng d dng l gii, nhng g Nguyn Trng Qun lm qa mi m, qu sm so vi thc t ng thi. Vn hc 30 nm u th k XX l thi k vn ng chuyn mnh t vn hc trung i sang vn hc cn hin i, v vy n c nhng bc qu , khp khing v dch dc, khin cho by gi nhn li, thy c nhiu iu dng nh bo th, tr tr so vi yu cu i mi ngy cng nhanh ca bn thn nn vn hc. Nhng l mt tt yu, vn hc khng th ngay lp tc bin i hon ton. Bi ci mi khng phi d dng c chp nhn, khi m truyn thng
4|Trang

vn hc c n su vo tm khm ca nh vn cng nh cng chng. iu ny l gii s k tha nhng yu t truyn thng c ca vn hc dn tc trong thi k mi, c bit l vn hc Nam B. Nhng ngi cm bt Nam B phn ln hp th nn Ty hc, nhng mt khc h cng c qu trnh theo nho hc, mc du c nhng c gng vt thot ra khi nhng quy phm ca vn hc truyn thng, nhng khng trit . V pha khch quan, yu cu ca thc t sng tc i hi vn hc hng ti tng lp bnh dn l nhng ngi lao ng bnh thng trong x hi, vn quen thuc vi ti trung, hiu, tit, ngha, hin gp lnh ca vn hc truyn thng. Tm l phng khong, thch phiu lu mo him, trung thc ngha kh, l nhng vn phn nh trong ni dung ca truyn Tu. iu cho thy ti sao li c phong tro c tiu thuyt Tu rng ri nh vy Nam B, nhng truyn ny phn ln l tiu thuyt lch s. Trong vn hc qu kh, mt s tiu thuyt lch s vit bng ch Hn ca Vit Nam cng chu nh hng su sc ca tiu thuyt c in Trung Hoa, chng hn nh tc phm Hong L Nht Thng Ch. n nay, do yu cu ca thc t, cc nh vn Nam B mn li hnh thc cng khng c g l l c, iu quan trng l n p ng c khu v ca c gi, va vi kh nng ngi cm bt v iu ng qu l nu cao tinh thn t ho v lch s dn tc. Bao nhiu cng tiu thuyt lch s lm trn c s mnh lch s ca n ri. li ln sng dch thut t Truyn Tu. Du vy, s phn ng biu hin bng sng tc ch mc i mi v ni dung phn nh ch v mt hnh thc th hin Nhn chung tiu thuyt lch s Nam B c hai dng chnh, xut hin hai giai on khc nhau. Giai on u tiu thuyt lch s c tnh cht ngoi s. Khi sng tc, lch s ch c dng nh ci nn tc gi i su vo miu t cuc sng i t ca c nhn, ca con ngi c th khng c tht trong lch s. Tiu

biu cho loi ny l tc phm Phan yn ngoi s Tit ph gian trun (1910) ca Trng Duy Ton, On hng qun Phng Kim Hu ngoi s, T Hu Nhi ngoi s ca L Hong Mu. Phan yn ngoi sOn hng qun Phng Kim Hu ngoi s ly bi cnh thi Php h, miu t cuc i chm ni ca Phng Kim Hu, tc phm vn cha kt thc, nhng khng hiu sao tc gi khng cho in phn tip theo? Nhn chung cc tc phm tiu thuyt ngoi s ny c nhiu tnh tit, din bin, m t qung i nhn vt, khung cnh , ct truyn u rt ra t thc t ng thi. Cc tc phm vn cn s dng li vn bin ngu c i c vn lu lot, kt thc c hu. ng thi cng c du hiu ca vn phong hin i trong mt s on miu t, c bit l cun On hng qun Phng Kim Hu ngoi s c nhiu tnh tit ly k hp dn, c tnh cht trinh thm, phiu lu mo him, gy hng th cao cho c gi. ca Trng Duy Ton k li ni gian kh ca cp tnh nhn Vng Th Trn v Nhan Kh Ai cui cng c sum hp mt nh. Tc phm ly thi Ty Sn Nh Nguyn lm khung cnh nhng cc nhn vt u h cu, khng c tht. Trong tc phm ny Trng Duy Ton gin tip c v ng vin cho phong tro chng Php ca cc s phu v nhn dn ta hi by gi. Trong nhng nm 1920 v u nhng nm 1930 tiu thuyt lch s pht trin nhanh chng vi s lng tc phm v tc gi ngy cng nhiu, cht lng cng cao hn trc. Nhiu tc phm gy c ting vang trong cng chng c nc nh cun Git mu chung tnh(1925) ca Tn Dn T. Tiu thuyt lch s lc ny t i theo hng ngoi s m chuyn sang hng d s. c im ca tiu thuyt d s l: c nhn vt chnh l nhng anh hng dn tc, nhn vt c tht trong lch s. S d c s chuyn hng ny, theo chng ti, c l mt phn do xut hin nhiu tiu thuyt dch ca Trung Quc c tnh dn tc nh Hi trng t do, Hng T Ton,
5|Trang

Trung Hoa quang phc, cng vi phong tro yu nc ang dng cao, phong tro i th cc ch s yu nc nh Phan Bi Chu, Phan Chu Trinh. Hnh nh ca h gi nh cho nh vn n nhng nhn vt anh hng trong qu kh ca dn tc. Vit v h cng l mt cch by t thi chnh tr vi hin ti. Tiu thuyt lch s giai on 1924 n 1932 gt hi c thnh qu ng k. Mt s tc phm tiu biu : Vit Nam anh kit (1927), Vit Nam L Trung hng (1929) , V nc hoa ri (1925), L Triu L th (1931), Tin L vn mtMt i hip khch (1929), Vit Nam L Thi T (1929) ca Nguyn Chnh St. Nam cc tinh huy (1924) ca H Biu Chnh, Git mu chung tnhGia Long tu quc (1930), Gia Long phc quc (1932). Hong t Cnh nh TyChuyn c Thnh Trn, inh Gia Thuyt vi Ngn c vng. Tiu biu vn l Nguyn T Siu : Ting sm m ng (1928), Vua b Triu u (1929), Hai b nh gicVit Thanh chin s (1929), Trn Nguyn Chin K (1932) ... (1929), (1932) ca Phm Minh Kin, (1925), (1931) ca Tn Dn T ...Giai on ny min Bc tiu thuyt lch s cng c thnh tu ng k : Nguyn Nht Quang vi Nhn chung tiu thuyt lch s giai on ny vn cha thot khi hnh thc k chuyn chng hi, li kt cu theo mch lc thi gian n tuyn, miu t ngoi hnh khc ho tnh cch nhn vt, ngi k chuyn ngi th ba, ngn ng theo li bin ngu, kt thc c hu. Du vy, c s chuyn bin r rt so vi trc , c bit l trong ngh thut xy dng nhn vt. Sau nhng tiu thuyt ngoi s mang phong cch gn vi truyn Tu, ly lch s lm phng cho nhn vt hot ng nh cc tc phm: On hng qun Phng Kim Hu ngoi s, Phan yn ngoi s Tit ph gian trun ..., cc nh vn chuyn sang hng d s. Nhn vt chnh ca tc phm l nhng nhn vt lch s c tht, sng ng c th, y nhng tnh cch v tnh cm

ca con ngi bnh thng, vi nhng bn khon, nhng ni vui bun, k c nhng kht vng c nhn rt nhn bn ca con ngi. Ngoi ra con ngi cn c nhn nhn t nhiu phm tr i lp nhn cch : lng yu nc v s phn bi, c c v lng thin, gia cao thng v thp hn. V vy, ni dung t tng ca tiu thuyt lch s Nam B giai on ny khng nhng khch l tinh thn yu nc, lng t ho dn tc, m cn mang n cho c gi nhng bi hc v o c, nhn cch ht sc su sc. Tr v vi qa kh dn tc, bng cm hng yu nc dt do, cm hng dn tc su sc, bng vic ngi ca nhng ngi anh hng dng cm, nhng ngi ph n thy chung, cc tc gi mun nh thc hin ti, khch l lng yu nc, yu qu hng, phong th, lng t ho dn tc. Trong tc phm ca mnh nh vn tn dng mi c hi m ch thi cuc, ni ln s au xt i vi t nc b gic ngoi xm. Bng ti nng ca mnh h lm sng li mt s giai on lch s. Khc ho c chn dung ca nhiu nhn vt anh hng c tht trong lch s. Vi t cch l mt chng loi, tiu thuyt lch s Nam B em li cho vn hc dn tc mt ni dung tch cc. Trong hon cnh by gi, n thc s ng gp cho cng cuc u tranh gii phng dn tc ca nhn dn ta. Nh vn l con ngi sng trong x hi, chu s tc ng ca quy lut x hi. Mt khi thc x hi pht trin, con ngi c nhu cu thm nh li nhng thang bc gi tr, th vn hc l ni in du n m nt nht. S thay i ny th hin trong lp trng sng tc, trong quan nim ngh thut ca nh vn, trong c quan nim v con ngi. Nhn vt lch s bc vo trang vit ca cc nh vn vi y c tnh ca mt con ngi bnh thng. iu ny khin cho tiu thuyt lch s ca cc nh vn Nam B t nhiu i khc so vi lch s truyn thng. Bakhtine tng phn bit gia tiu thuyt v s thi c in ch s thi
6|Trang

th hin qu kh anh hng dn tc m c s ca n l truyn thng, cn tiu thuyt miu t cuc sng khng ngng bin i sinh thnh, l ci nhn cuc sng t gc i t, yu t i t cng pht trin th cht tiu thuyt cng tng. Vic ch n tnh cht i thng ca nhn vt lch s tr thnh mt quan im thm m tin b ca cc nh vn Nam B, iu ny khng ch nm trong ngh thut ca cc tc gi m n cn l mt c im thm m ca th loi tiu thuyt. cng l im mnh ca tiu thuyt lch s so vi khoa hc lch s. N va l nguyn nhn, cng va l hiu qu trong qu trnh khm ph v nhn thc v con ngi ca tiu thuyt lch s, vn l mt chng loi nh trong th loi tiu thuyt thng hng ti s phn nh i thng. Bn cnh miu t nhng nhn vt lch s c tht, nhng nhn vt c nh vn h cu chim mt v tr ng k trong tc phm. y l mt c gng ln trong vic th hin nhng con ngi bnh thng, chn cht bc ln v i lch s. Nhn su hn trong vic miu t l gii con ngi lch s, c bit l ngi anh hng, l s c gng thay i quan nim ngh thut v con ngi, cng c ngha l mt c gng trong qu trnh cch tn v hin i ho vn hc. Mt l do n gin, mun i mi vn hc th trc ht phi i mi trong quan nim ngh thut, c th y l quan nim ngh thut v con ngi. Trong tiu thuyt lch s ca cc nh vn Nam B mc h cu ngh thut tng i cao. Mc du cn c nhng yu t ca vn hc c trong xy dng nhn vt, nh xy dng tnh cch nhn vt thng qua miu t ngoi hnh, gii thiu tiu s, hnh ng. Bn cnh cc tc gi bt u ch ti th php c thoi ni tm, miu t i sng ni tm ca nhn vt, hng ti s th hin a dng, phc tp, phong ph trong cuc sng ca nhn vt. Ngn ng ngy cng gin d, trong sng, hng ti i chng c gi.

Mc du ra i kh sm, nhng tiu thyt lch s Nam B hng ti i tng c gi bnh dn ham c sch nn tc gi khng my ch trng n vic gt da ngi bt nng cao tnh ngh thut ca tc phm. Do , s lng tc phm tuy nhiu, tho mn nhu cu ca c gi, nhng khng cao v cht lng. Ngc li, i tng ca tiu thuyt lch s min Bc phn ln l tng lp tr thc, hc sinh, sinh vin, nn i hi nh vn phi khng ngng nng cao cht lng ca tc phm, iu lm cho cc nh vn vit tiu thuyt lch s min Bc c th ng vng c trn vn n mc d c s xut hin ca T lc vn on, phong tro Th mi, vn hc hin thc ph phn. Cc nh vn Nam B khng vt qua c chnh mnh bt kp tin ln ca lch s vn hc. iu ny l gii v sao giai on sau 1932, tiu thuyt lch s Nam B t dn v khng cn gy c ting vang nh giai on u th k. Mc du vy, nhng ng gp ca tiu thuyt lch s Nam B l khng nh trong chng ng khi u ca vn chng dn tc, mt di sn cn c ch tm nghin cu v khm ph. CH THCH (1) Nguyn Vn Trung, (li ta Truyn thy Lazar Phin), Nhng ng vn chng quc ng u tin. Ti liu in Rono, Trng i hc S phm Thnh ph H Ch Minh 1987, trang 38. (2) Dn theo Hoi Anh, Chn dung vn hc, Nxb Hi nh vn 2000, trang 61. (3) Bng Giang, Vn hc quc ng Nam K 1865 1930, Nxb Tr Thnh ph H Ch Minh 1992, trang 220. (4) Trng Duy Ton, Phan yn ngoi s Tit ph gian trun, Nxb F. H. Schneider, Si Gn, 1910, trang 3. (5) H Biu Chnh, Nng gnh cang thng, Nxb Tn Pht, Si Gn 1953, trang 5.

TI LIU THAM KHO 1. Hoi Anh, Thnh Nguyn, H S Hip, Vn hc Nam B t u n gia th k XX (1900 1945), Nxb Thnh Ph H Ch Minh 1988. 2. Hoi Anh, Chn dung vn hc, Nxb Vn hc, H Ni 2001. 3. Trng ng Dung, Tiu thuyt lch s trong quan nim ca G. Lucacs, Tp ch Vn hc, s 5, nm 1994. 4. Tn Tht Dng, Th loi tiu thuyt trong quan nim ca cc nh vn Nam B u th k XX, Tp ch Vn hc, s 2, nm 1993. 5. Hong Dng, Truyn Thy Lazar Phin ca Nguyn Trng Qun v nhng ng gp vo k thut vn h cu trong vn hc Vit Nam, Tp ch Vn hc, s 10, nm 2000. 6. Bng Giang, Truyn Tu vi mt s tiu thuyt gia u tin Vit Nam, Tp ch Kin thc ngy nay, s 106, nm 1993. 7. Bng Giang, Vn hc Quc ng Nam K 1865 1930, Nxb Tr, Thnh Ph H Ch Minh 1992. 8. Trn Vn Giu, Trn Bch ng, Nguyn Cng Bnh (ch bin), a ch vn ho Thnh Ph H Ch Minh, (tp 2), Nxb Thnh Ph H Ch Minh 1988. 9. Trn Ngha, Tiu thuyt ch Hn Vit Nam - danh mc v phn loi, Tp ch Hn Nm, s 3, nm 1997. 10. Trn Ngha, Tiu thuyt ch Hn Vit Nam - ni dung v ngh thut, Tp ch Hn Nm, s 4, nm 1997. 11. Rolan Boer, Novel Histories The Fiction of Biblical criticism, Sheffreld Academic press, England 1997. * http://khoavanhoc-ngonngu.edu.vn/

7|Trang