Patxi Loidi Xabier Eskauriatza lose M .

Kortazar *aki Jauregi Aitor Etxebarria

'os
a
3

IZAN BIHOTZ!

Kantuak Biblia atalak Liturgiarako testuak Otoitzak

IZAN BIHOTZ!
KOORDINATZAILEA Patxi Loidi

ARLO ERATZAILEAK Kantuak Biblia atalak Liturgiarako testuak Otoitzak Xabier Eskauriatza Jos M . Kortazar Iaki Jauregi Aitor Etxebarria

LAGLNTZAILEAK Jos M . Aizarna Agustn Aurrekoetxea M i k e l Azpeitia Flix Larrondo Juan Jos Lejarazu Roberto Unzueta Lorentxo Zugaraga

AURKEZPENA E T A ESKAINTZA Liburu hau, neuk ere eskuartuz gazteleraz argitaratu zen beste liburu baten -Gritos y plegarias- eredura burutua izan da. Baina hasieratik esan behar da IZAN BIHOTZ es dla harn itzulpen soila, argitalpen erabat berria baizik, erdarazkotik zenbait gai bakarrik hartuta egina izan bait da. Liburua lau sailetan zatiturik dago eta hauek dir sail horiek: kanuak, otoitzak, Biblia, liturgia. KANTUAK. Sail hau ardura haundiko lan baten ondorio da. Gaur eguneko abestiak biltzen ditu, erlijiozkoak eta humanistak, eta itzulpenik oso gutxi du. Baina egileak beste ahalegin haundi bat egin du: doinu bikaina izanik, hitzak gure garairako hain egokiak ez dituzten lehengo kantuak berreskuratze eta egokitze lana. Erizpide nagusi bezala, errepikak edo aurreneko ahapaldiak lehengo hartan utzi ditu beste hitzak gaurkotuz edo berriztatuz, eta honetan gaur eguneko pastoral eritziei jarraituz. Eskertzekoa da osagarrizko ahalegin hau, zerbitzu bikain gertatzen bait da. BIBLIA ATALAK. Sail hau banaka nahiz elkartean egiten den otoitzera zuzendua dago. Salmoen eta Itun Berriko nahiz Zaharreko (bereziki profeten) beste otoitz eta testoen bilduma dakar. LITURGIAKO TESTUAK. Izenak berak dioenez, sail hau liturgi ospakizunetarako antolatu da. Elizaren ospakizun ofizialetarako eliz jerarkiak onarturiko itzulpenak erabiltzen dir. Baina ofizial ez diren eta zenbait egoeretan baliagarri izan daitezkeen gaiak ere ipintzen dir. OTOITZAK. Sail hau izango da, agian, itzulpen gehien duea. Euskaratzerakoan jatorrizkoaren olerki zentzua zaintzen itzultzaileak hartu duen lanak merezi du benetan gure esker ona. Gainera, hemen argitaratzen den zenbait otoitz berri-berria da eta inoiz argitaratu gabea. Saila ataletan banatua dago, hrrela egoera bakoitzari dagokion otoitz-gaiaren bilaketa erosoago gerta dadin. Tamalgarri gertatu da beste sail bat gehiagoren hutsunea, ezin izan bait da burutu gaiak berak dituen zailtasunak direla eta. Hau izango zen testigantzen saila eta hor agertu beharko zuketen, batez ere, Euskal Herriko izenak eta pertsonak. Geroago egingo den beste argitalpen batetan horrelako zerbait sartzea ahal izango dla espero dugu.

^ H H ^ J Hlizbarrutiko Argitaldaria Editorial Diocesana L'rdaneta, 10. Apdo. 579. Tel. (943) 46 53 26 20006 D O N O S T I A - S A N S E B A S T I A N

l.ege Gordailua: N A . 17-1.987 ISBN 84-85713-63-X Inprimategia; Grficas l.izarra, S. L. .tra. de Tafalla, K m . 1. Kstella (Navarra)

AURKEZPENA ETA ESKAINTZA

Laaren osagarri AURKIBIDE zehatzak jartzen dir behar diren gaiak erraz bilatzeko lagungarri izan daitezen. Euskara normalizatuari buruz egin den aukerak helburu bakar hau besterik ez du: gure herriaren barman dauden hizkuntza beraren ezberdintasun guztiei zerbitzu egin nahia, alegia. Lan hau argitaratzea ezinezkoa gertatuko zen argitalpen hau bere gain hartu duen IDATZ argitaletxea izan ez balitz. Beste argitaletxe batzuk ezezkoa eman zioten gure asmoari; baina argitaletxe honek hartu duen lana horrelakoetan ohi dena baino haundiagoa izan da, bere gain hartu bait du ez bakarrik idaz laaren eta inprimategiko frogen azterketa eta zuzenketa, baizik eta baila liturgi testu ofizialen egiaztapena ere.Bakar-bakarrik gelditzen zaigu euskal kristau guztiei liburu hau egiaz baliotzu eta gogozko gerta dakiela opatzea. Mundu berri baten itxaropena birbizten duen Eguberri-jaiaren ateetan, liburu hau beren eskuetan izango duten guztiei hauxe esan nahi diegu: IZAN BIHOTZ. Izan bihotz, Jauna hurbil da eta. Izan bihotz, zuzentasunaren, bakearen eta sinesmenaren egunsenti berri bat argitu behar dugu eta. Izan bihotz, senideei eta Jesusi eskutik helduta, Harn elkartean. Gure lantxo hau eskaintzen diegu: alaitasuna, iraupena eta itxaropena erakusten digun gure herriko jendeari, gizartearentzat eta Elizarentzat eguzki berri baten argia iragartzen duten gazteei. festa, ospakizuna, abestia eta olerkia maite dituzten guztiei, Eliza konprometitu bat eraikitzen saiatzen diren kristau elkarte eta taldeei, munduan sarturik bizi diren kristau helduen heziketa lanean biziro diharduten apaiz, katekista eta hezitzaileei, Jainko esperientzia eta behartsuen esperientzia elkarrekin lotzen dituzten teologoei, askatasunagatik, zuzentasunagatik eta sinesmenagatik sufritu duten testigu biziei, beren erti-lana eginez gizakia eraikitzen diharduten olerkari, musikalari eta ertilariei, gure eta Jesusi, anaia eta adiskdeari, bizitz eta ekintz eredu dugun eta, Bera aintzindari dugula, Jainko Erreinu hetera garamatzan Jesusi. Bilbo, 1986, abenduak 20 Patxi Loidi

I.

Abestiak

Z A T O Z BAI Gure kantuan. Jauna, ZATOZ, BAI. Gure erreguan, Jauna. ZATOZ, BAI. Otpitza hasterakoan ZATOZ, BAI, JAINKO, ZATOZ, BAI. Gure batzar hontara, ZATOZ, BAI. Zure hitza santuan, ZATOZ, BAI. Euskaristi hontara, ZATOZ, BAI, JAINKO. ZATOZ, BAI. Gurekin afaltzera, ZATOZ, BAI. Eman zure ogia, ZATOZ, BAI. A n a i egin gu. Jauna, ZATOZ, BAI, JAINKO, Z A T O Z BAI. Gaua datorrenean, ZATOZ, BAI. Zure argia ekarriaz, ZATOZ, BAI. Gure poza, Z u zara, ZATOZ, BAI, JAINKO, ZATOZ, BAI. Iturria: Gora Jainkoa, 25

ZATOZ JAUNA Zatoz, Jauna! gaur zai duzu mundua, zorigaitzez hain da hondatua! Zatoz, Jauna! zabal. otoi, zerua: etor bedi zure erreinua.

10

IZAN BIHOTZ

I.

ABESTIAK

Zatoz, Jauna! nausi baita dirua. jendea maiz dauka zapaldua. Entzun, Jauna, behartsuen oihua: etor bedi zure erreinua. Zatoz, Jauna! hor gabiltza gauez gau, biztu gugan fedearen sua. Zatoz, Jauna! argi ezazu mundu hau: etor bedi zure erreinua. Zatoz, Jauna! maitasunez gu bete; jendeek elkar ezin hartu dute. Zatoz, Jauna! Z u r bat egin mundua: etor bedi zure erreinua. Zatoz, Jauna! lokarriak Z u k hautsi; munduz mundu bihotzetan mintza. Zatoz Jauna! ager zaitez, ta jaitsi: etor bedi zure erreinua. Iturria: Orduen Liturgia, 576

ire heriotz orduan, zure aingeruak, Jauna, nirekin. Hartu nazazu zeruan. Z u nirekin zaude. G a u ta egunez... Iturria: Gora Jainkoa, 64

ZURE HITZA ENTZUTERA Zure hitza entzutera, eta.ogia hartzera, zure etxeko mahaiera elkarrekin batu gara. Jauna, zure izenean, maitasunez elkartzean, Z u zaitugu gure artean, Zugan beti bat gaitean. A r r e n , Jaun ona! barkatu, egin baitugu bekatu, ez dugu elkar maitatu. Gure deia entzun zazu. Iturria: Gora Jainkoa, 33

GAU T A EGUNEZ G a u ta egunez zure aingeruak, Jauna, nirekin; gau ta egunez Z u nirekin zaude. Bidean gautzen bazait, zure aingeruak, Jauna, nirekin. ire loan Zugan ust on, Z u nirekin zaude. Eguzkia sartzerakoan, zure aingeruak, Jauna, nirekin. Ilunbean Zugan itxaron, Z u nirekin zaude. G a u ta egunez... G i z o n artean nabilela, zure aingeruak, Jauna, nirekin. Gaua datorkidanean, Z u nirekin zaude.

KANTA MAITASUNARI Kanta maitasunari, bake biziari, inon diren bi gauza oneneri. Bihotza indarka, pozez deiadarka, bi gauza hauen bila lehiaka. Bakea, bizia, ari gara kantatzen. Inork erantzunik ematen? Kanta zagun indartsu,

12

IZAN BIHOTZ

ABESTIAK

1?

denok bateratsu; kalte dena irentsi ta zapaldu. Iturria: Urretxindorrak taldea

Espirituak, indarberriturik Jainko herria, sortzen du geure baitan pozezko argia. Iturria: Gora Jainkoa, 31 Hitz berriak: Xabier Eskauriatza

IGANDETAN ELIZAN IGANDETAN ELIZAN, ZEIN POZIK G A B I L T Z A N ! ELIZA BILERA DA, JAINKOZKO HERRIA, ELIZA ELKARTASUNA, JAUNA D A ERDIAN. IGANDETAN ELIZAN ZEIN POZIK G A B I L T Z A N ! Kristau herri-batzarra / zara z u , Eliza; elkartasunak dakar / fedearen poza. Eukaristi mahaian / mintzo da Jainkoa, sakramentu eginik / ogi ta ardoa. Jesusen izenean / elkartutzen gara; H a r n hitza guretzat / indarberritzea, gure konpromisoan / egiteko aurrera, eliz lan-arduretan / dugu geuk aukera. Iturria: Gora Jainkoa, 26 Hitz berriak: Xabier Eskauriatza ZURE E T X E R A G O A Z , JAUNA ZURE ETXERA GOAZ, JAUNA. H A U X E D APOZA D A U K A G U N A ! H a u ire poza entzutean: Jaunarenera denok goazen. H a r non orain zure atetan hemen gaituzun Jerusalen. U r i bildua uri argi, gure bihotzen lotugarri. Gure herritarrak lerroz-lerro Zugana datoz bihotz-bero. Senide eta denen alde otoizka nago: Zuri bake. Jainko-etxea hor delako ondasun oro zuretzako. Aintza A i t a r i , Semeari, ta Espritu Santuari. Lehen zen bezala orain ere, hala dadila betiere. Iturria: Gora Jainkoa, 84 ZEIN GOZO T A EDER D E N ANAIOK ELKARTU ETA DENOK BATERA JAINKOA GORATU! G o r a bihotzak eta guztiok egin kantu, Jainkoak bere eskuz salbatuko gaitu. Zabal gogoak Jaunaren hitza entzuteko, bere nahia jakinik zuzen ibiltzeko.

ZEIN GOZO T A EDER DEN

EMAIGUZU ZURE ARGI Bihotz batez elkarturik Zugana gatoz, Jauna! (biz) EMAIGUZU ZURE ARGI, GRAZI T A MAITASUNA. ENTZUN, ARREN, JAUNA! Jaun zerukoa, behar dugu bihotz-garbitasuna. (biz)

14

IZAN BIHOTZ

I.

ABESTIAK

Aldarean aurkitzen da kristau alaitasuna. (biz) Iturria: Gora Jainkoa, 22

G A U A ISILTZEN D O A E T A EGUNA ARGI EGARRI, IRE A R I M A G A L D U T A SAMINETAN Z U BARIK. Doinua: Seor, T buscas mi amor Hitz berriak: Xabier Euskariatza

NI NAIZ, JAUNA NI N A I Z , N I N A I Z , NI N A I Z , J A U N A , Z U R E K I N HITZ EGIN NAHI DUT. NI N A I Z , N I N A I Z , N I N A I Z , J A U N A , Z U R E K I N HITZ EGIN NAHI DUT. ire begiak Jaungoikoagan ditut, Z U R E K I N HITZ EGIN NAHI DUT. Egarriz noa, noiz ikusiko, noiz Jauna, Z U R E K I N HITZ EGIN NAHI DUT. Iturria: Gora Jainkoa, 28

KANTA JAUNARI KANTA JAUNARI L U R GUZTIA, EGIN ALAITSU H A R E N NAHIA. PoZtu bitez gaur zeru-lurrak, itsas zabal, mendi gailurrak. Jauna dugu guk oinarria, poztasunaren eusgarria. Hari zor zaio kantu berri, izanikan gu bere herri.

ZABALDU ITZAZU Zabaldu itzatzu, Jauna, zure errukizko ateak, eta askatu guregan bekatuaren kateak. B a r k a , Jauna, zure semeon hutsegiteak. Barkatu zaiguzu, Jauna, egin dugun txarragatik, barkatu baita egiteko utzi dugun onagatik, eta ez gaitezen aldendu zure bidetik. Iturria: Gora Jainkoa, 122

Iturria: Gora Jainkoa, 158 Hitz berriak: Xabier Eskauriatza

KANTA DEZAGUN DENOK KANTA DEZAGUN DENOK HAU DA EGUN ALAIA. JESUS JAIO (BIZTU) D A E T A KANTA: ALLELUIA! Poztu aingeru, poztu zeru-lurrak, poztu Eliza, poztu herritarrak. Poztu famili, poztu gurasoak, poztu biziak, poztu hildakoak. Poztu gaisoak ta osasuntsuak, poztu aberats ta ezbehartuak. Poztu abere, arrai ta hegaztiak, poztu landare ta izaki guztiak. Iturria: Gora Jainkoa, 107

JAUNA IRE BILA Jauna, ire bila zabiltz, ire maitasunaren zain; nahiz ta Zugandik urruti, A i t a zaitut ire gain.

IZAN BIHOTZ

ABESTIAK

HAU DA EGUNA HAU DA EGUNA, JAUNARENA: G A U R BIZTU D A T A JESUS J A U N A . BIZTU T A KANTA: HONA JAUNA! ZER ZORIONA! I . ZER EGUNA! I
94 Salmoa. 1-2

AI! Z U B E Z A I N O N A E Z T A INOR, J A U N A . Itsas-mendiak / Z u r i , Jauna, zeru zabala / Z u r i , Jauna, mundu guzia / Z u r i , Jauna. Jenden irriak / Z u r i , Jauna, lanak, pausoak / Z u r i , Jauna, oihu, negarrak / Z u r i , Jauna. Gure etxeak / Z u r i , Jauna, gure herriak / Z u r i , Jauna, gure elizak / Z u r i , Jauna. Gure ametsak / Z u r i , Jauna, gure otoitzak / Z u r i , Jauna, gure biziak / Z u r i , Jauna. Iturria: Gora Jainkoa, 220

Zatozte, kanta / Jainkoari, osasun dugun / Harkaitzari. Goazen eskerrak / ematera, soinu ta kantuz / goratzera. Iturria: Gora Jainkoa, 145

IZARREN KANTUA Entzun ezazu izarren kantu bizia, kosmos osoan zabaltzen den irrintzia. Hator! erantzi goibela, jantzi garrez esperantza, gure eskuetan zeregina da, antza. Bizitza bada zuretzat ukazioa, itsas gabeko ibai galkor ta eroa Hator! erantzi goibela, jantzi garrez esperantza, gure eskuetan zeregina da, antza. Baztertu zugan dagoen izaki zaharra, bihotz harrizko beldurti eta baldarra. Hator! erantzi goibela, jantzi garrez esperantza, gure eskuetan zeregina da, antza. Doinua: Cancin de la alegra ZUK EGINA DA MUNDUA Zuk egina da / mundua, Zuk lurra eta / zerua. Zuk egina da / mundua eta amaren / musua! ZEIN O N AZAREN, JAUNA! ZURETZAT EGUNA. ZEIN O N AZ A R E N , JAUNA! ZURETZAT DEN DEN A. Zuk biztua da / bizia, Z u k eguzkian / argia. Zuk biztua da / bizia eta begian / irria. Z u k emana dut / guzia, odola eta / grazia. Zuk emana dut / guzia, Zuk bihotzeko / ehia. Zuk sortua dut / bihotza, bai anima, bai / gorputza, Z u k sortua dut / bihotza, Z u k nahiz bertan / egoitza.

ZURI, JAUNA ire begiak / Z u r i , Jauna, ire bihotza / Z u r i , Jauna, ire eskuak / Z u r i , Jauna.

IZAN BIHOTZ

I.

ABESTIAK

Z u k egina da / eguna, bai goiza, bai gau / iluna. Z u k egina da / eguna, zure dadila / den-dena. Iturria: Gora Jainkoa, 222

gugan sortzen duzuna borrokaren poza, ez da erraz jasaten aurrean duguna premiazkoa zaigu goi laguntasuna. Doinua: Orioko balean egindako kantua (B. Lertxundi) Hitzak: Xabier Eskauriatza

HAUNDIA, JAUNA HAUNDIA, JAUNA. EGIN DUZUNA, haundiak eta miragarriak dir, Jauna, Zuk egin guztiak. Nork non ez luke zure beldurra zeru ta lurren Jainko azkarra? M e n d i , itsaso, zeru zabalak zure eskuaz eginak denak; gizonen bihotz eta arimak zure maitasunaren emaitzak. Iturria: Belloc-eko Monastegia Hitz berriak: Xabier Eskauriatza

HEMEN GABILTZ MUNDUAN ZEHAR Hemen gabiltz munduan zehar, n o a n t z a jo ez jakinik. Jainkorik ez gure bidean, ametsak ezin bizirik. NEGAR DAGIT B A K A R D A D E A N ; POZA AMETS, BAINA EZIN. ETOR ZAITEZ, JAUNGOIKO JAUNA, EGIN BIDEA GUREKIN. Eguneroko borroka hontan, gaitz da ikusten egia, bizitzaren sakontasuna eta bake iturria. Zu Zu Zu Zu gabe, gabe, gabe, gabe, Jauna, Jauna, Jauna, Jauna, aurrera ezin, zailtasuna, lana alperrik, iluna. Iturria: Espiritual beltza Hitz berriak: Xabier Eskauriatza

JAINKOAREN EGARRIA Egarriak badaki ura zein gozo den, gure bizitzak ere onarri non duen, Jainkoak bere eskuz izerdi hotza ken ta gure bihotzetan osasuna bizten. M u n d u honetan pobre, umil eta azkenak dirade Erreinuan benetan lehenak, harro, aberats eta jauntxoak direnak, Zure mahaian jartzeko oztopo dutenak. Eskerrak bihotzetik A i t a Jaungoikoa,

JESUS, GURE BIHOTZ BARRUAN M A I S U , OGI BIZI, G U R E L A G U N , JESUS, G U R E BIHOTZ B A R R U A N , BERAREKIN GUK EGIN D E Z A G U N , ORAIN OTOITZ E T A GERO L A N . Gure maisu on eta argia, Z u zaitugu gure egia, zure hitzez ta Zurekin, Jess, egin dugu oparia.

20

IZAN BIHOTZ

I.

ABESTIAK

Zure gorputza eta odola janari ta edaria, Z u zaitugu, Jess, gure lagun, adore eta bizia. Z u zaitugu, Jess, gure lagun, adore eta bizia, zure antzera egin nahi dugu egiten dugun guztia. Zure antzera egin nahi dugu egiten dugun guztia, gure anaia beti maitatu, harn alde eman bizia. Iturria: Jaunari (J.J. Elezkano)

Eskerrik asko, Jauna, gugan zaudelako eta zure biziaz bizi garelako. Zure hitzen gozotan Z u gure gidari, ogi eta ardotan Z u gure janari. Erakutsi diguzu zure maitasuna, ta maitasun bidea den zuzentasuna. Z u zaitugu artzaina, gu zure artalde, gure bihotzak beti behartsuen alde. Zure antzera, Jauna, gaitezela ibili, zure antzera, Jauna, on eginez beti. Eskerrik asko, Jauna, gugan zaudelako eta zure biziaz bizi garelako. Iturria: Jaunari (J.J. ELezkano)

ZU G A B E , JESUS, NORA...? Z U G A B E , JESUS, N O R A J O A N G O G A R A G U ? Z U K BETIKO BIZITZAKO HITZAK, JAUNA, DITUZU. Z u gure maisu zaitugu, Z u gure gidari, zure hitza guretzat indar eta argi. Zure hitzez berriztatzen guk zure opari, zure hitzez bihurtzen Z u gure janari. Maitasunezkoa dugu, Jauna, zure hitza, Z u zaitugu egia, bidea, bizitza. Iturria: Jaunari (J.J. Elezkano) BIZTU ZAIGU BIZTU ZAIGU G U R E JAUNA, BIZTU G U SALBATZEKO, G U E R E BIZTUKO G A R A B E R A R E K I N BETIKO. BIZTU ZAIGU GURE JAUNA, BIZTU G U SALBATZEKO, G U E R E B I Z T U K O G A R A BETI BETIKO. Gau ilunak ez gaitu gu bildurtzen, badatorrelako eguna; gorrotoak ez gaitu gu bultzatzen, badugulako maitasuna. Laster joango da gauen iluna, laster joango gorrotoa; badator argitan mundu berria, betiko maitasunezkoa. Iturria: Jaunari (J.J. Elezkano)

ESKERRIK ASKO ESKERRIZ ASKO, JAUNA, BIHOTZ BIHOTZETIK, E S K E R R I K A S K O . J A U N A , O R A I N E T A BETI.

BIZTU DA KRISTO BIZTU D A KRISTO, A L L E L U I A ! GUREGAN DAGO, ALLELUIA!

22

IZAN BIHOTZ

I.

ABESTIAK

1 Kor 6

Jainkoak baitu gaur Kristo biztu, alleluia! Bere indarrez biztuko gaitu. Alleluia! alleluia! Gure gorputza baitu egoitza, alleluia! Orain Berekin gaitu bat egin. Alleluia! alleluia!
1 K o r 6, 15+20a

Erreka garbi egin duzulako ABESTEN DIZUT, JAUNA. Muga gabeko itsasoagatik, usai gozozko loreagatik, goiko zeruaren urdinagatik, ABESTEN DIZUT JAUNA. IRE AITA Z A R E L A K O , NITZAZ EZIN Z A R E N A ASPERTU, G A U R KITAR HONEK ALAI ABESTEN D U T A IRE HITZA H E G A N DIJOAKIZU. Lurrezko soin hau niri emanagatik, ABESTEN DIZUT, JAUNA. N i zure antzeko eginagatik, ABESTEN DIZUT, JAUNA. N i gogo-hilezkor eginagatik, ABESTEN DIZUT, JAUNA. Z u ikus-arazten naun fedeagatik, Z u aurki-arazten naun oinazeagatik, Z u maite arazten naun egarriagatik, ABESTEN DIZUT, JAUNA. Iturria: Gora Jainkoa, 62

Gorputza dugu Kristoren zati, alleluia! Erosi gaitu zinez garesti. Allelia! allelia! Iturria: Gora Jainkoa, 189 HAIZEAN DABILENA Haizean dabilena usoaren antza: han, hortik eta hemen beti dabil dantzan, lokarririk ez dauka mugarik ez, antza, Jesusen Espirituak dakar esperantza. Espritu Santuak bultzatzen Eliza, apurtuta beldurrak sortzen elkartea, fedearen zutabe bizikor jatorra, Berbiztuaren seinale: bakezko altxorra. Dionua: Ahorren hizkuntza (Urretxindorrak) Hitz berriak: Xabier Eskauriatza MUNDUA EDER EGIN D U Z U L A K O Mundua eder egin duzulako ABESTEN DIZUT, JAUNA. A r g i a argi egin duzulako ABESTEN DIZUT, JAUNA.

JESUS, MUNDUKO ARGIA JESUS, M U N D U K O A R G I A JESUS, Z I N E Z K O E G I A , JESUS BETIKO BIZIA. Zugaz bat eginikan, ezingo gu beldurtu, zure esku lagunak, gaitzala ba indartu. A r g i horrekin, Jauna, urratu gure iluna, izan dezagun beti barruko poztasuna. Gezur asko artean, eskaini Z u k egia, Zugan ase dezagun justizi egarria. Iturria: Gora Jainkoa, 66 Hitz berriak: Xabier Eskauriatza

24

IZAN BIHOTZ

I.

ABESTIAK

EGUNSENTIA EGUNSENTI BERRI B A T D U G U B I S TA A U R R E A N , ASKATASUN EGUZKIZ OPARO ARGITUA. Gau beltz eta luzean, argitasun-semeak etengabeko lanez arituak ziren askatasunagatik leialki borrokan. Borroka odolduan nekez jausi zirenak ditugu bihotzean, bizirik gogoan, haien lanari esker gaude gu jarraian. Bakearen kanpaiak zoli eta ozenki beldurrak apurtuta festa joko dute, egunsenti berrian esnatu gerade. ire ahaleginaz zurea bat eginik bid bakar batetik goazen aurrera; askatasun ametsa bid luze bat da. Doinua: Habr un da en que todos (J.A. Labordeta)

MILIOIKA ADISKIDE, DENOK KANTARI IZADIAREN ABESTIA, GURE INGURUAN KONTU-KONTARI M A I T A S U N A R E N HISTORIA. Kendu ditzagun uriko keak, zaindu garbi gure itsasoak, bizirikan gorde abereak, zikindu gabe berde guneak, lehen gizonak, gero legeak, zertarako egon fronterak? Udaberrian askatasuna. udaldian elkartasuna, u d z k e n e a n laguntasuna, neguko partean batasuna, gorroto bako jatortasuna, aldi oro anaitasuna. Iturria: Yo quiero tener un milln de amigos (J. Feliciano)

G O A Z E N ELKARTURIK GOAZEN ELKARTURIK BIZTUTA FEDEA, ARGITAN ZABALIK MAITASUN BIDEA. Entzun dezagun apaltasunez, entzun dezagun Jaunaren hitza, bere hitzetan gure egia, gure indarra, gure bizitza. Gurekin dugu maisu ta lagun, gurekin dugu, gurekin Jauna, egin dezagun zuzentasunez ta maitasunez bere esana. Zuzentasunez egin dezagun maitasun bid zabal, argia, gure anaiei lagunduz beti, emanez eskua ta ogia. Iturria: Jaunari (JJ. Elezkano)

IBILTARIA Eguzkipean nabil kantari, lur gain honetan zoraturik, bizitza eder eta ameslari, zelaiak berde, errekak garbi, arrain bitxiak zeruko hegazti, landa loreak lagun beti.

26

IZAN BIHOTZ

I.

ABESTIAK

NORBAIT ZEGON BEGIRA Norbait zegon begira argi urratzean, harek: Bota sarea, bait zioten esan. Sekulako arrainak zituzten sarean... Kristo Jauna zuten hor itxas bazterrean. KRISTO J A U N A BIZTU D A , DENOK BIZTU GAITZAN. BIHOTZ BARNEZ GAUR A L D A ; H O R D A KRISTO M E Z A N . Jauna da, bai, Jauna da! aditzearekin, itsas-urera zuen Pedrok salto egin; lehenbaitlehen berriz egon ahal zedin hiletatik biztu den Kristo Jaunarekin. Su bat Jaunak biztua bazen lehorrean, arrainak ezartzeko suaren gainean. Hurbildu zen, esanez: Zatozte eta jan, hartu zuen ogia eta Berak eman. Iturria: Gora Jainkoa, 29

askatasunezko aberri bakedun. Saiatze horretan bazter bakartasun, elkarri harturik sortu argitasun. Gure bihotzetan kantari bizitza, nahiz eta oztopoz topa gure ekintza. Baiezkorra bedi izan gure hitza, bid berdinetik lanean gabiltza. Jesusen asmoak egin digu zirkin, Berarikan gabe guk aurrera ezin. Hemengo egoerak badu zenbait premin gauzak aldatzeko beharko egin zin. Doinua: herrikoia

ARRATSEAN Zure inguruan elkarturik atseden aldi pozgarrian, bizitza otoitzaz sendoturik, justizi bake egarrian. L a n , asmo, poztasun eta ametsak bihotzez onartu Z u k , Jauna, Z u gabe munduak ora eza, gure aurpegiak iluna. A z k e n orduan zure hegala guretzat bihurtuko habi, zeru-lurrean Jainko ahala biztueraren aitzindari. Iturria: Junto a ti. Espiritual beltza

KANTARI DATOR KANTARI DATOR ABERRI MAITEZ GURE GAZTETASUNA, KANTARI DATOR GIZONARENTZAT ASKATASUNA. Anaien artean eraiki dezagun

28

IZAN BIHOTZ

I.

ABESTIAK

GIZA A R R A N T Z A L E Itsasoan nengolarik eguneroko jardun lanetan igaro zinen ire ondotik. JAUNA, BEGIRATU EGIN NAUZU, IRRIBARREZ DEITU EGIN N A U Z U ; HONA HEMEN, ADITURIK N A U K A Z U GIDARITZAT NIK H A R T U K O ZAITUT. ire txalupa zahar honek ez du indarrik ez eta urrerik, esku gogorrak laaren sari. Gure beharrean zagoz, Erreinuaren langile gara, indartu ezazu gure aukera. Iturria: T has venido a la orilla (Gabarain) Hitz berriak: Xabier Eskauriatza

Zure gorputz honek indartu nazala, erreinu langile egin nazala. Doiniia.Cerca de ti, Seor Hitz berriak: Xabier Eskauriatza

OGI ZERUTIK OGI ZERUTIK ETORRIA Z U Z A R A GURE POZ GUZTIA. Maitasunezko afarian Jess maisuak eskainia, gure fedeko bid hontan makaltasunen eusgarria, makaltasunen eusgarria. Z u harturikan behar dugu Jainko asmoan gogor ekitu, lortu artean batasuna, herriarentzat zoriona, herriarentzat zoriona. Ogiagatik eskerrak Z u r i , delako gure goi janari, batzuk hainbeste bestek ezer, injustizi hau kendu laster, injustizi hau kendu laster. Iturria: Gora Jainkoa, 50 Hitz berriak: Xabier Eskauriatza

ZUGAN BIZI NAHI DUT Zugan bizi nahi dut, Jess ona, Z u k bero dezazun ire bihotza. Ilun nago beti Zugaz izan ezik, ez dut nahi beste maitetasunik. G o i z eta arratsez nabil, Jauna, Z u deika bihotzez, Jess laguna. Heldu bekit niri zure erantzuna bizitzeko hobeki berri ona. Munduko anaiak behar naute, egosmo hutsak ditut halere.

OSTIAN BIZI ZARA Ostian bizi zara gau ta egun nigatik, maiteko zaitut beti bihotz-bihotzetik maiteko zaitut beti bihotz-bihotzetik. Gurutzeratu zaitu infernuak

30

IZAN BIHOTZ

I.

ABESTIAK

eta munduak ukatu, sagrarioan bakardadean hor ilunbean baztertu. Baina guk Jess, Z u maitatzea edo hiltzea nahi dugu, edo hiltzea nahi dugu. Iturria: Gora Jainkoa, 54

ESKEINTZA Kristok eman digun mundu honetan onartu ogia, A i t a . Laaren fruitu den ogi ona, ardo kantari gozoa; eskaintza orduan zure aurrean gure bizitza osoa... ETORRI. JAUNA GURE MAHA1RA GUREKIN BAT EGITERA. Itxaropen gabekoen lana, penaz dagoen larria. Fede gabeen gogo ta afana, gorrotoaren zauria; eskaintza orduan zure aurrean osorik gure bizia... ETORRI, JAUNA GURE MAHAIRA GUREKIN BAT EGITERA. Doinua: En este mundo que Cristo nos da Hitz berriak: Xabier Eskauriatza

JAUNA DUT ARTZAIN Jauna dut artzain, ez naiz ezeren beharrean, larre guritan Hark au etzan.
22 Salmoa

Jauna dut artzain, / ez naiz ezeren / beharrean, larre guritan / Hark au etzan. Atsedenezko / ur bizitara / ba narama ta hor bizkortzen / dit arima. Bere ondotik / narama bid / zuzenetik bere izenaren / onagatik. L e k u ilun da / arriskuetan / joanik ere, ez dut beldurrik, / hor bait zaude. Zure begia / ta makila hor / dauden arte, badut nik gozo, / badut bake. Zuk niri jartzen / didazu mahaian / jana ugari, etsai guzien /harrigarri. ire burua / olioz duzu / Z u k igurtzi, gainezka daukat / edan-ontzi. Zoriona ta / maitetasuna / ditut lagun ire bizian / gau ta egun. Ta biziko naiz / Jainko Jaunaren / etxe hontan, gaurtik geroko / egunetan. A i n t z a A i t a r i , / gizon egin den / Semeari, ta Espritu / Santuari. Lehen zen bezala / Haieri aintza / orain ere, hala dadila / betiere. Iturria: Gora Jainkoa, 71

B A Z K O ERESERKIA Gau honetan kantari lurbira osoa, Berri bat ibiltari herriz herri doa. A l a i eta pozgarri guk entzundakoa, benetan ikusgarri daukagu gogoa. Jesusek apurtuta doa heriotza. Bizitza askatuta dantzari jendetza. Kristauok elkartuta ez gehiago lotsa, Fedea berrituta allelluia abotsa.

32

IZAN BIHOTZ

I.

ABESTIAK

Bakea, elkartasun, maitasun, irria, guzti hau dakarkigu Berbizkunde aldiak. Nagusi da maitasun itsaso mendian, zeruko argitasun ezin estalia. E z bedi gaur gurean inongoko pena. Gure barne muinean dabil zoramena. Jesusen izenean gogo, itxaropena, poz-pozik elkartean Jaunak garaipena. G o r a Z u , Jess Jauna, zure biztueran. Zer da jazo zaiguna gure ibilkeran? Tristura, poztasuna gugan bihurkeran, Jess ahalguztiduna daukagu aukeran. Doinua: Maritxu ora zoaz Hitz berriak: Xabier Eskauriatza

gogora ekarri ezazu Jesusen esakera: maitasun legea. Doinua: Gloria, gloria, Aleluya Hitz berriak: Xabier Eskauriatza

BAI, ESKERRAK EMAN B a i , eskerrak eman zeru-lurretan, Eskerrak eman Jainkoari, guztietan digu-ta on egi guri. Eskerrak eman zeru-lurretan, eskerrak Jainkoari menderen mendetan. Iturria: Gora Jainkoa, 57

B A Z K O ALLELUIA Agur seme eta alaba, zeruko Errege Jauna hil artetik gaur biztu da. A L L E L U I A . Jesusek sarritan esana, gaur osorikan berri ona, bihotz beteaz itxaropena. A L L E L U I A . Jess Jauna da askatzaile, nekaldietan Hura eusle, herri berrian gure herkide. A L L E L U I A . Hilen artean ez bilatu, Jesukristok gaur du garaitu, bazko irrintzi daigun kantatu. A L L E L U I A . Iturria: Gora Jainkoa, 142 Hitz berriak: Xabier Eskauriatza

AINTZA, AINTZA, ALELUIA A I N T Z A , A I N T Z A , A L E L U I A (hiru bider) ABESTU JAUNARI! Zure anaia ikustean saminez ta bakarrik, bihotza ireki zazu ta eskuak zabaldu; hola erantzungo diozu Jesusen esanari: E z izan beldurrik. Bidea gogorra bada, eguzkia beroa, soroan sortzen ez bada udaberri lorea,

GURE ONDOAN, JAUNA GURE ONDOAN, JAUNA, E G O N Z A I T E Z BETI, Z U Z A R A G U R E BIDE E T A G U R E B I Z I . (biz)

34

IZAN BIHOTZ

I.

ABESTIAK

35

Z u zara, Jauna, Z u , gure artzain eta gu zure artalde, ora ezean ibiltzen gara ardi gaisook Z u gabe. Z u k ezagutzen gaituzu denok, Z u zara gure artzain on, zure ondoan elkar maitatuz gaitezela beti egon. Otsoak daude barrutietan, zelaian eta basoan, baina otsoen beldurrik gabe, Jauna, gu zure ondoan. Z u gure poza ta itxaropen, Zurekin goaz aurrera, egunen baten Zure betiko artaldea izatera. Iturria: Jaunari (J.J. Elezkano)

GURE BIDERAKUSLE, JAUNA, IZAN ZAITEZ, D E N A K BIZI G A I T E Z E N BETI O N E G I N E Z . Olatu handi beldurgarriak orroaka itsasoan, baina ez gara, Jauna, gu beldur, Z u zaude gure ondoan. Kale arteko joan etorri eta lanean gabiltza, eta Z u k , Jauna, duzu poztutzen ta indartzen gure bizitza. Gurekin egon zaitez mendian, itsasoan eta kalean, gurekin egon zaitez lanean, gurekin, Jauna, jolasean. Iturria: Jaunari (J.J. Elezkano)

GORA TA GORA BETI Gure bihotza gainezka jartzen duzu pozez, Jauna, ta sortzen gure artean Zugandiko maitasuna. Harrigarria, b e n t a n , guregan egin duzuna. Handia zara, handia, handia ta ahalguztilduna. G O R A T A G O R A BETI EKIN D E N O K K A N T A R I , G O R A T A G O R A BETI G U R E JAINKO ONARI. Eskerrak Z u r i kantari, eskerrak bihotz bihotzez, bete gaituzulako gu zure Jainko-ondasunez. Eskerrak gure artean zaudelako on eginez ta zer egin behar dugun erakusten zure hitzez. Gosez bizi den anaiak eskatzen digu janari, ta egarriz bizi denak eskatzen digu edari. Zuzentasunez lagunduz beti gure anaiari, bizi gaitezela, Jauna, munduan zerbitzari. Iturria: Jaunari (J.J. Elezkano)

MUNDU BERRI BAT M u n d u berri bat dugularikan, Jauna, gure ametsean, mila oztopo aurkitzen ditu gure ametsak bidean. Z U Z A R A GURE POZBIDE, G U R E ITXAROPEN, E M A I G U Z U , A IT A O N A , Z U R E B E D E I N K A P E N . Askatasunez, Jauna, gorputza, askatasunez gogoa. Askatasunez bizi nahi dugu gure bizitza osoa. Askatasunez mundu berria eginez dezagun goza, erruki, Jauna, ta emaiguzu bedeinkapenaren poza. Iturria: Jaunari (J.J. Elezkano) Txamarra txartxo bat, Jauna, Z u r i , gorputz eder horren estalgarri, emango nizuke gustu haundiz, luze-laburrean ongi balitz, A i , o i , gauaren on, Jaio berri H o r i , non dugu non?

T X A M A R R A T X A R T X O BAT

GUREKIN EGON ZAITEZ Mendiko haize ta eguzkitan gure poz eta osasun, arrisku eta estualdian Z u zaitugu gure lagun.

IZAN BIHOTZ

ABESTIAK

Lagunak ere baditugu, lau artzai eta bost unai gartsu: Santxo, Per, Beltxio, Simn. A i , o i , gauaren on, Jaio berri H o r i , non dugu non? Iturria: Oskarbi taldea

Gizonen itzala luzea. Negarrez haizea gauean, Arbolak erroak aidean. Heriotza da. O gu hemen...

EZ JAIA, E Z DANTZA E z jaia, ez dantza, herria lutoz dago, ta ez jaia, ez dantza, triste daukat bihotza. Zenbat sendi hondatuak, zenbat ama, seme eta andreak utzi, ta dijoaz herria edo heriotza; herria batzuek, heriotza bestek. E z jaia... Zenbat mingain josiak, zanpatuak, hitzik gabekoak; non dir gazteak? Euskal Herriko gizonak kartzelan dir, atzerrian dir. E z jaia... Gure herria mugitu ta gu ahaztu; guk festa eta abestu. Iotsarik ez dugu, gizontasuna galdu dugu; ez ikaratu, indarrak batu. Iturria: Etxegarai POETA HORIEK Gizona kartzelan sartu dute. Z e r esan du? Zer egin du? Semeentzat ogia eskatu du. E t a poeta, eta poeta etxean gelditu da, ateak itxita. Gizona zigorrez jo dute. Zer esan du? Zer egin du? Guziontzat egia eskatu du. Eta poeta, eta poeta kalean gelditu da, begiak itxita. Pobreak kalean bilutsik, barnea esperantzik gabe. Doinua basoko tristuran ilunabarrez. O gu hemen... Nondikan ezinaren mina? Zergatik errekan iluna? Egurra, kolpeka landua. Bid hustuak. Iturria: Espiritual beltza

O GU H E M E N O gu hemen bidean galduak, (hiruz) heriotz minez. (biz)

38

IZAN BIHOTZ

I.

ABESTIAK

39

Gizona kartzelan hantxe dago. Zer esan zun? Zer egin zun? Justizia pixka bat eskatu zun. Eta poeta, eta poeta ixilik gelditu da, beldurrak eraginda. A i poeta! A i poeta! Gogorra izango da zuretzat askatasun eguna. Iturria: Ez dok amairu (X. Lete)

txorien abestiekin alaitutako eguna, gizonen gorrotoekin hondatuko da eguna. Ibiliko gara elkarri kalte eginez, ustez launik haundienak aurrez ondo hitz eginez. Batzuen izerdiekin besteak diru eginez, egia esan dutenak giltzapera emanez. Gauz hoiek ikusteko, ola? esnatzen gara? Gauza hoiek egiteko nolaz jaikitzen gara? Txoriak alaitutako eguna hondatzeko, hobe genuke ez esnatu ta bertan geldi lotan.
1

G A Z T E GARA, G A Z T E Gazte gara, gazte, ta ez gaude konforme, mundu garbiago bat bizi nahi genuke, gezurraren kontra, injustizirik ez, gazte gara, gazte, ta ez gaude konforme. ire abesti hau ez da politika, justizia nahi dut, egiak agertu, gizonak daduzkan eskubide hoiek kunplitu daitezen, bihotzez abestu, ez noa inoren kontra, egia maite dut! Gazte garalako, maitasun batean sinestu nahi dugu; baina baita ere gehiegi dakigu munduan dagozen gezur ta gorroto, injustizi asko, gauza hoien kontra abestu nahi dugu! Baina aho batez, gure herriaren problemak abesten uzten ez baigute, guk nahiago dugu, betiko isildu, gero egun batez, beldurrarengatik traidore ginela esan ez dezaten! Iturria: Ez dok amairu (L. Mondo)

Iturria: Ez dok amairu (B. Lertxundi)

MENDIAN L A R R A R T E A N Mendian, larrartean, aurkitzen da loretxo bat; aurrean umetxo bat, loretxoari begira. Loreak esan nahi dio: umetxo, aska nazazu, jaio naiz libre izateko ta ez loturik egoteko. Umetxoak ikusirik lorea ezin bizirik, arantzak kendu nahi dizkio, bizi berri bat eman. Orduan izango bai du indarra eta kemena, orduan emango bai du ugari bere fruitua. (biz) Iturria: Ez doz amairu (B. Lertxundi)

EGUN BERRIA Eguzkien argia leihopetik sartzean, poz eta alaitasunez esnatuko gara;

40

IZAN BIHOTZ

1.

ABESTIAK

41

IZARREN HAUTSA Izarren hautsa egun batean bilakatu zen bizigai, hauts hartatikan ust gabean noizpait ginaden gu ernai. E t a hrrela bizitzen gara, sortuz ta sortuz gure aukera. atsedenik hartu gabe: lana eginaz goaz aurrera, kate horretan denok batera, gogorki loturik gaude. Gizonak badu inguru latz bat menperatzeko premia, borroka hortan bizi da eta hori du bere egia. E k i n ta ekin bilatzen ditu, saiatze hortan ezin gelditu, jakintza eta argia: bid ilunak nekez aurkitu, lege berriak noizpait erditu, hortan jokatuz bizia. Gizonen lana jakintza dugu: ezagutuz aldatzea, naturarekin bat izan eta harremanetan sartzea. Eta indarrak ongi errotuz, gure sustraiak lurrari lotuz, bertatikan irautea: ezaren gudaz baietza sortuz, ukazioa legetzat hartuz, beti aurrera joatea. E z dadukanak ongi ohi daki eukitzea zein den ona, bere premiak bete nahian beti bizi da gizona. G u ere zerbait bagara eta gauden tokitik hemendik bertan saia gaitezen ikusten: amets eroak baztertuz bertan, sasi zikinak behingoz erreta, bid on bat aukeratzen. G u sortu ginen enbor beretik sortuko dir besteak,

borroka hortan iraungo duten zuhaitz-ardaska gazteak. Beren aukeren jabe eraikiz, ta erortzean berriro jaikiz, ibiltzen joanen direnak: gertakizunen indar ta argiz, gure ametsa arrazoi garbiz, egiztatuko dutenak. X. hete

NI BIZI NAIZEN LURREAN N i bjzi naizen lurrean ez dago aintzinako denboretako oroigarririk, ez dago marmolezko jauregirik eta gizon zuhurren irudirik. N i bizi naizen lurrean eguzkiak ez ditu burlaz erretzen galdutako handitasunaren hondar eroak; enperadoreen hilobietan ez da zomorrorik bazkatzen. Hemen, jaunak, ez dugu atzera begiratzen, gure jainkoak eta espirituak ez hilak, lokartuak bakarrik bait daude. Hemen, ni bizi naizen lurrean, jendeek egunero lana egiten du, eta oraindik egunsenti eder bat espero dugu. Hemen, gure lurrean, gure lurraren babesean. X. Lete

42

IZAN BIHOTZ

I.

ABESTIAK

43

HAUR BATI Haurra jipoitu haute behin eta berriz, esku ezkerrez gurutze santua egin dukelako. Hirea balitz bezala errua ezkerrez trebeagoa izatea; baina denek bezala, eskubiz egiten ikasi behar duk. Bestela ezberdina izango haiz eta hori gaizki ikusia zegok; denak berdinak, berdinak denak behar ornen ditek izan. H i ere hala izatea nahi dik gizarteak, ohitura onak gordetzeagatik aurreegi joan ez hadin, patxadan bizi direnei kezkarik ez sortzearren. Nahiz eta hiri esku zuzena okertu. D i l i n dalan, dilin dalan... Iturria: Oro laino mee batek (B. Lertxundi)

Beldur guztiak ken, Jess hemen gure aukera indartzen. Doinua: Juntos venceremos Hitzak: X. Eskauriatza

EKAITZA Ekaitzak, ekaitzak ostoak damazki, zuhaitzak bilutsirik. Negarra, negarra, heri0tz-usaia inguruan utzirik. Gure basoko zuhaitz lehorrak oraindik irauten dute. Lurraren babesak emango die itxaropenezko bizitza. Ekaitza, ekaitza, zure indarra ez da iraunkorra. Udaberria etorriko da, berarekin loreak. Bizitza berri bat etorriko da, lehortuko dir malkoak. Haize leunak laztanduko ditu gure aurpegi penatuak. Ekaitza, ekaitza, zure indarra... Iturria: Ez dok amairu (B. Lertxundi)

IRABAZI DUGU Irabazi dugu, irabazi dugu. Injustizi eta gorroto ordez, heldu zaigu nekez, dudarik ez, mundu berria gaur bakez. Askatasunean, askatasunean loratu da anaitasuna, uxatu iluna, hor duguna, argitan etorkizuna. E z gaude bakarrik, ez gaude bakarrik. Norbaitek gaitu itxadoten.

URAK DAKARRENA U r a k dakarrena urak daroa, urak emandakoa lurrean gelditzen da. Eta gu hemen, beti gu hemen.

44

IZAN B I H O T Z

I.

ABISIIAK

Zuhaitzak bezala lurrean, kantuak bezala haizena, muinak bezala erroetan, ura bezala itsasoan. Ekaitzak bota-arazten ipar eta hego aldetik, gizonak izateko hasi behar da gizon izaten hemen. Iturria: Ez dok amairu (B. Lertxundi)

Itsas aldean izarra, hari begira lizarra; euskara saib ikusi arte eztut kenduko bizarra. Kantatu zuen oilarrak, argitzen dir belarrak. Ageda gure martiriari moztu zizkaten bularrak. Bularrak moztu zizkaten eta Euskalerriak diotsa: solomo luze dultzerik gabe eman zaidazu bihotza. Eman zaidazu bihotza eta ken berriz nahigabeak; esan noiz garen izanen gure etorkizunen jabeak. Gabriel Ares ti Doinua: Mikel Laboa

SAN SIMON E T A SAN JUDA San Simn eta San Juda. joan zen uda eta negua heldu da. Ez baletor hobe, bizi gara pobre; eremu latz honetan, ez gara hain onak benetan. Ez dugu zaldirik, ez gara zaldunak; ez dugu abererik, ez gara aberatsak. Euskera guk dugu, gu gara euskaldunak. X. Lete

ELIZ BAT POBREA E l i z bat pobrea. E l i z bat probea, denontzat hobea. Moztu kardenalen arropak, moztu eliz-dorre zorrotzak, moztu obispo-kotxe luzeak. Eliz bat pobrea, E l i z bat pobrea, denontzat hobea.

EGUN DA SANTI MAMINA Egun da Santi Mamina, benetan egun samina. G o i k o zeruan gorde dezala luzaro neure arima. Esanen dizut egia, hau ezta usategia; erroi artean izan nintzaden benetan ausartegia.

Kendu urre eta bitxiak, kendu kristau-diferentziak, kendu ministro diruzaleak. Non da estalpean jaioa, non da gurutzera igoa, non da Nazaret-ko Langilea? Ager aski da Jangoikoa, ager berarekin nahikoa, ager Eliz-aurpegi jatorra.

46

IZAN BIHOTZ

I.

ABESTIAK

47

Eliz bat pobrea, Eliz bat pobrea, denontzat hobea. Itturia: Gogor diska

GURE BIDE G A L D U A K G u gazteok gaur gabiltza mundu galdu honetan; gerra bat barruan dugula, zer egin jakin gabe. Gurasoen mundu aldrebes hau ez dugu onartzen: diruaren morroi izaten erakutsi digute. (biz) Ilunbe horren bakardade galduan utzi gaitu; argirik gabeko bideak etorkizunik ez du. Bizimodu lasai batengatik idealak galdu. Bizitzaren gauz ederrenak dizkigute zapaldu. (biz) Gizonak kartzelan daude beren herriagatik: Jainkoak beharko lagundu, guk ahaztu bai-ditugu. Maitasun hitzak nahi nituzke esan, baina gaur ezin dut. Elkartu gaitezen gazteok, herria libratzeko. (biz) Iturria: Ez doz amairu (B. Lertxundi)

libro nintzela sinestarazi nahi zidaten. Horregatik ireki zizkidaten ateak, egin nezan hegaz. Baina luza gabe ohartu nintzen, hanka harkaitz bati lotu zidatela, kate motz eta astun batez. (biz) Iturria: Oro laino mehe batek (B. Lertxundi)

IA GURIAK EGIN DU l a guriak egin du, badugu zeinek agindu; ez oraindik umildu, elkarrengana bildu; gerra nahi duen guzia, berari kendu bizia! E z naiz ni gerraren zale, baizik bakearen alde; zeinek nahi duen galde. berari tira, dale, bala bat sartu buruan, aspertuko da orduan! G u gara zazpi probintzi, lehengo legerik ez utzi; hoieri firme eutsi, nahiz hanka baa hautsi; jaioko dir berriak, gu gara euskal herriak! Doinua: Herrikoia

TXORI TXIKIA Txori txikia nintzelarik esan zidaten, kaiolan bizitzeko sortua nintzela. (biz) Gero arrano bihurtu nintzenean, kaiola hautsi ta alde eingo nuen beldurrez.

HARTU AITA HARTU, AITA ZERUZOA, JAINKO BETI-BETIKOA. HARTU GURE OPARIA, OGIA ETA ARDOA.

48

IZAN BIHOTZ

ABFSTl AK

Z u zara, Jauna, gure laguna, gure A i t a eta osasuna. Ezkerrak beti Z u r i . Jauna. Doinua: Hartu, Aita Hitz berriak: X. Eskauriatza

ARTASOKO LAUGARREN SALMOA Hilgo naz, ta edertasunak jarraituko dau lurrean. Aleluia. Hilgo naz, eta jaustean, joko dot lurra, lurrean. Aleluia. Hilgo naz, eta erraiak lurtuko dir lurrean. Aleluia. Hilgo naz, eta hezurrak harri dirake lurrean. Aleluia. Hilgo naz, eta lurrago jarraituko dot lurrean. Aleluia. Iturria: Gandiaga, B. MAGNIFICAT Iturria: Gora Jainkoa, 34-37 G o r a ta gora / daukat bihotza / nik kantari, gora ta gora / Jaun onari. Pozaren pozez / gainezka daukat / nik gogoa; Salbatzaile dut / Jaungoikoa. Mirabe honen / ezereza du / Hark ikusi; ta munduak ni / aundietsi. Haundiak egin / dizkit guzia / dezakenak, Santu du Harek / bere izena. Bere errukia / gizaldietan / gainez dago beldur dioten / denentzako. Bere besoaz / harrigarriak / egin ditu; bihotz harroak / barreiatu.
Luk 1, 46-55 Magnficat

ERREPIKAPENAK A i n t z a , Jess, Z u r i beti; Z u zara gure argi. E l k a r maita dezagula, Z u k maitatu bezala. H a r zein gozo, zein atsegin, guziok anai elkarrekin! Jesukristo guri mintza: A r g i gure bihotza.

HEGOAK EBAKI BANIZKIO Hegoak ebaki banizkio neurea izango zen. Etzuen alde egingo. (Birritan) Baina hrrela etzen gehiago txoria izango, (biz) eta nik txoria nuen maite. Iturria: Ez dok amairu (B. Lertxundi)

50

IZAN B I H O T Z

ABESTIAK

51

Ahaltsu direnak / beren aulkitik / bota ditu, apalak. berriz, / goraltxatu. Gose direnak / ondasunetan / ditu ase; aseak, berriz, / utzi gose. Laguntzen dio / Israel bere / morroiari, lehengo errukiz / oroiturik. A g i n d u izan / zienez gure / asaberi, Abrahandarren / alde beti. Aintza Aitari, / gizon egin zen / Semeari ta Espritu / Santuari. Lehen zen bezala / haieri aintza / orain ere, hala dadila / beti ere. Iturria: Gora Jainkoa, 61

Gora Jainkoa, / ona dugu, kantu ederrik / zor diogu. Jerusalen du / goraltxatu, erbestetuak / herriratu. Bihotz hautsiak / bizten ditu, haien zauriak / Berak Iotu. Izarrak ditu / zenbatutzen, beren izenez / izendatzen. Haundi da Jauna. /indartsua ta neurri gabe / jakintsua. Apalak ditu / goratutzen, harroak, berriz, / lurreratzen. Aintza Aitari, / Semeari ta Espritu / Santuari. Lehen zen bezala / orain ere, hala dadila / betire. Iturria: Gora Jainkoa, 86

EZ DUT NAHI E z , ez dut nahi, ez, ez, ez, ez, holako zibilizaziorik. Kaiolaren adarrak ditugu alboan, eskuindarrek eskua zabaldu juxtuan. Zigor indarren menpe, tiroak gogoan, hrrela bizitzerik ez dago munduan. Poliziak nonnahitik zerbait egitean, pentsatu arazi nahi makil indarpean. Irudi du garela kaiola batean jarritako txoriak fusilen menpean. Horregatik ez dut nahi gizonen kutsurik, zibilizazioaren sasi Jaungoikorik; libre nahi dut bihotza, libre loturetik, basurdearen gisa hortzak estuturik. Iturria: Gogor diska

AINGERU BATEK MARIARI Aingeru batek Mariari dio: Graziaz betea. Jaungoikoaren Semeari emango diozu sortzea. GOIZ, ARRATS ETA E G U E R D I T A N A M A GORESTEN ZAITUGU, AINGERU AREN HITZAK BERAN GUK E R E ESATEN DITUGU. Fede sakoneko andrea, Jainkoaren testigua, adoretasunez betea, zinen zu lehen kristaua. Zure baietza ezaugarfi. ust on haundi batena, Jaunagan dugunok oinarri, behar zure bitartea. Iturria: Gora Jainkoa 168 Hitz berriak: Xabier Eskauriatza

GORA JAINKOA GORA JAINKOA, EGIN KANTU; BIHOTZ HAUTSIAK BIZTU DITU.
146 Salmoa. 1-2. 3-4, 5-6

52

IZAN BIHOTZ

I.

ABESTIAK

AGUR, JAINKOAREN A M A 1 A g u r , Jainkoaren A m a maite ederra, zeruko atea, itsasoko izarra. 2 Gabrilen ahoz Ave pozgarria; geroztik zaitugu zu Eva berria. 3 Evaren izena aldatua duzu, eta Jaunarekin baketu gaituzu. 4 Bekatu-kateak hautsi, arren, guri, haitzak kendu eta grazia isuri. 5 Erakus ezazu ama zaitugula; Semeak zugatik entzun dezaigula. 6 Birjina ta ama denen gain eztia: Emaiguzu bihotz apal ta garbia. 7 Jess bedi gure bizi ta bidea, azken-poza dadin H u r a ikustea. 8 Aintza Aitari ta aintza Semeari, aitnza bera bien Espirituari. A m e n . Iturria: Gora Jainkoa, 166

BIRJINA MAITE BIRJINA MAITE, L O T A N D A G O ZURE SEME LAZTANA. S E A S K A T X O B A T IPINI I O Z U GURE BIHOTZEN KUTUNAI. Ongi, bai, ongi igaro ditzan gabak eta egunak. Poliki, poliki eragi iozu egin dezan lo ona. Zeru goi-goitik gugana dator gure Jess laztana. Laisterka, laisterka goazen, kristauok, gure a u n a r e n g a n a . Iturria: Gora Jainkoa, 101

AMA MAITE MARIA A M A MAITE MARIA, EGIGUZU LAGUN, Z U R E B I T A R T E Z JESUS IKUSI D E Z A G U N . Nazareteko neska, Jaunaren alaba, gure askatzailea da zure Semea. Entzun zazu, Maria, gure dei larria, bizkortu gugan dagon fede beldurtia. Iturria: Gora Jainkoa, 169 Hitz berriak: Xabier Eskauriatza

Z A T O Z GOGO GUREN
Veni, S n e t e Spiritus

Zatoz, bai, Gogo Guren eta bidal zerutik zure argi izpia.

54

IZAN B I H O T Z

I.

ABESTIAK

55

Zatoz, gaisoen aita, zatoz, doai emaile, zatoz, bihotzen argi. Poz emaile bikaina, etxelagun atsegin, sargorian haize fin. Lan artean atseden, nekean aringarri, malkoetan pozgarri. Bete, argi dohatsu, zintzoen bihotzeko zirrikurik barnena. Zure laguntza gabe ez du gizonak ezer, ez du ezer on denik. G a r b i , zikin dagoena busti, legor dagonean zauriak oro senda. Z u r r n dena bigundu, makur dena zuzendu hotz dagoena berotu. Zugan ust on duten zintzoeri isuri zazpi dohai zerutik. Zintzo saria eman, osasun hil artean, poza betierean. A m e n . Alleluia. Iturria: Gora Jainkoa, 104

Errurik ez ddala azaldu nahi nuke; egia nahi dunantzat emana dut merke. Egia esan eta zigorrez erantzun, gure bizkar moretan daiteke irakur. Egia utzi eta hobe ote da entzun, munduak esandako zortzi mila gezur. Nolanahi dla ere egirikf ez utzi, nahiz zigorrez laztandu zure gorputzari. Gure eginkizuna eman munduari, egiak gihartzen dun indar berri hori. Iturria: Gogor diskoa

JAINKO GIZON EGINARI JAINKO GIZON EGINARI A G U R , OSPE, G O R E S P E N A ; JESUKRISTO ERREGERI, ESKER, OTOITZ, MAITASUNA. Herri bat gara E l i z barruan, Jess dugula goiburu. Berri Onaren konpromisuan, pobreak gure helburu. Jainkoak gure mundu honetan ezarri du erreinua. M u g a guztiak deseginirik, sortuko du batasuna. Iturria: Gora Jainkoa, 65 Itz berriak: Xabier Eskauriatza

HILTZAILE BAT B E Z A L A Hiltzaile bat bezala hemen naramate, bi eskuak loturik mundutik aparte.

56

IZAN BIHOTZ

I.

ABESTIAK

GURUTZE MAITE GURUTZE MAITE OSASUNGARRI, ZU ZARA BAKE. BIZI-ITURRI.

66 Salmoa. 2-3

SALBATZAILEA SALBATZAILEA ZATOZ LEHENBAITLEHEN! ZURE ZAI, JAUNA, GAUDE G U HEMEN. Ona izan zara / zure lurrakin, / Jainko Jauna; Zuk emana du / zoriona. Zuk emana du / erru guztien / barkamena; Zuk kendua du / lehengo hobena. Iturria: Gora Jainkoa, 96

E r r u k i zaitez / gutaz, Jainkoa; / gu onetsi. Zure aurpegi / diztiratsuaz / eman argi. Zure bidea / munduan bedi / ezaguna. herri guzitan / Zuregandiko / osasuna. Iturria: Gora Jainkoa, 124

Z A T O Z T E KRISTAUOK Zatozte, kristauok, bihotzak pozturik; Zatozte, guztiok, Betlehenera. Jaio den gure Jess ikustera. JAUNA GURTU DEZAGUN, JAUNA GURTU DEZAGUN, JAUNA GURTU DEZAGUN AHUSPEZTURIK. Mesias izanik, pobretasunean, estalpe batean du erregetza. Gizontasuna Hark alabantza. Jess ikustera umil ta txiroak, harro ta jauntxoak lekurik ez han. Aingeruekin xeheak dantzan. Doinua: Adeste fideles Iturria: Gora Jainkoa, 99 Hitz berriak: Xabier Eskauriatza

ZUK E M A N JAUNA Zuk eman, Jauna, A m a s berri; sortu niregan bihotz garbi. Erruki zaitez / nitaz, Jauna, agertu zure / neurrigabeko / bihotz ona. Ken ezaidazu / txarkeria, agertu zure / neurrigabeko / errukia. Garbi nazazu / hobenetik, garbi erabat / ire barrua / bekatutik. ire errua / aitortzen dut, ire hobena / begi aurrean / beti baitut. or ta Z u zaitut / iraindu nik, gorroto duzun / gaiztakeriaz / hutseginik. Bihotz garbia / nigan sortu, arnas bizkorra / barne muinetan / emaidazu. Iturria: Gora Jainkoa, 76

58

IZAN BIHOTZ

I.

ABESTIAK

GABON GABA Gabon gaba, gau argia, Jess Belenen jaio da, pozik hor dijoaz artzainak, zerutik datoz aingeruak: aintza goietan Jaunari, bakea gizonari! Gabon gaba, gau argia, Jess gure artean da, zeru-lurrak daude kantari, anaitasunez maita elkarri; gizondu egin zaigu Jauna, sortu da esperantza! Doinua: Moche de paz Hitz berriak: Xabier Eskauraitza

JESUS MAITEA ZEN Jess maitea zen A z k e n Afarian, Bera eman nahirik ardo ta ogian, guretzat zalarik hiltzeko aurrean, maitasunak zeukan bihotza mendean. G U R T U Z A G U N BETI JESUS J A I N K O J A U N A , SAKRAMENTU HONTAN GUREKIN DAGONA. Apostolueri minez esan die: Ni gaur saldua naiz, bihar ilko naute. A i t a r n g a n a k o denbora zait bete. H o n a orain zenbat zaituztedan maite!. Ogia harturik mintzo da Jainkoa: H a u da ire Gorputz, zuek j a t e k o a . Orqbat harturik ontzian ardoa: Hau da ire O d o l isuritzekoa. Jan-edan zazue guziok hontatik, zuekin bat nadin izan oraindanik. Egizue gero egin dudana N i k , ire gaurko hitzak gogoan izanik. Iturria: Gora Jainkoa, 46

OI GURUTZEA OI G U R U T Z E A , O I G U R U T Z E A , I GURUTZE SANTU MAITEA. I Jesukristoren odolak zaitu Kalbarioan gorritu. Ezerk geroztik munduan ez du | Zuk bezainbat dizdiratu. Etsaiarekin beti hemen gabiltza Gure gidari Z u nork gu garaitu borrokan munduan. bazaitugu, orduan?

SENIDE H A U IGARO ZAIGU

h 7

biz

Gaur senide hau igaro zaigu bizi berrira hemendik. A z k e n amasa eman du eta eraman duzu gugandik. Sinesten dugu, ziur gaude gu, bizi zaigula oraindik. Z u k esana da Bizia eta Biztuera zaitugula; fededun oro, hilikan ere, bizierazten duzula. Zurea zena, lagun hau, Jauna, ez dadila hil sekula.

Jesukristori Zurekin baizik ez dio inork jarraitzen. Zure bidetik da beti zuzen kristaua zeruratutzen.

biz Iturria: Gora Jainkoa, 130

60

IZAN BIHOTZ

ABF.STIAK

H i l eta biztu zarela. Jauna, sinesturik gaude egiaz. Gaur misterio bizigarri hau ospatu nahi dugu berriz. Lagun hau beti argitu bedi zure Bazkoaren argiz. Iturria: Gora Jainkoa, 191

Batasun honek eskatutzen du arimak ere bat egin; buru-bihotzez bizi gaitezen bat eginikan Zurekin. Zeran osoa eskaintzen zara izanez gure atsegin. Z u k jarritako maite-legean ez genuke nahi hutsegin. Etsaiak bere tentaldietan ez du inolaz etsiko. Eragozpenak kendu izkiguzu, guk etzaitugu utziko. Batasun honek iraun dezala gure bizitza guziko; azken,orduan sartu artean zure etxean betiko. Iturria: Gora Jainkoa, 43

JESUS GURE JAUN MAITE JESUS, G U R E J A U N M A I T E , AMODIOTSUA, D A M U D U G U G U Z T I O K (biz) Z U N A I G A B E T U A . (biz) Josirik ikustean gurutze horretan Z u , errukiz, ai! bihotza, (biz) nork urratuko ez du. (biz) Baita baleuka ere harri bihurtua... Damu dugu guztiok, (biz) Z u nahigabetua. (biz) Burutik oinetara gorputz eder hori, zauri bat eginikan (biz) duzu guzi hori. (biz) Iturria: Gora Jainkoa, 118

GO MARCHING IN Txikitatik zaindu nauzu lehoiaren hortzetatik, ilunean eraman nauzu santuen bideetatik. G i z o n makur ta maltzurrek galdu naute traiziotan. H a r nazazu zure egunean santuen aterpetan. ire Jauna, A i t a ona, ile zuritan nago ni. Egun hartan zaitez ire alde santuekin sar nadin. Promesaren herriakin Paradisuan sartzean, biziko naiz beldurrik gabe, santuen erreinuan. Iturria: Espiritual beltza

AZKEN AFARI A z k e n Afari ezkeroz, Jauna, gure janari Z u zara. Agindu gozoz lotu gintuzun zure Gorputza hartzera. Ogia bid gara iristen gure gorputzak lotzera, zuhaitz gerria adarrarekin bat egiten den antzera.

62

IZAN H I 1 K M /

I.

ABESTIAK

ZERTAZ MINTZO ZINETEN Zertaz mintzo zineten bidean hain ilun? Jess hila dutela, nork ez du nork entzun? Gurutzean hil dla orain hiru egun, nahiz-ta guk esperantza hartan izan dugu.... KRISTO J A U N A BIZTU D A , DENOK BIZTU GAITZAN. BIHOTZ BARNEZ GAUR A L D A ; H O R D A KRISTO M E Z A N . Z u e n ilunduratik fedeaz iratzar: Profetek aitatuak gogoan berriz har. E z ote zuen Kristok hori jasan behar, garaituz eta biztuz ospean zedin sar. Iturria: Gora Jainkoa, 32

Hemen batasunean gara gu elkartzen, zeruko eztaietan mahaikide gaitezen. Iturria: Gora Jainkoa, 58

ALLELUIA, BIDEZ BIDE ALLELUIA! ALLELUIA! G O A Z E N BIDEZ BIDE. ALLELUIA! ALLELUIA! JESUS ADISKIDE. ALLELUIA! ALLELUIA! 'GOAZEN ZERU ALDE. Txoriak iduri, iduri, bidean kantari, kantari. Begiak eguzki, eguzki, alairik ibilki, ibilki. Eskuak elkarri, elkarri, guzien pozgarri, pozgarri. Geroa zein urdin, zein urdin, Jainkoa gurekin, gurekin.

ESKERRAK BIHOTZETIN E S K E R R A K BIHOTZETIK, AITA JAUNGOIKOA. Zuk sortu ta salbatu gaituzu, bai, denok; Zuganatu gaitzazu Zureak garenok. Maitasun, bake, egi, zuzentasun, irri, gugan sortu dituzu. Esker onak Z u r i ! Alaitasun, poz eta osasunagatik, senide ta lagunak ditudalako nik.

Iturria: Gora Jainkoa, 215

KRISTO GURE E R R E G E KRISTO G U R E E R R E G E ADORA DEZAGUN, ZERU-LURREN JABE AITORTU DEZAGUN. Fede bizi baten denok ernai, Zureak gara gu, o Jess, bai, Zureak gara gu, o Jess, bai, ez, beste jaberik ez dugu nahi! Iturria: Gora Jainkoa, 161

64

IZAN BIHOTZ

AGURRA Agurraren ordua guri heltzerakoan, elkarri eskua emanda, aurrerantzeko asmotan. EZ AGUR BETIRAKO BAIZIK GERO ARTE! LOKARRIA INDARTZEKO, BERRIZ BATUKO GARE. Bihotzaren ateak lagunontzat zabalik, beti prest gure esanak jartzen gaitu, ba, zutik. Gaur hemen ez da amaitzen gure elkartasuna, bihar, etzi, egunero indartu batasuna. Doinua: Adis Scout Iturria: Cantoral Scout Hitz berriak: Xaber Eskauriatza

II.

Biblia atalak

ITXAROPEN ABESTIA Maitasun ta zuzentasunez dezagun lortu anaien askatasun, badator eta Jaunaren betiko egun. H o r dugu distiratsu egun sentiko argitasun. ELKARTUTA GOAZEN AURRERA KANTARI, BIDEAK Z A B A L D U Z BETIKO POZARI. Zerua eta lurra berriztaturik, orduan ez da izango minik. ez da izango negarrik, ez heriotzarik, Jainkoa gure Jainko, gu bere herri betiko pozik. Jaunaren eguna etor dadinean, guztiok poztasun batean egongo gara Jaunaren ontasunean. Izango gara zoriontsu betikotasunean. Iturria: Jaunari (J.J. Elezkano)

8.

SALMOA

Jauna, gure Jauna, bai miragarria zure izena lurbira osoan! Zeruen gainetik gora, zure haunditasuna! U m e t o e n eta haur bularrekoen ahotik, atera duzu gorespena arerioak isil erazteko, etsaiak eta aurkakoak zentzatzeko. Zure behatzen lana den ortzia ikustean, han ipini dituzun ilargi-izarrak ikustean: Z e r da gizona, Z u hartaz oroi zaitezen? Edo-ta giza semea, Z u hartaz ajla zaitezen? Aingeruak baino doi-doi txikiago egin duzu, ospez eta aintzaz koroitu duzu. Zure esku-lan guztien buru ipini duzu, guztia oinperatu diozu: A r d i eta idi guztiak, gainera lurreko abere guztiak; eguratseko hegazti eta itsasoko arrainak, itsas-bidesketan dabiltzanak. Jauna, gure Jauna, bai miragarria zure izena lurbira osoan!

14 (15).

SALMOA

Jauna, or dagoke zure txabolan? o r bizi daiteke zure mendi santuan? Akatsik gabe eta zintzo dabilena, bere artean egia dioena; mingainez inor bezten ez d u e a , hurkoari gaitzik egiten ez diona, auzokoa lotsagarri uzten ez d u e a ;

68

IZAN BIHOTZ

II.

BIBLIA A T A L A K

gaiztoari esker txarra ematen diona, Jainko-beldur dena ospatzen d u e a ; bere kaltetan zin eginik ere aldatzen ez dena, dirua irabazitan ematen ez d u e a , errugabearen aurka eskupekorik hartzen ez duea. Hauek egiten dituena, ez da kolokatuko sekulan.

Gauza bat diot eskatzen Jaunari, horren bila nabil ni: bizi nadila Jaunaren etxean, ire bizitzako egun guztietan; Jaunaren samurtasuna goza dezadan, H a r n jauretxea begiz ikus dezadan. Egun beltzean bere etxolan bait au gordeko, bere txabolaren gordeenean ezkutatuko, harkaitzera au jasoko. Horregatik dut burua altxatzen, inguruko etsaien gainetik jartzen. Poz-opariak dizkiot bere txabolan eskainiko, eresi ta goratzarreak Jaunari abestuko. Jauna* ire deiadar-hotsa entzun ezazu, erruki zakizkit eta adi nazazu. Z u k esana bihotzean dut entzuten: Bila ezazue ire aurpegia. Zure aurpegi-bila nabilkizu, Jauna. E z niri ezkuta aurpegi hori, zure morroi hau haserrez ez bazter utzi. Laguntza zaitut, ez nazazula zapuztu, Jainko, ire salbamen, eskutik utzi ez nazazu. Aita-amek banindute zapuztuko, Jaunak beretzat ninduke hartuko. Erakus iezadazu, Jauna, zure bidea, naramazu bid zelaitik, ditudan etsaiengatik. N i ire etsaien aukeran ez utzi, testigu gezurtiak altxa bait dir ire aurka, indarkeria dariela. Jaunaren ontasuna ikusi ustean nago bizien lurrean. Itxaron Jaunagan eta kemen izan, bizkor bekizu bihotza eta itxaron Jaunagan.

22 (23).

SALMOA

Jauna dut artzain, ez naiz ezeren beharrean: Larre gurietan etzan erazten a u . Atsedenezko iturrira narama, eta birbizten dit barrena. Banarama bidezior zuzenetatik, bere izenagatik. Ibar ilunetan banabil ere, ez nago gaitz-beldur, Z u nirekin bait zaude: zure zigorra eta makila. hauek dir ire poza. Atontzen didazu mahaia, etsaiak dauzkadala begira; olioz gantzutzen didazu burua, gainezka dago ire edontzia. Zoriona eta grazia ditut aldean, ire bizi guztiko egunetan; eta Jaunaren etxean naiz biziko luzaroen luzaro.

26 (27).

SALMOA 50 (51). SALMOA

Jauna dut argi eta salbamen, nork ni beldurtu? Jauna biziaren babes, nork ni izutu? ire haragia jateko gaiztoak zaizkidanean oldartzen, ire etsai eta arerioak irristatzen dir eta erortzen. E z dit egingo bihotzak ikara, ire aurka gudu-txabolak jarririk ere; lasai egongo naiz ni, ire aurka gudua sor baledi ere.

E r r u k i zakizkit, Jainko, duzun maitasun haundiaz, suntsi ezazu ire makurra zure amaigabeko errukiaz. Garbi nazazu zeharo ire hobenetik, ikuz nazazu ire gaiztakeriatik. ire bihurrikeria ezagutzen bait dut, ire hobena beti begien aurrean bait dut.

70

IZAN BIHOTZ

II

BIBLIA A T A L A K

71

Zuri egin dizut bekatu, Zuri bakarrik, zure begietan oker dena egin dut nik. Zuzen agertuko zara auzian, zintzo zure epaian. Hobendun sortua naiz izan ere, bekatuan ninduen amak eme. Z u r i , ordea, bihotz leiala atsegin zaizu, bihotz-mamian zuhurtasuna irakasten didazu. Busti nazazu ixipuz, eta garbi geldituko naiz, ikuz nazazu, eta elurra baino zuriago geldituko naiz. Entzun erazi poza eta atsegina niri, txehatu dituzun hezurrok egin bezate jauzi. Aurpegi hori ire hobenetatik aldera ezazu, ire makurkeria guztiak suntsi itzazu. Bihotz garbi bat, Jainko, sor ezazu niregan, amasa bizkorra berri ezazu ire harnean. E z nazazu urrun zure aurretik, zure amasa santua ez kendu niri. Zure salbamenaren poza bihur iezadazu, zure amasa zabalez sendo nazazu. Erakutsiko dizkiet gaiztoei zure bideak, Zugana bihurtuko dir bekatariak. A t e r a ni odol-zigorpetik, Jainko, Jainko, ire salbatzaile; eta ire ezpainek zure zuzentasuna pozetan zabalduko dute. Irekiko dizkidazu ezpainok, Jauna, eta ire ahoak iragarriko du zure gorespena. E z bait zaizu atsegin oparirik, erre-opariak ez zenituzke hartuko, nik emanik. ire oparia, Jainko, bihotz damutua: E z duzu arbuiatuko, Jainko, bihotz damutu eta umildua. Ager zaitez, Jauna, onbera Sionekin, Jerusalengo harresiak egin itzazu berri. Orduan onartuko dituzu legezko opari, emari eta erre-opariak; orduan izango dir zekorrak zure aldarean eskainiak.

zure egarriz daukat gogoa, zure irrikaz haragia, lur idor, egarri, urgabe iduria. Egona nauzu Zuri begira jauretxean, zure ospea eta indarra ikusi nahian. Bizia baino hobea bait da zure maitasuna, ezpainok egingo dute zure goralpena. Goretsiko zaitut bizi naizen artean, jasoko ditut eskuok zure izenean. Gurinez eta mamiz bezala beteko zait gogoa, ezpain-ikaraz goretsiko zaitu ire ahoak. Zutaz oroitzen naiz ohe-gainean, Z u gogoematen zaitut gauean. Z u gertatu bait zara ire laguntzailea, p o z e o i h u dagit zure hegal-itzalean. ire gogoa Z u r i itsasia dago, zure eskuinak eutsita nago. ire bizia nahi dutenak, ordea, lurpe sakonera sartuko dir. Errianak izango dir ezpatari, azarien janari. Errege, berriz, Jainkoagan poztuko da, H a r n gain zin dagiena eder aterako da, gaizki-esaleen ahoa itxiko bait da.

71 (72).

S A L M O A , 2-7. 12-14. 18-19.

Emaiozu, Jainko, zure auzia erregeri, zure zuzentasuna errege-semeari. Zaindu beza zure herria zuzentasunez, eta zure gizagaisoak zuzenbidez. Mendiek ekar biezaiote herriari bakea, eta muinoek zuzenbidea. Herriko xumeak babes bitza, salbatu behartsuen semeak, txehatu bitza zapaltzaileak. Eguzkia haina luzaro bizi bedi, ilargia haina gizaldiz gizaldi. Jaitsi bedi, euria belardira bezala, lurra asetzen duen euri-lanbroa bezala. Zuzentasuna garatuko da harn egunetan, bakea ugari ilargia itzali artean.

62 (63). Jainko, ire Jainko zaitut, goizetik bilatzen zaitut.

SALMOA

72

IZAN BIHOTZ

II.

BIBLIA A T A L A K

Onik aterako bait du oihuka ari den jende xehea, eta laguntzailerik ez duen dohakabea. Apalarentzat eta behartsuarentzat izango du errukia, salbatuko du behartsuen bizia. Gogorkeria eta zapalketatik aterako ditu, haien odola harentzat baliotsu. Bedeinkatua Jauna, Israelgo Jainkoa, mirariak egiten bakarra! Bedeinkatua Harn izen ederra betiren beti, eta H a r n aintzaz lurbira osoa bete bedi!

85 (86).

SALMOA, 2-7. 11-13.

Makur ezazu, Jauna, belarri hori, entzun nazazu, gizagaiso eta behartsu bait nauzu. Zintzo bait naiz ni Zurekin. zaindu nazazu, Zugan ust on duen morroi hau salba ezazu. ire Jainko zaitut: erruki nitaz, Jauna, Z u r i deiez atergabe ari bait naiz. A l a i ezazu morroi honen arima, Jauna, Zugana bait dago ire arima. Ona bait zara, Jauna, eta kupibera, deitzen zaituzten guztientzat onginahiz betea. Entzun, Jauna, ire otoitza, adi ire eskariaren hotsa. Egun lardan deika ari nauzu, entzungo bait nauzu. Zure bidea erakus iezadazu, Jauna, zure egian ibil nadin; ekar batera ire bihotz hau, zure izenaren beldur izan dadin. Goretsiko zaitut bihotz osoz, Jauna, ene Jainkoa, beti ospatuko dut zure izena. E r r u k i haundia izan bait duzu nirekin, atera bait duzu ire bizitza Leize sakonetik.

83 (84).

SALMOA, 2-8. 11-13.

Zure egoitza, gudari-taldeen Jauna, bai maitagarria dla! Akitzen ari zait ire arima, irrikitzen daukat Jaunaren atarira. ire bihotz eta haragi, Jainko biziagana poz-jauzika dir ari. Txoriak ere aurkitzen du etxea, bai enarak ere umeak ipintzeko habia: Zure aldareak, gudari-taldeen Jauna, ene Errege eta Jainkoa! Bai dohatsu, zure etxean bizi direnak, beti Z u goresten ari direnak! Bai dohatsu, Zugandik laguntza d u e a , erromes-txangoak asmo dituena! Ibar lehorra igarotzean, iturri dute bihurtzen, eta lehenengo euriak onespenez du jazten. Badoaz gero eta kementsuago, Jainkoa Sionen noiz ikusiko. Hobe da, noski, egun bat zure atarietan, eta ez mila bestelakoetan; Jainkoaren etxe-atarietan egon nik nahiago, gaiztoen etxean bizi baino. Eguzki eta babeski zait Jainko Jauna, grazia eta ospea ematen ditu Jaunak. Jaunak on denik ukatzen ez daki, errugabe dabilenari. Gudari-taldeen Jauna, bai dohatsu, Zugan ust on duen gizona!

97 (98).

SALMOA

Kanta Jaunari kantu berri, egin bait ditu hainbat harrigarri. Bere eskuinak eman dio garaipena, bere beso santuak. Ezaguterazi du Jaunak Beragandiko garaipena, agertu du atzerrien aurrean bere zuzentasuna. Oroitu da bere maitasunaz. Israel etxeari dion liealtasunaz. Ikusi dute lur-muga denek gure Jainkoagandiko garaipena. L u r osoa, egiozu txalo Jaunari, egin oihu eta irrintzi, egin eresi. Eresi Jaunari kitararekin,

74

IZAN BIHOTZ

BIBLIA A T A L A K

kitara eta salten ozenarekin; turuta eta adar hotsean, egin txalo errege den Jaunaren aurrean. Orroa egin beza itsasoak bertako guztiekin, lehorrak ere bertan bizi direnekin. Txalo jo bezate ibaiek, pozez oihu egin mendiek. Jaunaren aurrean, badatorrelako. lurbira epaitzera datorrelako. Zuzenbidez epaituko du lurbira, eta zuzentasunez herriak.

H a r n mirariak oroigarri dir, errukitsu da Jauna eta onbera. Beldur diotenei janaria eman die, bere itunaz betidaino oroituko zaie. Berak eginen indarra erakutsi dio bere herriari, atzerrietaz jabetasuna emanik. Harek egin dituenak zintzo eta zuzen dir, H a r n agindu guztiak sendo dir; mendeetarako ezarriak eta betiko. leialki emanak eta zuzenkiro. Askatasuna bidali dio bere herriari, betiko ezarri du bere ituna: santu eta agurgarri H a r n izena. y Jaunaren beldurra zuhurtasunaren hasiera, zuhurki dihardute hori egiten dutenak, betiko irauten du H a r n gorespenak.

99 (100).

SALMOA

Lurtar guztiok, egin irrintzi Jaunari, Jaunari zerbitzu alai egiozue, H a r n aurrera pozez oihuka sar zaitezte. Jakizue Jauna dla Jainko, Berak egin gaitu, Berarenak gara, Beraren herri eta larreko artalde. Sar zaitezte ateetatik eskerrak emanez, H a r n atarietan goratzarreka, eman eskerrak, bedeinka H a r n izena. Onbera bait da Jauna, H a r n maitasuna betidaino, H a r n leialtasuna mendeen mendeetaraino.

112 (113). Alleluia!

SALMOA

Jaunaren morroiak, goretsazue, Jaunaren izena goretsazue. Jaunaren izena bedeinkatua izan bedi, orain eta gizaldiz gizaldi. Eguzkia sortu-lekutik sartzen denera, goretsia izan bedi Jaunaren izena. Jauna garai dago herri guztien aldean. H a r n ospea ortziaren gainean. or da gure Jainko Jauna hainakorik? G o i a n eseria dago; eta begia jaisten du zeru eta lurreraino. Jasotzen du dohakabea hautsetatik ateratzen behartsua simaurretatik; eser erazi nagusiekin, bere herriaren nagusiekin. A g o r zena bizi erazten du etxean, seme-alaben ama pozetan. Alleluia!

110 (111). Alleluia!

SALMOA

Ospatuko dut Jauna bihotz osoarekin, zintzoen bileran eta jendetzarekin. Jaunak eginak haundi, maite dituzten guztientzat aztergarri. Haundi eta eder H a r n lana, beti iraungo duea H a r n zuzentasuna.

76

IZAN BIHOTZ

II.

BIBLIA A T A L A K

77

117 (118).

SALMOA, 2-3. 14-29.

Eskerrak Jaunari, ona bait da, H a r n maitasuna betikoa bait da. Israel etxeak hau esan beza: H a r n maitasuna betikoa. A a r o n etxeak hau esan beza: H a r n maitasuna betikoa. Esan bezate Jaunaren beldur direnek: Harn maitasuna betikoa. Deitu nuen larrialdian Jauna, entzun ninduen eta onez atera. Jauna dut nirekin: ez dut beldurrik, gizonak zer egingo didanik. Nirekin Jauna, niri lagun egiteko, nik etsaiak lotsatuak ikusteko. Hobe da Jaunagana biltzea, eta ez gizonengan ust on izatea. ire indar eta ire kemen Jauna, H u r a gertatu da ire salbamena. Poz eta garaipen oihuak zintzoen etxolan: Jaunaren eskuina bizkor jokatu da, Jaunaren eskuinak au altxatu, Jaunaren eskuina bizkor da jokatu. H i l ez, baino bizi naiz egingo, Jaunaren eginak nik oihuegingo. Zigortu au Jaunak, zigortu, baina ez au heriotzeratu. Ireki niri zintzotasunaren ateak, hortik sarturik emaizkiodan Jaunari eskerrak. H a u da Jaunaren atea, zintzoak sartuko dir aurrera. Eskerrak Z u r i , entzun nauzulako, salbamen gertatu zatzaizkidalako. Etxegileek baztertutako harria, berori gertatu da giltzarria. Jaunak egin du hori, gure begien harrigarri. H a u da Jaunak egin duen eguna, gu pozteko eta alaitzeko eguna. E m a n , Jauna, salbamena, eman, Jauna, zoriona.

Bedeinkatua Jaunaren izenean datorrena, bedeinkatzen zaituztegu Jaunaren etxean. Jainkoa da Jauna, guri argi egin diguna. Antola ezazue jende-lerroa abar hostoak eskuetan dituztela, aldarearen ertzeraino doazela. Z u zara ire Jainko, esker onez betetzen zaitut, ene Jainko goresten zaitut. Eskerrak Jaunari, ona bait da, H a r n maitasuna betikoa bati da.

120 (121). Begiok mendietara jasotzen nik: laguntza niri nondik? Jaurtagandik ire laguntza, Hark egin bait ditu zeru-lurrak.

SALMOA

E z dizu oina kolokan utziko, zure zaintzaileak ez du kuluskarik egingo. Israel zaintzen dagoena, ez du kuluskak hartuko, ez loak. Jauna da zure zaintzaile, Jauna duzu eskuin aldetik itzalpe. E z zaitu joko egunez eguzkiak, ez gauez ere ilargiak. Jaunak zainduko zaitu gaitz guztitik, zainduko zure bizia heriotzetik. Zure sartu-aterak Jaunak zainduko ditu, oraindanik betiko.

129 (130).

SALMOA

Barnenetik Z u r i dagizut oihu, Jauna, entzun, Jauna, ire mintzoa. Beude erne zure belarriak, ire oihu-eskarira.

78

IZAN BIHOTZ

II

BIBLIA A T A L A K

79

Gure erruak gogoan badauzkazu, Jauna, or dagoke zutik, Jauna? Baina barkamena Zugan daukazu, Z u begirunez zerbitza zaitzagun. Jaunagan itxaroten nago, ire barrena H a r n hitzaren zai dago. Gau-mutila goiz-argiaren zai dago: ire gogoa Jaunaren zaiago. Gau-mutila goiz argiaren zai dago: Israel Jaunaren zai hala bego. Jaunagan bait dago errukia, Harengan askatasun ugaria; Berak utziko du Israel askaturik, egin dituen hoben guztietatik.

G o r a Z u , hain harrigarriro egin nauzulako, Z u k eginak hain miragarri direlako. Ederki ezagutzen zenuen ire barrua, ire izatea ez zitzaizun ezkutua, ezkutuan sortzen ari nintzela, lur-barrenean ehotzen ari nintzela. Zure begiek ire egintzak ikusi dituzte, idatzirik daude guztiak zure liburuan, ire egunak mugaturik, izaten hasi baino lehenagoan. Zure asmoak, ene Jainko, bai niri ezkutuak! Haundia da haien kopurua: Bat-banatzen baditut, hondarra baino gehiago, azkenera heldurik ere, oraindik Zurekin nago. Azter nazazu, ene Jainko, ikus ire gogoa, iker nazazu eta ezagutu ire asmoak. Ikus ote nabilen bid txarretik, naramazu betirako bidetik.

138 (139).

SALMOA, 1-18. 23-24. 150. Alleluia! Goretsazue Jauna bere jauretxean, goretsazue bere zeru ospetsuan. Goretsazue Berak egin-lan haundiengatik, goretsazue bere haundiaren haundiagatik. Goretsazue turutaren hotsez, goretsazue salteriz eta kitar-hotsez. Goretsazue zaldabai eta dantzarekin, goretsazue zurda-soinu eta txistuarekin. Goretsazue txilin ozenekin, goretsazue txilin alaiekin. A m a s a duen guztik Jauna beza goretsi. Alleluia! SALMOA

Jauna, Z u k aztertzen nauzu eta Z u k ezagutzen: Z u k dakizu noiz esertzen naizen, noiz jaikitzen. Urrundik ulertzen dituzu ire gogorakizunak, noiz nabilen, noiz natzan, Z u k ikusten duzu, ire bid guztiak ezagunak dituzu. ire hitza mingainera baino lehenago, ezaguna duzu zeharo. A t z e eta aurre inguratzen nauzu, eskua gainean ezartzen didazu. Guztiz harrigarria zait horrelako jakitea, garaiegia: ezina zait buruz hartzea. Nora noake urrun zure arnasetik? Nora ihes egin zure begitartetik? Ortzira igo banendi,.han zaude, Leizean etzan banendi, han zaude. Joan banendi argi-txintaren hegalak hartzera, eta itsas muturreraino bizitzera; har ere zure eskuak au zuzenduko, han zure eskuinak niri helduko. H a u esan baneza: Ilunak bederen estaliko a u , argiaren ordez gauak bilduko a u , iluna bera ez zaizu ilun, gauak egunak bezala argi egingo dizu, iluna nahiz argia, berdin zaizu. ire barrena Z u k antolatu duzu, amaren sabelean Zuk eho nauzu.

ANAREN KANTIKA Jauzika daukat bihotza Jaunagan, jaiki da ire bekokia Jainkoagan. Etsaien aurka zabal mintzo naiz, zure laguntzaz pozten bait naiz.

so

IZAN B I H O T Z

II

BIBLIA A T A L A K

E z da santurik Jauna hainakorik, ez da izan ere besterik, ez da harkaitzik gure Jainkoa hainakorik. E z mintza barbar eta harroki, haundi usterik ez bedi atera zuen ahotik. Jainkoa bait da Jauna, guztia dakiena, Hark neurtzen du guk egina. Bizkorren uztaiak eten ohi dir, ahulak, ostera, kemenez jazten dir. Aseak, ogi-orde doaz lanera, goseak, berriz, lanetik atsedenera. Zazpitan erdi da agor zena, agortu da seme-alaba asko zituena. Heriotza eta bizia Jaunak ditu ematen, Berak Leizeratzen du eta handik ateratzen. Jaunak du pobre eta aberats egiten, beheratzen eta goratzen. Hautsetatik jaikierazten du behartsua, simaurretatik altxatzen txiroa; haundizkien artean eser erazi dezan, eta aulki garaitsu bat eman. Lurraren zutoinak Jaunak bere bait ditu, lurbira haien gainean ipini du. Bere zintzoen urratsak ditu zaintzen, gaiztoak, aldiz, ilunbetan dir galtzen; gizona ez da bizkor bere indarrez. Bere etsaiak txehatu ditu Jaunak, Goi-goikoak ostots egin du zeruan. Jaunak erabakiko ditu lurreko mugak, emango dio erregeri bere indarra, eraikiko du bere Gantzutuaren adarra.
(1 Sm 2, 1-10)

A p a l a oinperaturik eta gari-zerga kendurik, txaletak egiten badituzue ere, ez zarete bertan biziko, landatu dituzuen mahasti bikainetatik, ez duzue ardorik edango. Zuen gizaerailketak eta kontaezineko bekatuak ezagunak ditut: zintzoa zapaldu, eskupekoak onartu, behartsuak auzitegian menperatu. B i l a ezazue ongia eta ez gaizkia, bizi zaitezten; eta Jauna, diren guztien Jainkoa, zuekinnzango da, zuek esaten duzuen bezala. Gorrota ezazue gaizkia eta maita ongia, joka zuzen auzietan; eta Jauna, diren guztien Jainkoa, errukituko da, behar bada, Joseren ondareaz.
( A m 5, 7.10-15)

EGIAZKO K U L T O A G o r r o t o eta higuin ditut zuen jaiak, eta zuen eskainien usaia ez zait atsegin - d i o Jaunak-. Erre-opariak eskaintzen dizkidazue, baina N i k zuen eskaintzak ez ditut onartzen, eta zuen oparietako abere gizenei ez diet begiratzen. K e n ire aurretik zure kantuen hotsa, zure kitara-soinurik ez dut entzun nahi. Isur dadila, ura bezala, zintzotasuna; eta zuzentasuna, beti darion erreka bezala.
( A m 5. 21-24)

ZUZENTASUNAREN JAINKOA BOKAZIOA Zoritxarrekoak zuzentasuna samintasun bihurtu eta zuzenbidea lurrera jaurtitzen dutenak. Auzitegian salatzaileei gorroto eta egiaz hitzegiten duenari arrabio diotenak. Jaunaren hitza etorri zitzaidan, eta honela esan zidan: Sabelean sortu zintudan baino lehenagotik ezagutzen zaitut:

82

IZAN BIHOTZ

II.

BIBLIA A T A L A K

83

eta ume-tokitik atera baino lehenago bereizi zintudan, eta herrientzako profeta ezarri. Nik orduan esan nion: Ai, ene Jauna! Nik ez dakit hizketan; ni mutil koskor bat naiz. Eta Jaunak niri: Ez esan mutil koskor bat naiz; Nik bidaliko zaitudan guztietara joango zara; eta N i k agindutako dena esango duzu. E z izan inoren beldurrik; N i zurekin izango nauzu, zu salbatzeko - d i o Jaunak-. Gero eskua luzatuz, Jaunak ire ahoa ukitu eta esan zidan: H o r r a N i k ipini ire hitzak zure ahoan; horra N i k ipini gaur, jendalde eta herrien gainean, atera eta bota ditzazun, xehatu eta sakabanatu, eraiki eta landatu.
(Jr 1, 4-10)

Landara irteten banaiz, har ezpataz sakailduak, hirira sartzen banaiz, har goseak ahulduak. Apaiza eta profeta bera hor dabiltza nora-ezean batetik bestera. Juda erabat utzi al duzu? Zure gogoak Sion nazka ote du? Zergatik jo gaituzu eta sendabiderik utzi ez diguzu? Bakearen zahi geunden, eta zorionik ez, larria ugari, sendaldiaren ordez. Aitortzen dugu, Jauna, gure gaiztakeria, eta gure arbasoen errua, zure aurka egin bait dugu bekatua. Zure iienaren ederragatik, ez gaitzazu uxa, zure aulkiaren aintza ez dadin kutsa. O r o i zaitez, Jauna, eta ez hautsi gurekin duzun ituna.
(Jr 14, 17-21)

JAUNAK E Z A G U T Z E N GAITU ZERTAN EGON HARRO Hauxe dio Jaunak: ez bedi jakintsua bere jakiteaz harrotu, ez bedi gudaria bere indarraz harrotu, ez bedi aberatsa bere aberastasunez harrotu; harrotzekotan, honetaz harrotu: Jauna naizela jakiteaz eta ulertzeaz, lurrean errukia, zuzentasuna eta justizia jartzen ditudala eta horietan dut ire atsegina.
(Jr 9. 22-23)

Bedeinkatua Jaunagan ust on duen gizona, bere itxaropen Jauna duea. Ur-ertzetan landatutako zuhaitza bezala da, ur bizien ondoan botako du bere zuztarra; ez du beroaren beldurrik, harn hostoak beti hezerik; lehor-urtean ez dio axolarik; ez dio utziko fruitu-emateari. E z da ezer, giza-bihotza baino maltzurragorik eta gaisoagorik; nork ezagutu? N i k , Jaun honek, miatzen ditut bihotzak, eta aztertzen barrenak, bakoitzari bere jokabidearen erara eta bere egiteen ondorioari dagokionez e m a t e k o .
(Jr 17, 7-10)

BIOLENTZI UNERAKO OTOITZA ire begiak negarrez urtzen daude, gau ta egun, etengabe; jo egin bait du ire herriko alaba gaztea ezbehar haundiak, ikaragarrizko zauriak. JEREMIASEN I AITORKUNTZA Egun haietan, honela mintzatu zen Jeremas: Jaunak erakutsi zidan, eta konturatu nintzen; egiten ari zirena azaldu zidan.

84

IZAN B I H O T Z

II.

BIBLIA A T A L A K

Hiltzera daramaten bildots eztia bezala nintzen n i ; ez nekizkien ni hiltzeko zerabiltzaten asmoak: Bota dezagun zuhaitza bere mardulean; ken dezagun bizidunen lurretik; ez bedi gehiago harn izenik aipa. Baina Z u k , diren guztien Jaun horrek, zuzen epaitzen duzu, bihotz-giltzurrinak aztertzen dituzu. Ikusiko dut nik, Jauna, ene Jainkoa, haiei ematen diezun ordaina, zure eskuetan utzi bait dut ire auzia. Honela dagi epaia Jaunak hil nahi nauten ire herrikoen kontra, esanez: - E z egin profetarenak Jaunaren izenean, hiltzerik ez baduzu nahi gure eskuetan. Honela dio Jaun indartsuak: - N i k hartuko diet kontu, haien gazteak ezpataz garbitu, seme-alabak gosez akabatu; haien hondarrik geratu ere ez, kontu hartzeko egunean, zure herrikoengana zoritxarra, bidaliko d u d a n e a n . Nahiz eta Z u k , Jauna, arrazoia eraman gure eztabaidetan, auzi bat proposatu gabe, ez ni baketan: - Z e r g a t i k aurrera gaiztoek? Zergatik baketan azpisugeek? Landatzen dituzu, errotu, eme, eman fruitu; nahiz eta Z u haien ahotik hurbil, bihotzetatik urrun. Z u k , Jauna, aztertu eta ezagutzen nauzu; Zureganako ire joera badakizu: hil behar diren ardiak bezala aldendu, sakrifizio egunerako gorde itzazu. Noiz arte beltzen lurra -ihartu zelai guztiko belarralurrean bizi direnen gaizkinahiagatik desagertu pizti eta hegazti? G u r e bideak ez ditu ikusten diotelarik. Nekatzen bazara arineketan oinezkoekin, ola zaldizkoen kontra ekin? Lur baketsuan ez baduzu usterik, lur nahastetsuan, zer egitekorik?
(Jr 11, 18 - 12. 6)

JEREMIASEN II AITORKUNTZA A i , ama, hau zoritxarra nirea! Herri guztiarentzat auzi-bide eta haserre-gizon izateko ekarri bait ninduzun mundura. Dirurik ez dut ematen, ez hartzen; eta denek naute madarikatzen. Benetan Jauna, zintzo zerbitzatu zaitut: arrisku eta zoritxarrean ire etsaiaren alde atera naiz. - Z u r e aberastasun eta altxorrak arrapakin bihurtuko ditut zure lurralde guztiko bekatuengatik, eta zure etsaiarekin, ezagutzen ez duzun lurralde baten muga igarotzera behartuko zaitut ire hlserrea sutan bait dago, betirak sutan. Z u k dakizu Jauna, gogoan izan nazazu, nitaz arduratu, ire, etsaiengandik bendekua har ezazu, ez utzi ni galtzen zure pazientziagatik, irainka hartu bait naute zure alde egoteagatik. Zure hitzak niregana orduko, resten nituen nik; zure hitzak ire zoriona ziren, ire bihotzeko atsegina; zure izena, Jauna, diren guztien Jainkoa, ire alde deitua izan bait zen. E z naiz festalarien artean eseri, atsegin-bila; zure eskuak behartuta, bakarrik eseri naiz, haserrez bete bait ninduzun. Zergatik ez du azkenik ire oinazeak, eta sendabiderik ire zauri itxi-ezinak? Gutxienik ustean agortzen den erreka bihurtu al zara niretzat? Orduan Jaunak erantzun: Nigana itzultzen bazara, itzul eraziko zaitut, eta ire aurrean egongo zara. Balio duen gauza zaborretatik bereizten baduzu, ire ahoa bezala izango zara. Haiek itzuli daitezela zuregana; ez zu haiengana. Herri honen aurrean, tupikizko hesi sendo egingo zaitut; borroka egingo dizute,

86

IZAN BIHOTZ

II

BIBLIA A T A L A K

baina ez zaizkizu nagusituko; zurekin bait nauzu N i , salbatzeko eta askatzeko - d i o Jaunak-. Askatuko zaitut gaiztaginen eskuetatik, aterako, gizon gogorren ukabiletatik.
(Jr 15, 10-21)

Gogora bekizu zure aurrean egon nintzela. horien alde otoitz egiten. zure haserrea horiengandik baztertzeko. Orain, eman haien seme-alabak goseari, ezpaten menpean jarri, emakumeak alargun, ume gaberik, gizonak hilda erailik, gazteak borrokan ezpata zorrotzaz, berdin. Entzun ditzagun oihuak haien etxeetan. lapurren erasopean bat-batean, hilobi bat egin bait zuten ni harrapatzeko, lakioak ezkutatu ire oinetarako. Jauna, ire kontra duten asmo hiltzailea badakizu: ez banca haien errurik, zure aurretik ez kendu haien bekaturik; eroriak izan daitezen zure aurrean, garbitu itzazu haserrealdian.
(Jr 18, 18-23)

JEREMIASEN III AUTORKUNTZA Senda nazazu Jauna, eta sendatua geratuko naiz; salba nazazu, eta salbaturik geratuko naiz; zuretzat da ire gorespena. Haiek behin eta berriz: Non dago Jaunaren hitza! Egia bihur dadila! Baina ni zoritxarrak eskatzen ez naiz ari, egun txarra ez dut iragarri; Z u k badakizu zer dioten ire ezpainek aurrean bait duzu, izan ere. E z nazazu jar ikaratan, Z u ire babeslekua, zoritxarretan; porrot egin dezatela ire etsaiek, ez nik, beldurrez ibili haiek, ez ni, zoritxarraldia bidal iezaiezu, gogor baino gogorrago puskatu itzazu.
(Jr 17, 14-18)

JEREMIASEN AZKEN AITORKUNTZA Liluratu ninduzun, Jauna, eta nik, liluratzen utzi; ni baino indartsuagoa zara, eta menperatu ninduzun. Barregarri nintzen egun guztian; burlaka ari zitzaizkidan denak. Hitzegin behar nien bakoitzean, oihu hau egin behar: Zigorra!, deiadar hau: Hondamendia! Eta Jaunaren hitza lotsakizun eta iseka zen niretzat egun guztian. E t a esan nuen ire baitarako: Gogoratu ere ez dut egingo; ez dut gehiago H a r n izenean hitzegingo. Baina H a r n hitza su kiskalgarria zen ire bihotzean, ire hezurretaraino sartua; menpean eduki nahi nuen, eta ezin. Marmar hauek entzuten nizkion jendeari: Beldurra non-nahi. Sala ezazue; sala dezagun.

JEREMIASEN IV AITORKUNTZA Egun haietan, honela zioten elkarri judutar gaizkileek: Zatozte, asma dezagun Jeremas ola galdu, ez bait da faltako apaizaren irakaspenik, ez jakintsuaren kontseilu onik, ezta profetaren hitzik ere. Zatozte, mingainean zaurituko dugu; eta ez diegu kasurik egingo harn esanei. Begira niri, Jauna; entzun ola salatzen nauten. Ongiari gaizkiarekin erantzuten al zaio?, -zuloa egin bait dute niretzat-.

88

IZAN B I H O T Z

II

BIBLIA A T A L A K

89

ire adiskideak berak ere begira dauzkat, ni noiz eroriko: Ea liluratzen dugun, eta menperatu egingo dugu; hartu eta bere ordaina emango diogu. Baina nirekin daukat Jauna, gudari indartsu; eroriko dir ire etsaiak, eta ez zaizkit gailenduko. Beren asmoak ezin bete dituztelako, behinere ahaztuko ez den lotsa gorria izango dute. Diren guztien Jauna, zintzoa aztertzen eta bihotzaren barne-muinetan ikusten duzuna, ikus dezadala nik, haien kontrako zure mendekua; zure gain utzi dut nik ire auzia. Kanta Jaunari, goretsazue Jauna, Hark askatu du gaiztoen eskutik behartsuaren bizia. Madarikatua jaio nintzen eguna, E z bedeinkatu amak erditu ninduen eguna! Madarikatua ire aitari berri hau eman ziona: semea izan duzu emanez poz haundi ona! Hobe gizon hori balitz, Jaunak errukirik gabe hondaturiko hiriak bezala. Hobe goizean oihuak eta eguerdian zaratak entzungo balitu! Zergatik ez ninduten sabelean hil? ire ama ire hilobia; harn sbela betiko seinduna. Zertarako irten nintzen sabeletik lan eta nekeak jasateko, lur-jota ire egunak eramateko?
(Jr 20, 7-18)

eta H a r n bidezidorretan ibiliko gara; Siondik aterako bait da legea, eta Jerusalendik Jaunaren hitza. Berak epaituko ditu atzerriak, auzira ekarriko herriak eta herriak. Golde bihurtuko dituzte ezpatak, eta igitai, lantzak. E z du herrik herriren aurka ezpatarik jasoko, ez dir gudurako berriz trebatuko. Zatoz, Jakoben etxe, gabiltzan Jaunaren argitan.
(Is 2, 2-5)

LAGUNAREN MAHASTIA ire adiskidearen izenean nator kantari, majte kantu bat harn mahastiari. Bazuen mahasti bat ire adiskideak, mendi-hegal gizenean. Aitzurtu zuen, harriak bildu, eta landare aukeratuak sartu. Dorrea eraiki zuen erdi-erdian eta tolarea jarri. Mahats ona itxaro zuen, eta basa mahatsa eman zion. Orain, Jerusalenen bizi zaretenok eta Judako gizakide, izan zaitezte zuek epaile, nik eta ire mahastiak dugun auzian. Zer da ire mahastiarentzat egin ahal izan, eta egin ez dudanik? Zergatik,,mahats ona itxaro izanik, hark basa mahatsa eman zidan? Orain, beraz, jakin eraziko dizuet nik, zer egingo diodan ire mahastiari: Hesia kenduko diot, larre-soro izan dadin; inguruko horma botako diot, ankapean ibilia izan dadin. Eremu bihurtuko dut, eta ez dute, ez inausiko, ez jorratuko; sasi eta Iarrek hartuko dute.

BAKEAREN JAINKOA Azken-egunetan, Jaunaren etxearen mendia sendo izango da ezarria: muino guztien gaindi, mendi guztien buru; atzerri-jendeak har joko du. H e r r i asko joango dir, esanez: Z a t o z t e , igo gaitezen Jaunaren mendira, Jakoben Jainkoaren etxera: Berak erakutsiko dizkigu bere bideak,

90

IZAN BIHOTZ

II.

BIBLIA A T A L A K

91

E t a hodeiei aginduko diet, euririk ez dezatela egin harn gainera. H o r r a , bada: Israel-etxea da diren guztien Jaunaren mahastia; Judako gizon-emakumeak dir hango landare aukeratuak. Jaunak zuzentasuna itxaro zuen, eta horra, odol-isurketak; zuzenbidea itxaron, eta horra, garrasi-hotsak.
(Is 5 1-7)

B A K E EGUNAK K i m u berri bat sortuko da Jeseren zuhaitz-hondotik, muskil berri bat loratuko harn zainetik. H a r n gainean Jaunaren espiritua kokatuko da: jakinduri eta adimen-espiritua; kontseju eta sendotasun-espiritua; ezaguera eta Jaunaren beldur-espiritua. Jaunaren beldur-espirituak beteko du. E z du auzia itxuraz bakarrik erabakiko, ezta epaituko ere entzuten duenaz. Zuzen erabakiko du apalaren auzia, eta zintzoro epaituko, herriko behartsuak,. Bere ahoko zigorraz joko ditu gogorrak, bere zpainetako arnasaz hilko gaizkileak. Zuzentasuna izango du gerrian uhal, leialtasuna, giltza-gainetan gerriko. Otsoa bildotsarekin biziko da, eta lehoi-nabarra antxumearekin etzango; txekorra eta lehoikumea elkarrekin larratuko dir; eta haurtxo bat izango da haien artzai. Behia eta hartza batean larratuko dir, eta haien umeak elkarrekin etzango; lehoiak eta idiak batean jango dute lastoa. Bularreko haurra suge-zulo ondoan jostatuko da, eta bularra utzi-berriak bere eskua suge-gorriaren zuloan sartuko du. ire mendi santu osoan ez da, ez gaitzik, ez hondamenik, ikusiko; Jaunaren ezagueraz beteko bait da lurraldea, itsasoa urez beterik dagoen bezala.
(Is 11, 1-9)

ETORRIKO DA EGUNA Ilunbetan zebilen herriak argi haundi bat ikusi zuen; herio-itzalean bizi zirenak diztira batek argitu zituen. Gehitu zenuen poza eta haunditu atsegina; pozetan dabiltza zure aurrean. igitai-aroan izaten den pozez, harrapakinak banatzekoan izaten den atseginez. Puskatu bait duzu harn uztarri astuna, harn bizkar-makila, eta zapaltzailearen zigorra, Madiango egun hartan bezala. Haur bat jaio bait zaigu, seme bat eman zaigu; aginpidea sorbaldan darama; eta harn izena: Kontsejatzaile harrigarri, Jaungoiko indartsu, Betiko A i t a , Bake-errege. Bere erregetza zabal dezan, amairik gabeko bakea ezarriz, Dabiden aulkian eta bere herrian. Sendotu eta indartu dezan, zintzotasunez eta zuzentasunez, gaurdanik eta betiraino.
(Is 9, 2-6)

JAUNA DUGU INDAR E T A K E M E N Eskerrak Z u r i , Jauna; ire aurka zeunden haserre, baina joan da zure haserrea ta pozez nauzu bete. H a r , Jainkoa da ire salbatzaile; badut ust on eta ez naiz beldur. Jauna bait da ire indar eta kemen, Bera izan da ire salbamen.

92

IZAN BIHOTZ

II

BIBLIA A T A L A K

93

Aterako dituzue urak pozetan, salbamenaren iturrietan. Egun hartan hau esango duzue: Eskerrak Jaunari, Harn izena oihuegizue. Ezaguterazi herrietan H a r n eginen bikainak, iragar ezazue H a r n izen garaia. Kanta Jaunari, egin bait ditu aipatzekoak, ezagutu bezate hau lurbira osoan. Sionen bizi zaretenok, goretsazue irrintzika, haundi bait dago Israelgo Santua zuen erdian.
(Is 12, 1-6)

Bizidunak, bizidunak bakarrik eskertzen zaitu, nik orain bezala; aitak adierazten die seme-alabei zure leialtasuna. Zatozkit, Jauna. salbatzera, eta joko dugu soinua, Jaunaren etxean, bizi garen egun guztietan.
(Is 38, 10-14. 17-20)

JAINKOA LAGUN Behartsuak eta eskaleak ur-eske dabiltza, eta unk ez; egarriak lehortu die mingaina. N i k , Jaunak, entzungo diet; N i k , Israelgo Jainkoak, ez ditut utziko. Mendi larrutuetan baiak sortaraziko ditut; eta ibar-erdian, iturriak; basamortua ur-geldi bihurtuko dut, l u r i d o r r a iturburu. Zedroak ipiniko ditut basamortuan. eta akaziak, mirtoak eta oliondoak. Zumarrak ipiniko ditut eremuan, eta zipresak eta ezpelak, haiekin hatera. Guztiek ikus dezaten eta ezagutu. gogoan hartu eta jakin, Jaunaren eskuak duela hori egin, Israelgo Santuak duela hori sortu.
(Is 41. 17-20)

BIZIDUNEN JAINKO Honela nioen: Joan beharrean naiz ire egunen erdian; Leizeko ateetan utziko naute gelditzen zaizkidan urteetan. Honela nioen: Ez dut gehiago Jauna ikusiko bizien lurrean, ez dut gehiago gizonik ikusiko lurtarren artean. Erauzi eta kendu didate bizilekua, artzaien oihal-etxola bezala; ehuleek bezala biltzen nuen ire bizia, eta ebaki egin didazu hara. G a u eta egun suntsitzen nauzu, goizera arte oihuka naukazu. Lehoi batek bezala, hezur guztiak txehatzen dizkidazu.

EZ IZAN BELDUR Txioka ari naiz enara bezala, urrungaka usoa bezala; ahultzen zaizkit begiok gora begira; Jauna, larri naiz, hel zahizkida! H a r , osasun bihurtu da ire gaitza, Z u k gorde bait duzu herio-zulotik ire bizia, zure atzera jaurti dituzu ire hoben guztiak. E z zaitu, noski, Leizeak eskertzen, ez Heriotzak goresten, zulora doazenek ez dute zure leialtasuna itxaroten. Eta orain, hauxe dio Jaunak, sortu zintuenak, Jakob; egin zintuenak, Israel: E z izan beldur, Neuk askatu bait zaitut, zure izenaz deitu, zu nirea zara. Urak igarotzean, N i zurekin, ur korronteak ez zaitu itoko; sua igarotzean, ez zara erreko, garrak ez zaitu kiskalduko.

94

IZAN BIHOTZ

II.

BIBLIA A T A L A K

95

N i , Jauna. zure Jainko bait naiz, Israelgo Santua, zure salbatzailea.

(Is 43. 1-3)

Atseden luzea emango dizu Jaunak. basamortuan aseko zaitu; zure hezurrak sendotuko ditu; urez asetako baratza bezala izango zara, agortzen ez den iturria bezala.
(Is 58. 4-11)

BARAUA Begira, barau-egunez ere irabazi-bila zabiltzate, eta zuen morroiak bortxatu egiten dituzue. H a r , zuen barauetan, auziak eta eztabaidak eta ukabilketa gogorrak nahasten dituzue. E z egin, orain egiten duzuen bezalako baraurik, zuen oihuak zeruan adierazi-beharrez. Horrelakoa al da Jaunak maite duen baraua, gizonak bere buruari gogor egin behar dion egunean? Zumea bezala makurka aritzea eta zaku gainean eta hautsetan etzatea? H o r i al da zuentzat baraua, Jaunaren gogoko eguna? Hau da N i k maite dudan baraua: Eten bidegabeko kateak, askatu uztarrien lokerak; utzi libre menpekoak, puskatu uztarri guztiak; eman zure ogitik, gose denari; etxean hartu, aterperik gabeko behartsuak; jantzi bilutsik dagoena, eta ez bazterrera utzi zure hurkoa. Orduan zure argia egun-sentia bezala zabalduko da, eta zure osasuna berehala erneko; aurretik joango zaizu zuzentasuna, eta ondotik Jaunaren aintza. Orduan zuk hotsegin, eta Jaunak erantzungo dizu; zuk deiadar egin, eta Hark honela erantzungo: H e m e n naukazu. Uztarria, jotzeko keinuak eta asmo txarrak zure ingurutik aldentzen badituzu, gose denari zure ogitik ematen badiozu, eta behartsuari jaten, zure argia ilunbetan zabalduko da, eta zure ilunaldia eguerdi bihurtuko.

ZERBITZARIAREN I KANTIKA: AURKEZPENA H o n a , Nik eusten diodan ire zerbitzaria, atsegip zaidan ire aukeratua. Honengan ipini dut ire espiritua: berak ekarriko die zuzenbidea atzerriei. E z da deiadarka ariko, ez du oihuka hitzegingo, ez du kaleetan entzun eraziko bere mintzoa. Kaihabera pitzatua ez du hautsiko, doi-doi biztua dagoen metxa ez du itzaliko. Zuzenbidea ekarriko du; ez du etsiko, ez da hautsiko, zuzenbidea lurrean ezarri arte, uharteek itxaron duten H a r n legea jarri arte. Honela mintzo da Jainko Jauna, zerua egin eta hedatu zuena, lurra sendotu eta landareak eman zizkiona, lur gainean bizi den herriari amasa eta han dabiltzanei hatsa eman ziena: Nik, Jaunak, zuzentasunez dei egin dizut, eskutik hartu zaitut; herri baten elkargo izateko, atzerrien argi izateko aukeratu zaitut, itsuen begiak zabal ditzazun, giltzapetuak espetxetik atera, eta kartzelako ilunbetan daudenak aska ditzazun. N i naiz Jauna, hau da ire izena, ez ire aintzarik inori, ez ire osperik sasijainkoei. Aintzinakoa eman da jadanik, gauza berri bat iragartzen dizuet, erne aurretik jakin erazten dizuet.
(Is42. 1-9)

96

IZAN BIHOTZ

II.

BIBLIA A T A L A K

ZERBITZARIAREN II KANTIKA: ZEREGINA Uharteak, entzun! Urrutiko herriak, aditu! Amaren sabeletik deitu ninduen Jaunak, amaren erraietatik zidan izen eman. Ezpata zorrotz egin zuen ire ahoa, bere gerizpean gorde ninduen; gezia bezala zorrozturik, gezi-ontzian sartu ninduen. Eta esan zidan: Z u , Israel, ire morroi zara, zugan dut gorespena. N i k ire baitan esaten nuen: Alferrikakoak ire nekeak; hutsean erre ditut ire indarrak. Baina egiaz, Jaunak zeukan ire zuzenbidea; ire Jainkoak zeukan ire saria. Orain honela mintzo da Jauna, amaren sabeletik bere zerbitzurako deitu ninduena; Jakob Beregana bihurtzeko eta Israel biltzeko; izan ere, halako ospea eman zidan Jaunak, eta Jainkoa izan zen ire indar: Eta hau esan dit: Oso gutxi da zu ire zerbitzari izatea, Jakoben leinuak eraikitzeko eta gelditzen diren israeldarrak herriratzeko. Atzerrien argi egiten zaitut, ire salbamena lurraren azken mugaraino iritsi dadin. Honela mintzo da Jauna: Erantzun dizut zorion aldian, lagundu, salbamen egunean. Zaindu zaitut eta herriaren elkargo zaitut zu egin, lurraldea eraiki dezazun, ondare hondatuak baa ditzazun. Giltzapekoei esateko: Atera zaitezte; itzalean daudenei: Zatozte argira. Bid guztietan dir larratuko, mendiska guztietan bazkatuko. E z dir, ez gose, ez egarri, izango; bero eta sargoriak ez ditu joko. E r r u k i dituenak bait ditu zuzentzen eta ur-begietara gidatzen.

Bid bihurtuko ditut mendiak, eta bidezidorrak zelaituko dir. H a r , horiek urrundik datoz, haiek iparralde eta sartaldetik, besteak Sieneko lurraldetik. E k i n oihuka, zerua; alai zaitez, lurra, egin kantu, mendiak; Jaunak poztu bait du bere herria, eta bere pobreentzat badu errukia.
(Is 49, 1-13)

ZERBITZARIAREN III KANTIKA: USTE OSOA NEKALDIAN

Ikasi baten mingaina eman dit ire Jaunak, hitz bizkorgarria eman diezaiedan nekatuei; belarria esnatzen dit goizero, ikasiek bezala entzun dezadan. Jaunak belarria ireki dit, eta nik ez diot gogorrik egin; ez dut atzera egin. Bizkarra ipini diet, jotzen nindutenei; masaila, bizarretik tiraka ari zitzaizkidanei. E z diet aurpegia saihestu irainei eta listuei. ire Jauna nuen laguntzaile; horregatik ez nintzen lotsatu; horregatik ipini nuen aurpegia, harri gogor bezala; eta badakit ez naizela lotsagarri gertatuko. Ondoan dut ire laguntzailea, nork eraman ni auzitara? Jar gaitezen aurrez aurre, nork du nirekin auzirik? Datorrela! H a r , ire Jauna dut lagun, nork galduko au? H a r , erropa bezala, sitsak janda, denak ezerezten dir.
(Is 50, 4-9)

ZERBITZARIAREN A Z K E N KANTIKA H a r , ire zerbitzaria aurrera aterako da; haundia egingo da eta goratua izango. A s k o hartaz ikaraturik gelditu baziren ere -hartaraino bait zuen giza itxura galdu,

98

IZAN B I H O T Z

II.

BIBLIA A T A L A K

99

eta gizona zenik ere ez bait zuen i d u r i - , gero harriturik geldituko dir herri asko, eta erregeak harn aurrean hitzik gabe geldituko dir, egundaino esan ez zena ikustean, eta entzun ez zena begiratzean. N o r k sinestu du guk esandakoa? N o r i agertu zaio Jaunaren besoa? K i m u a bezala hazi zen harn aurrean; zuztarra lur lehorrean bezala, ederrik eta giza antzik gabe ikusi genuen eta itxura atseginik gabe, barregarri eta gizonetan azkeneko, oinaze-gizon egina, nekeen berri dakiena, ezikusi egiten zaienetakoa; gaitzetsia eta baztertua. Gure nekeak hartu zituen hark eta gure minak eraman. Lepradun bezala geneukan, Jaungoikoak joa eta lotsarazia. Gure bekatuengatik aldeenik-alde zulatua; gure gaiztakeriengatik txikitua. H a r n gainera erori zen, guri bakea ematen digun zigorra; harn zauriek sendatu gaituzte. G u denok, ardi galduak ginen, bakoitza bere bidetik; eta Jaunak harn gainean ezarri zituen gu guztion txarkeriak. G a i z k i zerabilten, baina bera makurtu egin zen; eta ez zuen ahorik ireki. Harategira daramaten arkumea bezala, ile moztaileen aurrean ardia bezala, isilik egon zen, ahorik ireki gabe. Zuzengabeko auzitan galdu zuten. N o r k hartu zuen aintzakotzat harn etorkizuna? Bizidunen lurretik kendu egin zuten; ire herriaren bekatuengatik i l zuten. Gaizkileen artean lur eman zioten, eta bekatariekin harn hilobia;

nahiz eta berak bidegabekeriarik ez egin, eta harn ahotik gezurrik ez jalki. Jaunak nekeetan lehertu nahi izan zuen. Bere bizia ordain ematen badu, izango du ondorengo ugari, luzatuko zaizkio egunak, beteko da Jaunaren nahia harn bitartez. Bere oinazeen sari, ikusiko du argia eta aseko da. Jasa duenaren bidez, ire zerbitzariak zuzentasuna emango dio askori. haien hutsegiteak bere gain hartuz. Horregatik jendetzak emango dizkiot N i k bere parte, giza taldeak izango ditu harrapakin; heriotzara eman bait zuen bere burua, eta bekataritzat hartu bait zuten. Bere gain hartu zituen askoren hutsegiteak, eta bitarteko izan zen bekatarientzat.
(Is 52, 13 - 53. 12)

BIHOTZ BERRITZEAREN KANTIKA Nik hartuko zaituztet atzerrietatik, lur guztietatik bilduko, eta zuen lurraldera ekarriko. U r garbiz zipriztinduko zaituztet, eta garbituko zarete zikin guztitik; garbituko zaituztet zuen sasijainkoetatik. Bihotz berria emango dizuet, eta harnean amasa berria ezarriko dizuet. Kenduko dut zuen haragitik harrizko bihotza, jarriko dizuet haragizko bihotza. ire amasa zuen harnean ipiniko dut eta ire legebidean ibil eraziko zaituztet, ire aginduak zaindu ditzazuen eta bete. Nik zuen arbasoei emandako lurrean biziko zarete: ire herri zarete zuek izango eta N i zuen Jainko.
(Ez 36. 24-28)

102

IZAN BIHOTZ

II

BIBLIA A T A L A K

103

Z u , berriz, haurra, Goi-goikoaren profeta deitua izango zara, Jaunaren aurpegi aurretik joango bait zara H a r i bidea prestatzera; erakustearren H a r n herriari salbamena, beren bekatuen barkamena. Gure Jainkoaren errai errukitsuengatik, agertuko zaigu Goiz-eguzkia gainetatik; ilunbetan eta herio-itzalean daudenei argi egitera, gure oinok bake bidean zuzentzera.
(Lk 1, 68-79)

Seme honengan, bere odolaz dugu erospena, eta bekatuen barkamena; halakoa izan da H a r n grazi aberastasuna. Oparo isuri bait digu bere grazia ezaguera osoz eta jakinduriaz: bere nahiaren rnisterioa ezaguterazi digu, bere onginahiz erabakita zeukana, garaia zetorkenean beteko zuena: Zeruko eta lurreko gauza guztiak Kristorengan bilduko dituela, Berau buru dla.
(Ef 1, 3-10)

SIMEONEN KANTIKA JESUS, GIZONEN ARTEAN GIZON Orain utz dezakezu, Jauna, morroi hau bakean joaten, Zeuk hitzeman bezala. Ikusi bait dute ire begiok Zuregandiko salbamena, herri guztien aurrean ipini duzuna: Atzerriak argitzeko argia, eta zure herri Israelen edergarria.
(Lk 2, 29-32)

Kristo Jesusek, Jainkoaren izaera bereko izanik, ez zion gogor eutsi Jainkoarekin berdin izateari; bestela baizik, befeaz hustu egin zen, morroi izaera hartuz, eta beste edozein bezala azalduz. E t a gizon bezala agerturik, apaldu egin zuen bere burua, menpeko eginez heriotzeraino, gurutzeko heriotzeraino. Horregatik Jainkoak goratu egin zuen, eta izen guztien gaineko izena eman zion, Jesusen izenera belaun guztiak makur daitezen, zeruan, lurrean eta lurpean, eta mingain guztiek aitor dezaten: Jesukristo Jauna da, A i t a Jainkoaren aintzarako.
(Flp 2, 6-11)

BEDEINKATUA JAINKOA Bedeinkatua izan bedi Jainkoa, Jesukristo gure Jaunaren A i t a , Espirituaren era guztietako bedeinkapenez, zeruan Kristogan bedeinkatu gaituena. Harengan aukeratu bait gintuen, mundua sortu baino lehen, bere aurrean, maitasunez, santu eta errugabe izan gaitezen. Aurrez aukeratu gintuen bere seme-orde izateko, Jesukristoren bidez, bere nahiaren onberatasunez; bere Seme maitearengan hain ugari eman digun graziaren aintzak Bera gorespenez bete dezan.

JESUS DUGU BURU BAKAR Eskerrak ematen dizkiogu A i t a Jainkoari, argian, santuen oinordelagun egin gaituenari. Ilunbearen menpetik atera bait gaitu, eta bere Seme maitearen erreinura aldatu. Honengan dugu erospena, Honengan bekatuen barkamena.

IZAN BIHOTZ

II

BIBLIA A T A L A K

101

GORA BETI JAUNA Jaunak egindako guztiak, bedeinka ezazue Jauna: goretsi eta ospatu gizaldietan. Jaunaren aingeruak, bedeinka ezazue Jauna; zeruak, bedeinka ezazue Jauna. Zeru gaineko ur guztiak, bedeinka ezazue Jauna; Jaunaren gudari guztiak, bedeinka ezazue Jauna. Eguzki eta ilargi, bedeinka ezazue Jauna; 2eruko izarrak, bedeinka ezazue Jauna. Euri eta ihintz gutziak, bedeinka ezazue Jauna; haize guztiak, bedeinka ezazue Jauna. Su eta beroak, bedeinka ezazue Jauna; hotz eta hotz-min, bedeinka ezazue Jauna. A r g i eta ilunbeak, bedeinka ezazue Jauna; tximist eta hodeiak, bedeinka ezazue Jauna. Bedeinka beza Jauna lurrak: goretsi eta ospatu gizaldietan. M e n d i eta muino, bedeinka ezazue Jauna; lur gainean ernetzen diren guztiak, bedeinka ezazue Jauna. Iturriak, bedeinka ezazue Jauna; itsasoa eta ibaiak, bedeinka ezazue Jauna. Baleak eta uretan dabiltzan guztiak, bedeinka ezazue Jauna; zeruko hegazti guztiak, bedeinka ezazue Jauna. Piztia eta abere guztiak, bedeinka ezazue Jauna: goretsi eta ospatu gizaldietan. G i z a semeak. bedeinka ezazue Jauna; israeldarrak, bedeinka ezazue Jauna. Jaunaren apaizak, bedeinka ezazue Jauna; Jaunaren morroiak, bedeinka ezazue Jauna. Espritu eta arima zintzoak, bedeinka ezazue Jauna; santu eta bihotz apalak, bedeinka ezazue Jauna. Ananias, Azarias, Misael, bedeinka ezazue Jauna: goretsi eta ospatu gizaldietan. Bedeinkatua Z u zeru-sabaian: aintza eta gorespen Zuri gizaldietan.
(Dn 3. 57-88.56)

MARIAREN KANTIKA Haundiesten du ire arimak Jauna, pozaren pozez daukat ire barruna; Jainkoa bait da ire salbamena, ikusi bait du mirabe honen ezereztasuna. Dohatsu deituko naute gaurdanik gizaldi guztiek, haundiak egin bait dizkit Ahalguztidunak: Santua da H a r n izena, eta H a r n errukia gizaldiz gizaldi, beldur diotenengana. Bere besoaren indarra erabili du. buru hartoak suntsitu ditu; bota ditu beren aulkitik haundizkiak, eta gora jaso ditu ezerezak; ondasunez bete ditu gose zeudenak, eta esku-hutsik bidali asko zutenak. Bere gain hartu du Israel, bere morroia, errukia gogora zaiola; gure gurasoei hala zien hitzemana, Abrahani eta ondorengoei betiko esana.
(Lk 1. 46-55)

ZAKARIASEN KANTIKA Bedeinkatua Jauna, Israelgo Jainkoa agertu eta bere herria askatu d u e a ; salbamen indarra digu eman, bere morroi Dabiden etxean. Hala hitzemana bait zuen bere santuen bidez, behinola bere profeta zituenen bidez: salbamena gure etsaien menpetik, gorroto gaituzten guztien eskutik. Hrrela egin die gure gurasoei erruki, bere elkarte santuaz oroiturik; egin bait zion gure guraso Abrahani, zin-hitza, Berak emango zigula: Gure etsaien eskutik gu aterata, beldur barik, izan gaitezen H a r n zerbitzari; zintzo eta zuzen Beraren aurrean, gure egun guztietan.

102

IZAN BIHOTZ

II.

BIBLIA A T A L A K

103

Z u , berriz, haurra, Goi-goikoaren profeta deitua izango zara, Jaunaren aurpegi aurretik joango bait zara H a r i bidea prestatzera; erakustearren H a r n herriari salbamena, beren bekatuen barkamena. Gure Jainkoaren errai errukitsuengatik, agertuko zaigu Goiz-eguzkia gainetatik; ilunbetan eta herio-itzalean daudenei argi egitera, gure oinok bake bidean zuzentzera.
(Lk 1, 68-79)

Seme honengan, bere odolaz dugu erospena, eta bekatuen barkamena; halakoa izan da H a r n grazi aberastasuna. Oparo isuri bait digu bere grazia ezaguera osoz eta jakinduriaz: bere nahiaren misterioa ezaguterazi digu, bere onginahiz erabakita zeukana, garaia zetorkenean beteko zuena: Zeruko eta lurreko gauza guztiak Kristorengan bilduko dituela, Berau buru dla.
(Ef 1, 3-10)

SIMEONEN KANTIKA JESUS, GIZONEN ARTEAN GIZON Orain utz dezakezu, Jauna, morroi hau bakean joaten, Zeuk hitzeman bezala. Ikusi bait dute ire begiok Zuregandiko salbamena, herri guztien aurrean ipini duzuna: Atzerriak argitzeko argia, eta zure herri Israelen edergarria.
(Lk 2, 29-32)

Kristo Jesusek, Jainkoaren izaera bereko izanik, ez zion gogor eutsi Jainkoarekin berdin izateari; bestela baizik, bereaz hustu egin zen, morroi izaera hartuz, eta beste edozein bezala azalduz. E t a gizon bezala agerturik, apaldu egin zuen bere burua, menpeko eginez heriotzeraino, gurutzeko heriotzeraino. Horregatik Jainkoak goratu egin zuen, eta izen guztien gaineko izena eman zion, Jesusen izenera belaun guztiak makur daitezen, zeruan, lurrean eta lurpean, eta mingain guztiek aitor dezaten: Jesukristo Jauna da, A i t a Jainkoaren aintzarako.
(Flp 2, 6-11)

BEDEINKATUA JAINKOA Bedeinkatua izan bedi Jainkoa, Jesukristo gure Jaunaren A i t a , Espirituaren era guztietako bedeinkapenez, zeruan Kristogan bedeinkatu gaituena. Harengan aukeratu bait gintuen, mundua sortu baino lehen, bere aurrean, maitasunez, santu eta errugabe izan gaitezen. Aurrez aukeratu gintuen bere seme-orde izateko, Jesukristoren bidez, bere nahiaren onberatasunez; bere Seme maitearengan hain ugari eman digun graziaren aintzak Bera gorespenez bete dezan.

JESUS DUGU BURU BAKAR Eskerrak ematen dizkiogu A i t a Jainkoari, argian, santuen oinordelagun egin gaituenari. Ilunbearen menpetik atera bait gaitu, eta bere Seme maitearen erreinura aldatu. Honengan dugu erospena, Honengan bekatuen barkamena.

104

IZAN BIHOTZ

H a u , Jainko ikusezinaren iduri da, sorkari guztietan lehen semea. Beronen bidez bait dir eginak gauza guztiak, zeru-lurretakoak, ageri direnak eta ez direnak: A u l k i , Jaun, Nagusi eta Agintedunak; gauza guztiak Beraren bidez eta Berarentzat dir eginak. Diren guztiak baino lehenago da Bera, eta guztiek Berarengan diraute. Gorputzaren buru ere Bera da, Elizaren buru, alegia. Bera da hasiera, hilen arteko lehen semea, diren guztietan Bera izan dadin lehenengoa. Jainkoaren gogoko izan bait da betearen betea Harengan egotea, eta H a r n bidez, gauza guztiak Berekin adiskidetzea; H a r n gurutzeko odolaz bakeak eginik, zeru-lurretan diren guztiekin.
(Kol 1, 12-20)

Liturgiarako testuak

SINESMENAREN BAIEZTAPENA Sinesten dut Jaungoiko A i t a , H a r n askatasun hitzak gizon-emakumefen bizitza eta lana posible egiten d u e a , Bera bizitza delako.
.y

Sinesten dut Jesukristo, gu, ilunbetan genbiltzanon artera etorri zena eta Jaungoiko askatzailearen indarra argitu zuena, Bera Jaungoikoa delako. Sinesten dut Espritu Santua, Jaungoiko bizitzara sortu gaituena eta gure herriko lanetan indarrez eta adorez betetzen gaituena, Bera maitasuna delako. Sinesten dut Eliza, gizon-emakumeen zerbitzura jarria guztiak Jaungoikoaren osotasunaren partaide izan daitezen, Bera Berri Onaren iragarle delako. Sinesten dut betiko bizitza, munduan Jaungoikoaren maitasunaren testigu izandako guztion betiko bizitza, horixe delako gure itxaropena. Maertens, Th.

BATAIO EGUNEKO ERABAKIEN BERRIZTAPENA Beti gehiago izatearen ametsez arduratuta bizi izateari uko egiten diogu; eta garen eta daukagun guztia beharrizanean daudenen zerbitzuan jartzeko erabakia hartzen dugu. Gure ezberdintasunak banaketa eta elkar ulertezinaren ikurrin egiteari uko egiten diogu; eta herri elkartu bat eta elkarta-

108

IZAN BIHOTZ

III.

LITURGIARAKO TESTUAK

109

sunaren ezaugarri den kristau talde bat egiteko erabakia hartzen dugu. Egiaren jabe garela sentitzeari eta besteak direla oker daudenak eta asmo txarrekoak pentsatzeari uko egiten diogu; eta elkarrizketarako eta besteen egia ikusteko beti gertu egoteko erabakia hartzen dugu. Kristau taldean parsito batzuk bezala egoteari eta gauzak ohituraz eta egin behar direlako egiteari uko egiten diogu; eta kristau elkartean gogoz parte hartzeko erabakia hartzen dugu. Eta guzti hau, Jaungoiko A i t a ona, Bataio egunetik kristau elkarteko bizitzan parte hartzen hasten garelako; eta era honetara, kanpotik begiratzen gaituztenentzat diren gure arteko norberekeria guztiak desegin nahi ditugu.

U m e guzti hauek ezagutu zaitzatela. eta guk. hemen gauden guztiok, maitasuna nagusi den mundu bat egiten lagun diezaiegula.

AITA BATEN OTOITZA (Bati egunean) Jaungoiko A i t a ona, hemen gaude berriro zure aurrean. Gure maitasunaren fruitua -gure semea/alaba- eskaintzera etorri gara. Lehenengo eta behin, Jauna, zure maitasun emankorrean guk parte hartzea nahi izan duzulako, eskerrak eman nahi dizkizugu. Badakigu bizitza berri bat, merezi ez dugun dohai bat dela> Z u k gure ona nahi duzun bezala, guk seme/alaba honentzat egokiena dena nahi dugu. Eskerrak, Jauna, dohai honengatik! Emaiguzu indarra hazten eta hezten lagun diezaiegun eta beroiek lagun gaitzatela gure bizitzako bidean elkarturik jarraitzen. Zenbat gauza esan nahi genituzkeen une honetan! Baina, badakigu, Z u k gure barruko asmoak ezagutzen dituzula eta nahiz eta une honetan ezpainetatik hitzik irten ez, Z u k , Jauna, gure barruko hitzak entzuten dituzula. Berriro eman nahi dizkizugu eskerrak, guraso izatean zure A i t a izateaz bat egin bait gara. Jauna, umeok aita nahiz ama diotenean, gure bizitzaren zentzu bakarra Z e u zarela gogora dezagula. A m e n .

AMA BATEN OTOITZA (Bataio egunean) Eskerrak, Jaungoiko Jauna. Eskerrak, jaio zaigun ume honegatik. Eskerrak, bere lehenengo irribarre eta begiruneagatik. Eskerrak, berak egunero ematen digun poztasunagatik. Eskerrak, gure bihotzak indarrez berriztatu dituen maitasun honengatik. Eskerrak, baita ere, Jauna, eskaintzen zaigun eginbehar honegatik: Bizi izaten irakasteko eginbeharra; haundia da aitaren eta amaren eginbeharra. G u k ere, gure ardura honetaz pentsatzen dugunean, izaten dugu inoiz beldurra. Zer dagoen ondo eta zer gaizki jakiteko, zure beharra izango dugu, Jauna, zure laguntzaren beharra, gure seme-alabak geuretzat ez direla ulertzeko eta beroien zoriontasuna gure zoriontasunaren menpean ezin jar dezakegula jakiteko. Lagun gaitzazu, Jauna, elkarren arteko gure ezberdintasunak gainditzen, gure elkar bizitzan eta elkartasunean gure seme-alabei Z u ezagutzeko gogoa sor dakien. Eta gure familiako berotasunean uler dezatela bizitzak, maitasun gabe, ez duela zentzurik.

HILDAKO BATI A Z K E N AGURRA Hemen gaude, gorpu honen inguruan -gure anaia/arreba izan denaren ezaugarri bakar honen inguruan- elkarturik; bere bizitzari eta heriotzari azken omenaldia eskaini nahirik. Jesukristo gurutzeratuari begiak jasotzen dizkiogu eta, nahiz eta gure fedea zalantzaz beterik egon, hau ez dla azkena eta gure Jaungoikoa bizien Jaungoikoa dla diogu. Bere izena izan da gure artean gelditu zaiguna; horrexegatik izen hori, orain, maitasunez eta begirunez esaten dugu;

110

IZAN BIHOTZ

III.

LITURGIARAKO TESTUAK

111

eta, Jaungoiko Jauna, eman izan zaion eta hil ondoren ezagutzen dugun eta Z u k ondo dakizun izen horrekin gogora zaitezela eskatzen dizugu. Jaungoikoak guri eman digun bizitza berri eta hilezkorraren itxaropenaren ezaugarriaz, eta berbiztueran daukagun fedearen aitormen bezala, gorpu hau Aitaren, eta Semearen, eta Espritu Santuaren izenean bedeinkatzen dugu. Hauxe da azkenengoz gure artean egongo den unea; orain ez da gurea. Horrexegatik lurraren sabelean eta Jaungoiko biziaren eskuetan uzten dugu. Gure ototitzak lagun dakiola. A m e n .

Badakigu zure maitasuna gure bekatu guztiak baino haundiagoa dla. Honela erakutsi zigun Jesusek, eta guk H a r n oroimenez, barka diezazkiozula gure senide honi bere bekatuak eta har dezazula zure maitasunean eskatzen dizugu. Heriotzak, bizitzatik hartzen duela zentzua ust dugu kristauok, eta horrexegatik maitatu eta zaindu behar ditugula bizitza guztiak. Honelako banaketa batek anaiarteko bizitza bat egitera bultzatu behar gaitu. Orain, Jesusek irakatsi zigun otoitz berberaz, gure'bizitzako une guztietan bihotz zabaltasunez eta errukiorrez bizi izaten lagun gaitzala eska diezaiogun. G U R E A I T A ... Eta Jaunaren bedeinkapena izan bedi zuekin. A m e n .

GAISOEN OLIADURA (Hilda nahiz konorterik gabe dagoenean) (Senideekin elkarrizketatxo bat izan ondoren, otoitz egitera deitzen da).

GAISOEN OLIADURA Otoitza Jauna, A i t a guztiz Santu, Z u k badakizu une honetan gure bihotzetan dagoen samintasuna dla eta, zaila egiten zaigula otoitz egitea. Itxura guztien gainetik, Z e u zarela Aitarik onena sinesten dugu; eta A i t a ona zarelako, gure bizitzak, Zeure bizitza berberean bizi izanez, Zeure esku samurretan direla sinesten dugu. Baina banaketa guztiek samintzen gaituzte eta hurbil-hurbilean dugun heriotzeak beldurtu eta urduri jartzen gaitu. Z u k bizi izateko egin gaituzu eta bizitza hori batak bestearekin egiteko; baina heriotzeak derrigorrez banatzen gaitu. Horrexegatik, Jauna, hil zaigun (hiltzen dagoen) senide honi, A i t a ona zarenez gero, barka diezazkiozula bere hutsak eskatzen dizugu. (Ezagueraz dagoenean) Jauna, A i t a guztiz Santu, Z u k bizi izateko egin gaituzu. Bizitza da egiten diguzun oparirik haundiena; baina gure bizitza, Z u zaren bizitza osora heldu arte, berez desegiten doakigu. Z u k , gure bihotzeko saminetaz ohartzen zaren horrek, une honetan gure samindura ikus dezakezu. Orain gure otoitzak, umetxoak bere amari laguntza eske egiten dion begibetekoaren antzekoa izan nahi du. Badakigu Z u k maite gaituzula eta bizitza guztiak zure esku errukiorretan gelditzen direla. Jesusek irakatsi zigun ust onez, gure senide honengatik otoizka gatozkizu. Emaiozu guk eman ezin diezaiokeguna: une zail hauek igarotzeko indarra eta Z u k bakarrik eman dezakezun bakea:

112

IZAN B I H O T Z

Oliadura santu honen bidez, eta bere erruki haundiari esker, lagun zaitzala Jaunak Espritu Santuaren graziaz. A m e n . Bekatutik aterata, salba zaitzan eta bizkortu. A m e n . Heriotzak, bizitzatik hartzen duela zentzua ust dugu kristauok, eta horrexegatik maitatu eta zaindu behar ditugula bizitza guztiak. Honelako banaketa batek anaiarteko bizitza bat egitera bultzatu behar gaitu. Orain, Jesusek irakatsi zigun otoitz berberaz, gure bizitzako une guztietan bihotz zabaltasunez eta errukiorrez bizi izaten lagun gaitzala eska diezaiogun. G U R E A I T A ... Eta Jaunaren bedeinkapena izan bedi zuekin. A m e n .

IV.

Otoitzak

A. GURE AITA
NON-NAHI ZAUDE

Non-nahi zaude, bai, zoramen argi, nor-nahi zade ager-zale, bideko gauzen ostean erdiizkutatu zinen, maitale. Gurekin sarritan oztopo edo egin gurako zenuke, hain zaude non-nahi t'hain zaude argi, gauzen pozaren egile. Hain zaude non-nahi, hain zabiltza sarri begioi oharerazle, erdi ageri, hain zaude non-nahi, isilik bai, ta, deitzaile. (Gandiaga,

ZU L A G U N Zenbat urte, Jauna, zenbat gau-egun noala, n i , Z u lagun.

116

IZAN BIHOTZ

IV.

OTOITZAK

117

Bizitza honetan hurbilenik Zurekin joateko, bihotzetik egin diet nik beste guztiei uko. Hain eder dut nik lana: Zurekin zabaltzea elkarren maitasuna. Zenbat urte, Jauna, zenbat gau-egun noala, ni, Z u lagun. Egin nauzu aspaldian euskal-anaien apez: niri esker daitezen igon, Zuregan elkar maitez. E l k a r maitatze osorik Zuregan baizik ezta; mundua maitatuz baizik ezin'bakoitza maita. Hortan dut nik ire mina, hortan ire ezina; Z u maitatu nahi, Jauna, eta Zurekin ... dena: Euskaldunak euskaldunki, erdaldunak osoki ... Maita-bidea non aurki sarritan bihotzak ez daki. Zenbat urte, Jauna, zenbat gau-egun noala, ni, Z u lagun. Ezinaren trabetatik Z u lagun naiz ateratzen, eta min minen artetik, bai, Z u r i begira, gozo den! Bizitza hau, benetan diot nik, hastekoa gaur balitz, Belokeraino igonik has nezake gaur berriz. Iratzeder

EZ BANAIZ... Ez banaiz, Jauna, Z u , zer naiz ni? Osorik nintzaizun eskaini. E z banaiz dena Z u , zer naiz ni? Jendeek Z u zaituzte bilatzen; E t a , nun emana ez naizen, ni baizik ez dute aurkitzen. E z banaiz dena Z u , zer naiz ni? Iratzeder

ZURE MINAK... Zure minak ire min, ire minak zure min, banabil ni Zurekin. Nork ez du bizian zerbait sofritu, zerbait jasan? Nolako bakean minez min nabilan, elkarren minetan? Zure minak ire min, ire minak zure min, banabil ni Zurekin. E z esan ez dla besteentzat bezala: Jainkoak duela ekartzen, arintzen, ire min isila. B a i bihotz, bai gogo, niregan niago, nirekin dena min Jainkoa baitago, mina dut gaitzago.

118

IZAN BIHOTZ

IV.

OTOITZAK

119

Zure minak ire min, ire minak zure min, banabil ni Zurekin. Gaitzago dut mina, gozoa gaitzena; jasaten, gainditzen, garaitzen duea: ni baitan Z u , Jauna. Iratzeder

ahulezia ene nagusi izan da egundainotik, ukan aholku guzien eta Jainko beldurrarengatik, ez au ez deusek inoiz beiratu bekatari izatetik. Legeak zuen erakaspena hausten nuen guzietan, okaztagarri aurkitzen nintzen Jainkoaren begietan, nitaz betiko etsi zuela iduritzen baitzitzaidan; desgustaturik damuz betea egon izan naiz bortzetan, ez sorturikan Jainkoaz deusik ez dakiten tokietan. Orduko apaiz suhar zintzoek halako arak zituzten, etzen maitasun gozo handirik haien ahotik isurtzen; haiek Jaunari eman itxurak ari ninduen itsutzen, zeruko edertasunak berak hotz-hotza ninduen uzten, gaztiguaren labe gorria baizik ez nuen ikusten. Orain ez dakit, Jauna, Z u edo ni aldatu ote naizen, ez zara egun ene gogoan lengo itxuraz agertzen; gertatzen denaz, o Nagusia, gartsuki nintzen aspertzen... gure arteko hoztasun hartaz hasia nintzen aspertzen: Jainko maitea.ordu zen noizbait lagunak egin gintezen! Zure laguna eginez geroz niretzat ez da nekerik, zure begira samurrak eman au fidantziaz beterik; deusen galderik ez dizut bada egiten ene baitarik, ez gaztigua urrun dezazun, ez eta sari eskarik; gaurkoz ez dizut deusik eskatzen, amodioaz besterik. Inoiz bakerik goza gabeko ene gogo bihurria, bihotzak edan duen ur onak hil du egarria, ur on guzien Jabeak berak emanikan neurria; horra egi bat amodioak gure bistan ezarria: H a r n oinetan sortzen zaigula bakearen iturria. Xalbador Iratzeder NORK DAKI? Zeru sapaian emeki emeki zenbat hodei ibilki ibilki... Norantza goazen nork daki, nork daki? Z u k dakizu, Jainkoa, Z u k nahian bait doa, norantza doan geroa... Zuk dakizu, Jainkoa.

ON GUZTIEN... O n guztien Iturria, Z u k daukazu ezarria oinen pean harria, ezpainetan irria. O n guztien Eguzkia, Kristok zaitu zu jaikia guregan biztuz ongia eta kenduz gaizkia. O n guztien Itsasoa, Zuregana kantuz doa bihotz harnean leloa, maitasunen geroa. O n guztien Gaina, denok amets daukaguna, Z u zaitugu, Z u , Jauna on guztiez hain ona.

JAINKOA E T A NI Fede handiko gurasoengandik sortu bainintzan mundura, Jainko legean hezi ninduten heltzean adimendura; hain zen beroa denbora hartako eliz gizonen gar hura, ziotelarik gaizki eginak zeramala ifernura, muinetaraino sartu zitzaidan Jaungoikoaren beldurra. Entzuleei behar diotet hau esan haste-hastetik: errexenera nintzen lerrakor gauza guzien gainetik;

120

IZAN BIHOTZ

IV.

OTOITZAK

121

Norantza goazen nork daki, nork daki? Z u k dakizu, Jainkoa, Zeuganaino bait doa, bakoitzaren mintzoa... Z u k dakizu, Jainkoa. Norantza goazen nork daki, nork daki? Z u k dakizu, Jainkoa, Z u k bizturik bait doa, gizaldien gogoa... Z u k dakizu, Jainkoa. Zeru sapaian emeki emeki zenbat hodei ibilki ibilki... Iratzeder

Baina gauza guztiak ederragotzeko, txinpart bat nahi nuke jainkotiarrago, dirdir bikainean gauzak ikus ditzadan izate hobean. Eguzki argia, ene argi, zatoz! Besoak zabalik zaizu ene bihotz... Baina ezin ase zuk ire ixira: ezin egon nauzu soilikan begira. Gorago behar dut. Noan neurririkan ez duen argira. A r g i a . . . Argia ez. Bera zaigu dena: argi ta ikuskai ta gainera ikusle, Hirutan bat dena. 3. ire bihotzeko gaudi ilun honetan inoiz biztu bekit zorion hutsetan argi-ikuskai hori orain sinesmenez, ilun, antz irudi; gero zaitzadala aurpegiz-aurpegi. Zatozkit, o i ! argi-dirdai zaituguna! Nigan biztu ezazu zerutar eguna. Izan hutsarekin, zure Izatean bizi nadin, bizi, Z u r i begira, maitale, goi-argi betean! Lekuona, J.M.

GOIZ ARGI 1. Ezerez, huts, ilun gauza denak gauean: sorkunde berri bat eguna hastean. Argiaren hatsak uki gaudiari... So nago gauza denen agerkundeari. Ilunbe hartatik hantxe zaizkit ager lehenengo mendiak, gero soro musker. Eguna jaio da. Zenbat margo eder! Argiak bizteke ez da geldi ezer. Zenbat ederrago argi suspergarri, hainbat ederrago ager zait Izadi. Udazken-goizetan zuria argia, orobat orduan mendien garbia. Inoiz baina, baita -ilunabarreanhodei odol gorri... Argiak bait ditu su-garretan jarri. A r g i ! Gauza denak, zu zarenoi zaizkigu: Ederra bazara, eder ikusten dugu. Zure dirdir eder, bizi, bizgarria ez balitz... non ote gauzaren bizia? 2. ire gogamena ihes doakit argia bera den Jaunaren ondotik. E z nago lurreko argia ukatzeko.

HURBIL Hurbil zauzkagu. Hurbil zauzkagu. Zu hurbil zauzkagu. Ezinezkoa da patxadaz izan ezik. Janari larregia da. Astiro. Hitzak ausnarturik. B a i , ausnartu beharrekoa zara! H u r b i l zauzkagu.

122

IZAN BIHOTZ

IV.

OTOITZAK

Beti zauzkagu hurbil. Jakitun gaudela nahiz ez jakinean, zure izatea onartzen dugularik nahiz ez onartu, gure aitorra egin Z u r i , nahiz isilik egon. Hurbil bizitzako esparru zabaletan: familian, lanean. H u r b i l , Z u , une sendoetan, bizitza egon ezinka, galapan doanean: maitasunaz elkartu orduan, den-dena eman duenaren bakardadean, semea jaio orduko poztasunean, eta galdu orduko minetan, dirurik ezaren esturetan, senar-emazteen zorionean, gaisotasun luzean, heriotzean... H u r b i l , Z u , askatasun bideetarako, zirt edo zart egin behar denean: greb'an, herri kontzientziakeran, langabezian, sindikatoak irabazi orduan, auzoetako ekinaldietan, errejistroan, panfleto zabalketan, protesta jarri-aldietan, hauteskundeetan... H u r b i l , Z u , ordu ilunetan, heriotzea garaile delarik bizitza hiltzen denean: gorrotoan, kalte-ordainean, urruntzean, nekaldian, joko lohian, bonburukerian, iraultzaren aurkako norberekerian, borroka lana uzterakoan, sexo-arloa gaitzetsikeran, zentzurik gabeko bizitzan, agintekeriaren grinetan...

Zuri eta lagunurkoari atea ixten diogun ordu iluna! Z u hurbil zaitugu. Hurbil. Hurbil! Beti dohainik. E z zaitu inork adoregabetzen... Zu zaitugu. Zu,, Loidi, P.

HODEIA Egunez eta gauez, eremutan zehar lagun egiten digun hodeia zara Z u . Urezko lurruna. Aurpegirik eta ahotsik gabekoa. Zergatik ez zara inguru ziurretakoa? A r g i jakin nahi genuke nolakoa zaren, zientziaren arauera. Zure izatearen berezitasunak ezagutu. Behar beharrezkoa da guretzat! Hodeia, bai, ziurtasunik gabea. Ikutu ezinezkoa. Geldirik ez dagoena. Ibilian garabiltzazu bidean gau eta egun. Egunez iluna zara eta gure eta eguzkiaren bitartean zaude. Euritakoa beharrezko dugu eguraldi ona une baterako bakarrik bait da.

124

IZAN BIHOTZ

IV.

OTOITZAK

Oskarbi bati ere ez diozu errespeturik. Bazter polit bat bera ere ez duzu baketan uzten, oasisen bat edota eremuan etxeak egin eta bizi tokia izan dezagun. Hondatzaile eta nahastari bat besterik ez zara. Gauetan argitsu jarten zara, indarretxeak indarrik eman ez arren, argi egiten duzu Z u k , bai, argi, nahiz eta mundu osoak bere argiak itzali. Kontra egiten duzuna zara Z u , aurkalaria, senetik kanpo zaudena zara, une pozgarriak hondatzeko agertzen zarena eta bakartasun ilunetan, ust barik, lagun egiten duzuna. Hodeia, hodeia. zara Z u . Loidi, P.

GU BIOK BAT GARA Zure bizitza eta ni Bat gara. Z u itsaso zabala eta ni olatua: Bat gara. Z u sugarra, ni txingarra: Bat gara. Z u lorea, ni usai gozoa: Bat gara. Z u aita, ni semea: Bat gara. Z u maitea, ni maitalea: Bat gara. Z u espiritua, ni izadia: Bat gara. Zu'irakaslea, ni ikaslea: Bat gara. E t a gu biok, Bat garenez: Bat izan ginen eta beti izango gara Bat. Yoganada, P.

IRE BEGIAK POZEZ BETERIK Aita, EGIN G A B E K O BIDEA Zeure izatea agertuz, argia eman zenidan, eta lotuta ninduten kateak hautsi egin zenituen. Zeure graziaz ire barruko egarri bizia asetu egin duzu. Ulertezina zait zure graziaren mirari hau. ire adore guztia ezin egoneko gogo horretan ahalegintzen da Neuk nahi dut: maitasunaren borborrak gainezka egiten dit. ire gogo guztia zeuregana doa eta hauxe diotsut: Jauna! Gorputza ikaraz beterik, esan ezinka ahoa, Z u gurtzen nagokizula, zure eskuaren jabe eginik, ire bihotza lorearen antzera zabaltzen da. ire begiak pozez beterik, eta negarra dariela; maitasuna mugagabea da, bai egunez, bai gauez, etengabeko jarraipen bizian. Argizaria sutan bezala, horrelaxe urtzen da Zugan ire bihotza. Neure bizitzaz gurtzen zaitut eta negar egiten, eta ahuspeztu egiten naiz, eta dantzan dihardut, eta deiadarka eta oihuka naukazu. Manikka, T. A t z o ez zen inor joan gaur ere inortxo ez doa, bihar ere ez da, ez, inor joango Jainkoarengana ni gaur hemen noan bid honetatik. Bakoitzarentzat, gizon-emakume bakoitzarentzat, eguzkiak argi berri bat du gorderik... eta egin gabeko bidea Jainkoak.

Felipe, L.

ZURE IZENA Jainkoa, horra hor Z u r i deitzeko darabilgun izena, hilda dirudi eta esanahia ia galdurik,

I
126 IZAN BIHOTZ IV. OTOITZAK 127

hustuta eta balio gaberik dago beste edozein hitz bezala. Hauxe eskatzen dizugu: bere lehengo indarra izan dezala berriren berri, promesa ugariak dituen izenen antzera, hitz bizi baten antzera. E t a , hrrela, jakin dezagula Z u Z e u zarena zarela gurekin: itxaropengarria, ezkutua baina hurbil-hurbila, orain eta betikotasunean. Oosterhuis, H.

ETORRI DATOR, BADATOR, BETI DATOR E z al dituzu entzun isileko bere pausuak? Etorri dator, badator, beti dator. Une bakoitzean, sasoi denetan, egun guztietan, gauero, etorri dator, badator, beti dator. Hamaikatxo eratara kantatu ditut hainbeste abesti; baina beti nota berdinak erabiliz: etorri dator, badator, beti dator. A p i r i l eguzkitsuaren usai gozozko egunetan, mendietako bid zidorretatik, etorri dator, badator, beti dator. Uztaileko estutasunezko gau ilun eta euritsuetan, hodeien trumoihots gainean jesarrita, etorri dator, badator, beti dator. ire pena eta doluminetan, bere pausuek ire bihotza zapaltzen dute, eta bere urrezko oinen ikutuak poztasun diztiratsua sortarazten dit. Tagore, R.

abesti txepelak dir osotasun gabeko bertso hauen antzera. Z u , Jainkoa zarenez, zeure ahotsa ixten zoaz ur gardenetan eta isiltasun garbian eta izarren hizkuntzaz zuzentzen didazu beti zeure hitza. Betiko lagunak maitatzen diren erara maitatzen zaitut nik eta horrelaxe, berezko hitzez hornituta doakizu ire hitza, latinera guztian baino egokiago ulertuko duzulakoan. Badakizu bihotz zabalekoa naizela eta gauza haundirik ez ddala esateko. Ertzik ez duen ire mundutxoaz dihardut hizketan, hondamendira naraman alperkeriaz eta usapal bihurtzen nauten ire zotinak direla eta. E z dut gauza haundirik erakusteko: oraindik bizirik dudan maitasun apurtxo bat bakarrik eta stiro-astiro idazten ditudan bertsook. Jakitun nago, bai, nahi duzun guztia ahal duzula eta lagunik leialena Z e u zarela: horrexegatik, zuretzat denean, etengabeko hitz jarioa sortzen zait. Bizitza eskertzeko egiten dizut hitz: eskatu gabeko bizitza eman zenidalako, kokoen antzeko apala den bizitza hau eskertzeko. Harrokeria gabeko elkarrizketa nahi dut Zurekin, berba zaharrez osaturiko literatura gaberik, une bakoitzean datorkidana esanez. Ulertzen dakizuna zara eta irribarre bigunekoa. ire makaltasunen berri ondo dakizu Z u k eta lagun barkamena beti duzu prest! Teijeiro, M.M.

JAINKO BERRIA Berak Aita esan zuenean mundua galdezka jarri zen: gaurko egunak zergatik egunsenti bi? Hitzak klaskada bat eman zuen haizean zehar bengala baten antzera eta zuhaitz guztiek fruitudun izatea nahi zuten eta txoriek gaua baino lehen erabaki zuten maitemintzea. Gizaldiak ziren munduak horrelako jairik ospatu ez zuela: liliak tronpetak ziruditen eta hitz hura eskutik eskura zihoan maiteminduriko neskatila bat bezala. A u r k i t u berri zen mundu horren lorratzetan zebiltzan gizonak eta den-denek ezinezkoa zeritzaten hari,

ESTUALDIAN BILA E T A DEIKA Jainko Jauna: Neure bidea egitean ikusi zaitut, bai, baina ez zaitut matematika erara ezagutzen. Gizakien hizkuntzan bakarrik dakit hitzegiten zure gauzen isiltasun maitagarriak eraginda: denborarik gabeko lore zorabiatua, hain zaharra egin den eta herdoilez josirik dagoen ilargia eta gaueko flautaz hornituriko zapuak

128

IZAN BIHOTZ

IV.

OTOITZAK

129

baina beren ustetan, amets hutsa izanda ere, edertasun mailara heltzeko bestekoa bazen. Ordura arte gizon-emakumeek beren gisako jainko gogaikarriak asmatu zituzten, faraoi serio eta izugarriak, sardaz hornituriko euliharrapatzaileak. Gizakiek larunbatez ezertxo egin orduko tximistaka hasten diren jainkoak, edo intzentsu apur bat dla eta borrokan egiten dutenak, eskola umeen antzera, jainko norberekoi eta zekenak, beraiek ezer egin gaberik maitasun agindua eskatzen dutenak, opera abeslarien antzeko harroputzak, beren aintzan jarritako oilarrak, ondo loditutako zekorrak engainagarri dituzten jainkoak. Eta hona hemen, bat batean, ekaitz egilea jaitsi jaitsi? egiten da eta Aita izatera datorkigu, maitasun gurdian uztartzen zaigu eta zelaian gurekin eseri da tortila jatera. Haundikeria gutxi duen Jainko berria dugu, tabernetan ere gaizki jausten ez dena eta bihotza zabalik edukitzea bakarrik eskatzen diguna. Egun hartan gizon-emakumeak zoriontsu izan ziren zoriontasuna lurpean bilatuko zutelakoan, egiten zuten haitzurketari utzi ziotelako. E z ziren zoriontsu zoriontsuak zirelako, ez; eta bai, maitatzen zutelako eta maitatuak zirelako, beren bihotzek etxe bat zutelako eta beren Jainkoak eskuak bero zituelako baizik. Martin Descalzo, J.L.

B.

ZURE BILA ETA BILA NABIL, JAUNA

HAIN DAUZKAT ORAIN...

Hain dauzkat orain denak nik ezin eginak... Kezkarik, buru-minik ez dut gehiago nik. Z u , Jauna, Z u niregan ager eta izan. A r g i ire bihotza: niregan'^Zu mintza. Hain dauzkat orain denak nik ezin eginak... Sarritan dut zure eskua gauez bilatua: Zurekin badut bake; ora ez noake? Kezkarik, buru-minik ez dut gehiago nik. Iratzeder

UHINA I ire zain eta hezurrek dute berrogei-ta zortzi urte; bihotza beti dagokit gazte, Jaunarengana igon arte. Itsas-uhina doan bezala iruditzen zait banoala: uhinez uhin, uhin ahula itsasoan bait nabila. L a n , minak eta pausuak oro niri zaizkit ur-itsaso: elkarri jarraitu, ihes eta jo, uhin dantzak bait doazkio.

131)

IZAN BIHOTZ

IV.

OTOITZAK

Itsas uhina doan bezala iruditzen zait banoala. Itsasopeko ur-haizeen indarrez badabil uhin dantza eta bakoitza ur-bide batez dantza guztiak garabiltza. Itsas uhina doan bezala iruditzen zait banoala. Sarritan uhinetan kasik itoa ur-haizeak narabila; baina badakit, ire Jainkoa, ur-bide Z u zaitudala. Itsas-uhina doan bezala iruditzen zait banoala. Uhinez uhin, uhin ahula Jaunagana bait nabila. A r g i denean zure zerua, kantuz noa zerutua. Beltzituten denean ez nago tristatua: bihotzean dut kantua. Uhinak joka altxatzearekin, airatzen naiz uhin arin. Bere-bere au Jaunak egin, uhinei nagusi nadin. L u r umea naiz, ez naiz aingeru, banintz ere dena zeru. Baina ahotan badut sarritan hainbat bertsu, goiko kantu, goiko musu. Uhinak joka altxatzearekin, airatzen naiz uhin arin. Besteek bezala nik ere barne-barnean sentitzen dut bihotzmina, airaldi batez utzirik dena Z u r i buruz noa, Jauna. Uhinak joka altxatzearekin, airatzen naiz uhin arin. Iratzeder

BIHOTZEAN NORK E Z DU? Bihotzean nork ez du zenbait etsimendu! Ametsetan zeukana nork ez du galdu? E z da inoiz mundua nahi dugun mundu. Bihotzean nork ez du zenbait etsimendu! Etsimendu gainetik dator esperantza; garaitz da baketzen gizonen bihotza. Bihotzean nork ez du zenbait etsimendu! Gaua gabe ez bait da izarrik ageri, etsituak, saltoka, kanta gauaz argiari. Iratzedei

A Z K E N E K O HARKAITZEN MUGA Egun hori datorkeen artean ludi mugaren haruntzak ez du sarrera estu bihotzean. Ezaren bidetik haruntza noa ibar isilean. Ezetz esanez baiezten noa argi zabalean. Izan hutsezko naizelakoan ausnartzen dutela ire mugetan mugarik-ezak sortu ohi duen barruko susmo urrunekoa: gauzen haruntzagoko zelai berrian, gauzen honuntzagoko mugaren-mugan. Eta gaur ire baitan naizelarik

132

I Z A N BIHOTZ. IV. OTOITZAK

133

dagidan aitormen honek egunero sortuko ahal dit itsas-barrurago ausartu beharra: entzun ahal izango da barru-eskema bizi baten ezin-utzizko deiadarra: nigan osagai den bizi-nahi baten iraun gogoa. Lekuona, J.M.

zentzu jator eta itxaropentsu bat eman nahirik, bizitzeko arrazoibide burutsuak eskuratzeko antsiz, maiz noraezean aurkitzen gara, elkorturik, herdoiturik, lausoturik, eta ... eta gure mendietako eta soroetako lurrak, uraren premia sentizen duten bezala, halaxe guk ere Z U nahi zaitugu, egarriz, irrikaz, maitasunez... Badakigu, Jauna, beste mila ur eskaintzen zaigula gure bizitzako bid bazter guztietan... M i l a iturri ditugu bazterretan: Materialismoaren iturria... indarkeriaren iturria... lasai bizitzearen iturria... teknika indartsuaren iturria... y kontsumokeriaren iturria... . E t a , iturri denak deika dauzkat: Zatoz niregana, ire etxera, ire sailera... eta aseko zara. zatoz, eta eros ezazu, pozik bizi zaitezen... zatoz, eta atsegin har, lasai gel zaitezen... zatoz, eta jan eta edan, beterik geldituko bait zara... zatoz, eta onar gure teknikabideak, dena soluzionaturik edukiko duzu... zatoz, eta ikas indarrez besteak menperatzen, zu zeurean lasai bizi zaitezen... Jauna: hauek izan daitezke gure sasijainkotxoak! Z U ez zaitugu behar! Z U gure mundutik urruti zaude! Z U zeruetan zaude! Z U ez zara gure teknikan, gure aurrerapenetan sartu! Z U gugandik urrun zaude! G u r i , hurbileko gauzak, hurbileko errezetak, hurbileko botikak, hurbileko atseginak, hurbileko gozamenak, hurbileko zeruak, hurbileko konponbideak... komeni eta atsegin zaizkigu! Z U gure Jainkoa izango zara baina, guk badugu gure jainkotxoak sortzeko ahalmenik... E z dakigu haserretuko ote zaren... baina, gu pozik gaude guk geuk, zure premiarik gabe, sortutako jainkotxoekin... E z dugu zure beharrik! Guk geure ustez ez dugu zure beharrik, baina har gure sasijainkotxoen fruituak... E z ornen dugu zure beharrik, Ebanjelioaren beharrik, Jesusen beharrik... baina gure sasijainkotxoek ez digute on haundirik ekartzen!

ZURE BILA, JAUNA! Jainko, ire Jainko zaitut, goizetik biiatzen zaitut (62. Sal) . ire pozaren sakonetik, ire minaren garraztasunetik, ire adinaren pisutik, ire adin gaztearen indarretatik, ire ezin eta ahalkearen ahuleriatik, ire lanetik eta izerditi, ire sukalde eta labe goriaren ondotik, ire maitasun bero eta liluragarritik, ire adiskide maitearen bihotzaren ondotik, ire giza maitasunik gabeko bakardadetik, ezinez baina ust osoz bizi nahi genukeen elkartetik, ire aitatasun eta amatasunetik, ire lagunarte eta familiatik, ire fededun lagunen elkartetik, politika giroko borroketatik, langileriak esku artean dakartzan eskakizuneta tik, lurraren emankortasuna itxaroten duen nekaza ritzatik ... ordu, egun, goiz, gau... une guztietatik ...Biiatzen Zaitut!

Zure egarriz daukat gogoa, lur idor, lehor, urgabe iduria.. egarriz zu biiatzen zaitut... Bizitzaren misterio sakonenetik, gure eguneroko bizitzari

134

IZAN BIHOTZ

IV.

OTOITZAK

135

Z U gure A i t a zarela ahazten dugunean, beste gizon eta emakumeak ez ditugu senidetzat hartzen, eta, beharbada, etsaitzat hartzen ditugu... Z U gure Jainko A i t a zarela ahazten dugunean, beste zenbait jainkotxo sortzen ditugu geure moldeetara, geure neurrira, geure gisara... E z dugu zure maitasunean bizi nahi, ez dugu elkarrenganako maitasunean bizi nahi... Nahiago dugu guk geuk sortutako jainkotxoen mo rrontzan bizi! B A I ! Baditugu gure idoloak, gure sasijainkoak: dirua dla, atseginkeria dla, kontsumokeria dla, teknika indarra dla, indarkeria dla, arrazakeria dla... ... eta hauen morrontzan pozik gaude!

Btela bakoitzeko marinel bat zihoak (Gorputzeko lemazain tankera gogoak). Nirnirka argi. Izkainetik A r k a n u sorginak... Haraxe jo ta han murgil nahi giza aseezinak! Oskorriren ederrak damaion indarrez arraun ta amets doala bertara beharrez, uhirikada geldien musu limurkoiak ezin itzali zizkak joran ortzikoiak. Irri bitsez kantari hizlaminen deiak ezin losortu ere heren haruntz lehiak. Urrun ur axalean har han zuri-zuri, oskorriraltu nahi duen kaioa iduri. Oskorriren ederrak damaion indarrez arraun ta amets doala bertara beharrez, zein zoro ta zein eder gezal urdurian ontziska inoiz estali, inoiz agiran. Baina, itsas irakine, zemai eta orro, txalupa irentsi nahiz asaldatze ezkero, ta Oskorri itzaliko ekaitzak balio, ene! hondabeharra ez al letorkio?

B A I N A . . . azken batetan, pozik sortu gabe bizi gara, zorionik gure barruetan sortu gabe, eskuak luzatzen ikasi gabe, argi eder batzuk gure bizitzan biztu gabe... Gure sasijainkoz beteta, eta bizi-zentzuz hustuta; gauzaz beteta, espirituz agortuta; teknikaz inguratuta, gizabidez murriztuta; gozamenkeriaz igurtzita, maitasunez hoztuta... Jainko, ire Jainko zaitut, goizetik biiatzen zaitut. Bereciartua, I

ARRAUN T A AMETS Kulunka urdurian, uhinetan bakar, ontziska arriskatu bat gaitu bizi zehar.

136

IZAN B I H O T Z

IV.

OTOITZAK

Zirimolak liraulkek; ta itsas amilak har; ta gaur lagunek ahantz lezakete bihar... Arantzazu mendiko izar A n d r a M a r i , euskal itsasgizonen zerutar zaindari: zaindu txalupa iluna, zure eskutik ez ken. Arraun ta amets doana etzazu utz galtzen. Mitxelena, S.

BERANDU MAITE IZAN ZAITUT Berandu maite izan zaitut, hain aintzinako eta hain oraingo edertasun hori, berandu izan zaitut maite! Z u neure barruan zeunden, ni, kanpoan. Kanpotik nenbilen zure bila eta zure eskuetatik irteniko ondasuna eta edertasuna zen ire poza. Z u nirekin zeunden eta ni ez nengoen Zurekin, ez nirekin. M u d u k o gauzek urrin lotzen ninduten. E z zintudan ez ikusten ez sentitzen. eta zure beharrizanik ere ez nuen. Zure edertasuna agertu zenuen eta ire itsutasuna urrundu egin zen. Zure usain gozo zabaldu Z u k eta amasa garbia hartu nik eta zure antsiz nago. Zure zale egin naiz eta gose egarritan nagokizu. Besarkatu egin nauzu eta zure baketan sarturik nago. Agustn, S (aldaketatxo batzurekin)

JAUNA, NON BILATU ZU? Jauna, hemen egon beharrean kanpotik bazabiltza, non bilatu zu? E t a , nonnahi bazaude, nolatan ez gara oraindik elkartu? Heldu ezinezko argitasunean bizi zara Z u . Baina non aurkitzen da heldu ezinezko argitasun hori? Nork eramango au bertaraino ikus zaitzadan? Eta gero, zein seinale edo ezaugarritan bilatuko zaitut? E z zaitut inoiztxo ere ikusi, neure Jaun eta Jainkoa; ez, ez dut zure aurpegirik ezagutzen... Zure bila joan ezin naitekeenez Zeuk erakutsi ezik, eta Z e u agertu ezik aurkitu ezin zaitudanez, erakuts iezadazu Z u bilatzeko bidea eta ager zakizkio bila dabilenari. Egarri biziz bilatuko zaitut; bila nabilkizula asetuko nauzu: maitasunaren bideetatik elkartuko gara, eta elkartzen garenean maitatuko zaitut. Anselmo, S.

ZURE AURPEGIA IKUSI NAHIAN Z u zara ire itxaropena. Entzun iezadazu eta ez naiz kikilduko. Entzun iezadazu eta zure bila jarraituko dut. Egunetik egunera, ordutik ordura zure bila. Z u bilatu, bai bakardadean, bai lagun artean. Ikasi eta otoitz egin. Elkarrizketan jardun eta lanean ekin. Hautsi kateak. Gizon-emakume berriak eraiki. Askatasun bideetan haustu arte borrokatu. Egin borrokan eta maitatu...

138

IZAN BIHOTZ

IV.

OTOITZAK

139

Ene Jainko, bila nabilkizu! Zure aurpegia ikusi nahian dihardut! Ikusi nahian zure arpegia! Udaberriko goiz batean irten zintzaizkidan bidera. Eskutik heldu eta elkarrekin egon ginen. Unetxo batez ikusi zintudan eta sentitu ere bai. Gehiago nahi zaitut ezagutu eta hurbilago eduki. E z iezadazu aterik itxi. Zabal iezadazu eta utzi sartzen. D e i k a nagokizu. Zabal ikus zaitzadan eta Zurekin egon. Oso-osorik aldatuko naiz: giltzurrun eta bihotz, esku eta buru. Loidi, P.

Berak eusten au ire itxaropenean, Berak hegoak ematen dizkie ire goralpenei, Berak erantzuten ire eskakizun sakonei! N i k zure Hitza kanta dezaket, zure Hitzarekin negar egin, zure Hitza lagun, otoitz egin dezaket! Eta zure Hitza ire baitan, baretzen auen U R A da, kementzen auen U R A da. O G I A da zure Hitza: hazi, mantendu eta ase egiten auen O G I A . S U A da zure Hitza: ,1 garbitu, berotu, argitu nazakeen S U A ! . E t a H I T Z A H A R A G I egin zen, ni H A R A G I izan nadin! Utz nazazu, zure Hitza lagun, negar egin dezadan, eta otoitz, eta maitatu, eta kanta dezadan! ESKERRIK ASKO, ZURE HITZAGATIK! Bereciartua, I

ZURE HITZA Jaunaren hitza gure argia, gure bidea, gure bizia! N i zure semea naiz! E z nazakezu utzi: zure naiz, eta Z u k bakarrik eman dezakezu erantzuna ire oihuen, ire zalantzen eta ire ametsen aurrean. MIRESGARRI ZARA! Maite zaitugu, gure Jainko! Gure sortzaile zarelako! (8. Sal) Jauna, gure Jauna! Bai miragarri zure izena lurbira osoan, mundu osoan! Zeruen gainetik gora dago zure haunditasuna! Zure behatzen lana den ortzia, gure zeru ederrak, ilargi eta izarrak, mendi eta basoak ikustean... Zer da gizona, Z u hartaz oroi zaitezen? Zer gizasemea, Z u hartaz axola zaitezen?

Z u k zure Hitza bidaltzen didadu, eta ire eguneroko egoeran Berak estutzen a u , Berak epaitzen a u , Berak argitzen,

IV. 140 IZAN BIHOTZ

OTOITZAK

141

Aingeruak baino doi-doi txikiago egin duzu zure maitasunean... Zure esku-lan guztien buru ipini duzu, guztia oinperatu diozu: ardi eta idi guztiak, lurreko abere guztiak, hegazti eta arrainak. Jauna, Gure Jauna! Bai miragarria zarela! Bereciartua, I.

Zeure aurrean izango nauzu, aurrez aurre, eskuak bat eginik, hitz ororen ene Jaun. Zeure aurrean izango nauzu aurrez aurre, zure zeru handiarenpean, bakardade eta isilpean, bihotz apalean. Lan tresna eta borroka, eta arineketazko mundu honetan, izango ote naiz aurrez aurre zure aurrean? Tagore, R.

JAINKO EGARRIZ! Zu zaitut, Jauna, ire argi! Zure bideak erakutsi! (62. Sal) Jainko, ire Jainko zaitut. goizetik biiatzen zaitut, etengabe Zure bila nabilkizu: zure egarriz daukat gogoa, zure irrikaz dago ire barrua: lur lehora, idorra, urgabea bezala naiz zure aurrean... Euri gozoa zaitut, zure egarri naiz. Hobe bait da bizia baino zure maitasuna! Bizi naizen artean goretsi nahi zaitut! Zutaz oroitzen naiz gauean, Z u gogoematen zaitut etengabean, Z u gertatu bait zara ire laguntzailea, pozez oihu egiten dut zure hegalen itzalean. ire gogoa Zuri itsatsia dago, zure eskuinak eutsita nago Jainko, ire Jainko zaitut! Goizetik biiatzen zaitut. Bereciartua, I. Hain berri eta erabili gabeko, gaur zure eskua lehendabizi estutu banu bezala, oraintxe somatu bait dut zurekin izatearen zorabiozko eta orekazko grina. BERRIRO GAUR LEHENENGO ALDIZ Zurean hainbat urtez lanean, Zurekin autuan eta mahaikide zure mahaian zure senide bat gehiago bezala... Eta zutaz ez dakit ezer. E z bait ditut zure aurpegiko urratsak ezagutzen, ez bait ditut zure ahotsaren doinuak gogoratzen. A i , ene! Hain egunerokoa izanik eta hain hurbila, etorriberri zatzaizkit oraindik.

AURREZ AURRE Zeure aurrean izango nauzu aurrez aurre, ene bizitzaren Jaun.

142

IZAN BIHOTZ

IV.

OTOITZAK

143

Zurean hainbat urtez lanean, eta mahaikide zure mahaian eta oraindik berri zatzaizkit, ene Jainko! Loidi, P.

JAINKOZKO ARGITAN! 1. Zein ederra eta alaia den argia! Zein pozgarria goiz argia, goiz eguzkia! Zein gozoa eta maitekorra sukaldeko sua! Zein zoragarriak gure mendi eta basoak, edurrez jantziak eta eguzkiak berotuak! Zein baketsua gure izadia, Jauna, eguzkiaren eta euriaren indarrez orlegiz jantziak, erne-indarrez beteak! Zein alaiak txorien abestiak goiz argitan, Jaun ona.

JAINKOZKO ITSASOAN! 1. Jauna: gaur ez gara haur sentitzen! gaur pertsona helduak, haziak gara. E t a , gure bihotzaren hondotik, gure Bataioa berritzera gatoz. 2. Z u zara, Jauna, gure iturria, gure itsasoa, Z u zaitugu gure ibaia: Z u zara ur ederra eta indartsua, Zugan ase genezake gure egarria! Zugan mulgildurik, itsaso eder eta zabal bait zara guretzat, Zugan mulgidurik Z u k beteko gaituzu, bizitzeko zentzuz eta indarrez. Zugan murgildurik bekatuetatik garbituko gara. Itsasoan sartzen garenean urak inguratzen eta garbitzen gaituen bezalaxe, Z u k halaxe inguratzen gaituzu, eta garbitzen... 3. Baina, beste gauzek ere inguratzen gaituzte. Zutaz ahazteraino inguratzen, zoritxarrez! Kezkak, premiak, diruzalekeriak, erosokeriak, lasaikeriak, errazkeriak, materialismoak, setakeriak, egoismoak... Iturri faltso asko eskaintzen zaigu! Zure iturrira jo nahi genuke beti! Zure uretan edan nahi genuke beti! Zure itsasoan sartuta bizi nahi genuke beti! Gure umetan hartutako bataioko uretan sartuta bizi nahi genuke! Bereciartua, I.

2. Zein ederra, pozgarria, alaia eta itxaropentsua Z u sinestea, zure argitan bizitzea, Jauna! Zein gozoa, zure sutan elkar berotzea, zure argitan egia ikustea, eta egian bizitzea, eskuak elkarri emanez! Zein ederra, pozgarria, alaia eta itxaropentsua Z u gure eguzki zarela sinestea eta aitortzea! Eta eguzkiaren argitan gure bideak egitea, eta ilunbeari ihes egitea!

3. Z u , Jess, Z u zaitugu gure argi, gure eguzki, gure su! Ilunbeak, egun beltzak, ordu ilunak, jarrera beltzak, dei ilunak gure mundu honetan baldin baditugu ere, zein premiazkoa dugun beti argira biltzea, zein arnasbide ederra zure sutan berotzea, zure su beroan elkar berotzea, zure eguzki argitan bid zuzenak aurkitzea! Z e i n beharrezko dugun gure eskuetan argia hartzea: Bataio egunez gure gurasoek hartu zuten argia, gaur guk hartzea, eta ondorengoei ematea! izan Z u , Jess, gure argi gure eguzki gure su beroa! Bereciartua, l.

144

IZAN BIHOTZ

IV

OTOITZAK

ITXAROPENA GALTZORIAN BILA ETA BILA B i l a eta bila nabil. itxaropena galtzorian, zer edo hura, neuk ere ez dakit zer misteriotsua, begiak izozten dizkidan hiltzori hau ulertaraziko didan ez dakit zer. Itxaropena galtzorian, etzanik dauden itzalak esnarazten, ezagutzen ditudan hilak, lotazko barrenguretan, zerbaiten bila eta bila nabil, neuk ere ez dakit non, jakingo bazenute ola. Bazait iruditzen noizbait, somatzen ddala, neuk ere ez dakit zer, jaso eta ukitu egiten ddala. bihotza daukala eta bizirik dagoela, ez dakit zer odol edo saretan, arrain-gorri baten antzean. Itxaropena galtzorian diot oratzen, eskubila ixten, haizea baino ez estutzen... Itxaropena galtzorian, darrait eta darrait bila sakontasunean, zergatik jakiteke. Bekokia zerurantza jaso nuen: begiratu eta zergatik, ene Jainko!, zalantzan nintzen geratu: nork ote dakien, zalantzatan, neuk baneki, neuk ere ez dakit zer, ezer ere ez eta izan dena. Itxaropena galtzorian, horra hor koxka, gero eta gehiago ziorik gabe eta iruntsiago neuk ere ez dakit zertan, zer gabe, ene Jainko, bila, hura berbera, ene gizaki, zeuek bezala. Otero, Blas de

ire eskua jaso eta moztu egiten didazu. Begiak zabaldu eta ateratzen dizkidazu. Egarri naiz, eta zure hondarrak gatz bihurtu. Hauxe da gizaki izatea: beldurra esku beteka. Betirako, ihesle izan -eta ez izan-, Katezko hego haundiak dituen Aingeru. Otero, B. de

GIZAKIAREN BLZTINGILEA Gizakiaren buztingile, esku langile: lehe^biziko lupetzarte sakonetik deitzen dituzu txoriak lehen argi-txintara, lehen abereak, larratzera. Goizez biiatzen zaitut, egina argi zehatzez, inguru garbiz eta lur goiztiarrez, goizez aurkitzen bizitzaren ibai zaratatsuan G a r , Sorkari, Helburu. Zuhaitzak soina hartzen du eta urak soinu. larrosa artean oraintsukoa zure esku, sendotua munduaren ugaritasuna eguerdian bihotzez zaudela gauza bakoitzean. Putz egiten ez baduzu, ez da haizerik, harnean baldin ez bazara ezta ere mendirik, ez beretan indartzen ez zaren bakardaderik. Dena da presentzia eta dohain. H a u bizitza hau: Z u argitasunagatik, gizakia heriotzeagatik. B u k a bedi bekatua! Hona ola den Z u baztertzea hainbeste gerra artean halako edertasunik uztea! Ez zaitzala, Jainko, gizakiak behartu eta egunen batean Z u k damu hartu hari lurreko giltzak emateagatik. Liturgia de las Horas

GIZAKIA Heriotzarekin murgildurik borroka bizian dihardut, hondamendi ondoan oihuka Jainkoari. Eta bere isiltasunak, oihartzun eginez ire ahotsa itotzen du. Ene Jainko! H i l behar baldin badut iratzarririk izan nahi zaitut. Eta gauez gau, noiz ez dakit, ene ahotsa entzungo dut. Ene Jainko, hitz besterik ez dagit Z u ikustearen itzala errepikatuz.

146

IZAN BIHOTZ

IV.

OTOITZAK

147

C.

EGIN BEDI, NIREGAN, ZURE NAHIA

ETOR ZINTEZKE

ESKUAN ESKUA... Jaun goikoaren eskuan dut gau-egun eskua. Hargatik haizen artean ez naiz kezkek hartua. Entzunik ere karraskan galernaren ulua, bihotza daukat bakean eta zutik burua. Jaun goikoaren eskuan dut gau-egun eskua: Harek menderen mendetan gar-j'aiatzen du mundua. Iratzeder

Eta orain, Jauna, etor zintezke. Eseri naiz, jaio ninduzunean seinalaturiko muga urrun hartan. Baina nik ez dut nahi mugan atsedenik. eta etor zintezke. Obeditu dizut. Beti joan naiz bai. ta egun hemen nago nekaturik arras, Z u noiz etorriko. Bitartean ongi loa dut nahiago, zure lege krudela pentsatzea baino. Hemen, eserita nekean, deusezaren atean, edo tormentuaren edota zeruaren (bidearen ertzean) edo Jaungoikoaren edo deabruaren edota bakearen (baina ez sekula neronen bizitzaren) edota ez dakit zeren atadi aurrean. Etor zintezke gaur. Azurmendi, 3.

AITA ita: zeure eskuetan jartzen dut ene burua. Egin ezazu nitaz nahi duzuna. Denetarako nago prest. Dena onartzen dut, gizadian eta nigan zure nahia aurrera joanez geroz. Argitu ire bizitza Jesusen argiaz. E z zen etorri zerbitua izatera, zerbitzatzera baino. ire bizitza eta H a r n bizitza gauza batetan bat izan daitezela: zerbitzuan. Munduko alorrean hiltzen den gari hazia. Bene-benetan, hala izan bedi. Zugan jartzen dut ire bizia. Eman ematen dizut. Zeuk gida ezazu. Jess eraman zuen Espritu berbera emaidazu. Zure eskuetan jartzen naiz, Zeuk nahi duzuna egin dezadan, ust oso-osoz zure eskuetan jartzen naiz... Z u zarelako IRE AITA. Foucauld, Ch. de

148

IZAN BIHOTZ

IV.

OTOITZAK

149

ZINTZO J O K A T Z E N DUZU Maite zaitut. Jauna, zintzo jokatzen bait duzu: azpikeriarik gabe -mizkeriarik gabe-; zure bakar-joko harrigarria pausurik pausu uzten bait duzu irten dadin, maltzurkeriarik gabe -utopiarik gabekartaz karta, tranparik gabe. Felipe, L.

II Nikodemo bezala, aurpegi eman gabe Zure bila dabiltzaneai: . EMAIEZU AUSARDIA, JAUNA. Pilatoren antzera, egiaz galdetzen dutenei eta erantzunik itxaroten ez dutenei: .EMAIEZUARGI GEHIAGO, JAUNA. Fariseanen antzera, itxurazko erlijiotasunez konformatzen direnei: . EMAIEZU MAITASUN GEHIAGO, JAUNA. Tomasen antzera, ukitzen dutena bakarrik sinesten dutenei: . EMAIEZU FEDE GEHIAGO, JAUNA.

ENTZUN, JAUNA! Zabal bihotzok errukirako, sendo bihotzok borrokarako I Z u k , Jauna, esan diguzu: Mundura sua ekartzera etorri naiz. . Z u k ora bidaltzen gaituzun, guk han erre egin nahi dugu. Z u k , Jauna, esan diguzu: Ez naiz bakea ekartzera etorri, ezpata baizik. . Jauna, ez gaitezela lasai bizi. Z u k , Jauna, esan diguzu: ire hitzean irauten baduzue, ire ikasle izango zarete. . Ebanjelioa bakarrik izan bedi gure indarra. Z u k , Jauna, esaten diguzu: Beren fruituetatik ezagutuko dituzue. . Gure fruituak onak izan daitezela beti. Z u k , Jauna, esaten diguzu: ire jarraitzailea, harkaitz gainean eraikitzen duenaren antzeko da. . Harkaitz sendo izan nahi dugu, Jauna, ez hondar arina.

Jerusalengo emakumeen antzera, beti hil-kanpaiak jotzen dabiltzanei: .EMAIEZU EKINTZAILEAGOAK IZATEA JAUNA. Zorion gosez beterik dabiltzan taldeei: . EMAIEZU ZURE HITZAREN OGI BIZIA,

JAUNA.

Bereciartua, I.

ZUZEN E Z A Z U , JAUNA, IRE BEGIRADA Zerorrek jar dezazunean ire sinesmena frogapean eta lainoperik estuenean ibileraz nazazunean, ire aurrean egia guztia ezabaturik nahiz eta ire oinak zalantza egin, egizu ire begirada, lasai-argitsua, nirekin zaramatzadanaren eta baketan nagoenaren aitormen bizi izan dadin. Zerorrek jar dezazunean ire ustea frogapean haizea kutsatzen joan dakidan utziz, eta ire oinpean lurra arrakaltzen dagoenaren usteak

150

IZAN BIHOTZ

IV.

OTOITZAK

zentzugabe nazanean, ire begiradak denei gogora diezaiela, ez dagoela inor ez dla ezer Zugandik ni apartatzeko indarrik duenik, Zeugan bait gabiltza, Zeugan bait dugu amasa hartzen, Zeugan bait gara izan... Eta Zerorrek noizbait uzten baldin baduzu gorrotoak ni zipriztintzea, eta niri lakioak jartzea, eta ire asmoak okertzea, zure Semearen begiradak baan dezala ire begien ordez baretasun eta maitasuna. Cmara, H.

FIDA NAITEKE! Jauna: badugu federik! Sinesten dugu! Baina, zer sinesten dugu? or sinesten dugu? zertan jartzen dugu gure fedea? norengan jartzen dugu fedea? Denek dei egiten digute, esanez: nitaz fida zaitezte! D1RUAK dei egiten digu, INDARKERIAK dei egiten digu, AG1NTEAK dei egiten digu... . Eta esaten digute: Gutaz fida zaitezte: ' diruarekin dena eduki dezakezue! etxeak, kotxeak, jantziak, tresnak... eta zoriontsu izango zarete! Indarkeriarekin O R izango zara, besteak menpera ditzakezu, negozioa aurrera aterako duzu, besteen izerditik biziko zara, baina hori ere zure onerako da! Agintearekin besteen gainetik jarriko zara zure etsaiak azpiratuko dituzu, zure erara jarriko dituzu besteak, denen gainetik jasoko duzu zeure burua! Zer gehiago behar duzu? Belaunika zaitez gure aurrean! Izan fede gure indarretan! B a i , gu gara zure jainko! E z duzu beste jainkoren beharrik! G u k emango dizugu paradisua, mundu honetako paradisua, ez dago besterik! Zatoz guregana!

BILDUMA IREKIA Esanen jarraitzen natzaio: Zuzentasuna. Lege eta Ohiturak arren, D i r u eta Limosnak arren, Zuzentasuna. Apaltasuna, benetako neu jatorra izan nadin; Askatasuna, gizaki jatorra izan nadin; eta Pobretasuna, askea izan nadin. Sinesmena, Kristau Sinesmena, ibili ahal izateko gauez, eta baita ere goizez, goizez batez ere. E t a dena den, senideok, esanean jarraitzen natzaio: Esperantza! Casaldaliga, P.

Z u k , Jauna, bestelako hitzak dituzu! Z u k ez duzu hrrela pentsatzen! Z u k beste hau esaten diguzu: . Diruz eta indarrez atsegina, etxea, jakiak eros ditzakezu, baina zoriontasuna ez!

152

IZAN BIHOTZ

IV.

OTOITZAK

15.1

. Diruz eta indarrez pertsonak, morroiak. emakumea eros ditzakezu. baina maitasuna ez! Diruz eta indarrez botikak, pastilak, drogak eros ditzakezu, baina osasuna ez! . Diruz eta indarrez liburuak, maisuak, anderenoak eros ditzakezu, baina egiazko jakinduria ez! . Diruz eta indarrez eros ditzakezu apaizak, eliza, legeak, baina fedea ez! . Diruz eta indarrez lurra eros dezakezu, sasijainkoak eros ditzakezu, baina zerua ez, Jainkoa ez, Jesukristo ez! N I zureganatzeko, Z U E K NIreganatzeko maitasunaren bidea besterik, hori besterik ez dago! Bereciartua, I.

Badugu eskurik, ez gizonik, eta daudentxoak eskuak loturik? Jess: ez duzu eskurik, zurerik, bai, gurerik, senidetasunerako, justiziarako badugu ahalmenik. Gure artean, aurrerantzean ez goserik, ez tirorik, ez hondamenik ' sor ez dadin, badugu eskurik... Jess: ez duzu eskurik, zurerik, bai, gurerik! Gureak zure dituzularik!
;

Badirudi oinak lotu zaizkizula! Z u k , J E S U S , ez bait duzu aurkitzen, ez biderik ikusten, gure oinak ez badira ibiltzen jartzen. Askatasun bideak, maitasun urratsak... ez badira urratzen, ola ikusi guk Z u gure artean ibiltzen? Jess: ez duzu oinik, zurerik, bai, gurerik, maitasun eta askatasun bideak eginik, Z u ibiliko bait zara gure oinen urratsetatik... Gure historian sumatu dugu zure eskuen gozoa zure eskuen indarra! Gure historian nabari dugu zure oinen pausoa, zure oin beroen sugarra!

JESUS: Z U E T A G U Badirudi ez duzula eskurik! G u k , Jess, guk badugu, bai, eskurik! Ikus gure lanak... Bada etxegintza ederrik, dorre luzerik, izarretarainoko tresnarik, atomika indarrik... Baina, ez dugu gizonik! Ikus gure lanak! Badugu eskurik, eta egin, ez dugu gizonik egin! Bada bazterretan gizonik, tristerik, ez lan, ez ogirik, batzuk aserik, asko goserik...

154

IZAN B I H O T Z

IV.

OTOITZAK

G u gaituzu orain eta hemen, zure oin eta esku: historia egiten eta zertzen, badugu Zugan eta historian leku! Bereciartua, I.

EZ DA HARROPUZTEN, JAUNA, IRE BIHOTZA E z da harropuzten, Jauna, ire bihotza. E z dut milioien jabe izan nahi, ez eta liderra, ez lehen ministrada. E z dut jendaurreko jarlekurik amesten, ez nabil kondekorazioen atzetik. E z daukat ondasunik, ez txeke liburuskarik, eta bizitza asegurorik gabe ere ziur nago, bere amaren besoetan lotan haurra antzo. Izan beza Israelek bere ustea Jaunagan (eta ez bere liderrengan). Cardenal, E.

ZUGANDIK URRUN EZ DAGO NIRETZAT ZORIONIK Zugan ezik -esan nion n i k ez dago niretzat zorionik. E z ditut nik zinema izarrak gurtzen, ez eta politika buruak, gutxiago nagusitzarrak. Ez ez ez ez Ez ez Ez ez gara beraien egunkarien harpidedun, eta beraien alderdietan izendun, gara sloganez mintzatzen, dugu beraien aginterik jarraitzen. ditugu beraien saioak entzuten, beraien iragarpenik sinesten. gara beraien apainkeriaz jazten, dugu beraien etekinik erosten. i

ZEU BEHAR ZAITUT, EZ DUT BESTE INOR BEHAR! Z e u behar zaitut, ez dut beste inor behar! U t z iezadazu ire bihotzak behin eta berriz esan dezadan. G a u eta egun zentzugabetzen nauten beste gurari guztiak gezurrezko eta huts dir barru barrutik. Gauak argiaren erregua bere ilunbetan ezkutatzen duen antzera ire oharkabearen ilunbetan oihu hau oihukatzen dut: Z e u behar zaitut, ez dut beste inor behar! Bakeak bere ahalmenaz jotzen duenean, ekaitzak bakea biiatzen duen antzera, halaxe jotzen du ire errebeldetasunak zure maitasuna, eta oihukatzen du: Z e u behar zaitut, ez dut beste inor behar! Cardenal, E. Tagore, R.

E z gara beraien kide lagunarteetan, ez dugu jaten haien jantokietan. E z ditut amesten haien menurik, ez dut dastatuko haien libaziorik. L u r Aginduan Jauna dut ire saila, arlo ederra jo dut aukeran, Lur Aginduaren solo banaketan. Beti zauzkat aurrean eta pozez jauzika dauzkat gangail guztiak. Gauean ere, lotan nagoelarik, eta oharmenik gabe ere onetsi egingo zaitut!

156

IZAN BIHOTZ

IV.

OTOITZAK

BEHAR NAUZU, JAUNA Jauna: Zure ahalmenkak du gizonaren lana emankor egiten; eta gizonaren eskuek dute zure lana egunez egun osatzen. Mahasti sail bat ezarri zenigun, esanez: LANDU EZAZUE... Mahai huts bat erakutsi zenigun, esanez: OGIZ BETE EZAZUE... Borroka zelai batetan jarri gintuzun, esanez: B A K E A SOR E Z A Z U E . . . Eremura goizean goiz eraman gintuzun, esanez: HIRIA ERAIKI EZAZUE... Lanabesak eskuetan jarri zenizkigun, esanez: SORKUNTZA ORDU A DUZUE... Entzun orain gizonek une honetan zure alorrean egiten diharduten laaren hotsa! Bereciartua, I.

hortik kanpo ez bait da gizonik, ez kristaurik... maitatu eta maitatua izatearen sorburu zoragarri... premia hori ase gabe ez bait da gizonik, ez kristaurik! Gure Jainkoa! Elkarteko Jainkoa! Historia luze baten bihotzean gizonok dugu zure egarria, egarria eta antsia... Zentzubidea Z U zaitugu, bid zentzuzkoa gurutz bideetan, bid nahasietan, norabidea Z U bizitzako baso ilunean!
5

Gure Jainkoa! Elkarteko Jainkoa! Maite, gure historia maite duzu, Jess guri emateraino maite gaituzu! B E R A gabe bizi gaitezke izu, B E R A R E K I N denak du zentzu, denak zentzu! Gure Jainkoa! Elkarteko Jainkoa! Berri Onaren Jainkoa! Zorionbideen Jainkoa! Behartsuak, errukitsuak dituzu maite; barkatzaileak, negar dagitenak zure bihotz hondoan daude; banatzen, jasotzen dakitenak dituzu adiskide, justiziagatik erasotuak gizonen alde... Z U denentzat Z O R I O N B I D E !

GURE JAINKOA! I. Gure Jainkoa! Elkarteko Jainkoa! Gure bizitzaren gaurkoa, eta gerokoa, gure ezinen betegarri, gure laen osagarri... gure bizitzaren gailur, eta heriotzaren garaile ziur! Gure Jainkoa! Elkarteko Jainkoa! Familiako elkartearen oinarri, elkarte ororen bizigarri, maitasunaren iturri, elkarterako deigarri...

II. Goiko eta beheko Jainko! Jainkoa, gure Jainkoa! Gure Jaun goikoa! Hala esaten dizugu, hala erakutsi digute

158

IZAN BIHOTZ

IV.

OTOITZAK

Gure Jainkoa: hitz honek bete du gure ahoa, halakoxea izan bait da gure barne osoa, gure eguneroko hotz-beroa, gure ezina eta amodioa... E z dakit betetzen ote gaituen... ni eta lagun hurkoa! Jainkoa! Oso Goikoa...

III. Nolako Jainkoa? Jainkoa, gure Jainkoa! Gure Jaun goikoa, urrutikoa, zeruetakoa, ez lurrekoa, ez hemengoa, ez gure artekoa, gure auzokoa... Horrelakoa ote zaitugu?... Z u hor jarri zaitugu, zeru goian: Z u hor oso ondo zaude, baduzu zure tokia, zure etxea hor duzu: guk geure etxea hemen egingo dugu, i guk geure lana geure erara egingo dugu, guk geure ondasunak geure legera erabiliko ditugu, gure negozioak geureak ditugu, gure bizitza geurea da... Zaude Z u zeure zeru horretan, gauden gu geure lur honetan, Zuk baduzu zeure tokia, G u k badugu geurea... eta kito! E z zaitugu nahastu nahi gure zereginetan: Z u ongi zaude zeure zeru goi horretan! Zuri dagozkizunak eskaintzen dizkizugu: iganderoko Mezak, lege batzuk, agindu batzuk, limosna batzuk... H o r i dena Zuretzat duzu! Horrekin zure adiskide gaituzu! E z ote zaude pozik gurekin? Beste guztia utzi ezazu gure esku: Zertan sartu behar duzu gure bizitzan! Z u gurekin sartzen ez bazara, gu konforme gaude Zurekin! Z u gurekin sartzen bazara, guregandik bota egingo zaitugu! ahaztu egingo zaitugu! ukatu egingo zaitugu! Jaun goikoa: zaude goi horretan! Beharbada, Jauna, hrrela pentsatu dugu Zutaz! Baina, ez geunden lasai!

Goian bazaude, goian bakarrik, hemen gauzkazu erbesteraturik, umezurtz izanik, lurrean lurrari loturik, begiak lausoturik, senide izan ezinik... G o i k o a , oso Goikoa, urrutikoa, zeruetakoa, ez lurrekoa... Hemengoa? Gure auzokoa? Gure etxekoa?

Hala pentsatu dugu Zutaz, baina ez geunden lasai... E z ote gu maitatzeko zai? E z ote zara arduratzen gutaz?

A I T A esan nahi dizugu, hori Jesusek erakutsi bait digu: Zeruetako A i t a , baina hemen gaudenon eta Zugana deituak gaudenon A i t a ! Txikien eta pobreen A i t a , otzanen eta errukitsuen A i t a , langabetuen eta drogazaleen A i t a . erasotuen eta bakegileen A i t a , bihotz eta begi garbi direnen A i t a , hemengo bizitza maite dugunon, eta betirakoa itxaro dugunon A i t a . . .

Eskerrik asko, A i t a , Jesusengan zure aurpegia erakutsi diguzulako!

IZAN BIHOTZ

IV

OTOITZAK

Ez ote zara gutaz arduratzen? Gutaz arduratzen ez bazara, ola deitzen zaitu Jesusek AITA? Zeruetako A i t a zaitugu, hemen gaudenon A i t a , lan egiten dugunon A i t a , nekatzen garenon A i t a , maitatzen dakigunon A i t a , ezberdin garenon A i t a . minez gaudenon A i t a , pozik gaudenon A i t a . . . denon A i t a !

D.

DAMU DUT, JAUNA

BARKA, JAUNA

Jauna, ire beharrizan haundiagatik, ezer ez naizela jakinik eta zure ontasuna bitarteko harturik, hemen nauzu erreguka. Begira ire bizitza: Ezer balio ez duten egiteak... Sinesmen epel bat... Bekatu ugari... E t a hainbeste meriturekin, ola ausartzen naiz zure ondoan egoteko gogoa izaten? Ez, ardorik edan gabe ezin da moskortu! Ene Jaungoiko, Z u iraindu eta gero ola poztu naiteke eta, era berean, ola ez poztu, B I Z I zarela jakinik? ola erabili ahoan zure izena nik, bekatari honek, eta ola gelditu, E R R U K I T S U zaren horri erregutu barik?... Zugana jasoten ditut bekatuz beteriko eskuok eta itxaropenez beteriko begiok. Onar nazazu, B I H O Z B E R A zaren horrek, eta barka ire bekatuak, ahula bait naiz. Yahya-ibn Mo'adh

Senide nahi gaituzunon A i t a ! Bidegabekeririk nahi ez duzun A i t a ! Txikien eta baztertuen A i t a , batez ere! Lana eta ondasunak banatzen dakigunon A i t a ! Zure ondoan morroirik ikusi nahi ez duzun A i t a ! Hemengo bizitza denontzat ederragoa, denontzat eramangarriagoa, denontzat pozgarriagoa... egin nahi dugunon A i t a ! Hemengo bitzaren betea Zugan aurkituko dugula itxaroten dugunon A i t a ! Zaude, Jauna, gure artean, B i z i , Jauna, gure artean, Senti zaitzagula gure artean, gure arteko bizitza argiz eta lorez bete dezagun, fedez eta maitasunez igurtzi dezagun! Jaun goikoa: zaude gure artean! Bereciartua, I.

EZ DIET ZINTZOEI DEITZEN Hauxe dio Jaunak: Zintzoei ez diet deitzen, gaiztoei egiten diet dei.

162

IZAN BIHOTZ

IV.

OTOITZAK

163

Zintzoek nahiko dute beren ontasuna. Birtuteak, baloreak, merituak, konpromisuz beteriko bizitza bat dute, urrezko liburu batean idatzita! Zertarako behar naute? Gaiztoentzat bakarrik daukat zerbait. Onak izango direla mila aldiz agindu arren, bekatu egiten jarraitzen dutenentzat. Eremu bat, denda bat eta ire adiskidetasuna eskaintzen diet. Daukadan guztia da. Neurea den guztia ematen diet. Zintzo direnentzat ezer ere ez zait gelditzen. E t a Jesusek, plazako zuhaitz batetara igo eta hauxe dio oihu haundiz: Emagalduak zuen aurretik sartuko dir Jaungoikoaren erreinuan. Loidi, P.

Barru-barruan ateo bat naiz eta Z U . . . nik noiz sinestuko itxaroten! Loidi, P.

ARDI GALDUA Zatoz, Jess, bila nazazu, bila ezazu ardi galdua. Zatoz, artzain ona, utzi larogeita hemeretziak eta bila ezazu galdurik dabilena.
v

Zatoz, Jauna, urrun nago, otsoek inguraturik. B i l a nazazu, A u r k i nazazu. Onar nazazu. Eraman nazazu. Bai, biiatzen duzuna aurkitu, besoetan hartu eta eramaten badakizu. Zatoz eta eraman nazazu zure urratsen atzetik. Zatoz, Jauna. Izango dugu askatasuna lurrean eta poza zeruetan. Anbrosio, S.

ATEOA Sotanoan ateo bat daukat, ateo bat etxe barruan, ez du sinesten benetan, Zugan ust osorik ez du jartzen. Sinesten du Zugan, baina ez guztiz. Baietz dio, baina beharbada esan nahi dizu. Entzuten dizu, baina hitza ahoan duzula ihes egiten dizu. Barru-barruan ateo bat daramat lehorra, iluna, orria zuritan izenpetzen ez dakiena, beti gordetzen du zerbait beretzat.

APURTU DITUZU IRE L O T U R A K Ene Jaungoiko, esker onez gogoratzen zaitut eta niri didazun maitasuna goraipatzen dut.

164

IZAN BIHOTZ

IV

OTOITZAK

165

Bete daitezela ire hezurrak zure maitasunaz eta esan bezate: Zeu zaude nigandik hurbilen. beste inork baino maiteago au J a u n a k . ire loturak apurtu egin dituzu. Taldean iragarriko dut ola egin duzun eta lagun guztiek esango dute: B E D E I N K A P E N A da benetan gure Jainkoa. Bera sartzen denean, heriotzak ihes egiten du eta bizia oparo sortzen da. Agustn, S.

B A R K A M E N OTOITZA Jainkoaren eta zuen aurrean aitortzen dut, Jainkoaren asmoari, lagunurkoaren eraiketari eta ire aurrerapideari eragozpenak jarri dizkiodala, ire ekintza gaiztoez eta eginbeharrak ez eginez. Horretarako Jainkoaren barkamena eta aupada behar ditut. Horregatik bizitzaren zoriontasuna lortu duten sinestedun guztiei -batez ere Mariari, Jesusen A m a r i eta zuoi, ire lagunoi, Aitaren aurrean erregu dezazuela eskatzen dizuet, Jesukristo gure Jaunaren bitartez. Hebraiar errituala

ETXERA ITZULTZEA Egunero zure altzora bihurtzea. Ihes egin eta berriro etortzea. Etorri eta joan. Gure bizitza zure etxetik eta zure adiskidetasunetik amaigabeko ihes egitea da. Ondasunak hartu eta bagoaz, eta emagalduekin alferrik galtzen ditugu. Denbora eta bizia gastatzen ditugu, gure gaitasunak diru eta indarrak, maitasuna alferrik gastatzen dugu. Eta zure soroak ez ditugu goldatzen, zure eta gure etxaguntza ez dugu jorratzen, eta gose gara... Goseagatik gogoratzen gara Zutaz. Hau bai lotsaria! Goseak, bakardadeak, dirurik ezak dakarkigu Zugana joateko gogoa: Urdaila, Bihotza, Patrikera hutsa... Loidi, P.

166

IZAN BIHOTZ

IV

OTOITZAK

E.

GORA ZU, JAUNA

IRE BIHOTZAK, ESKERTSU K A N T A T Z E N DU Jauna, ire bihotza, eskerronez gainezka dago zure dohain eta onespenak hainbat bait dir. Bihotz eta ezpainen abestia ez litzateke nahiko izango ire bizia zure zerbitzuan jarriko ez banu, ire egiteek Zuri aitor egiteko. Zuri eskerrak eta gorespena, Z u k ezerezetik atera eta aukeratu nauzu, zure maitasun eta aurpegiaz zoriontsu egin nauzu. E z zaitut ondo ezagutzen, ire beharrizanak ere ez ditut ezagutzen. Baina Z u k , A i t a . osorik ezagutzen gaituzu. Z u k maite nauzun beste, ezin maite neure burua. Z u k Jauna, bihotz bakarraz sortu nauzu, Zuretzat izan nadin, Zuretzat bakarrik. Jauna, zure aurrean egotea, izan leikeen gauzarik atseginena da. Une honetan, zure aurrean aurkitzen naiz. Nahi duzunean eta nahi duzun eran, onar nazazu. Egizu nirekin Zeuk nahi duzuna. Z u nirea zara eta ni Zurea naiz. Hauts apur batez, zure antzeko egin nauzu eta zure seme-alaba. Aintza, gorapen eta ospe Z u r i gizaldi eta gizaldietan. Sundar Singh

eman, izan, egindako guztiagatik. Egizu, A i t a , nik ere, dakidana zabaldu, dudana eman, dezakedanean ekin eta naizena eskain dezadala elkartean, behartsuen zerbitzuan. Zeuk hasi duzu... Zeuk amaitu. Kortazar, J.M.

JAUNA, ESKERRAK Jauna, eskerrak, indartsuak izan bait gaitezke. Jauna, eskerrak, zintzoak izan bait gaitezke. Jauna, eskerrak, alaiak izan bait gaitezke. Jauna, eskerrak, ematen diguzun biziagatik. Jauna, eskerrak, aske nahi gaituzulako. Jauna, eskerrak, ardurak ematen dizkiguzulako. Jauna, eskerrak, lagun izateko gai garelako. Jauna, eskerrak, hrrela gizon-emakume anaikorren mundua egin genezakeelako. Anonimoa

ESKERRIK ASKO Aita, eskerrik asko irakatsi didazunagatik, emandako guztiagatik, egin nauzulako, zarenagatik. Eskerrik asko, Aita, zeure seme-alabek, ire guraso, lagun, adiskide, testigu, profeta, irakasleek eta herriak irakatsi,

TOKI GUZTIETAN ZAUDE T o k i guztietan zaude, ezkutuan, hurbil eta mintzalari;

168

IZAN BIHOTZ

IV.

OTOITZAK

isiltasuna begira daukazu; ikusten zaituzten gizon-emakumeak badira eta Zurekin bizi dir. Haragizko gizon-emakumeak, argi eta harriz eginak, harkaitz eta odolez, gizatalde amaigabeak, zure herri eta zure hiria, hemen, lurrean. Zure presentzia eskertzen dugu, aintzinakoa, apala, zintzoa, higikorra. Zure presentzia sinesten dugu eta berarekin bizi gara, geure ogiaz bizi garen bezala, bakearen dohaia antsiz itxaroten dugun eran. Oosterhuis, H.

Jauna, eskerrak ematen dizkizut inguruan hartu nauzulako, ire zalantza eta buru gogorkeria eta guzti ere, kopetan dudan zure egunsentiko argiagatik, Zeu zarelako, eta ire arimak zure izena goratzen du. Champourcin, E. de

NI N E U G U Z T I A K J A U N A R I A B E S T E N D I O N i neu guztiak Jaunari abesten dio. Abestu, eta pozez, dardaraz nago. E z dut gordetzen hau. Orain ez naiz beldur. Jautia, zoriontsu naiz. Z u k salbatu nauzu! Jaunak hil eta bizierazi, heriotz eta biziaren nagusia da. Behartsuari aberasten laguntzen dio eta zapaldua jaiki dadila nahi du. Hautsetatik jasotzen du behartsua eta eskekoaren mina urruntzen du. Beste gizon-emakume guztien artean, gizaki denaren ust ona ematen dio eta duintasuna itzultzen. Chalet, F.

MAGNIFICAT Jauna, eskerrak ematen dizkizut, bekokian dudan zure egunsentiko argiagatik, eurietako eguzkiagatik, zure suaren guraria niregan sortu zelako; laino ilun horregatik, han estaltzen bait duzu zure aintza ez dena, zure zauriaren aintza, zure esku irekiaren aintza, zure isiltasunarena. Eskerrak bultzakadagatik, Z u k itxaroten ninduzun bidera eraman ninduen bultzakadagatik, hantxe bota zenuen etxe hauskorra, ni ire egiari bizkarra emanez bizi nintzen etxe hauskorra. ire begietan munduaren huskeria ikusi duzu, eta bularra zikintzen digun diru gose larria eta Zeuk, gu salbatzera etortzea, ontzat hartu zenuen udazkeneko orri arte samurrean. Egun hartako goiza! Eta zure ahotsa ahotsen artean... Z u maitatzean, isildu egiten ziren, orri kirrizkarien isiltasun gozoan, enbor murriztuaren pena isilean.

HAZI NAHI DUT, JAUNA! JAINKO AITA: Gutako bakoitzak, gure edadea, gure adina daukagu. Denok ohartzen gara: gure kristau fedea gaur ez da txikitan bezalakoa... Gure gurasoek, beren fedeak eta maitasunak eraginda, gure izenean eta gure onez egin zutena berritu nahi genuke. NIK N E U K , N A I Z E N A N A I Z E N H O N E K , ire izenean egin nahi nuke ire aitormen hau, hemen dauden lagun hauekin bateratuta...

J A U N A : ez naiz haur, denboraldi hori utzi nuen. Bizitzaren bihotzean sartuta nago:

170

IZAN BIHOTZ

IV

OTOITZAK

171

ire lagunak eta ire lanak ditut, familia batetan eta herri batetan nago, ire erantzukizunak, ire responsabilidadeak eskuartean ditut egunero. Eta ire egoera honetatik, zure eta gure Jesusengan jartzen ditut ire begiok, eta, Jesusekin batera, Zuregana, A i t a , jasotzen ditut ire buru-bihotzak.

gogorkeriara, gorrotora, haundinahira, lasaikeriara... Jarrera eta jokaera horiei uko egin nahi diegu. Kate horiek hautsirik maitasunaren askatasunean bizi nahi genuke! Eta bid honetatik lagundu nahi diegu besteei ere. Gure bizitza etengabe berritzen eraman nahi genuke. Eta, ahal dugun neurrian, gure ingurugiroa ere 'hobetu nahi genuke, Zure bideetatik elkarrekin ibiliz. E l k a r maitasuna baloratuz, barkamena eta senidetasuna, justizia eta askatasuna, elkartasuna eta poza, alaitasuna eta itxaropena zabalduz. Bereciartua, 1.

AITA: sinesten zaitut, maite zaitut, onartzen zaitut. Z u gabe, ire bizitzak eta ire etorkizunak beltz lirateke, lehiorik gabeko etxea bezalatsu, aterik gabeko etxe iluna bezalatsu. JESUS: harrigarria zaitugu, Aitaren maitale sutsua, gizonen aldekoa, txikienak eta baztartuenak, ahaztuenak eta behartsuenak maite dituzu. JESUS: zure garaiko indarren aurrean libre sentitu zinen, gorrotoaren ordez maitasuna jarri zenuen, bengantzaren ordez barkamena, etsipenaren lekuan itxaropena, heriotzaren aurrean Aitarengan konfidantza betea, - A i t a k biztu bait zintuen-. J E S U S : harrigarria zara, zaila... baina... baita zoragarria ere! Maite zaitut. Sinesten zaitut!

BAZKO UDABERRIA Neguaren hotzak eta gogorrak udaberriko indar berri dakar! . UDABERRIA: bizi berriaren jaia! Bizi berriaren esnatzea! heriotzetik bizitzara esnatzea! hotzetik berora iratzartzea! BAZKO A: bekatuaren eta heriotzaren negutik salbamenaren eta argiaren pozetara igarotzea! Zein ederra eta alaia den argia! Zein pozgarria goiz argia, goiz eguzkia! Zein alaia udaberriko argia, udaberriko txori abestiak, udaberriko bizitzaren esnatzea! Z e i n gogorra eta hotza negua! Z e i n gogorra eta hotza heriotza! Argia baino are gehiago iluna! Poza baino are gehiago etsipena!

Eskerrik asko, Jauna, ez bait gaituzu bakarrik uzten. Zure A R N A S A , zure E S P I R I T U A agintzen eta eskaintzen diguzu. Indar hori gabe, ola bizi gaitezke ilusioz beteta? ola bizi daiteke hainbeste kristau indar hori gabe? Bultza gaitzazu etengabe indar horren eraginez, gizon-emakume berri izan gaitezen. Baina, bestelako indarrak ere badira, Jauna! Z i r i k a eta zirika bazter guztietatik. Bekatura, Zure bideetatik urruntzera, morrontzara makurtzen gaituzte: materialismora, setakeriara.

172

IZAN BIHOTZ

IV.

OTOITZAK

173

Baina, badator udaberria, eta dena berritzen da: iluna argitzen da, eguna luzatzen da, zelaiak indar berriz jazten dir, gure zuhaitzak kimu berriak ematen dituzte, isilik zeuden txoriak kantuari ekiten diote, isilik zegoen bizitzak bizi aztarnak ematen ditu... H i l zen Jess, -hura bai izan zela negu gorria-, baina badator udaberria. badator Bazko eguna, eta dena argitzen da: apostoluen gaua argiturik geratzen da, ikasleen iluna egun argi bihurtzen da, etsipena itxaropen bilakatzen da, negarra poz, ezina ahalmen, Koldarkeria ausardia... Kristo biztu da! Udaberria jaio da! Argia sortu da! Eta... dena berritu da! Eta zuhaitzetan hosto berriak, lore berriak erneko dir, eta fruitu emango dute! Eta gure baratzek indar berri bat hartuko dute, eta gizonaren lana lagun, fruitu berriak emango dituzte! Eta lehen kristauak indar berriz jantziko dir! Beldurtiak. ausartak egingo dir! Beldurrik gabe beren fede testigantza bazter guztietan emango dute. Kristo biztu da, Kristo bizi da! Kristo gure Udaberri da! Udaberri fruituak eman ditzagun. Bereciartua, I.

F.

GURE BIDERAKUSLE, JAUNA, IZAN ZAITEZ

OI E N E B I H O T Z B A R N E K O . . .

O i ene bihotz barneko Jainko maite-maitea, noiz izango naiz betiko Zutaz bete-betea? O i ene bihotz barneko Jainko maite-maitea! Noiz izango dut bihotza oso-oso zurea? Noiz izango dut bihotza amodioz errea? N i r i nahiz egin uko, Z u r i oihuz banago: noiz ote naiz hegaz joango niregandik gorago? Noiz nauzu oso-osorik mundukeriaz hustuko? Eta noiz bero-beroki goi-argiz zoratuko? Emaidazu zure bihotz zabalaren zabala, ez nagokizun beti hotz orain nagoen bezala. Noiz dut zinez sinestuko nigan bizi zarela, isuririk niretzako zure Jainko odola. Piztu ezazu, niregan Zuk zenuen Gogoa, noizbait eskain diezazudan naizen, naiten osoa E z dut emana oraino beharko nuken guzia, gurutzean ez naizen bitartean amodioz josia.

174

IZAN BIHOTZ

IV.

OTOITZAK

U r r a ezazu ta zeharka ire bihotz lehorra urtu dadin odol-xortaka zure bihotz barnera. E z naiz egongo zeru minez, ez naiz egongo gehiago: aspaldi baitut negarrez Zuganaino hel gogo. O i ene bihotz barneko Jainko maite-maitea, zer zoriona betiko Z u r i begira egotea! Iratzeder

beti aurrera, beti gorantza ahalegintzeko. Kortazar, J.M.

GAUZA BAT Gauza bat eskatzen dit eskatu bihotzak, hartan bai ditu bere solas eta pozak. Bihotzak gauza bat, Z u k , aitzitik, beste bat. Gehiegi gogor zara nirefpozarentzat. O i n azpian bihotz hau, Z u alai, Z u argi... O d o l berri berotan, bernak zarta gorri. O i , zer azkeneraino zabiltzan triskari, ire pozaren mahatsa lehertu eta iresi! Tolara-zanpalari ardo-lorez jantzi, zanpalari gogotsu, zanpa-zanpalari: Zapaldu ire poza, zapaldu plist-plast. Zure pozaren poza gozoagoa zait. Gandiaga, B.

138.

SALMOAREN OTOITZA

Jainko Jauna, Z u k ezagutzen dituzu gure gogorakizunak, eta gure bideak ez zaizkizu ezkutuak. Z u k babesten duzu gure bizitza, betidanik eta egunero guregana duzun begiratu xamurrez. A r g i itzazu gure bideak zure Seme Jesukristoren bidez, eta eraman gaitzazu betiko bizitzara daraman bidetik. Salmoekin Apaolaza, A. otoitzean, 480 or.

EMAIDAZU Eguneroko ekintzak eta ekintzak, eta askotxu, onak: emaidazu kemena horietan jator jokatzeko, emaidazu zabaltasuna tokian tokikoa orduan ordukoa jartzeko, emaidazu argia arruntkeria eta zereginean ez erortzeko.

EMAIDAZU ZURE INDARRA Aita, egizu Z u k ikusten duzuna ire begiek ikus dezatela. Egizu, sortutako guztian zure ahotsaren abarrotsa ire belarriek entzun dezatela. Egizu, saminduraz itota dauden gizon-emakumeentzat eztizko bainu bat izan dadila ire hitzegitea.

176

IZAN BIHOTZ

IV

OTOITZAK

177

Egizu, ire ezpainek zure maitasun eta alaitasuna baino ez dezatela kanta. A i t a maitea, eraman ezazu aurrera, ire bitartez, egiaren eginbeharra. Izan ire eskuak gizon-emakume guztien zerbitzutan lanpetuta. Egizu. Zure bila dabiltzan gizon-emakumeengan Zureganako maitasunezko haziak etengabe zabal ditzala ire abotsak. Egizu, ire oinak beti zuzentasunaren bidetik joan daitezela. ire ezjakintasunetik zure argirantz eraman nazazu. Aita, zuzen ire bihotza eta bizidun guztienganako begikotasuna sent dezadala. Zure hitza ire hitzaren maisua izan dadila. Pentsa ire pentsamenduekin, ire pentsamenduak zure pentsamenduak bait dir, ire eskua zure eskua bait da, ire oinak zure oinak bait dir, ire bizitza zure indarra bait da gizon-emakumeen artean zuzentasuna izan dadin. Yoganada, P.

Goizero saltoka jaisten dituzu eskailerak eta zelaitik korrika zatoz. urrunean antzematen nauzunean. Goizero hitzik gabe uzten nauzu, nireganatzen zara eta gorputz osoa inguratzen didazu besarkada sendo bero batez. Goizero musika banda bat kontratatzen duzu eta ire omenez jaiegun bat prestatzen, mundu guztian zehar. Goizero esaten didazu belarrira udaberriko ahotsaz: garir, ezerezetik has zaitezke berriro. Loidi, P.

JAINKOA BAINO E Z ZEN IKUSTEN Semearen esku gogorra jaitsi zen amaren aurpegi bigunaren kontra errukirik gabe. E t a larru finean utzi zituen bost hatzamar indartsuen bost marra luze. or da ire ama, eta nortzuk ire senideak? Eta amaren bihotzaren taupada une batez gelditu egin zen. Eta odola ere gelditu zen. Eta aurpegia igeltsua bezain zuria geratu zen, hatzamarren ezaugarriak argiago...

NI NAIZ ZURE ASKAPENA Esan iezadazu, Jauna, niretzat zer zaren. Esan ire erraiei: ni naiz zure askapena. Esan denek entzun dezaten. ire bihotzaren belarriak zure aurrean daude. Zabal itzazu eta esan: N i naiz zure askapena. Ahots horren bila irten eta iritsi! Zure ahotsaren bila irten nahi dut. Zure ahoa ez iezadazu itxi, ez zaitez geldi ixil. Berriro esan iezadazu: N i naiz zure askapena. Agusti, S.

Eta emakumeak sinestedun jarraitu zuen, aurrera joanez zalantzarik gabe. Basamortu mugagabeko gau ilunean... Eta hain zuri zegoen bere aurpegian, hain gardenean, Jainkoa baino ez zen ikusten... Loidi, P.

GOIZERO Goizero irteten zara balkoira eta hodeiertza begiztatzen duzu, itzultzen ote naizen.

178

IZAN BIHOTZ

IV.

OTOITZAK

179

EZAGUTZEN DUZU Z E R E Z K O A K GAREN Ezaguzten duzu zerezkoak garen. Badakizu buztinezkoak garela. Bekatuak larritzen gaitu. Ezin gaitezke hartaz aska. Z u k buztinezko onartzen gaituzu. Gureganako samurtasuna sentitzen duzu. Ezerezetik has gaitezke egunero berriro. E z ezazu bertanbehera utzi zure eskuen zeregina. Loidi, P.

E M A N ZENIDAN IZENA E z dakit zein den ire izena... Z u k badakizu, Jauna. Zure bihotzean dagoen izena ezagutzen duzu. E t a nirea bakarrik da; zure maitasunak betirako emango didan izena zure ahotsari erantzuten badiot. Ahoska ezazu hitz hori, nahiz pozezkoa, nahiz saminezkoa izan... D e i nazazu eman zenidan izenaz, Jauna! Champourcin, E. de

nahiko da niretzat. N i ez naiz beti horrelakoa izan. Eta ez dut beti otoitzik egin eraman nintzazun. ire bidea ikusi eta aukeratu egin nahi nuen, baina orain, eraman nazazu, beti aurrera. Ospe egunak irrikatzen nituen eta, beldur izan arren, ire nahia haundikeriak gidatzen zuen: iragan diren egun horiek ez izan gogoan! Hain oparo bedeinkatu auen zure indarrak, ni ola eraman beti aurrera jakingo du, lautada eta zingira artetik, haitz latz eta uholdeen orroen artetik. Gaua iragan arte e t g o i z e a n irribarrezka aurkitu arte, orain dla denbora asko maite nituen aingeru aurpegi horiek, garai batez galduta eduki nituenak. Eraman nazazu, argi kuttuna, eraman nazazu, beti aurrera. Newman, Kardenala

EMAIDAZU BIZIA, JAUNA Dabidek bizia eskatu zizun eta Z u k bizia eman zenion, urre garbizko koroa bat bezala; bizia eskatzen dizut, ire Jainkoa, eta horrekin nahiko dut, urrezko koroak baino gehiago; zure presentziaren bizia eskatzen dizut; ez nazazu utzi izar gabeko bakardadean; eman iezazkidazu jaiotzak galburuek garauak ematen dituzten bezala hamaika eta hamaika; emaidazu berritasuna ire bizitzarentzat, zentzua ire hitzentzat, jakinduria bat ire belarrientzat; egidazu, argipean bizi nadila, bizkarra ematen diotenek eskuak itzalirik dituzte eta; emaidazu bizinahia etengabeko egunsenti bat bezalakoa izango balitz bizia, oskorriaren aurrean geraturik,

ILUNBEAN ZEHAR, E R A M A N NAZAZU Inguratzen nauten ilunbean zehar eraman nazazu, beti aurrera. Iluna da gaua eta etxetik urrun nago: eraman nazazu, beti aurrera. G i d a ire urratsak: ezin dut ikusi han behean ikus litekeena: urrats bakar bat, bakoitzean,

180

IZAN BIHOTZ

IV.

OTOITZAK

gautik irteten, eguna hasten. Emaiduzu bizia, Jauna, ire bizitzarako koroatze bat bezala, emaidazu bizia. lzagirre, P.

ZURE BOSTEKOA IRE ZORIGAITZEAN E z dezala nik inoiz eska arriskurik gabe bizitzea, arriskuei aurpegia emateko adorea baizik. E z dezadala nahi samin guztietatik aske egotea, ire bihotzak samin hori menperatzea baizik. E z ditzadala bila lagunak bizitzako alorrean, nigan indar gehiago baizik. E z dezadala antsia, dardaraz, Z u k salbatzea, ire askatasuna eskuratzeko itxaropen sendoa baizik. E z nadin hain koldarra izan, Jauna, zure errukia ire garaipenean desiratzeko, zure bostekoa ire zorigaitzean baizik. * Tagore, R.

ZAURITU IRE BIHOTZAREN ZIKOIZKERIA ire otoitza, Jauna, hauxe da: zauritu, zauritu ire bihotzean zikoizkeriaren sustraa. Emaidazu indarra, ire poz eta damuak arin eraman ditzadan. Emaidazu indarra, ire maitasunak fruitu baliotsuak eman ditzan. Emaidazu indarra, behartsua inoiz ere bazter ez dezadan, belauna sekula ere makur ez dezadan indartsuen aurrean. Emaidazu indarra, ire pentsamendua jaso dezadan eguneroko huskerien gainetik. Emaidazu, azken batean, indarra, ire indarra zure nahierara maitemindurik, azpira dezadan. Tagore, R.

BIDAL GURI ZOROAK Jainkoa, bidal guri zoroak errotik konprometitzen direnak, beren buruaz ahazten direnak, ahoz baino gehiago maitatzen dutenak, beren bizia benetan eta oso osorik eskaintzen dutenak. Emaizkiguzu zoroak, jota daudenak, amorratuak, lehiatsuak, grinatsuak; pobretasunean, oinarri finkorik gabe, beren etorkizuna zein izango den jakin gabe bizitzeko gai direnak; eman guri zoroak, jendetzaren arteko beste bat bezala, beren nagusitasuna beren probetxurako erabili beharrean azaltzeko gai direnak. Emaizkiguzu zoroak, gaurreguneko zoroak, bizikera apalez txunditurik daudenak, langilegoaren benetako askatzaileak, bakezaleak, kontzientziaz garbiak, azpikerian inoiz ez erortzeko ausartak; edozein zeregin onartzeko, edonora joateko prest daudenak; askeak eta esanekoak,

OTOITZA Zatoz, sartu, ez dut onartzea beste erremediorik. Denak doazenean, Z e u zara datorrena, denek irteten direnean, geratzen dena, dena itzaltzen denean, bizten dena. Inoiz ere hutsik egiten ez d u e a . Begira nazazu hemen, aulki batean jesarrita eta marrazten... Denak doaz, erdi asperturik. Egizu behetik datozen gauzetara ohituratu nadin. Emaidazu axolagabetasun salbatzailea. Egizu beste mirari bat: emaidazu irria, bihur nazazu pailazoa, Jauna. egidazu pailazoa. Fuertes, G.

182

IZAN BIHOTZ

IV.

OTOITZAK

berezkoak eta tinkoak, samurrak eta sendoak. Emaizkiguzu zoroak, Jauna, emaizkiguzu zoroak. Lebrel, L.J.

G.

JUSTIZIA ETA ASKAPENA

45. SALMOAREN OTOITZA

ZEUK ASKA GAITZAZU

(11. Salmoa)

Zeuk aska gaitzazu, beren alderdiek ez bait gaituzte askatuko. Batzuek besteak losintxatzen. E t a batzuk besteetaz baliatzen. Beren gezurrak milaka irratik zabaltzen dituzte. Gezurrak asmatzeko bulegoak dituzte. Horiek zera diote: Propagandaren bidez nagusituko gara. Propaganda gure alde dago. Txiroen morrontzagatik, zapalduen intziriagatik, oraintxe bertan altxatuko naiz, dio Jaunak, irrikatzen duten askatasuna emango diet. Baina Jaunaren hitzak garbiak dir, eta ez propaganda hutsa. Nonnahi dir beren armamentuak. Beren ametrailadora eta tankeek inguratzen gaituzte. Medailaz beteriko hiltzaileek iraindu egiten gaituzte. Beren klubetan topo egiten dutenek guk txaboletan negar egiten dugun bitartean. Beren bizitza osoa jatordu eta jaietan ematen dutenek. Cardenal, E.

Goi-goiko Jauna Z u k dena dezakezu: atzerrien gain eta lurraren gain nagusi zara. Zure Semeak gure giza izatea hartu duelarik, harrigarriro gure artean gertatu zara, eta Eliza Harriaren gainean eraiki duzu. Geldierazi gaur ere gure artean guduak, txehatu fusilak, kiskali pistolak eta metrailetak, ken gure artetik gorrotoak eta ezin-ikusiak; befbrkigu zure ur-besangetatik bizi berria, egunen batez zure herri izan gaitezen inongo beldurrik gabe. Salmoarekin Apaolaza, A. otoizean, 160 or.

33. SALMOAREN OTOITZA Jess Jauna, Z u zaitugu behartsuen eta apalen salbatzailea, atsekabetuen poz-emailea. Entzun gaitzazu zure bihotz onez; ager iezaguzu zorion bidea. Dasta dezagula Zurekin batean zein samur den Jainkoaren onginahia, eta goretsiko dugu Zurekin batean, gizaldien gizaldietan. Salmoarekin Apaolaza, A. otoitzean, 122 or.

OINAZEAREN L E G E A N Oinazearen legean ikasitako bizitza ez da hilko eta itzaliko sekulan.

184

IZAN BIHOTZ

IV

OTOITZAK

185

Gauerdiko isiltasunean agertzen zaigun leial hori beti izango dugu gure ibilaldietako laguna. Gorputz nekatuak atsedena nahiko lukeenean, norberaren sentimendu ahaztuetatik badatorkigu tristuraren besoetan, irribartsu, eta bihotzean esertzen da eskubidez tokatzen zaion lekuan. Noizbait pentsatu izan dut... Baina ez da zilegi oinazea itotzea, ez da zilegi belarriak itxi eta ez entzun nahi izatea. Egunaren ordaina baldin bada, onar dezagun. Kastigu bat baldin balitz, ez dezagun ihesik egin. Oinazeak, gauean, gizonaren barrunberik ilunenak garbitu eta sendatzen bait ditu. Bizitzaren prezio garestia da oinazea, pauso oker guztien kontzientzia, kontzientiz ondo merezia eta ondo desiatua. Gauerdiko ordu larrietan orratz bat bezala bihotzean sartzen zaiguna, oinazea... Eta pozik bizi naiz, halaz guztiz ere, lagun gogor hau nirekin dudanean, inoiz pentsatu izan bait dut,

ai sospetxaren iluna! okerrago litzakeela oinazea hil eta bakar-bakarrik gelditzea sentimendurik gabeko hoztasun ikaragarri batean... Oinazearen burniak irekitako zauriak ez dir sendatuko inoiz sekula. Lele, X.

EGUNSENTIAN Laister etorriko naiz zuregana. Z u gizon zaren hori. karri dizut eskatu zenidan lokarri laztangarria, maitasuna. Kementsu eta egitsu. H a r zazu zugan betetasuna. A i t a batek bezala ez dizut ematen, adiskide bezala baizik. Zure bizitzan bakardade zabal bat sentitzen duzun adiskide hori, hutsunea urratu bakardadea bete begiak argiz liluratu... bihotzetik samina urrundu nahi dizut. Orduantxe gogo zabalak estutzen hasiko dir, zureak eta nireak. Zure presentzia eta nirea

186

IZAN BIHOTZ

IV.

OTOITZAK

1X7

bat egingo dir eragozpen guztiak bentzituaz. Gure poz eta minaren sentiduan sakonduko dugu, gertakizunen oinarri eta ondorioak ikusiak. Adiskidetasunetik indartsuagoak aterako gara, gizon guztien aterpe izateko. Orduan gizonen nahiak gugan kabituko dir, negarrak txukatuko, eta maitasunaren ur berria gugan irristatuko lurbira osoa garbituaz. Aberastasunak ugaritzen hasiko dir denon zerbitzurako jarriaz. Bai. Laister etorriko naiz zuregana. Lete, X.

Eta ez zuen bere buruaren gainean neska batek ire anaiagatik alferrik negar egingo. E z zen mundu hau holakoa izango, ez, eta guk dakigu hitz honek esaten ez duen zer esango lukeen gure hitza zure justizia balitz. Izango baitzan ire hitza zurea ez bezalakoa, eta ez zuen kreatura galdu baten oihartzun bala urik ez daukan desertuan sortuko, eta ez nuen holakoa egingo hitza gizonok gurutzera eramanaren kulpa izatekoa. Zure begiak balira nireok, Jauna, harri batekin, aizto batekin, lotsa batekin itsutu nahiko nuke beharko ire begiratu zurea. Bafha ezin, baina inola ezin. Aingeru bat egin baninduzu behintzat ire hegoak norbaiti emanda hiltzeko... Baina gizon. Eta nork nahi du gaur gizon bat ezertarako! Azurmendi, J.

ITXAROPENEZ Neska bat autobusaren zai dago. Kitarra eskuetan du. Neska pobre bat da, eta aberatsa da. S E R T A O aldeko neska da: eta herrialde hori oso mixerablea da. Eta kantari hasten da: I R E S E R T A O A U T Z I N U E N , pobreegia zelako... I R E S E R T A O A U T Z I N U E N , bere hauts eta harriekin. E Z N U E N G E H I A G O G O S E A K BIZI N A H I . E Z N U E N G E H I A G O A N K A H U T S I K IBILI N A H I . IRE S E R T A O A UTZI N U E N HIRI H A U N D I A N S A R T Z E K O . . . Hiria ederra da, bere argi eta etxe haundiekin... Hiria aberatsa da, bere lantoki eta merkatuekin... H i r i a garbia da, bere kale zabal eta ondo jantzitako jendeekin...

OTOITZA Z u bezain ahaltsu banintza ni, Jauna, ez litzateke munduan tristurarik izango, ez litzateke ume itsurik jaioko, ez litzateke maitasuna nekatuko, ez litzateke ilunbea triste izango eta tristeago argia, eta ni Z u bezain ona banintza onago izango nintzateke Z u baino; Jauna, ez nuen andre konkordunik egingo, eta ez umerik hiltzen utziko eta ez herririk agonian eta ez begien argirik zahartzen eta ez amarik haur hila bihotzaren gainean duela bakarrik abandonatuko.

188

IZAN BIHOTZ

IV.

OTOITZAK

189

B A I N A , ire S E R T A O r a itzultzen naiz: hemen argiak daude, baina ez dago maitasunik! NI ogirik gabe bizi naiteke, NI oinetakorik gabe bizi naiteke, NI etxe gabe bizi naiteke, NI diru gabe bizi naiteke... baina, I T X A R O P E N I K G A B E E Z , E Z ! . . . Bereciartua, I.

Egunero behar ditut bizitzeko Behar D I T U G U . Sinesten dut, sinestu egin nahi dut egun batez gizon-emakume guztiontzat iritsiko ditugula. Arrazoi gabeko itxaropen honetan bizitzeak badu bere erokeria haundi bat, baina badu, baita ere, beste ezerk eman ez diezagukeen edertasun bizikor bat. Ilunbean amiltzen gareean eta begiak itsuturik nora-ezean gabiltzanean, ezbide dirudi sinesteak. Baina ezinaren sabeletik, hortxe, beste aldean bezala, itxaropenak bere abestia daragi, eta bitartean, ziur dakit, ez gara oraindik guztiz h i l . Nork daki bizitza mundukor hau zer egokera hobeagotara alda litekeen. Nork daki gizonaren nahimena noraino irits daitekeen. Agian egunen batean sistema eta moldekizun txar hauek apurtzean, agian, nork daki, biziberritu egingo gara. Egun hartan leiho bakoitzean txori batek abestuko du eta maitasunaren irriak bihotzak berotuko ditu. Egun hartan... Nork daki zer gerta daitekeen egun hartan. hete, X.

ZURE BAKEA Zatoz, Jauna, ez egin irripar, gure artean zaudela esanez! Ezagutzen ez zaituztenak milioika dir! Eta zer balio du Z U ezagutzeak? Zertarako balio du Z u gure artera etortzeak, gure bizitza berdin baldin badoa? A l d a gaitzazu, Berri gaitzazu. Zure mezua gure haragi egin dadin, gure odolaren odol egin dadin, gure bizitz arrazoi izan dadin. Konzientzia paketsu batetan bizitzetik atera gaitzazu! Zure mezua izan bedi guretzat eskakizun haundikoa, inkomodoa... hrrela bakarrik ekarriko bait digu bake sakona, bestelako bakea, zure bakea! H. Cmara

E G U N BAT E T O R R I K O DA Ogia, haizea, itsasoa eta maitasuna egunero behar ditut bizitzeko. Ukatzen zaizkigun gauza horiek. Ukatzen zaizkigun gauza horiek. Ukatzen zaizkigun gauza horiek.

190

IZAN BIHOTZ

IV.

OTOITZAK

JAINKOA HIL DA Jainkoa hil da bihotz askotan. Hileta hotsa sentitzen dut nonnahi. - T e n p l u santuan ere b a i Batzuek azkena eman diote bortxazko heriotzaz. Besteek, berriz, ahantzi dute ardurarik-ezazko hotzaz. Egiaz dugu ostiral santu: barru askotan hezur-mendia; kalbarioko etena, Jaungoikoaren azkena. Jainkoa hil da bihotz askotan, badenik ere oroitu gabe bizi diren askorentzat, batez ere gaizkileentzat... Horien jokaerak adierazten ditu: mundua ez da inoren bihotz, mundua ez da inoren hitza, ez da inoren ardatzez eiho gure bizitza... Ertzaz haruntzik ez duen mundu itxia: eguzkipean erabaki ohi txarra eta onaren auzia, zigorra eta saria. A i t a gabeko mundu umezurtz, mundu itxia. Jainkoa hil dute herri askotan bera delako jakin-ezaren tapaki, gizon nagien osaki, kalte emateko aitzaki, lokartutzeko opio. Bestalde, berriz, ola daiteke hainbeste negar Jainkorik bada? Nondik gerrate, heriotz astun, on izateko hainbeste traba Jainkorik bada? Aberatsen mahaikide ornen... (Birao zakar hau barkatu) Baina askotan (gurea da errua) hori ez al da gertatu?

Jainkoa hil dute aurrerapenak, bihotz sentipenak, mindura zuzenak... Bedeinkatzen ditut denak! H i l bitez betiko hilkor ziren eranspenak. E z den gauzarik ez dezala adieraz Jainkoaren izenak. Jainkoa hil da diotenekin behar dut mintza elkarrizketa batean, arrisku artean; maitasun berak horretaratzen au onginahi betean. Bizitza berri bat sortzera doa. T'egun sentan, nahi nuke nigandik irten, inoiz galdezka, inoiz azalduz sinesmen-kezka, sagaratua non aurkitu, korapiloa non eten... Gaurko giroko ahots zabalak hau esaten dit: Sagaratuaren leku, ez aldare aurrean, baizikan munduan duzu: hor gizartean, behartsu artean, hori eta zuri, beltzen artean, berdin izateko arrazek dagiten borroka latzean. Hirietako giza piloen amets berritan, edertilarien bihozkada argitan... Hau da Jainkoa aurkitzea: giza uretan murgiltzea. Leial izan nahi dut pentsamen hauekin. Lehenago ere Jainkozalea, lagunurkoa maite-ezean, gezurti zela banekin. Lekuona, J.M.

ARTASOROKO BIGARREN SALMOA Ta inguruan, gauzak. Inguruan aide bat mandatuz betea.

192

IZAN B I H O T Z

IV

OTOITZAK

Aldean jantzi bat gauzak eta gizonek ondua. T a alderago gorputz bat gizon eta emakume artetik jasoa. T a arima bat barrurago ta, Jainkoa. T a neu gauzekin aritzeko eta gizonekin eta Jainkoarekin. T a neu, lurraz eta itsasoaz ta izarretaz hitz bat, iritzi bat eman ahal izateko gauza. Neu eguzkipean neu laino artean, neu - m a i l a - , katean gizonekin, gauzekin Jainkoarekin hartu-eman berezko ezin bestezko batean. Neu, gauzetatik Jaunagainoko zubi, neure lur txikian. Gandiaga, B.

Lurrean bizi dut lurraren esistentziaz ohar arazi ninduen bizitza; lurraren zurrumurruetara begi eta belarri zabalez ernai jartzen zaidan bizitza; lurreko esistentziaz kezka arazten auan bizitza; pentsakor eta aztertzaile zerura begira geratzen zaidan bizitza. Lurrean, abioiak dardaratzen duten aide honen pean bizi dut lurrera karga: kableei altuan eusteko burdinak altxatzen dituen lurretik datorkit zirrara bizitzazkoa; bideek daramazkidate pausoak nora-larrosa beteko lurrean. Gandiaga, B.

L U R R A H A R T U DUT Lurra hartu dut esku barruan, eskutada lurra, herriko neure lurra, neure asaben lurra, lurreko neure lurraren lur puska ziurra. Harriaren arreba lurra hartu dut esku barruan, euskaldunen ama lur, uraren kideko lur, suaren sostengu lur, zuraren orpoko lurra. L u r hotza, lur beroa; lur hila, lur bizia; lur nabar, lur argia; lur astun, lur arina; lur samin, lur atsegin;

ARTASOKO ZAZPIGARREN SALMOA Lurrean bai, lurrean bizi naiz. Lurrean dut bizi gaia eta bizi lekua. Lurrean zutitzen naiz goiz oro lurreko arbolen artean, lurreko gizonen artean, lurreko abereen artean, eguzkiaren, euriaren edo lainoaren azpitan aritzeko.

194

IZAN BIHOTZ

IV.

OTOITZAK

195

lur gogor, lur gozatsu; lur iraindu, lur maite; lur jator samurra. Lurra hartu dut eskuan mun emateko, besarkatzeko, bularrean herstutzeko luzaro. E t a gero, neure burua baino gorago jasoz eskua, burutik behera utzi dut sorbaldaz behera jausten, neure lur guztiz behera, lurrezko bataioaren senaletan. Gandiaga, B.

deika dagola Zuri eskainiz euskal bihotzen otoitza. Etsipenera ari direnak aiten fedeak bitz bitza, ez dadin zabal euskal lurrera fedegabeen gau beltza. Eskutan duzu euskal geroa: gutaz erruki, Jainkoa. Iratzeder

GORA BIHOTZAK! Egiyi beltzak Euskalerrian bait ditugu denok orain, argiraino gaitzan eraman Kristorengan gauden anai. G o r a bihotzak! E z ilundu: Kristo dugu beti Jainko. Harek mundua garaitu du eta berriz garaituko. E z gaituzte besteek hilko gu, ez badugu elkar jaten. Bat egiten baldin badugu, or da guri nausituko? G o r a bihotzak! E z ilundu... Gizonentzat hori da zaila: guztiek bat egitea. Hortarako eman dezala gugan Kristok sinestea. G o r a bihotzak! E z ilundu... ola burua makurtu elkarri, hor ez bada Kristo Jauna. E z badugu Kristo lokarri, ola egin batasuna? G o r a bihotzak! E z ilundu: Kristo dugu beti Jainko. Harek mundua garaitu du eta berriz garaituko. Iratzeder

EUSKALERRIARENTZAT OTOITZA Euskalerriak, euskal jendeak egin dituzun Jainkoa, eman diguzu mundu hau baino bihotz bat handiagoa. Euskaldun sena beroa dugu beroa eta osoa, batzuk besteekin etsaitzeraino nahi gauzetan bait doa. E l k a r jatetik gorde gaitzazu euskal semeak, Jainkoa. Gure nahiak baino gorago Z u r i begira ibilki, Euskalerria barnetik maitez denak bat gauden gizonki. Amaituz geroz, euskaldungoa ezerk ezin du desengin. Gure arteko guduez farrez dagon deabruak badaki. E l k a r jatetik gorde gaitzazu euskal semeak, Jainkoa. Arantzazutik Belokeraino goiko A m a r e n bihotza

1%

IZAN B I H O T Z

IV

OTOITZAK

ESAIDAZUE Zer den galdetzen dut lana, zer den justizia, esperantza, maitasuna. Zer diren gizonak. Zer den aide argia, zer den ogia, lur landu biguna, haurren heriotza, esaidazue zer diren. Galdetzen dizuet guztioi zer den pobreen kulpa inoiz inork barkatu nahi ez d u e a . Belaunbikaturik dizuet galdetzen guztioi, arren, esan zaidazuela noiz argituko duen egun berriaren goiza. Azurmendi, J.

ZERU-LURREN JAINKOA, SALBA GAITZAZU Zeru-lurren Jainko Santua, zure aintzaz beterik badago zerua, ez zaitez ahaztu munduaz. Hosanna zeru-lurrak. A s k a gaitzazu gartzeletatik, infernutik. Eta komisaldegietatik, infernutik. A s k a gaitzazu metraileta danbadetatik, salba gaitzazu deabruengandik. Salba gaitzazu gartzeletatik, infernutik. Eta komisaldegietatik, infernutik; beren burua salduta dutenen agintari ustelduengandik, herri ahaltsu inperialistetatik. Bedeinkatuak zure izenean datozenak, bedeinkatua bere herria askatu zuen Semea, eta bere leinu zuzentasun egilea; beraiengan ezagutuko dugu geure burua. Gaiztakeria ezabatzen duzun Jainkoaren bildotsa: ez ezazu utzi ahotsa ken diezaguten, tortura gaitzaten, gosez hil gaitzaten. Jainkoaren bildotsa, isil itzazu beren metraileten ahoak. Barreiro, R.

ETXABOLA Pobreok etxaboletan ez dugu argirik, eta begiotan min, bai. E z baitakigu ikusten. Ta ez ta ez argia hotza denez gero dugu leihorik, diruak gordetzeko dugu behar aterik.

ESKERRIK ASKO ASKAPENAGATIK Jauna, gure Jainko eta gure adiskide, badakigu, bai, ondo dakigu gure ondoan zaudela, gure ondoan borrokatzen zarela, gure gaiztakeria eta bekatuak eta guzti, gure azpikeriak arren, gure alperkeria eta guzti, gure ekintza apaltxoak eta guzti; hau guzti hau arren gurekin zaudelako. Guzti horregatik, Jauna, gure Jainko eta gure adiskide, mila esker ematen dizkizugu. Bedeinkatua zu, askatasuna garelako,

A r g i gutxitxo dugu, bai. etxabola gurean. Bihar-edo noizbait justizia egingo den itxaropenaren argi gutxitxoa. Azurmendi, J.

198

IZAN BIHOTZ

IV.

OTOITZAK

199

beste nebarreba txikien nebarreba txikiak garelako, gero eta gehjago maite nahi zaitugulako, ezer gutxi diren beste pobre eta behartsu batzurekin bat eginik ditugulako gure bihotzak; zapaldurik daudenen begiek hurbil sentitzen eta ikusten gaituztelako; agintariek zerbitzaritzat gaituztelako; bihotz gazteak zure zain daudelako; iraultza horiek Z u gabe aurrera ezin egin dezaketelako; iraultza hori bihotz gazteon eskuetan dagoelako, bere lanean, bere jakiturian... Eskerrik asko gure balio nagusia dirua ez delako; nahiz eta gure buruak zanpatu, gure bihotzak zanpatzeko adina ez dago inor; jakin ere badakigulako gure laguntza zeru eta lurrak egin zenituen Horren izenean dagoela... Amen. Muoz, H.

ERREBELDETASUNAREN OTOITZA Apal-apalik natorkizu, Jauna, errebeldia eskatzera. Beti izan nahi dut egizalea. E z dut neure burua ezeren truke, ez inori, saldu nahi. Azaleko poza bilatzeko, eta nahiz eta injustizian, bakea onartzeko tentaldiari eutsi nahi diot. Egizu sekula ados egon ez nadin hutsegitearekin, injustizia eta gorrotoarekin. E z nadila inoiz bat etor munduko gezurrarekin, baizit eta mundu hau maitasunez hobetze lanegiteko adorea izan dezadala. B i h u nazazu zure Erreinuaren langile aspergabea, zure hitz hau entzuteko gai izanik: Izango duzu atsekaberik munduan, baina izan bihotz: N i k garaitu dut m u n d u a (Jn 16, 33). Garca Salve

ETORKIZUNA BEHARTSUENA DA ZUK E M A N ZENIGUN BIZIA Eskerrik asko, Jauna, ire ondarea ondaregabekoekin bait dago. Sufritu egiten dute eta boterearen zama astuna jasan; beren aurpegia ezkutatzen dute, negar-zotinak ilunbetan itotzen dituztelarik. Eskerrik asko, beren atsekabearen taupada bakoitzak zure gaueko sekreturik sakonenean pil-pil egin duelako, eta irain bakoitza zure isiltasunean entzun izan delako. Etorkizuna beraiena da. O , Eguzkia! jaiki zaitez odoletan dauden bihotzen gainera. Sor bitez* beraiengan egunero goizeko lorak. Haustu bitez harropuzkeriazko argizuziak. Tagore, R. Elkarrekin bizi izateko eman zenigun bizia eta guk dena alperrik galtzen dugu heriotzeaz, gerrateaz, norgehiagokaz eta axolagabekeriaz. Z u k zuhaitzak eta basoak eman zenizkigun eta guk moztu eta suntsitu egiten ditugu. Z u k txoriei udaberria eta arrainei ibaiak eman zenizkien; guk, berriz, industria hondakinez kutsatu egiten ditugu. Udaberria hil zorian dago, ibaiak hustutzen doaz eta haizea kirastu egiten da. Z u k izadiaren oreka eman zenigun, baina guk desorekatu egin dugu eta hondamendirantz goaz. Gure aldia aurrera doa, Jauna. Emaiguzu zure denbora, bizi ahal izan gaitezen. Emaiguzu heriotzari ez, baino bizitzari zerbitzu egiteko adorea. Emaiguzu zure etorkizuna, guri eta gure seme-alabei. Moltmann, J.

2(K)

IZAN BIHOTZ

IV.

OTOITZAK

201

BAKEAREN ZERBITZARI Jauna, egin gaitzazu zure bakearen zerbitzari. Gorrotoa nagusi den lekuan, guk maitasuna jar dezagula, iraina nagusi den lekuan, barkamena jar dezagula, haserrea nagusi den lekuan, batasuna jar dezagula, gezurra nagusi den lekuan, egia jar dezagula, zalantza nagusi den lekuan, sinesmena jar dezagula, etsipena nagusi den lekuan, itxaropena jar dezagula, ilunbea nagusi den lekuan, argia jar dezagula, tristura nagusi den lekuan, poztasuna jar dezagula. Gure jokabide izan dadila, Jauna, ez gu poztuak izatea, poztu dezagula baizik, ez gu onartuak izatea, onar dezagula baizik, ez gu maitatuak izatea, maita dezagula baizik. Izan ere, Z u k erakutsi diguzu, ematea dla, hartzaile izateko bid; norberaz ahaztea dla, nork bere burua aurkitzeko bid; barkatzea dla, barkamena iristeko bid; eta hiltzea dla guretzat, betiko bizitzara berbizteko bid. Asisko San Frantzisko

NIK POZALDIA IRAGARTZEN DIZUET Behartsuak beren beharrizanarekin eta besterik ere ez; hil zorian daudenak beren azkenarekin eta besterik ezer ez; itsasoko ur gainetatik ibili daitezke. Makina mordo baten jabeak, gaiztakeria, urre gorri, gorroto eta harrokeriaz beterikoak hondamenera doaz. G u d a ostean lur jota eta ezer barik gelditu zen norbaiti dei egingo diogu. Honi'; Jainkoak. berriro bizia emango dio. Jainkoak emaniko bizia hil zuen eta lurraren doilorkeriak ekandu txarretan galdu zen norbaiti ere, dei egingo diogu. H o n i . Jainkoak, berriro emango dio bizia. Lehenengo minutuan bizi eta hil zen bati ere dei egingo diogu. Irribarre egin nahi eta ezpainik gabe jaio zen bati ere. Honelakoak poztuak izango dir. Honelakoak Jainkoaren eskuin aldean jarriko dir.

BEHARTSU, APAL E T A GALDUENAK Zure oinek behartsu, apal eta galdu guztien artean dute atsedena. Zure aurrean makurtu nahi dut, baina ire apaltze hau behartsu, apal eta galduen artean daukazun atsedeneraino ez da heltzen. Harrokeria ezin daiteke errukarrien jantziez eta behartsu, apal eta gelduen artean zabiltzan Zureganaino hurbildu. ire bihotzak ez daki bere bidea aurkitzen, bakartien bidea, Z u behartsu, apal eta galduen artean zoazen bidea. Tagore, R.

Lima, J. de

2(12

IZAN BIHOTZ

IV.

OTOITZAK

203

H. HIL ETA BIZTU ZARELA, JAUNA

UTZI NUEN... Utzi nuen gurutzea segur nintzen aurkitzea. Bidez ala tokiz alda, han bezala hor ere da. U t z i nuen gurutzea galdu bazen, ze galtzea! Gurutzetik dugu-eta denengatik bizi hauta. U t z i nuen gurutzea: nahigabeen onartzea. Gurutzea zer gozoa: besoetan du Jainkoa. Goazen beraz lainoz laino gurutzeaz Argiraino. Iratzeder

Gurutzea gabe ez da gizonentzat zeruratzerik. Gurutzea gabe bekatua nagusi da eta bekatuak gauza guztiak daramatza betiko heriotzera. Gurutzearekin, ordea, zeren beldur izan gaitezke? Gurutzeak du, Jess dilindan zeukala, gurutzeak du mundua aurrera eraman, infernua erraustu, bekatua ezeztatu, heriotzea gainditu. Non gurutzea, hor bekaturik ez. Non gurutzea, hor Jainkoaren indarra, hor betiko bizia. Kurutzea denei nagusi da: zeruaren eta lurraren artean ezarria izan da betiko. Hura da zeruratzaile bakarra. Gurutzeak gauza guztiak Jainkoztutzen ditu. Dohatsuak gurutzearen gerizpetan elkar maite dutenak, hil ondoren ere gozatuko dute beren amodioa, Jainkoarengan neurririk gabe eta betiko betikotasunean zabaldua. O" agur, Gurutzea, Jainkoaren odolak bustia, Jainkoaren hezurrek apaindua! A g u r zuri, Gurutzea, esperantza bakarra! Iratzeder

E Z A G U T Z E N E Z BANAUZU Ezagutzen ez banauzu ez horregatik harritu. Haragiaren lege da zerorren esku latzean apurtzen baldin baduzu apurtuta gelditzea. Barkatu zure legea. Ezagutzen ez banauzu, ez horregatik sumindu. Aspaldiko ume zuria, zure itzal bainaiz belztu. Nahi banauzu akabatu - j o , ebaki, bihurritu, hestekatu, torturatu... herioztu-, akabatu nazakezu. Batere juzgatu gabe, gainera. Bihotzaren bihotzetik nik eskertuko baitizut. Eta damutuko zara zeu, zeren Jaungoiko amoltsu,

GURUTZEA H a r n besoak, bi beso gorriak guztiok ditugu gure bidean aurkituko. E z iragan, ez egon hotz: har itzazue eta besarka...

204

IZAN BIHOTZ

IV

OTOITZAK

zeren Jess amoretsu, zeren Kristo bedeinkatu kalbarioan sofritu, eta horrelako beste zenbait apaizen predikuetan ola beti izan zaren zu, gero damutuko zaizu baina orain, satisfatu zure grina eta ire mina konplitu. O i n arinak prestu dauzkat bizitzaren bidea finitzeko aiduru. Hogei urte motxetan iritsi natzaizu. Mingain egarriz errean ez dizut keja bat lehertu. Baina izerdia, gorrotoarena da. Gaur ditu ire urte hogeiak konplitu. Azurmendi. J.

dakizuna neronek bezain ongi ire saminen mina, bi egur elkartuk egindako gurutze apala, gurutze zitala, barneraino adoratua ta zeruraino madarikatua, sentitzen didazuna borondate biren nahasmendu zikina, ezin saihestuzko borrokaren borrokatu ezina, obligazten auen ez dakit ongo eragina errendatzen ire kemenak gaitzera eta ire arima, ire arima, gurutze apala ezagutzen duzuna errukiz ire arima, onar zaidazu Aitagure zail hau. Azurmendi, J.

ITXAROPENAREN A M A Bizitza sortarazi zenuelako Itxaropenaren A m a .

OTOITZA Gurutze apala, bi egur elkartuk egina, gizonon bi zorteen zurezko imajina, oren triste hilen lekuko bakar ta jakina, ezagun didazuna, ire ilusio birjina, dakizuna ire bekatu-bide antsikabe nahiz grina, ire amets gaizto biren deitura desberdina, mila, mila desesperoen gorroto irakina... Gurutze apala, gogo sarraski honen lekuko bakarra, Heriotzea bizi zenuelako Itxaropenaren A m a . Bazkoa sinestu zenuelako, Bazkoa haztatu zenuelako, Bazkoa jan zenuelako, Bazkoa hil zenuelako, Bazkoan Bazkoa zarelako, Itxaropenaren A m a . Casaldaliga, P.

GURUTZE APALAGOA A p a l a , apain gabea. Haundikeriarik gabe, gehigarri eta apaindurarik gabea,

206

IZAN BIHOTZ

IV,

OTOITZAK

207

enborrak biluzik eta zuzen-zuzen ikus daitezen. Besoak lurra besarkatzen, haztamakila zerurantz begiratzen. Ezaugarri hau, agindu bien arteko giza orka hau apurtu ez dadin, apaindurarik ez. A p a l a , apain gabea, arotz jauna, egizu gurutze xehea. Felipe, L.

eta Gizon Berria izatera etorri zena enbor zahar eginik. A i t a , zure agurra, gaur, gurutzea; gure bizitza, gaur, gurutzea; gure etorkizuna, gaur, gurutzea; gure egitaraua, gaur, gurutzea; gure ziurtasuna, gaur, gurutzea; gure bekatua, gaur, gurutzea; gure indarra, gaur, gurutzea; gure poztasuna, gaur, gurutzea; gure itxaropena, gaur, gurutzea; gure Kristo, gaur, gurutzea. A i t a , Z u , gaur gurutzea. Regal, M.

GURE KRISTO, GAUR, GURUTZEA DA Aita, Z u Jesusen bidelagun izan zinen bizitzan eta heriotzan; bere beso eta bere hitza, zapalkerien aurka jartzen zuenean, -eta hau sarritan egin zueneta gizon bat zapaltzeko gai ziren guztien aurka, Z u Berarekin izan zinen: legenardun batekin, zergalari batekin (hau bere aldiko jauntxo bat zen), edo haur koitadu baten aurrean, emagaldu baten aurrean, lege edo erlijiozko lanetan, estu eta larri dabilen baten aurrean. Z u k bere zerbitzua babestu zenuen; baina ez zenion gurutzea aldendu, ez gorputz hautsia, ez une larriak, ez oihu etsiak, ez hondapena, eta hala eta guztiz ere, Zeugan jarri zuen bere itxaropena. Zure agurra hartzen utz iezaguzu, zure agurra, gaur, zuretzat eta elkarrentzat. I... gaurko agurra, gurutzea da, eta bertan Hitza, isilik, eta bertan Bizitza, hilik, eta bertan Onespena, madarikaturik, eta bertan Barkatzaile dena, zigorturik, Salbatzaile dena, hondaturik ZURE ESKUETAN ALDATZEN DA MUNDUA Z u k diozu: Ni naiz biztuera eta bizia eta gure begien aurrean dena aldatzen da. Zure eskuetan, Jauna, mundua aldatzen da. Gorrotoaren tokia den gure lurra, zure erreinuaren hazi bihurtzen da. Bere ildoan egiten duzu Z u k lan. Hain iragankor den gure poza, betiko pozaren hazi bihurtzen da. Bere argitik Z u k eguzki diztiratsua aterako duzu. Heriotza ez da azkena, bukaera horretan Z u k hasiera ereiten duzulako. Bizitza eta heriotzea borroka gogorrean. Bizitza nagusi, Z u berarekin bat zarelako. Eta guk Zurekin irabazle irteten gara. Zuregan lurra biztu zen. Zuregan zerua biztu zen. Zuregan dena hondatzen da eta irauten duen bakarra, bizitza da. Loidi, P.

208

IZAN BIHOTZ

IV

OTOITZAK

209

EZIN IZANGO DUTE HIL Hankaz gora jarri nahi izango dute eta ezinezkoa izango da. Oso-osoan hautsi nahi izango dute eta ezin lortu. H i l nahi izango dute eta ezin hil. Zatitu, haustu, belztu, zapaldu eta indar gabe utzi nahi izango dute, baina, dena bukaturik dagoela ustean, oinaze gorri hauen hirugarren egunera, A S K A T A S U N A oihuka itzuliko da. Eta ezin izango dute hil! Romualdo, J.

KRISTO BERBIZTU DELA SINESTEN DUGU Kristo berbiztu delako, bizitza sinesten dugu, betiko! Kristo berbiztu delako, heriotzea ez dugu sinesten. Bizi nahi duenarentzat, inolako heriotzerik, ez! Kristo berbiztu delako, gizon duintasunez beteta dagoela sinesten dugu, eta asmatu ahal dugun guztia, ez dla berarentzat haundiegia. Kristo berbiztu delako, biztutakoen biziari hasiera eman ahal diogu ahal bait lasterren!

HILDAKO BATEN ALDE OTOITZA Eskerrak, Jauna, gure artekoa izan eta berehala gure ondotik joan zaigun senide honengatik. Eskerrak ematen dizkizugu, berak eman zigun maitasunagatik eta bere inguruan zabaldu zuen bakeagatik. Eskerrak ematen dizkizugu bere oinaze eta minetan iraupena agertu zuelako eta bere ezerezean maite izan genuelako. Jauna, bere bizitzako ezer gal ez dadila eskatzen dizugu; eta bere atzetik datozenak, beretzat errespetagarri izan zen guztia errespeta dezatela eta hilda dagoenez gero, bere ekintza onak guztiontzat eredu izan daitezela. Bere seme-alabengan -bere bihotzetan eta bizitzeko gurarian, bere pentsaera eta bere barneanbizitzen jarrai dezala nahi dugu. Bera bizi zen bitartean bere inguruan elkarturik geundenok, aurrerantzean elkartuago bizi gaitezela. Eta elkarte honetan, lur honetako adiskidetasun eta bake guztietan bezala, heriotzera arte gurekin leiala izango zarenaren zure hitza beteta ikus dezagula. Oosterhuis, H.

Kristo berbiztu delako, Beragan sinesten dugu. Kristo berbiztu delako, oraingoaren indarra, etorkizuna da. Kristo berbiztu delako, mundua aurrera doa eta orain arte lortutakoa, irabazleen interesak ere ez dute geldituko. Kristo berbiztu delako, betiereko iraultza daramagu eta bere oinarrietatik mundua aldatu beharra dago. Kristo berbiztu delako, klaserik gabeko hiria eraiki behar da, bertan gizona gizonarentzat otso izan beharrean, lagun eta anaia izan dadin. Kristo berbiztu delako, maitasun bat, etxe bat dago, denontzat! Kristo berbiztu delako, Lur Berria sinesten dugu. Eta sinestu eta itxaroten dugulako, ez daukagu ezer gorde beharrik. Eta dena irabazteko biderik ziurrena, gauza batengatik, dena galtzea dla sinesten dugu. Loidi, P.

210

IZAN BIHOTZ

IV.

OTOITZAK

211

HARRIDURA HAUNDIA Izango da une batetan jakitea, bizi ginen lurra ez dugula utzi lur horrek bere kantu eta inguru miresgarriekin jarraitzen eta laguntzen digula. Denbora ezberdinean bikain egindako lurra. Lurra ziur, noski, holakoxea zen egina egin zuenagatik. E z genuelako merezi beharbada, ahaztu zitzaigun ikuspegia. Gorroto begirada, maitasun bihurtua. Agurra, ust gabeko etorrera egina, hautsa baratze egina. Takada laztan egina,takada biguna. Minutu batetan, agian, Bazkoa hiru egunak egiztatu dir. Nora joango gara? E z dugu joan beharrik izango: gelditu egingo gara, beste era batetara bizi, baina bizirik, oraindik izenik ez dakigun lekuetan, beren mugak oraindik ezagutzen ez ditugularik, baina egonda geunden toki zoragarriak, egonda geunden, baina konturatu gabe. E z ginela hil geureganatzea izango da harridura haundia. Souviron, J.M.

Z u k eskutik hartuko nauzu eta zure etxea erakutsiko didazu astiro-astiro. Hitzik egitera ere ez nintzen ausartzen. Ezer esaten ez duzun bezala esango didazu: H e m e n elkarrekin egoteko ordua huen, mutil. N i k aurpegira begiratuko dizut harrituta eta zure begiak diztiratsu ikusiko ditut, Z u k malkoak eutsi ezinik. E t a ire azalpen eta historioak ihes egingo dute. E t a ire hutsak betiko ahaztuta geldituko dir ordipenaren barrutian. E t a ura kapitalismoaren aurretik eta eguzkia turismoa baino lehenago bezala, dohaina zarela konturatzen hasiko naiz. z k e n batetan, ulertzen hasiko naiz seme galduaren parbola! Eta bihotzean zintzilik geldituko zait betidanik esaten diharduzun eta niregana heltzen den betiko hitz bat: Seme. E t a nabarituko dut, lehenengo aldiz!, igarotzen ez den alaitasun bat. Loidi, P.

ZER ESANGO DIDAZU? Zure aurrera heltzen naizenean eta aurrez aurre aurki zaitzadanean zer esango didazu, ene Jainko? E d e r t o , seme N i mutu geldituko naiz arrazoi batzuk neramatzan.

212

IZAN BIHOTZ

IV

OTOITZAK

213

I.

ZATOZ, ESPIRITUA!
Z A T O Z , ESPIRITUA!

Indarrez beteriko Espiritua zaren Horrek, indarra zeure menpean daukazuna! Z u k , dena ahal dezakezuna, Z u gabe ezer ezin dut egin. N i Z u r i eskainita nagokizun bezala, zeure esku zabaltasunez, Zugandik indarra eta ahalmena hartzen ditut. N i k indarraren Espiritua deitzen dizut, eta entzun ire abestia; zatoz, zatoz, zatoz! Zatoz, zeurea naizelako! Espiritua, ni zurea eta Z u nirea. Zatoz! Fang, aztia

Zuk bezala, nik ere marka dezadan! Espritu zakar eta gozoa, zeure ekaitzez ezereztu nazazu et zeure nahia nigan bete ezazu. Eta Jainkoaren mirariak bete daitezen, itsutu nazazu eta zure aintzak dirdir egin dezan, argi nazazu. Heriotze eta ezerezean, zeure borondate sortzaileak irentsi, berritu eta biztu nazala. ire intuizioa bizkor ezazu, ire begi ninietan atseden har ezazu, ire geldikeria astin ezazu, zeu bezala ugaritu nazazu, urrunera eta alde guztietarantz ikus dezaten; ire gorputza betazalez bete ezazu, itxaron aldiak, deiak, erditzeak eta sortzeak, belaunaldi eta gizaldiez ohar nadin. Sabel guztietatik sortuko naiz, eta ur eta lurren gainetatik betikotasunez hgaz egingo dut. Askatu nazazu, Espritu poz emaile! Bota amasa ire hilobiaren lur gainera. Espritu Poz emaile, ire gau leunetan jaitsitzen den txori bakarra zaren H o r i , zulatu ire begiak, gehiago ikus dezadan, Z u zaren batasunean sar nadin eta ire txikitasunetik igo ondoren Zurekin bat izan nadin. Lima, J. de

135. SALMOAREN OTOITZA Eskerrak Z u r i , zeruko A i t a , ona zarelako eta Jesukristogan betiko zure maitasuna hain haundikiro agertu diguzulako. Bidal iezaguzu zure Espiritua, zure maitasun amai gabea gure artean elkarrekin bizi dezagun, eta gure eguneroko bizitza osoa Zuretzat esker kantu bihur dezagun. Apaolaza, A. Salmoekin otoitzean, 135 or.

HERRIARENA DA ESPIRITUA Z e buru borobila duen berorrek, monseor Jauna! Baina usoak ez du behar aparteko zelairik, har jaitsi eta bertan gelditzeko. Guztiz erratua dago berori, monseor, espiritua ez du inork engainatzen, ez bere etxean menperatzen; uso bat da bera, uso ibilkaria. Nahi duen tokian gelditzen da. Lurra lantzen duenak eta alogeran dabilenak buru egokia dute Espirituarentzat. Eta oso egokia baita etxekoandreak ere.

ESPIRITU POZ EMAILEA Suzko mingaina zaren Espiritua, erre nazazu! Erre diren zuzien arteko hautsetara jaurti ezazu zeure amasa, munduan zehar zabaldu daitezen eta zure amasa ugaritzen joan dadin. Zeure gar bihur nazazu! Z u k bezala nik ere erre dezadan,

214

IZAN BIHOTZ

IV

OTOITZAK

215

Espiritua askatasunean bizi da, ba ote zekien berorrek? Benetan tamalgarria, guzti hori seminario urteetan ez ikastea! Badira sekula ikasten ez diren ikasgaiak hitzaurrean aurkitzen bait dir.

ESPIRITUAK ZORO EGINGO GAITU Espirituak egingo gaitu zoro. B a i , Espirituak. Espiritua den tokian ez dago tristurarik, ez dago seriokeriarik, ez dago legerik, ez dago paternalismorik, ez dago eskemarik, ez dago biderik. E z dago ezer santutu beharrik! Espiritua den lekuan, han da bizia eta fian dir zoroak. Ekaitza datorrela! Lurreratu egiten gaituela! BENETAN, LURRERATU! Loidi, P.

Espiritua ez da zaintzen dirutza bezala akzioetan, banketxeetan, jakiturietan, tituluetan, duintasun eta bonete barruetan. Espirituaren neurri eta muga ez dir fans eta jarraitzaileen taldeak.

Uso hau ez dago salgai. Inork ezin har dezake beretzat: ez gotzaiek, ez teologoek, ez parrokoek, ez apaizek, ez fraileek, ez Ekintza Katolikuko lehendakariek, ez karismatikoek, ez profetek, ez kontestatarioek, ez elkarteetako buruek, ez katekistek, ez kanonigoek, ez monseorek, ez beren idazkariek. Inork ezin sar dezake poltsikoan, ezta lotu ere kaiola barruan. E t a berak dauka azken hitza, ba ote zekien berorrek? A z k e n hitza berea da!

Eta nahi duen tokian egiten du leku, ez dauka aparteko zelaien beharrizanik. Zein borobila den berorren burua, monseor! Tamalgarria berorren gazte-urteetan gauza hauek ikasi barik gelditzea! Loidi, P.

216

IZAN BIHOTZ

IV.

OTOITZAK

217

J.

JESUKRISTO GURE JAUNAREN BITARTEZ

EZ NAIZ GEHIAGO i

E z naiz gehiago bertso kantutan ibilki; baina bihotza berdin bizi zait alaiki, Kristoren lagun doanarentzat bait daki bizia zenbateraino den olerki. Kristorekin egin ta jasan guztiak isilka dabiltza zeruko bertso-haziak; han lora ditzan olerki zoragarriak gutariko bakoitzaren biziak. Jaun Zerukoak Euskalerria maite du. H a r n nahia zinez egingo bagenu jakingo luke bai, ibiliz jende eta mundu, ola gu lagundu. Hoakit, bihotza, Jaunak nahien nahian den olerkirik olerkiena sortzean, ohart-gabeko bertso isil hoiek ditzadan zerura nik eman. Iratzeder

ire Itxaropenaren arrazoi, Z u , Jauna. Z u ire Agintzarien lurra, Z u zaitut ire Bazkoaren Bazkoa, Z u , gure aintza, beti-betirako Jess, Jauna! Casaldaliga, P.

NEGAR M A L K O A K G O R A L T Z E R A ETORRI ZINEN Kristo: negar malkoak goraltzera etorri zinen... ez txukatzera... Zauriak zabaltzera etorri zinen... ez ixtera. Sua biztera etorri zinen... ez'itzaltzera... Zera esatera etorri zinen: Isur daitezela negarra, odola eta sua... ura bezala! Felipe, L.

JESUSJAUNA! Z u zara, Jess, ire Indar eta Galera. Z u ire Aberastasun eta Ezeukitzea. Z u , Jess, ire Zuzentasuna. Z u ire Guda eta ire Bake. ire Herio eta ire B i z i . Z u , Jauna. ire oihuen hitza, ire itxaroaren isila, ire ametsen testigua, ire gurutzearen gurutzea! ire garraztasunaren oinarri, ire neurekeriaren barkamen, ire auziko erailketa, ire negar gaisoaren Epaile,

GIZONA DA GARRANTZIZKOENA Salbatu egin behar da aberatsa, salbatu bere aberastasunaren agintaritzapetik, bere aberastasunaren azpian gizon bat dagoelako zeruetako erreinuan, gizandien erreinuan sartu behar duen gizon bat. Baina pobrea ere salbatu egin behar da, bere ezeukitasunaren uztarpean beste gizon bat dagoelako, bera ere gizandi izateko jaioa. Aberatsa eta pobrea salbatu behar dir... E r a i l egin behar dir aberatsa eta pobrea, Gizona sor dadin. Gizona, Gizona da garrantzizkoena. E z da ezer ardura, ez aberatsak, ez pobreak, ez proletarioak, ez diplomatikoak,

218

IZAN BIHOTZ

IV.

OTOITZAK

ez ez ez ez ez ez

industrialak, gotzaiburuak, merkatariak, gudariak, artegileak, beste edozein zereginetan dabiltzanak.

ire bihotz osoa, giza txingar bizia, ezertxo ere ez dena zure maitasuna gabe, Z u gabe hutsa, zure bila dabil gauez, asmatzen dut zure bila dabilela bid urratzean lasaitasun eta alaitasunez esku beteak zabaltzen dituen itsu bat bezala. Panero, L.

Gure lanbidea ez da gure Helburua. Ez dago beste lanbide ez zereginik, gizonari Gizon izaten irakasten diona izan ezik. Gizona da garrantzizkoena. Gizona hor, gauaren menpean eta misterioaren aurrean biluzik, bere trajedia bizkarrean duela, bere benetako trajediaz bere trajedia bakarraz... galdezka gabiltzanean, haizeari oihuka gabiltzanean sortu eta jagiten denaz: or naiz ni? Eta haizeak ez du erantzuten. E t a inork ez du erantzuten. or da Gizona? Beharbada Kristo izango da... Kristo ez delako h i l . . . Eta Kristo ez da Errege, kristeruek eta politiko katoliku eta engainatzaileek nahi dutenez... Kristo Gizona da... Gizonaren odola edozein Gizonena. H a u baieztatu egiten dut. E z dut itauntzen. E z ote dezaket nik baieztatu...? Felipe, L.

KRISTO, MAITE ZAITUT Kristo, maite zaitut, ez izaj batetik jaitsi zinelako; gizona odolez, negarrez, atsekabez... egina zegoena irakatsi zenidalakp baizik. B a i . . . Zeuk irakatsi zenigun gizona Jainko zela, Jainko gixajo gurutzetu bat, Z u bezala, eta, Golgota mendian, zure ezkerretara dagoen hura, lapur gaiztoa ere, Jainko da. Felipe, L.

EZ DUZU ESKURIK Jess, ez duzu ezkurik; geure eskuak bakarrik dituzu, justizia biziko den mundu berri bat eraikitzeko. Jess, ez duzu oinik; geure oinak bakarrik dituzu, zapalduak askatasun bidean jartzeko. Jess, ez duzu ezpainik; geure ezpainak baino ez dituzu, pobreei askatasunaren berri ona zabaltzeko. Jess, ez duzu bitartekorik; geure ekintza baino ez duzu gizon-emakume guztiak anai-arrebak izan daitezen

ESKU ITSUAK ire biziaren ezjakinean izarren argiak joa, bid urratzean, eskuak itzalean luzatzen dituen itsu bat bezala, naizen guztia, Kristo neurea, ire bihotz guztia, oso osoa, garbi eta sutsua geroko bizian finkatzen da, janaritu, loratu eta berdetzen duen barruko gunean zuhaitza tinkatzen den bezala.

220

IZAN BIHOTZ

IV.

OTOITZAK

221

Jess, zure Ebanjelioa geu gara, jendeak iralcur dezakeen Ebanjelio bakarra, geure bizitzak ekintza eta hitz eraginkorrak badira. Jess, gure ahalmenak eta gauza guztiak ongi egiteko zure gogo bizia emaiguzu. Anonimoa

K.

ETA ABAR

FEDE E T A JUSTIZIA K R E D O A JESUS SINESTEN D U G U , gizon aske eta solidarioa gizakiaren eta historia osoaren bidea eta helburua. Lurreko azkenengoen alde, eta hauen bidez, gizon eta emakume guztien alde hartu zuen konpromezuagatik, botere zibil eta erlijiosoak gurutzean indarkeriaz eraila. Fede^eta justiziaren profeta, Bera biztueragatik Gizadiaren Aurrelari bihurtu zen, Jainkoaren aintzarako eta mundu osoaren salbamenerako. JESUSEN J A I N K O A G A N SINESTEN D U G U , bere A i t a eta gere A i t a , ondasun guztiaren iturri eta gaitz guztiaren etsai, eta gure eskuetan jarri du kreazioa denen onerako egin dezagun. Bere erreinuari hasiera emateko, bere Seme Jess bidali digu, jainko eta jauntxo gehiagorik egon ez dadin, eta denok aske eta solidarioak izan gaitezen. ESPIRITU SANTU A R E N G A N SINESTEN D U G U , Jess betetzen zuen justizia eta maitasun Espiritua, bere lana jarrai dezagun, gure artera isuria, banaketa eta ezberdintasun gabeko mundu berri bat eraiki dezagun. JESUSEN E L K A R T E A D E N E L I Z A N SINESTEN D U G U , era berean santu eta bekataria, mundu guztira Berri Ona zabaltzera, eta fede eta justiziaren ezaugarria izatera bidalia. GIZAKI BAKOITZARENTZAT NEURRI GABEKO ETORKIZUNA D A G O E L A HOTSEGITEN DUGU, oinaze eta injustiziaren gainetik, gaitza gainditua izan delako eta heriotzea ere Jesusek garaitu duelako. Amen. Loidi, P.

ZURE BERRI ONA I K A R A G A R R I A DA Kristo, Berri Ona bizi zuen apaiz bati entzun diot zure Berri Ona. Txikiak, pobreak, poz garretan jarri ziren; haundiak, aberatsak, erresuminduta atera ziren, eta nik zera pentsatu nuen: nahiko litzateke Berri Ona pixka bat iragartzea elizetara datozenak bertatik urrundu daitezen eta elizak ezagutzen ez dituztenek bete ditzaten. Kristau batentzat ezaugarri txarra zela pentsatu nuen, jende onaren oneritzia izatea. Beharrezko litzateke, ire ustez, atzamarrez izendatu genitzatela zoro eta iraultzailetzat joaz. Beharrezko litzateke, ire ustez, guri saltsak sortzea gure aurka salakuntzak firmatzea, gu aurretik kentzen ahalegintzea. Gaur arratsaldez, Jauna, beldur naiz, beldur naiz zure Berri Ona ikaragarria dla badakidalako: erraza da iragarketa entzutea, nahiko erraza da, beraz, ez nabarmentzea, baina bizi egitea... bizi egitea benetan gogorra da. Quoist, M.

222

IZAN BIHOTZ

IV

OTOITZAK

223

ZABAL ZURE H E G A L A K Zure dendaren estalpea zabal ezazu. Zure senarrak eta seme-alabek lekua egin dezatela. Elkartea egin behar dugu. Anai-arreba gehiago, seme-alaba gehiago, familiako gehiago eduki behar dugu. Gertatu egin behar gara. Hemen bakoitzak bere etxea du. Elkartea egiteko, ohitura hori apurtu egin behar da. Eskupekorik batere ez. Banatu zure denda eta motxila eta ez beldurtu lo zakua uzten. Denentzat dago, banatzen denean. Loidi, P.

Emaidazu M A I T A S U N A . Lur hotz eta bakarti honetan neuk ere maitasun gutxi nabaritzen dut. Emaidazu J A R R A I P E N A . G i r o eroso eta azalezko honetan neu ere erraz nekatzen naiz. Bihotz berri nazazu lehenengo neu. nik beste batzuei Berri Ona diezaiedan. Eskerrik asko, Jess. Txunditurik aurkitzen naiz zure konfiantzaz. Loidi, P.

IRE T A L D E A R E N A L D E OTOITZA Bi edo hiru ire izenean elkartzen direnean, han nago ni beraien artean. Hitz hauek dir gure indarra. G u zure izenean biltzen gara. Taldea gara, zeuk deitzen gaituzulako. Z u k ire izena eta ire lagunena ahoskatu duzu. T x o , zatoz, jarrai iezadazu. Z u k elkarte batetan bildu gaituzu. Z u e k ire adiskideak zarete. Z u k mendi gaina erakutsi diguzu. A u r r e r a , eraman erraza bait da ire uztarria eta arina ire zama. Z u gure talde buru jarri zara. Egunik egun zuekin nago. Orain, ibilbidearen erdian, barne-barnenetik diotsugu: Gutariko bakoitzagan hasi duzun lana amai ezazu. Egin gaitzazu lur on, gozatsu, sakon, zure hazia barnera sartu eta fruitua eman dezan. Egin gaitzazu sentibera zure abotsera, ez hotz eta ez itxi, fariseo berriak bezala.

BIDALIAREN OTOITZA Zoazte mundu zabalera... Hitz hauek niretzat esanak dir. Zure jarraitzailea naiz. Misioan zure jarraitzailea naiz. Eskerrik asko Jess. Txunditurik aurkitzen naiz zure konfiantzaz. U z t a ugaria da, langileak gutxi, ordea. Euretariko bat izan nahi dut. Bihotz-berri nazazu lehenengo neu, nik beste batzuei Berri Ona zabal diezaiedan. Emaidazu A U S A R D I A . Bere burua nahikotzat duen mundu honetan lotsa eta beldur naiz. Emaidazu I T X A R O P E N A , Gizarte itxi eta susmagarri honetan neuk ere konfiantza gutxi dut pertsonengan.

224

IZAN BIHOTZ

IV.

OTOITZAK

Zure maitasunean bat egin gaitzazu, talde bero eta eraginkor izan gaitezen. Gutariko bakoitzagan hasi duzun lana buka ezazu. Buka ezazu, Jess, nigan eta ire lagunengan.
Loidi, P.

Muga gabeko ikuspegi bat. bizitzeko gogo berri bat... ematen duzu. Gure bihotz taupadak beren senean jartzen dituzu, ondo eta pauso onez ibil gaitezen. Eskatzen duzun baino askoz gehiago ematen duzula ager iezadazu, eta sar iezadazu kemena, gehiago emateko kemena. ire gauzetatik emateko, ire denboratik emateko, ire izatetik emateko. Isur iezadazu zure indarra hrrela izan dadin.
y

GEHIAGO E M A T E K O OTOITZA Jess, Z u k dena eman zenuen. Nik gehiago eman nahi dut, zail egiten zait, ordea, galtzen irtengo ote naizen beldur bait naiz. Orbelezko ondasunen alde borrokatu naiz: dirua, erosotasuna, lasai bizitzea, giza maila, fama, boterea, arrakasta... Orain beldur naiz: Zuk ukapen batzuk eskatuko dizkidazu agian. Kanporatu iezadazu beldurra eta sartu adorea. Eskatzen duzun baino askoz gehiago ematen duzula ager iezadazu. Barruko sukarrak osatzen dituzu. Tontorrik sakonenak kentzen dituzu. Begirada argi bat, bihotz oparo bat ematen duzu. A n a i a diren adiskide zintzoak, familia berri bat... ematen duzu. Justizia nahiak, gizarte berri baten alde borrokatzeko gurariak... ematen dituzu.

Loidi,

IBILTARI BATEN HISTORIA (Abraham) Irten zen Abraham basamortutik ibiltera eta hondarra besterik ez zegoen. Gau ta egun askotan ibili zen. Urrunera begiratzen ikasi zuen oso urrunera. Bere begiak oso sakonak ziren; basamortu sakonean zegoen azken hondar multzoko Agindutako Lurra bezala. Zeru mugaren antzera, bere begirada luzea egin zen. Azkenean begirada zintzilik ipini eta lurra zapaltzen ikasi zuen. Oraingotasunean hondar iheskorrean ezartzen zuen gauero etorkizunaren oihal-etxea. Eta goizero oihu egiten zuen: Lurra, lurra! itsas haundian galduriko itsasgizona bezala.

226

IZAN BIHOTZ

IV.

OTOITZAK

Eta berria iragartzen zuen egunero. Eta zaharra, garbi eta arrazoizkoa madarikatzen zuen. Nora zihoan jakin gabe Abrahan bere heriotzera arte ibili zen Agindutako Lurraren bila. Eta bere gainean zeraman Agindutako Lurra. Loidi, P.

LASTER MORROI B A TIZANGO D A . Bere buruaren morroi da. Bere irritsen morroi da. Bere gorputzaren morroi da. Zerbitzen dakienak, ondasunak banatzen dakienak, besteentzat irekia denak, bere egoismotik askatzen ikasi du, bere buruaren mugetatik askatzen ikasi du. Garbia da.

GOGOETAK MAITASUNAZ Gure etsaiak zergatik maitatu behar ditugu? Etsai bat adiskide egiteko indarra, maitasunean bakarrik dago. Etsaiak ez ditugu galduko, gorrotoari gorrotoz erantzunez: etsaiengandik ihes egingo dugu, etsaikeria menperatuz. Gorrotoak, izatez eta berez, sakabanatu eta desegin egin ohi du. Maitasunak, izatez eta berez, sortu eta bildu egin ohi du. M. Luter King

Amets egitea erraza da... Maitatzea zaila da. iR. Tagore

Amets egin nuen, eta bizitza alaitasuna dla ikusi nuen. Esnatu nintzen, eta bizitza zerbitzua dla ikusi nuen. Zerbitzen jarri nintzen, eta bizitza alaitasuna dla ikusi nuen. R. Tagore

I.

BESTEAK E T A NI...

AITA: ez nago bakarrik munduan, besteak ere hor daude. Batzuk maite naute, eta beste batzuk ez dir nitaz arduratzen; batzuk laguntzen naute, eta beste batzuk izorratu egiten naute; batzuk bihotzean naramate, eta beste batzuk begitan naukate. maite nautenak, ezagutzen ditudanak, konprenitzen nautenak maite nahi nituzke.

Maitasuna ez da ematea bakarrik; hartzeko jarreran irekita bizitzea da: hori ere bai. Hartzen jakitea ere maitasuna da!

Inor ezin daiteke zoriontsu izan bakarka! Pisu bat daramat ire bihotzean: eman gabe utzitako ondasunen pisua, alegia.

Beretzat bakarrik bizi dena, bereaz bakarrik arduratzen dena, ikuspegi motzean bizi dena, besteetaz arduratu gabe instalatuta bizi dena...

Z u k dakizu, Jauna, zein aspergarri, eta nekagarri ditudan besteak:

228

IZAN BIHOTZ

IV.

OTOITZAK

229

ezin ditut eraman, ezin ditut onartu, zail egiten zait beren ideiak onartzea, beren pentsaera onartzea, diotena entzutea...

IZAN NADIN

HURBILEKO BAKARDADEAN

DAGOENAREKIN. Bereciartua, 1.

II. Zuk, A i t a , besteak maitatzeko esaten didazu: besteak: aspergarri zaizkidanak, bizkarrean jotzen nautenak, esker gaiztoko direnak, nik bezala pentsatzen ez dutenak! Z U bait zaude hauengan, hauekin sufritzen duzu: amak erail duen semetxoarekin sufritzen duzu, diruagatik saldua izan den gizonarekin, errugabe izanik ere lotuta dagoenarekin, gazteen irribar gaiztoz baztertutako zaharrekin, konprensiorik gabe gutxietsitako gazteekin, saldukeriaz liluratua eta zokoratua izan den nesk kin... hauekin sufritzen duzu Z U K , Jauna!

ELKARTEA

Kantu egin nahi genioke gure elkarteari! Eta gure herriko bizitzari, gure langileen izerdiari, gure politikoen ahaleginei, kulturgileen saioei, nekazarien nekeei... Kantu egin nahi genioke, gure'herrian kristau elkarteari! Kantu egin nahi genieke jendeen ametsei, zaharren itxaropenei, gazteen indarrei... Herri lanetan sarturik, ahaleginetan eta ezinetan, mamitu nahi lituzketen denen helburuei... Kantu egin nahi genieke, kristau elkartetik, haiekin loturik, irekitzen ari diren ikuspegiei, bideei...

Z u k dakizu, Jauna, zenbat honelako egin dudan nik. Zuk eman didazu bihotz bat maite dezadan, adimen bat konpreni dezadan, eramanpen indarra entzuten jakin dezadan: Indartu nazazu besteenganako maitasunean: denen alde egiten dizut otoitz: hurbileko eta urrutiko, adiskide eta etsai, fede haundiko eta eskaseko, etsita daudenak... denak ditut gogoan! IZAN NADIN LAGUN MINEZ DAGOENARAKIN, IZAN NADIN ADISKIDE ZALANTZATAN DAGOENAREKIN,

Zein ona dugun Jainkoa, egunero ematen bait digu eguzkiaren beroa, euriaren gozoa... Hortik sortuko bait da uzta oparoa! Zein ona den gizona maitasunaren bideetan, bere eskua luzatzean... justizian eta bakean! Jainkoaren irudiko denez, Bere antzera jokatzen duenean! Eguzkiaren argia, eta lainoetatiko euria ez bait da aberatsen baratza itsia, ezta berentzat esparru bakartia...

230

IZAN BIHOTZ

IV

OTOITZAK

231

Eguzkiaren argia, Kristoren A r g i a , zergatik ote batzuentzat esparru galerazia? O i Jesusen Argia, kristau elkartearen bizi iturria! Zergatik, mugaz eta hesiz, besteentzat itxia? Gure elkarteetan, zenbat laino eta terral! Ez bait dugu bihotza zabal! Kanporatzeko gaude makal! Etxe harnean bero eta lasai, kanpotik gizonak zai: egiaren eta argiaren egarritan ernai... E z dugu haien bihotzetara hurbildu nahi!

MAHAI INGURUAN Mahai baten inguruan, eskuak eta bihotzak loturik, fedeak elkarrengana bildurik, Hitza eta Ogia banatzen dugu gure fede honen hazkarri, Hitzaren eta Ogiaren irudipean Kristo dugularik oinarri! Mahai baten inguruan, pozak eta minak bizirik, fedeak elkarrengana bildurik, A R N A S A guregana nahi dugu, gure bideetan lagungarri, A R N A S A K gu bizituriko, elkarbizitza dezagun eraiki! Mahai baten inguruan, gizon-emakumeak elkarturik, fedeak elkarrengana bildurik, K E Z K A bizi nahi dugu gure bizien eusgarri, K E Z K A bait da egiaz gure urratsen indargarri! Mahai baten inguruan, herriaren bihotza sentiturik, fedeak elkarrengana bildurik, F E D E mina dugu biziki gure ahaleginen gidari, F E D E mina herri giroan helburuetan aintzindari! Mahai baten inguruan: Hitza eta Ogia, gure jakia, pozak eta minak, gure ahaleginak, gure fede minak... herriarentzat herri minez, pozez eta nekez... hor gabiltza herriaren bihotzean, mahai baten inguruan! Bereciartua, 1. Bereciartua, I.

O i elkartea, egarri ezin asea! Maite dugu etxeko lagunartea, otoitz bidea, geure geurea... Baina hor dugu kalea, gizon-emakumez betea, badute egiaren gosea... eta intzirika daude non aurkituko bidea! Eta guk hor dugu elkartea, itxirik atea! Nolaz egin gizartea ez bait dugu haiekin maitasunezko katea? O i elkartea, egarri ezin asea! Zabal zure besoak kanpora, lanera, etxera, bulegoetara, soroetara, ... edonora... Hor aurkituko bait duzu, epe motxera, luzarora, zure egarriaren asea bere neurrira!

232

IZAN BIHOTZ

IV.

OTOITZAK

FEDEAN ESKUAK EMANIK Euskal Herriko lurretan udaberria loretan... Euskal Herriko fededunengan, udaberririk bai ote gure bideetan? Hemen gaudenok ez dugu, ez dugu denok elkar ezagutzen, banaka batzurekin gara gu elkartzen. Ez dugu elkar ezagutzen eta bid bat goaz egiten: .Jesusen bideak goaz asmatzen... E z dugu denok elkar ezagutzen: fedeak gaitu biltzen, fedeak gaitu ezagutzen, fedeak gaitu gu elkartzen! Eskuak emanik bero eta estu, gure fede honek gaitzala gu bildu! Badugu elkarren premiarik! bakardadean eta taldean, pozetan eta minetan, bid nahasi eta argietan... badugu elkarren premiarik gure bideetan! . Amaren gozoa behar du haurrak, aitaren indarra du indar... Behar du gaztetxoak lagunaren gozorik, behar du gazteak maitearen begiraturik! Behar du adinekoak eta helduak maitasun gozo premiarik... Osasuntsuak eta gaisoak edan nahi du iturri horretatik! Behar zaitut, behar nauzu, bizitzako bideetan, fedearen bideetan! Eskuak emanik bero eta estu, elkarren premia dezagun kantatu! Udaberriko lore eta landare! neguko loa eta hotza jasan duzue! Orain, indarberriturik. izadiaren apaingarri zarete.

Jainkoaren irudi, gure bihotzentzat deigarri. fede bideetan lagungarri! . Fedearen landare! Jess, amaigabeko udaberrian loretu zaitez negu beltzaren atzaparretatik zaitez aske, udaberriko fruituak gure herrian sor daitezke! Eskuak emanik bero eta estu, fede udaberria dezagun abestu! Bereciartua, I.

ZUTIK! IBIL! ...Behin, eta geroztik ere bai, erruz, anka moztu zioten gizon bat bazen... Bazter guztietatik ire bideetan hesiak aurkitzen ditut, Jauna. Batzuek eragozpenak jartzen dizkidate: besteek egurra eman didate, eta zigortu ere bai... Lagunekin bidea egitea zer den ez dakit, bizitzan banoa, baina bakarrik... A n k a k moztu dizkidate... erruz... eta ire lekuari loturik ezin naiteke mugi. Gauzak ongi egin nahi nituen, baina, bost axola jendeari: esan, esan nien garbi, baina, itzal haundiko sendagile on haiengan, berauen eskuetan, jar nadila ust osoz esan zidaten... eta ankak moztu! Zenbakitzat hartu ninduten, nik ez nuen ez aurpegirik, ez bihotzik: ez nintzen or! Eta orain, anka artifiziala dut: eta... konpondu nautelakoan daude.

234

IZAN BIHOTZ

IV.

OTOITZAK

235

Baina, ire ondora etor daitekeen norbaiten itxaropenetan nago, bihotzera esan diezadan: Z U T I K ! IBIL!... eta goazen elkarrekin oraindik maitasun epea bait da. Bereciartua, l.

Haurren antzeko nahi dugu izan. Jauna, berauek bait dir munduko itxaropena indartzen duen ur garbia! Bereciartua, l.

GIZAKI NAIZ HAURRAK BEZALA... Haurren antzeko izan nahi dugu, Jauna! Beldurti eta eragile haurren antzera, jira-biraka aurrera, beti aurrera egin dezan gure munduak... Eta irribarre nahi dugu ezpainetan, haurren beso zabalak, -gosearen atzaparra gainean daramatenen besoak ere b a i egunero itxaropena erein dezagun gure artean. E t a landu gabeko begiak nahi ditugu, gaitza baino haruntzago doazen begiak, haurren begien antzekoak, itxuraz gaindi ikus dezagun, lausotu gabeko begiak. E t a bizitzaren aurrean segurantzia gabe bizi nahi dugu: bere bizitza, jakin gabe ere, bete-betean bizi duen haurraren antzera, bizitza bizi nahi dugu, esku artean hautsi daitekeen adiskidetasun erregaliaren antzeko bait da... bizitza! Eta salto egin nahi dugu, sortu eta alaitasunez lehertu, eta jolas egin, beste haur edo personekin, amets eta amets egiten duen haurraren antzera, gorroto eta miseri bonbak leher ez daitezen gure artean. Gizaki gara, Jauna, eta ez da gutxi: ondasun guztien gainetik, y artelan guztien gainetik, makina aldrebesenak baino haruntzago, imaginagarri daitekeenaren gainetik balio du gizakiak... Denok ditugu ndasun ezkutuak, baina gutxitan aitortu nahi ditugu. Gure merituak azpimarkatzen ditugu, eta besteenetan ez ditugu gure begiak jartzen. Baina, denok ditugu ikusten diren ondasunak baino gehiago. Lagun iezaguzu, Jauna, gauzak bait liran inor erabil ez dezagun, inor gaiztotzat jo ez dezagun, bakoitza den horretan har dezagun... ez ikusi arren, denok bait gara or izatearen altxorraren jabe. Telebistaren indarrez, egurraren golpez, tiroketaren hiltzez, ezjakintasunaren ezjakinez, ... eta abarrez... or izatearen hiltzeari E Z ! Denok bait gara or izatearen altxorraren jabe. Bereciartua, I.

236

IZAN B I H O T Z

IV.

OTOITZAK

B A K E USO Uso bat atera zen. uso zuria, bere babesetik, eta hegatan presaka, abiada bizian. gure kaleetatik egin zuen ihes... gure bideetatik, gure hiri zuhaiztietatik egin zuen ihes... Hegoak pisuak zituen. lokatzez pisu, beldurrez izu, gorriz, odol gorriz itsu... begiak lausoturik, odol gorriz zikindurik! Eta, norabiderik gabe, haruntz eta honuntz, hegakada zuzen eta okerrez, zeruetan korapiloak eginez... odol gorrizko usoa norabiderik gabe haruntz honuntz minez negarrez... E z zuen inorekin topo egiten. Haizeak bakarrik aurpegi zion ematen. Hitz egiterik ba ote posible? E t a . . . zeru goietako haizeak -polbora kutsua bait zuen behekoakbere bihotza zabalduz elkarrizketarako tartea zuen eskaintzen... Eta usoak haizearekin du topo egiten. Haize zenbat zaitudan maite! - d i o usoakH o r behean ez dugu elkar maite, elkarrengandik bizi gara aparte: dena da tiro eta kate; uztarri eta soka elkarrekin daude: gure artean ez dago bake! U s o ! zein zaitudan atsegin! ire besoetan zabiltz arin, gora eta behera,

ezker eskuin. zure hegoei eragin eta eragin... Ez ihes egin! Bada gure herrian hainhat zeregin! E z ihes egin! Hor behean gaitezen bizi elkarrekin! ire lagun haizeak, polboraz nazkaturik, erdi hilik, baina ez etsirik, aldika-aldika behetik gora, aldika-aldika goitik behera datoz berritzera, doaz indartzera!
>

Uso maite, bakearen uso: begiak dituzu lauso, baina zaitez bake uso: emaitzazu hainbat pauso hegoak bait dituzu bizkorrak oso... E z egin ihesik! Bada gure herrian zure beharrik! Zatoz eta zoaz! Indarberriturik! U s o maite, bakearen uso: begiak dituzu lauso, odolez lauso... Baina, ekin, eta zaitez bake uso, hegoak bait dituzu bizkorrak oso! Uso maite! Haizeak diotsazu, haizeak zure lagunak: hartu niretik, hartu arnas, Jainkoak emanik indar, lanean has! Gure herrian ken, hainbat nahas-mahas, uso eta haize has gaitezen Jainko indarrez senideekin bizitzen! Uso! Hartu arnas, eta lanean has! Bereciartua, I.

238

IZAN BIHOTZ

IV.

OTOITZAK

239

GURE HAURRA JO EGIN DUTE! Jauna! Gaur gure haurra jo egin dute! Eta harriturik gaude, mindurik, haserreturik, hortzak estuturik... eta jarri, joa izan den haurraren aldetik jarri gara... Eta hrrela goaz, pausoka pausoka, kolpeetara ohitzen... gogorkeriara ohitzen... egur ematera ohitzen... ... eta normalena dla aitortzen dugu. Haurra jotzen dugu: makilaz, eskuz, zigorrez, hoztasunez, testigantza setatsuz, beldurrez... ... eta gaztetxoa jotzen dugu: zigorrez, etorkizun beltzez, gerorako katez, gauzak eginak emanez tamalez... ... eta gaztea jotzen dugu: langabeziaz, drogaz, idealik ezaz, gogorkeri az, etorkizun ateak itxiaz... Gizarte gogorra dugu, egiaz! E z ote dugu inor gure artean maitatzen erakutsiko digunik, barkatzen lagunduko digunik, elkar balioztatzen jakinaraziko digunik, bizitza errespetatzen irakatsiko digunik...? E z ote inor?... Kolpe ordez eskua ematen jakin dezakeenik? Tiro ordez loreak eskain ditzakeeni?

Kendu ordez ematen dakikeenik? Bizitza odolez hustu ordez betetzen erakus dezakeenik? E z ote inor, Jauna? Zatoz, Jess, gure artera! Zatoz, gogorkeri ezarekin, bake mezuarekin, maitasunaren beroarekin, senidetasun lokarriekin... Zatoz! Bereciartua, I.

AURKIBIDE OROKORRA

241

AURKIBIDE OROKORRA Aurkezpena I. A B E S T I A K Zatoz bai Zatoz Jauna G a u ta egunez Zure hitza entzutera Kanta maitasunari Igandetan Elizan Zein gozo ta eder den Zure etxera goaz, Jauna Emaiguzu zure argi N i naiz, Jauna Zabaldu itzazu Jauna ire bila Kanta Jaunari Kanta dezagun denok H a u da eguna Izarren kantua Z u r i , Jauna Z u k egina da mundua Haundia, Jauna Jainkoaren egarria Hemen gabiltz munduan zehar Jess, gure bihotz barruan Z u gabe, Jess ora? Eskerrik asko Biztu zaigu Biztu da Kristo Haizean dabilena Mundua eder egin duzulako J e s s , munduko argia Egunsentia Ibiltaria Goazen elkarturik Norbait zegon begira Kantari dator Arratsean 5

'

9 9 10 U H 12 12 13 13 14 14 14 15 15 16 16 16 17 18 18 19 19 20 20 21 21 22 22 23 24 24 25 26 26 27

G i z a arrantzale Zugan bizi nahi dut Ogizerutik Ostian bizi zara Jauna dut artzain Eskeintza Bazko ereserkia Aintza, Aintza, Aleluia B a i , eskerrak eman Bazko Alleluia Gure ondoan, Jauna Mundu berri bat Gurekin egon zaitez G o r a ta gora beti Txarnarra txartxo bat E z Jaia, ez dantza O gu hemen Poeta horiek Gazte gara, gazte Egun berria Mendian larrartean Izarren hautsa N i bizi naizen lurrean Haurbati Irabazi dugu Ekaitza U r a k dakarrena San Simn eta San Juda Egun da Santi Mamina E l i z bat pobrea Gure bid galduak Txoritxikia la guriak egin du Hartu A i t a Errepikapenak Hegoak ebaki banizkio Artasoko laugarren salmua Magnficat E z dut nahi G o r a Jainkoa Aingerubatek A g u r Jainkoaren A m a Birjina maite A m a maite Maria Zatoz gogo gure Hiltzaile bat bezala Jainko gizon eginari Gurutze maite

'

28 28 29 29 30 31 31 32 33 33 33 34 34 35 35 36 36 37 38 38 39 40 41 42 42 43 43 44 44 45 46 46 47 47 48 48 49 49 50 50 51 52 53 53 53 54 55 56

242

AURKIBIDE O R O K O R R A

AURKIBIDE OROKORRA

243

Z u k eman Jauna Salbatzailea Zatozte kristauok Gabon gaba O i gurutzea Jess maite zen Senide hau igero zaigu Jess gure Jaun maite A z k e n afari Gomarchingin Zertaz mintzo zinaten Eskerrak bihotzetik A l l e l u i a , bidez bid Kristo gure errege Agurra Itxaropen abestia II. B I B L I A N A T A L A K 8. Salmoa 14(15). Salmoa 22(23). Salmoa 26(27). Salmoa 50(51). Salmoa 62 (63). Salmoa 71 (72). Salmoa 83 (84). Salmoa 85 (86). Salmoa 97 (98). Salmoa 99 (100). Salmoa 110(111). Salmoa 112(113). Salmoa 117 (118). Salmoa 120(121). Salmoa 129 (130). Salmoa 138 (139). Salmoa 150. Salmoa AnarenKantika(l.Sm2,1-10) Zuzentasunaren Jainkoa ( A m 5,7-15) Egiazkokultua(Am.5,21-24) Bokazioa(Jr. 1,4-10) Zertan egon harro (Jr. 9,22-23) Biolentziunerakootoitza(Jr. 14,17-21) Jaunak ezagutzen gaitu (Jr. 17,7-28) Jeremiasen I. aitorkuntza (Jr 11,18-12,6) Jeremiasen II. aitorkuntza (Jr. 15,10-21) Jeremiasen III. aitorkuntza (Jr. 17,14-18) Jeremiasen I V . aitorkuntza (Jr. 18,18-23) Jeremiasen azken aitorkuntza (Jr. 20,7-18)

56 57 57 58 58 59 59 60 60 61 62 62 63 63 64 64 65 67 67 68 68 69 70 71 72 73 73 74 74 75 76 77 77 78 79 79 80 81 81 82 82 83 83 85 86 86 87

Bakearen Jainkoa (Is 2,2-5) Lagunarenmahastia(Is5,1-7) Etorriko da eguna (Is 9,1-6) Bakeegunak(Isll,l-9) Jauna dugu indar eta kemen(Is. 12,1-6) Bizidunen Jainko (Is 38,10-14.17-20)' Jainkoa lagun (Is 41,17-20) E z izan beldur (Is 43,1-3) Baraua (Is 58,4-11) Zerbitzanaren I. Kantika: aurkezpena (Is42,1-9) Zerbitzanaren II. Kantika(Is49,1-13) Zerbitzanaren III. Kantika: Ust osoa nakaldian (Is 50, 4-9) Zerbitzanaren azken Kantika (Is 52,13-53,12) Bihotz berritzearen kantika (Ez 36,24-28) G o f a beti Jauna (Dn 3,57-88.56) Mariaren kantika (Lk. 1,46-55) Zakariasen kantika (Lk. 1,68-79) Simeonen kantika (Lk 2,29-32) Bedeinkatua Jainkoa ( E f 1,3-10) Jess, gizonen artean gizon (Flp. 2,6-11) Jess dugu buru b a k a r ( K o l 1,12-20) III. L I T U R G I A R A K O T E S T U A K Sinismenaren baieztapena Bataio eguneko konpromisuen berriztapena A m a baten otoitza (bataio egunean) A i t a baten otoitza (bataio egunean) Hildako bati azken agurra Gaixoenoliodura(hilda edo senik gabe dagoenean) Gaixoenoliodura(ezagueraz dagoenean) IV. OTOITZAK

88 89 90 91 91 92 93 93 94 95 96 97 97 99 100 101 101 102 102 103 103 105 107 107 108 109 109 110 111

A. G U R E AITA Non-nahi zaude. Gandiaga, B Z u lagun. Iratzeder E z banaiz. Iratzeder Zure minak... Iratzeder O n guztien... Iratzeder Jainkoa eta ni. Xalbador Nork daki? Iratzeder Goiz-argi. Lekuona, J . M Hurbil. L o i d i , P Hodeia. L o i d i , P ire begiak pozez beterik. M a n i k k a , T G u biok bat gara. Yoganada,P Egin gabeko bidea. Felipe, L

115 H5 H5 117 117 118 118 119 120 121 123 124 125 125

244

AURKIBIDE OROKORRA

AURKIBIDE OROKORRA

245

Zure izena. Oosterhuis, H Etorri dator. badator, beti dator. Tagore, R Estualdian bila eta deika. Teijeiro. M . M Jainko berria. Martin Descalzo, J . L B. Z U R E B I L A E T A B I L A N A B I L , J A U N A Hain dauzkat orain. Iratzeder Uhina Iratzeder Bihotzean nork ezdu...? Iratzeder Azkenekoarkaitzen muga. Lekuona, J . M Zure bila, Jauna. Bereciartua, 1 A r r e u n eta amets. Mitxelena, S Jauna, non bilatu zu? Anselmo, S Berandu maite izan zaitut. Agustn, S Zure aurpegia ikusi nahian. L o i d i . P Zure hitza. Bereciartua ,1 Miresgarriazara. Bereciartua. 1 Jainko egarriz! Bereciartua, 1 Aurrez aurre. Tagore, R Berriro gaur lehenengo aldiz. L o i d i , P Jainkozko itsasoan. Bereciartua, 1 Jainkozko argitan. Bereciartua, 1 Itxaropena galzorian bila eta bila. Otero, Blas de Gizakia. Otero, B . de Gizakiaren buztingilea. Liturgia de las Horas C. E G I N B E D I N I R E G A N Z U R E N A H I A Etor zintezke. Azurmendi, J Eskuan eskua. Iratzeder A i t a . Foucauld, Charles de Zintzo jokatzen duzu. Felipe, L Entzun, Jauna! Bereciartua, 1 Zuzen ezazu, Jauna, ire begirada. C m a r a . H Bilduma irekia. Casaldaliga, P Fida naiteke! Bereciartua, 1 Jess: Z u eta gu. Bereciartua, 1 Zugandikurrunezdagoneretzatzoionik. Cardenal, E . E z da harropuzten, Jauna, ire bihotza. Cardenal, E . ... Zeu behar zaitut, ez dut beste inor behar! Tagore, R . ... Behar nauzu, Jauna. Bereciartua, 1 G u r e Jainkoa! Bereciartua, 1 D. D A M U DUT. J A U N A P B a r k a , Jauna. Yahya-ibn Mo'adh E z diet zintzoei deitzen. L o i d i , P Ateoa. Loidi, P A r d i galdua. Anbrosio, S A p u r t u dituzu ire loturak. Agustn, S Etxera itzultzea. L o i d i , P Barkamen otoitza. Hebraiarerrituala

125 126 126 127 129 129 129 131 131 132 134 136 137 137 138 139 140 140 141 142 143 144 144 145 146 146 147 147 148 148 149 150 151 152 154 155 155 156 156 161 161 161 162 163 163 164 165

E. G O R A Z U , J A U N A ire bihotzak, eskertsu kantatzen du. Sundar Singh Eskerrik asko. K o r t a z a r . J . M Jauna, eskerrak. A n o n i m o a T o k i guztietan zaude. Oosterhuis, H Magnficat. Champurcin, E . de N i neu guztiak Jaunari abesten dio. Chalet, A Hazi nahi dut, Jauna. Bereciartua, 1 Bazko udaberria. Bereciartua, 1 F. G U R E B I D E R A K U S L E , J A U N A , I Z A N Z A I TEZ O i ene bihotz barneko... Iratzeder 138. Salmoaren otoitza. Apaolaza, A Emaidazu. Kortazar, J . M Gauza bat. Gandiaga, B Emaidazu zure indarra. Yoganada, P N i haiz zure askapena. Agustn, S Goizero. L o i d i , P Jainkoa bino ez zen ikusten. L o i d i , P Ezagutzen duzu zerezkoakgaren. L o i d i . P Eman zenidan izena. Champourcin, E . de Ilunbean zehar, eraman nazazu. Newwman kardenala Emaidazu bizia, Jauna. Izagirre, R Zauritu ire bihotzaren zikoizkeria. Tagore, R Otoitza. Fuertes, G Zure bostekoa ire zorigaitzean. Tagore, R Bidal guri zoroak. Lebret, L . J Zeuk aska gaitzazu (11 salmoa). Cardenal, E G. JUSTIZIA E T A A S K A P E N A 45. Salmoaren otoitza. Apaolaza, A 33. Salmoaren otoitza. Apaolaza, A Oinazearen legean. Lete, X Egunsentian. Lete, X Otoitza. Azurmendi, J Itxaropenez. Bereciartua, 1 Zure bakea. C m a r a , H Egun bat etorriko da. Lete, X Jainkoahilda. Lekuona, J . M Artasoko bigarren salmoa. Gandiaga, B Artasoko zazpigarren salmoa. Gandiaga, B Lurra hartu dut. Gandiaga, B Euskalerriarentzat otoitza. Iratzeder G o r a bihotzak! Iratzeder Esaidazue. Azurmendi, J Etxabola. Azurmendi, J Zeru-Lurren Jainkoa, seiba gaitzazu. Barreiro, R Eskerrik asko askapenagatik. M u o z , H

166 166 166 167 167 168 169 169 171 173 173 174 174 175 175 176 176 177 178 178 178 179 180 180 181 181 182 183 183 183 183 185 186 187 188 188 190 191 192 193 194 195 196 196 197 197

246

AURKIBIDE O R O K O R R A

AURKIBIDE OROKORRA

247

Etorkizuna behartsuena da. Tagore, R Errebeldetasunaren otoitza. G a r d a Salve Z u k eman zenigun bizia. Moltmann, J Bakearen zerbitzari. Frantzisko, S Behartsu, apal eta galduenak. Tagore, R Nikpozaldiairagartzendizuet. L i m a , J . de H. HIL ETA BIZTU Z A R E L A , J A U N A U t z i nuen... Iratzeder Gurutzea. Iratzeder Ezagutzen ez banauzu. Azurmendi, J Otoitza. Azurmendi, J Itxaropenaren ama. Casaldaliga, P Gurutze apalagoa. Felipe, L Gure Kristo, gaur, gurutzea da. Regal, M Zure eskuetan aldatzen da mundua. L o i d i , P Ezin izango dute hil. Romualdo, J H i l d a k o baten alde otoitza. Oosterhuis, H Kristo berbiztu dla sinesten dugu. L o i d i , P Harridura haundia. Souviron, J . M Zer esango didazu? L o i d i , P I. Z A T O Z E S P I R I T U A Zatoz, Espritu. Fang, aztia 135. Salmoaren otoitza. Apaolaza, A Espritu poz emailea. L i m a . J . de Herriarena da Espiritua. L o i d i , P Espirituak zoro egingo gaitu. L o i d i , P J. J E S U K R I S T O G U R E K A U N A R E N B I T A R T E Z E z naiz gehiago. Iratzeder Jess Jauna! Casaldaliga, P Negar malkoak goraltzera etorri zinen. Felipe, L Gizona da garrantzizkoena. Felipe, L Esku itsuak. Panero, L Kristo, maite zaitut. Felipe, L E z duzu eskurik. Anonimoa Zure berri ona ikaragarria d a . Q u o i s t , M K.ETAABAR Fede eta Justizia Kredoa. L o i d i , P Zabal zure hagalak. L o i d i , P Bidaliaren otoitza. L o i d i , P ire taldearen alde otoitza. L o i d i , P Gehiago emateko otoitza. L o i d i , P Ibiltari baten historia. L o i d i , P Gogoetak maitasunaz. Luter King, M Besteak eta ni. Bereciartua, 1 Elkartea. Bereciartua, 1 Mahai inguruan. Bereciartua, 1 Fedean eskuak emanik. Bereciartua, 1

198 199 199 200 200 201 202 202 202 203 204 205 205 206 207 208 208 209 210 210 212 212 212 212 213 215 216 216 216 217 217 218 219 219 220 221 221 222 222 223 224 225 226 227 229 231 232

Zutik! Ibil! Bereciartua, 1 Haurrakbezala... Bereciartua, 1 Gizaki naiz. Bereciartua, 1 Bake uso. Bereciartua, 1 Gure haurra jo egin dute! Bereciartua,1

233 234 235 236 238

Patxi Loidi Xabier Eskauriatza lose M . Kortazar *aki Jauregi Aitor Etxebarria

IZAN BIHOTZ!

atz

Kantuak Biblia atalak Liturgiarako testuak Otoitzak

Patxi Loidi Xabier Eskauriatza lose M . Kortazar aki Jauregi Aitor Etxebarria
x

IZAN BIHOTZ!

atz

Kantuak Biblia atalak Liturgiarako testuak Otoitzak