1

CAHLYE DNEM DN ANLAYII

1- CAHLYE
a) Cahiliye Kelimesi:[1]
Cahiliye chl kknden tremi bir kelimedir. Lisanul Araba gre ksaca bilgisizlik anlamna gelir. Ragp el-sfahani e- Mfredatnda deiik ve geerli anlamnn olduunu aktarr. Bunlar: Nefsin bilgiden yoksun olmas, Herhangi bir konuda doru olann tersine inanma, Herhangi bir konuda yaplmas gerekenin tersini yapma.

Ccani Tarifatnda bu kelimenin terim anlamn yle aklar: slamdan nceki devir. Bu devir, slamn yasak ettii, putperestlik, kan davas, haydutluk, yamaclk, fuhu, kz ocuklarnn diri diri gmlmesi gibi ktlkler devri.[2] Cahiliye dnemi denilince kiinin aklna unlar gelir. Bedeviliin hakim olduu, evredeki dier toplumlara nazaran medeniyetin geri olduu, bilgisizlik ve gaflet ierisinde kalm, yazl tarihleri olmayan, gebe, azgnlklarn nleyici hibir yazl bir kanuna sahip olmayan ve putlara tapan insanlarn oluturduu slam ncesi aa verilen isimdir.

b) Kuranda Cahiliye:
Kuranda cahiliye dnemini anlatan drt ayet yer almaktadr. Bu ayetlerin hepsi de Medinede inmitir. Mekkede Cahiliye hakknda hibir ayetin inmemesinin nedeni daha o dnemde Cahiliye huylarndan vazgememi olmalardr.

2
[3] Kederden sonra, bir takmnz kendinden geirecek ekilde size huzur ve emniyet indirdi; oysa bir takmnz da kendi dertlerine dmlerdi. Haksz yere Allah hakknda, cahiliyye devrinde olduu gibi inanyorlar. Bu ite bizim bir fikrimiz var m? diyorlard; De ki: Buyruun hepsi Allahndr. Sana amadklarn ilerinde gizliyorlar. Bu ite bizim fikrimiz alnsayd, burada ldrlmezdik diyorlar. De ki: Evlerinizde olsaydnz, haklarnda lm yazl olan kimseler, yine de devrilecekleri yere varrlard. Bu, Allahn iinde olan denemesi, kalplerinizde olan artmas iindir. Allah gnllerde olan bilir. [4] Cahiliyye devri hkmn mu istiyorlar? Yaknen bilen bir millet iin Allahtan daha iyi hkm veren kim vardr? [5] Evlerinizde oturun; eski Cahiliyyede olduu gibi alp salmayn; namaz kln; zekat verin; Allaha ve peygamberine itaat edin. Ey peygamberin ev halk! phesiz Allah sizden kusuru giderip sizi tertemiz yapmak ister. [6] nkar edenler, gnllerindeki cahiliyye ann asabiyet ateini atelendirdiklerinde, Allah, peygamberine ve inananlara huzur indirdi; onlarn takva szn tutmalarn salad. Onlar, bu sze layk ve ehil kimselerdi. Allah her eyi bilmektedir.

3
Bu drt ayette drt farkl ibare kullanlmaktadr. Bu ifadeler unladr; , , ve ifadeleridir. Bu tabirlerin hepsi de cahiliye adetlerini yermek iin kullanlmtr.

2- CAHLYE DNEMNDE TANRI ANLAYII

Cahiliye dneminde insanlar birden ok tanr olmas gerektiine inanyorlard. Onlar btn bu karmak ileri evrenin yaratlmasn ve ynetilmesini bir kiinin yapamayaca anlay ierisindeydiler. Bunun iin bir ok putperest toplum gibi birden ok tanr icat ederek Tanr olgusunu zihinde basit ileyite daha karmak bir yapya dntrmeye alyorlard. Zira bir tek tanr olmas insanlarn davranlarn kstlar. Her zaman o bizi gryor anlayna sebep olur. Bu onlarn fiziksel bir tanr icat etme zorunluluuna itmitir. Cahiliye dneminde ilk putun Mekkeye getiriliinin yle olduu rivayet edilir. Mekke ileri gelenlerinde Amr b. Luhay bir deri hastalna tutulur ve iyilemesi iin Belka denilen bir yere ifal sulardan shhat bulmaya gider. Orada kald sre ierisinde insanlarn yakuttan yaplm bir heykele tapl-tklarn grr. Bunun ne olduunu sorduunda onlar bu heykelin kendilerine yamur yadrdn sylerler. Bu Amrn ok houna gider ve bundan Mekkede ok para kazanabileceini dnr ve bir tane bu puttan satn alr. Bu putun ad Hbeldir. Mekkeliler nceleri buna pek inanmasalar da zamanla bu heykele tapnmaya balarlar. Artk Mekkelilerin bir putu vardr. Bundan sonra hem Mekkede hem de evre blgelerde her i iin bir put icat edilir. Kurana gre Cahiliye Araplar aslnda tek yaratc olarak Allah grrler[7] Ancak dier btn putlarn tamam onlar iin birer efaatidir.[8] Ayn zamanda bundan vazgeememelerinin nedeni olarak da babalarn bu yolda bulmalarn da bahane ederler.[9] Mekke ve evresinde bulunan baz putlar unlardr: Lt, uzza, Menat, Zlhalasa, Fels, Riam, Ruda, Nesr, saf, Naile, Ved, Suva, Yauk. Son nn Hz. Nuhun kavminden mmin kimseler olduu rivayet edilir.

4
slamdan nce Arab yarmadasnda haniflik de vard. nsanlarn ou bu inanc bilir ve bu inana sahip olan insanlar sever ve sayarlard. Peygamberler ve gemile ilgili baz meseleleri onlara danrlard. Bunun bir rneini bir ilk vahiy geldiinde Haticenin mesleyi Varaka b. Nevfel adl hanife sormay uygun grmeleridir. Bilinen baz hanifler unlardr. Varaka b. Nevfel, Osman b. Huveyris, Ubeydullah b. Cah, Zeyd b. Amr, Kuss b. Saide, meyye b. Ebissalt.

3- CAHLYE DNEMNDE DOAST ABALAR

slam ncesi dnemde en yaygn davran biimleri by, falclk ve kahinliktir. Bunlarn hepsi de doast varlklarla iliki ierine girme abasyla ilgilidir.

a) Falclk:
Cahiliye dneminde fal ok yaygnd. Bu faaliyetlerden en yaygn Ezlam ad verdikleri faaliyettir. Ezlam zlm kknden tremi bir kelimedir. Kesmek , inceltmek ve dzeltmek gibi anlamlara gelir. Ezlam ise ucunda demir paras olmayan oka verilen isimdir. Cahiliye Araplarnn yolculua kma, ocuk sahibi olma, evlenme, ticaret yapma, su kuyusu ama, kumar oynama gibi riskli ilere balamadan nce bavurduklar bir fal trdr. Bu falda, oklarn ucunda yap, yapma gibi ifadeler yer alr. Rastgele bir ekim yaparlar ve kan sonuca gre hareket ederler. Tarihiler iki tr ezlamdan sz ederler. Fal Oklar: Bu da iki trdr. l ve yedili. Kumar Oklar: On oktan oluur. botur. Dierlerinde hisseler yazldr. Herkes ekim yapar ve hissesine dene raz olur. Buna meysir de denir.

5
Kuranda iki yerde ezlam kelimesi geer: [10] fal oklaryla ksmet aramanz size haram klnd; bunlar fasklktr [11] Ey nananlar! ki, kumar, putlar ve fal oklar phesiz eytan ii pisliklerdir, bunlardan kann ki saadete eresiniz. Fal gelecek hakknda yani gayb iin bilgi edinme abas olarak da grlebilir. slam nce si Araplarda bu faaliyetin ok yaygn olduunu daha nce sylemitik. ok yaygn olmasndan tr fal iin birok kelimeler de vazedilmitir. Bu tabirlerin en yaygnlar unlardr: Tefeul: Gelecek hakknda iyimser sonular elde etmek iin bavurulan bir yntemdir. Teeum: Gelecek hakknda ktmser sonular elde etmek iin bavurulan yntemdir. Tyare: Herhangi bir eyde uursuzluk var m diye aratrma yapmadr. Bu almalarn hepsi de gayb hakkna bilgi edinme amac gtmektedir. Bu Araplarda ok ilgi duyulan bir meseledir. nk onlar tamamen gnlk yaamay adet edinmitir. Cahiliye anda bir ok fal yntemi ortaya kmtr. Bunlardan bazlar unlardr: Hattur Reml: Toprak zerine bir takm izgiler izerek baklan fal trdr. Zecr, Tyare, Iyafe: Hayvan ve insanlarn hareketlerine baklarak baklr.

6
Irafe: Su dolu bir kaba baklarak yaplr. Bu ii yapanlara Arrf denir. htilac: nsan vcudundaki kaslarn seirmelerine baklarak yaplan bir faldr. Tark: akl talar, bakla, nohut, fasulye gibi eylerle baklan fala denir. Firaset: nsanlarn fizyolojik zelliklerine baklarak yaplan faldr. Kurana gre gayb hakknda hibir kimse bilgi edinemez. Peygamberler dahi gayb bilemezler. Bu bilgi sadece Allaha mahsustur. Kuranda gayb ok yerde gemektedir. Ancak biz bir iki rnek vermekle yetineceiz. [12] Gklerin ve yerin gayb Allaha aittir, kyamet saatinin kopuu bir gz krpmas kadar veya daha abuk bir zaman iinde olur. phesiz Allah her eye Kadirdir. [13] Grlmeyeni bilen Allah, grlmeyene kimseyi muttal klmaz.

4- SONU
Ksaca sonu iin unlar syleyebiliriz. slam ncesi dnem kurallarn pek olmad, gllerin hayat her ynyle idare ettikleri, gnlk yamay adet edinmi insanlardan oluur. slam bu dnemin stne geldiinde Mekke dneminde sadece Tevhid anlayn tekrar ihdas etmeye almtr. Tekrar diyorum nk Cahiliyede Allah anlay yok deildi. Sadece bozulmu bir tanr anlay vard. slam bu anlay tekrar dzenledi.

7
slamn baz konularda ise metodu farkl olmutur. Fal, by, ezlam gibi Cahiliye dneminin ritelleri tamamen kaldrlmtr. Gnlk hayattaki uygulamalarn da bazlar aynen kabul edilmi ve uygulanmasnda herhangi bir beis grlmemitir. Buna gre slam Cahiliye dnemine kar tr yaklam sergilemitir. Birincisi; o dnemle ilgili baz eyleri tamamen kaldrmaktr ki buna rnek olarak fal ve kadnlara kar yaplan ar hakszlklar gsterilebilir. kincisi; Cahiliye adetlerini ksmen deitirerek kabul etmesidir. Buna da tevhit anlay rneklik tekil eder. nc ve yaklamda da Cahiliye ile ilgili baz konularda hi deiiklie gitmemesidir. Buna rnek evlenme merasimleri gsterilebilir. Btn bunlardan anlyoruz ki slam sanldnn ve iddia edildiinin aksine Cahiliye dnemini tamamen silip atmamtr. Zaten buna gerek de yoktur. Eer byle bir anlaya girmi olsayd sosyal yaamda bir ok glklerle karlalabilir ve slamn benimsenmesinde yava kalnabilirdi. Not: Yazy hazrlayan Y. Lisans dnemimden bir arkada ama kimden aldm hatrlamadm iin ismini veremiyorum.. Dnem arkadalarmdan kim hazrlamsa kendisine teekkr ediyor, Hakkn helal etmesini istirham ediyorum ayet ben tesbit etemden yazan arkada kimse yaznn kendia ait olduunu ifade ederse ismini ekleyeceimi ifade ederim

[1]DA; Cahiliye, VII, s. 17. [2] Crcani S. erif; Tarifat, ev: Arif Erkan, Bahar Yay., stanbul, 1997, s. 82. [3] l-i mrn; 154. [4] Maide; 50. [5] Ahzab; 33.

8
[6] Feth; 26. [7] Ankebut; 61. [8] Zmer ;3. [9] Araf; 28. [10] Maide; 3. [11] Maide; 90. [12] Nahl; 77. [13] Cin; 26.

KAYNAK: http://kevkebi.wordpress.com/2009/05/11/cahiliyedonemi-din-anlayisi/