O

: ,
,
:
:
: Teaching Modern Southeast European History, Alternative Educational Materials,
Workbook 1, The Ottoman Empire, Thessaloniki 2005.
: -
: -
:
: "Bato&Divajn"
: 1500
CDRSEE Rapporteur to the Board for the Joint History Project: Costa Carras
Executive Director: Nenad ebek
Director of Programmes: Corinna Noack-Aetopulos
Project Co-ordinators: George Georgoudis and Biljana Mekovska

Centarot za demokratija i pomiruvawe vo Jugoisto~na Evropa i Fondacijata institut otvoreno

op{testvo Makedonija bi sakale da ja iska`at svojata blagodarnost do Evropskata unija zatoa {to
preku Evropskata agencija za rekonstrukcija finasiski go pomogna prevodot i pe~ateweto na ovaa
kniga.

Copyright: Center for Democracy and Reconciliation in Southeast Europe (CDRSEE)

Krispou 9, Ano Poli, 54634 Thessaloniki, Greece
Tel.: +30 2310 960820-1, fax: +30 2310 960822
Email: info@cdsee.org, web: www.cdsee.org

ISBN: 978-9989-185-41-0

Priredile: HALIL BERKTAJ I BOGDAN MURGESKU
Uredni~ka na serijata: HRISTINA KULURI
Uredni~ka na makedonskoto izdanie na serijata: IRENA STEFOSKA

Center for Democracy and

Reconciliation in Southeast
Europe
w w w . c d s e e . o r g

Skopje 2007

KARTA 1: JUGOISTO^NA EVROPA

OSMAN IMPERIJA


Upravniot odbor na Centarot za demokratija i pomiruvawe vo ugoisto~na Evropa
(Center for Democracy and Reconcilliation in Southeastern Europe, CDRSEE) saka da ja
iska`e svojata golema blagodarnost site onie so vlo`eniot trud go ovozmo`ija
sostavuvaweto na ova izdanie istoriski ~itanki.
Najgolemiot pridones go dade profesor Hristina Kuluri (glavniot koordinator i
urednik na ), bez ~ie zalagawe, stru~nost, sposobnost za koordinacija i rakovodewe, kako i li~no zalagawe ovoj proekt ne }e be{e mo`en. Neumornata rabota i
po`rtvuvanosta na {estemina urednici na ~etirite istoriski ~itanki, profesorite
Halil Berktaj i Bogdan Murgesku (Osmanlisk ), d-r Mirela Luminica
Murgesku (Nacii i dr`avi vo Jugoisto~na Evropa), profesorite Valerij Kolev i
Hristina Kuluri (Balkanskite vojni) i g. Kre{imir Erdeqa (Vtorata svetska vojna), i
pokraj mnogubrojnite pre~ki koi{to se pojavuvaa vo tekot na poslednite dve i pol godini,
rezultiraa so ovie istriski ~itanki koi se denes pred vas. Odborot najiskreno im se
zablagodaruva za nivnata a sorabotka i vlo`eniot trud.
Osven toa, sakame da im oddademe priznanie i na sorabotnicite koi ja sobiraa gra|ata
za ovie prira~nici, a toa se ~etirinaeset poedinci od edinaeset zemji od Jugoisto~na
Evropa. Srde~no im se zablagodaruvame za ~asovite {to gi pominaa vo nacionalnite
arhivi, biblioteki i so sopstvenite zbirki za da obezbedat tekstovi i ilustracii koi
se vklu~eni vo ovie istoriski ~itanki. Im dol`ime blagodarnost i na nastavnicite po
istorija koi vo rabotilnicite, gi ocenuvaa prira~nicite i gi dadoa svoite
zabele{ki vo tekot na nivnoto sostavuvawe. Bi sakale da gi spomneme i ~lenovite na
Komisijata za nastava po istorija pri Centarot za demokratija i pomiruvawe vo Jugoisto~na Evropa koi u~estvuvaat vo ovoj proekt od negovite po~etoci vo 1998 godina.
Profesorite Robert Stradling, Marija Todorova, Peter Vodopivec i Ivan Vejvoda
dadoa stru~na recenzija i op{irni komentari za sodr`inata na site ~etiri istoriski
~itanki i na toj na~in vo golema mera pridonesoa za nivnata temelnost i nepristrasnost.
Kone~no, im ja iska`uvame svojata blagodarnost i na vrabotenite vo Centarot za
demokratija i pomiruvawe vo Jugoisto~na Evropa koi veruvaa vo ovoj proekt, go dadoa
svojot pridones i go poddr`uvaa od samite po~etoci, pa s do negovata kone~na realizacija.

Kosta Karas
~len na Upravniot odbor zadol`en za
Zaedni~kiot proekt za nastava po istorija


Ovoj proekt e plod od idejata koja{to prvi~no potekna od Kosta Karas, a tokmu negovata
po`rtvuvanost i neiscrpnata energija go ovozmo`ija ovoj pionerski potfat. Site nie mu
dol`ime golema blagodarnost za vlo`eniot trud vo sledeweto na Proektot i negovata
rabota kako recenzent - pretstavnik na Upravniot odbor.
Inicijativata na Centarot, naslovena kako Nastava po modernata istorija na
Jugoisto~na Evropa, ja dobi velikodu{nata poddr{ka od USAID (Agencijata na SAD za
me|unaroden razvoj ) i Ministerstvoto za nadvore{ni raboti na Germanija, i nim im ja
uka`uvame na{ata blagodarnost za neophodnata finansiska poddr{ka {to ja dobivme.
Licata od ovie dve donatorski organizacii so koi sorabotuvavme sekoga{ bea podgotveni
da pomognat i da n poddr`at. Isto taka, bi sakale da go spomneme i Ministerstvoto za
nadvore{ni raboti na Velika Britanija koe go poddr`a Zaedni~kiot proekt za nastava
po istorija na samiot po~etok i taka gi sozdade uslovite za objavuvawe na ovie istoriski
~itanki. Mu ja iska`uvame na{ata blagodarnost i na Paktot za stabilnost na ~elo so d-r
Erhard Busek, ~ovek so vizija, koj go sfati zna~eweto na ovoj potfat i ni ja dade svojata
poddr{ka.
Posebno bi sakale da gi spomeneme na{ite pokroviteli, bez ~ija verba vo Centarot i
velikodu{nata finansiska poddr{ka na{ata rabota ne }e be{e vozmo`na. Toa se: CocaCola HBC, Hyatt Regency Solun Titan S.A. Rabotata na na{ite sorabotnici i na site onie
{to rabotea na Proektot za zaedni~ka istorija na Jugoisto~na Evropa be{e ovozmo`ena
so nivnata pomo{.
No, najzaslu`nata li~nost e, sekako, Kosta Karas. Tokmu od nego potekna idejata za ovoj
proekt, a negovata samopregornost i neiscrpnata energija gi privlekoa i gorenavedenite
li~nosti i institucii da go dadat svojot pridones i na toj na~in da go ovozmo`at ovoj
pionerski potfat. Tokmu nemu mu ja iska`uvame na{ata najgolema blagodarnost.

Ri~ard [ifter
Pretsedatel na Upravniot odbor


,
. , ,
. .
.

. , ,
, , , ,
, o .
, , () , ,

, - .
, , ,
,
. , ,
, , ,
, .
,

,
.
,
.
.

, , . , , ,
, ,
.

,
,
.
,
,
.

1999 . (
. ),
, , , ,
.
, ,
, ,
. ,
,
( ) . ,
,
, . , 5 : ,
, , .
.
:
1) ;
2)

;
3)
;
4) 9

.

, .
,
, , , XIV . ,
,
, .

.

, , .
, :


. ,
,
,
, .
,
.
.
, ,
, . ,
, ,
. , , ,
.

. ,
, ,
.
, 10

. ,
, ,
, ,
. , .
.

, , ,
.
.
,
.

.
;
,
.
-
. ,
:
a) ;
b) .
,
:




, ,
, . ,
.
,
. , ,
, .
,
. ,
,
.
11

,

,
.
. , ,
, .
1: 2:
, XIV XIX XVIII
XX . 3: 4:
, . , 1 3 , ,
2 4, , .
, , .
, , .


. ,

.
, , ,
XX . , ,
. . ,
. . , XX
, , : , , , , , .

:
, ,
, ,
. , XX
? , , , , , ? ,

, - - .

.
. , .
, ,
12

, , , , .
.
,
, .
, .
,
, , , , , . ,
.

.
,
, , . ,
, 3, 4
- , , . , ,
. , ,
, .

.
. , . , ,
, ,
, .
, . , , ,
, , .
,
. ,
. ,
, . , . --
, , , ,

.

, ,
, , .
, :
, ,
.
1;
13

( )
, , ( ; , );
( ) . , .
, ,
.
, .

.
, ,
.
. ,
. , .
, ,
. , ,
.
,
,
.
, , ,
.
:
1.
, ,
2.
.
. ,
.
. , ,
,
. ;
, .
,
15 18 , , , ,
.
,

. , ,
, , .

14

XIV
,

, .
, - . , ,
, .
, ,
, , . .
.
, . , .
, ,
, . ,
,
.
XIV ,
. , 1 XIX .
,
XIX XX .
, XVIII .
. ,
.
2, ,
. , ,
. , , ,
, , .
.
:

? 90-
,

. ,
.
, 2 , ,
, : 1) , 2) 15

, , , 3)
.
, 2 ,

.
, . ,
,
.
3 ( ) 2 1

, . ,
, , , .
, ,
: , , ,
.
3
( ). ,
, 4, ,
, ( ), . ,
, ,
, .
, ,
90- .

.
,
.
, 4,
: 1) , 2)
. ,
,
. ,
, . ,
:
1. . , , , , , ,
.
, ,
;
2. , .
,
, .
16

, , , ,
. , , . ,
.
, ,
, , .
, ,
. ,
,
.
,
- . , ,
,
. , ,
, ( ).

, , , . ,
:
1. ,
;
2. , , , ,
;
3. ,
. , , .
, .
, , ,
, : , , . , , .

. , , , .
, .
17

.
, ,
;
. ,
. ,
, , : ,
.
.
. , ,
,
. ,
(, .) .
,
.
,
. , ,
, , , , , , , .
, , ,
. ,
, , ,
. , ;
, ,
.

, ,
.
. .
,
, , .
,
.
, -

.
:
.

18

1: ................................................................................................................................................................4

................................................................................................................................................................................................................ 25
. ............................................................................................................................... 29
: . ..................... 41
I. ............................................................................................ 41
I-1.
........................................................................... 41
I-2.

.
-.......................................................................................................................................................................... 42
I. ............................................................................................................... 43
I-3.

....................................................................... 43
I-4.
I -
(1386)............................................................................................................................................................ 44
I-5.
/
............................................................................................................................................................ 44
. 1
I
(1396): ( 1584)............................................................. 45
I-6.
XIV :
................................................................................................................... 46
I-7.
(1431/1432).......... 47
I-8.
(1432)................................................................................................ 47
I-9.
(1455)........................................................................................................................................ 48
. 2
(1526):
( 1588) ...............................................................................................................................................48
I-10.
:
(1491)............................................................................................................................................. 49
. 3
(1521)................................................................................................................ 49
I-11.
(1530)................................................................................................ 49
I. / - (1453)............................................ 50
I-12.
: .................................................................................... 50
I-13.
II................................................................................ 51
I. ............................................................................................................................... 52
I-14.
[srgn]
XIV ..................................................................................................................................................... 52
I-15.
:
(1461-1463) II........................................................................................ 52

19


I-16.
I-17.
I-18.

, ,
(XV ).................................................................................................................................. 52

(1636)................................................................................................................................................................... 52
(1712)......................................... 53

: ......................................................... 54
II. . ..................................................................................................................................... 55
II-1.
I (1562)................................. 55
II-2.

II (1566-1574)................................................................................................ 55
II-3.
:
(1422)............................. 56
. 4
........................................................................................................... 57
.1
.............................................................. 58
. 5
............................................................ 58
II-4.
I (1617).......................................................................................... 59
. 6
.................................................................................................... 59
. 7
II (1481-1512) ().............................. 60
II. .......................................................................................................................................................................................... 61
II-5.
................................................................................................. 61
II-6.

(1539)............................................................................................................................................................... 61
. 8
........................................................................................... 62
. 9
.................................................................................................................................................................... 63
II-7.
- . .............................63
II. ................................................................................................................................................................................................... 64
II-8.
....................................................................................................... 64
II-9.
................................................ 64
II-10.
................................................. 64
II-11.
.................... 65
. 10 ............................................................................................................................................................. 65
II. ................................................... 66
II-12.
I -
(1386)........................................................................................................................................................................................ 66
II-13.
I
(1419) . ................................................................................................................ 67
II-14.

(, 1618) ................................................................................................................................................................... 67
II-15.

(, 1700)....................................................................................................................................................................... 68
II-16.
(1710)............................... 68
II-17.
(1762)..................................................................... 68
II-18.
(1785).................................................. 69

20


II. ............................................................................................................................................. 70
II-19.
II-20.
II-21.
II-22.
.2

III
(1575)........................................................................................................................................................................................ 70
I (1614)......................................................................................... 70
(1716)....................................................................................................................... 71
(1741)......................... 72
(XVI ).............. 73

: , ............................................ 74
III. ......................................................................................................................................................................................... 74
III-1.
( XVI ) ................ 74
III-2.
........................................................................................... 75
. 11 () XIV ..................................................................................................................... 76
. 12 ( ) (1550-1557) . ....................................................... 76
III-3.
(1779).................................. 76
. 13 () (XV )................. 77
. 14 ............................................................................. 77
III-4.
: ........................................................................... 77
. 15 ( 1580)............................................................................ 78
. 16 -............................................................................................................................... 78
III. ......................................................................................................................................................................................... 79
III-5.

(1453)............................................................................................................................... 79
. 17
(XVI ).......................................................................... 79
III-6.
. (1574)............ 79
III-7.
( XVII )............................................................. 80
. 18 ( 1488,
1574 1550)............................................................................................................. 80
. 19 : , (1546)................................. 80
III-8.

......................................................................................................................................................................... 81
III-9.

................................................................................................................................................................. 81
III. ..................................................................................................................................................................................................... 82
III-10.
,
( XV )......................................................................................................................................................... 82
III-11.

II................................................................................................................................................................................ 83
III-12.
: (1666)......................................................................... 83
. 20 : (1568) ..................................................................................................... 84
III. ................................................................................................................ 85
III-13.
(1354)............................... 85
III-14.
( 1660).................................. 86

21


III-15.
III-16.
III-17.
III-18.
III-19.
III-20.
III-21.
III-22.
III-23.
III-24.
III-25.
III-26.
. 21

,
(1581)............................................................................................................................................ 86
- ( XVI )......................................................................... 87

........................................................................................................................................................... 87

(1760)....................................................................................................................................... 88
(1631)........................................................................ 89

(1785/1789)........................................................................................................................................................................... 89
,
(1624).................................................................................................................................................................... 89
(, 1636).............................. 90
(1653)......................................................................................................... 90

(1685).............................................................................................................................................................. 91
(1735)...................................................................... 91
. (1751)............................................................................................... 91
: (1583)............................................................................ 92

: ............. 93
IV. ...................................................................................... 93
IV-1.
........................................................................... 93
. 22 .................................................................................................................................................................................. 94
. 23 .................................................................................................................................................................................... 94
. 24 ................................................................................................................................................................................... 95
. 25 : - (1809)........................................................................ 95
. 26 --..................................................................................................................................................................... 95
. 27 . ........................................................................................................................................... 96
. 28 ................................................................................................................................................................ 97
. 29 ...................................................................................................................................................... 97
. 30 ........................................................................................................................................................... 97
. 31 ....................................................................................................................................................................................... 98
. 32 ........................................................................................................................................................................................ 98
. 33 .................................................................................................................................................................................... 99
. 34 ............................................................................................................................................................. 99
. 35 ................................................................................................................ 100
. 36 ( XVIII )......................................................................................... 100
. 37 XVIII ............................................................................................................ 101
. 38 : - (1741-1822), (1819)................................. 101
. 39 ................................................................................................................................ 102
. 40 : , (1787).................................. 102
. 41 ..................................................................................................................................................... 103
. 42 ....................................................................................................... 103
IV. ............................................................................................................................................................................. 104
IV-2.
(1587)........................................................... 104

22


IV-3.
. 43
IV-4.
IV-5.
IV-6.
. 44
IV-7.
. 45
. 46
IV-8.

(
, 1525)................................................................................................................................................................ 104
(XVIII )................................................................................................................... 104
(1574)........ 105
(1553-1555)................................................ 105
( 1810) . .................................................................................... 105
(XVIII ).................................................................................................................................. 106
(1761)................................................................................................................... 106
(, XIX ).............................................................. 107
..................................................................................... 107
( 1800)................................................................ 107

IV. ................................................................................................................................................................... 108

IV-9.
(1660)............................................................................................................................................. 108
. 47 ...........................................................................110
. 48 (1720).......................................................................................................110
IV-10.

( XVII )............................................................................110
IV-11.
(1779)............................................................................... 111
IV-12.
(1793)................................................................................................ 111
. 49 ............................................112
IV-13.
- ................
( XVI )...................................................................................................................................112
IV-14.
...............................................................................................................................................112
IV-15.
......................................................................................113
IV-16.
(, XVIII )............................113
IV. ...........................................................................................................................................................113
IV-17.

(1551).......................................................................................................................................................................113
. 50 , (XVI )......................................................................................................................114
IV-18.
(1660).........................................................................115
IV-19.
(1684)........................................................................................115
IV-20
, , X (1516)....................116
IV-21.
(1670).......................................................116
IV-22.
..............................................................................117
IV-23.
..................................................................................................................117
IV-24.

( 1800).......................................................................................................................................................................118
IV. ...........................................................................................................................................118
IV-25.
XV ..................................................................................................................................118
IV-26. ( 1810)....................................................................................................................................................118
IV-27. : . (1589).........................................119
IV-28. (1738)..........................................119
. 51 ........................................................................................................................................................119
IV-29.
(1550)........................................................................................................... 120
. 52 (1568)............................................................................................................................................ 120
. 53 : ( 1630)............................................................ 120

23


IV-30.
. 54
IV-31.
IV-32.
IV-33.

(1609)..................................................................................... 120
( XIX )....................................... 121
(1610)............................. 121
(1591)......................................................... 121
(1717)................................................................. 122

: .................................................................................................................... 124
V. ............................................................................................................................................................. 124
V-1.
(1758)............................................................................................................................................ 124
V-2.
(1766)................................................................................................................................ 125
V-3.
(1813)........................................................................................................................................... 125
V. ................................................................................................................................... 126
V-4.
-
( 1630)...................................................................................................................................................................... 126
V-5.

(1741)........................................... 127
V. , ............................................................................................................................... 127
V-6.
(1665)................................................................................................................... 127
V-7.
- ( 1680)............................................................. 127
V-8.
(1688)....................................................................... 129
V-9.
(1690):
() . ........................................................................................................................................... 129
V-10.
(1711).................................................................................. 130
V-11.
(1788)................... 130
V-12.
( 1800)............................................................................ 131
V-13.
(1809)......................................................................................... 131
V-14.

(1815-1826)..................................................................................................................................................... 132

.................................................................................................................................................................................... 134
2. ......................................................................................................................................................... 138
. ..................................................................................................................... 139
........................................................................................................................................................ 141
..................................................................................................... 143
2: (1600)........................................................................................................... 144

24

. , XIV ,
XX ,
.
, .
. . ,
.
.
, ,
, .
. ,
, , , ,
. , ; ,
, . , ,
, / .
.
, ,
. , ,
. ,
II , XIX ,
. ,
;
devlet-i aliyy ( ) devlet-i al-i Osman ( ).
,
.
, , .
. , .. ,
. ,
, .
,
, , ,
25

,
,
; , ,

.
( ,
, )
XVI .
, , , ,
- , . -, , , ,
, .
/
().
. ,
XIV XX . ,
, ,
. , , ,
.
, , .
, , , .
,
,
,
.
, , , :
. , , , ,
,
.
,
, , , .
, , .
,
, . , XVIII
XIX . , ,
26

, , . . , ,
, , .
,
. , /
; , ,
, ,
,
.

27

I (12811324)

1300-1345:



;



(1324-1362) ;
()
.

1307:

;



()

1326:
(),
(, 1331)
(, 1337)

( );


XIV XV

1335:
;

1339:
( ) :

1337-1453:

1302:

1345:

(1347-1354)
VI

1341-1354:

1345:
,

1346-1347:

1345-1353: ( ) ,

29

I (13621389)

I (13891402)

1402-1413 ,
I
I (14131421)

30

1354-1402: ;
,
,
; :
(
),
, , ;
, .
90-
XIV

,

, .

1354:

1355: (13311355);

1361-1369: ,

1371:

1378-1391: 1370-1405: - ,

XIV
:

1389: ;
;

1390-1391:



(, ,
.)

1396:
; I

,

1396: ,

1402:
;
- - I


; ,
- 1419-1420: -
-
;
.

1385:

1397-1398: I



1402:
1403-1414:
,


1419 - 1420: , .

1416: ; I

II (14211451,
1444-1446)

1425-1428:


( ,
, ,
.)

1421-1437:

1430:

1439:
,
VIII

1439:

,
.

1443:
1443:
; -

( )
1444: ,

1448:
,

II (14441446, 1451-1481)

( );


;

1453: 1453:
/

1453:
,
-
; ;

( 1478);
() (
- 1463-1470)

31

, (,
, ); ,
;
( ).

1456:

1455-1456:

1459:

1460:

, ,
()
1461:

1463-1479: -

1454:

1463:

1462-1505: III
;


(1480)

1468:


1473: 1470:
( - )
;

1475: 1475: ; - (
(1457- );
1504)

1479:


1480:
( ); 1481

32

1455:

1476:

( ,

)

1469-1492:
;

II (14811512)

II, - 1499-1503: .
-

,

.

1483:

1484:

();

1492:
;

,

;
- 1493: -
-

; 1493:

(
); XVI
,
(1508),
,
,


1499-1540:

I (15121520)

1514:
;

1514-1515:

1516:
;

1516-1517: ,
;

1489:

1492:

1494:
;

1497-1498:

1505: 1502:
II

1517:
95

;

33

1519:

I (15201566)

;

; .

1519-1522:

1521:

1522:

1526: - (1465-1554)
Kitab-iBahriye (
)
1529: 1534-1535:
-
; 1513 ;

1526:

1538: - 1538:


()

1543:
De revolutionibus
orbium coelestium
(

)

1526:
;

1541:

34

1519: V
;

1516 ,


,

1541: ( );

1538: ( ,
1490-1588)
;

1545-1563: ;

1551-1552:

1555:
-
;

1566:

1571: - 1570-1571: -

II (1566-1574)

XVI
:
;

, ,

1551-1556:

1550-1557:

1555: ,

1555:
(
): Meshari
()

1556: V

;

1557:

1562-1598:

1567:

1566:

1569-1575:


III (15741595)

, ake
.

1578-1590: -

1580:

1587-1629: I
;

35

III (15951603)

I (16031617)

;


,
(); ()

(iltizam)

1593-1606:

;

(1594)

; .

1620-1634:

1623-1639:
;

I,

IV
-- (1639)

1555 1612

1602-1612:

1606:
-

1578-1590;

1583 - 1586: - 1588:

1596-1609:

1598:

1609-1616: - ( )

1603: I (15581603);




1613:

I (16171618)
II (16181622)
I (16221623)

IV (16231640)

1618-1648:

1627:

;
,
1638

1635:

36

I
(1640-1648)

IV (16481687)

1645-1669: -
(

1669)

,

,

.

1656: -

1640:

1648-1657:
(1609-1657)

Cihannma

1648: ; -

1655-1660:
1661:
-
(1661-1676)

1672-1676:

1665-1666:
/

1661:

XIV (16431715) :

1667:

()

1683: ;

-

1684:
(, -,
,
1686 )

1686-1687:

1685:

1687:

Philosophia
naturalis principia
mathematica (

)

37

II (1687- 1691)

,

.

1688-1690: 1690: - 1688: -

,

- -
, 1689:


I
(1682-1725)
1694:

;
()
XVIII

II (16911695)

II (16951703)

1695:

();

,
.

1697:

1699:

1710-1711:

III (17031730)

38

,
( );
, ,
; ,

1715:
1715-1718:
- ;

1700:
(1673-1723), , , 353

1700-1721:
;

(1709)
1701-1714:

(17181730); ,

,

.

I (17301754)

,
( ,
) (
60
).

1716-1718: ,
( )

1720:
Surname-i-Vehbi,




137
(1673-1736)

1722-1725: ,

1727:
;

1745

1730:

1728: 1726-1730:
III ( (1736-1747)
)

1730-1736:

1736-1379:

-
,

;

1743-1746:

1722:
;

1733-1738:

1746: 1749
; 1749

1740-1786:
II
1740-1748:

1748:
,
Lesprit des Lois ( )
1751-1780: 35
,

39

1756-1763:

1768-1774: -
;

,
;

1776-1767:
;

1762-1796: II

1774: 1774:

-; -

1784:

III (17541757)
III (1757-
1774)

,

,

,


;

(ayan)

.
I
(1774-1789)

III (17891807)

40

( ) ;
,
1787-1792 .
, ,
(
-nizam-icedid);

;
(ayan)-
.

1787-1792: ; ;



1798-1799:

1772:

1775:
( )

1775-1783:

1783:

1780-1790: II

1787:

1789:

1788-1792:

1793, 1795: , ,

 :


1300
XVII , /
( - , ). ,
.
XIV XV , ( . , , , ) (
. , , ). ,
,
. ,
. ,
.
.
/ , , , . ,
.
, ,
, . , , , .
, , ,
.
/
. , ,
,
.

I.
I-1. 1
13
,
;
. -2 -3 .

[...] [, , , ]
. []

Tekvur ili tekfur, vladetel na pomala oblast vo Vizantiskoto Carstvo, koja{to postepeno bila integrirana vo
Osmanliskata Imperija.
2
Osman I: osnova~ na osmanliskata dr`ava; vladeel od okolu 1281 do okolu 1324 godina.
3
Orhan: osmanliski vladetel od 1324 do 1362.
1

41

. , ,
. ,
. , -
-
.
. ( )
, .

. . -4 -5 .
-.
, - .
Aikpaa-zde, . 102.

-
XV ,

.
- ? ? .
-,

?
I-2.
-
14
-

.
,
.

. -
. - .
.
.
. (kavim,
)
, .
. . . , ,
-, . ,
, -. . , ,
. :
, !
: , !
.6 - :
.
, ?
,
. , ,
, , - .
[l-i Selukiyan]
. , ,
,
-
. ,
[] .

. .
.
Aikpaa-zde, . 102-103.

Murat I: osmanliski vladetel (1362-1389).

Sulejman-pa{a, najstariot sin na Orhan koj gi povel Osmanliite vo nivnite prvi upadi na Balkanskiot Poluostrov. Go
osvoil Galipole vo 1354 godina, a umrel vo 1357 godina.
6
Dozvola od selxu~kiot sultan od Kowa (Ikonija) koj formalno vladeel nad voenite voda~i kakov {to bil Osman.
4
5

42

,

(
). XV

XIV . ,
1307 ,
, , , .. . ,
1307 , ,

,

30- XIV .

?



?

I.
I-3.


,7
. ,

, ,8
. , .
,
,
,
,
,9

. ,
,
, ,
. , ,
,
, -

.
, ,
, ,
. ,

.
: ,
. ,
: ,
.
; , -,
, 10 .
,
.
, , . 4-6.

XVI XIV ,
. ,

Bugarski oblik na imeto na Murat I (1362-1389).

Jovan VI Kantakuzen, vizantiski car od 1341-1354; otkako bil prisilen da se otka`e od prestolot, se zamona{il i
stanal eden od najgolemite u~eni lu|e vo docnoto Vizantisko Carstvo.
9
Ivan Aleksandar (1331-1371).
10
Vo Sredniot vek, ova ne se odnesuvalo na dene{na Romanija, tuku na teritorijata na Vizantiskoto Carstvo.
7
8

43

, ,
V
(1341-1391). ,
IV (1331-1355)

.

, :
,

.

.

? ,
,

?

( ).
1386 I

.

I-4. I - (1386)
:
, , , ,
, -
! -
, -, .
: ,
,
(
)*,
.

: -
. *

, I, . 187-189.

I
-
?
I-5. /


, [rivayet iderlerki],
11, , []. [],

,
.
.
, .
.
. [...]
-12 -

Ak~e (asper), sitna srebrena moneta koja bila vo upotreba pome|u XIV i XVII vek.
Ivan [i{man, bugarski vladetel (car) od Trnovo (1371-1395), sin na Ivan Aleksandar (1331-1371).
12
Ali-pa{a ^andarlizade, sin na Halil Hajredin-pa{a bil, kako i tatko mu, voen sudija, voen zapovednik, a potoa i
Golem vezir od 1389 do svojata smrt vo 1407. Se istaknal so svoite isklu~itelni sposobnosti vo upravata, diplomatijata i
vojskata i posledovno bil vo slu`bata na tri sultana: Murat I, Bajazit I i Sulejman ^elebi.
11

44

[]
,
, - .
[] , -,
, , ,
,
.
.
[]; ,
.
-,
-, :

. , - , .
. . -
,
, ,
- ().
-,

. ,
,
.
,
[, ] .
, .
.

.

() ?
-? -
?
, (
)? , , ? - -.
/?
( ) ?
XX . 1 I

(1396) -
( 1584)

Neri, . 245-247.

XVI ,
;
,
.

Lewis, . 292.

45

XVI ?
XIV .

, , ,
?
?
I-6.
XIV :
A. (1354)
[]
, , .
, , 13 ;


;
, ,
, , ,
, , ,
, ,
.
Phillipidis-Braat, . 140-143.

(1296-1359, 1368 .)

XIV .
,
. 1354 . -

,
.


,
.
. (1396)


, , ,
, ,
.


, ,
.
: ,
,
, ,

.

.
Schiltberger, . 133.

1396 .
. .

I-3 I-6
.

13
Romei e imeto koe za sebe i za svojata dr`ava go koristel narodot, koj od sredinata na XVI vek vo istoriografijata e
poznat kako Vizantijci.

46

?
?
I-7.

(1431/1432)
156 - , , . [?] 14 [?]
15 .
16 ,
. , 6 , 1 , [] : 531 [.]
Inalik 1987, . 59.

.
,

( ,
, , ).
,

,
. ,

,
.

.
? ?
I-8.
(1432)
,
.
,
50 000 () ...
(),

.
17 ,

.
,

,

, . ,
, , , 1 000 800 . ,
,18 , ,
.
,

,
,
.
Le voyage, . 129, 131.

Mehmed I (1403-1421).
Tuka so zna~ewe : imal polza od nego.
16
Murat II (1421-1444) i (1446-1451).
17
\ura| Brankovi}, srpski despot, 1427-1456. Ja izgradil tvrdinata na Dunav vo Smederevo kako nova prestolnina
na Srbija i se obidel vo mo{ne te{ki okolnosti da odr`i ramnote`a me|u dvete sosedni sili, Kralstvoto Ungarija i
Osmanliskata Imperija.
18
]erkata na \ura|, Mara, stanala edna od `enite na Murat II (1421-1451).
14
15

47

. 1389 1459.
?

?
I-9. (1455)
, 19 1455
,
, ,


. , , .
,


. , .
, ,
, , .
.
. 320 704 .
-,
,
, .
, ,
.

.
, 1501. ,
1497 1501,
1565 . .

II
, , ?
. ?
XX . 2
(1526) -
( 1588).

Mihailovi, . 132-133.

, 1435 . ,
,
.
19

48

Mehmed II (1444-1446; 1451-1481).

Lewis, . 285.

?
I.
. 1 ?

XX . 3
(1521)

I-10. :

(1491)

. ,
, ,
[] : , , ,
, , , ,
, .
[...] .
,
[...] .
,
.
,
, . ,
, , , ,
, , ... , , ,
. .
!
, , , . 51-52.

?
?

20

, . 128-129.

? . I-11.
I-11.
(1530)
, , ,
, .
,
. ,
,
.
[...]
, , [
] . , ,
.
, , -, 20 (-

Vrhbosna bil srednovekoven grad (civitas Vrhbosna) vo blizinata na dene{no Saraevo.

49

). ,
! [...]

,
, , .
, :

!
.
,
, .
,
. ,
, !

,

,
.
Kuripei, . 17-23.

,


.
?

.

.

I. / - (1453)
I-12. :

4 [1453],

. 18
400 , , 200 000 .
,
4 777 200 .
[...] , 29 [1453], , ;
,
, .21
[...]
.
1 6962 [1453] .22

.
,23
.

[...]

.

[...]
,
...
,
.
Sphrantzes, . 69-72.

,
.
,

. --

Konstantin XI Paleolog, posledniot vizantiski car (1449-1453).

Mistra bila prestolnina na vizantiskata pokraina Moreja koja{to Osmanliite ja osvoile duri vo 1460 g.
23
Osmanliski dostoinstvenik, upravitel na imperijalnite {tali.
21
22

50

,

,
(1439),
; ,
(1444) (1448)
,
, .

?

?
, ,
?
I-13.
II
. .
[mukataa].24 . : /
[mlk.] ,
?
,
. I ,
,
. : , ! . .
.
. .
,

.
.
. ,
. .
.
. . ,
: ? . ?

.
.
.
.
.
:
.
. .
.
. .
.

.
: ?
: - .25
.
Aikpaa-zde, . 193.

1453 ., II
.
, .
.
,

Na~elno, mukataa "mukataa zna~i danok na zemji{te. Vo ovoj slu~aj zna~i deka doselenicite morale da pla}aat kirija
za ku}ite vo koi se vselile.
25
Mehmed-pa{a bil Golem vezir od 1467 do 1470. Rum e turski zbor za Grk.
24

51

,
.
Aikpaa-zde ,



(kul) ,
.

I.
I-14.
[srgn]
XIV
, 26
[ger evler]

. . . .
-27
,


[kul, kullar] ().
, , ,
;
. , ,
.
Neri, . 339.

,
?
I-15.
:
(1461-1463)
II

.
.
.
, . 15.

I-16. ,
,
(XV )
, ! : ,

, , ,
.
, . 206.

I-17.

(1636)
, []:

. .
Jennings 1993, . 139.

,

(X

Pokraina vo zapadna Mala Azija. Vo XIV vek Saruhan bil nezavisen turski emirat koj{to stanal del od Osmanliskata
Imperija vo 1390 g. vo po~etokot od vladeeweto na Bajazit.
27
Bajazit I Molwata (1389-1402).
26

52

Y).
,
, .
I-18.
(1712)
, ! ! , ,
.
.
.
.
. ,
. .
, . 160.

.
, III 13 IV - 30.


?

. , ,

?

?

53

.
. , , . ,
, ( ), .
.
, , .

. , . . (
,
),
(, , ;
,
devshirme,
kapikulu28 [ () ]. ,
() , , , , .
.
. , ,
, .
. ( ). ,
, (
).
,
. ,
.. kanun (
kanon) , ,
. , , ,
28
Kapikulu bukvalno zna~i slugi na (Visokata) Porta. pod ovoj termin se vklu~eni ne samo jani~arite, tuku i {est
drugi regimenti na kapikulu vojskata i razli~ni redovi na slu`benici na dvorot.

54

, --, , .
, ,
. .
, , XVI .. . , ,
,

. ,
. ,
, .
. , , .
.

II.
II-1.
I (1562)
[]
, , , ,
,
, , 29,
,
,
,
, ,
,
[...]
Bayerle, . 46-47.

.
?
?

29

II-2.

II (1566-1574)


.




, ,

[...]
,
,

Stara persiska prestolnina Ktesifont vo dene{en Irak.

55

[ehl-i dil]



,

,












[: ; Hak]




[...]
,
,



.
Cellzde, . 77-78.

.


,

,
.

II,
.

.
?

II, . (
)

?
II-3.
:

(1422)
30 , 31
32 33
. 34
[...] , 35

Murat II (1421-1451).
Mehmed I (1403-1421).
32
Osmanliska pokraina vo ju`na Mala Azija.
33
Emirat, a potoa pokraina vo sredna Mala Azija.
34
Turski emirat vo ju`na Mala Azija i glaven sopernik na Osmanliite vo Anadolija s do prispojuvaweto vo 1468.
35
U~itel na Mustafa Maliot.
30

31

56

. .
. ,
[...]
,
[...] , -
. : [lala]
? :
, -.
: .
. . - ,
. - ,
.
-. -
. ,
,
. ,
.
.
.
:
? : . , , . ,
.
. ,
. .
.

.

XVII
(
III 1595 ).


.
, , , ?
XX . 4

Neri, II, . 567-573.

XV , II
(1481-1512), II ,
,
,

.

,

Inalik, 1973, III,3.

57

1.
A. (Enderun)36
:

(has oda)
(seferli oda)
(hazine)
(kiler)

:
(Kap
agas)
(Kzlar agas)
(Has
oda ba)

(Silahdar)
(hazinedar)

(uhadr)

(Rikabdar)

. ()
:

* (kapikulu)37
*
*

(Mir alem)

(Mirahr)

(kapici bai)

(avu

bai)

(bostanci bai)
(akiri bai)

.
()
:

(vizir-i

azam)

38

(kadiasker)

(nianci)
(ba
defterdar)
(kapudan
paa)
(reis-lkitab)

.
.
XX . 5



XVII
? ,
.
( XVII ).
, ,
,
.

Inalik 1973, III,12.

36
Li~nite slugi na Sultanot, naj~esto bile smesteni vo Tretiot dvor na sultanskata palata. Osven `eni, vo Vnatre{nata
palata slu`ele ili mladi mom~iwa (iolan, pa`ovi ) ili evnusi.
37
Osven od jani~ari, trupite na kapikulari se sostoele i od drugi elitni edinici.
38
Velmo`i nazna~eni za ~lenovi na Imperijalniot sovet, vo koj ~lenuvale od ~etiri do pove}e i od deset ~lena. Vo
Imperijalniot sovet ~lenuvale i glavniot namesnik (beylerbeyi) na Rumelija i, povremeno, namesnici na drugi pokraini.

58

II-4. I
(1617)
23 1026 (24 1617)
, ,
-
, , ,
. , , ,
. ,
.
, , , ,

. -,
[Dar us-saade aghasi],
- ,
,
[sheyh-l-islam] -
[sadaret kay-makami],
- -
. ,

,
,
. ,
, , ,
,
, . ,
,
, ,
, , . ,
.

,
. I , 1618
II (1618-1622); ,
, I
,
IV (1623-1640).
XX . 6

Peevi, . 337.

I .

Hegyi, Zimany, III, 40.

59

XX . 7 II (1481-1512) ()

Hegyi, Zimany, III, 38.

60

II.
II-5.
39
,
.
()
,
. .

,

. .
,
. , , .

,
,
.
Mihailovi, . 164-165.

II-6.

(1539)

,
.40
,

. -

,
,
.
, .
:

() . , -
. ,
,
. ,
, ,
, ,
,
.
, , . 126-127.

II-5 II-6 ,

, , , 4 .
.
?
?

39
Karakteristi~en osmanliski sistem za regrutirawe fizi~ka sila za potrebite na Sultanot, koj zapo~nal da se
primenuva vo XIV vek. Ovoj sistem (t.n. danok vo krv), so koj se rakovodelo od prestolninata, vo osnova se sostoel od
prisilno zemawe mom~iwa od selskite nemuslimanski podra~ja na Imperijata. Potoa, ovie deca bile prevospituvani,
odnosno preveduvani vo islam, u~ele turski i bile obu~uvani za razli~ni dr`avni slu`bi. Pove}eto od tie slu`bi
im bile dodeluvani na kapikularite, a osobeno na jani~arite, no nekoi od niv bile izbirani da vr{at razni slu`bi
vo Vnatre{nata i Nadvore{nata palata. Vo tekot na XV i XVI vek, golem, i ~esto, dominanten del na osmanliskata
voeno-politi~ka elita se sostoel od lu|e koi prethodno bile doneseni preku dev{irmeto, so {to dev{irmeto bilo i
na~in za podem vo op{testvoto. Poradi s pogolemiot pritisok od muslimanskite podanici i nim da im se ovozmo`i
politi~ka i voena kariera, sistemot na dev{irmeto postepeno zgasnal vo tekot na XVII vek.
40
Selim I (1512-1520).

61

XX . 8

Hegyi, Zimanyi, III, 41.

62

?


?

? ,
?

XX . 9

).
, ,
. [...] ,42
[uhadr]
[mteferrika] 50 .
[kapc], ,
[sancakbeyi] , [beylerbeyi] ,
, 43,
.
, ,
,
[ulema],

.
Inalik, 1973, . 84.

Hegyi, Zimanyi, III, 43.

.
,
?
II-7. -

-,
. , , ,
41 (

- ( 1488-1563)
1539 1541 . ,
.
XV XVI
(

,

, ,

). - ,
II,
XVI ,
-
.
- , ,

, -

Bajazit II (1481-1512).
Selim I (1512-1520).
43
Sulejman I (1520-1566).
41

42

63

,
.
: , ,
, , .

1
-


.
-

?
?

II.
II-8.

[ml-i mukatele].
[...]
, [...] []
.
[tezkirel],
[teskiresz]. : [beylerbeyi] [berat]
[tezkire] ,
[ ]
, [ ],
.
Hezarfen, . 139.

: ?
.
II-9.

[krk nefer reaya]
64

[zemin] [r] [salriyye]

[resm-i gendm]
[resmi ift]
[resm-i bennk] [resm-i cebe = resm-i caba],
[r-i ba]
,
[defter-i mufassal]
,
[defter-i icml]
...
Barkan, . 771-772.

?
II-10.

,
15 100 ,
: 1 600
() ; 2 000 [mezraa] ,
-; 2 000
[mahsul] [boza

hane] ,
-; 800
- ; 3 000
;
, .; 15 100
.
Jennings 1972, . 212.

?
II-11.


2 500 ()
[mahll]

[Erevan].
[hyidmet, hizmet]
[yoklama].
- ,
, [berat] 3 000 .
[tezkere] -,
[beylerbeyi]
.
, 3 000
[ mutasarrif] ,
.
, , .
[tahvil] ,
,
.
1 1025, .
Jennings 1972, . 212.

XVI XVII

,

. ,
, ,

.

?
.
XX .10

Inalik 1973, III, 25.

. XVI .
.
,
?

?

65

II.
II-12. I
-
(1386)
[]
, 44
. ,
,
. ...
,
.
.
.
, ,
. , . ...


. . ...
,
, .

,
.
.
:

, ,
... ,
.
.

.

,
.
. .
. .
.

-
- - .

.
, ...

. ,
. .
.
. , , ,
.
.

. ,

,
: ! , .
.
...

788 (1386).
, I, . 187-189.

44
, (Rum ili). XIV XV ,
, - (beylerbey). XVI , , ,
, ,
.

66

( )?

?
?
?
?
?
II-13. I

(1419)

-
- :
,
.
[ ]
, ,
, , ,
() .
, ,

. [
].
. ,

.
, ; . []

,
.
, . 49.

I
I I.

II-14.
(,
1618)

, ,
,
-,
, :
, -,

, . ,
.
, .

.
,
[
].

.
, 2, . 119.

?
? , ?
()
?

67

II-15.
(,
1700)
, , ,
,
.
:
3/4
,
, .
.


,
, 15 45 .
, , , .

.


.
,

.
. ,

.
, , . 293.

,
?
?

?

()?
?
, .
II-16.
(1710)
9 1710,
,



,
, , ,

,
,
, , ,

, , ,
.
[]
Zerlentou, . 67-68.

.
?
II-17.
(1762)
[naib] () :
- ,
-

Gro{ (guru), osmanliski zbor za golemi srebrenici (taliri). Otkako koristele gro{evi, iskovani vo razli~ni evropski
zemji, kon krajot na XVII vek Osmanliite po~nale i samite da kovaat svoi, a gro{ot stanal i presmetkovna edinica vredna
40 pari i 120 ak~i.
45

68

[cizye]
, , ,
,
[zimmi] , [] ()
,
: ,
[cizye]
! ,
,
,
, .
[-] [zimmi]

.


[], ,
[.. ]

.
Kal a, . 117.

,
.

?
? ?

II-18.
(1785)
[ ]
, , , , , [, ]


.
,
, , , , ,

.

[bujuruldija] .
.
Beni, . 203.

XVIII , , .


II-13 II-18.

69

II.
II-19.
III
(1575)
[...] , , []
-
[ ]
.
[...]
,
[filori] , , .
() 12
500 . [], []
, ,
, , , , , .

,
.
[] ,
, ,
; , , .

[] ;
.
,
, , ,
. [bc].
Biegman, . 56-57.

()? [
?
?
II-20. 46 I
(1614)
[...]
[]
,
,
;

,47

,
[peke],

,
.
, ,
,
;
,

,
[beglerbeyi] [by]
, ,
[serasker]
.

-

46
Ahidname e povelba koja Sultanot ja izdaval na opredelena nemuslimanska dr`ava so koja sklu~il mir. Takviot
dokument ne go dobivale samo klasi~ni vazalski dr`avi, tuku i Venecija, Polska, itn. Dolgo vreme Osmanliite odbegnuvale
da prifatat bilateralni dogovori {to gi izdavale i gi potpi{uvale dvete dogovorni strani; sepak, op{to zemeno, za
odredbite od ahidnameto bilo pregovarano pred da bide izdaden oficijalniot dokument.
47
Knez na Transilvanija (1613-1629).

70

,
,
,

.
[...]
.
Gemil, . 165.

?


.
II-21. (1716)
, ,
,

,
, ,
, , 48
,
,
.
,


.
[...] :
,
. , [...]
,
, , ,

- , -
48

,

, , , [...] , ,

. , ,
, ,
; , , ,

.
, ,

,
.
,
,
(). , ,
[kethuda], [defterdar]
,
,
,

. ,

,
;
.
Cantemir 1973, . 127-128.

(1673-1723)
(1693; 1710-1711),

Boljar bila istovremeno i blagorodni~ka titula i naziv na slu`ba.

71

1711 . ,

. , ,
.

.

II-22.
(1741)
.
,
.
. , , :

,
,

?


.
?

,

,
, . .
[Mavrokordatos]49 ;
.
Cltori, IX, . 257.

?
I-8.

Konstantin Mavrokordatos (1711-1769) bil eden od najistaknatite pretstavnici na gr~kata pravoslavna kulturna elita
vo Carigrad vo XVIII vek, takanare~enite fanarioti. Me|u 1730 i 1769 godina toj vladeel {estpati so Vla{ka i ~etiripati
so Moldavija.
49

72

2: (XVI )
. (eyalet; )
()
, ( ),
( )
()
: , , , , .
: (: ;
, , , .).
.
,
( salyane: /
)
: , , , , , .
: , , , (: ; ; ; XV XVI , .)
.
, ; ,
, , /

: , .
: 1590- 1603- ,

.
, , ,
( / )
: , , , , , ( 1566 .) .
: (
. 1517-1570) ( 1533-1593),
( . -
, ), , ,
.

73

:
,

.
,
.
,
.

. , . ,
, (millet).
.
,
, , . ,
, . ,
.
.
. , , ,

,
, .
, .

, ,
.

III.
III-1.
( XVI )
[ ] ,
, , [ ] ,
, , ,

74

:

, ,
, ,
[kanun], , , , [...]
!
Imber, . 75.

.
( )
?
, ?
III-2.

,
, , 5 24
[...] , : 1. ; 2.
, ,
; 3.
,
,
; 4.
-,
kibla
. [...]
, , , , . [...]
, ,
,
.
, , , (,
,
!),
, ,

.
. , (
), ,
( )

.
. ,
, ,
,
, ,
. , ,
,
.

, , ,



, , ,
,
,

.
Cantemir 1987, . 289-295.

(1711-1723),
,


1710 .

?


.
?
.
. ?

75

XX . 11 () XIV

Lewis, . 294.

XX . 12 (
) (1550-1557)

.
,
?

76

III-3.
(1779)
,
(
). , ,
,
.
, ,
,
,
. ,
,
, . ,
, ,
. , , ,
( )

, -
. , ,
, ,
, .
Baeskija, . 235.

(1731
/1732-1809)
.
- , ().


,
. , ,
,
XVIII ,
; ,
.
, , ?
?

XX . 13
() (XV
)

III-4. :


.
- ,
; . ,
,
, ,
:
- , , .
: , - ,
- ,
.
:
, ?
?
, ,
?
Dursun, . 78.

Hegy, Zimanyi, III, 90.

XX . 14

,
XIII . ,
,
(),
.
,
,
( )
(
),
.

,
.

Hegy, Zimanyi, III, 62.

77

?

, ,
?

?
?

XX . 16

XX . 15
( 1580)

Hegy, Zimanyi, III, 75.

Lewis, . 200.

?
?
? ?
,
? , ,
?

?
78

?
?
?
?

.

III.
III-5.

(1453)
. [...]
, ,
.

[...] .

, :

XX . 17


(XVI )

.
,
. ,

.
Melissenos, . 133-135.

,
(1439),
VIII

.
II ?

III-6.
.
(1574)
[] ,
.
,
. ,
. .
.
.
() .
()
, ,

.
,
.
, . 135.

79

?
?

, ? (

). ?
, , ?
III-7.
( XVII )
[
] , ,
.
, . ,
, ,
,
. . :
, ,
, ,
, .
, .
. .
.
. [...]
.
:
, , ;

; , ,

.
Cltori, VI, . 29.

80

?

?

?


III-2.
XX . 18
( 1488,
1574 1550)

http://www.users.cloud9.net/~romania/vor/Voronet.html

XX . 19 :
, (1546)

Koliopoulos-Chassiotis, . 169.

III-8.

, , , ,
,
,
;
,

. , , , .
Menounos, . 173.

(1714-1779)

,
. ,
,
.

(
)?
?
, ?
III-9.

(1816)
, , !
!
.
, ... , , - . -
, .
, ( -

) .
,
. : ,
, ! :
, ()
!
() ,
: , , -
- ,
, ( ), , - , .
:
, , .
, .
, , ()
,
,

.
, .
, ,
-
-
( ) ,
, ,
,

, ; -
, , ( ) :
? ,
, , ,
, ,
, ?
: ,
,
. ,
-
. : , ? : , ,
81

. () , (),
, , (), ,
- (-) ,
,
.
: ,
,
, ,
: ,
() , .

. ?
? ? (, ,
?) ?
?
.

, 2 . 14-16.

III.
III-10. ,
(),
( XV )
, ,
. ,
, ,
, ,
, ; ,
,
,
,
[...]
, ,
,
,
,
, : ,

, ,
, .
,
82

, ,
[]
, ,

[]
Shaw, . 31-32.

XIV ,
,
.
, , ,

, , ,
, , - .


?
,
, ?
?
?

III-11.

II
, [],
[]
:
, ,

- ,
, -
,
. ,
,
,
,
.
, , , ; ,
,
, . ,

[]
, ,
,
,
,
.
. .
,
.


.
Shaw, . 30-31.
50

,
XVI
XV , .
( .
, 13:6, 34-10;
1:7, 1: 21; 687, 134:1,
.).

?
?
?
.


II ?
III-12. :
(1666)
[] (1666) , ,
, ,

.
, ,

[sic!] ,
,
- ,
,
, , ,

27

50

Imeto {to Evropejcite go koristele za osmanliskiot sultan, vo toa vreme Mehmed IV (1648-1687).

83

. ,
,
.
[]
, ,


. , , 51
,
; , ,

,
. ,
, ,

,

,
, ,
,
, . ,
,
,

; 52

, ,
.
Jones, II, . 175-176.

?
?
: ?

?
51
52

84

Fazil Ahmed ]oprulu, Golem vezir od 1661-1676.

Poim {to se koristi za stare{inite vo evrejskata zaednica.

?
?

.
? ?
XX . 20 :
(1568)

Nicolay, . 182.

?
?

,
III-19 III-20?

III.
III-13.
(1354)
()
[] ,
,53
.
[] ,

? : , , []
[] ,
,
;
, ,
;
; , ,
; ,
,
; -
, , .
. ,


.
, ,
. , : ,
. ,
,
[]
[] ,
; , , , ,
; , []
53

? ,
, .
,
. , [] ,
, .
, , ,
, ,

, , , .
, ,
. , ,
, , :
,
. . :
.
Phillipidis-Braat, . 154-157, 160-161.

(13541355), (
I-6)
,
, ,
. ,

.
, ,

.

Petokni`ieto, Psalmite, Noviot zavet i Kuranot.

85

?

?

?
III-14.
( 1660)
()

[Kbti] [mahalle],
() ,
.
.
,
54 , , , . ,

,
.
[] 55
[mihrab], ,
.
[] , , . , , ,
,
.
[]
()
-
. -

.
, , .
.
Evliya elebi, . 195-198.

( III-7 ).
III-15. ,

(1581)


.


[] 11. 1581 . , 5 , []
,
,
; ,
, .
,
, . , , .
[ ]
. ,
,
,
, , ;

100 56 .

Zaedni~ko ime so koe Osmanliite gi narekuvale narodite od Zapadna Evropa, vklu~uvaj}i gi i katolicite i
protestantite.
55
Ovaa brojka e sigurno preterana, kako {to obi~no se slu~uva kaj Evlija ^elebi.
56
Golemi srebrenici od sredna ili od zapadna Evropa.
54

86

;

, , ..,
. ,


.
, , ,

[]
[]
[] . 1 500
. 40 ,
, , 2 000 ; [] ;
.

;
,

; ,
.
Cltori, II, . 504.

?
? .
III-16. -
( XVI )
: () 57?

?
: ,
.
:
, [ ]
,
,
, , ?
: ,
, .
Imber, . 86.

- ( 1490-1574)

, ,

(--). ()
.
?

XVI .
III-17.


, ,

, ,
, .
,

,
. , , ,

57
Dinastijata na Safavidite koja vladeela so Persija od 1502 do 1736 godina nametnala radikalna {iitska verzija na
islamot, koja{to vo XVI vek bila osobeno popularna me|u golem broj osmanliski podanici od Anadolija.

87

. ,
,

.
,
, . , .

.
BOA, CA 3126.

, ,

?
III-18.

(1760)
[kehaya bey]
.
,

. , , :
, (
2600 ).
,

.
, -
-

58

88

Pravoslavni.

. - -

. , , 58

[ ],
.
,
.

.
( ) ,
,
. :

[]

.
:
?
:
, ,
,
, , ,
[
], .
.
, : ,
.


. [...]
, .
( ). ,
,
!
Beni, . 187-190.

.

. ,

? (


).
?
:
?
?
III-19.
(1631)
() , []
. ,
.
, ,
( )
. , , ,

.
,
. ,

,
.
,
.
, , . 121.

? , ,
?
?
III-20.

(1785/1789)
, 21 [], [ I], ,
.
, , .
. ,
.
Taylesanizade, . 419.

III-19 III-20.
?
III-21.

(1624)


,
, .



,
.
, ,
.
,

.
, , . 120-121.

89

?
III-22.
(, 1636)
, , : ,
,
[millet]. . [, ].
,
, :
.

.
.
Jennigs 1993, . 142.

?
, ? ?

,
,
.
III-23.
(1653)
( I, I)
2. , , ...
: ( ),
, ,
-

.
3. ,
, , ,
,
[]
4. , ,
, , ,
, , ; ,

[]
8.
, , , , ,

,
, , ,

, 200 59 []
[ VIII]
1. []
,
.
[]
[] .
Constituiile, . 47, 49, 50, 58.

Constitutiones Approbatae
() II (1648-1660).
, , XVI ,

Prvi~no, zlatnik izdavan vo Ungarskoto Kralstvo spored modelot na monetite kovani vo Firenca. Me|utoa, kovanicite
spomnati vo ovoj tekst ne se odnesuvaat na ovoj tip zlatnik, tuku na pari~na edinica koja toga{ bila vo upotreba vo Ungarija
i vo kne`estvoto Transilvanija.
59

90

.
,
.
4 ,

(,
).

III-25.
(1735)
[] , ,


.

.
Stulli, . 41.

?

XVII .
III-24.

(1685)
,
,
,
-, .
, .



, , ,
,
. , , ,
, ,
.
,
.
Stulli, . 31.

?

?

III-24.

?
III-26. .
(1751)
.
, .


, .
,
,
. ,
,
. , ,

,
.
(
) []
.
.

. ,
91

. ,
,
.
Synaxaristis, . 336-337.

,

. ,
.
28
.

?
,
?
?

?
?
XX . 21 .
(1583)
Nicolay, . 182.

? ?

? ?

III.
. , . ?

92

:


.
() . : (),
() ().
. ,
.
, .
.
, .
, , , .
,
.
, ,
. , .
. , .
,
. , ,
. , , . ,
.

IV.
IV-1.


.

- ?
?
.

: -

,

: - ?

.

?
, ?

,
, ,

: -
. .

,
.
Gvahi, . 167-168.

93

XVI .


, .

?

?

XX . 22

XX . 23

Inalik 1973, III, 26.

Hegyi, Zimanyi, . 56, III, 51.

: -
, .
XIV XVI .
4 ,
, , .

: -

( ).
, ; ,
.
,
, -

94

,
.

XX . 24

XX . 25 :
(1809)

: ,

. , ,
. XVII XVIII
,

.

.
XX . 26 --
Nicolay, . 159.

: -
XIV . XVII
, ..
. ,
.

. XVI XIX ,
,
, .
,

Hegyi, Zimanyi, . 39, III, 31.

95

: , . .
().

(), (),
[muderris], ()
(
).
[kadi-asker]
[sheyhl-Islam].
,
.

: ,
. ,
, .
XVI ,

.
, .

XX . 27

Hegyi, Zimanyi, III, 121.

96

XX . 28

:
. .
, , .
(), , ,
, .
,
,
.
XX . 30

Nicolay, . 223.

XX . 29

Hagyi, Zimanyi, III, 133.

:
, ,
,
.


, . , [usta],
[], [].
Nicolay, . 242.

97

XX . 31

.
.
,
.
XX . 32

Hegyi, Zimanyi, III, 138.

Hegyi, Zimanyi, III, . 130.

: ,
,
.
,
,
98

:
,
, . , ,

,
. ,
.
, ,
. ,
, ,
.
, .

XX . 34

XX . 33

Hegyi, Zimanyi, III, 69.

Hegyi, Zimanyi, III, 74.

:
( ). ,
.

.
.

, ,
.

:
. ,
, , . ,
, ,
. ,
.
,
.

99

XX . 35

XX . 36
( XVIII )

Asdrachas, III, 3.

:
.
,

, .
.
. .
,
.

100

Juhasz, . 124.

: ,
. , , , . ,
,

.

XX . 37
XVIII

, .
,
. XVI
,

. ,
[pmntean]
, .
XVIII ,
.
XX . 38 : -
(1741- 1822). (1819)

Istoria, 11, . 137.

: , XV XVI ,

,
. , ,


,
( ) .
,
. ,

; ,

Istoria, 12, . 72.

101

: ,
. ,
,
,
.
XVIII ,
.
.
II (1808-1839)
.

XX . 40 : ,
(1787)

XX . 39

Hitzel, . 59.

Hegyi, Zemanyi, III, 140.

: . , ,
, ,
,
. , .
, ,
.
102

: , . tercman.
. , ,

, .
XVII , .
; XIX , ,
, , .

XX . 41 (1788)

XX . 42

Hagyi. Zimanyi, . 74., III, 83.

Theolin, . 60.

: XV
,
,


.
,
. , , ,
. ,
,
. , ,
.

:
, ,
, ,
.
,
:
.
[kul] ,
:
XV XVII
, ,
.
,
?
.

103

IV.
IV-2.
(1587)

.
() .

,
, , , ,
,
.
[]
,

.
,
,

.

.

,

[resm-i bennk], [resm-i ift].
Barkan, . 751-752.

?
?
XX . 43 (XVIII ).

, , . 151.

?
IV-3.
(
, 1525)
[raiyyef]
[bir iftlik yer]
mudd60 ,
mudd .

. , mudd,
mudd ,
60
Ime za osmanliski merni edinici koi poteknuvaat od Vizantija. Kako {to mo`e da se vidi od tekstot, goleminata na
mudd se razlikuvala vo razli~nite delovi od Imperijata.

104

IV-4.

(1574)
13 () ,
, ,
, , , . 14
,
, ,
,
. .
, ,
.61 S
() .
;
. , ,
,
.
, , . 133.

,
? ? ?
IV-5.

(1553-1555)
14 ( ) 4
, ,
, - . .
, .
61

, . , ,
, , .

: , ,
.
.
.

,
.
, .
-, . 211.

,
?
IV-6. (
1810)

, , , , ,
, . ,
( , ) , , ; ,
. ,
, ,
.
. ,
, , , ,
.
, rosoglia
.
Broughton, . 130-131.

Pokraina vo severna Francija.

105

XVI XIX . ?
XX . 44 (XVIII )

IV-7. (1761)
8 .
.
. .
,
,
, .
, 5, 4
.

. .
.
,
,
, , .
,
;
. ,
106

,
, ,
.
.
.
,
, . ,
, .
, : , ,
,
.

, ,
.
[]
60

, ...
.
.
,

.
,
, , . ,
,

, .



. ,

. ,
.
Bokovi, . 40-41, 51.

?

?

XX . 45 (, XIX )

Istoria, 11, . 165.

XX . 46

Istoria, 11, . 288.

IV-8.
( 1800 .)


;
,
.

. .

. ,
-
107

,
, , .
[]

, , .
. , , ;
, , . , .
[]
, ,
.
. ,
, ,

IV.
IV-9. (1660)
[] ,
. (

). []
, ,
, , (kargir)
,
- , ,
.
, , ,
;

;
,
,
, ,
.
Fraser, . 242, 251-252.

?
?

?
?

.
( - )
. () - 62 ,
(kargir)
, , (
); ,
,

() ()
...
( )
, ( )
( ). ,
, , ,

62
Mehmed-pa{a Sokollu. Roden e vo 1505 g. vo Sokol vo Bosna i bil regrutiran vo osmanliskata vojska preku dev{irme
(danok vo krv); ostvaril bleskava kariera, stasal do funkcijata Golem vezir na koja ostanal polni 14 godini, za vreme na
vladeeweto na trojca sultani (1565-1579). Duri i pred da stane Golem vezir, uspe{no rabotel na obnovata na Patrijar{ijata
vo Pe} vo 1557 g. Go oven~ale so oreolot na ma~enik poradi toa {to vo 1579 godina bil ubien pod somnitelni okolnosti.

108

[]
.
,
, .

, , , , ,
.
.
, ,
- , , .
,


.
()

, . . . ()

.
[] () ,

.
()
(), , , []
, ,
.
, ,
; , ,
, , .

() , ,
63

, 63,
.
, ,
[]
()

, , , , ,
, , ,
(
), ,
,
,
, , , , ,
, , , ,
.
,
.
[] ,
,
,
.
,
.
()



, ;
.

,
.
.
Evliya elebi, . 195-200.

Lik od arapskata mitologija za koj se veruva deka im e predok na Slovenite.

109

-
XVII ; ,


.
, , ,


.

XX . 48
(1720)

,
.
? (
) .
?

?
XX . 47

Hegyi, Zimanyi, III, 158.

IV-10.

(
XVIII )

Hegyi, Zimanyi, . 155, III, 162.

110

,
() , , .
.
.
.
.
.
-
-

,
,
, .

,
[]

[]

,
:
.
;
, ,
.

.


.
.
Cltori, IX, . 256.

? ?


II-20, 49.
IV-11.
(1779)
, ; ,

,

; [] ,
,
, , ; ,


, 64
; ,
, ,
,
; ,
,
; ,
,
,
; ,

.
Bees, . 527-528.

?
?

?
IV-12.
(1793)


,
,
. ,
.
, , ,
,
,

Vo staro vreme, naprava za kaznuvawe koja se sostoela od te{ka drvena ramka so dupki vo koi bile prikle{tuvani
glu`dovite i zglobovite na vinovnikot (zabele{ka na preveduva~ot).
64

111

, , , .

1 1793 .

,
.
, ,
,
-, , .
Antoniadi, . 176.

?
?
?
XX . 49

IV-13. -
(
XVI )
: , , .
, , . ,
, , .
,
.
, ,
,
. ,

, ?
: . .
Imber, . 93-94.

XVI . XVI XVII , .
-
?
,
?
IV-14. 65

Hagyi, Zimanyi, . 149, III, 154.

65
Sew e grad na hrvatskoto krajbre`je koj se nao|al pod vlasta na Habsburgovcite i im slu`el kako baza na Uskocitepirati.

112

,

,
,


!


, !
Mijatovi 1974, . 39-40.

, ,
?
?
?
IV-15.
(1660)
, ,
,
,
(gullac) ,

(tennur). ()
.
, ,
,
. .
(zerde) , , ,
, []
Evliya elebi, . 199.

?
?
?

IV-16.
(, XVIII )
,
[] , ,

. ,
.

.
() , . ,
, :
,
( ),
,
,
, ,
, ,
,
,
,
,

,
.
Baeskija, . 54

?
?

IV.
IV-17.

(1551)
,
,
113

.

( ),
,
() (), ,
,
.
, . , ,
, .66 [] deli . ,

[]
[] .
,
,
.
,
, .

,
. .
, ,
, .
,
, .
,
.
,
[]

[] ,
[].
()
.
. []
,

,
, . ,
,
.
Nicolay, . 226-227.

XX . 50 ,

Nicolay, . 228.

.
?

?
.

66
Ilirite bile starite `iteli na Zapaden Balkan. Povrzuvaweto na naselenieto vo pokrainite so starosedelcite bila
~esta pojava vo zapisite od periodot na Renesansata

114

IV-18.
(1660)
[]
.
, , , ,
. []
,
, ,
.
[] .
,
. []
[]
[]
, -
.
,
:
.

: !
:
, ,
,
. ,
,
, ; ,

,
, .

. :
, , ?,
[serhat-gazi], :

,
.

, , -

, , ,
: , .
: ,
. ? .
.
. ,

.
. , , . ,
.
,
.
, , () .
,
.
, :
.
.
,
.
elebi, 1996. . 145-148.

, , ,
?
IV-19.
(1684)

,
, ,
.
- , .

, 115

.
Miovi-Peri, . 285.

?
?
IV-20. ,
, X
(1516)
[]

[] ,
[]
, , . , , , , ,

, , !

. . ,
, :
, ,
,
, ,
.
Gliga, , 84-85.

? :

?

116

IV-21.
(1670)
, , !

.
()

,
.
(), , ( ) ... ; ,

.
;

(; plunderhosen:
) .
, ,
.
Mijatovi 1999, . 90.

.. - .



XVII
.
,



. 1671
,
/
.

,

,
: , ,
, / / , /
.
IV-22.

:


, ,


!
, ,

.
,



...

.


.
Mijatovi 1974, . 102.

( I-10).
IV-23.
:
,
,

,
,
,

!
[]


,

.
[]
,
, ,

[]
.
[]
:
, !
,
, ,




,
,
.
,
.
,
, .
, ,
.
,
.
!
,
!
The Serbian, . 209-215.

117

?
,
? ?
?
IV-24.
(
1800)
. ,
(
) .
Fraser, . 258.

? .

IV .
IV-25. XV
67

[Laz-vilayet]. ( )68.
. , : . , .
:
. (...) -. []
. ,
- ()

.
. []
.
-. 67
68

Murat II (1421-1451).
Vidi go tekstot I-8, a osobeno bele{kata br. 18.

118

() : , . ,
; ,
.
, . , :

.
Elezovi, . 18.

?
? ?
IV-26. ( 1810)
.
, , ,
,
( ) .
, .
, , ,
,
. ,
- ,
. ,

,
, ,
()
.
Broughton, . 136.

? ? ?

IV-27. :
. (1589)
[] .

,

[]


. , ,
,

,
.
,

. ,
,


.
Synaxaristis, . 325-326.

,
;

, ,
. ,
,
,
,
.

.
, ,

1738, 27 .
Giannoulis, . 45.

?
XX . 51 (1648)

19 .
.
?

?
IV-28. ()
(1738)
: , , , , , , , ,
, ,
, ,
, .

Asdrachas, III, 71.

119

IV-29. (1550)

, ,
, , , :

,69
. ,

, ,
.
[]
: -, , , ; ,
, , , , .

XX . 53 .
( 1630)

2, . 104.

,
()
.
.
,
?
XX . 52 (1568)

Hegyi, Zimanyi, . 149, III, 149.

IV-30.

(1609)
, , ,
, , : , .
.
. ,
, ,
, ,
.
Jennings 1993, . 141.

,
?
Nicolay, . 142.
69

Tuka toa zna~i spored hristijanskiot obi~aj.

120

XX . 54
( XIX )

.
.

?
IV-32.
(1591)

.
?

. .
IV-31.
(1610)
, ,
, , [zimmiye]. [kafire].
,
.
. .
Jennings 1993, . 141.

,
. ,

,
.
.
,
. .
.
, ..
(
). ,
.
,
,
;
.
. ,
,
.
,
.
,
.
? ,
,
,
.
, .
121

,
.
, ,
.
Mitrowitz, . 107-108.

1591 .

.

?
IV-33.
(1717)
.
, . ,

. ,
.
, , .

,
,
.
,

, .

.
[]
, , , ,

. , ,


. 122

;
,
,
, , ,
[]
,
.
,

,

,
.


[]

,
,
[]
,
, , ,
. , ,

, []
, ,

.
Montagu, , 70-72.

.
, .

( IV-32)

.

?
?
.
? ? ? , ,
?

123

 :

XVI ,
XX . , , 1683 ,
,
; , , XIX ,
. , , ,
XX , . XVI XVII , ,
I (1520-1566), .

. , XVI
XVII , , , , ,
.
, , XVII XVIII ,
, .
. , ,
. , , , . .
,
.
. . ,
, . ,
, ,
, .
,
. , , ,
. , .

V.
V-1. (1758)
, .
,
.
124

. . ,
[ry] . [...]
.

. ,
, 70 . ,
,

71, .
. , . , -
. ,
.
-
.
: , .
.

. .
. , ,
[...]
. ,
, .
emdanizde, . 16-17.

.
, ,
,
, ,
. , , ,
.
.
70
71

?

? ?
V-2. (1766)
[...] , 12
14 , [...] .

. , .
. .
.
, . .
, [Dua Meydan]
, ,
, , . , ,
[ ] , ,
, , .
.
.
. 4 000
. ,
, .
emdanizde, . 85-86.

?
V-3. (1813)

.
,

Osmanliska mera za te`ina, 1. 283 kg.

Nemusliman.

125

. .
? ,
: ,
, , , ,
.
, ,

. , ,
. , . ,
. .
,
.
. , , .
,
. . . , , , , , ,

, . , ,
, ,


. , ,

[...]
, , ,
, ,
.
, , , ,
.
Corfus, . 340-341.

,
?
?
?

126

V.
V-4.
- (
1630)
, ,
, , .
.
,
. ,

, ,
[gaza]. ,
. ,
.
,
.
.
Koi Bey, . 19.

XVI
XVII ,


. ,
, ,
.
-
, , ?
?

V-5.


(1741)
, ,
; , , , ,

, , , .
, ,
,
, .
-72, , ,
.
[au-ba]
[kethda],
[reis] . , :
,

[dar-us-saadet],
, - ; -
,
, -
,

. , -
, ,
.
Murgescu, . 165-166.

-
.

?
? ?

72

V. ,
V-6. (1665)

,
,
, ...
. , , -
, :
, , , ,

[tekalif-i shaka],
. , , ,
, ,
1662, 1663 1664

.
,
.
,
,

; , ,
.
I, . 282-283.

? ?
?
V-7. -
( 1680)
[...] -
,

Ibrahim-pa{a Nev{ehirli, Golem vezir 1718-1730.

127

1680. ,
, 1788
[...] :
,

97- ,
, ,

,
. ,
[],
[Kapudan
pasha]. [hara]
[haracci]; ;
[nuzul]
[] [..]
, , ,
;
, ,
.

.
[kazlk] .
,
,
-,
.
, ,
,


. ,
,
-
, , -
.
128

- .
,
, ,
. ,
...
, ,
, ,

.

,
, , [kehaya] :
,
. [...] ,

, ,
,
. ,
, ,
,
,
, ,
. , ,
. .
Cyprus under the Turks, . 32-35.

?
?

.
?

V-8.
(1688)
[]
:
,

. []
, []
73 , , .
1688
,
, , [] 74 (
), , ,

. , ( )
, ,

. ,

; , . ,

, 100 .

, , , ;
,
.
, . 201-202.

73
74

(1683), (1686) (1688)
.
. ,

,
.
?

?
V-9.
(1690)

[...]

, ,
[] .

,
: ,
, ,

.

.
.
, , ,
,
;
.
Agapova-Ili, . 134-135.

Naselenieto od Vla{ka (zab. na prev.)

Imre Tekeli, voda~ na otporot protiv Habsburgovcite me|u ungarskite blagorodnici. Se borel so svojata vojska
(kurucz) na stranata na Osmanliite vo vojnata 1683-1699.

129

1688-1689. , 1690
.
,
,

( ).
.
?
V-10.
(1711)
[Dumitraco-vod]
,
, , [logoft]
, [vornic] ,
[vistiernic]

.
, ,
[vod]: , ,
,
,
.
. : , , .
, ,
.
:
,
.
.


[...]
, ,
, , ,
, , 75

Komandant na habsbur{kata vojska.

130

, ,
, .
, , , , , , ,
. ,
.
, .
,
. , .
,
.
Neculce, . 540-542.

- (1710-1711)

(1682-1725), 1709,
.
(1693; 1710-1711) ,
(1711).


? II-21.

?
? ?
V-11.
(1788)
22 . 75

, . 11
.
,
24

,
. 23 .

, .
23 24 , . , 25 ,
,
.
. 26 ,
.
. ,
8 ,
. 9
.
.
,
, .

,
. ,
[bey]
.
,
,
.
, . 91-92.

? , , ?
V-12.
( 1800)
.
,

. ,
,
76

. ,
,
.
. ,
, .
, , , .
Fraser, . 237-238.

XIX ?
.
V-13.
(1809)
[dagli] 1809 76, [] , [...]
[ayan]
[muhtar] [raaya]
[...]
, ,


, , ,
.
[...] , ,
:
() ,
, 40
, .
;
.
?
[..] ,
, ,
-

Grad na planinata Balkan vo sredna Bugarija.

131

.
,
.
, . 28-30.

XIX , ,
,
,
,
,
.
, (1808),
1808, .. 5
.

. ?

? ?
V-14.

(1815-1826)

, . 1814

.
,
. 1820, 77,

, [...] 1821 -,
.
500 000 ,
.
, ,
, 60 78. ,
, .
, 25 ,
-79,
.
[]
.
.
, ,
.
, , : 21 , , , .
.
; ,
[]
.
.

,
. ,
[...] .
, , . 356-357.

XIX .
?

Mahmud II (1808-1839).
Osmanliska merka za zafatnina so razli~na vrednost vo razli~nite delovi od Imperijata, od 25 do 400
litri.
79
Bukvalno, vla{ki knez; ne e jasno dali tuka se misli na Aleksandar Ipsilantis, sinot na nekoga{niot
vla{ki knez, koj go predvodel gr~koto vostanie protiv Turcite, ili se misli na Tudor Vladimiresku (17801821), voda~ na revolucijata vo Vla{ka, vo 1821.
77

78

132


Marija Agapova-Ili,
[ ],
2002.

N. A. Bees, Bibliographische Notizen und

Nachrichten, Byzantinisch - Neugriechische Jahrbcher, 70 (1928-1929), . 526-528.

Metin And, Turkish Miniature Painting. Sixty-eight

Miniatures in full colour and one hundred and seven
black and white illustrations [
,

], , 1987.

BOA, CA 3126 (Babakanlk Osmanl Arivi

Cevdet Adliye 3126).

Ivo Andri, The Development of Spiritual Life in

Bosnia under the Influence of Turkish Rule [

], 1990.
Ch. . ntoniadi, Archeio Eggrafon Skyrou
[ ],
1990.
Spyros Asdrachas (.), H oikonomiki domi
ton valkanikon choron sta chronia tis othomanikis
kyriarchias [ , XY-XIX
], 1979.
Akpaa-zde, Tevarih-l-i Osman [
], (.), Nihal Atsiz,
: Osmanli Tarihleri, 1945.
mer Ltfi Barkan, Trkiyede Toprak Meselesi.
Toplu Eserler I [ ,
I], 1980.
Mula Mustafa Sevki Baeskija, Ljetopis (17461804) [ (1746-1804)], 1968.
Gustav Bayerle, Pashas, Beys and Efendis: a
historical dictionary of titles and terms in the Ottoman
Empire [, :

], 1997.
134

Fra Bono Beni, Ljetopis Sutjeskog samostana [

], 1979.
Nicolaus H. Biegman, The Turco-Ragusan
Relationship. According to the Firmans of Murad
III (1575-1595) Extant in the State Archives of
Dubrovnik, [- .
III (1575-1595),
], - 1967.
Rudjer Bokovi, Dnevnik putovanja iz Carigrada
u Poljsku [
], 1951.
Lord Brughton, Travels in Albania and Other
Provinces of Turkey in 1809 and 1810 [

1809 - 1810], 1855.
Bulgarska Istoricheska Biblioteka [
], IV, 1931.
Dimitrie Cantemir, Descrierea Moldovei [
], 1973.
Dimitrie Cantemir, Opere complete [
], (.), Virgil Candea, III/II, 1987.
Cltori strini despre rile romne
[ ],
I-IX, 1968-1997.
Cellzde Mustafa, Selm-nme [
], (.), Ahmet Udur, Mustafa uhadar,
1990.

Constituiile Aprobate ale Transilvaniei [ ], 1997.

G. Giannoulis, Codikas Trikkis [

], 1980.

lie Corfus, Cronica meteugarului loan

Dobrescu [ ], Studii i artcole de istore, VIII, 1966.

Vedran Gliga, Govori protiv Turaka [

], 1983.

Yldrm Dursun, Trk Edebiyatnda Bektai

Tipine Bal Fkralar [
a ],
1976.
G. Elezovi, Turski izvori za istoriju Jugoslovena
[ ],
1932.
Evlija elebi, Putopisi. Odlomci o jugosloven
skim zemjama [.
], 1996.
Evliya elebi Seyahatnmesi [
], (.), Ycel Dal, i li
hrmn, Ibrahm Sezgin, .V, 2001.
Foster John Fraser, Pictures from the Balkans
[ ], 1906.
Tahsin Gemil, Relaiile Trilor Romne cu
Poarta Otoman in documente turceti (1601-1712)
[
(1601-1712)],
1984.
. , . , (.), k
15-17
[
XV-XVII ], I, 1991.
. , . , (.), -
[
], . III, 1982.
Ferdo Gestrin, Milko Kos, Vasilij Melik,
Zgodovinska itanka za 6. razred osnovnih ol
[ 6- ,
], 1971.

Gvahi, Pendnme [ ], (.), .

Hengirmen, 1983.
Klara Hegyi, Vera Zimanyi, The Ottoman Empire
in Europe [ ],
1989.
Hezarfen Hseyin Efendi, Telhsl Beyn f
Kavnin-i l-i Osman [

], (.), Sevim Ilgrel, 1998.
Frdric Hitzel (.), Enfants de Langu et
Drogmans [ ],
1995.
Colin Imber, Ebus-Suud: The Islamic Legal
Tradition [-:
], 1997.
Halil nalk, The Ottoman Empire. The Classical
Age 1300-1600 [ .
, 1300-1600], 1973.
Hall nalk (.), Hicri 835 Tarihli Suret-i Defter-i
Sanak- Arvanid [
, 835 ],
, 1987.
Istoria tou Ellinikou Ethnous [
], . XI-XII, 1975.
Ronald C. Jennings, The Judical Registers
(er Mahkeme Siclleri) of Kayseri (1590-1630) as
a Source for Ottoman History [
(er Mahkeme Siclleri) (15901630) ],
, 1972,
, ;
, ,
.
135

Ronald C. Jennings, Christians and Muslims

in Ottoman Cyprus and the Mediterranean World,
1571-1640 [

, 1571-1640], - 1993.
David Jones, A complete history of the Turks
[ ], 1719.
Esther Juhasz (.), Sephardi Jews in the Ottoman
Empire. Aspects of Material Culture [
.
], 1990.

Book III, 3-13 inclusive, Chronicon Maior [

, 2 29 ,
1459, . III, 3-1, Chronicon Maior ] : The fall of the
Byzantine Empire. A Chronicle by George Sphrantzes
1401-1477 [ .
1401-1477] : Marios Philippides, 1980.
I. Menounos, Kosma tou Aitolou. Didaches kai
viografia [ ,
], 1980.
Konstantin Mihailovi iz Ostrovice, Janiareve
uspomene ili turska hronika [
], (.), ore
ivanovi, 1966.

Ahmet Kala (.), Istanbul Ahkam Defterleri.

stanbul Fnans Tarihi I (1742-1787) [

. I
(1742-1787)], 1998.

Andjelko Mijatovi, Uskoci i krajinici [

], 1974.

Koi Bey Risalesi [

], (.), Ali Kemal Akst, 1939.

Andjelko Mijatovi, Zrinsko-Frankopanska urota

[- ], 1999.

Ioannis Koliopoulos, Ioannis Chassiotis (.),

H neoteri kai synchroni Macedonia [
], . I, Macedonia during
the Ottoman rule, [
], - ..

Vesna Miovi-Peri, Na razmeu [ ],

1997.

Benedikt Kuripesi, Putopis kroz Bosnu, Srbiju,

Bugarsku i Rumeliju 1530 [ ,
, 1530],
1950.
Le voyage dOutremer, de Bertrandon de la
Broquiere, 1950.
Bernard Lewis (.), The World of Islam. Faith,
People, Culture [ . , ,
], 1997.
Siz Harry Luke, Cyprus under the Turks, 15711878 [ , 1571-1878],
1960, 1921.
Makarios Melissenos (Melissourgos), The cronicle
of the siege of Constantinople April 2 to May 29 1459,
136

Adventures of Baron Wenceslas Wratislaw of

Mitrowitz. What he saw in the Turkish metropolis,
Constantinopole; experienced in his captivity and
after his happy return to his country, committed to
writing in the year of our Lord 1599 [
.
, ;

,
1599],
: A. H. Wratislaw, London, Bell &
Daldy, 1862; , Ioannis Ep. Dryskos,
I Konstatinoupolis kata ton 16 aiona (1591-1596),
1920.
Lady Mary Wortley Montagu, The Turkish
Embassy Letters [
], (.), Anita Desai - Malcom Jack,
1994.
Bogdan Murgescu (.) Istoria Romniei

n texte [ ],
2001.
Ioan Neculce, Opere. Letopseul aril Moldovei
i O sam de cuvinte [.
], (.) Gabriel trempel,
1982.
Mehmet Neri, Kitab- Cihannma [
], (.) F.R. Unat - M.A.
Kymen, 1957.
Nicolas de Nicolay, Dans Iempire de Soliman
le Magnifique [
], (.), Marie-Christine GomezGraud, Stphane Yrasmos, 1989.

, I-II, 1975.

Osmanski izvori za Islamizatzionnite protzesi

na Balkanite [
], (.) Eugeni
Radushev et alia, 1990.
Peevi
Ibrahim
Efendi,
Peevi
Tarihi
[ ], (.) Bekir Sytky Baykal,
. II, 1992.
A. Philippidis-Braat, La captivit de Palamas
chez les Turcs: Dossier et commentaire
[ :
], Travaux et mmories,
7 (1979), . 109-222.
Radovan Samarxi},
XVI-XVII
[
XVI-XVII ], 1961.
Hans Schiltberger, Travel Notes [
], 1971.
The Serbian Epic Ballads. An Anthology [
. ],
Geoffrey N. W. Locke, 1996.

Stanford J. Shaw, The Jews of the Ottoman

Empire and the Turkish Republic, [

], Houndmills 1991.
Galib ljivo, Bosna I Hercegovina 1788-1812
[ 1788-1812],
1992.
George Sphrantzes, The fall of the Byzantine
Empire
(Chronicon
Minus)
[

(Chronicon Minus)], :
The fall of the Byzantine Empire. A Chronicle by
George Sphrantzes 1401-1477. : Marios
Philippides, Amherst 1980.
Y. D. Spisarevska, Chiprovskoto vstanie i Evro
pejskijat svjat [
] 1988.
, . . [. .
], 1972.
Bernard Stulli, Zidovi u Dubrovniku [
], 1989.
Synaxaristis Neomatryron [
], 1984.
emdanizde Sleyman Efendi, Tarih-i mrittevarih [], (.), Mnir Aktepe,
1978.
Taylesanzde Hafiz Abdullah Efendi Tarihi.
Istanbulun uzun drt yl (1785-1789) [
.
(1785-1789)], (.),
Feridun Emecan, 2003.
Sture Theolin, The Swedish Palace in Istanbul
[ ],
2000.
,
XV-XIX

137

[
XV-XIX ] 1977.

a 2:

[
], (.)
, . II, 1971.

The Periodical Historical Atlas of Europe [Isto

riski atlas na Evropa], Christos Nssli 2002, www.
euratlas.com

- (.),
Nep-resahvashti Izvori. Documentalni Materiali
za Istorijata na Plovdiv i Plovdivsko [
. ],
1975.
P. Zerlentou, Systasis tou Koinou ton Mykonion
[ ],
1924.

138



, ,
(). 1962 ,
( I) 1990. 1994 .
X (1996-2000).
; .
, , ,
.
: Dimensions idologiques de lhistoricit ene Grce (1834-1914), Les manuels scolaires dhistorire et
de gographie, , , 1991; Sport et societ borgeoise. Les associations sportives
en Grce 1870-1922, Paris, LHarmattan, 2000 ; Clio in the Balkans. The Politics of History Education,
Thessaloniki, CDRSEE, 2002; Athens, Olimpic city, 1896-1906, Athens, IOA, 2004.
I
, ,
(, ).
1947, 1968,
, . .
:
(, 1990); (1997, );
X (, 2002-2003).

(, ); (). , , : , ,
. ( ): () ; ; ,
( ): (1991, ). : ,
,
, .
, 1963 ,
.
(1998-2000) (2002)
(2004).
,
139

ISTORIA EUSTORY,
EUSTORY. , - , XV
, . , , ,
: : , (, 2000) ( 2001).
II -
,
; , .
, , ,
, . ,
(),
. ,
:
(, 1999) . 90- (, 2004)
III
, 1960 , 1986-
. 1988 (1874-1944) , 1999 . 2001
. 1994
.
. :
, , .
IV
1968.
: ()
. .
.
. 7 ,
.

140

,
, ,
.
,
X, .
,
, .
,

, , . .
,
, .

,
,
.
,
,
, .
,
, ,
.
,
, , ,
.

,
, .

,

. , .

,
, ,
, , .

,

, , .

,
, , .

141

Tekovni izdanija (albansko, bosansko, hrvatsko i makedonsko)

Centarot za demokratija i pomiruvawe
vo Jugoisto~na Evropa/ CDRSEE:
Nenad Sebek
Corinna Noack Aetopulos
Ruth Sutton
Maria Tzelepoglou
Biljana Meskovska
Antonis Hatzigiannakis
George L. Georgoudis
So nesebi~na pomo{ od Meri \eorgievska

Prethodni izdanija (anglisko, srpsko i gr~ko)

Centarot za demokratija i pomiruvawe
vo Jugoisto~na Evropa/ CDRSEE:
Nenad Sebek
Sheila Cannon
Corinna Noack Aetopulos
Maria Tzelepoglou
Ruth Sutton
Leon Saltiell
Maria Nicolaidou
Theano Savvaoglou
Maria Mylona

142

, -

-,

--,

X,

-,

143

 2: 1600

1600

144

Christos Nssli 2002, www.euratlas.com

145

Current Copy based on the Original English Edition:

Sponsors: The United States Department of State, the United States Agency for International Development (USAID), the
German Ministry of Foreign Affairs and the Stability Pact for South Eastern Europe

Disclaimer: The designations employed and presentation of the material in this book do not imply the expression of any opinion
whatsoever on the part of the publisher (Center for Democracy and Reconciliation in Southeast Europe, Foundation Open
Society Institute Macedonia), nor on the part of the sponsors (the US State Department, USAID, the German Ministry of Foreign
Affairs, Stability Pact fo South Eastern Europe and the Foundation Open Society Institute Macedonia). This book contains the
views expressed by the authors in their individual capacity and may not necessarily reflect the views of the CDRSEE and the
sponsoring agencies.
Its content, including the references to the denomination of the partner country, does not represent the official position of the
CDRSEE. The CDRSEE refers to the country exclusively under the provisional denomination 'The Former Yugoslav Republic of
Macedonia', in line with the UNSC Resolutions 817/93 and 845/93.

!

, . (CDRSEE), , , :
. , , .
, .
, ,
, (History
Workbooks) . : http://www.cdsee.
org/jhp/index.html

147

CIP -
". "

94 (496.02) " 13/18" (075.3)

: 1 /
;
[ -]. - :
; :
,
2007. - 147 . : . ; 30 . - (
:
/ ;
)
: The Ottoman Empire : Workbook 1. -
. - : . 137-141
ISBN 978 - 9989 - 185 - 47 - 2 (.)
ISBN 978 - 9989 - 185 - 41 - 0 (.1)
1. , , [] 2. , []
COBISS.MK - ID 70700298