Chng 3: PHN ON 3.1 c im chung ca phn on 3.1.1 Phn on l g? 3.1.1 PHN ON L G?

L hnh thc ca t duy, nh lin kt cc khi nim c th khng nh hay ph nh s tn ti ca mt i tng no , s lin h gia i tng vi du hiu ca n, quan h gia i tng vi cc i tng khc 3.1.2 Phn loi phn on: - Phn on n - Phn on phc 3.2 Phn on n 3.2.1Phn on n l g? * L phn on c to thnh t mi lin h gia hai v ch hai khi nim * L phn on c mt ch t v mt v t 3.2.2 Cu to ca phn on n - Ch t: KN v i tng ca t tng: S - V t: KN v du hiu hay quan h ca i tng: P - Lin t: lin kt ch t v v t - P khng nh: L - P ph nh: Khng l - Lng t: ch ra phn on lin quan n ton b hay ch mt phn ngoi din ca KN ch t: * ...ton b: * ....mt phn: Cng thc lgic ca phn on n : ( ) S l ( khng l) P 3.2.3 c trng ca phn on Cht: * P khng nh: L
1

* P ph nh: Khng l Lng: * Ton th ( Chung) : * B phn ( Ring) : Gi tr: * Chn thc: C ( 1) * Gi di: g ( 0) 3.2.4 Hnh thc ngn ng biu th phn on: Cu * PHN BIT PHN ON V CU * IU KIN CN V MT CU L PHN ON: - Cu th hin s khng nh hoc ph nh mt du hiu hay quan h no ca i tng - Xc nh c gi tr chn thc hoc gi di ca cu 3.2.5 Cc loi phn on n Phn loi theo ni hm ca v t: - Phn on thuc tnh - Phn on quan h - Phn on tn ti Phn loi theo c trng lin h vi hin thc: - Phn on kh nng - Phn on hin thc - Phn on tt yu 3.2.6 Phn on nht quyt n Phn loi theo cht ca phn on: - Phn on khng nh: ( ) S l P - Phn on ph nh: ( ) S khng l P Phn loi theo lng ca phn on: - Phn on ton th (chung): S l ( khng l) P - Phn on b phn (ring): S l ( khng l) P Phn loi theo cht v lng ca phn on: - P khng nh ton th: S l P - P khng nh b phn : S l P - P ph nh ton th:
2

-A -I

S khng l P - E

- P ph nh b phn:

S khng l P - O

3.2.7Tnh chu din ca cc thut ng trong phn on n: - Thut ng chu din nu ton b cc i tng thuc ngoi din ca thut ng c xem xt trong mi lin h vi thut ng cn li - Thut ng khng chu din nu ch mt phn cc i tng thuc ngoi din ca thut ng c xem xt trong mi lin h vi thut ng cn li

TNH CHU DIN CA CC THUT NG TRONG PHN ON N A: S L P

P s

TNH CHU DIN CA CC THUT NG TRONG PHN ON N I: S L P

S P

TNH CHU DIN CA CC THUT NG TRONG PHN ON N E: S KHNG L P

TNH CHU DIN CA CC THUT NG TRONG PHN ON N O: S KHNG L P

S P

Ch : + Ch t ca phn on ton th lun chu din; + Ch t ca phn on b phn lun khng chu din. + V t ca phn on ph nh lun chu din + Vi v t ca phn on khng nh (A, I), th phi cn c vo quan h c th gia S v P

3.2.8 Quan h gia cc phn on n

Quan h mu thun
L quan h gia cc phn on n ngc nhau c cht ln lng A-O; EI Tnh cht: Hai phn on mu thun c gi tr lgic ngc nhau A = c O=g E = g I=c

A A

E
u M n u th

u M

u th

Quan h i lp
L quan h gia cc phn on n ngc nhau v cht, ging nhau v lng + i lp ton th: A E Tnh cht: Khng th cng c, c th cng g A = c th E = g A = g th E = c hoc E = g + i lp b phn: I O Tnh cht: Khng th cng g, c th cng c I = g th O = c I = c th O = g hoc O = c A
i lp ton th

I
i lp b phn

Quan h ph thuc
L quan h gia cc phn on n ging nhau v cht, khc nhau v lng: A I v E O Tnh cht: A = c th I = c ; E = c th O = c I = g th A = g ; O = g th E = g
A Ph thuc E Ph thuc O E
Ph thuc

QUAN H GIA CC PHN ON N

i lp ton th

A
u M u th
Ph thuc

u M

n hu t

i lp b phn

3.3 Phn on phc 3.3.1 Phn on phc l g? L phn on c to thnh trn c s lin kt hai hay nhiu phn on n L phn on c to thnh nh lin kt hai hay nhiu phn on n bi cc lin t lgic ( Cc php ton lgic) 3.3.2 Cc loi phn on phc Cn c phn loi: cc php ton lgic dng lin kt cc phn on n Cc loi phn on phc:
7

- Phn on lin kt ( Phep hi: ) - Phn on phn lit ( Phep tuyn V) - Phn on c iu kin ( Php ko theo ) - Phn on tng ng ( Php tng ng ) - Phn on ph nh ( Php ph nh):

PHN ON LIN KT
L phn on phc c to thnh t cc phn on n nh lin t lgic V Gi tr lgic: Tnh cht: - Giao hon - Kt hp

a
c c g g

b
c g c g

ab
c g g g

V d: Lao ng l quyn li v ngha v ca mi cng dn: a b a : Lao ng l quyn li ca mi cng dn. b : Lao ng l ngha v ca mi cng dn.

PHN ON PHN LIT

L phn on phc c to thnh t cc phn on n nh lin t lgic Hoc ; V V Gi tr lgic: Tnh cht: - Giao hon - Kt hp - Phn phi
a b aVb a V b

c c g g

c g c g

c c c g

g c c g

V d: Li nhun tng nh nng cao nng sut lao ng hoc gim chi ph sn xut: a v b a: Li nhun tng nh nng cao nng sut lao ng b: Li nhun tng nh gim chi ph sn xut.

PHN ON C IU KIN
L phn on phc c to thnh t cc phn on n nh lin t lgic Nu...th Gi tr lgic: Tnh cht: - Khng giao hon

a
c c g g

b
c g c g

a b
c g c c

V d: Nu khng c gng, bn s khng th hon thnh nhim v ny: a b

9

a: Khng c gng b: Khng th hon thnh nhim v Ch : - Nu xut pht t tin C, suy lun hp lgic th h qu chc chn C - Nu xut pht t tin C m li rt ra mt h qu g th chc chn lp lun c li lgic - Trong mt lp lun hp lgic, h qu lun g th c th chc chn l tin g - Trong mt lp lun hp lgic, h qu lun C th khng th khng nh chc chn tnh C ca tin Quy c: - a l iu kin ca b - b l iu kin cn a * Nu a b v ba th: - a l iu kin cn v ca b - b l iu kin cn v ca a * Nu a b th:

Phan oan tng ng

L phn on phc c to thnh t cc phn on n nh lin t lgic Khi v ch khi Gi tr lgic: Ch : Hai phn on tng ng l hai phn on ng tr

a
c c g g

b
c g c g

a
c g g c

a b

avb
10

avb

a b

ab

c c g g

c g c g

c g g g

c c c g

g c c g

C G C C

c g g c

Phn on ph nh: Ph nh phn on n Ph nh phn on phc

PHU INH PHA N OA N N

Ph nh phn on n nht:
S ny l ( khng l ) P = S ny khng l ( l ) P

Ph nh cc phn on n thuc tnh: * A: S l P = S khng l P ( O )

* I : S l P = S khng l P ( E ) * E : S khng l P = S l P ( I ) * O : S khng l P = S l P ( A )

PHU INH PHA N OA N PHC

Phu inh phan oan lin kt: ab= aV b Phu inh phan oan phn lit: aVb= ab Phu inh phan oan co iu kin: a b=ab Phu inh phan oan phu inh: a =a

11

Mt s phan oan ng tri

a =a a b = a V b a b = a b= b a =aVb a V b = a b a V b = b=b a=b a b=ab a b=ab=aVb=b a

BI TP 1.Bn cht, c im ca phn on, mi quan h gia phn on v cu. Nhng cu sau y c phi l phn on khng? V sao? - Hm nay tri nng. - Ngi tt. - ng H Gio l ngi tt. - Anh c bit ting Trung Quc khng? - C ai li khng yu ho bnh? - Khng c i bn tri ng. - Lut giao thng ca Vng Quc Anh quy nh: Khng c i bn tri ng 2. Cu to,c trng ca phn on n, cc phn on c bn. Tnh chu din ca cc thut ng trong phn on n Cho cc cp khi nim: - Sinh vin v thanh nin - Sinh vin v sinh vin tnh nguyn - Sinh vin v tr s sinh 2.1 V s Venn biu th tng quan ngoi din gia cc cp khi nim trn 2.2 Hy xy dng cc phn on n chn thc t mi cp khi nim trn 2.3 Kho st tnh chu din ca cc thut ng trong mi phn on n 3. Mi quan h gia cc phn on n
12

4. Cc loi phn on phc c bn, gi tr l gch, tnh cht ca mi loi. 5. Cc phn on phc ng tr Hy tm 03 phn on tng ng vi mi phn on sau: - Tr thc tr ngy nay cn phi gii c l thuyt ln thc hnh - Hoc bn thng xuyn hc tp, hoc bn s b lc hu so vi cuc sng - u c nhiu li ni hoa m khng c tnh yu chn tht

Chng 4: CC QUY LUt C BN CA LGIC HNH THC 4.1 c im chung ca cc quy lut logic Phn nh nhng mi quan h bn cht, tt yu, ph bin gia cc t tng, cc thnh phn ca t tng trong qu trnh t duy Th hin nhng yu cu: - Tnh xc inh - Tnh khng mu thun - Tnh lin tc - Tnh c cn c c hnh thnh v pht trin trong qu trnh hot ng nhn thc v thc tin ca con ngi L cc quy lut v hnh thc ca t duy 4.2 Cc quy lut lgic c bn 4.2.1 Quy lut ng nht C S KHCH QUAN: Tnh xc nh, n nh tng i v cht ca cc s vt, hin tng trong th gii khch quan NI DUNG: Trong qu trnh lp lun, t tng no cng phi c din t chnh xc, c ni dung xc nh, mi t tng phi ng nht vi chnh n Cng thc lgic: YU CU: a l a ; a a ; a a

- Phi phn nh ng i tng, tc l phi phn nh ng nhng du hiu vn c ca bn thn i tng - Phi s dng ng ngn ng biu th i tng
13

- Phi ti to i tng ng nh nguyn mu trong t duy, tc l phi to li i tng trong t duy ng nh i tng trong hin thc. - Ch : Quy lut khng cm s b sung, pht trin, hon thin ni dung t tng nhm phn nh i tng ngy cng ng hn trong qu trnh vn ng pht trin ca n NGHA: - Rn luyn t duy chnh xc, nht qun - Xy dng v trin khai cc vn bn CC SAI LM THNG MC: . V tnh phn nh sai i tng do trnh nhn thc . C tnh phn nh sai i tng . nh tro i tng - Khng s dng ng ngn ng biu th i tng: . S dng thut ng mp m, a ngha . nh tro khi nim . nh tro lun - Thu nhn v x l thng tin v i tng khng ng: . Thu nhn thng tin v i tng khng ng, khng y . X l thng tin v i tng khng ng 4.2.2 Quy lut khng mu thun C S KHCH QUAN: Tnh xc nh, n nh tng i v cht ca cc s vt, hin tng trong th gii khch quan NI DUNG: Trong qu trnh lp lun, v mt i tng, trong mt hon cnh, khng th c hai phn on, mt khng nh, mt ph nh v cng mt thuc tnh, mt mi quan h ca i tng, m c hai cng chn thc. Nu phn on ny l chn thc th phn on kia l gi di Cng thc lgic: YU CU: a - Phn nh sai i tng:

+ V cng mt i tng, trong cng mt hon cnh th khng th c hai kin i lp nhau: - Khng th va khng nh a, va khng nh - Khng th va khng nh a, va ph nh h qu tt yu ca a
14

- Khng th ng thi khng nh hai iu m trn thc t chng loi tr nhau + Hai phn on, v cng mt i tng, cng mt phm cht, trong cng mt hon cnh m mu thun nhau th khng th ng thi chn thc p dng: -Cp cc phn on mu thun: . S ny l P v S ny khng l P .A-O;E-I -Cp phn on i lp ton th (chung): A - E CH : T duy s khng phm lut trong nhng trng hp sau: - Khng nh mt du hiu no ca i tng, ng thi ph nh mt du hiu khc cng ca i tng y - Khng nh mt du hiu no ca i tng, ng thi ph nh chnh du hiu nhng mt hon cnh khc, trong mi quan h khc ca i tng y - Quy lut khng mu thun khng ph nhn mu thun bin chng ca hin thc khch quan NGHA: - Rn luyn t duy mch lc, chnh xc, nht qun, thuyt phc - Pht hin v bc b mu thun ca i phng trong qu trnh tranh lun SAI LM THNG MC: - Va khng nh a, va khng nh - Va khng nh a, va ph nh h qu tt yu ca a - Khng nh hai iu m trn thc t chng loi tr nhau 4.2.3 Quy lut loi tr ci th ba ( Bi trung) C S KHNH QUAN: - Tnh xc nh, n nh tng i v cht ca cc s vt, hin tng trong th gii khch quan -Trong hin thc khch quan, cc s vt, hin tng hoc c, hoc khng c mt thuc tnh no , khng c kh nng th ba NI DUNG: Trong qu trnh lp lun, cc phn on hay t tng mu thun nhau khng th cng gi di, mt trong hai phn on hay t tng phi chn thc Cng thc lgic: a V YU CU:
15

Trong t duy, khng c va khng nh i tng mt quan h li va ph nh i tng trong chnh quan h . Trong t duy khng th tn ti h qu lgic ca phn on m h qu y li mu thun vi chnh phn on p dng: Cp: S ny l P v S ny khng l P Cp: A O; E I; I - O NGHA:

- Rn luyn t duy r rng, trit - C thi r rng, dt khot trc ci ng, sai - ng dng: Chng minh bng phn chng Chng minh a = c bng cch chng minh = g SAI LM THNG MC: - Lp lng, nc i - Trit trung 4.2.4 Quy lut l do y C S KHCH QUAN: - Mi lin h nhn qu trong th gii khch quan - Bt c t tng no cng c th chng minh c NI DUNG: Mi t tng ch c tha nhn l chn thc nu n c l do y , ngha l c cn c xc minh hoc chng minh cho tnh chn thc ca n YU CU: - T tng nu ra khng nh tnh chn thc phi r rng v mt ni dung - Mi t tng chn thc u phi bt ngun t nhng t tng, s kin chn thc khc - Cc tin , l do phi y v phi c mi quan h bn cht vi nhau - Khi chng minh tnh chn thc ca t tng cn da vo nhng mi lin h tt yu, bn trong, bn cht gia cc i tng NGHA: Rn luyn t duy c cn c, lin tc, thuyt phc SAI LM THNG MC: - H , vi vng kt lun khi cha cn c - Da vo chng c gi - Da vo nhng chng c khng lin quan trc tip vi kt lun
16

CU HI V BI TP 1. c im chung ca cc quy lut lgic 2. C s khch quan, ni dung, cng thc, cc yu cu ca tng quy lt. Cc sai lm thng mc, v d v cc trng hp sai lm khi t duy vi phm cc quy lut ny. 3. Hy cho bit kin ca mnh v nhng mu chuyn sau: 3.1 C gio: Sao em khng lm bi m li np giy trng th ny? Hc sinh: Tha c v em khng c giy en . 3.2 .T bun lm, by gi t chng cn thch bt c mt th g na. - Th tin th sao? - Tin th ai chng thch. 3.3 Mi ph n u p nhng vn c nhng ph n rt xu. 3.4 Ch nh va b mt cp khai bo vi cng an x v khng nh: Chnh anh hng xm l th phm ly cp chic xe p. Cng an x: Cn c vo u m bc li khng nh th? Ch nh: Nh n ngho lm, lm g c tin m mua xe p. T lu ti thy mi khi con gi ti p xe qua l n li c m ui nhn theo ci xe p.

Chng 5: SUY LUN 5.1 c im chung ca suy lun 5.1.1 Suy lun l g? * L hnh thc ca t duy, nh rt ra phn on mi t mt hay nhiu phn on cho trc theo cc quy tc lgic xc nh. * Thc cht ca suy lun: Da trn nhng tri thc bit, chc chn chn thc, lin kt chng theo nhng cch thc nht nh, rt ra nhng tri thc mi * S : a b

17

5.1.2Cu to ca suy lun Tin : L c s ca suy lun, l nhng tri thc, phn on xut pht, t tm ra tri thc mi, phn on mi v i tng Lp lun: Tng hp cc quy tc, quy lut lgic c bn kt hp vi kt cu lgic ca cc phn on tin , t rt ra nhng phn on, tri thc mi Kt lun: Nhng phn on, tri thc mi thu c t tin thng qua qu trnh lp lun 5.1.3 Suy lun hp lgic v suy lun ng Suy lun hp lgic (Xt thun tu trn phng din hnh thc): L suy lun tun th cht ch mi quy tc, quy lut lgic Suy lun ng: - Xut pht t cc tin chn thc - Tun th cht ch mi quy tc, quy lut lgic 5.1.4 Cc loi suy lun Suy lun din dch: C R Suy lun quy np: R C Suy lun tng t: Ra Rb

5.2 Suy lun din dch * Suy lun din dch trc tip * Suy lun din dch gin tip 5.2.1 Suy lun din dch trc tip Suy lun din dch trc tip l g? L suy lun din dch m kt lun c rt ra t mt tin Cc loi suy lun din dch trc tip c bn: - Php chuyn ho - Php o ngc - Php i lp v t - Suy lun da vo hnh vung logic + Tin l phn on phc: da vo cc phn on phc tng ng
18

+ Tin l phn on n:

PHP CHUYN HA: L suy lun din dch trc tip trong cht ca phn on thay i, ni dung v ngoi din ch t ca phn on khng thay i S l ( khng l) P S khng l ( l)P

PHP CHUYN HA Cch 1

S l P S khng l P S khng l P S l P A: S l P S khng l P I: S l P S khng l P E: S khng l P S l P O: S khng l P S l P

PHP CHUYN HA Cch 2

S l P

S khng th khng l P

S khng l P S l P S khng th khng l P

A: S l P

S th khng khng l P

I: S l P S khng th khng l P E: S khng l P S khng th khng l P O: S khng l P S khng th khng l P

PHP O NGC:
19

L suy lun din dch trc tip trong v t ca phn on tin chuyn thnh ch t ca kt lun, ch t ca tin chuyn thnh v t ca kt lun ( Ni dung phn on, cht ca phn on khng thay i) S l ( khng l) P Ch : Thut ng khng chu din trong tin khng c tr thnh chu din trong kt lun o ngc phn on n nht : S ny l P C mt P l S S ny khng l P P khng l S P l( khng l) S

o ngc phn on A: S l P
* S l P
S= P

P l S

S
P l S

* S l P

20

o ngc phn on I: S l P
S l P P l S

S l P

P l S

o ngc phn on E: S khng l P

S khng l P P khng l S

21

o ngc phn on O S khng l P

S khng l P P khng l S

o ngc phn on O: S khng l P

S P

Khng thc hin c

CH : Thao tc ny lun thc hin c i vi tin 3 kiu phn on n. Tin A: S l P E: S khng l P I: S l P Quan h SP S P S tch ri P SP PS
22

Kt lun I: P l S A: P l S E: P khng l S I: P l S A: P l S

O: S khng l P

SP PS

O: P khng l S Khng c kt lun

PHP I LP V T : L suy lun din dch trc tip trong khi nim i lp ca v t trong tin chuyn thnh ch t ca kt lun, ch t ca tin chuyn thnh v t ca kt lun, lin t trong tin chuyn thnh lin t i lp trong kt lun S l ( khng l) P P khng l ( l) S S-PSPP-S

i lp v t phn on n nht
S ny l P S ny khng l P P khng l S S ny khng l P S ny l P C mt P l S

23

i lp v t phn on A: S l P
S l P S khng l P P khng l S

S= P

i lp v t phn on E: S khng l P
* S khng l P S l P P l S * S khng l P S l P P l S

S= P

24

i lp v t phn on O:
S khng l P
S l P S l P S khng l P S khng l P P l S P l S

P
S

SUY LUN DA VO HNH VUNG LGIC

I LP TON TH

A
PH THUC

E
PH THUC

U M

N U TH

U M U TH N

I
I LP B PHN

Tin l cc phn on phc:

25

Suy lun da vo cc biu thc tng ng

a =a ab=a Vb ab=a b= b a =aVb aVb=ab aVb = b=b a=b a b=ab a b=ab=aVb=b a

5.2.2 Suy lun din dch gin tip Tam on lun Suy lun din dch gin tip: L suy lun din dch m kt lun c rt ra t hai hay nhiu tin V d: Mi kim loi u dn in ( 1 ) ng l kim loi ( 2 ) ng: S - Thut ng nh Dn in: P Thut ng ln Tam on lun: L suy lun din dch m kt lun c rt ra t hai tin Mt s loi tam on lun: Tam on lun n Tam on lun phc Suy lun c iu kin Suy lun phn lit

TAM ON LUN N

ng dn in

Kim loi: M - Thut ng gia

( 2 ) - Tin nh ( 1 ) - Tin ln Cu to:

26

Ba thut ng: - Mt thut ng ln: P - Mt thut ng nh: S - Mt thut ng gia: M

Hai tin : - Mt tin ln ( P ) - Mt tin nh ( S )

Mt kt lun

Cc loi hnh tam on lun: *Loi 1 (Ch- V) MP SM SP * Loi 2 (V - V) PM SM SP Cc quy tc suy lun: Quy tc 1: Trong mt tam on lun c 3 v ch 3 thut ng Vt cht tn ti vnh vin Ci bt ny l vt cht Ci bt ny tn ti vnh vin Quy tc 2: Thut ng gia M phi chu din t nht 1 ln Mi gio vin gii u c PP ging dy tt C y c PP ging dy tt C y l gio vin gii Quy tc 3: Thut ng khng chu din trong tin khng c tr thnh chu din trong kt lun
27

* Loi 4 (V - Ch) P-M M-S SP * Loi 3 (Ch - Ch) MP MS S-P

Mi tr em u phi c i hc C y khng phi l tr em C y khng c i hc Quy tc 4: T hai tin l nhng phn on ph nh khng rt ra c kt lun Mi t nhn u khng c i bu c C y khng c i bu c C y l t nhn Quy tc 5: Mt trong hai tin l phn on ph nh th kt lun l phn on ph nh Mi kim loi u dn in Vt ny khng dn in Vt ny khng phi l kim loi Quy tc 6: Hai tin l nhng phn on khng nh th kt lun l phn on khng nh Mi cng dn u phi tun th php lut Anh l cng dn Anh phi tun th php lut Quy tc 7: Hai tin l nhng phn on b phn th khng rt ra c kt lun Mt s ng vt hai chn l g Mt s ng vt hai chn l vt G l vt Quy tc 8: Mt trong hai tin l phn on b phn kt lun l phn on b phn
28

Mi kim loi u dn in Mt s cht rn l kim loi Mt s cht rn dn in th Quy tc 9: Hai tin l phn on ton th kt lun l phn on ton

Mi cng dn u phi bo v mi trng Mi sinh vin u l cng dn Mi sinh vin phi bo v mi trng Tam on lun rt gn: - Lc b 1 thnh phn - Lc b 2 thnh phn Tam on lun lc b mt thnh phn: Mi ngi u c th phm sai lm Ti l ngi Ti c th phm sai lm Rt gn: Lc b kt lun: Mi ngi u c th phm sai lm m ti th cng l ngi Lc b tin nh: Mi ngi u c th phm sai lm nn ti cng c th phm sai lm Lc b tin ln: Ti c th phm sai lm v ti cng l ngi Tam on lun lc b hai thnh phn:

V d: Bao gi chch ngn a, so di nc th ta ly mnh Dng y : Chch ngn a th ta ly mnh Chch khng ngn a

29

Ta khng ly mnh TAM ON LUN PHC: L s lin kt mt s tam on lun n sao cho kt lun ca TL trc c dng lm tin cho TL tip theo Phn loi: - Tam on lun phc tin - Tam on lun phc li L s lin kt mt s tam on lun n sao cho kt lun ca TL trc c dng lm tin LN cho TL tip theo Mi tr em u phi c i hc Tr em m ci l tr em Tr em m ci phi c i hc Em b ny m ci Em b ny phi c i hc Tng qut: Mn - P Mn-1 Mn Mn-2 Mn-1 Mn-3 Mn-2 M1 M2 S M1 S-P L s lin kt mt s tam on lun n sao cho kt lun ca TL trc c dng lm tin NH cho TL tip theo Vt ny l cng c lao ng Cng c lao ng l t liu lao ng T liu lao ng l t liu sn xut T liu sn xut l lc lng sn xut Vt ny l lc lng sn xut Tng qut: S - Mn Mn Mn-1 Mn-1 Mn-2
30

Mn-2 Mn-3 M2 M1 M1 P S-P ab bc ac Suy lun nht quyt c iu kin Thc khuya mi bit m di m anh th hm no cng ng t chp ti Thc khua Bit m di Anh khng thc khuya Anh khng bit m di ab b Suy lun c iu kin thun tu

Anhxtanh khng c c thc n.. Hu bn: .Ti cng m ch nh ngi! M ch Khng c c Khng c c M ch ab b a

Suy lun phn lit thun tu S l a V b b l c V d S l a V c V d

Suy lun nht quyt phn lit

Phng thc khng nh: aVb aVb

31

a b * Phng thc ph nh: aVb b a

b a aVb a b

5.3 Suy lun quy np 5.3.1 c im chung SUY LUN QUY NP L G? L suy lun trong kt lun l tri thc chung c khi qut t nhng tri thc t chung hn S : S1, S2, S3.......Sn c thuc tnh P S1, S2, S3.......Sn thuc lp S Lp S c thuc tnh P CH : - Suy lun quy np ch c thc hin i vi lp cc s vt cng loi - Kt lun ca quy np ch ng tin cy khi c khi qut t cc du hiu bn cht ca lp i tng - Kt lun ca quy np mang tnh xc sut (Cn c khi qut t s i tng ln v sau nht thit phi c kim nghim li qua thc t) - Kt lun ca quy np c rt ra trn c s tp hp tin - Kt lun ca quy np vn c rt ra trn c s cc tin ph nh - Cc tin ca quy np u l cc phn on n nht hoc cc phn on b phn - Kt lun ca quy np mang tnh xc xut 5.3.2 QUY NP HON TON Quy np hon ton l g? L suy lun quy np trong kt lun chung v mt lp i tng c rt ra trn c s nghin cu mi i tng ca lp S :
32

S1, S2, S3.......Sn c thuc tnh P S1, S2, S3.......Sn thuc lp S Lp S c thuc tnh P iu kin: Bit chnh xc s lng i tng ca lp c nghin cu ( S lng i tng khng qu ln) Bit chc chn du hiu c khi qut thuc v mi i tng ca lp Quy np khng hon ton l g? L suy lun quy np trong kt lun chung v mt lp i tng c rt ra trn c s nghin cu mt s i tng ca lp S : S1, S2, S3.......Sn c thuc tnh P S1, S2, S3.......Sn... thuc lp S Lp S c th c thuc tnh P PHN LOI: * Quy np ph thng L suy lun quy np khng hon ton c thc hin trn c s ch ra nhng du hiu trng lp trong hng lot cc i tng ca lp c nghin cu v i n khi qut v du hiu cho c lp nghin cu c im: - c thc hin thng qua php lit k n gin v khng y - Kt lun s c b sung, chnh sa, thm ch bc b nu pht hin cc hin tng mu thun iu kin: - Nghin cu mt s lng ln cc trng hp c th xy ra - a dng ho cc trng hp nghin cu - Da vo cc du hiu bn cht khi qut * Quy np khoa hc - L suy lun quy np trong kt lun v ton b lp i tng c rt ra trn c s cc du hiu bn cht, tt yu ca mt s i tng trong lp - C s khoa hc: Mi quan h nhn - qu MT S PHNG PHP QUY NAP KHOA HC: 5.3.3 QUY NP KHNG HON TON

33

Phng php ging nhau:L quy np khoa hc da trn s pht hin nhng c im ging nhau trong s khc bit S : Hin tng A xut hin trong cc K a,b,c,d... Hin tng A xut hin trong cc K a,e,g,h... Hin tng A xut hin trong cc Ka,k,n,m... C th K a l nguyn nhn ca hin tng A Phng php khc bit:L quy np khoa hc da trn c s so snh cc trng hp hin tng nghin cu xy ra v khng xy ra S : Hin tng A xut hin trong cc K a,b,c,d Hin tng A khng xut hin trong cc K b,c,d C th K a l nguyn nhn ca hin tng A Phng php bin i km theo:L quy np khoa hc ngi ta duy tr mt hin tng trong mt nhm K no . Sau bin i dn mt K trong , nu ko theo s bin i ca hin tng th c th kt lun K l nguyn nhn ca hin tng c nghin cu S : Hin tng A xut hin trong cc K a, b, c, d Hin tng A1 xut hin trong cc K a1,b,c,d Hin tng A2 xut hin trong cc K a2, b, c, d C th K a l nguyn nhn ca hin tng A Phng php loi tr: L quy np khoa hc c thc hin khi bit tp hp K trong hin tng NC xy ra v bit tt c cc K , tr mt K duy nht khng phi l nguyn nhn ca n th c th kt lun K l nguyn nhn ca hin tng S : Hin tng A xut hin trong cc K a, b, c Hin tng A xut hin trong cc K a, b Hin tng A xut hin trong cc K a, c C th K a l nguyn nhn ca hin tng A

34

Hin tng A xut hin trong cc K a, b, c Hin tng A khng xut hin trong cc K b Hin tng A khng xut hin trong cc K c C th K a l nguyn nhn ca hin tng A Hin tng A, B, C xut hin trong cc K a, b, c Hin tng B xut hin trong cc K b Hin tng C xut hin trong cc K c C th K a l nguyn nhn ca hin tng A 5.4 SUY LUN TNG T 5.4.1 c im chung SUY LUN TNG T L G? L suy lun trong kt lun v du hiu ca i tng c nghin cu c rt ra trn c s ging nhau ca i tng y vi mt i tng bit hng lot du hiu C S KHCH QUAN: - Mi i tng l mt h thng hon chnh trong cc b phn, du hiu, thuc tnh quan h, quy nh ln nhau - Cc i tng trong hin thc c quan h hu c, tc ng qua li, nh hng, quy nh nhau S : i tng A c cc du hiu a, b, c, d, e, g, h i tng B c cc du hiu a, b, c, d, e, g, h, m, n C th i tng A cng c du hiu m, n i tng A v B c chung cc du hiu a, b, c, d, e, g, h i tng B c du hiu m, n C th i tng A cng c du hiu m, n 5.4.2 Mt s loi suy lun tng t TNG T THUC TNH L suy lun tng t trong kt lun l thuc tnh ca i tng TNG T QUAN H
35

L suy lun tng t trong kt lun biu th quan h ca i tng 5.4.3 iu kin nng cao mc tin cy ca kt lun trong suy lun tng t iu kin nng cao tin cy trong suy lun tng t: Cc i tng c em p dng tng t c nhiu du hiu chung Cc du hiu chung phong ph, a dng Cc du hiu chung l nhng du hiu bn cht CU HI V BI TP 1) Suy lun l g? So snh nh ngha ca cc loi suy lun c bn. 2) Th no l suy lun din dch trc tip? Trnh by v mt trong cc kiu din dch trc tip c tin l phn on n. Cho v d c th. 3) Trnh by v mt trong cc cch thc suy din trc tip c tin l phn on phc hp (da vo ng tr ca cc phn on phc hp c bn). Cho v d c th. 4) Trnh by nh ngha, cu to, cc loi hnh v quy tc chung ca tam on lun. Cho v d v vic vi phm mt trong cc quy tc nu. 5) Pht biu v chng minh cc quy tc ring ca tng loi hnh tam on lun. Cho mt v d v vic vi phm mt trong cc quy tc nu. 6) Th no l tam on lun rt gn. Trnh by cch thc chung khi phc n v dng y . Cho v d. 7) Th no l suy lun iu kin? Hy phn bit cc kiu suy lun iu kin vi nhau. Cho v d v nu quy tc ca chng. V hai ca cc cu: Thng ai thng c ng i, ght ai ght c tng ty h hng; Tay lm hm nhai, tay quai ming tr c l kt lun ng hay khng, nu coi v th nht l chn thc? 8) Trnh by v suy lun la chn: cc kiu hnh v cc quy tc. Cho v d v tng trng hp.

36

9) Trnh by v cc kiu suy lun kt hp gia suy lun iu kin v la chn phn lit. Cho v d vi tng kiu suy lun nu. 10) Trnh by v nh ngha, cu to ca suy lun quy np, phn loi quy np. Cho v d ng vi tng loi nu. 11) Th no l quy np khoa hc? Trnh by cc phng php c bn vch ra nguyn nhn (hoc bn cht) ca hin tng cn nghin cu. Cho v d vi tng phng php. 12) Nu ngun gc, nh ngha v c im ca php suy lun tng t. Phn tch cc iu kin php suy lun tng t cho kt lun c tin cy cao. 13) Hy ch ra phng thc suy lun v cho bit nhng suy lun sau y c hp loogic khng? V sao? - Anh y hc ngoi ng gii v anh y khng ni ngng - Mi ngi u c th sai lm m ti th khng phi l thnh - Nhm khng phi l ng vt c v v ng vt c v thng con

37