Skemat e qortimit t testeve, letrsi sesioni I SHKOLLAT E MESME ARTISTIKE, SPORTIVE, GJUHVE T HUAJA, ME KOH T SHKURTUAR Kjo sht

nj skem qortimi, n t ciln jepen disa orientime lidhur me vlersimin e prgjigjeve t nxnsit. Testi prbhet nga dy pjes: nj n poezi dhe nj n proz. Testi prmban nj total prej 50 piksh. Testi ka 21 krkesa. N vlersimin e eses duhet pasur parasysh: Prgjigjja e nxnsit duhet vlersuar n trsin e saj, pr cilsin q paraqet, pr ndjeshmrin, mendimin, idet q ka shprehur dhe origjinalitetin e tyre. Nxnsit q kan probleme n drejtshkrim, por arrijn t komunikojn me shkrim nj t kuptuar t qart t pjess letrare (t tekstit t dhn) dhe t krkess, do t marrin pikt e plota pr t kuptuarit. Nga ana tjetr, nxnsit q shkruajn qart, rrjedhshm dhe pa gabime, por nuk dshmojn ndonj t kuptuar t mir t tekstit dhe krkess, do t marrin pik pr mnyrn e shprehjes, stilin dhe saktsin drejtshkrimore, por nuk do t vlersohen pr t kuptuarin. Mos harroni, se ky sht nj provim q vlerson aftsit letrare (prgjigjen letrare) dhe jo aftsit gjuhsore. Gabime q nuk ndikojn n cilsin e prgjithshme t prgjigjes, nuk do t merren n konsiderat n vlersim. Do t hiqen pik vetm pr ato gabime q ndikojn mbi cilsin dhe q i gjykoni si t rnda.

57

Matura Shtetrore 2007, Teste PJESA I EPOSI I KRESHNIKVE - Martesa e Halilit Krkesat 1-5 Krkesa 1 C 1 pik Krkesa 2 C 1 pik Krkesa 3 C 1 pik Krkesa 4 B 1 pik Krkesa 5 A 1 pik _____________________________________________________________ Krkesa 6 2 pik 1 pik 1 pik 0 pik Punt e malsis, vajzat kullotin bagtin. Kan ra vashat me gja n lum, Norm zakoni i bess, betimi, mallkimi. At be nZotin djali paska ba,Dheu mka mblue e fat si qita vedit,/ po se mora Tanushn e Krajlit. Nse prgjigjet gabim ose nuk prgjigjet fare. 2 pik

Krkesa 7 1 pik 1 pik

0 pik

Vargu sht paradoksal, sepse pohon dy dukuri q kundrshtojn njra-tjetrn: dielli ndrion fort, por nxeh pak, kur, duke ndriuar fort, duhet t ngroh m shum. Efekti q krijon sht ai i magjis e madhshtis s natyrs, ku prplasen kontraste t fuqishme q parathon zhvillimin e nj aksioni po kaq madhshtor dhe t jashtzakonshm, si natyra alpine. Nse prgjigjet gabim ose nuk prgjigjet fare.

58

Skemat e qortimit t testeve, letrsi sesioni I Krkesa 8 5 pik

Model prgjigjeje Personifikimet, hiperbolat (po merr fryma rrapin e Jutbins/ Bor e madhe q ka ra...), epanastrofeja dhe aliteracioni (ushtojn lugjet prej orteqesh, prej orteqesh kah po bijn ndr gropa), inversioni, antiteza (fort po shndrit/ pak po nxeh), anafora (kan...kan), japin nj konceptim hiperbolik t natyrs. Pyjet nga sasia e madhe e bors jan fundosur krejt, pishave u duken vetm kreshtat, sht aq ftoht sa dhe krojet jan ngri hej , ushtojn orteqet, stuhia ngre mjegull pjalmin e bors... Raporti q krijohet: Natyra sht madhshtore, e jashtzakonshme, si e till ajo prputhet me bmat e jashtzakonshme t kreshnikve. Tr portreti dhe figura e tyre n trsi merr kuptim brenda nj natyre t till. 2 pik Nse gjen dy mjete t stilistiks 2 pik Nse shpjegon dy mjetet e stilistiks n funksion t fragmentit dhe tregon saktsisht imazhin q ato krijojn. 1 pik Nse shpjegon raportin midis natyrs dhe kreshnikve. 0 pik Nse prgjigjet gabim ose nuk prgjigjet fare. Nxnsi do t marr pik edhe nse interpretimi q ka br nuk i prmbahet modelit t prgjigjes, por q komisioni i vlersimit e gjykon si t sakt. Krkesa 9 1 pik 1 pik 2 pik

0 pik

Pyetja retorike: ka e ka ba lumi ata tbardh? Arsyeja sht pr t trhequr vmendjen (tani do ndodh dika e rndsishme ose e uditshme). Pr t mbajtur gjall interesin e lexuesit dhe pr ta br at bashkbisedues duke i dhn komunikimit trajtn e stilit bisedimor. Nse prgjigjet gabim ose nuk prgjigjet fare. 4 pik

Krkesa 10 1 pik

Mnyra se si vjen pranvera sht fantastike, sepse vjen menjher pas mallkimit t Halilit (Po nqaf mpai, mori Bjeshkt e Nalta,/ Sa mir nama bjeshkt mi paska gjue,) 59

Matura Shtetrore 2007, Teste 1 pik 1 pik Prshkrimi i ardhjes s saj, si dukuri fizike, sht real, sepse: deti ka ue nj frym t fort,...t nxeht,...t zez...nlum. Shkrirja sht br me qllim nga rapsodi, sepse nga njra an zgjon e rrit fantazin e dgjuesit prmes dukurish natyrore t jashtzakonshme dhe nga ana tjetr i bn ato t besueshme prmes detajeve reale, pr ti prqasur me bmat e kreshnikve. Nga shkrirja e reales me fantastiken prftohen personifikime befasuese; animizohen dukuri t natyrs: deti dgjon, deti on frym (er), bora ka ra n lum (jo derdhur), Tbardh...e ka mbyt (jo derdhur) Nse prgjigjet gabim ose nuk prgjigjet fare.

1 pik

0 pik

Nxnsi do t marr pik edhe nse interpretimi q ka br nuk i prmbahet modelit t prgjigjes, por q komisioni i vlersimit e gjykon si t sakt.

60

Skemat e qortimit t testeve, letrsi sesioni I PJESA II FLOBER Zonja Bovari Krkesa 11 A 1 pik Krkesa 12 B 1 pik Krkesa 13 A 1 pik Krkesa 14 C 1 pik Krkesa 15 A 1 pik _____________________________________________________________ Krkesa 16 3 pik 1 pik 1 pik Nse formulon nj fjali q shpreh thelbin e pjess s par. P.sh: Ema e ndrron jetn sipas modeleve t librave romantik. Nse formulon nj fjali q shpreh thelbin e pjess s dyt. P.sh: Ema ndjen zbraztin e jets bashkshortore. Ose Ema e shikon sa e shkputur sht nga Sharli. Nse formulon nj fjali q shpreh thelbin e pjess s tret. P.sh: Sharli nuk prpiqet ta kuptoj. Ose Sharlit mjaftohet me at lumturi q ka krijuar. Nse prgjigjet gabim ose nuk prgjigjet fare.

1 pik

0 pik

Do t pranohen si t sakta t gjitha formulimet e tjera q shprehin thelbin e secils pjes dhe q komisioni i vlersimit i gjykon si t sakta. Krkesa 17 1 pik 3 pik

Ema ndrron dhe fantazon nj jet si n libra. Detajet: vende me emra kumbues, plogshti e kndshme, perde mndafshi t kaltr, gurgullimn e shurdht t ujvars, perndon dielli, ngopesh me ern e limonave, kapur dor pr dore, vshtron yjet, si bim e veant, ballkon, vile zvicerane, shtpiz fusharake skoceze, frak kadifeje t zez, me kapel me maj dhe me mansheta.

61

Matura Shtetrore 2007, Teste Ajo ndrron nj burr romantik, t mbl, q di gjithka, q ta kuptoj, q t flas me t. Detajet: burri t veshur me frak kadifeje t zez, burri t shklqej n shum drejtime, t njoh forcn e pashtershme t dashuris, shijet e strholluara t jets, t gjitha t fshehtat. 1 pik Ema sht romantike. Detajet na zbulojn nj natyr q ka disa an realiste por m shum sht romantike. Ema e prfytyron dashurin, jetn dhe t shoqin sipas modeleve t librave romantik. 1 pik Ema do nj jet shpirtrore. sht qenie shum e brisht dhe delikate. Personaliteti: Ema sht nave, e brisht dhe shum e thyeshme. ndrron shum. Nuk sht grua q i jepet vesit. 0 pik Nse prgjigjet gabim ose nuk prgjigjet fare. Krkesa 18 1 pik lidhte 1 pik 1 pik 3 pik 1 pik

Dy fjalt ky q shprehin natyrn e marrdhnieve jan: shkputej. Figura q jep thelbin e ksaj marrdhnieje sht antiteza. Ema ka nevoj t ndrroj, pasi realiteti sht shum i zbrazt pr t, i shoqi sht shum larg asaj ka menduar ajo dikur. Ajo nuk gjen tek ai at far deshi, ndaj kt krkes shpirtrore e prmbush duke ndrruar. Ema pret t gjej te Sharli heroin romantik ose princin e kaltr. Por ai sht kaq i zakonshm dhe i rrafsht. Ose Duke ndrruar ajo prmbush at zbraztir shpirtrore, q nuk ia plotson dot asgj n ambientin ku jeton. sht nj mundsi pr tu shkputur nga mediokriteti i jets provinciale. 0 pik Nse gjen gabim dy fjalt ky dhe figurn. Nse interpretimi nuk i prgjigjet thelbit t ksaj figure. Nse nuk prgjigjet fare.

62

Skemat e qortimit t testeve, letrsi sesioni I Krkesa 19 3 pik

Model prgjigjeje Po. Kjo nnkuptohet prmes theksimit t kontrastit q ekziston midis dy personazheve: Ema vetm ndrron dhe Sharli as e di , as e ndjen kt. Ema duket n syt e t shoqit e lumtur, n fakt nuk sht e till. Midis tyre mungon komunikimi. Ema sht e zhgnjyer nga jeta dhe Sharli, madje ka momente q e prmon at. Ajo ndihet e huaj n kt lidhje. 3 pik Nse shpjegon n mnyr t plot dhe t sakt arsyet pse kjo lidhje do t prfundoj n mnyr tragjike, duke theksuar kontrastin midis t dy personazheve, mungesn e komunikimit, zhgnjimin e Ems dhe ndjesin e saj se sht e huaj dhe e shkputur n kt lidhje. 2 pik Nse shpjegon n mnyr t pjesshme arsyet pse kjo lidhje do t prfundoj n mnyr tragjike si p.sh: nnvizon kontrastin midis dy personazheve, mungesn e komunikimit. 1 pik Nse shpjegon n mnyr t pamjaftueshme arsyet pse kjo lidhje do t prfundoj n mnyr tragjike si p.sh: nnvizon vetm kontrastin midis dy personazheve ose nnvizon vetm nj arsye. 0 pik Nse arsyet e dhna nuk shpjegojn sakt thelbin t ksaj marrdhnieje q prfundon n tragjedi ose nuk prgjigjet fare. Nxnsi do t marr pik nse jep shpjegime t tjera q nuk i prmbahet modelit t prgjigjes, por q komisioni i vlersimit i gjykon si t sakta. Krkesa 20 3 pik

Model prgjigjeje Ironizon Emn: Q ta shijonte nektarin e tyre, e mira ishte t kalonte npr ato vende me emra kumbues; t mbyllej bashk me trishtimin e saj n ndonj shtpiz fusharake skoceze, si bashkshorte e nj burri t veshur me frak kadifeje t zez me kinda t gjat dhe me izme prej lkure t but, me kapel me maj dhe me mansheta, vshtron yjet dhe bn plane pr t ardhmen; dhe n to qarkullonin mendime dosido t njerzve me veshje aq t zakont; nuk kishte qen n gjendje ti shpjegonte asaj nj term t t hipurit n kal;Mirpo, a nuk sht e domosdoshme vall q burri t shklqej n shum drejtime, ta bj bashkshorten t njoh forcn e pashtershme t dashuris, shijet e strholluara t jets, t gjitha t fshehtat? 63

Matura Shtetrore 2007, Teste Ironizon Sharlin: Bisedat q bnte Sharli ishin t rrafshta si trotuare rrugsh; sishte br asnjher kureshtar t shkonte t shihte ndonj shfaqje n teatr me aktor nga Parisi; ai se prishte fare terezin, q sdilte kurr nga ajo plogshti e patrazuar, q e ndiente bile veten t lumtur prej saj. 2 pik Nse gjen disa momente ku autori ironizon t dy bashkshortt. 1 pik Nse gjen vetm nj moment ku shfaqet ironia. 1 pik Ironia nuk shfaqet n fjalt e autorit, por nnkuptohet nga veprimet e personazheve. Kshtu Floberi realizon at q quhet distanc objektive nga personazhet dhe na lejon ne si lexues ti shohim gjrat m qart dhe m me vrtetsi. Ose Brenda parimeve t tij krijuese sht objektivizmi dhe impersonalizmi. Ose N ironin pr Emn ndeshim ironin e Floberit (realist) me romantizmin e theksuar t Ems, si kundrvnie e realizmit me romantizmin, si rrym n kushte t reja letrare. 0 pik Nse prgjigjet gabim (detaje q nuk kan lidhje) ose nuk prgjigjet fare. Krkesa 21 10 pik

Pr esen do t ndiqen kriteret e mposhtme: KRITERI I: IDEJA DHE ARGUMENTIMI 3 pik Vlersuesi do t shikoj nse nxnsi: e ka kuptuar qart n pikpamje prmbajtjesore dhe artistike tekstin e dhn (fragmentin) prcakton teknikat e prdorura nga autori pr t arritur efekte t caktuara artistike interpreton n mnyr analitike pjesn i mbshtet idet e veta me shembuj nga teksti i dhn prdor detaje mbshtetse ka qartsi mendimi

64

Skemat e qortimit t testeve, letrsi sesioni I KRITERI II: STRUKTURA E ESES 1 pik Vlersuesi do t shikoj nse nxnsi: respekton elementet e strukturs s eses: hyrjen zhvillimin prfundimin Nxnsi merr 1 pik nse prgjigjen e dhn e strukturon sipas skems s msiprme. Nse mungon njra prej tyre, ai do t marr 0 pik pr kt rubrik. KRITERI III: PASURIA GJUHSORE 2 pik Vlersuesi do t shikoj nse nxnsi: shprehet me nj gjuh eseistike ka fjalor t pasur stil origjinal strukturon qart prgjigjen nga pikpamja gramatikore dhe fjalformimi KRITERI IV: LARMIA SINTAKSORE Vlersuesi do t shikoj nse nxnsi: zotron sintaksn ka aftsi pr t ndrtuar fjali q jan t sakta prdor fjali q variojn n modele, gjatsi dhe ritm strukturon qart prgjigjen nga pikpamja sintaksore KRITERI V: SAKTSIA DREJTSHKRIMORE Vlersuesi do t shikoj nse nxnsi: ka saktsi drejtshkrimore prdor si duhet shkronjn e madhe prdor si duhet shenjat e piksimit 2 pik

2 pik

65