‫نمونه برداری از آب برای آزمون های ميكروبيولوژيكي‪:‬‬

‫يكي از عناصر كليدي در كنترل كيفيت آب آشاميدني ‪،‬انجام آزمونهای ميكروبيولوژي‬

‫آب ميباشد‪.‬از آنجايی که نمونه هاي جمع آوري شده ا زسيستم های تامين آب اين آزمون‬
‫ها را تحت تاثير قرار مي دهد لزم است در جمع آوري نمونه هاي آب مقرراتی اجرا‬
‫گردد‪.‬‬
‫٭اصول اوليه نمونه برداری‪:‬‬
‫‪ -1‬نمونه برداري بايد به طريق مناسبي طرح ريزي گردد و براي آنكه بتوان هر گونه‬
‫تغيير زماني در كيفيت آب را تشخيص داد ‪ ،‬بهتر است كه نمونه برداري با تواتر مناسب‬
‫انجام گيرد‪ .‬نقاط نمونه برداري در سيستم آبرساني بايد به طريقي انتخاب گردند كه‬
‫نمونه هاي برداشت شده تا حد ممكن نشاندهنده شرايط كل سيستم باشند‪(.‬به منظور‬
‫پايش مناسب سيستم آبرسانی‪ ،‬نقاط غيرتکراری را برای نمونه برداری در يک ماه‬
‫انتخاب نماييد‪).‬‬
‫‪-2‬نمونه ها بايد در بطري هاي مناسب و استريل ‪ ،‬ذخيره و حمل گردند‪ .‬بهترين‬
‫وسيله براي نمونه برداري هاي‬
‫ميكروبي ‪،‬استفاده از بطريهاي شيشه اي مي باشد‪.‬ظروف نمونه برداري بايد داراي‬
‫درب محكم و مطمئن بوده و بطري و درب آن كامل استريل گردند‪ .‬اين بطری هابايد‬
‫حداقل گنجايش ‪200‬ميلي ليتر آب را داشته باشند‪.‬‬
‫‪-3‬براي آنجام آناليز دقيق بايد حجم نمونه جمع آوري شده به اندازه كافي باشد‪.‬‬
‫‪-4‬براي جلوگيري از هر گونه تغيير مهم در تركيب نمونه جمع آوري شده قبل از‬
‫آزمايش ‪ ،‬بايد مطمئن بود كه نمونه به طريق مناسبي جمع آوري شده و هر چه زودتر به‬
‫آزمايشگاه ارسال گردد‪.‬‬
‫‪ -5‬مشخصات نمونه بايد به طور کامل برروی نمونه درج گرددکه شامل موارد ذيل‬
‫است‪::‬‬
‫نام شهر ‪:‬‬
‫نام محل نمونه برداري ‪:‬‬
‫كد محل نمونه برداري ‪:‬‬
‫نام نمونه بردار ‪:‬‬
‫تاريخ نمونه بردا ري ‪:‬‬
‫ساعت نمونه بردا ري ‪:‬‬
‫كلر باقيمانده ‪:‬‬
‫‪ -6‬نمونه هاي آب بايد حتي المقدور در زمان كوتاه (بلفاصله بعد از نمونه برداری) و‬
‫درجه حرارت پايين به آزمايشگاه ارسال گردد (دمای مناسب براي ذخيره نمونه ها در آب‬
‫و هواي گرم حدود ‪ 4‬تا ‪ 10‬درجه سانتيگراد می باشد)‪.‬به منظور حمل ونقل نمونه ها لزم‬
‫است تا از ظروف يخ استفاده شود و به منظور جلوگيري از شكستگي در جعبه محكمي‬
‫بسته بندي و ارسال گردند‪.‬‬
‫‪ -7‬نمونه های ميكروبي بايد با توجه به برنامه زمانبندي اعلم شده وقبل از ساعت ‪11‬به‬
‫آزمايشگاه ارسال شوند‪.‬‬
‫‪-8‬نمونه برداری از منابع فعال) به منظور تحليل نتايج آزمايشات باكتريولوژي و صحت‬
‫نتايج بدست آمده لزم است منابع به مدت حداقل ‪ 24‬ساعت در مدار بوده و سپس اقدام‬
‫به نمونه برداري نمائيد‪).‬‬
‫‪ -9‬در صورتی که نمونه برداشت شده براي آزمايشات ميكروبيولوژيكي حاوي كلر‬
‫باقيمانده باشد‪،‬بر روي باكتريهاي موجود در نمونه آب اثرمينمايد و اين بدان معني است‬
‫كه آزمايشات نشاندهنده وضعيت صحيح ميكروبيولوژي آب نمونــــه برداري شده نمي‬
‫باشد‪ .‬براي غلبه بر چنين مشکلي ‪،‬بايد به شيشه نمونه برداری قبل از استريل‬
‫تيوسولفات سديم اضافـــــه نمـود‪(.‬اين ماده فورا كلر باقيمانده موجود را غيرفعا ل‬
‫خواهد نمود‪ ،‬ليكن اثر بر ميكروارگانيسمهاي موجـود در نمونه نخواهد داشت‪).‬بنابراين‬
‫بايد در هنگام نمونه برداری دقت شود تا نمونه ها ی شبکه توزيع ومخازن در ظروف‬
‫مخصوص به خود جمع آوری گردد‪.‬‬

‫٭نمونه برداري از آب براي آزمايشات ميكروبيولوژيكي‪:‬‬

‫اگر چه ممكن است نمونه برداري از آب موضوع ساده اي به نظر برسد اما با توجه به‬
‫اينکه نتايج آزمون ها را تحت تاثير قرار می دهد توجه ويژه ای لزم است ‪ .‬تا زماني كه‬
‫نمونه هاي معتبر جمع آوري نشود كار دقيقي كه در آزمايشهاي بعدي انجام مي شود‬
‫اتلف وقت محسوب مي گردد‪.‬‬
‫از نظر نمونه برداري‪ ،‬آبها به سه نوع اصلي تقسيم مي شوند‪:‬‬
‫‪ -1‬آب سيستم توزيع‬
‫‪ -2‬آب يك منبع يا مخزن دارای شير برداشت‬
‫‪-3‬آب چاه دستي و غيره كه نمونه برداري از آن مشکل تر از نمونه برداري از يك منبع‬
‫معمولی است‪.‬‬
‫• نمونه برداري از آب شير ‪:‬‬
‫‪ -‬ابتدا به منظور انتخاب ظرف مناسب نمونه برداری لزم است تا ميزان کلر باقيمانده‬
‫سنجيده شودوسپس اقدام به نمونه برداری نماييد‪.‬‬
‫‪-‬كليه متعلقات شير را كه ممكن است باعث آلودگي شوند از شير جدا كنيد ‪.‬‬
‫‪-‬شير را تا آخر باز كنيد و بگذاريد آب به مدت ‪ 2-3‬دقيقه جريان يابد‪.‬‬
‫‪ -‬سر شير را بوسيله يک پنبه که به الکل آغشته است استريل نماييد‪.‬سپس به مدت ‪-2‬‬
‫‪ 1‬دقيقه آب را باشدت متوسط باز بگذاريد‪.‬‬
‫‪ -‬پنبه را آتش زده وبعد از استريل مجدد شيردر حاليکه آن را در مجاورت سر شيرقرار‬
‫داده ايد ‪ ،‬درب بطري رابه همراه پوشش آلومينيومی آن برداشته ‪،‬بطري را فورا زير‬
‫جريان آب بگيريد و پر كنيد‪( .‬به منظور جلوگيري از ورود غبار حامل ميكروارگانيسمها ‪،‬‬
‫درب شيشه را به هنگام نمونه برداری به سمت پايين نگه داريد‪).‬‬
‫‪ -‬قسمتی از فضاي بالي بطري را براي سهولت تكان دادن به هنگام كشت نمونه در‬
‫آزمايشگاه‪ ،‬خالي بگذاريد(حدود ‪ 2‬سانتيمتر)‪.‬‬
‫‪ -‬درب بطري را بگذاريد و كاغذ آلومينيومي را در جاي خود محکم کنيد‪.‬‬
‫• نمونه برداري از منابع يا مخازن آب فاقد شير نمونه برداری‪:‬‬
‫درب بطري استريل را برداريد و بطري را تا عمق ‪ 20‬سانتيمتري در آب پايين ببريد‬
‫وسپس دهانه آنرا به آرامي بال بياوريد‪.‬اگر آب جريان دارد دهانه بايستي بطرف جريان‬
‫قرار بگيرد‪.‬‬
‫• نمونه برداري از چاههاي دستي و منابع مشابه‪:‬‬
‫‪ -‬با يك قطعه نخ‪ ‌،‬سنگ مناسبي را به يك بطري نمونه برداري وصل مي كنيم‪.‬‬
‫‪ -‬نخ تميزي به دور يك چوب پيچيده شده است را به نخ بطري گره مي زنيم‪.‬‬
‫‪ -‬درب بطري را بدون آن که با دست تماس يابد باز می کنيم‪.‬‬
‫‪ -‬بطري را در چاه پائين مي بريم‪ .‬از آنجائيكه بطري به علت وجود سنگ‪ ،‬سنگين شده‬
‫است در چاه پائين‬
‫مي رود‪ .‬بايد مراقب بود كه بطري به ديواره چاه برخورد نكند‪.‬‬
‫‪ -‬بطري را كامل در آب چاه غوطه ور مي سازيم و تا حد امكان پائين مي بريم‪.‬‬
‫‪ -‬هنگامي كه بطري پر شد با پيچيدن نخ به دور تكه چوب‪ ‌،‬آن را بال آورده ودرب آنرا‬
‫سريع می بنديم‪.‬‬

‫تهيه و تنظيم‪:‬‬
‫دفتر کنترل کيفيت وبهداشت آب وفاضلب استان مرکزی‬
‫(کارشناس آزمايشگاه مرکزی ميکروبيولوژی آب)‬