Republic of the Philippines Department of Education DepEd Complex, Meralco Avenue Pasig City

K to 12 Curriculum Guide

FILIPINO
(Grade 7 to Grade 8)

December 2012

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

K to 12 Curriculum: Overall Goal, Desired Outcomes, Content and Standards

FILIPINO

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

Deskripsyon ng Batayang Konseptuwal na Balangkas sa Pagtuturo ng Filipino K-12 Pangkalahatang layunin ng Kurikulum ng K to 12 ang makalinang ng isang buo at ganap na Pilipinong may kapaki - pakinabang na literasi. Kaugnay nito, layunin ng pagtuturo ng Filipino na malinang ang (1) kakayahang komunikatibo, (2) replektibo / mapanuring pag-iisip, (3) pagpapahalagang pampanitikan ng mga mag-aaral sa pamamagitan ng mga babasahin at teknolohiya tungo sa pagkakaroon ng pambansang pagkakakilanlan, kultural na literasi, at patuloy na pagkatuto upang makaagapay sa mabilis na pagbabagong nagaganap sa daigdig. Sa ikatatamo ng mithiing ito, kailangan ng mga kagamitang pampagtuturo ng mga guro bilang suporta sa kurikulum na magmumula sa administrasyon, ahensiyang panlipunan, pribado at publiko, pamahalaang lokal, midya, tahanan at iba pang sektor ng lipunan. Isinaalang-alang sa pagbuo ng kurikulum ang pangangailangang panlipunan, lokal at global na pamayanan, maging ang kalikasan at pangangailangan ng mga mag-aaral. Pinagbatayan din ang mga legal na batas pang-edukasyon, at mga teoryang pilosopikal ng edukasyon at wika nina Jean Piaget (Developmental Stages of Learning), Leo Vygotsky (Cooperative Learning), Jerome Bruner (Discovery Learning), Robert Gagne (Heirarchical Learning ), David Ausubel (Interactive/Integrated Learning),Cummins (Basic Interpersonal Communication Skills-BICS at Cognitive Academic Language Proficiency Skills-CALPS at ng ating pambansang bayaning si Dr. Jose P. Rizal na nagsabing nasa kab ataan ang pag-asa ng bayan. Isinaalang-alang din ang nasa Banal na aklat na gintong aral na Ituro sa bata ang wastong landas upang sa pagtanda ay hindi siya mawawala. Dahil ang Filipino ay nasa disiplina ng wika, pinagbatayan ang mga teorya sa kalikasa n at pagkatuto ng wika, mga teorya / simulain sa pagsusuring panliterasi at mga pagdulog sa pagtuturo ng wika (W1, W2, W3) at pagtuturo ng mga akdang pampanitikan at tekstong palahad.

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

Mga Pamantayan sa Filipino K-12 A. Pamantayan sa Programa (Core Learning Area Standard):

Naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo, replektibo/mapanuring pag-iisip at pagpapahalagang pampanitikan sa pamamagitan ng ibat ibang babasahin at teknolohiya tungo sa pagkakaroon ng pambansang pagkakakilanlan, kultural na literasi at patuloy na pagkatuto upang makaagapay sa mabilis na pagbabagong nagaganap sa daigdig. B. Pangunahing Pamantayan ng Bawat Yugto (Key Stage Standards): K3 Naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo, replektibo, mapanuring pag-iisip sa wikang katutubo (MT) at Filipino sa tulong ng mga lokal na babasahin at teknolohiya upang mapaunlad ang sarili at mapahalagahan ang sariling kultura 46 Naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo, replektibo/ mapanuring pag-iisip at pagpapahalagahang pampanitikan sa tulong ng ibat ibang anyo ng panitikan at teknolohiya upang makaangkop at makibahagi sa pag-unlad ng tahanan at pamayanan 7 10 Naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo, replektibo/ mapanuring pag-iisip at pagpapahalagang pampanitikan sa tulong ng mga akdang pampanitikang rehiyonal, pambansa, saling-tekstong Asyano at pandaigdig at teknolohiya upang matamo ang kultural na literasi 11 12 Naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo, replektibo/ mapanuring pag-iisip at pagpapahalagang pampanitikan sa tulong ng ibat ibang disiplina at teknolohiya upang magkaroon ng akademikong pag-unawa

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

Pamantayan sa Bawat Baitang (Grade Level Standards): Grade Level K Grade 1 Pamantayan sa Bawat Baitang Naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahan sa pagpapahayag ng iniiisip at damdamin sa wikang katutubo at ang kahandaan sa pagbasa at pagsulat upang makilala ang sarili at matutong makisalamuha sa kapwa. Naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo, replektibo/mapanuring pag-iisip sa wikang katutubo sa pamamagitan ng mga lokal na babasahin at teknolohiya upang magkaroon ng malawak na pag-unawa sa sarili at kapwa at pagpapahalagang kultural. Naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo, replektibo/mapanuring pag-iisip sa pamamagitan ng ibat ibang teksto/ babasahing lokal at teknolohiya upang magkaroon ng mapag-usisang pag-iisip at makalahok sa gawaing pangkaunlaran ng pamayanan. Naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo, replektibo/mapanuring pag-iisip sa pamamagitan ng ibat ibang teksto/ babasahin upang magkaroon ng malawak na pag-unawa sa mga pangyayari sa pamayanan. Naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo, replektibo/mapanuring pag-iisip at pagpapahalagang pampanitikan sa pamamagitan ng ibat ibang teksto/ babasahin at teknolohiya upang magkaroon ng malawak na kamalayan sa kaganapan sa kapaligiran at makalahok sa gawaing pagpapaunlad ng pamayanan. Naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo, replektibo/mapanuring pag-iisip at pagpapahalagang pampanitikan sa pamamagitan ng ibat ibang teksto/ babasahing lokal at pambansa upang mapangalagaan at mapahalagahan ang kagandahan ng kapaligiran. Naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo, replektibo/mapanuring pag-iisip at pagpapahalagang pampanitikan sa pamamagitan ng ibat ibang anyo ng panitikang lokal at pambansa upang makapag -ambag sa pagkakamit ng maunlad at makatarungang bansa

Grade 2

Grade 3

Grade 4

Grade 5

Grade 6

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

BAITANG 7-10 (Filipino)

Pamantayan ng Programa (Program Standard) - Naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo, mapanuring pag-iisip, at pag-unawa at pagpapahalagang pampanitikan gamit ang teknolohiya at ibat ibang uri ng teksto at mga akdang pampanitikang rehiyunal, pambansa, salingakdang Asyano at pandaigdig tungo sa pagtatamo ng kultural na literasi.

Pamantayan para sa Baitang 7 - Naipamamalas

ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo, mapanuring pag-iisip, at pag-unawa at

pagpapahalagang pampanitikan gamit ang teknolohiya at ibat ibang uri ng teksto at akdang pampanitikang rehiyunal upang maipagmalaki ang sariling kultura, gayundin ang ibat ibang kulturang panrehiyon.

Pamantayan para sa Baitang 8 - Naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo, mapanuring pag-iisip, at pag-unawa at pagpapahalagang pampanitikan gamit ang teknolohiya at ibat ibang uri ng teksto at akdang pampanitikang pambansa upang maipagmalaki ang kulturang Pilipino.

Pamantayan para sa Baitang 9 - Naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo, mapanuring pag-iisip, at pag-unawa at pagpapahalagang pampanitikan gamit ang teknolohiya at ibat ibang uri ng teksto at saling-akdang Asyano upang mapatibay ang pagkakakilanlang Asyano.

Pamantayan para sa Baitang 10 - Naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo, mapanuring pag-iisip, at pag-unawa at pagpapahalagang pampanitikan gamit ang teknolohiya at ibat ibang uri ng teksto at saling-akdang pandaigdig tungo sa pagkakaroon ng kamalayang global.

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

K to 12 Filipino 7 PROGRAM STANDARD (PAMANTAYAN NG PROGRAMA)

Naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo, mapanuring pag-iisip, at pag-unawa at pagpapahalagang pampanitikan gamit ang teknolohiya at ibat ibang uri ng teksto at mga akdang pampanitikang rehiyunal, pambansa, saling-akdang Asyano at pandaigdig tungo sa pagtatamo ng kultural na literasi. Naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo, replektibo/ mapanuring pag-iisip at pagpapahalagang pampanitikan sa tulong ng mga akdang pampanitikang rehiyonal, pambansa, saling-tekstong Asyano at pandaigdig at teknolohiya upang matamo ang kultural na literasi Naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo, mapanuring pag-iisip, at pag-unawa at pagpapahalagang pampanitikan gamit ang teknolohiya at ibat ibang uri ng teksto at akdang pampanitikang rehiyunal upang maipagmalaki ang sariling kultura, gayundin ang ibat ibang kulturang panrehiyon. Pamantayang Pangnilalaman (Content Standard) Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng pag-unawa sa mga impormasyon, konteksto, at epekto ng suprasegmental sa kahulugan ng tekstong napakinggan Pamantayan sa Pagganap (Performance Standard) Ang mag-aaral ay nakapagbabahagi ng sariling pagpapakahulugan/ interpretasyon sa tekstong napakinggan Batayang Kasanayan Ang mag-aaral ay... Nakapagbibigay-hinuha sa konteksto ng pinakikinggan ayon sa lugar, kausap at paksa Nakapagbibigay ng paksa ng tekstong napakinggan Nakalilikom ng mahahalagang impormasyon mula sa tekstong napakinggan Nakasasagot sa mga tanong tungkol sa tekstong napakinggan Nakapagbibigay-hinuha sa kalalabasan ng mga pangyayari ng

KEY STAGE STANDARD

GRADE LEVEL STANDARD (PAMANTAYAN PARA SA BAITANG 7) DOMAIN (KAKAYAHAN) Pag-unawa sa Napakinggan

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

DOMAIN (Kakayahan) Pag-unawa sa Napakinggan

Pamantayang Pangnilalaman

Pamantayan sa Pagganap

Batayang Kasanayan tekstong pakikinggan Nakapagsasaayos ng mga ideya o impormasyong napakinggan Nakapaglalahad ng mga detalye ng tekstong napakinggan Nakapaglalahad ng magkakasunod-sunod at magkakaugnay na pangyayari ng tekstong napakinggan Nakabubuo ng mga tanong batay sa tekstong napakinggan Nakalilikom ng mahahalagang impormasyon mula sa media (radyo, telebisyon, pahayagan, at iba pa) Nakapagtatala ng mga detalye ng napakinggang mediaNakapagbibigay ng sariling kuro-kuro, saloobin at pananaw tungkol sa napakinggan

Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng pag-unawa sa media (radyo, telebisyon, pahayagan, at iba pa) bilang isa sa mga pagkukunan ng mahahalagang impormasyon

Ang mag-aaral ay nakapagsasalaysay ng ilang napapanahong paksa/isyu na may kaugnayan o batay sa napakinggang media

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

DOMAIN (Kakayahan) Pag-unawa sa Napakinggan

Pamantayang Pangnilalaman

Pamantayan sa Pagganap

Batayang Kasanayan Ang mag-aaral ay... tungkol sa napakinggang media Nakapagpapaliwanag ng kabuluhan ng napakinggang media Nakapaglalahad ng mga napapanahong isyu mula sa napakinggang media Nakapagpapaliwanag ng kahalagahan ng paggamit ng suprasegmental (tono, antala, haba at diin), at mga dipasalitang palatandaan (nonverbal clues) sa tekstong napakinggan Nakapagbibigay-hinuha sa mga detalye sa tekstong napakinggan batay sa paraan ng pagsasalita

Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng pag-unawa sa kahalagahan ng suprasegmental (tono, antala, haba at diin), at mga di-pasalitang palatandaan (non-verbal clues) sa pagpapahayag ng damdamin/saloobin, pananaw at iba pa

Ang mag-aaral ay nakapagpapahayag ng sariling damdamin/saloobin batay sa tekstong napakinggan

Nakapaglalahad ng saloobin/damdamin at pananaw ng mga nagsasalita sa tekstong napakinggan batay sa paraan ng pagsasalita

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

DOMAIN (Kakayahan)

Pamantayang Pangnilalaman Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng pag-unawa sa ibat ibang paraan ng pakikinig

Pamantayan sa Pagganap Ang mag-aaral ay nakapagbabahagi ng paraan kung paano niya nauunawaan ang kaniyang pinakikinggan

Batayang Kasanayan Ang mag-aaral ay... Nakapagpapakita ng sariling paraan ng pakikinig sa mga teksto Nakabubuo ng mga pahayag na naglalarawan, nagsasalaysay, naglalahad, at nangangatuwiran Nakapaglalarawan ng mga: o bagay sa paligid o pangyayari Nakapagsasalaysay ng mga: o o pangyayari tungkol sa sariling buhay pangyayari tungkol sa buhay ng ibang tao

Pagsasalita

Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng pag-unawa sa ibat ibang uri ng teksto (naglalarawan, nagsasalaysay, naglalahad, at nangangatuwrian)

Ang mag-aaral ay nakapagpapahayag ng sariling damdamin/saloobin at pananaw tungkol sa ilang napapanahong isyu o paksa

Nakapaglalahad ng mga katuwiran mula sa nakuhang detalye Nakapagpapahayag ng damdamin, ideya, opinyon, at mensahe gamit ang malilinaw na pangungusap

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

10

DOMAIN (Kakayahan) Pagsasalita

Pamantayang Pangnilalaman

Pamantayan sa Pagganap

Batayang Kasanayan Nakapagpapahayag ng damdamin tungkol sa mga tauhan sa akda Nakapagbibigay-puna sa mga ginawa at desisyon ng mga tauhan sa akda Nakapagsasalita nang may maayos na pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari/ideya Nakapagpapamalas ng organisadong pag-iisip sa pagsasalita Nakapag-iisa-isa ng mga ideya at pangyayari upang makuha ang nilalaman ng akda Nakapagsasalaysay ng mga pangyayari sa isang akda Nakapagsasaayos ng mga pahayag tungkol sa mga pangyayari sa paligid Nakapagsasalaysay ng mga pangyayari sa sariling buha

Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng pag-unawa sa maayos na pagsusunod-sunod ng mga pangyayari/ideya sa paraang pasalita

Ang mag-aaral ay nakapagsasalaysay ng mga pangyayari/ sariling karanasan o karanasan ng iba sa masining na paraan

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

11

DOMAIN (Kakayahan) Pagsasalita

Pamantayang Pangnilalaman Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng pag-unawa sa ibat ibang paraan ng paglalahad ng mga katuwiran

Pamantayan sa Pagganap Ang mag-aaral ay nakapaglalahad ng mga katuwiran batay sa isang napapanahong isyu o paksa

Batayang Kasanayan Nakapagbibigay-katuwiran kaugnay ng mga napapanahong isyu o paksa Nakapaglalahad ng sariling opinyon/pananaw/pangangatuwiran nang may kaayusan, kaisahan ay kabuuan Nakapag-uulat tungkol sa nasaliksik Nakapanghihikayat sa pamamagitan ng pananalita Nakagagamit ng simbolismo para pagyamanin ang mga ipinahahayag

Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng pag-unawa sa ibat ibang paraan ng paglalahad ng mga nasaliksik na impormasyon

Ang mag-aaral ay ay nakapaglalahad ng mga nasaliksik na imoormasyon

Pag-unawa sa Binasa

Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng pag-unawa sa pagpapakahulugan sa mga kaisipan sa teksto at akdang pampanitikan

Ang mag-aaral ay nakapaguugnay ng pinakamalapit na sariling karanasan o karanasan ng iba sa mga karanasang inilahad sa binasa

Nakagagamit ng dating kaalaman at karanasan sa pag-unawa at pagpapakahulugan sa mga kaisipan sa teksto at akdang pampanitikan Nakapagbibigay-kahulugan sa mga salita sa isang akda batay sa: o pagkakagamit sa pangungusap o denotasyon/konotasyon o tindi ng pagpapakahulugan

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

12

DOMAIN (Kakayahan) Pag-unawa sa Binasa

Pamantayang Pangnilalaman

Pamantayan sa Pagganap

Batayang Kasanayan o kasingkahulugan at kasalungat na kahulugan o kontekstuwal na pahiwatig Nakapagpapaliwanag sa pagkakasunodsunod ng mga pangyayari sa isang akda Nakapaglalahad ng pangunahing ideya ng teksto Nakapagbibigay ng sariling hinuha sa kahihinatnan ng mga pangyayari sa teksto Nakapagbubuod ng tekstong binasa sa tulong ng mga pangunahin at pantulong na kaisipan Nakapag-uugnay ng pinakamalapit na sariling karanasan o karanasan ng iba sa mga karanasang inilahad sa binasa

Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng pag-unawa sa mga pangunahing elemento (tauhan, tagpuan, banghay) ng alamat at kuwentong bayan

Ang mag-aaral ay nakalilikha ng sariling alamat na naglalarawan ng kultura ng kaniyang sariling lugar/rehiyon

Nasusuri ang mga elemento ng alamat at kuwentong bayan Natutukoy ang karaniwang tema ng mga alamat at kuwentong bayan Nakapaglalarawan sa karaniwang katangian ng mga tauhan ng mga alamat at kuwentong bayan

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

13

DOMAIN (Kakayahan)

Pamantayang Pangnilalaman

Pamantayan sa Pagganap

Batayang Kasanayan

Nakapaglalarawan sa mga katangian ng mga tagpuan ng mga akdang binasa Nakapagsasalaysay ng banghay (mga pangyayari) sa kuwento Nakapaghahambing ng mga katangian ng mga tauhan sa kuwento Nakapagsusuri sa mga katangian at papel na ginagampanan ng bawat tauhan sa kuwento (pangunahing tauhan, pantulong na tauhan, at iba pang pantulong na tauhan) Nakapagpapaliwanag sa kaangkupan ng mga ikinikilos ng tauhan batay sa kaniyang mga katangian Nakapagpapaliwanag sa kaangkupan ng tagpuan sa paksa ng kuwento Nakapaghahambing sa motif ng mga alamat at kuwentong bayan Nakapagbibigay ng haka sa kahalagahan ng mga alamat at kuwentong bayan sa mga sinaunang lipunan

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

14

DOMAIN (Kakayahan) Pag-unawa sa Binasa

Pamantayang Pangnilalaman

Pamantayan sa Pagganap

Batayang Kasanayan

Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng pag-unawa sa kasiningan, pangyayari, motibo ng may-akda at bisa ng akdang binasa

Ang mag-aaral ay nakapagmumungkahi ng solusyon sa ilang suliranin sa kasalukuyan gamit ang kaisipang hatid ng akdang binasa

Nakapaglalahad ng mungkahing solusyon, kongklusyon, paniniwala at bisa ng akda sa sarili Nakapagbibigay ng mga opinyon tungkol sa mga akdang binasa Nakapagbabahagi ng bisang pandamdamin ng akda Nakapagbibigay ng sariling hinuha sa kahihinatnan ng mga pangyayari sa akda Nakapagbibigay-halaga sa kasiningan at kabuluhan ng mga tekstong binasa ayon sa pamantayang pansarili Nakapangangatuwiran sa kaangkupan ng pagiging makatotohanan at dimakakatohanan ng binasang akda Nakapagbibigay-hinuha sa pangyayari, kaalaman at pakay/motibo ng may akda Nakagagamit ng mga kaisipang inilahad sa teksto sa pagpapaliwanag o pagpapahayag ng ibang bagay na nasa labas ng teksto

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

15

DOMAIN (Kakayahan) Pag-unawa sa Binasa

Pamantayang Pangnilalaman Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng pag-unawa sa ibat ibang akdang pampanitikang rehiyunal

Pamantayan sa Pagganap Ang mag-aaral ay nakapaghahambing ng kultura ng ibat ibang rehiyon batay sa uri ng kanilang panitikan

Batayang Kasanayan Nakapaghahambing ng ibat ibang akdang pampanitikang rehiyunal Nakapagpapaliwanag sa mga katangian ng panitikan na natatangi sa bawat rehiyon: o o o o o wika tema at paksa tauhan tagpuan kaisipan

nakapaglalarawan ng mga natatanging aspetong pangkultura na nagbibigay-hugis sa mga panitikan ng bawat rehiyon (halimbawa: heograpiya, uri ng pamumuhay, at iba pa) nakapagpapaliwanag sa pagkakatulad at pagkakaiba ng mga tema at paksa ng mga panitikan mula sa ibat ibang rehiyon

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

16

DOMAIN (Kakayahan)

Pamantayang Pangnilalaman

Pamantayan sa Pagganap

Batayang Kasanayan nakapagbibigay ng haka kung bakit nagkakaiba o nagkakatulad ang mga panitikan ng ibat ibang rehiyon sa Pilipinas Naiisa-isa ang katangian ng relasyon ng tao sa lipunan na inilalahad sa akda Nasusuri ang mga elemento at sosyo-historikal na konteksto ng binabasang akda Nakapagbibigay-halaga sa mga anyo ng panitikan alinsunod sa isang payak ngunit malinaw na kasaysayang pampanitikan ng Pilipinas

Pagsulat

Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas Ang mag-aaral ay nakasusulat ng mag-aaral ang pag-unawa sa ng talata kaugnay ng paksa tekstong naglalarawan, nagsasalaysay, naglalahad at nangangatuwiran

Nakagagamit ng ibat ibang kakayahan at estratehiya upang mabisang makapagsulat para sa ibat ibang layon Nakapagpapaliwanag sa kaibahan ng pasalita at pasulat na paraan ng wika na may tuon sa kani-kanilang katangian Nakapaglalahad ng mga katangian ng pasulat na paraan ng wika

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

17

DOMAIN (Kakayahan)

Pamantayang Pangnilalaman

Pamantayan sa Pagganap

Batayang Kasanayan Napag-iiba-iba ang pasalita at pasulat na paaan ng wika Nakapaglalarawan gamit ang payak na panuring (pang-uri at pang-abay) Nakabubuo ng matatalinghagang paglalarawan gamit ang mga idyoma at tayutay Nakasusulat ng tekstong paglalarawan, nagsasalaysay, naglalahad at nangangatuwiran Nakapaglalahad ng mga dapat tandaan sa pagsulat ng mabisang talata (mekaniks at kayarian ng talata) Napag-iiba-iba ang payak at masining na paglalarawan sa pamamagitan nang paggamit ng panuring Napag-iiba-iba ang payak at masining na paglalarawan sa pamamagitan nang paggamit ng mga idyoma at tayutay

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

18

DOMAIN (Kakayahan)

Pamantayang Pangnilalaman

Pamantayan sa Pagganap

Batayang Kasanayan Nakapagpapahayag ng damdamin, ideya, opinyon, at mensahe gamit ang malilinaw na pangungusap Nakasusulat ng simple at organisadong talata

Pagsulat

Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng pag-unawa sa balita bilang isang uri ng tekstong nagsasalaysay

Ang mag-aaral ay nakasusulat ng balita batay sa ilang napapanhong isyu o paksa

Nakasusulat ng tekstong nagsasalaysay Nakapagpapaliwanag sa mga katangian ng tekstong nagsasalaysay Nakasusuri ng halimbawa ng tekstong nagsasalaysay Nakapagpapaliwanag sa mga katangian ng balita Nakapagpapaliwang sa mga hakbang sa pagsulat ng balita Nakasusulat ng balita tungkol sa ilang pangyayari sa mga tekstong binasa

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

19

DOMAIN (Kakayahan) Pagsulat

Pamantayang Pangnilalaman Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng pag-unawa sa mga elemento at hakbang sa pagsulat ng suring papel Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng pag-unawa sa mga bahagi at hakbangin sa pagsulat ng pamanahong papel

Pamantayan sa Pagganap Ang mag-aaral ay nakasusulat ng suring papel ng isang nabasa, napakinggan o napanood na akdang pampanitikan Ang mag-aaral ay nakasusulat ng pamanahong papel kaugnay ng napiling paksa

Batayang Kasanayan Nakasusulat ng sanaysay na may kaayusan, kaisahan at kabuuan Nakasusulat ng suring papel sa isang akda Nakasusulat ng pananaliksik Nakapagpapaliwanag sa mga bahagi ng pananaliksik Nakapaglalahad ng mga paraan ng pananaliksik Nakahahanap ng mga angkop at ibat ibang pagkukunan ng impormasyon upang mapagtibay ang mga pinaninindigan, mabigyang-bisa ang mga pinaniniwalaan, at makabuo ng mga kongklusyon Nakapaghahambing sa mga primarya at sekundaryang pinagkukunan ng impormasyon

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

20

DOMAIN (Kakayahan) Tatas

Pamantayang Pangnilalaman Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng pag-unawa sa wastong gamit ng wika, pabigkas man o pasalita

Pamantayan sa Pagganap Ang mag-aaral ay nakababasa, nakasusulat at nakapagsasalita, nakapanonood nang may katatasan gamit ang wastong gramatika/retorika

Batayang Kasanayan Nakagagamit nang wastong wika, pabigkas man o pasulat Nakapaghahambing ng pormal at impormal na Filipino Nakapagsusuri ng mahahalagang detalye ng napanood, napakinggan, o nabasang impormasyon (media literacy) Nakapagtataya kung ang napakinggan, napanood o nabasa ay may kabuluhan at kredibilidad Gagap ang gramatika at bokabularyong Filipino

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

21

DOMAIN (Kakayahan) Pakikitungo sa Wika at Panitikan

Pamantayang Pangnilalaman Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng pag-unawa sa makabuluhang tanong at ideya sa ibat ibang paraan, para sa ibat ibang sitwasyon Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng pag-unawa sa mga primarya at sekundaryang pinagkukunan ng impormasyon

Pamantayan sa Pagganap Ang mag-aaral ay nakapagpapahayag ng mga makabuluhang tanong at ideya sa ibat ibang paraan, para sa ibat ibang sitwasyon Ang mag-aaral ay nakahahanap ng mga angkop at ibat ibang pagkukunan ng impormasyon upang mapagtibay ang mga pinaninindigan, mabigyang-bisa ang mga pinaniniwalaan, at makabuo ng mga kongklusyon

Batayang Kasanayan Nakapagpapahayag ng mga makabuluhang tanong at ideya sa ibat ibang paraan, para sa ibat ibang sitwasyon

Estratehiya sa Pananaliksik

Nakagagamit ng ibat ibang kakayahan at kasangkapan bilang tulong sa pag-aaral Nakahahanap ng mga angkop at ibat ibang pagkukunan ng impormasyon upang mapagtibay ang mga pinaninindigan, mabigyang-bisa ang mga pinaniniwalaan, at makabuo ng mga kongklusyon Nakapaghahambing sa mga primarya at sekundaryang pinagkukunan ng impormasyon

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

22

K to 12 Filipino 8 PROGRAM STANDARD (PAMANTAYAN NG PROGRAMA) Naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo, mapanuring pag-iisip, at pag-unawa at pagpapahalagang pampanitikan gamit ang teknolohiya at ibat ibang uri ng teksto at mga akdang pampanitikang rehiyunal, pambansa, saling-akdang Asyano at pandaigdig tungo sa pagtatamo ng kultural na literasi. Naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo, replektibo/ mapanuring pag-iisip at pagpapahalagang pampanitikan sa tulong ng mga akdang pampanitikang rehiyonal, pambansa, saling-tekstong Asyano at pandaigdig at teknolohiya upang matamo ang kultural na literasi Naipamamalas ng mag-aaral ang kakayahang komunikatibo, mapanuring pag-iisip, at pag-unawa at pagpapahalagang pampanitikan gamit ang teknolohiya at ibat ibang uri ng teksto at akdang pampanitikang pambansa upang maipagmalaki ang kulturang Pilipino. Pamantayang Pangnilalaman (Content Standard) Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng kasanayan sa pag-unawa, pagpapakahulugan, pagsususuri at pagbibigay-halaga sa mga kaisipan o paksang napakinggan. Pamantayan sa Pagganap (Performance Standard) Ang mag-aaral ay nakalilikha ng isang komik istrip na nagpapakita ng kanilang pag- unawa sa tekstong napakinggan. Batayang Kasanayan Natutukoy ang mga makabuluhang talasalitaan na ginagamit sa mga usapang napakinggan. Nabibigyang-kahulugan ang mga salitang narinig batay sa paraan ng pagsasalita (tono, diin, paghinto at intonasyon) Natutukoy ang mga puntong binibigyangdiin o halaga ng tagapagsalita. Natutukoy ang paksang pangungusap sa napakinggang pahayag. Nakikinig nang mabuti upang: matukoy ang layunin ng napakinggang ulat at/o babasahin masagot ang mga tanong matukoy ang mahahalaga at dimahahalagang pangyayari

KEY STAGE STANDARD

GRADE LEVEL STANDARD (PAMANTAYAN PARA SA BAITANG 8) DOMAIN (Kakayahan) Pag-unawa sa Napakinggan

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

23

DOMAIN (Kakayahan) Pag-unawa sa Napakinggan

Pamantayang Pangnilalaman

Pamantayan sa Pagganap

Batayang Kasanayan masabi ang pagkakaugnay-ugnay ng mga pangyayari masabi ang sanhi at bunga ng mga pangyayari mapatunayan ang kawastuhan ng impormasyon mataya ang saloobin , haka o opinyon at argumentong napakinggan. Nakikilala ang mga pangkomunikatibong gamit ng mga pahayag batay sa sitwasyon, layunin at sa gumagamit ng wika. Nakalililkha ng isang artwork na nagpapakita ng kanyang pag-unawa sa napakinggan. Naibibigay ang buod ng akdang napakinggan. Naipapahayag ang sariling damdamin ukol sa mga impormasyong napakinggan. Naisasagawa nang mahusay ang proseso ng pakikinig na may pag-unawa gamit ang berbal at di-berbal na paraan ng pagtugon. Natutukoy ang mga panawag-hudyat na ginagamit ng nagsasalita upang: magpatuloy huminto nang bahagya tumigil at magwakas

Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng kahusayan sa proseso ng pakikinig na may pagunawa gamit ang berbal at di-berbal na paraan ng pagtugon.

Ang mag-aaral ay nakasusulat ng talata ukol sa kanilang pagunawa at pagbabahagi ng kanilang damdamin sa teksto o pahayag na napakinggan.

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

24

DOMAIN (Kakayahan) Pag-unawa sa Napakinggan

Pamantayang Pangnilalaman

Pamantayan sa Pagganap

Batayang Kasanayan

Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng kahusayan sa mapanuring pakikinig.

Ang mag-aaral ay nakapagbabahagi ng sariling interpretasyon at opinyon sa tekstong napakinggan

Natutukoy ang kontradiksyon/kasalungat sa napakinggang pahayag. Nagpapamalas ng kakayahang suriin ang teksto o diskursong napakinggan. Natutukoy ang di-sapat na impormasyon at iba pang pagpapakahulugan ng nagsasalita. Napag-iiba-iba ang katotohanan sa mga hinuha, opinyon at personal na interpretasyon ng nagsasalita at ng nakikinig. Naiuugnay ang pinapaksa ng nagsasalita sa iba pang paksa at karanasan. Nakabubuo ng makabuluhang tanong batay sa napakinggan. Nakabubuo ng sariling pananaw tungkol sa isang napapanahong isyu batay sa napakinggang impormasyon, ideya o mensahe Muling nasasabi o naisusulat sa sariling pamamaraan ang mga napakinggang pahayag, mensahe at teksto. Naisasaayos ang mga ideya o impormasyon mula sa narinig na teksto o diskurso. Nakapaghahambing ng katotohanan sa mga hinuha, opinyon at personal na interpretasyon ng nagsasalita at nakikinig. Naihahambing ang sariling saloobin sa saloobin ng nagsasalita.

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

25

DOMAIN (Kakayahan)

Pamantayang Pangnilalaman Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng kahusayang makagawa ng angkop na pagtugon sa pinakinggang usapan/talakayan

Pamantayan sa Pagganap Ang mag-aaral ay nakapagoorganisa ng isang talakayan, programa o positibong pagkilos na ukol sa programa o talakayang napakinggan.

Batayang Kasanayan Nakasusuri ng de-kahon at progresibong katuwiran. Nakapagbibigay ng sariling kuro-kuro, pananaw, kontradiksyon o saloobin sa narinig. Nakabubuo ng sariling pananaw tungkol sa isang napapanahong isyu batay sa napakinggang impormasyon, ideya o mensahe. Nakabubuo ng mahahalagang punto sa napakinggang impormasyon, ideya o mensahe. Nakukuha ang ibat ibang tala mula sa napakinggan sa pamamagitan ng: ugnayang pamaksa pagsulat kung ano ang narinig ugnayang sunuran pagbibigay-diin rebisyon Gumawa ng isang kampanya o programa na magsusulong ng positibong reaksyon gamit ang multi media sa mga isyung natalakay sa programang napakinggan. Mapalawak at mapayaman ang sariling interes sa pakikinig sa mga tekstong na nangangailangan ng mas mataas na antas ng pag-unawa.

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

26

DOMAIN (Kakayahan) Pasasalita at Katatasan (Fluency)

Pamantayang Pangnilalaman Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng mga kaalaman at kasanayan sa paggamit ng Filipino sa pakikipagtalastasang pasalita ayon sa sitwasyon, pangangailangan at pagkakataon.

Pamantayan sa Pagganap Ang mag-aaral ay nakalalahok sa usapang angkop sa ibat ibang sitwasyon at naisasalaysay ang mga bagay na narinig, nabasa at napanood.

Batayang Kasanayan Nagagamit ang angkop at magalang na pananalita sa pakikipag-usap. Naipapahayag nang mabisa ang mga kaalaman/palagay at saloobin sa pamamagitan ng: tono o lakas ng tinig bilis ng pagsasalita paghinto o pagpigil diin intonasyon Nagagamit nang wasto ang mga bahagi ng panalita. Nabubuo at nagagamit nang wasto ang mga pangngalang hango sa pandiwa sa pakikipag-usap sa kapwa Nasasabi ang pagkakaiba ng gamit ng mga pang-uring nagkakahawig ang kahulugan sa pagpapakilala sa sarili. Natutukoy at naihahambing ang panguring panlarawan at pamilang sa pagpapakilala ng tao bagay o pangyayari. Nagagamit sa makabuluhang pangungusap ang mga pang-uring panlarawan at pamilang Natutukoy ang mga panuring sa pagbibigay ng magandang saloobin sa ibang tao. Nagagamit ang ibat ibang uri ng pangungusap. Nagagamit ang ilang kataga o ingklitik na angkop sa pagsagot sa mga tanong.

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

27

DOMAIN (Kakayahan) Pasasalita at Katatasan (Fluency)

Pamantayang Pangnilalaman

Pamantayan sa Pagganap

Batayang Kasanayan

Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng kahusayan upang mapagyaman ang mga natatamong kaalaman at kakayahan sa paglinang ng pangangailangang pangkomunikatibo.

Ang mag-aaral ay nakapagpapaliwanag ng kanyang ideya at iba pang impormasyon ukol sa napapanahong isyu o paksa.

Naipapaliwanag ang mga impormasyon at naiuulat ang kahalagahan ng mga ito. May kakayahang mangatwiran sa mga napapanahong isyu sa lipunan. Gumagamit ng mga angkop na simbolo, imahen at pahiwatig sa pananalita. Higit na bihasang nakagagamit ng epektibot mapanghikayat na pananalit. Nagagamit ang kasanayan sa pagkuha ng impormasyon sa ibat ibang paraan tulad ng pagbabasa, pakikipanayam atbp. Nailalahad nang maayos at mabisa ang mga nalikom na datos sa pananaliksik. Nasasabi ang pagkakaiba ng tuwiran at dituwirang pahayag. Nagagamit ang magkakaugnay na pahayag sa pagbibigay ng sanhi at bunga ng mga pangyayari. Nakabubuo ng isang maayos at may kaisahang ulat/sanaysay, at/o katha sa magkakaugnay na pangungusap.

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

28

DOMAIN (Kakayahan) Pasasalita at Katatasan (Fluency)

Pamantayang Pangnilalaman

Pamantayan sa Pagganap

Batayang Kasanayan

Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng mga kaalamang gramatikal at retorikal na makakatulong sa pagtamo ng mabisang pasalitang pangkomunikatibo

Ang mag-aaral ay nakapagpapahayag ng kanyang damdamin, sariling opinyon at nakapagpapalitang-kuro upang mahikayat ang kausap na pakinggan ang kanyang pananaw.

Nagagamit ang mga angkop na salita sa: pagtanggi pagtanggap pagpapahayag ng argumento pag-iisa-isa pagbibigay ng opinyon pagbibigay ng proposisyon pagbibigay ng alternatibo pagtutulad ng ideya paglalagom

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

29

DOMAIN (Kakayahan) Pasasalita at Katatasan (Fluency)

Pamantayang Pangnilalaman

Pamantayan sa Pagganap

Batayang Kasanayan Nagagamit ang salita/pangungusap ayon sa pormalidad ng pagkagamit nito Nabibigyang-kahulugan ang mga pahayag/pangungusap na na nagbibigaypahiwatig. Nakabubuo ng mga pangungusap na: nagpapaliwanag nangangatwiran nagsasalaysay naglalarawan Nakakapagsasagawa ng panayam. Nagagamit nang wasto ang angkop na istratehiya sa : pagbubukas ng usapan paglipat at pagbalik ng usapan pagtatapos ng usapan Nakapagpapahayag nang wasto ng mga pagaalinlangan/pag-aatubili/pasubali. Naipaliwanag ang pagpagkakasunud-sunod ng mga hakbang sa pagsasagawa ng isang gawain

Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng kahusayan sa pagsasalita tungo sa mabisang komunikasyon.

Ang mag-aaral ay nakapamumuno sa talakayan at anumang uri ng palatuntunan.

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

30

DOMAIN (Kakayahan) Pasasalita at Katatasan (Fluency)

Pamantayang Pangnilalaman

Pamantayan sa Pagganap

Batayang Kasanayan Nailalahad ang mga pagpapasya batay sa mga patunay at katwiran. Naipapahayag nang maayos ang matinding reaksyon sa bagay na di maunawaan at nagugustuhan. Nailalahad nang maayos ang pansariling pananaw, opinyon at saloobin. Namumuno sa isang pormal na pagtitipon o palatuntunan. Nakapagbigay ng pahayag ukol sa isang paksa sa isang pormal ng okasyon. Naibibigay ang buod ng akdang binasa Nakapagbibigay ng mungkahi, sariling pananaw at paghahambing ng sariling karanasan sa nabasang akda. Napauunlad ang sariling kakayahang umunawa sa binasang akda sa pamamagitan ng pagkilala sa kahulugan ng mga salita ayon sa: pagtutulad o pagkakakaiba kasingkahulugan/katulad ng kahulugan kasalungat na kahulugan talinghaga at idyoma/sawikain

Pag-unawa sa Binasa (Paglinang ng Talasalitaan)

Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng pag-unawa sa tekstong binasa

Ang mag-aaral ay nakasusulat ng maikling talata ukol sa mga akdang binasa.

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

31

DOMAIN (Kakayahan) Pag-unawa sa Binasa (Paglinang ng Talasalitaan)

Pamantayang Pangnilalaman

Pamantayan sa Pagganap

Batayang Kasanayan pagbabagong naganap sa salita dahil sa: Paglalapi Pag-uulit Tindi o antas ng kahulugang ipinahahayag (klino/clining) Di-lantad na kahulugan ng salita (contextual clues) sa pamamagitan ng: halimbawa paliwanag pag-uugnay sa sariling karanasan pahiwatig kontekstong pinaggamitan mga salita /pahayag na pamilyar o pambansa (antas ng wika)

Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng kakayahang maiangkop ang kahusayan sa pagbasa sa layunin at antas ng kahirapan ng tekstong binasa.

Ang mag-aaral ay nakasusulat ng isang sanaysay o komposisyon batay sa tekstong kanyang binasa at sinuri.

Naibibigay ang buod ng akdang binasa sa malikhaing pamamaraan. Nakapagbibigay ng mungkahi, sariling pananaw at paghahambing ng sariling karanasan sa nabasang akda. Nakapagbibigay hinuha/kahulugan sa mga matalinghagang pahayag. Nasasabi ang bisa sa akda ng piniling salita, pangungusap ayon sa kahulugang: likas tago

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

32

DOMAIN (Kakayahan) Pag-unawa sa Binasa (Paglinang ng Talasalitaan)

Pamantayang Pangnilalaman

Pamantayan sa Pagganap

Batayang Kasanayan matalinghaga atbp. Naibibigay ang mga bahaging nagpapahayag ng mga: talinghaga larawang-diwa pagpapatungkol (reperensya) Naiuugnay ang mga kaisipang nakapaloob sa akda batay sa mga nangyayari sa: sarili pamilya pamayanan lipunan daigdig Nabibigyang-puna ang istilong ginamit ng may akda Nakikilala ang mga bahagi ng akda na nagpapakita ng kapangyarihan ng tao batay sa kanyang: kilos gawi/ugali paniniwala paninindigan

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

33

DOMAIN (Kakayahan)

Pamantayang Pangnilalaman

Pamantayan sa Pagganap Ang mag-aaral ay nakalilikom, nakahahanap, nakapag-uuri at nakapaglalagom ng mahahalagang impormasyon mula sa ibat ibang sanggunian at media upang makasulat ng isang lathalain.

Batayang Kasanayan Nahahanap/natutukoy at nalalagom ang mahalagang impormasyon para sa sariling pagpapakahulugan sa daigdig na kanyang ginagalawan. Naiisa-isa ang katangian ng relasyon ng tao sa lipunan na inilalahad sa mga akda. Nakapagpapamalas ng kakayahang bumasa at sumuri ng tekstong binasa. Nailalahad ang mga halimbaw,patunay at iba't ibang damdamin ng tekstong binasa. Nakapaglalahad ng sariling kongklusyon, paniniwala, pagbabago sa sarili at epekto ng mga akda di lamang para sa sarili kundi para sa nakararami. Nabibigyang-puna ang estilong ginamit ng may akda. Naiuugnay ang mga kaisipang nakapaloob sa akda batay sa mga nangyayari sa: sarili pamilya pamayanan lipunan daigdig

Pag-unawa sa Binasa Ang mag-aaral ay (Paglinang ng Talasalitaan) nakapagpapamalas ng kakayahang makapagsuri, makapagbigaykahulugan at nakakapaghahambing ng impormasyong inilalahad sa ibat ibang tekstong binasa ukol sa mga napapanahong paksa.

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

34

DOMAIN (Kakayahan) Pag-unawa sa Binasa (Paglinang ng Talasalitaan)

Pamantayang Pangnilalaman

Pamantayan sa Pagganap

Batayang Kasanayan Nakapagpapatunay na ang mga pangyayari sa mga akda ay maaaring mangyari sa hinaharap. Natatalakay ang mga tradisyunal na balangkas, kalakaran, ideya, paniniwala na nakapaloob sa bawat akdang binasa. Nalilinaw ang pagpapahalaga sa pantay na papel ng babae at lalaki sa lipunan. Naiisa-isa ang mga epekto ng ibat ibang isyu na ating hinaharap Nakapagbibigay ng kuro-kuro at mungkahi ukol sa alinman sa mga sunod-sunod na paksa gaya ng: o Bio-diversity o Pagbabago-bago ng Klima o Disaster Risk Reduction o HIV and Drug Prevention o Consumer Education o Education for Sustainable Development o Peace Education o Karapatang Pambata at kanilang Responsibilidad o Intellectual Copyright Laws o Adolescent Reproductive Health o Kaligtasan ng Tao, Batas Trapiko at ang mga Pilipino

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

35

DOMAIN (Kakayahan)

Pamantayang Pangnilalaman

Pamantayan sa Pagganap

Batayang Kasanayan Information and Communication Technology Nababasa nang masidhi ang aralin nang mapili ang angkop na mga detalye ng mga ito para sa isang tiyak na layunin. Naipamamalas ang kakayahang maiangkop ang bilis sa pagbasa sa layunin at antas ng kahirapan ng babasahin. Nakapagpapamalas ng kakayahang bumasa at sumuri ng tekstong binasa. Naipamamalas ang kakayahang maipaliwanag ang mga mahahalagang punto ng mga artikulo o tekstong binasa. Napayayaman ang mga kakayahan at kaalamang nagbibigay-diin sa tiyakang karanasan upang mahinuha ang kahulugan ng bawat tekstong binasa. Natutukoy ang mahahalagang punto/ideya para mabuod o malagom ang: buong teksto isang tiyak na ideya batayang ideya Nasusuri ang seleksiyon para matukoy ang impormasyong kailangan sa isang simpleng /payak na pananaliksik. o

Pag-unawa sa Binasa (Paglinang ng Talasalitaan)

Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng kakayahang makapag-suri, makapag-bigaykahulugan at nakakapaghahambing ng impormasyong inilalahad sa ibat ibang tekstong binasa ukol sa isang/ilang mga napapanahong paksa.

Ang mag-aaral ay nakalilikom, nahahanap, nakapag-uuri at nakapaglalagom ng mahahalagang impormasyon mula sa ibat ibang sanggunian at media upang makasulat ng isang pangulong tudling o editoryal.

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

36

DOMAIN (Kakayahan)

Pamantayang Pangnilalaman

Pamantayan sa Pagganap

Batayang Kasanayan Nakahahalaw para makuha ang: diwa o mahalagang ideya ng teksto pangkalahatang impresyon sa teksto/pahayag Nakapagpapatunay na ang mga pangyayari sa mga akda ay maaaring mangyari sa hinaharap. Natatalakay ang mga luma, tradisyunal na balangkas, kalakaran, ideya, paniniwala na nakapaloob sa bawat akdang binasa. Nalilinaw ang pagpapahalaga sa pantay na papel ng babae at lalaki sa lipunan. Naiisa-isa ang mga epekto ng ibat ibang isyu na ating hinaharap Nakapagbibigay ng kuro-kuro at suhestiyon ukol sa alinman sa mga sumusunod na paksa: o Bio-diversity o Pagbabago-bago ng Klima o Disaster Risk Reduction o HIV and Drug Prevention o Consumer Education o Education for Sustainable Development o Peace Education o Karapatang Pambata at kanilang Responsibilidad o Intellectual Copyright Laws o Adolescent Reproductive Health o Kaligtasan ng Tao, Batas Trapiko at ang mga Pilipino

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

37

DOMAIN (Kakayahan)

Pamantayang Pangnilalaman

Pamantayan sa Pagganap

Batayang Kasanayan o Information and Communication Technology

Pagsulat at Komposisyon

Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng kakayahang pumili ng angkop na gramatika at retorika upang maipahayag nang pasulat ang sariling kaisipan, opinyon at damdamin.

Ang mag-aaral ay nakapagpapahayag ng sariling kaisipan, opinyon at damdamin nang pasulat gamit ang angkop na gramatika at retorika.

Naisasaalang-alang ang mga kasanayan sa paggamit ng Filipino sa pagsulat ng talata Nakasusulat ng talata na binubuo ng magkakaugnay na mga pangungusap na nagpapahayag ng isang buong palagay o kaisipan Nakabubuo ng talata na may wastong paglulugar (sintaks) ng paksang pangungusap sa: unahan malapit sa unahan katapusan di tuwirang nakalahad Nagagamit ang ibat ibang teknik sa pagpapalawak ng paksa: depinisyon paghahalimbawa pagsusuri paghahawig o pagtutulad sanhi at bunga

Naisasaayos ang mga pangungusap sa loob ng talata upang magkaroon ng kaisahan sa pamamagitan ng:

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

38

DOMAIN (Kakayahan) Pagsulat at Komposisyon

Pamantayang Pangnilalaman

Pamantayan sa Pagganap

Batayang Kasanayan pag-aayos ng mga detalye na lohikal ang pagkakasunud-sunod paggamit ng mga ekspresyong transisyunal paglalahad ng mga pangungusap nang may magkatulad na pagkakabuo Napalulutang ang pangunahing ideya at iba pang pansuportang ideya sa pamamagitan ng: paglulugar ng mahahalagang kaisipan sa unahan o hulihan ng talata pagsasaayos ng mga detalye mula sa di-makahulugan tungo sa pinakamakahulugan

Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng kakayahang pumili ng angkop na gramatika at retorika upang maipahayag nang pasulat ang sariling kaisipan, opinyon at damdamin.

Ang mag-aaral ay nakapagpapahayag ng sariling kaisipan, opinyon at damdamin sa isang orihinal na komposisyon gamit ang angkop na gramatika at retorika.

Naipakikita ang kasanayan sa pagsulat ng komposisyon Naisasaalang-alang ang sariling karanasan at kawilihan sa pagpili ng paksa. Naisasagawa ang angkop na paraan ng paglilista ng paksa. Nailalahad nang maayos ang mga kaisipan upang malinaw na makita sa target na awdyens/mambabasa ang ugnayan ng mga ito sa loob ng talata sa pamamagitan ng: kronolohikal na pagkakasunod-sunod lohikal na pagkakasunod-sunod patungo sa di alam; tangi patungo sa kalahatan; payak patungo sa pagiging masalimuot at mula sa abstrak patungong kongkrit pag-aayos batay sa kahalagahan ng mga ideya

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

39

DOMAIN (Kakayahan) Pagsulat at Komposisyon

Pamantayang Pangnilalaman

Pamantayan sa Pagganap

Batayang Kasanayan Nakabubuo ng isang balangkas upang maipakita nang malinaw ang sariling ideya at intension sa pagbuo ng komposisyon. Nakapipili ng pamagat na may dating ng pagiging orihinal at may pang-akit sa target na mambabasa. Nagagamit ang iba't ibang estratehiya sa pangangalap ng ideya sa pagsulat tulad ng panayam, brainstorming, pananaliksik at panonood. Nakapagsasagawa ng rebisyon kung kinakailangan

Nagagawang kawili-wili ang panimula ng komposisyon sa pamamagitan ng isang: kaakit-akit na pahayag napapanahong sipi o banggit anekdota serye ng mga tanong at iba pa Nawawakasan ang komposisyon nang may pangkalahatang impresyon sa pamamagitan ng: pagbubuod makabuluhang obserbasyon kaisipang hango sa binuong komposisyon konklusyon

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

40

DOMAIN (Kakayahan) Pagsulat at Komposisyon

Pamantayang Pangnilalaman Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng kakayahang pumili ng angkop na gramatika at retorika upang maipahayag nang pasulat ang sariling kaisipan, opinyon at damdamin na batay sa mga impormasyong nakalap.

Pamantayan sa Pagganap Ang mag-aaral ay nakasusulat ng isang lathalain ng sumusunod sa wastong estruktura at angkop na gramatika at retorika.

Batayang Kasanayan Naisasaalang-alang ang mga kailanganin sa pagsulat ng isang lathalain. Nakapipili ng isang napapanahong paksa. Nakapagtatala ng mga kinakailangang impormasyon. Nakapagpapangkat-pangkat ng mga magkakaugnay na ideya at impormasyon. Napalalawak ang mga kaisipang kaugnay ng paksa. Nakabubuo ng maayos na balangkas Nakabubuo ng isang: makatawag-pansing panimula mabisang wakas Nagagamit ang iba't ibang estratehiya sa pangangalap ng ideya sa pagsulat tulad ng panayam, brainstorming, pananaliksik at panonood. Nakapagsasagawa ng rebisyon kung kinakailangan. Nakasusulat ng kathambuhay batay sa mga tiyak na katangian nito. Nakapagtatala ng mahahalagang impormasyon. Nakabubuo ng kathambuhay.

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

41

DOMAIN (Kakayahan)

Pamantayang Pangnilalaman

Pamantayan sa Pagganap

Batayang Kasanayan Naipakikita ang kasanayan sa pagsulat ng isang tiyak na uri ng paglalahad. Nababanggit nang wasto ang may-akda, personalidad, organisasyon o grupo na nagpapatunay sa datos o impormasyong nagbibigay kredibilidad sa mga kaisipan at opinyong ipinahahayag sa kanyang lathalain.

Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng kakayahang magpahayag ng kanyang opinyon na nakakapagganyak/nakakakumbinse sa mga mambabasa.

Ang mag-aaral ay nakasusulat ng isang editoryal/pangulong tudling nang sumusunod sa wastong estruktura at angkop na gramatika at retorika.

Naisasaalang-alang ang mga kailanganin sa pagsulat ng isang editoryal o pangulong tudling. Nakapipili ng isang napapanahong paksa. Nakapag-uuri-uri ng editoryal batay sa mga tiyak na katangian nito. Nakikilala ang mga tiyak na pamantayan sa pagsulat ng editorial. Nakasusulat ng tiyak na uri ng editorial. Nakapagtatala ng mga kinakailangang impormasyon. Nakapagpapangkat-pangkat ng mga magkakaugnay na ideya at impormasyon. Napalalawak ang mga kaisipang kaugnay ng paksa. Nakabubuo ng maayos na balangkas Nakabubuo ng isang: makatawag-pansing panimula mabisang wakas

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

42

DOMAIN (Kakayahan)

Pamantayang Pangnilalaman

Pamantayan sa Pagganap

Batayang Kasanayan Nagagamit ang iba't ibang estratehiya sa pangangalap ng ideya sa pagsulat tulad ng panayam, brainstorming, pananaliksik at panonood. Nakapagsasagawa ng rebisyon kung kinakailangan. Naipakikita ang kasanayan sa pagsulat ng isang tiyak na uri ng paglalahad. Naibabanggit nang wasto ang may-akda, personalidad, organisasyon o grupo na nagpapatunay sa datos o impormasyong nagbibigay kredibilidad sa mga kaisipan at opinyong ipinahahayag sa kanyang editoryal o lathalain.

Wastong Gamit ng Gramatika

Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng wastong pagpapahayag ng pasalita o pasulat gamit ang wastong gramatika at retorika.

Ang mag-aaral ay nakapagpapahayag ng kanyang ideya gamit ang wastong estruktura at angkop na gramatika at retorika.

Nakatitiyak sa diwa o mensahe ng ulat na narinig sa tulong ng mga pananda. Nakabubuo ng pangungusap na : nagpapaliwanag nangangatwiran nagsasalaysay naglalarawan Nakapagpapahayag ng ibat ibang damdamin/layunin gamit ang wastong tono o intonasyon. Nakagagamit ng mga wastong pananda sa pagpapahayag ng kilos.

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

43

DOMAIN (Kakayahan) Wastong Gamit ng Gramatika

Pamantayang Pangnilalaman

Pamantayan sa Pagganap

Batayang Kasanayan

Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng kakayahang pangkomunikatibo gamit ang wastong gramatika at retorika.

Ang mag-aaral ay nakapagpapaliwanag ng kanyang saloobin at opinyon gamit ang wastong gramatika at retorika

Natutukoy sa loob ng pangungusap ang mga kumplemento at pokus ng pandiwa tulad ng: kumplemento/pokus tagatanggap/benepaktibo kumplemento/pokus gamit: instrumental kumplemento/pokus direksyunal kumplemento/pokus sanhi: kusatibo atbp. Nakasusulat ng mga pangungusap na walang paksa nang maayos at wasto. Nakagagamit nang wasto ng mga pang-uring pamilang. Nagagamit nang wasto ang pang-abay na panangayon/pananggi para sa mga positibo at negatibong pahayag. Nakabubuo nang wastong mga tanong na kailangan sa talata.

Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng wastong pagpapahayag ng mga natutuhang konsepto ng pasulat.

Ang mag-aaral ay nakakapagpahayag ng mga kaisipan, ideya, opinyon ng pasulat gamit ang wastong gramatika at retorika

Nakagagamit ng maayos ang mga katagang pang-abay o ingklitik. Naisasaalang-alang ang mga panuring na ginagamit sa modipikasyon ng pangungusap.

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

44

DOMAIN (Kakayahan) Wastong Gamit ng Gramatika

Pamantayang Pangnilalaman Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng mga kasanayang pangkomunikatibo, pasalita man o pasulat

Pamantayan sa Pagganap Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng kasanayan sa pakikipagtalastasan (pasalita o pasulat) na tugma sa anumang okasyon. Ang mag-aaral ay nakasusulat ng komposisyon, gamit ang wastong pagdodokumento ng datos na kanilang nakalap.

Batayang Kasanayan Nakasusulat ng mga pangngusap gamit ang wastong pananda at bantas Nagagamit nang wasto ang mga panghalip. Naiaangkop ang wastong gamit ng aspekto ng pandiwa. Nagagamit ang features ng MS Application ng computer upang mailapat nang mabilis at maayos ang bibliograpi o Works cited Naisasaayos ang teksto/pahayag sa pamamagitan ng pag-alis ng mga inuulit, labis o walang kaugnayang impormasyon. Nakukuha ang mga mahahalagang datos o impormasyon mula sa aklat, pahayagan, magasin, dokumentaryo, panayam o internet. Nabubuo ang tiyak na pagpapasiya sa pamamagitan ng paghahambing ng ipinahahayag na mga kaisipan sa loob ng mga datos o impormasyong nakalap ng : pamantayang pansarili, pamantayang galing sa guro, ibang babasahin at mga pahayag mula sa mga awtoridad o personalidad.

Estratehiya sa Pananaliksik (Pagaaral)

Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng ng wastong paggamit ng modernong estilo ng pagdodokumento ng mga impormasyon mula sa aklat at internet

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

45

DOMAIN (Kakayahan) Estratehiya sa Pananaliksik (Pag-aaral)

Pamantayang Pangnilalaman Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng kakayahang gumamit ng impormasyon at talang nalikom mula sa ibat ibang lawak ng pag-aaral/pananaliksik.

Pamantayan sa Pagganap Ang mag-aaral ay nakasusulat ng pormal na sanaysay batay sa impormasyong nakalap gamit ang tamang pamamaraan ng pananaliksik.

Batayang Kasanayan Naisasaalang-alang ang mga kakailanganing impormasyon o datos sa pagsulat ng sanaysay. Nagagamit ang wastong pamamaraan ng in-text citation. Nagpapakita ng pagpapahalaga at paggalang sa impormasyong pagmamay-ari ng mga may-akda.

Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng kakayahang mangalap ng impormasyon upang makasulat ng piling lathalain

Ang mag-aaral ay nakakabuo ng piling lathalain na batay sa impormasyong nakalap gamit ang tamang pamamaraan ng pananaliksik.

Naisasaalang-alang ang mga kakailanganing impormasyon o datos sa pagsulat ng lathalain. Naisusulat nang wasto at may lohikal na pagkakasunodsunod ang mga impormasyon. Nagagamit nang wasto ang mga bantas gaya ng panipi at tuldok.

Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng kakayahang mangalap ng impormasyon upang makasulat ng ibat ibang klase ng artikulong pampahayagan

Ang mag-aaral ay nakakabuo ng piling editoryal o pangulong tudling na batay sa impormasyong nakalap gamit ang tamang pamamaraan ng pananaliksik.

Naisasaalang-alang ang mga kailanganin impormasyon o datos sa pagsulat ng editoryal. Naisusulat ang opinyon batay sa mga tunay na datos at di sa mga haka-haka lamang.

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

46

DOMAIN Pagsusuri ng Florante at Laura

Pamantayang Pangnilalaman Ang mag-aaral ay nakapagpapamalas ng kasanayan sa pagbasa ng akda upang hanguin ang mahahalagang aspeto nito na maaring mapagkunan ng mahahalagang kaisipan at aral na maari nating magamit sa suliraning pangkasalukuyan.

Pamantayan sa Pagganap Ang mag-aaral ay nakakapagpahayag ng kanyang ideya ukol sa mahahalagang aral ng akda.

Batayang Kasanayan Natitiyak ang kaligirang pangkasaysayan ng akda sa pamamagitan ng: pagtukoy sa mga kalagayan sa panahong isinulat ang akda pagpapatunay ng pag-iral ng kondisyong ito sa kabuuan o ilang bahagi ng akda pagtukoy sa layunin ng may-akda sa pagsulat ng akda pagsusuri sa epekto ng akda pagkaraang isinulat ito hanggang sa kasalukuyan. Nalilinaw ang kakaibang katangian ng akda sa pamamagitan ng: pagbubuod sa akda pagtiyak sa mga elementong makikita sa akda kaugnay ng kinabibilangan nitong genre ( awit o romansang metrikal ) pagtukoy sa mga papel na ginagampanan ng mga tauhan sa akda pagbibigay-kahulugan sa mga: o matalinghagang kaisipan o tayutay o simbolo paglalahad ng pangunahing kaisipan ng bawat kabanata pagtalunton sa mga pangyayari at tunggaliang naganap sa akda pagtiyak sa tagpuan pagtukoy sa wakas ng akda

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

47

DOMAIN

Pamantayang Pangnilalaman

Pamantayan sa Pagganap

Batayang Kasanayan Nasusuri ang mga kaisipang inilahad (Diyos, bayan, kapwa, magulang): Naiisa-isa ang mga kaisipang ito gaya ng: o pagmamahal o pagtataksil o katapatan o pamamalakad/pamamahala sa bansa o atbp. Natutukoy ang mga bahaging tumitiyak sa mga kasipang ito Natitiyak ang kabuluhan ng mga kaisipang ito kaugnay ng mga karanasang: o pansarili o pampamilya o pangkomunidad o pambansa o pandaigdig Naipahahayag ang pansariling paniniwala at pagpapahalaga sa mga kaisipang ito sa pamamagitan ng pagsang-ayon o pagsalungat Nasusuri ang akda batay sa ibat ibang lapit at pananaw sa panunuring pampanitikan Naiisa-isa ang mga elementong romantiko na pangunahing katangian ng akda Napatutunayan ang ilang elementong klasismo, naturalismo, romantisismo sa ilang bahagi ng akda Natitiyak ang ilang mga bahagi ng pagiging makatotohanan ng akda sa pamamagitan ng pag-uugnay ng ilang pangyayari sa kasalukuyan

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

48

DOMAIN

Pamantayang Pangnilalaman

Pamantayan sa Pagganap

Batayang Kasanayan Naipakikita nang lubusan ang pagkakaroon ng malalim na pagkaunawa sa akda upang mapahalagahan ito. Nailalahad nang pasalita o pasulat man ang mga pansariling damdamin tungkol sa akda na may kaugnayan sa: o mga hilig/interes o kawilihan o kagalakan/kasiglahan o pagkainip/pagkayamot o pagkatakot o pagkapoot o pagkaaliw/pagkalibang o atbp. Naipakikita ang pakikiisa at pakikisangkot sa mga tauhan at pangyayari sa akda sa pamamagitan ng mga malikhaing paraan: o biswal o awdyo o pagtatanghal Nakapagbibigay ng sariling puna o reaksyon sa kahusayan ng may-akda sa paggamit ng salita at mga kaukulang pagpapakahulugan sa akda

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

49

DOMAIN

Pamantayang Pangnilalaman

Pamantayan sa Pagganap

Batayang Kasanayan Nabibigyang-pansin ang artistikong kakayahan ng may-akda sa paggamit ng mga salitang naglalarawan sa akda Nakapaglalarawan sa mga tauhan at pangyayari sa tulong ng imahinasyon. Natutukoy sa akda ang mga: o tradisyong katutubo at pambansa o pananaw panrelihiyon o kaugnay na pangyayari sa kasaysayan o kaugnay na pangyayari sa kasalukuyan Naihahambing ang akda sa ilang katulad na akdang: o nabasa o napanood o napag-aralan sa klase Nakagagawa ng pagtatasa sa akda sa pamamagitan ng: o pagsusuri sa pagiging makatotohanan/ di- makatotohan ng akda o pagbibigay ng sariling solusyon sa suliranin ng tauhan Nakabubuo ng sariling pagwawakas sa akda batay sa: o posibilidad ng mga pangyayari o kilos ng mga tauhan o sariling mga paniniwala, kaisipan at pagpapahalaga o mga tunay na pangyayari sa buhay

K to 12 Curriculum Guide version as of December 2012 FILIPINO

50