You are on page 1of 5

Estd.

1994

A land
of
Reliability
Computer leh a
kaihhnawih,Blank
Tuitu Ralauva Steel
Work
R.Dara Building bul
Grill, Steel gate, Rolling
CD-wholesaleleh (Kâr tin Chhuak) Shutter, Collapsible gate
retail-in kan pe chhuak reng (An Official Organ of Electric Vêng Branch Y.M.A) leh thir a\anga thil siam
e. Computer leitute tân chi tinrêng kan siam thei
Operating System e. Min rawn dâwr ve ngei
Office : YMA Hall  2310168
kan zirtir thei. Com- tûrin ka ngên a che u.

puter zir duh tan Proprietor
Postal Regn No. NE - 1085 Ph. No. 2328825
Zion Street -2311343/2323512
YMA chu tanpui ngaite .tanpuitu
. a ni
Vol. 16 N o . 3 4 T U I T U : E l e c tri c   v Ê n g : A i z aw l   : 2 3 . 8 . 0 9   ( pat h ian N I )

CYBER CRIME LEH MIZOTE


Vêng chhûng
Tunlai khawvel changkang zelah hmasawnna tam takin
Mizoram pawh a thleng ve mek a. Heng hmasawnna tam tak hi a hmang
 Pi Khumtiri w/o C. Rodinga (B-9)
Sec-I chu ni 20.8.’09 khan Durtlang thiam tan chuan \angkai tak a ni a, chutih rual chuan a hmang thiamlo
Hospital-ah zai a ni. ten an chhiatpui mek bawk a ni. Tunhma deuh, kum 1980 hmalamah te
kha chuan computer hi mi naranin an hmang phak lo va. Scientist leh
 Bial-4 ‘C’ Tuitu semtu C. Lal-rem-
Engineer \henkhatin an khawih chauh \hin. Kum 1980 hnu lamah chuan
ruata s/o C. Za\huama chuan Tuitu a
personal computer an siam a, mi naran pawhin an hmang \an ta a ni. Kum
sem chhunzawm theih dawn tawh
1999 a\angin internet cyber cafe te pawh kan lo hmel hriat \an a. Chutiang
loh avangin a aiah Benjamin B. Ro-
zelin kum 1980 velah television kan en \an a, kum 1991-ah local cable TV
sangzuala s/o BL. Ramdinthara chu
kan en a; kum 2004 vel a\angin cell phone kan hmang a nih kha.|halai
ruat a ni .
tam tak hi cyber khawvelah an cheng tawh a. Hetih rual hian thil tam tak
 Gov’t Pianghlei High School zirtir- kan hriat tel tur a awm thung a. Chutiang a nih loh chuan sual nasa tak
tu Pi Ngurkhumi chuan zirtirtu \ha kan lo ti thei reng mai dawn a ni. Engkim mai hian kaihhruaina dan a nei
chawimawina ( State Award, 2009 vek a. Heng computer leh a kaihhnawih internet leh cell phone thleng
a dawng a. He a award dawn hian fimkhur taka hman ngai an ni a. Cyber space chhunga chengte chu
hi ni 21.8.’09 khan Headmistress, staff engtikniah emaw chuan cyber society, cyber city, cyber classroom, cyber
leh zirlaite nen sikulah lawmna hun friend, cyber church, etc. te pawh kan la nei lovang tih a sawi theih ta lo
an hmang. He hunah hian he sikula a nih hi. A chunga kan sawite dan dik lova hman hi cyber crime kan tih
Headmaster hna lo thawk tawhte chu a ni.
chuan an hmanpui bawk a ni.
Cyber crime tih awmzia chu Information & Communication
Pi Ngurkhumi hi he sikul din tirh Technologies(ICT) hman khawlohna avanga dan bawhchhiatna sual hi
1981 a\anga thawk, vawiin thlenga a ni a. Cyber tih \awngkam hi cybernetics tih a\anga lak chhuah a ni a,
la thawk awm chhun a ni a, Khatla-ah computer leh internet thil tih theihna khawvel sawina a ni ber mai. Cyber
an khawsa mek a ni. space kan tih chuan, computer leh internet hmanna khawvel tihna a ni
 EMHIP-in veng chhung Telephone a. Cyber space chhunga dan te hi zawm a ngai a, a zawm lote chu ICT
Directory an siama Zonet No. kha Act 2000 leh IPC tlawh chhanin hrem theih an ni. Hetiang a nih avangin
tihsual palh a ni a, hei hi No. dik a ni \halai vengva tak takte hian sual an tih loh nan helamah hian bengvar
e. 2346000/ 2346999. an chhuah a ngai a ni.
 Sakawrpului Taxi Stand-a ding, Cyber crime tih nana hmanrua lar ber leh hman nasat ber
veng chhung mipuite mamawh- chu computer hi a ni a. Thil sual tihna hmanrua a nih rualin, thil sual titute
na-a tlan duhlo te chu an motor zawn chhuah nan pawh hmanrua a ni nghal bawk a. Mi sualte pawhin
number VC te hnenah hriattir zel tihchhiat an tum ber chu computer tho a ni. Chuvangin cyber crime kan
turin VC ten mipuite an ngen a. Tin, tih hian computer crime tihna te pawh a ni thei tho ang chu. Computer
midang nghahlai nei Taxi te Stand chu network emaw internet kal tlangin emaw ram hla tak a\ang pawhin
ah hian din phal a ni lo. hman theih a nih rualin tihchhiat theih pawh a ni nghal bawk a. Hetiang
 Nl.Lalduhsaki d/o Lallian- a nih avang hian fimkhur a ngai hle a ni. Cyber crime hian computer leh
nguauva, Sec-II, (B-4) chu Health internet ngawr ngawr a huam lo kan tih tawh kha; cell phone te, Televi-
Worker atan lak thar a ni a, Bungt- sion/CATV te, Audio/Video te, software piracy leh electronics gadgets hrang
lang khuaah post a ni. hrangte pawh a huam vek a ni.
 Tv.Lalrinsanga s/o Van- Cyber crime chu IT hman khawlohna sual a ni a. Mizoram
hnuna (L) (B-8) Sec-I, chu Theihai chhungah pawh hian IT hmang khawlo mi tam tak an awm mek a, chung
tui pump enkawltu atan lak thar a zingah chuan dan bawhchhia an ni tih inhrereng chunga tilui engemaw
ni. zat an awm a. Chutih laiin dan bawhchhia an ni tih hre lem lo pawh tam
tak an awm a ni. Cyber crime titute hi tleirawl/ rawlthar an tam ber a. Ram
dangah chuan a ruka mi pawisa lak sak a, mahni account-a dah luh ching
hi tam tak an awm a ni. Tin, terrorists ho hian thil sual tih nan an hmang
nasa ta hle bawk.
Editor Phone No. 9436350697 Tuitu : 2310168 Correspondents
Jt.Editor : Lalchhuana Renthlei Vanremsânga, John Zoliantluanga,
Asso. Editors : Lalthankima, R.Lalthlamuani F.Lalchhandama
R. Lal\hakima, Lalchuangliana P.Lal\hasânga,Vânlalchhuana, R.Lalmalsâwma
Cir.Managers : K.Liansânga, Lalthanzuala, R.L.Rinfeli, B.Lalhminghlui, Rochhingpuii
F. Zokhûma, Lal\anpuia Selsa O.B. In charge : Vânlalmuana(Fin.Secy)

Editorial .................................................... YMA HUANG


Naupang te te in tlawmngaihna kawngah thatch-
hiat chhuanlam a hmanga ‘Kan Senior tawh a lawm’ Ni 21.8.’09 khan Central YMA leh Information
tih kan ching ta viau mai hi kan Mizo nunphungah & Communication Technology Department \ang-
\awngkam mawilo tak a ni. Thlahtu bul a\angin Mi- kawpte chuan ‘Cyber Crime & Mizo Society’ thupui
zote chu midangte tih hma a tih tum, ei leh in turah hmangin seminar an buatsaih a; Branch Asst.Secre-
pawh midangte kian \hin leh khek \hin kan ni. Tunlai tary Pu K.Lalthanmawia a tel.
\halaite nunphungah hian tlawmngaihna hi a dal Ni 22.8.’09 zing khan Electric Veng leh Aizawl
tawh hle in a hriat a khawtlang, pawla kan khawsak Venglai Branch YMA office bearers leh E.YMA Thlan-
hona kawng hrang hrangah hian mi thawh leh tih mual Sub-Committee Chairman leh Secretary ten
hma a thawh khalh tum chu sawi loh, midangte chipchiar takin thlanmual an fang a, awmze nei zawk
hnungah hian thawk tam bik nih hlau hmel pu tak leh renchem taka thlanmual hman a nih theih nan
chung hian kan then ta mai mai ni berin a lang. ruahmanna an siam.
Chhiatni \hatniah Mizote chu inthlamuan a in\ Tunlai hian Br.YMA Cultural Sub-Committee
anpui tawn \hin kan ni a, hmanlai val Upate chuan leh P/S-II zirtirtu te \angkawp chuan P/S-II zirlai nau-
ro har deuh rel ngai a awmin an rel \hin a, chutiang pangte Hnam Lam an zirtir \hin.
ni lo nula leh tlangval ten an mawhphurhna hlen Tun kar chhung khan Section-III te chuan Open
loh leh tih loh chu zahthlakah ngaiin an tih tur chu Football tournament Republic High Field-ah an buat-
hriain tirh ngai lovin an mahni thuin an thawk mawlh saih.
mawlh \hin. E-YMA Section-V Lucky ticker man tute
First Prize - Lallianpuii
Tunlaia kan nunphung nen han khaikhin hian in
d/o Dr. Zothantluangi (B-2)
siamtharna tur hi nula leh tlangvalte hian kan ngah
Second Prize - Jonathan
ta hle mai. Thatchhiat chhuanlama ‘Ka senior tawh a
s/o Malsawmtluanga
lawm’ tih hi kan nunphung hian bansan se la, ‘Mizo
(B-6)
nula/tlangval tlawmngai tur kan/ka ni’ tiin chhiatni
Third Prize - Lalhmingchhuanga,
\hatniah kan mawhphurhna hi hriat thar leh a \ha
Ramhlun south
khawp mai.

Veng chhung news chhunzawnna


Hriattirna
Ni 17.8.’09 zan khan Electric veng Branch YMA Of-
 Tv.Lalrammawia Pachuau (Medical Represen- fice Bearers, Aizawl Venglai YMA Office Bearers leh
tative) Sec-II, (B-7) chuan kan VC te tan Mask a pe a, a Electric Veng Branch hnuaia Thlanmual Sub-Com-
chungah kan VC te an lawm hle. mittee Office Bearers te chuan Electric veng Branch
 Village Education Committee (VEC) te chu YMA Committee Room-ah Thlanmual kan hman
Nilaini (19.8.09) khan an Chairman Pu S.T.Manga, VCP mek chungchang ngaihtuahin an \hukhawm a, he
ho in Middle School-ah an meeting a, thil pawimawh meeting hian tuna Electric veng leh Aizawl Venglai-in
hrang hranga hmalak zel dan tur an rel. Thlanmual kan hman mek hi hun reilote chhunga a
Silai kah zirna khah mai dawn avangin a hmun renchem taka hman
Mizoram Rifle Association in “ Catch Them Young” ni se tiin a rel a. YMA in inkaihhruaina a hman mek a
kalpuina turin mipa leh hmeichhia naupang kum 13- hnuaia tarlan ang, thlan hung dan leh thlan laih dan
19 inkar Air Rifle 10 Metres silai kah zirna Kulikawn tur a ruahman sa hi thlan laitute leh thlan hung tur
Indoor Stadium-ah a buatsaih dawn a. September, ten zawm hram hram turin kan inhriattir a ni.
2009 a\angin Thawh\anni a\anga Inrinni tlai tin dar Than laih dan tur Thlan hung dan tur
3 : 00 - 5 : 00 inkarah training tur a ni. He Training 1. A sei zawng - 6.5 feet 1. A sei zawng - 7 feet
Programme-ah hian mimal emaw school emaw tel 2. A zau zawng 2.5. feet 2. A zau zawng- 3 feet
duh te chuan a hnuaia Association hruaitute hnenah ( Thal hi a chunga tarlan 3. A san zawng - 1
August, 2009 chhungin inhriattir tur a ni. feet
1. Pu Peter Zohmangaiha, Secy. MRA-9436143903 aia zau lo a laih tur a ni)
2. Pu K. Ramzauva, Secy. MRA-9436154961 Thlan hi a chunga tarlan aia liana hung ngai te a
3.Tv.LalremruataHrahsel, Gen. Secy. ADRA awm chuan khawtlang hruaitu / YMA hruaitute hriat-
9436142883 tir tur a ni.
Sd/- Richard Zothankima Sd/- Sd/-
General Secretary F. Emanuela Biakthanchuanga Lalhlimpuia
Mizoram Rifle Association. Secretary Secretary
Electric veng Branch YMA . Aizawl Venglai Branch YMA

46.
47.
YMA MOTTO
1. Hun âwl hman \hat. 2. Zofate hmasawnna ngaihtuah. 3. Kristian nun dan \ha ngaih-
Vol. 16 N o . 3 4 T U I T U : E l e c tri c   v Ê n g : A i z aw l   : 2 3 . 8 . 0 9   ( pat h ian N I )
Article
Tel ve \hin ang u lo, mahse kan tel ve hian a famkim a ni. Tin, mahni
tan sengkhawm hna kan thawk a ni. Dik tak a sawi
Ma\anpuia Pa chuan chhiatni \hatni a lang ngai lo leh hetiang hun a

Tumah famkim leh sawiselbo kan awm loh avangin lang tam, mi tlawmngaite hi chu eng emaw an tawh
chhiatni leh \hatni a kan mawhphurhna chungchan- pawhin a dan chu a dang deuh emaw ni chu aw a tih
gah hian a sawitu emaw midangte fuihtu nih hi thil theih a ni. Mi hian min hrelo emaw kan tih hi min lo
ngamawm loh tak leh chakawmlo tak niin a lang. hre khawp mai. A langsar lai chauha tlawmngai tak
Mahse sawi nawn leh infuih thar fo ngai thil a ni si. midangte hmuh loh leh hriat lem lohna hmunah
Engpawhnise, Pathianin kan awmdan hi a tih chuan mawng\awih tlat te pawh a awm theih awm
danglam hma chuan mihringte chungah thihna e. |awngmawilo nilo se, tlem a lo nam deuh \hin te hi
hi a thleng zel dawn ni awm tak a ni. Mizo kan nih tlawmngai a tlaivar \hin te, thlanlai \hin te, thingpui
chhung hi chuan kan pi leh pu a\anga kan tih \hin lum \hin te, hruaitute thuawih thei ber berte an ni
dan angin chhiatni, \hatni pawh a ni ang, hengahte zawk mah emaw ni chu aw tih theih a ni. Engpawh- ,
hian \henawm khawveng kan inpuihtawnna hi kan nise, sawi tur a tam a, sawi zawh sen chi pawh niin a
bansan mai lo turah ngai ila a dik awm e. lang lo. A pawimawh berah chuan chhiatni \hatni te
Kan pi leh pute hunlai a tlawmngai an teh dan te, hian tel ve \hin ila eng emaw tal i ti ve \hin ang u.
an chetchhuah dan te, mi tlawmngai an chawimawi
dan te kha tunlai hunah hi chuan hman tlak tawh
lo in chetchhuahna tur awm tawh lo tamtak a awm
awm e. Pi pu te hunah chuan mi tlawmngai leh huais-
en te hi an thiltihpui hun, entirnan, Khuawngchawi Mipuite hriattirna
an awm a nula tlangval an lam tlaivar “Thingfar Gas consumer card chungchang
zan”an tih hunah te Nopui an dawm hmasak tir \hin.
Chu aia chawimawina ropui leh ngaihsan an neilo. Gas Consumer Card transfer tur VC hnena dah
Chawimawina beisei vanga tlawmngaih chhuah tute khan Suakchhung Gas Agency-ah VC lehkha var
erawh an niin a lang lo. leh Rs.100/- kengin a lam theih tawh a. Connection
Tlawmngaihna kan tih fo hi engemaw ni le, engtia tih laia document pe lut telte tan chuan Rs.100/- hi
hrilhfiah tur nge? Heti hian han hrilhfiah dawn chhin pek a ngai lo. A rang lama Consumer Card lachhuak
teh ang. Mahni insengso a hlawkna leh ham\hatna turin mipuite kan inhriattir a ni.
beisei let hauh lova midangte tan a thil \ha tihte
pawh han ti ila a dik tho awm e. Engpawhnise, hril- Ration card chungchang
hfiah dik aiin thawh dik hi a pawimawh lai tak zawk (1) Ration Card siam\hat nawlpui (Intensive Revi-
chu a ni awm e. Chuvangin, tunlai a mi tlawmngaite
sion) hi August thla chhunga peihfel tura ruahman
chetna tur leh kan vengin kan mamawh tak chhiatni
a kan chetna tur chungchang hi tarlan han tum dawn a ni a. August thla ral hma chuan VC ten a nawlpuia
chhin teh ang. Ration Card siam tur an thehluh tih loh kha chu a
1. Mitthi in buatsaih mala siam\hat (Correction), siam thar (Migration or
2. Lumen tur a nih chuan mitthi ina kal / tlaivar New inclution) theih a ni hrih lo.
(Mitthi in a kalin in chhungah kan awm em? Kan zai (2) Ration Card siam tur reng reng DCSO-ah
em? Nge khawlaiah emaw kan lo tei tlaivar ve mai phalna dil hmasak tur a ni a, file-ah put up in eng-
mai?) kim enfiah ngai enfiaha file-a approved anih hnuah
3. Thingpui lum / Sawhchiar siam etc. chauh Ration Card siam theih a ni ang.
4. Thlan laih / Kuang siam.
5. Thlanlai / Kuang siam thingpui pek. (3) Ration Card nei turte hi India khua leh tui dik tak
6. Mitthi vuina a kal / Thlan vurna a kal. an nih a ngaih avangin hemi tih chianna VC lehkha
7. Mitthi buhfai khawn bakah Assembly E/Roll 2009/ID a chuang an nih loh
8. |inrual zan a khawhar in a kal. chuan DC in Residential Certificate a pek emaw, a
9. |hutthleng lakkhawm / Senghawi. hranpa a Citizen Certificate emaw, Birth Certificate leh
10. Khawhar in riah. Document pawimawh dang neilo tan chuan Ration
11. Nula tlangval tlaivar te thlak tur a kal. Card siam theih a ni lo.
Thil dang tam tak sawi tur a awm a, sawi vek sen (4) Ration Card tibo, siam\hat ngai reng reng
pawh a ni lo. Engpawhnise, heng kan tarlan tlemte chu an awmna Police Station-a FIR thehluh a, dan
a\ang hian mitthi an awm in engnge tih ve ka neih? anga Police-in Verification Certificate an pek thil tel
Tih hi mahni in zawt \hin ila a \ha hle ang. Hruaitu
chauhlo chu a thar siamsak theih a ni lo.
pakhat chuan “Ka tel lovin an ti thei tih aiin ka tello
chuan an ti thei lovang” a ti \hin a, a pawimawh hle Sd/- Lalchhuana Renthlei
a ni. Kan tello hian mi hian thil an ti thei lo tihna a Secretary
ni lo. Kan pianhma kum kha leh chenah khan kan Village Council/Court : Electric Veng
tello hian min thil an lo ti tam tawh, a buai chuang


Vol. 1 6 N o . 3 4 T U I T U : E l e c tri c   v Ê n g : A i z aw l   : 2 3 . 8 . 0 9   ( pat h ian N I )
Hriattirna, Fakna etc..

Hriattirna
1. The Standard of Weights & Measures
(Enf.)

Act 1985 Section-35 in a
phut angin thil zuartuten an thil zawrh Rs.2/- (Cheng hnih) man aia to a
nih chuan a bukin emaw tehkhawng mumal takin an hralh tur a ni.
llllllll
2. Sumdawng tuten bukna leh tehna an hman dawnin Legal Metrology
Department-ah an in register tur a ni. In register lova hmang tute chu
Rs. 2000/- chawi tira hrem theih an ni.
3. Bukna leh tehna hmangtuten kun tin Legal Metrology Deptt. ah an
endik tir tur a ni. A huna endiktir lo chu Rs. 1000/- thleng chawitira hrem tur
a ni.
mmmmmmmmmqwqwqwqw
4. Cooking Gas kan hman hi a gas rih zawng chu 14.2 Kg a ni tur a ni. A
cylinder-ah a bur rih zawng a inziak a, chu chu belhkhawm a, a rih dan tur
dik tak aia zang a nih chuan Rs. 5000/- chawitir theih a ni.
5. Inspector, Legal Metrology-ten Cement \hat leh \hat loh an check \hin
a, an lo check hmaih eawm, zuar thar rinhlelhawm deuh an awm chuan
Legal Metrology Deptt.-ah hriattir ang che.
6. Petrol, Diesel \halo kan thun palh loh nan Legal Metrology Deptt.
endiksa
chauh thun \hin ang che. A quality emaw a teh dan chungchangah
emaw rinhleh i neih chuan Legal Metrology Deptt-ah hriattir ang che.
7. Retailer leh dawrkai ten an thil zawrh, Buhfai, Chini etc. buk dik tak
hmangin mipui hnenah an hralh tur a ni.
8. Gas a man bituk aia toin hralh phal a ni lo.
9. Bungrua funsa (packed) reng reng Maximun Retail Price (MRP) aia
sangin hralh tur a ni lo. A man inziak tihchhiat leh Sticker belhnan phlah a
ni lo bawk.
SOYA BEAN MILK Pem Lehkha
(Bekang Hnute) Veng chhunga rawn awm thar turte chuan
Taksa chakna chitin awmkhawmna, damlo chaklo, pem lehkha neih ngei tur a ni a. In luah tur neitute
naupang, naupai leh nau pawm tan te chaw \ha. BP pawhin an in luah thar turte chu pem lehkha lo dil
sang, Blood Sugar vei te tan pawh in pawi lo. Lei tur hmasak \hin tur a ni. Pem lehkha hi Section Leader
hnenah theh luh tur a ni a. Leader-te hian Branch
a awm reng.
Assistant Secretary hnenah theh luh veleh tur a ni.
Hre chiang duh tan :-
Branch Asst.Secretary hian a hnena pem lehkha lut
J. Lalmuanpuii
chu fel takin a lo chhinchhiah \hin a ni.
Ph. No - 2301542
C/o K.L Lianchia Pem lehkha neilo chuan khawtlang thila ham\
(3-3) Bial 4 hatna chi reng reng an beisei thei lovang.
Secretary, E.YMA
PLasak
lllll Art
Marble leh Granite lung kherna hmun Chanmari, MHIP Hriattirna
Ramhlun Road Aizawl, Thlalak pawh kan ker thei e. MHIP Day-a Kum-70 chunglam chawimawina
Veng chhung mite chu duhsak bik an ni ang. dawngtute thlalak kha a duh tan a hnuaia hming
H. Lalthanzama ziakte hnenah hian ni 30.8.’09 ral hmain in report
Contact No. 0389 2328848, tur a ni.
(3-2) 9862132182, Sd/- Kamliani Sd/- Zomuankimi
9612307909 President Secretary
9436198552 982304090
Published and E d i t e d b y P. M u a n a R a l t e o n b e h a l f o f EYMA, Aizawl
Printed at the Gilzom Press, Electric Veng, : Copy 1000.


Hriattirna
Electric Veng Branch YMA hnuaia bungrua- te
hi mumal zawka enkawl a nih theih nan te, a bothlau
tur ven nan leh a tlo zawk nan a hawh duhte chuan
Branch/ Section Office Bearer-te hriattir hmasak \
hin tur a ni a. Hei hian chhiat ni bik a huam lo vang.
A baka hmang duh-te chuan hruaitute hriattir ngei
tur a ni e.
Engmah inhriattir lawkna awm lova bungraw
hawh tumten harsatna an tawh palh pawhin tuman
an sawi buai thei lo vang.

Secretary, E-YMA

You might also like