eljezo najraspr.

metal na zemlji -elementarno kao meteorno i telurno Proizvodnja eljeza(iz hematita i limonita) -redukc oksidnih ruda koksom u visokoj pedi -ukl primjesa>talioniki dodaci:vapnenac, silicijev dioksid i magnezijev karbonat -grotleni plinovi:Duik,CO,CO2 i vodik -sirovo eljezo: -sivo-polaganim hlaenjem -bijelo-sporim hlaenjem(poslije elik) -Fiz i kem svojstv. elj:srebrnobijeli metal, kovak, feromagnetian, 3 alotropske modif - -Fe, -Fe i -Fe -korozija-Fe2O3*xH2O, na vlanom zraku to je metalov elektrodni pot neg lake hr. Bakar -prijel. metal,rude:halkopirit,halkozin,kuprit -naj vodi struje poslije srebra, dob topl vodi -Proizvodnja-iz oks rude redukc koks vis temp sirovi bakar-5% neistoda, smanjuju vodlj

isti Cu-elektroliznom rafinacijom sir. Cu -fiz i kem svojstv-na povr nastaje sloj CuO i patina CuSo4, mekan,ilav,rastezljiv -modra galica-reakcijom Cu+H2SO4 uz pris O2 -Primj:elektrotehnika, mikroproc, god 13,5t Aluminij H.C. Orsted 1825g.,narspr u zemlj kori
-Vezan u rud i min: boksit,zeolit,gline... -Fiz i kem svosjtv:male gust, rastezljiv, vodi struje i topl, otporan na koroz, oks broj 3, tank neporoz oks sloja koji titi Al daljnje oksidacije -redukc potenc negativniji od red pot H2 iz kis istie O2 Al + kis =aluminati + H2 -amfoternost-reagira s kis i luinama Proizvodnja: Boksit(Al2O3*xH2O),smjesa minerala bemita i hidrargilita> elektrolizom taljevine glinice(Al2O3) u kriolitu. -Elektrilizna rafinacija-99,9% isti Al za vodie Primjena: zrakoplovi, graditeljstvo, zakoplovi -Al prah= reaktivan>raket goriva,piroteh,beton -reflektor za rasvjetna tijela, antene

-redukc sreds za dob:krom, mangan,volframa =>aluminoternmija, eloksiranje-anodna oks pri elektroliz H2SO4 Slitine ili legure-talj metala s nekim drug met ili nemetalom. to su krute otop metala u metalu Atomi legirajueg elementa-mijenjaju kristalnu strukturu pa se zbog toga mijenjaju fiz i kem svoj Slitine eljeza- +0,5% C = elik, do 1,7% C=Ugljkovi elici, +Cr,Ni,Mn-legirani elici Slitine bakra-+Zn,Al,Sn,Ni...Mjed i Bronca Slitine Aluminija-Magnacij-otporan na mors vod duraluminij-za prijevozna sredstva, Al + Ti; rubin(Cu3O3), Safir(Ti3O3) Onei tekim met-velika otrovnost i sklonost nakupljanja u ekosust.podrijetloprirodno,sekundarno i antropogeno Arsen-arsin(AsH3) 0,1g letalna doza Kadmij-istiskuje kalcij iz kosti, sagorj ugljena Olovo-Anemija jedan od znakova iva-pare otrovne, glavobolja i krv zubn mesa

Proizvodnja eljeza C + O2 -> CO2, rH <0 CO2 + C -> 2CO, rH >0, CO=redukc sredstvo Fe2O3 + 3CO -> 2Fe + 3CO2 Korozija katodna reakcija O2 + 2H2O + 4 e- ->4OH2Fe2+ + 4OH--> 2Fe(OH)2 2Fe(OH)2 + H2O +1/2O2 -> 2Fe(OH)3,,Fe2O3*xH2O anodna reakcija 2Fe -> 2Fe2+ + 4eReakcija eljeza sa sumporom Fe + S -> FeS Reakcija eljeza s kiselinama Fe + H2SO4(razr) -> FeSO4 + H2 kristalizacijom ->FeSO4 *7H2O

Reakcija aluminija s kiselinama 2Al + 6HCL -> 2AlCl23 + 3H2 Reakcija Al s Natrijevom luinom Iz Halkopirita + + 2Al+2Na +2OH +6H2O->2Na +2[Al(OH)4] +3H2 8CuFeS2+11O2->4Cu2S+4FeS+2Fe2O3+8SO2 reakcija al s kiselinama i luinama 2Cu2S + 3O2 -> 2Cu2O + 2SO2 Al2O3 + 6HCL -> 2AlCl3 + 3H2O Cu2S + 2Cu2O -> 6Cu(sirovi) + SO2 =>5% neid Al2O3 + 2NaOH +3H2= ->2Na[Al(OH)4] elektrolizna rafinacija Al(Oh)3 + 3HCL -> AlCl3 + 3H2O Anoda(+): Cu(sirovi) -> Cu2+ + eAl(OH)3 + NaOH -> Na[Al(OH)4] Katoda(-): Cu2+ + 2e- -> Cu(ist) Proizvodnja aluminija Reakcija s kiselinama Al(OH)3+NaOH -120C,700kpa> Na[Al(OH)4] Cu + 2H2SO4 + SO2(bezbojan plin) + 2H2o AlO(OH) + NaOH + H2O -> Na[Al(OH)4] 3Cu + 8HNO3(razr)->3Cu(NO3)2 +2NO(bezbojan)+4H2O 2Al(OH) -temp> Al O + 3H O 3 2 3 2 Cu+4HNO3(konc) -> Cu(NO3)2+2NO2(smei plin) +2H2O A(+):Al2O3 -temp> 2Al3++3O22Svojstva Bakrovog oksida 6O -> 3O2 +12e 2Cu+O2 -> 2CuO 3C + 3O2 -> 3CO2 CuO + H2SO4 -> CuSO4 + H2O K(-): 4Al3+ + 12e- -> 4Al 2Cu+2H2SO4 + O2 ->2CuSO4 + 2H2O=modra galica Aluminotermija Fe2O3 + 2Al -> 2Fe + Al2O3, rH =-848 kj/mol

Proizvodnja bakra Cu2O + C -> 2Cu(sirovi) + CO =>iz oksidne rude