ELEKTRINI STROJEVI I POGONI (ELEKTROTEHNIKA II, C-dio)

ZADACI IZ ELEKTRINIH STROJEVA

1.

Trofazno simetrino troilo induktivnog karaktera spojeno je prema danoj shemi na trofaznu simetrinu mreu frekvencije 50Hz. Pokazivanja ampermetra i voltmetra su 20 A i 380 V. Brojilo elektrine energije pokazuje utroak 10 kWh tijekom jednog sata rada. Potrebno je:
L1 L2 L3
TROFAZNO BROJILO EL. ENERGIJE

A
TROFAZNO SIMETRINO TROILO

a) izraunati radnu, jalovu i prividnu snagu troila, te faktor snage troila, b) kapacitet kondenzatora vezanih u trokut spoj i prikljuenih na mreu s ciljem potpune kompenzacije jalove energije, c) skicirati vektorski dijagram linijskih napona i struja za sluaj a). 2. Trofazni asinkroni motor ima na natpisnoj ploici slijedee podatke: 380 V; 50 Hz; spoj u zvijezdu; 7 kW; 13,8 A; cos = 0,913; 2910 1/min. Potrebno je odrediti: a) broj polova motora, b) klizanje, brzinu vrtnje okretnog polja to ga stvaraju statorske struje relativno prema statoru i relativno prema rotoru, te brzinu vrtnje okretnog polja, to ga stvaraju rotorske struje relativno prema statoru, c) ukupne gubitke, korisnost stroja pri nazivnom optereenju, nazivni moment koji razvija stroj, d) gubitke u bakru rotora, ako mehaniki gubici u stroju iznose 180 W.

3. U praznom hodu istosmjernog generatora s nezavisnom uzbudom izmjeren je u praznom hodu pri brzini vrtnje 800 okr./min. napon na stezaljkama armature U = 79,5 A, dok kod optereenja strujom I = 6 A ovaj napon iznosi 72,5 V. a) Skicirajte vanjsku karakteristiku generatora. b) Koliki je otpor armaturnog namota ako se zanemari pad napona na etkicama i pretpostavi linearna vanjska karakteristika generatora. c) Kolika je struja kratkog spoja generatora uz pretpostavke iz b). d) Ako stroj radi kao motor uz napon U = 150 V, kolika e mu biti brzina vrtnje u praznom hodu, a kolika kod struje optereenja I = 6 A. e) Skicirajte i oznaite mehaniku karakteristiku motora iz d). 4. Serijski istosmjerni motor ( 7,5 kW, 220 V, 40 A, 700 1/min ) konstruiran je tako da je na cijelom opsegu rada postignut linearni odnos uzbudne struje i magnetskog toka. Pad napona na etkicama je 2 V, a ukupan otpor svih namota stroja je 0,4 . Treba odrediti: a) ukupne gubitke u bakru, ukupne gubitke i koeficijent iskoritenja motora, b) moment koji razvija motor pri nazivnom optereenju, c) brzinu vrtnje, ako se optereenje promijeni tako da je I = 20 A, d) razvijeni moment motora za struju motora iznosa 20 A.
1

ZADACI IZ ELEKTROMOTORNIH POGONA

1. Motor s vlastitim hlaenjem ima nazivnu snagu za trajni rad PN = 10 kW i toplinsku vremensku konstantu Tt = 30 minuta. S obzirom na dozvoljeno zagrijavanje, treba za najnepovoljniji sluaj odrediti: a) intermitenciju u trajnom radu s intermitiranim optereenjem, ako se motor treba opteretiti s Pint = 15,8 kW, b) dozvoljeno optereenje u intermitiranom pogonu s intermitencijom = 40%, ako je a = 0,4, c) dozvoljeno trajanje kratkotrajnog optereenja, ako se motor optereti snagom Pkr = 15 kW, d) dozvoljeno optereenje u kratkotrajnom pogonu, ako ono treba trajati tp = 30 min. Takoer skicirajte na jednoj slici ovisnosti = f ( t ) za trajni rad i za sluajeve c) i d) iz kojih su vidljive zadane i izraunate vrijednosti. 2. Istosmjerni nezavisno uzbueni motor ima na natpisnoj ploici sljedee podatke: P = 5 kW, U = 160 V, I = 40 A, n = 2200 1/min Otpor namota armature je RA = 0,25 . Uz pretpostavku nazivnog iznosa uzbudnog magnetskog toka i uz zanemarenje prijelaznih pojava momenta (struje) potrebno je: a) Odrediti iznos smanjenog napona armature kod kojeg motor iz nazivne radne toke prelazi u generatorsko koenje s poetnim elektrikim konim momentom jednakim 150% nazivnog momenta motora. Pri kojoj brzini vrtnje elektriki koni moment pada na nulu? b) Ukoliko navedeni motor pogoni dizalicu koja die i sputa teret jednak 75% nazivnog optereenja, kolika je stacionarna brzina vrtnje motora pri sputanju tereta ako se motor izravno prikljuuje na nazivni napon armature (U = 160 V). Nacrtati u mjerilu karakteristike motora za na kojima su vidljive zadane vrijednosti i one izraunate u tokama a) - c). 3. Elektromotor nazivne snage 10 kW, nazivne struje 50 A i nazivne brzine vrtnje 2000 min-1 podvrgnut je ciklusima rada koji se sastoje od sljedeih faza: a) zalet s momentom 50% veim od nazivnog, u trajanju t1 = 3s, b) nazivno optereenje pri nazivnoj brzini vrtnje u trajanju t2 = 15s, c) prazni hod u trajanju t3 = 10s, d) generatorsko koenje konim momentom jednakim nazivnom, u trajanju t4 = 2s, e) mirovanje uz moment jednak nuli u trajanju t5 = 10s. Potrebno je za sluaj prinudnog hlaenja i za sluaj vlastitog hlaenja motora (a = 0,4) odrediti metodom ekvivalentne struje zadovoljava li ovaj motor u danim uvjetima rada.

FORMULE ELEKTRINI STROJEVI (C1)

= P1 P g P1 = P2 P2 + P g

e1 = p

Tt =

mc Sh

Q Sh

t T = 1-e t

t = T t ln

= e

t Tt

t = T t ln

P = Px

P g = P g x 3

S = Sx

=1

1 Pg x P1
2 X

U 1 :U

= N1 : N 2

I1 : I 2 = N 2 : N 1 U 1N 100 = IN Uk uk

U k=

2 R

+U

= IZ 3 2

uR =

U U

R N

100 %

Ik = IN

=U

x =

xP 2 N

xP 2 N + x 2 PCuN + P Fe

max x 2 PCuN = P Fe
sin

60 f ns = p M = M pr sin Pokr = PCu2 + Pm

E = 4,44fNkn

k n = k r kt

kr =

kt = cos = sin 2 2 M = kI 2 cos 2 Pm = Pokr

n = ns (1 s) PCu2 = Pokr s

f 2 = f1 s Pm = Pokr (1 s)

s E 2 = E2

Pgm = 0 M =

M=

E2
2

Uy =

U 3

I ky = M=

Ik 3 2 R2 3E2

M py =

Mp 3

s pr = M 2 = M pr s s pr + s pr s

R2 X2

I 2s =

R2s 2 + X2

2 R2 2 2ns s + X 2 s

M t = konst.

s R2 + R2d n = = , N nN s R2

C=

P "fU 2

E = K E n I = I A IM

U = E I A RA I = IA

M = K M I A I = I A = IM

= K I M U = E I A ( R A + RM )

M = KM K I 2

FORMULE ELEKTROMOTORNI POGONI (C2)

M = 0
n n n n = 2 max min = max min nmax + nmin nsr Mt = Mt M tN mD 2 J= 4 Tel = L R J Mu Pt = Pt PtN mv 2 Ek = 2 Tm = J N MN

Mu = M Mt = J

d J dn = J = 9,55 dt dt n M 0 ) n N
2

M t = M 0 + (kM tN

n =n nN

U =U UN J 2 Ek = 2 Tem = J 0 Mp

n =U

n =U

2 3

n= U

M t n = M t n

J n = J n

tz =

= 0 1 e

Tem

i = Ike

Tem