Matura Shtetrore 2007, Teste

PROFILI SHOQROR, PROFILI I PRGJITHSHM

Kjo sht nj skem qortimi, n t ciln jepen disa orientime lidhur me
vlersimin e prgjigjeve t nxnsit.

Testi prbhet nga dy pjes: nj n proz dhe nj n tragjedi.

Testi prmban nj total prej 50 piksh.
Testi ka 24 krkesa.

N vlersimin e eses duhet pasur parasysh:

Prgjigjja e nxnsit duhet vlersuar n trsin e saj, pr cilsin q

paraqet, pr ndjeshmrin, mendimin, idet q ka shprehur dhe
origjinalitetin e tyre.
Nxnsit q kan probleme n drejtshkrim, por arrijn t
komunikojn me shkrim nj t kuptuar t qart t pjess letrare (t
tekstit t dhn) dhe t krkess, do t marrin pikt e plota pr t
kuptuarit. Nga ana tjetr, nxnsit q shkruajn qart, rrjedhshm dhe
pa gabime, por nuk dshmojn ndonj t kuptuar t mir t tekstit
dhe krkess, do t marrin pik pr mnyrn e shprehjes, stilin dhe
saktsin drejtshkrimore, por nuk do t vlersohen pr t kuptuarin.
Mos harroni, se ky sht nj provim q vlerson aftsit letrare
(prgjigjen letrare) dhe jo aftsit gjuhsore.
Gabime q nuk ndikojn n cilsin e prgjithshme t prgjigjes, nuk
do t merren n konsiderat n vlersim. Do t hiqen pik vetm pr
ato gabime q ndikojn mbi cilsin dhe q i gjykoni si t rnda.

40

Skemat e qortimit t testeve, letrsi sesioni I

PJESA I
MARTIN CAMAJ Rrungaja n mars
Krkesat 1-5
Krkesa 1
C
1 pik
Krkesa 2
A
1 pik
Krkesa 3
C
1 pik
Krkesa 4
A
1 pik
Krkesa 5
B
1 pik
_____________________________________________________________
Krkesa 6
3 pik
Model prgjigjeje
Fatin e Jers e bn tragjik shprfillja e dashuris s femrs, mentaliteti
malsor. Askush nuk i kuptoi prmasat e dhimbjes s saj. Mungesa e
komunikimit midis njerzve, izolimi dhe vetizolimi, ftohtsia, ashprsia n
marrdhniet midis dy krahinave.
Ose
Mohimi i dashuris s saj, sikur t mos kishte ekzistuar kurr, sht thelbi
tragjizmit t saj (i protests s saj t heshtur e tragjike).
1 pik
0 pik
1 pik

1 pik

0 pik

Nse shpjegon qart thelbin e tragjizmit te Jera.

Nse shpjegon gabim fatin tragjik t Jers.
Detaje ku shfaqet tragjikja n fatin e Jers:vajza e ndryni zemrn e
vet, ...vetm nj prej fisit t tij t ishte ndal n kamb sa pr ti
than n t folmen e vrazhd t Prtejqafs: sa e shemtuet knke!;
Por asnj pr be nuk qndroi, Jera kish vdek dalngadal shum
mote ma par.
Ilustrime ku shfaqet tragjikja n fatin e njerzve: aq ma pak
ndaleshin pran krojeve me pushue e pi uj..., As synin nuk e onin
nalt me shikue mbi udh, por asnj banor i katundit buz lumit, nuk
kishte ma t vogln marrdhanie me prtejqafasit, rruga pa asnj
vend pushim.
Nse ilustrimet q gjen nuk i prgjigjen thelbit t pyetjes.
41

Matura Shtetrore 2007, Teste

Krkesa 7

3 pik

Model prgjigjeje
Po, jan brenda psikologjis s mjedisit. Ky sht nj vend i ashpr, i ftoht,
i mbyllur, ku njerzit pak komunikojn dhe nuk prpiqen t kuptojn
ndjenjat e njri-tjetrit, ku dashuria sht nj tabu dhe nuk preket as me fjal.
Ndaj dhe Jera e dnoi veten me vetmi me dhimbn e pjekun n zemr.
Prderisa askush nuk e kuptoi ajo e zemruar dhe kryenee u mbyll n
vetmin e saj.
2 pik
1 pik
0 pik
1 pik

Nse shpjegon qart pse kryenesia e Jers sht brenda

psikologjis s mjedisit.
Nse shpjegon pjesrisht pse kryenesia e Jers sht brenda
psikologjis s mjedisit.
Nse prgjigjet gabim ose nuk prgjigjet fare.
Ilustrimi nga fragmenti. Jetoi tue kqyr mbi krena t njerzve..., ,
Do t ishte gzue Jera. Por asnj pr be nuk qndroi, as Jers nuk
iu dha rasti ti thot nj njeriu t vetm nga Prtejqafa se po e
kputka malli me fol me njenin sish, ka po t duhet emri im?.

Krkesa 8

1 pik

Model prgjigjeje
Ky paralelizm e portretizon vajzn s brendshmi, pasi del n pah instinkti,
t cilin ajo nuk e zotron dot. N brendsi ka mbetur njerzore, e ndjeshme,
sado q s jashtmi duket e ngurtsuar.
Ose
Ka ngjashmri mes ringjalljes s natyrs dhe ringjalljes s ndjenjave t
harruara, si sht zbutja e acarimit me njerzit dhe dshira pr jet.
1 pik
0 pik

Nse jep qart thelbin e prgjigjes s dhn m sipr.

Nse prgjigjet gabim ose nuk prgjigjet fare.

Nxnsi do t marr pik edhe kur n prgjigjen e dhn, prmend arsye

q nuk i prmban modeli i prgjigjes, por q komisioni i vlersimit i gjykon
t sakta.

42

Skemat e qortimit t testeve, letrsi sesioni I

Krkesa 9
1 pik
1 pik

4 pik

Paragrafi: Kundro sot.....ajo e acart!

Ironia i drejtohet vetes: Kqyr, kqyr! thoshte ajo. Jeta vazhdon
pavarsisht dhembjes s saj.

Figurat:
Antiteza: hijet-dritat
Metafora: lan gurin, ndan katundin
Epitet: e acart
Prsritje: kundro..kundro, kqyr, kqyr
Enumeracionet: ndrrimet e stinve, hijet e dritat, do faz t rritjes s
pemve gjithnduersh, t molls e t ftonit t fort.
Inversioni: asht ajo e acart
Elipsa: Me nj shikim andej (mungesa e foljes)
2 pik Nse gjen dy figura stilistike bashk me ilustrimet prkatse.
1 pik Nse gjen nj figur stilistike bashk m ilustrimin prkats.
0 pik Nse prgjigjet gabim ose nuk prgjigjet fare.
Nxnsi nuk do t marr pik nse gjen vetm figurn, por nuk e shoqron
me ilustrimin prkats.
Krkesa 10

2 pik

Model prgjigjeje
Shikimi i babait t Dakut, i kujton edhe nj her si n ndrr Jers, t
dashurin.
Syt jan detaji m i fort, prmes t cilve kuptojm zbraztin, vetmin dhe
tretjen prfundimtare t saj. sht porta e fundit q ajo l pr t hetuar n
shpirtin e saj, t thar tashm, prpara se t mbyllet nga vdekja. Dikaja
q ajo pret sht vet vdekja, e cila nuk i bn m prshtypje, pasi shpirti i saj
ka mote q ka humbur.
2 pik
1 pik
0 pik

Nse shpjegon qart nntekstin e fjalve prmbyllse dhe detajin e

syve.
Nse shpjegon pjesrisht nntekstin e fjalve prmbyllse dhe
detajin e syve.
Nse prgjigjet gabim ose nuk prgjigjet fare.
43

Matura Shtetrore 2007, Teste

Nxnsi do t marr pik edhe kur n prgjigjen e dhn, bn nj
interpretim q nuk e prmban modeli i prgjigjes, por q komisioni i
vlersimit e gjykon t sakt.
Krkesa 11

2 pik

Model prgjigjeje
Fjal t prejardhura: hijshme, pjekun, prhidhej, heshtazi, thellohej,
gjarpnue, patrazuem, prflakt, kputka, paurti.
2 pik
1 pik
0 pik

Nse gjen dy fjal t prejardhura, tipike dialektore.

Nse gjen nj fjal t prejardhur, tipike dialektore.
Nse prgjigjet gabim, nse fjalt e gjetura nuk jan tipike
dialektore, ose nuk prgjigjet fare.

Krkesa 12 10 pik
Pr esen do t ndiqen kriteret e mposhtme:
KRITERI I: IDEJA DHE ARGUMENTIMI
3 pik
Vlersuesi do t shikoj nse nxnsi:
e ka kuptuar qart n pikpamje prmbajtjesore dhe artistike tekstin e
dhn (fragmentin)
prcakton teknikat e prdorura nga autori pr t arritur efekte t
caktuara artistike
interpreton n mnyr analitike pjesn
i mbshtet idet e veta me shembuj nga teksti i dhn
prdor detaje mbshtetse
ka qartsi mendimi
KRITERI II: STRUKTURA E ESES
Vlersuesi do t shikoj nse nxnsi:
respekton elementet e strukturs s eses:
hyrjen
zhvillimin
prfundimin

44

1 pik

Skemat e qortimit t testeve, letrsi sesioni I

Nxnsi merr 1 pik nse prgjigjen e dhn e strukturon sipas skems s
msiprme.
Nse mungon njra prej tyre, ai do t marr 0 pik pr kt rubrik.
KRITERI III: PASURIA GJUHSORE
2 pik
Vlersuesi do t shikoj nse nxnsi:
shprehet me nj gjuh eseistike
ka fjalor t pasur
stil origjinal
strukturon qart prgjigjen nga pikpamja gramatikore dhe
fjalformimi
KRITERI IV: LARMIA SINTAKSORE
Vlersuesi do t shikoj nse nxnsi:
zotron sintaksn
ka aftsi pr t ndrtuar fjali q jan t sakta
prdor fjali q variojn n modele, gjatsi dhe ritm
strukturon qart prgjigjen nga pikpamja sintaksore

2 pik

KRITERI V: SAKTSIA DREJTSHKRIMORE

Vlersuesi do t shikoj nse nxnsi:
ka saktsi drejtshkrimore
prdor si duhet shkronjn e madhe
prdor si duhet shenjat e piksimit

2 pik

45

Matura Shtetrore 2007, Teste

PJESA II
ESKILI Koeforet
Krkesa 13 D
1 pik
Krkesa 14 A
1 pik
Krkesa 15 B
1 pik
Krkesa 16 B
1 pik
Krkesa 17 A
1 pik
_____________________________________________________________
Krkesa 18
1 pik
Model prgjigjeje
Tufa e flokve mbi varr sht:
1. blatimi i perndis q ushqen rinin (Inakun), pr t siguruar mbshtetjen
e ksaj perndie n hakmarrjen e tij q krkon energji e forc.
Ose
2. krijim i urave t komunikimit me botn e t vdekurve, prmes sinjalit t
flokve mbi varr, prpjekje pr t kontaktuar me frymn e t atit, si shenj e
rikthimit pr hakmarrje.
Ose
sht thjesht shenj zie pr t atin.
1 pik Nse shkruan nj nga arsyet e msiprme.
0 pik Nse prgjigjet gabim ose nuk prgjigjet fare.
Krkesa 19
1 pik
1 pik

0 pik

2 pik

Kjo sken zhvillohet n nj mjedis t przishm, pran varreve dhe

ende nuk ka aguar (koha). E gjitha kjo shkakton nj atmosfer
vetmie, heshtjeje, trishtimi, frike, ankthi, faji.
Detajet: varr, q me nat, gra t przishme, prmbi varr, nata,
tabuti, vdekja, zija, gjma, vula e trishtimit, marrja e gjakut,
profecia, kobi, hija e zez. (Nxnsi duhet t prmend t paktn
tri nga kto detaje.)
Nse prgjigjet gabim (nuk ka kuptuar thelbin e veprs) ose nuk
prgjigjet fare.
46

Skemat e qortimit t testeve, letrsi sesioni I

Krkesa 20
1 pik
1 pik

0 pik

Kori sht n pozicionin e nj aktori.

Nprmjet korit dramaturgu shpreh idet e tij dhe ilustron temat
dhe motivet m t rndsishme t tragjedis. N kt mnyr roli i
tij sht tepr aktiv n sken, n mbshtetje ose jo t aksionit,
mendimeve, gjendjeve apo fjals s personazheve.
Nse prgjigjet gabim ose nuk prgjigjet fare.

Krkesa 21
1 pik
1 pik

0 pik

1 pik
0 pik

2 pik

E veanta sht rendi i prmbysur i gjymtyrve.

Inversioni q prftohet n kt rast krijon nj prfytyrim m
konkret emocional t pamjes q theksohet n dy fjal: przishm
dhe pikllueshm. Kjo e jep m t qart tablon e przishme q
sundon, pasi e fokuson vmendjen e lexuesit n mnyrn e lvizjes
dhe t veshjes s personazheve, t cilat ndikojn n tragjizmin e
situats.
Nse prgjigjet gabim ose nuk prgjigjet fare.

Krkesa 22
1 pik

2 pik

2 pik

ndrra ogurzez, q ka par, e shqetson Klitemnestrn. E ndikuar

nga profecia, ajo ka frik nga hakmarrja e mundshme q mund t
krkoj i shoqi i vrar barbarisht prej saj.
Rrjedhojat jan: Grat jan detyruar q me nat t ojn blatime te
varri dhe t kryejn ritet pr t vdekurit, pr t lehtsuar shpirtin e
t vdekurit dhe t t gjallve.
Nse prgjigjet gabim ose nuk prgjigjet fare.

47

Matura Shtetrore 2007, Teste

Krkesa 23

4 pik

Model prgjigjeje
Detajet q tregojn afri jan:
goditja e gjoksit me grushte,
jerrja e faqeve,
grisja e rrobave,
qarja n grup.
Interpretimi: Shikojm disa pika afrimi midis vajeve shqiptare dhe atyre
greke. sht i njjti rit i t vajtuarit, i ngjashm me kodet zakonore veriore t
vajit, dhe me gjamn e burrave. Ata shkulnin flokt, grvishtnin fytyrn
me thonj dhe i binin gjoksit me grushte, rrethrrotullohen dhe qajn n grup.
3 pik
2 pik
1 pik
1 pik
0 pik

Nse shkruan tri nga detajet e msiprme.

Nse shkruan dy nga detajet e msiprme.
Nse shkruan nj nga detajet e msiprme.
Nse interpreton shkurt thelbin e ksaj afrie.
Nse prgjigjet gabim (detaje q nuk kan lidhje) ose nuk prgjigjet
fare.

Krkesa 24
1 pik
1 pik
0 pik

2 pik

ndrrshpjeguesit (fjal tipike e prbr e krijuar nga Kadare)

ndrr+ shpjegues
Nse gjen fjal q nuk jan krijim tipik i Kadares, nse nuk
shpjegon mnyrn e formimit ose nuk prgjigjet fare.

48