KHM PH NG DNG CA CC V I CC Hong Quc Khnh Cc v i cc l mt cng c mnh v th v ca hnh hc.

Vi cc v i cc ta c th a ra cch nhn kh nht qun vi mt s dng ton c trng (quan h vung gc,thng hng,ng quy,...). Cc v i cc m thng gp bc THPT l cc v i cc vi ng trn hoc cp ng thng.y l mt bi vit cp n ng dng ca cc v i cc i vi ng trn !!!! A/ IU KIN CA BN C. c th hiu cn k bi vit ny mi bn c cn trang b cho mnh nhng kin thc c s v hnh hc phng v v php nghch o, hng im iu ha,chm iu ha,t gic iu ha,ng trn trc giao,nh l Pappus,nh l Pascal B/ KIN THC C S V CC V I CC I VI MT NG TRN I/NH NGHA nh ngha : Trn mt phng cho ng trn (O,R) v mt im S khc O. Php nghch o cc O phng tch bin S thnh S'. Gi d l mt ng thng qua S' v vung gc vi OS. Khi y ta gi: d l ng i cc ca S i vi ng trn (O) S l cc ca d i vi ng trn (O).

*Ghi ch: C th nhiu bn s thy nh ngha ny hnh nh khc vi cc nh ngha ph bin Vit Nam (chng hn xem [2] hoc [4]) tuy nhin tc gi thy rng nh ngha trn ngn gn hn m vn m bo tnh chnh xc ca vn nn chn n v cng rt vui v thy trong [5] cng dng n. II/MT S NH L: Trong mc ny ,cc nh l s cha a ra chng minh ngay v l do ring. Mong bn c thng cm.Khi no c iu kin ti s gii thiu y chng minh ca chng. nh l 1: Tp hp cc im P lin hp vi im S (cho trc) i vi ng trn (O) l ng i cc ca S. (Ta ni hai im S v P lin hp vi nhau i vi ng trn (O) nu ng trn ng knh SP trc giao vi (O).) T y ta thu c : H qu 1: Vi hai im S,P trn mt phng m P nm trn ng i cc ca S i vi (O) v SP ct (O) M,N th bn im S,P,M,N lp thnh 1 hng im iu ha. H qu 2: (o ca h qu 1).Vi hai im S,P trn mt phng m SP ct (O) M,N tha mn bn im S,P,M,N lp thnh 1 hng im iu ha th P nm trn ng i cc ca S v S nm trn ng i cc ca P. nh l 2: OS vung gc vi ng i cc ca S. (hin nhin!) nh l 3:Vi hai im S, Q.ng i cc ca S i qua Q khi v ch khi ng i cc ca Q s i qua S.(nh l La Hire) nh l 4 : Ba im (khc tm ng trn xt cc v i cc) thng hng khi v ch khi ba ng i cc ca chng ng quy hoc song song. nh l 5: Bn im (khc tm ng trn xt cc v i cc) lp thnh 1 hng im iu ha khi v ch cc ng i cc ca chng lp thnh 1 chm iu ha. III/MT S CCH XC NH NG I CC THNG DNG

y s l mt phn rt quan trng bn c th t duy nhanh theo li cc i cc! Trng hp 1: Khi cc S ngoi ng trn (O) Ta c 2 cch dng n gin sau y : _Cch 1: T S k ti (O) hai tip tuyn SA,SB (A,B l tip im ) .Khi ng i cc ca S i vi (O) l AB Gi chng minh: Da vo nh ngha.

_Cch 2:T S k ti (O) hai ct tuyn SAB,SCD. Gi s AD ct BC E, AC ct BD F.Khi ng i cc ca S i vi (O) l EF. Gi chng minh: Gi s FE ct AB,CD ln lt M,N.Hy dng nh l Menelaus hoc kin thc v t s kp chng minh: (SMAB)=(SNCB) =-1 ri dng h qu 2 l ra.

Trng hp 2 :Khi cc S nm trong ng trn(O) _Cch 1:Qua S dng ng vung gc vi OS, ng ny ct (O) A ,B. Tip tuyn ca (O) ti A,B ct nhau P .Khi ng i cc ca S i vi (O) l ng thng qua P vung gc vi OS.

_Cch 2:Qua S dng hai dy cung AB v CD . Gi s AD ct BC E, AC ct BD F.Khi ng i cc ca S i vi (O) l EF.

Trng hp 3; S nm trn (O) Rt n gin : tip tuyn ca (O) ti S chnh l ng i cc ca S i vi (O)!!

IV/MT S CCH XC NH CC THNG DNG iu ny dnh cho bn c t tm hiu da vo mc trn! C/ KHM PH NG DNG CA CC V I CC! Nhng bi ton di y u l nhng bi ton hay v a phn chng c th gii bng phng php khc ,tuy nhin nhng li gii c chn tt nhin s th hin tng ca bi vit.Chc cc bn s c nhiu nim vui khi theo di n ! I/BI TON V QUAN H VUNG GC V SONG SONG GIA HAI NG THNG: nh l 2 chnh l "ch tng" ca nhng tng gii quyt cc bi ton mc ny.!! Chng ta hy n vi bi ton sau: Bi ton 1:Gi s ng trn(O) vi tm O v bn knh R.Qua M v hai dy cung CD v EF khng i qua tm O.Hai tip tuyn ti C,D ca (O) ct nhau ti A,hai tip tuyn ti E,F ca (O) ct nhau ti B.Chng minh rng OM v AB vung gc vi nhau. (T7/362 Tp ch ton hc v tui tr ) Gii:

Ta xt cc v i cc i vi (O). Ta thy ng i cc ca A l CD i qua M nn ng i cc ca M s i qua A (nh l 3)(1) Tng t c ng i cc ca M i qua B (2) T (1) v (2) suy ra ng i cc ca M chnh l AB n y theo nh l 2 ta c iu phi chng minh!

Tip theo l mt nh l rt ni ting ca hnh hc phng cng cch chng minh v cng ngn gn da trn cc v i cc!! Bi ton 2 (nh l Brokard) :Cho t gic ABCD ni tip ng trn (O). Gi s AC ct BD M, AB ct CD N, AD ct BC P.Chng minh rng O l trc tm ca tam gic MNP. Gii

Xt cc v i cc i vi (O). Ta thy PM l ng i cc ca N nn theo nh l 2 c ON vun gc vi PM (1) Tng t c : OM vung gc vi PN (2) T (1) v (2) suy ra iu cn chng minh! V c mt v d ngha na m cc bn nn suy ngh trc khi c li gii: Bi ton 3:Cho tam gic ABC cn ti A.Hai ng thng d1,d2 bt k qua A. Cc ng thng qua B,C tng ng vung gc vi d1,d2 ct nhau ti D. ng thng qua B vung gc vi AB ct d1 ti E.ng thng qua C vung gc vi AC ct d2 ti F. Chng minh rng AD vung gc vi EF (Bi tp 5.12 trong [3 ]) Gii Bn c thy xut hin ng trn no ton khng? R rng l khng nh? ng l bi ton khng c ng trn trong nhng xut hin mt "yu t trn" ng quan tm l AB=AC , t "ng trn c ch "xut hin: ng trn tm A bn knh AB.(gi tt l (A) ).

Xt cc v i cc i vi (A) Ta thm mt s k hiu:

d3 l ng thng qua B v vung gc vi d1 d4 l ng thng qua C v vung gc vi d2 D nhn thy BE,CF l cc tip tuyn ca (A). Nhn thy : ng i cc ca E s i qua B v vung gc vi AE , hay chnh l d3 Tng t ng i cc ca F s l d4 Ch n nh l 3 ta s c cc ca EF chnh l D, do vy theo nh l 2 th bi ton c gii quyt.! Tip n l 3 bi ton c mc cao hn mt cht: Bi ton 4:Cho tam gic ABC vi cc ng cao BB',CC'.Gi E,F ln lt l trung im ca AC,AB. EF ct B'C' K. Chng minh rng AK vung gc vi ng thng Euler ca tam gic ABC Gii Ta s xt cc v i cc i vi ng trn Euler ca tam gic ABC ( k hiu l (S) vi S l tm) Gi I l giao im ca FB' v EC',G l giao im ca CF v BE,H l giao im ca BB' v CC' S dng nh l Pappus cho hai b 3 im (F,C',B) v (E,B',C) ta suy ra H,G,I thng hng, do SI chnh l ng thng Euler ca tam gic ABC.(1) Mt khc ,ch E,F,B',C' cng nm trn (S) th suy ra AK chnh l ng i cc ca I,n y dng nh l 2 ta c SI vung gc vi AK.(2) T (1) v (2) suy ra iu cn chng minh. Bnh lun:Nh cc bn bit H v O l hai im ng gic v nh vy bi ton sau xut hin: Bi ton 4.1Gi hai im P,Q l hai im ng gic i vi tam gic ABC.K PH,PK ln lt vung gc vi AB,AC ;k QM,QN ln lt vung gc vi AB,AC.Gi s HK ct MN S.Khi AS c vung gc vi PQ hay khng?

Tht tuyt vi l chng vn vung gc vi nhau!!! Tuy nhin bn cng s d dng cm nhn c nu lm hon ton tng t trong bi 4 th khng "trm" c bi ny,ni r rng hn l nh l Pappus b ri vo th yu,chng ta vn dng c tng ca cc v i cc nhng cn mt cng c khc hu ch hn khi chng minh tnh thng hng.Cc bn th suy ngh xem v vn s c gii quyt trong mt bi vit ti ca tc gi................ Bi ton 5: (Hong Quc Khnh) Cho tam gic ABC ni tip ng trn (O,R).Cc phn gic trong BE,CF ct li (O) ln lt M,N .ng thng qua M vung gc vi BM ct ng thng qua N vung gc vi CN ti S. Chng minh rng SO vung gc vi EF.

Gii: Xt cc v i cc vi (O) Ta s xc nh ng i cc ca S , ri chng minh n song song vi EF SN,SM ct li (O) ln lt L,G Ch rng ta c C,O,G thng hng;B,O,L thng hng. Tip tuyn ca (O) ti G,N ct nhau Q Tip tuyn ca (O) L,M ct nhau P OP ct LM H , OQ ct NG K

. Ta thy ng i cc ca Q l GN i qua S nn ng i cc ca S i qua Q.(nh l 3) Tng t c ng i cc ca S cng i qua P Do ng i cc ca S l PQ. By gi ta cn chng minh PQ //EF Ch rng IE//OP,IF//OQ th nn c PQ//EF ta ch cn chng minh Mt khc nhn thy : T suy ra Q,K,H,P ng vin nn

Suy ra ta cn c K ID ,IV ln lt vung gc vi AC,AB ch rng :

(*)

(v ID=IV) (theo nh l hm sin) OK l ng trung bnh ca tam gic GNC, OH l ng trung bnh ca tam gic LBM)

( 1 ) ( V

Li c IE//OH,IF//OK nn T (1) v (2) suy ra tam gic IEF ng dng vi tam gic OKH .Do (*) ng nn c iu cn chng minh Bnh lun :Cc bn hy suy ngh v bi ton sau: Bi ton 5.1:Gi s AD,BE,CF l cc ng cao v H l trc tm ca tam gic nhn ABC.Gi M,N ln lt l giao im ca cc cp ng thng (DE,CF) v (DF,BE) .Chng minh rng ng thng qua A vung gc vi ng thng MN i qua tm ng trn ngoi tip tam gic BHC. (Tp ch ton hc v tui tr) Bi ton 5 mnh ngh ra c lp vi bi 5.1 nhng c 1 iu kh th v l hai bi trn gn nh tng ng!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Bi ton 6:Cho t gic ABCD ngoi tip (I) v ni tip (O).Tip im ca (I) trn AB,BC,CD,DA ln lt l M,N,P,Q.Chng minh rng MP vung gc vi NQ. Gii

Trng hp t gic ABCD c t nht 1 cp cnh i song song th n gin, ta s gii bi ton trong trng hp cn li. Xt cc v i cc i vi (I) AB ct CD E AD ct BC F Ta thy cc ca MP l E ,cc ca NQ l F. gii bi ton ta cn chng minh IE v IF vung gc vi nhau. Tht vy Ch IE,IF ln lt l phn gic ca Nn gi giao im ca IF vi AB v CD ln lt l S,V th ta cn chng minh tam gic ESV cn ti E Ta thy suy ra tam gic ESV cn E. Suy ra iu cn chng minh.

Bi ton 7:Cho tam gic ABC c ng trong ni tip l (I).Tip im ca (I) trn BC,CA,AB ln lt l D,E,F. AD ct li (I) M.ng thng qua M vung gc vi AD ct EF N.Chng minh rng AN//BC. Gii

Xt cc v i cc i vi (I) Gi P l giao im th hai ca MN vi (I),d thy D,P,I thng hng EF ct IP,IA ln lt J,G. Ta thy suy ra M,G,I,D ng vin. Do : Suy ra MGJP ni tip T c : Ch rng G l trung im ca FE nn suy ra (NJEF)=-1 (Theo Maclaurine) Hay N thuc ng i cc ca J (theo h qu 2) (1) Mt khc ng i cc ca A l EF i qua J nn ng i cc ca J i qua A (nh l 3) (2) T (1) v (2) suy ra ng i cc ca J l AN ,theo nh l (2) ta c : IJ vung gc vi AN M IJ vung gc vi BC nn suy ra iu phi chng minh. Bnh lun: +) C th khi qut tng dng cc v i cc chng minh tnh song song nh sau: Gi s c hai ng thng d,d' v ng trn (O). chng minh d//d' ta cn chng minh tm O nm trn ng ni hai cc ca d v d' i vi (O)(Trng hp c mt trong 2 ng i quan tm ng trn xt cc v i cc th n gin hn ).V tt nhin chng minh tnh thng hng lin quan ti tm ng trn ta c th lm ngc li,iu s c bn chi tit hn phn sau. II/CHNG MINH TNH THNG HNG V NG QUY ; y l dng ng dng ph bin v c l c nhiu bn quen dng nht.V phn ny , cc bi ton v d s c mc khng cao lm nhng th hin cch thc s dng,nhng bi ton kh hn s c t phn bi tp. Chng ta s bt u bng bi ton sau: Bi ton 8: Cho tam gic ABC vi (I) l ng trn ni tip .Tip im ca (I) trn BC,CA,AB ln lt l D,E,F.Gi M,N,P ln lt l im chung ca cc cp ng thng (EF,BC) ,(DF,CA) ,(DE,AB).Chng minh rng M,N,P thng hng Gii

Xt cc v i cc i vi (I). ng i cc ca A l EF i qua M,nn ng i cc ca M i qua A.(nh l 3) Mt khc d thy ng i cc ca M i qua D nn suy ra ng i cc ca M l AD. Hon ton tng t ta c: ng i cc ca N l BE v ng i cc ca P l CF Mt khc dng nh l Ceva ta s c AD,BE,CF ng quy nn theo nh l 4 ta c M,N,P thng hng! Bnh lun: Bi ton trn c th m rng nh sau: Bi ton 8.1: Cho tam gic ABC v 3 im D,E,F theo th t thuc BC,CA,AB sao cho AD,BE,CF ng quy v D,E,F khc trung im on thng.Gi M,N,P ln lt l im chung ca cc cp ng thng (EF,BC) ,(DF,CA) ,(DE,AB).Chng minh rng M,N,P hng hng Bn c th gii bi ton 8.1 bng nh l Menelaus nhng thm ch bi ton m rng ny cng ch l trng hp c bit ca nh l Desargues m thi!!!! Trong bi ton 8 c s dng kt qu AD,BE,CF ng quy v ngay sau y ti s trnh by mt kt qu m rng hn ca n: Bi ton 9: (nh l Brianchon) Chng minh rng ba ng cho ca mt lc gic ngoi tip ng quy . Gii Ta k hiu ABCDEF l lc gic ngoi tip (O).Tip im ca (O) trn AB,BC,CD,DE,EF,FA ln lt l M,N,P,Q,R,S. Xt cc v i cc i vi (O) Gi I,J,K ln lt l giao im ca cc cp ng thng (SM,PQ) ,(MN,QR),(NP,RS) Dng nh l Pascal cho lc gic ni tip MNPQRS ta c I,J,K thng hng. Theo nh l 4 th cc ng i cc ca I,J,K ng quy. M d thy cc ng i cc ca I,J,K ln lt l AD,BE,CF nn ta c AD,BE,CF ng quy . Nh vy ta c iu cn chng minh! Bi ton sau l mt s pht trin t bi ton 8 v c nhiu im th v.

Bi ton 10:Cho tam gic ABC, ng trn ni tip tip xc vi BC, CA, AB ln lt ti D, E, F. ng trn ni tip tam gic DEF tip xc vi EF, FD, DE ln lt ti M,P , N. Chng minh rng AM, BP, CN ng quy. Gii:

Gi I ,O ln lt l tm ng trn ni tip tam gic DEF v ABC Gi H,K,L ln lt l giao im ca cc cp ng thng (MP,EF),(MN,FD),(MP,DE) Theo bi ton 8 ta c H,K,L thng hng.(*) Ch rng DM,FN,EP ng quy nn (HMFE)=-1 Do M thuc ng i cc ca H i vi (O) (theo h qu 2) Mt khc d thy A thuc ng i cc ca H i vi (O) nn ta c AM l ng i cc ca H i vi (O). (1) Tng t c BP l ng i cc ca K i vi (O) (2). CN l ng i cc ca L i vi (O). (3) T (1),(2),(3), (*) v nh l 4 ta c iu cn chng minh. Bnh lun: Bi ton ny c th m rng nh sau:

Bi ton 10.1:Cho tam gic ABC. D, E, F thuc BC, CA, AB sao cho AD, BE, CF ng quy. M, P, N thuc EF, FD, DE sao cho DM, EP, FN ng quy. Chng minh rng AM, BP, CN ng quy. Chng minh ca bi 10.1 bn c th tm trong [1]. Qua 3 bi ton trn hn cc bn thy r hiu lc ca nh l 4 cho nhng bi ton phn ny.Tuy nhin c nhng trng hp m nh l 4 li lm phc tp vn v c th lm bi ton kh ln rt nhiu bi v vic dng cc hoc ng i cc l phc tp. Trong nhng trng hp y ta cn linh hot v tinh hn, khng th c p dng my mc c.Mt v d hay m tng gii l phng php tp hp im c cp ngay sau y: Bi ton 11: Cho t gic ABCD ni tip (O).M,N ln lt l trung im ca AB,CD. (ABN) ct li AB P.(CDM) ct li CD Q .Chng minh rng AC,PQ,BD ng quy. Gii Khi AB//CD th bi ton n gin,ta s xt trng hp cn li:

Gi S l giao im ca AB v CD. Gi d l ng i cc ca S i vi (O) Gi I l giao im ca AC v BD th d thy I thuc d (1) Ta thy : Ch M l trung im ca AB nn ta c (SQAB)=-1 Theo h qu 2 s c Q thuc d (2) Tng t c P thuc d (3) T (1),(2) v (3) suy ra iu cn chng minh C nhng trng hp m c ng thng tham gia ng quy khng c cc hoc im tham gia thng hng khng c ng i cc vi ng trn.Ta s xt bi ton sau: Bi ton 12:Trong tam gic ABC k cc ng cao AA',BB',CC' v gi H l trc tm ca tam gic. Gi J l mt giao im ca AA' vi ng trn (I) ng knh BC.Chng minh rng BC,B'C' v tip tuyn ti J ca (I) ng quy. Gii:

Gi giao im ca AH vi (I) l nh hnh v , th th J s l hoc . Ta s chngminh BC,B'C' v tip tuyn ti ca (I) ng quy. (vi th tng t) Xt cc v i cc i vi (I). Ta thy BC khng h c cc,nn nh l 4 hon ton bt lc!! Ta s s dng mt phng thc khc: Gi giao im ca BC v B'C' l S Ta thy AH l ng i cc ca S , m AH i qua nn ng i cc ca s i qua S (nh l 3) hay tip tuyn ti i qua S. Vy ta c iu cn chng minh. Bnh lun: +) y l mt bi tp trong cun :"Bi tp hnh hc 10 nng cao" i km SGK. +) Bi ton tht n gin khi ta thay i cch nhn . +) Ta thy SH l ng i cc ca A nn AI vung gc vi SH ( Ni dung mt bi trong [3]) +) B'C' i qua cc ca nn cc ca B'C' nm trn ,lp bi ton o v thay i i cht ta c th i n bi ton sau: Bi ton 12.1:Cho tam gic nhn ABC.Gi M l trung im ca BC v BE,CF l cc ng cao ca tam gic .Ly D (khc M) l mt im nm trn ng trn ngoi tip ca tam gic EFM tha mn DE=DF. Chng minh rng AD vung gc vi BC. (Mathlinks Contest) +) Trong bi 12.1 nhn nh tam gic vung l trc tm ca tam gic y th ta c th m rng nh sau: Bi ton 12.2:Cho t gic ABCD ni tip (O). AC v BD ct nhau I. Gi H,K ln lt l trc tm ca cc tam gic AID v BIC. HK ct (O) M v N. Gi J l giao im ca tip tuyn ti M,N ca (O).S l giao im ca AD v Bc. Chng minh rng S,I,J thng hng. Tip n ta xt bi ton sau: Bi ton 13:Gi O l tm ng trn ni tip t gic ABCD. Qua A,B,C,D ln lt v cc ng thng dA, dB ,dC v dD tng ng vung gc vi OA,OB,OC,OD.Cc cp ng thng dA v dB ,dB v dC ,dC v dD ,dD v dA tng ng ct nhau K,L,M,N.Chng minh rng KM v LN ct nhau ti O. (Trch cuc thi ton ma ng ti Bulgaria ,1996 ) Gii:

Xt cc v i cc i vi (O) Ta thy O khng c ng i cc ,nh l 4 li v dng .Rt th v rng y nh l 2 li cho thy sc mnh ca mnh!!!!!! Gi I,J,P,Q ln lt l tip im ca (O) trn AB,BC,CD,DA. Gi E,F,G,H ln lt l giao im ca cc cp ng thng: (OA,IQ),(OB,IJ),(OC,JP),(OD,PQ). Ta s chng minh K,O,M thng hng, cn li tng t. Theo gi thit bi ton ta s c: dA l ng i cc ca E dB l ng i cc ca F T d c EF l ng i cc ca K (1) Tng t th GH l ng i cc ca M. (2) Mt khc d thy EF//GH (3) T (1),(2),(3) ,nh l 2 v tin Euclid ta d c iu cn chng minh. Mt bi na vi cng tng: Bi ton 14 (Hong Quc Khnh) Cho tam gic ABC ngoi tip (I).Tip im ca (I) trn BC,CA,AB ln lt l D,E,F.Trn BC ta ly im M,trn AC ly im N sao cho IM//EF,IN//DF.Chng minh rng AM,BN,IF ng quy. Gii: Xt cc v i cc i vi (I). K DP,EQ ln lt vung gc vi FE,FD. Gi giao im ca AM v BN l S , ta s chng minh I,F,S thng hng. Ta thy ng i cc ca M phi i qua D v vung gc vi IM m IM//EF nn suy ra DP l ng i cc ca M.

Suy ra P thuc ng i cc ca M (1) M P thuc EF l ng i cc ca A (2) T (1),(2) v nh l 3 ta s suy ra AM l ng i cc ca P (3) Tng t BN l ng i cc ca Q (4) T (3),(4) v nh l 3 ta li suy ra ng i cc ca S l PQ . Mt khc suy ra PQ//AB T d c iu cn chng minh. Hai bi sau ly tng chnh t [1] Bi ton 15:Gi M,N,P l cc giao im ca ng trn ni tip tam gic ABC vi cc cnh AB,BC,CA tng ng .Chng minh rng trc tm tam gic MNP,tm ng trn ni tip tam gic ABC ,tm ng trn ngoi tip tam gic ABC thng hng. (1995 Iranian Math Olympiad) Gii: Gi (I),(O )ln lt l cc ng trn ni,ngoi tip tam gic ABC. Gi H l trc tm tam giac MNP. Xt cc v i cc i vi (I). K ND vung gc vi MP ,ME vung gc vi NP. Trn BC ly im S sao cho IS vung gc vi ND Trn AB ly im V sao cho IV vung gc vi ME. Th th VS s l ng i cc ca H nn VS vung gc vi IH (1) By gi tip : N n : =>S thuc trc ng phng ca (I,0) v (O). Tng t V cng thuc trc ng phng ca (I,0) v (O).

Do VS vung gc vi OI (2) T (1) v (2) s d c iu cn chng minh. Bnh lun: +) Bi ton ny c mt h qu n gin sau: Bi ton 15.1: Gi D,E,F l chn cc ng cao ca tam gic ABC.ng trn ni tip tam gic DEF tip xc vi cc cnh ti G,H,I.Chng minh rng hai tam gic ABC v GHI c chung ng thng Euler. (Balkan Senior 1990) +) Chng ta cng c th xt vn tng t vi t gic ,bn c c th t suy ngh xem sao bi rt th v v n vn ng! Bi ton 16:Cho tam gic ABC khng cn,cc phn gic ngoi cc gc A, B, C ct cc cnh i din ln lt ti A',B',C'. Chng minh rng A',B',C' thng hng v ng thng A'B'C'vung gc vi OI. Gii: Tip im ca ng trn (I) ni tip tam gic trn BC,CA,AB ln lt l D,E,F. Gi M,N,P ln lt l trung im ca FE,FD,DE. Xt cc v i cc i vi (I). Ta thy AA' l ng i cc ca M nn A' thuc ng i cc ca M M A' thuc BC l ng i cc ca D nn t nh l 3 s c ng i cc ca A'l DM (1) Tng t ng i cc ca B' ,C' ln lt l EN ,FP. (2) Ch DM,EN,FP ng quy ti trng tm G ca tam gic DEF (3)

T (1),(2),(3) v nh l 2,3 ta c A',B',C' thng hng v ng thng A'B'C' vung gc vi IG (l ng thng Euler ca tam gic DEF. Kt hp iu ny vi kt qu bi ton 15 ta c iu cn chng minh

III/CHNG MINH NG THNG I QUA IM C NH Vi nh l 3 ta c mt cng c kh hu ch gii quyt dng bi ny.Trc tin s l mt bi ton quen thuc: Bi ton 17: Cho ng trn (O) v mt ng thng d nm ngoi (O). Mt im S chy trn (O). T S ta k ti (O) hai tip tuyn SA,SB (A,B l tip im ).Chng minh rng khi S chy trn d th AB lun i qua mt im c nh . Gii:

Xt cc v i cc i vi (O). Gi I l cc ca d, v d c nh nn I c nh. S thuc d suy ra ng i cc ca S s i qua cc ca d hay AB i qua I c nh Bnh lun: tng l chuyn bi ton i qua im c nh thnh bi ton qu tch nh nh l 2 v bi ton 17 c gii quyt tht gn nh.!!!! Ta s dng tng y trong mt bi ton th v hn sau y: Bi ton 18: Trong mt phng cho ng trn (O) c nh bn knh R.Cho A,B l hai im c nh nm trn (O) sao cho ba im A,B,O khng thng hng .Xt mt im C nm trn ng trn(O),C khng trng vi A v B.Dng ng trn i qua A v tip xc vi ng thng BC C;dng ng trn i qua B v tip xc vi ng thng AC C.Hai ng trn ny ct nhau ti im th hai D khc C. Chng minh rng: 1) 2)ng thng CD lun i qua mt im c nh ,khi im C di ng trn ng trn (O) sao cho C khng trng vi A v B.((O) k hiu ng trn tm O) (Trch bi thi HSG quc gia Vit Nam bng A nm hc 2004-2005) Gii:

1)Ta thy suy ra Tng t Suy ra l hnh bnh hnh. N n i qua trung im ca OC. M i qua trung im ca CD nn Li v T s c 2) Ch rng nn

Suy ra A,D,O,B ng vin. Ta thy OD,AB,tip tuyn ti C ca (O) ln lt l cc trc ng phng ca tng cp ng trn (ADOB) v (COD), (O) v (ADOB) , (O) v (COD) Do 3 ng ni trn ng quy mt im S. Xt cc v i cc i vi (O). Ch ng i cc ca S phi i qua C v vung gc vi OS nn CD chnh l ng i cc ca S. V S thuc AB c nh nn CD s i qua cc ca AB l mt im c nh. (DPCM). Bn thy s hu dng ca nh l 3 trong dng ton ny ri nh ? Th nhng khi ng thng cn chng minh i qua im c nh li i qua tm ng trn xt cc v i cc th sao?? ng thng y r rng l khng c cc vy th ta phi lm th no????Bit trng hp ny l s gp phi nhng do thi gian gp rt nn mnh ch tm c bi ton kh n gin (nhng th hin c tng ) nh sau: Bi ton 19 (Hong Quc Khnh):Cho gc xOy c nh v mt im A c nh nm trn tia Ox. ng trn (I) thy i nhng lun tip xc vi vi hai tia Ox,Oy.Gi tip im ca (I) trn Ox,Oy ln lt l B,C.T A ta k tip tuyn AD ti (I) (D l tip im , D khc B).OI ct BD E.Gi d l ng thng qua I v vung gc vi CE. Chng minh rng khi (I) di ng (nhng tha mn iu kin bi ton) th d lun i qua mt im c nh. Gii

Xt cc v i cc i vi (I). D ct Oy F. Ta thy ng i cc ca F l CE(qua E) suy ra ng i cc ca E s i qua F (nh l 3) (1) ng i cc ca A l BD(qua E) suy ra ng i cc ca E s i qua A (nh l 3) (2) T (1),(2) v nh l 3 ta suy ra AF l ng i cc ca E Theo nh l 2 ta c AF vung gc vi EI , m ch EI l phn gic gc xOy nn d c F c nh T c iu cn chng minh. IV/LIN QUAN N BI TON QU TCH: Phng php phn ny hu ch vi nhng bi m qu tch cn tm c dng thng . Ngc li vi phn trn, ta s quy bi ton qu tch v bi ton chng minh ng thng i qua im c nh! Hy vng bn s nm c t tng binh php qua hai bi ton sau: Bi ton 20:Cho ng trn (O,R) v im A c nh nm trong ng trn. im B di ng trn ng trn (O). Qua O v ng thng vung gc vi AB ct tip tuyn ti B ca ng trn ti C. Tm tp hp im C ( kim tra chn i tuyn hc sinh gii ton qun 3 ,TP.H Ch Minh 2001-2002 ) Gii: a,Phn thun: Xt cc v i cc i vi (O). Ta thy ng i cc ca C l ng thng qua B vung gc vi OC nn AB chnh l ng i cc ca C. Gi d l ng i cc ca A.D thy d c nh . V ng i cc ca C i qua A nn C thuc d. n y cc bn hy t hn ch tp hp im li ri tin hnh phn o.

Bi ton 21:Trong mt phng cho hai ng trn c nh tip xc nhau ti im M v bn knh ng trn ln hn bn knh ng trn .Xt im A nm trn ng trn sao cho ba im khng thng hng .T A k cc tip tuyn AB v AC

n ng trn (B,C l tip im ).Cc ng thng MB v MC ct li ng trn tng ng ti E v F.Gi D l giao im ca ng thng EF v tip tuyn ti A ca ng trn .Chng minh rng im D di ng trn mt ng thng c nh khi A di ng trn ng trn sao cho ba im khng thng hng (HSG quc gia Vit Nam bng A nm hc 2002-2003)

Gii: C hai trng hp l tip xc trong hoc ngoi vi nhau. y s gii khi chng tip xc ngoi, khi tip xc trong th hon ton tng t. AM ct li G. Tip tuyn ca ti G,M ct nhau H. Xt cc v i cc i vi Ta thy : ng i cc ca H l MG i qua A nn ng i cc ca A s i qua H,ni cch khc B,C,H thng hng. Trong php v t tm M bin th: Suy ra: qua php v t y. Do : D,M,H thng hng. Li ch HM l tip tuyn chung ca nn D lun thuc mt ng c nh l tip tuyn chung ca V/MT S BI TON KHC y s c bi ton khc nhng dng bi trn nhng cng c nhng bi ton da trn nhng dng bi y. Bi ton 22:Cho ABC l mt tam gic v O l tm ng trn ngoi tip ca n.Cc ng thng AB v AC ct li ng trn ngoi tip tam gic BOC tng ng.Gi D l giao im ca BC v .Chng minh rng ng trn tip xc vi AD ti A v c tm nm trn trc giao vi ng trn ng knh OD (MOP 1997) Gii :

Gi (I) l ng trn tip xc vi AD ti A v c tm nm trn Xt cc v i cc i vi (I). Ta thy: (1 ) M OA=OB (2) T (1) v (2) suy ra : (3 ) Tng t : (4 ) T (3) v (4) suy ra T y s d c O thuc ng i cc ca D v theo nh l 1 s c iu phi chng minh. Bi ton 23:Cho t gic ABCD ni tip (O). AC ct BD I. Gi M,N ln lt l giao im th hai ca cc cp ng trn : (AOB) v (COD) ;(BOC) v (AOD). Chng minh rng O,I,M,N ng vin. Gii: Xt cc v i cc i vi (O). Cch 1: Ta thy AB,OM,CD ln lt l trc ng phng ca cc cp ng trn (AOB) v (O) ; (AOB) v (COD) ; (COD) v (O) nn AB,CD,OM ng quy mt im m ta gi l S. SO ct (O) E,F. Ta thy : Ch rng O l trung im EF nn ta c (SMEF)=-1, do M thuc ng i cc ca S (1) M I cng thuc ng i cc ca S (2) T (1) v (2) suy ra IM l ng i cc ca S, do Tng t c (4 ) (3 )

T (3) v (4) suy ra iu cn chng minh.

Cch 2: Xt php nghch o cc O phng tch

Do : N n (*) Tng t (J l giao im ca AD v BC)(**) Gi I' l nh ca I qua php nghch o y.(***) V SJ l ng i cc ca I nn theo nh ngha ta s c I' thuc SJ, hay S,I',J thng hng.(****) T (*) ,(**),(***) v (****) ta c iu cn chng minh. Bi ton 24 :Cho t gic ABCD ni tip (O).AB ct CD E, AD ct BC F, AC ct BD I, OI ct EF H. Chng minh rng Gii: Xt cc v i cc i vi (O) EF l ng i cc ca I nn khi AC ct FE J th (JIAC)=-1 . v OI ct EF H th T hai iu suy ra HI l phn gic ca Tng t th HI l phn gic ca (2 ) T (1) v (2) suy ra iu cn chng minh. (1 )

Bi ton 25:Gi L,N tng ng l trung im cc ng cho AC,BD ca t gic ni tip ABCD.Gi s BD l phn gic ca .Chng minh rng AC l phn gic ca Gii: Trng hp AC v BD vung gc vi nhau kh n gin ,xin dnh cho bn c, y s xt khi chng khng vung gc. Xt cc v i cc i vi ng trn (O) ngoi tip ABCD AC v BD ct nhau P Gi d l ng i cc ca P. Gi giao im ca cc cp ng thng (LO,BD) v (NO,AC) ln lt l Q,R. Do BD l phn gic ca v => R thuc d (1) Mt khc do T (1) v (2) suy ra ngay PR l d. T s c: (BDPQ) =-1 ,kt hp vi nn d c (ACPR)=-1 nn (2 ) l thu c dpcm.

Bi ton 26:Cho tam gic ABC nhn (I) l tm ng trn ni tip. Tip im ca (I) trn BC,CA,AB ln lt l D,E,F.Phn gic trong ti I ca tam gic BIC ct BC M. AM ct FE N. Chng minh rng DN l phn gic ca gc EDF. Gii: Xt cc v i cc i vi (I). Gi P l giao im ca (I) v on IA. Trn BC ly im Q sao cho IQ vung gc vi PD. Bn hy chng minh IQ l phn gic ngoi ti I ca tam gic IBC. T s c : (QMBC)=-1 Nn A(QNFE)=-1 Suy ra nu EF ct AQ S th (SNFE)=-1 t d c SA l ng i cc ca N ,nn Q thuc ng i cc ca N T nh l 3 ta c N thuc ng i cc ca S. M thy DP l ng i cc ca S nn D,N,P thng hng ,t d c iu cn chng minh.

Bi ton 27:Cho tam gic ABC ni tip ng trn (O) v c K l im Lemoine (im ng quy ca ba ng i trung).AK,BK,CK ct li (O) tng ng D,E,F.Chng minh rng K cng l im Lemoine ca tam gic DEF. GiiTrc ht tc gi xin nhc li mt b p ,l mt kt qu cn bn mang tnh nn tng khi tm hiu v cc ng i trung nh sau: B :Cho tam gic ABC ni tip (O).Cc tip tuyn ca (O)ti B,C ct nhau S.Khi AS l ng i trung ca tam gic ABC. Chng minh ca n ngh cc bn t tm hiu. *Tr li bi ton ca chng ta. Xt cc v i cc i vi (O). +)Nu tam gic ABC u th rt n gin. +) Nu tam gic ABC vung hoc cn th tng gii sau vn thc hin c bng cch chn nh thch hp.C th l gi s tam gic vung hoc cn C. Tip tuyn ca (O) ti B v C ct nhau T. Tip tuyn ca (O) ti E v F ct nhau S. Da vo b ta c A,K,D,T thng hng. By gi ,nu gi I l giao im ca EF v BC th ta li thy ngay S,D,K thng hng v cng thuc ng i cc ca I ,do theo b th c DA l ng i trung ca tam gic DEF. Tng t cc bn cng chng minh c EB l ng i trung ca tam gic DEF ,n y th cn g ni nh?

27 (s p vi tc gi ^^ ) bi ton qua i ,mt cch khch quan m ni th vi mt ngi mi bt u hc CVDC th n l mt chng ng mang li nhiu iu mi m ,cn i vi nhng ngi c kin thc v CVDC th n l mt chng ng ra sao? Tt nhin ma 29 khng th tr li c cu hi ny v l cm nhn ca mi ngi,tuy nhin ma 29 thc s hy vng k c vi cc bn c kin thc v CVDC trc ri th qua 27 bi ton s c t nht mt iu b ch v mi m vi cc bn.Hy vng cc bn s rn luyn tt vi cc bi tp ngh di y,chng l nhng bi ton c chn kh tng thch vi nhng k thut dng trn .Theo kin ch quan ca tc gi th nu bn gii c 25 bi trong s tr ln tc l bn hiu kh r t tng v dng m tc gi mun truyn t. VI/BI TP NGH: Bi 1:T mt im P ngoi mt ng trn tm (O),k hai tip tuyn vi ng trn ti A,B.Gi M l im trn on AB v cho C,D l cc im trn ng trn sao cho M l trung im CD. Gi s cc tip tuyn ca ng trn ti C,D ct nhau Q.Chng minh OQ vung gc vi PQ. (Thi chn i tuyn IMO ln 3 ,Hng Kng 1997) Bi 2: Cho tam gic ABC. ng trn ni tip (I) tip xc vi BC, CA, AB ln lt ti D, E, F. K l mt im bt k thuc ng thng EF. BK, CK ct AC, AB ln lt ti E', F'. Chng minh rng E'F' tip xc vi (I). Bi 3: Cho tam gic ABC. ng trn (I) ni tip tam gic tip xc vi cc cnh BC,CA,AB ln lt ti K,L,M.ng thng qua B v song song vi MK ct LM,LK ln lt R,S.Chng minh rng gc RIS nhn. (IMO 1998) Bi 4:Cho tam gic ABC ngai tip (I). Tip im ca (I) trn BC,CA,AB ln lt l D,E,F. Trung tuyn ng vi nh A ca tam gic ABC ct EF ti J. Chng minh rng D,I,J thng hng. Bi 5: (Hong Quc Khnh ) Cho tam gic ABC khng cn ngai tip (I). Tip im ca (I) trn BC,CA,AB ln lt l D,E,F.DE ct AB P.Mt ng thng qua C ct AB,FE ln lt M,N.PN ct AC Q. Chng minh rng IM vung gc vi FQ. Bi 6: Cho t gic ABCD ngoi tip (O). Tip im thuc cc cnh AB, BC, CD, DA ln lt l M, N, P, Q. AN, AP ct (O) ti E, F. Chng minh rng ME, QF, AC ng quy (MOP 1995)

Bi 7:Cho ng trn (O) ng knh AB. T im C trn AB nm bn ngoi (O) k ct tuyn CDE.Gi OF l ng knh ca ng trn ngoi tip tam gic BOD c tm l .ng thng CF ct li ng trn G. Chng minh rng O,A,E,G cng nm trn mt ng trn (2006 China Western Math Olympiad) Bi 8:Cho on AB c nh ,C l mt im di ng trn tia i ca tia BA. V ng trn (O) ng knh BC.T A k ti (O) hai tip tuyn AD,AE (D,E l tip im ).BD ct CE M.Tm qu tch im M. Bi 9:Cho ng trn (O) v im A nm ngoi n. Hai ct tuyn AMN,ABC thay i qua A. Gi K l giao im th hai ca (ABN) v (ACM). Tm tp hp im K. Bi 10:Cho tam gic ABC, cc ng cao AA', BB', CC'. B'C', C'A', A'B' ln lt ct BC, CA, AB ti M, N, P. Chng minh rng M, N, P thng hng v ng thng MNP vung gc vi ng thng Euler ca tam gic ABC. Bi 11: Cho tam gic ABC c gc A nhn, ni tip ng trn (O). ng cao AD. AO giao vi BC ti E. F l giao im ca 2 tip tuyn vi (O) ti B v C. AF ct (O) ti P. Chng minh rng (O) tip xc vi ( P DE ) Bi 12:Cho t gic ABCD ngoi tip (O). Gi E,F l giao im ca BD vi (O).H l hnh chiu ca O ln AC .Chng minh rng : (T7/317 tp ch Ton hc v tui tr) Bi 13: Mt ng trn tm O i qua cc nh A v C ca tam gic ABC v ct li cc on AB,BC ln lt K v N. ng trn ngoi tip ca tam gic ABC v KBN ct nhau ti hai im phn bit B v M. Chng minh rng gc OMB vung (IMO 1985) Bi 14: Cho ng trn ni tip (O) ca tam gic ABC. Gi M l trung im ca BC.AM ct (O) ti K v L .Qua K k ng thng song song vi BC ct (O) ti im th hai l X,qua L k ng thng song song vi BC ct (O) ti im th hai l Y. AX v AY ct BC ln lt P v Q. Chng minh rng BP=CQ ( Iran TST 2006) Bi 15:Hai ng trn v ct nhau ti hai im A,B.Mt im P thay i trn ng trn ,P khc A v B. Cc ng thng PA,PB li ct theo th t ti D v E. Gi M l trung im DE.Chng minh rng ng thng PM i qua mt im c nh. (Bi T5/292 tp ch Ton hc v tui tr) Bi 16:Cho tam gic ABC ngoi tip (I) v ni tip (O) vi cc tip im ca ng trn ni tip tam gic trn BC,CA,AB ln lt l D,E,F.Gi A',B',C' ln lt l trung im ca cc ng cao k t A,B,C. Chng minh rng DA',BE',CF',OI ng quy. Bi 17:Cho t gic li ABCD .K hiu O l giao im ca AC v BD. Bit BO l ng i trung ca tam gic ABC v DO l ng i trung ca tam gic ADC.Chng minh rng AO l ng i trung ca tam gic ABD. (IMO Team Preparation Contest, Romania 2006) Bi 18: Mt t gic li ABCD (AC khc BD) ni tip trong mt ng trn tm O.Gi E l giao im ca AC v BD, P l mt im nm trong ABCD v tha mn: Chng minh rng O,P,E thng hng. (China Hong Kong Math Olympiad 2006 ) Bi 19: (Hong Quc Khnh) Cho t gic ABCD ngoi tip (O). Tip im ca (O) trn AB,BC,DA ln lt l M,N,Q. ng thng qua O song song vi MN ct AB E,ng thng qua O song song vi MQ ct AB F. Chng minh rng DE//CF Bi 20: (Hong Quc Khnh)Cho t gic ABCD ngoi tip (O). Tip im ca (O) trn AB,BC,CD,DA ln lt l M,N,P,Q.MN ct PQ E, MQ ct PN F, EB ct FA I, ED ct FC J.Chng minh rng EF,AD,BC,IJ ng quy. Bi 21: Cho ng trn (O) ng knh BC v mt im A nm trn ng trn. K AH vung gc vi BC. Dng ng trn tm A bn knh AH ct (O) E,F.Chng minh rng EF i qua trung im ca AH. Bi 22:*Cho tam gic ABC vi cc tip im ca ng trn ni tip (I) trn BC,CA,AB ln lt l X,Y,Z. Gi D,E,F l ba im nm trn cc cnh BC,CA,AB tng ng. T D,E,F k ti (I) cc tip tuyn (khc cnh tam gic) DX',EY',FZ'. Chng minh rng AX',BY',CZ' ng quy khi v ch khi D,E,F thng hng hoc AD,BE,CF ng quy. Bi 23 * (Hong Quc Khnh) Cho t gic ABCD ngoi tip (O).Tip im ca (O) trn AB,BC,CD,DA ln lt l M,N,P,Q. Gi d l ng thng qua C v vung gc vi OC. Gi E,F ln lt l giao im ca NQ ,MP i vi d.Cho bit AD,BC,MP ng quy,hy chng minh EB,FD,OC ng quy. iu ngc li c ng khng?

Bi 24: Cho t gic ABCD ngoi tip (O). ng thng qua A vung gc vi AB ct BO M.ng thng qua A vung gc vi AD ct DO N. Chng minh rng MN vung gc vi AC. Bi 25:* ( H qu t mt bi ton ca Virgil Nicula )Cho ng trn tm (O) vi dy cung AB. Trn AB ly hai im C,D sao cho B l trung im CD.Gi MN l mt ng knh ca (O) vung gc vi AB. MC,MD ct li (O) ln lt P,Q. NC,ND ct li (O) ln lt E,F.Chng minh rng EF,PQ,AB ng quy. Bi 26: Cho ng trn (O) v im A c nh nm ngoi n .Gi (O') l ng trn thay i nhng lun i qua A v trc giao vi (O). Chng minh rng dy cung chung ca (O) v (O') lun i qua mt im c nh. Bi 27: (Hong Quc Khnh ) Cho ng trn (O) v ng knh BC c nh. Mt im A di ng trn ng trn.K AH vung gc vi BC.Gi M l trung im ca AH. BM ct li (O) N.Tip tuyn ti N ca (O) ct AC P.Tm tp hp im P. Bi 28: ( Hong Quc Khnh)Cho tam gic cn ABC (AB=AC) ni tip ng trn (O) .K ng knh AD ca ng trn.S l mt im di ng trn ng trn.SB ct AC M , SD ct BC N.Chng minh rng MN lun i qua mt im c nh . Bi 29: ( Hong Quc Khnh)Cho t gic ABCD ngoi tip (O). Tip im ca (O) trn AB,BC,CD,DA ln lt l M,N,P,Q. MQ ct BC,CD ln lt E,F. NP ct AD,AB ln lt G,H. Chng minh rng FG,QP,AC,MN,EH ng quy. Bi 30:* Cho tam gic ABC vi I l tm ng trn ni tip .Chng minh rng cc ng thng Euler ca cc tam gic IBC,ICA,IAB v ABC ng quy. (nh l Schiffler) Bi 31:Cho tam gic ABC ni tip (O). ct tip tuyn ti B, C ca (O) ti M, N. ct nhau ti H. Chng minh rng KH i qua mt im c nh Bi 32::Mt ng trn ct cc cnh BC,CA,AB ca tam gic ABC ln lt ti . ct L, ct M, ct N .Chng minh rng AL,BM v CN ng quy. (2005 Chinese Math Olympiad) Bi 33: T im A nm ngoi (O) ,ta k hai tip tuyn AB,AC ti (O) (B,C l cc tip im) v hai ct tuyn AEF,AMN.CE ct BM I ,CF ct BN J.Chng minh rng A,I,J thng hng. Ni ring v bi ton 33 ,thc ra n khng phi l mt bi ton kh (khi dng cc v i cc) tuy nhin nh cc bn thy n cng kh p mt ,v cn mt iu tuyt vi hn na n ch l trng hp suy bin ca mt bi ton kh su sc c l s c trnh by trong mt bi vit khc ca tc gi v mt ngi bn rt thn.Tt nhin ti sao bn c li khng th m rng n nh? Chc cc bn thnh cng nh..... D/TI LIU THAM KHO : [1] Mt s bi ton dng cc v i cc - NeverStop (diendantoanhoc.net) [2]Cc v i cc -Dng Bu Lc THPT chuyn Trn i Ngha [3]Bi tp nng cao v mt s chuyn hnh hc 10-Nguyn Minh H, Nguyn Xun Bnh -nxb GD [4]Cc php bin hnh trong mt phng-Nguyn Mng Hy -nxb GD [5]Projective Geometry-Milovoje Luki'c [6]Tp ch ton hc v tui tr -nxb GD [7]Tuyn chn cc bi ton t nhng cuc thi ti mt s nc ng u-Nguyn Vn Nho -nxb GD [8]Harmonic Division anh it's Applications -Cosmin Pohoata [9]Variations of the Steinbart Theorem-Darij Grinberg [10]http://forum.mathscope.org/showthread.php?t=1838 [11]Pole and polar -Kin Y.Li [12]http://forum.mathscope.org/showthread.php?p=27220#post27220 [13]Cc chuyn hnh hc bi dng hc sinh gii ton Trung hc c s -Trn Vn Tn [14]Bi tp nng cao v mt s chuyn hnh hc 11 - Trn Vn Tn. [15]Epispdes in nineteenth and twentieth century Euclidean geometry- Ross Honsberger [16]Hng im iu ha -Nt p quyn r trong hnh hc - Kim Lun (diendantoanhoc.net) *********