Priracnik Etika

Прирачник за наставата по изборниот предмет
ЕТИКА ВО VI ОДДЕЛЕНИЕ
д-р Кирил Темков
Прирачник за наставата по изборниот предмет
ЕТИКА ВО VI ОДДЕЛЕНИЕ
д-р Кирил Темков
Издавач:
Биро за развој на образованието
За издавачот:
Весна Хорватовиќ, директор
Редакција:
Иванка Мијиќ, одговорен уредник
Ајше Ајрулаи, член
Мирјанче Милошевска, член
Рецензенти:
Илија Лешковски
Митко Чешларов
Лектура:
Сузана Стојковска
Дизајн и корица:
Светлана Стојчева
Печати:
Киро Дандаро
Тираж:
400
Скопје, 2010 година
CIP Каталогизација во публикација

Национална и универзитетска библиотека Св. „Климент Охридски“, Скопје
373.3.091.3:17(035)
ТЕМКОВ, Кирил
Прирачник за настава по изборниот предмет Етика во VI одделение
/Кирил Темков, Скопје : Биро за развој на образованието, 2010, 25 стр. ; 21 см
ISBN 9786082060255
а) Етика Основно образование Наставни методи Прирачници
COBIS.MKID 84447498
ВОВЕДНИ ОБЈАСНУВАЊА
Едукацијата по етика стана една од најактуел- то откритие на степените на моралниот развој. Напо-
ните современи образовни задачи и содржини во редно со тоа образложена е потребата од нова педа-
целиот свет. Тоа настапи заедно со ренесансата на гошка област, наречена етичко образование. Етичко-
улогата на моралот во животот и со подемот на ети- то образование го дополнува и надградува стандард-
ката во нашата епоха, кога етиката доживеа рехаби- ното морално воспитание, кое претставува запозна-
литација во духовна и во социјална смисла. вање на младата личност со општествените норми и
Изворите и причините за ова се тешките после- тенденции и нивно прифаќање и приспособување
дици од човековото небрежно однесување. Загрозе- кон нив. Етичкото образование е пошироко замисле-
на е природата, меѓу луѓето владеат конфликти, пос- но: тоа суштествено е насочено кон едукација на ав-
тојат големи опасности за егзистенцијата на живите тономна личност, способна да се соочи со проблеми-
суштества и на човечкиот род, на луѓето им се закану- те на живеењето и со сите сериозни проблеми на чо-
ваат тешки болести и подложени се на разни форми вештвото, која има знаење за суштината на етиката и
на зависности. Во сите сфери на човечката егзистен- е оспособена етички да ги решава проблемите во
ција има проблеми кои произлегуваат од лошото и клучните ситуации, и на својот живот, и на своето оп-
неодговорно човеково однесување - во економијата штество, и на сето човештво. Етички образованата
и работењето, во социјалните релации и во политич- личност има способност да обликува, избира, следи и
ката сфера, во семејните односи и во комуникациите брани соодветни аксиолошки ставови, а од вреднос-
меѓу половите, народите, генерациите. Реален одго- тите да создава сообразни ефектни морални норми
вор за ова беше нужноста за возобновување на етич- на однесувањето. Тоа е потребно за снаоѓање на лич-
кото мислење и однесување на луѓето, на одговор- носта во сложените процеси на современиот свет и
носта и на вештината за правилен избор меѓу добро- на демократијата, како и во очекуваните тешкотии на
то и злото. На сите полиња денес се бара позитивно и идното живеење на човештвото, а ќе овозможи реша-
одговорно поведение и се воведуваат нагласени и вање на проблемите (како што се еколошката криза,
нови етички норми, кои ќе ги одбранат и класичните воените закани, социјалните конфликти, здравстве-
и современите цели на човештвото во насока кон ните и климатските тревоги) со пронаоѓање на добри
подобро однесување на секоја личност, заштита на одговори, со јавно изнесување на нормативните
природата, унапредување на човечката средина, предлози, со поврзување на луѓето во нивното при-
заштитување и унапредување на човековот здравје, фаќање и сложно извршување.
кон подобрување на сите видови човековото дејству- Методиката на наставата по етика е приспосо-
вање во сите сфери - социјалната, семејната, еко- бена на новите едукативни содржини и на личноста
номската, политичката и др. на младите денес. Во неа основен метод се дијалогот
Заедно со тоа, дојдено е до нови антрополошки и интерактивната настава - заедно со трите основни
и психолошки сознанија за структурата на личноста и етичко-едукативни методи: етички пример и поука;
за нејзиниот развој од хетерономно кон автономно изложување прашање за одлучување; давање етичка
суштество. Смислата на денешното развиено човешт- оценка. Притоа се користат разни форми и техники за
во е човекот самиот да ги донесува своите етички истражување, изложување и евалвација со цел, пред
вредности и морални норми. За тоа се најважни соз- сî, да се активира младата личност и нејзината свест
нанијата на Жан Пијаже и на Лоренс Колберг, кои ја за прифаќање и застапување на етиката, за свое лич-
испитаа суштината на етичкиот развој на личноста од но напредување и за развој на своите заедници (се-
најмладите години до зрелоста и дојдоа до значајно-
Етика во VI одделение – 3
мејство, лични врски, локална заедница, народ и др-
жава...). Во наставните содржини во секоја тематска НАСТАВНИТЕ СОДРЖИНИ
област и наставна единица по етика е можна актуели- ВО ЕТИКАТА ЗА VI ОДДЕЛЕНИЕ
зација на проблемите, со оглед на конкретноста,
широчината и актуелноста на етичката проблемати-
ка. Во Наставната програма по етика за VI одделе-
ние има 3 тематски подрачја, со кои се опфатени зна-
ЛИТЕРАТУРА чајните прашања за етичка едукација во основното
училиште:
1. Д-р Кирил Темков: Зошто и како да се учи ети- 1. ЕТИКАТА И МОРАЛОТ
ка во нашето образование, во книгата Етика, Скопје, 2. УНИВЕРЗАЛНИ ЕТИЧКИ ВРЕДНОСТИ
Епоха, 1998, стр. 152-170. 3. ДОБРО ОДНЕСУВАЊЕ
2. Д-р Кирил Темков: Етиката денес, Скопје, Епо- Овие три наставни подрачја ги покриваат ос-
ха, 1998. новните етички прашања со кои треба да бидат за-
3. Д-р Јован Лозановски: Етиката и младите. познаени најмладите: суштината на етиката и мора-
Идеите и практиката на етичкото образование во лот, сеопштата поврзаност на етиката и смислата на
средните училишта во Република Македонија, Скопје, вредностите и најзначајните класични и современи
Китано, 2006. вредности, како и прашањата на правилното морал-
4. Д-р Јован Лозановски: Формите на работа, но однесување на младите во основните области на
методите и средствата на наставата по етика во живеењето.
средните училишта, докторска дисертација, Скопје,
Филозофски факултет, 2001. Во првата наставна тема ЕТИКАТА И МОРАЛОТ
5. Илинка Торбовска-Смилевска: Етиката како се разработувааат основните прашања за смислата
наставен предмет во основните училишта, магистерс- на етиката и моралот и за нивното значење во живо-
ки труд, Скопје, Филозофски факултет, 2002. тот на човекот:
6. Љубица Топузоска: Етичкото образование во 1. Што е етиката
одделенската настава, магистерски труд, Скопје, Фи- 2. Морал
лозофски факултет, 2005. 3. Значењето на моралот
7. Љубица Топузоска: Видови и методи на етич- 4. Свети Климент Охридски
кото образование во одделенската настава, докторс- Целта е учениците да се поттикнат на етички
ка дисертација, Скопје, Филозофски факултет, 2006. начин на размислување и да го разберат подемот на
8. Кирил Темков: Етика на културата, Дом на кул- етиката во современата епоха. На учениците им се
турата, Кавадарци, 2009. објаснуваат основните поими етика, морал, добро и
9. Етиката во современата наука, Универзитет зло, Правилно и неправилно, етичко правило и нор-
„Св. Кирил и Методиј“, Скопје, 2007. ма, избор во етиката, етичко образование. Се запоз-
10 Драгор Заревски: Филозофија и етика на сов- наваат со значењето на моралното определување и
ременото образование, докторска дисертација, Скоп- на моралното однесување во нивните животи, со
је, Филозофски факултет, 2005. смислата на позитивното и негативното определува-
ње и однесување, со суштината на правиот пат во жи-
вотот. Се упатуваат во улогата на личноста во мора-
лот и во организацијата на своето живеење.
Тие се запознаваат со етичката дикција и терми-
нологија и ги усвојуваат етичките поими: етично, мо-
4 – Етика во VI одделение
рално, разум, совест, вредност, избирање, норма, најдобри етички вредности од сите народи, етичари
како и со значајните етички вредности: мера - уме- и епохи, чии основни вредности се: мир, толеранција,
реност, внимание, грижа, ненасилство, разбирање, солидарност, соработка.
толеранција, дијалог, грижа, добро однесување. Најсовремените етички вредности се претста-
Покрај тоа, се запознаваат со најзначајни етич- вуваат во три важни денешни сфери на животот -
ки мислители кои ги создавале етичките сознанија и здравјето, екологијата и информатиката. Етичките
го унапредувале човечкиот морал (Аристотел - созда- движења и вредности во овие области спаѓаат меѓу
вач на поимот „етика”; Мајка Тереза - најпозната лич- најзначајните во современата епоха. Така етиката се
ност на современиот морал). Моралните сознанија ги претставува во нејзината актуелност и постојан тво-
актуелизираме со претставувањето на идеите на во- речки подем.
дачот на македонското народноослободително дви- Во третата наставна тема ДОБРО ОДНЕСУВАЊЕ
жење Гоце Делчев. Посебно се претставува и изучува се обработува проблематиката на правилното одне-
етичкиот придонес на нашиот прв и најзначаен ети- сување во сите сфери и на етикецијата и на бонтонот
чар свети Климент Охридски, кој оставил бележити како научено и коректно однесување на изградена
морални поуки, како Тргај се од злото и прави добро, личност:
кои се основа за нашето морално дејствување. 1. Добро однесување
Во втората наставна тема УНИВЕРЗАЛНИ ЕТИЧ- 2. Однесување во семејството
КИ ВРЕДНОСТИ се обработувааат основните етички 3. Однесување на училиште
вредности од целиот свет, во минатото и денес: 4. Однесување меѓу другарите
1. Етиката во целиот свет 5. Добро однесување во јавноста
2. Чесност 6. Добро однесување кон другите луѓе
3. Вистина Доброто однесување е карактеристика на вос-
4. Праведност питана и изградена личност, која знае да се однесува
5. Патриотизам разумно и според правилата во секоја средина и си-
5. Универзална етика туација. Тоа е резултат на воспитувањето и обуката,
7. Денешната етика на здравјето, на екологија- со кои кај личноста се гради сфаќањето на обврските
та, на информатиката како да се однесува во духот на моралот и таа ги нау-
Се истакнува идејата за обврзноста на позитив- чува прашањата, содржините, нормите, гестите и ма-
ните морални вредности и новата идеја за воспоста- нирите на позитивното поведение. Со тоа се афирми-
вување единствен морален систем во целиот свет. ра почитувањето на граѓанскиот морал кај личноста.
Од базичните етички вредности посебно се об- Основните категории на оваа етичка сфера се
работуваат чесноста, вистината и вистинољубивоста, пристојноста, активно партиципирање во средината
праведноста и патриотизмот, заедно со придружните и елеганцијата, како естетско-етички вредности. Ста-
вредности правилност, одговорност, законитост. Се нува збор за значењето на формата на однесувањето,
укажува на нужноста за прифаќање на основните иако е основна етичката содржина на почитувањето
морални вредности и за нивно следење во животот. на другиот и самопочитувањето, достоинството, се-
Моралната поука се поврзува со примери од култура- риозноста и другите слични вредности важни за ко-
та и од секојдневието. Учениците се обучуваат да се муникацијата на личноста со своите најблиски и во
согласуваат со овие етички вредности и да се придр- средините во кои се движи и дејствува. Всушност,
жуваат кон нив. доброто однесувањње е реална етичка пројава на
Како посебна тематика се обработува новата личноста во секојдневието, а бонтонот придонесува
етичка појава на создавањето на универзалната за подобро разбирање и релации меѓу луето.
етика на човештвото, како сложен етички систем од
Во текот на наставата од оваа област учениците наставни содржини по предметот Етика, бидејќи
ќе се запознаат со основните норми во доброто одне- вредносните принципи се исти во целиот предмет и
сување и бонтонот, меѓу кои спаѓаат прашањата на овозможуваат креативен пристап на наставникот и
внимавањето на хигиената, на облекувањето, на фор- на учениците кон интерактивното разработување на
мата и стилот на разговарањето, на извршувањето на секоја наставна содржина.
секојдневните обврски и на градењето позитивна ко-
муникација со блиските и ближните и сл. Посебно ќе ЛИТЕРАТУРА
бидат упатени во смислата и нормите на доброто од-
несување во семејството, во училиштето и меѓу дру- - Д-р Кирил Темков, Етика за II година гимназис-
гарите. ко образование, Скопје, Просветно дело, 2004.
Исто така, ќе ги сознаат основните норми на од- - Д-р Кирил Темков, Етика за III година гимназис-
несувањето во јавноста и на однесувањето кон дру- ко образование, Скопје, Просветно дело, 2004.
гите луѓе, особено кон оние кои имаат посебни пот- - Д-р Кирил Темков, Етички речник, Скопје, Про-
реби. Ваквото принципиелно изградено и добро од- светно дело, 2004.
несување се очекува од секоја воспитана личност и - Д-р Кирил Темков, Како да се биде добар - Ети-
го сочинува комплексот на основните морални бара- ка за млади, Скопје, ОХО, 2008.
ња и задачи во граѓанскиот свет. - Бранка Минчева: Универзална етика, Скопје,
Кон секоја од трите наставни теми треба да се Макавеј, 2009.
даде кус вовед во проблематиката, како духовен и - Бранка Минчева: Етика на мирот, докторска
информативен вовед во наставните прашања. За се- дисертација, Филозофски факултет, Скопје, 2008.
која од наставните содржини е предвиден основен - Светлана Поп-Дучева: Семејството и етичкото
текст со објаснувањето на етичката суштина на таа образование, магистерски труд, Скопје, Филозофски
тематика, претставување на некоја значајна етичка факултет, 2008.
форма или тема од таа сфера, кусо изложување на - Каролина Трпчевска: Спортот и олимпизмот
идеите на големите етичари кои придонеле за развој во етичкото образование, магистерски труд, Скопје,
на тој домен на моралот (како упатување во персо- Филозофски факултет, 2008.
налното богатство на етичкиот развој и во моралната - Гордана Никчевска: Етичкиот лик на наставни-
актуелност), неколку собразни лексички, проблемски кот, магистерски труд, Скопје, Филозофски факултет,
и дидактички скици, методички форми за интерак- 2002.
тивно педагошко дејствување и сл., приспособено на
возраста на учениците, а актуелизирано во однос на
новите светски етички движења. Кон крајот на трите
наставни теми приложени се неколку значајни етич-
ки текстови, кои ја претставуваат оригиналната етич-
ка мисла, како и избор од прашања за повторување.
Сите овие етичко-дидактички материјали даваат шан-
са за досточно запознавање на младите со соодвет-
ната наставна материја, но и можност за творечка
имплементација на своите знаења и креативност на
наставникот и за развивање на својот прилог кон
специјалната методика на етичката едукација.
Методичките упатства и вежби во секоја настав-
на содржина може да бидат употребени во другите
ОРГАНИЗАЦИЈА НА НАСТАВАТА ДИДАКТИЧКО-МЕТОДСКИ НАСОКИ ВО
ПО ЕТИКА ВО VI ОДДЕЛЕНИЕ НАСТАВАТА ПО ЕТИКА ВО VI ДДЕЛЕНИЕ
Предвидено е наставата по етика во VI одделе- Како примери за изведување на наставните

ние да се изведува еднаш седмично во текот на це- часови по етика во VI одделение на основното
лата година, т.е. 36 часа годишно. образование, изложуваме по две разработени
Наставната програма по Етика во VI одделение наставни содржини за наставни единици од секоја од
содржи 3 наставни теми, а за секоја од нив е предви- трите наставните теми.
дено 12 часови за нејзина изведба (= 36 часа годиш-
но). Бидејќи етиката е интегрален воспитно-образо- Пример бр. 1
вен предмет, секоја тема и содржина служат за истата ПОДГОТОВКА ЗА НАСТАВЕН ЧАС ПО ЕТИКА
цел - воспоставување разбирање за етичката пробле-
матика, создавање основни сознанија за етиката и 1. ПОДАТОЦИ ЗА ИДЕНТИФИКАЦИЈА
моралот, запознавање со основните и современите 1.1. ТЕМАТСКА ЦЕЛИНА: ЕТИКАТА И МОРАЛОТ
морални вредности и норми и со најдобрите правила 1.2. НАСТАВНА ЕДИНИЦА: ШТО Е ЕТИКАТА
за добро однесување. Во таа смисла, ниедна тема и 1.3. ТИП НА ЧАСОТ: час за презентација за нови
содржина нема приоритет, туку сите се дел од општа- наставни содржини
та етичка едукација и помагаат во младата личност да
се гради нејзината автентична етичка свест и добра 2. ЦЕЛИ НА НАСТАВНИОТ ЧАС:
волја и таа да ги запознае и усвои позитивните мо- – создавање на пријатна атмосфера на часот по
рални норми на денешниот свет, да (почне да) се етика за да се воспостави позитивен однос меѓу учес-
однесува добро, во духот на добриот морал, како и ниците на наставниот процес (меѓу наставникот и
да се оспособи за автономна морална креативност учениците и меѓу учениците меѓусебно) и да се созда-
кога ќе стане зрела. дат услови за остварување на позитивните цели и
Во Наставната програма по етика во VI одделе- ефекти на етичкото образование;
ние во наставните теми се изнесени и предложени 4 – определување на предметот на етиката.
и повеќе наставни единици, како основни рамки за
обработка на соодветна етичка проблематика. Има 3. НАСТАВНИ ФОРМИ И МЕТОДИ:
доволно простор за повторување, испитување и за – фронтална, индивидуална и групна наставна
други наставни активности. форма;
Наставникот може креативно да насочува и – монолошки, дијалошки и текст метод.
предлага сообразни аспекти на содржината, според
интересирањето на учениците и актуелноста на нас- 4. МАТЕРИЈАЛНО-ТЕХНИЧКА ОРГАНИЗАЦИЈА НА
тавната материја. ЧАСОТ
Наставата се изведува во училницата. Може да – Часот се реализира во училница со класичен
се предвиди разместување на клупите за послободно распоред на клупите.
комуницирање, што е една од карактеристиките на – Од наставните средства се користат: табла,
наставниот метод по етика. креда, учебникот Етика за VI одделение и сруги текс-
тови од списанието прилози за етика.
5. ОРГАНИЗАЦИЈА НА ЧАСОТ - ФАЗИ
ВОВЕДЕН ДЕЛ НА ЧАСОТ (10-15 минути)
– Запознавање со учениците (5-8 минути)

Наставникот им се претставува на учениците.
Учениците му се претставуваат на наставникот.
– Договор за работа и за соработка (5-7 минути)

Разговор. Наставникот ги запознава учениците со
методологијата на работата и ги слуша нивните мислења,
очекувања и предлози.
ГЛАВЕН ДЕЛ НА ЧАСОТ (25-35 минути)
– Определување на предметот на етиката. (5-8 минути)

– Дефинирање на поимот етика. Разговор за ситуации од секојдневнот живот и
– Аристотел - таткото на етиката. проценување на определени постапки, реакции
– Експликација на етичките поими: етички или дејства како добри или лоши (се користи
избор, етичко образование, етички начин на индивидуално фронтална форма).
мислење (5 минути)
Упатување на учениците на работа во двојки. Секоја
двојка треба да утврди по една добра човечка
особина - добродетел.
(5 минути)
Дискусија за доброто; дискусија за науката која го
истражува доброто.
(5 минути)
Наставникот на учениците им раскажува за
филозофот Аристотел.
(5-10 минути)
Дискусија и монолог.
ЗАВРШЕН ДЕЛ НА ЧАСОТ (5-10 минути)
- Повторување на наставните содржини и (3 минути)

дискусија со учениците Низ поставувања на кратки и конкретни прашања,
наставниот материјал се синтетизира
Домашна задача (2 - 7 минути) Пример бр. 2
На учениците им се дава задача да поразгова- ПОДГОТОВКА ЗА НАСТАВЕН ЧАС ПО ЕТИКА
раат со домашните за моралот. Да запишат (по една 1. ПОДАТОЦИ ЗА ИДЕНТИФИКАЦИЈА
реченица) што за моралот мислат некои членови на 1.1. ТЕМАТСКА ЦЕЛИНА: ЕТИКАТА И МОРАЛОТ
семејството. Пожелно е консултираните членови на 1.2. НАСТАВНА ЕДИНИЦА: ЗНАЧЕЊЕТО НА МО-
семејството да се од различни генерации. РАЛОТ
1.3. ТИП НА ЧАСОТ: Етичка работилница
6. ЗАБЕЛЕШКА НА НАСТАВНИКОТ 2. ЦЕЛИ НА НАСТАВНИОТ ЧАС

_______________________________________________ – Претставување на едукативните можности и
_______________________________________________ етичкото образование со играње улоги со морално
_______________________________________________ значење. Тоа значи создавање заинтересираност на
_______________________________________________ учениците за наставата по етика и градење позити-
вен однос меѓу учениците и наставниот процес (по-
_______________________________________________
себно меѓу учениците). Моралот се открива како се-
_______________________________________________ којдневна грижа на секоја личност, со што се зголему-
_______________________________________________ ваат ефектите на етичкото образование.
_______________________________________________ – Избирање на етиката и прифаќање на пози-
_______________________________________________ тивните и отфрлање на негативните цели и вред-
_______________________________________________ ности.
_______________________________________________ 3. НАСТАВНИ ФОРМИ И МЕТОДИ:
_______________________________________________ – фронтална, индивидуална и групна наставна
_______________________________________________ форма
_______________________________________________ – монолошки, дијалошки и текст метод
4. МАТЕРИЈАЛНО-ТЕХНИЧКА ОРГАНИЗАЦИЈА НА
ЧАСОТ
– часот се реализира во училница со распоред
на клупите два по два, за да се создадат групи од по 4
ученици. Од наставните средства се користат: табла,
креда, пакпапир и фломастери, учебникот Етика за VI
одделение и друга литература.
Запознавање на учениците на целите на етич- (5 минути)

ката работилница Наставникот и со учениците ги поставува основните идеи околу
проблематиката на моралот и определбите на доброто и злото.
Договор за работа и за соработка (5 минути)

Разговор. Наставникот ги запознава учениците со методологијата на
работата и ги слуша нивните мислења, очекувања и предлози
Определување на разните етички вредности (5 минути)

(негативни и позитивни) кои ќе ги обработу- Разговор за моралните постапки во секојдневниот живот и укажување
ваат учениците како (на пример) дека секоја постапка има своја содржина и значење – со прилози од
почитување, добротворство, омраза, учениците изградба на содржината и значењето на една етичка
насилство... (но може да биде земен предвид постапка (како пример за нивната натамошна самостојна работа).
секој етички поим).
(10 минути)
Дефинирање на задачата за идентификување Учениците работат во групи по 4. Секоја треба да ги утврди својствата на
и опишување на содржините на одредени по една добра или зла шовечка постапка и да ги опише нејзините
етички (позитивни и негативни) вредности. својства на пакпапир и да ја истакне основната морална последица од
таквата постапка.
Развој на сознанијата за етичките поими:
морал, позитивно и негативно дело, етички (10 - 15 минути)
начин на оценување на постапките. Секоја група ги изложува своите етички постери со карактеристиките
(содржините) на некоја добра или лиша етичка постапка и ја подвлекува
основната позитивна или негативна последица од таквото морално
поведение.
(5 минути)
Наставникот ја резимира работата со изведување заклучок за
заначењето на моралот, за изборот на моралните вредности и за
последиците од моралните постапки за луѓето и за личноста.
Повторување на наставните содржини и Низ поставување на кратки и конкретни прашања,

дискусија со учениците наставниот материјал се синтетизира.
Наставникот изведува евалвација на ученичката
работа.
Домашна задача (2 минути) Пример бр. 3
На учениците им се дава задача да поразгова- ПОДГОТОВКА ЗА НАСТАВЕН ЧАС ПО ЕТИКА
раат со домашните за моралот. Да запишат што за не- 1. ПОДАТОЦИ ЗА ИДЕНТИФИКАЦИЈА
која морална или неморална постапка мислата не- 1.1. ТЕМАТСКА ЦЕЛИНА: ЕТИКАТА И МОРАЛОТ
кои чеенови на семејството. 1.2. НАСТАВНА ЕДИНИЦА: СВ. КЛИМЕНТ
ОХРИДСКИ - НАШ ЕТИЧКИ УЧИТЕЛ
6. ЗАБЕЛЕШКА НА НАСТАВНИКОТ 1.3. ТИП НА ЧАСОТ: Етичка работилница
_______________________________________________
_______________________________________________ 2. ЦЕЛИ НА НАСТАВНИОТ ЧАС:
_______________________________________________ – развивање почит кон македонските просвети-
_______________________________________________ тели и етичари;
_______________________________________________ – градење позитивен однос кон просветата и
културата, втемелен врз истакнувањето на добрината;
_______________________________________________
– продлабочување на знаењето за етичкото
_______________________________________________ учење и морални поуки на св. Климент Охридски.
_______________________________________________
_______________________________________________ – фронтална и индивидуална и групна наставна
_______________________________________________ форма;
_______________________________________________ – монолошки, дијалошки и текст метод, метод
_______________________________________________ на демонстрација.
_______________________________________________
_______________________________________________ 4. МАТЕРИЈАЛНО-ТЕХНИЧКА ОРГАНИЗАЦИЈА НА
ЧАСОТ
– Часот се реализира во училница со распоред
на клупите во вид на четири маси, предвидено за ра-
бота на четири групи.
– Од наставните средства се користат: табла,
креда; учебникот Етика за VI одделение, хамери и
фломастери за подготовка на паноа за експликација
за лепење на паноа и друга литература.
Давање упатства за работа: првата група истра- На претходниот час, кога се учеше за етичката доктрина на св. Климент,
жува за животот на св. Климент; втората група учениците веќе се поделени на 4 групи и членовите на секоја група
истражува за етичкото учење на св. Климент; добиле различна задача за самостојно истражување дома.
третата група истражува за етичките пораки на
св. Климент; четвртата група истражува за зна- Наставникот, почитувајќи ја поделбата од минатиот час, ги
чењето на учењето на св. Климент распоредува учениците да седат на 4 различни маси.
Истражување на животот и делото на (5-8 минути) Учениците се поделени во политематски групи - секоја група има
св. Климент и утврдување на значењето посебна истражувачка задача. Членовите на секоја група самостојно
на неговото етичко учење работеле дома и собрале податоци за истражување на проблемот за чие
решавање се задолжени. Секој член на групата става на масата материјал што
Презентирање на резултатите од истра- го подготвил дома (слики, пишан текст, поговорки...).
жувањето
Групна работа: дискусија и договор за експликација на проблемот. (3-5
минути)
Изработка на постер. (5-10 минути)

Постерите со селотејп се прицврстуваат за табла, ѕид или пано. Избраниот
раководител на групата ги презентира резултатите од истражувањето. Се
дискутира. (Секоја презентација трае 4-5 минути.)
ЗАВРШЕН ДЕЛ НА ЧАСОТ (5 минути)
– Синтеза на истражувачките резултати (1 минута)

– Евалвација на ученичките постигања монолог на наставникот
(2-3 минути)
монолог на наставникот, оценка на индивидуалната
и групната работа на учениците
Домашна задача (2-3 минути) Пример бр. 4
Да се размисли за пораката на св. Климент: ПОДГОТОВКА ЗА НАСТАВЕН ЧАС ПО ЕТИКА
ТРГАЈ СЕ ОД ЗЛОТО И ПРАВИ ДОБРО и да се напише 1. ПОДАТОЦИ ЗА ИДЕНТИФИКАЦИЈА
еден пример на современа примена на оваа порака. 1.1. ТЕМАТСКА ЦЕЛИНА: УНИВЕРЗАЛНИ ЕТИЧКИ
ВРЕДНОСТИ
6. ЗАБЕЛЕШКА НА НАСТАВНИКОТ 1.2. НАСТАВНА ЕДИНИЦА: ЧЕСНОСТ
_______________________________________________ 1.3. ТИП НА ЧАСОТ: час за презентација на нови
_______________________________________________ наставни содржини
_______________________________________________
_______________________________________________ - анализа и усвојување на концепцијата и содр-
_______________________________________________ жината на етичкита вредност чесност, како една од
_______________________________________________ базичните етички вредности;
_______________________________________________ - развој на етичките сознанија кај учениците и
_______________________________________________ на нивните лични определби за етичко дејствување.
_______________________________________________
_______________________________________________ - фронтална и индивидуална и групна наставна
_______________________________________________ форма;
_______________________________________________ - монолошки, дијалошки и текст метод.
ЧАСОТ
- Часот се реализира во училиница со класичен
распоред на клупите.
- Од наставните средства се користат: табла,
креда, учебникот Етика за VI одделение.
Куса рекапитулација на претходната лекција: (5 минути)

Етика во целиот свет Наставникот ги потикнува учениците да ја потврдат идејата за етиката
во целиот свет:
- со множество вредности, присутни секаде.
Упатување во новата наставна содршина - (5-8 минути)

заначајна вредност чесност Наставникот бара учениците да набројат значајни морални вредности
кои ги знаат за да дојдат до споменувањето на чесноста.
Определување на поимот главната (5-8 минути)

вредност. Разговор за ситуациии од секојдневниот живот во кои се пројавува и е
Набројување на основните нвредности значајна вредноста чесност.
кои се најзначајни во современото
живеење (иако некој од нив имаат (5-10 минути)
потрајно етичко значење) Заедно со учениците, проценување на последиците и значењето на чесното
однесување, како и на негативните последици од нечесното однесување.
Дефинирање на содржините на
вредноста чесност. (5 минути)
Со воведот од наставникот, согледба на едноставноста на поимот чесност
Експликација на значењето на како идеал, вредност, норма и постапка.
вредноста чесност за човековите
односи. (5 минути)
Резиме на наставникот за значењето на вредноста чесност како една од
основните морални вредности во целиот свет.
Повторување на наставните содржини и (5 минути)

дискусија со учениците. Со поставување кратки и конкретни прашања,
наставниот материјал се синтетизира.
На учениците им се дава задача во 3-4 речени- ПОДГОТОВКА ЗА НАСТАВЕН ЧАС ПО ЕТИКА
ци да ја опишат своја согледба на поимот чесен чо- 1. ПОДАТОЦИ ЗА ИДЕНТИФИКАЦИЈА
век, чесен спортист, чесен трговец. 1.1. ТЕМАТСКА ЦЕЛИНА: УНИВЕРЗАЛНИ ЕТИЧКИ
ВРЕДНОСТИ
1.2. НАСТАВНА ЕДИНИЦА: ВРЕДНОСТ И ПРАВЕД-
6. ЗАБЕЛЕШКА НА НАСТАВНИКОТ НОСТ
_______________________________________________ 1.3. ТИП НА ЧАСОТ: Етичка работилница
_______________________________________________
_______________________________________________ – развивање позитивен однос кон најголемите
_______________________________________________ етички вредности вистината и праведност;
_______________________________________________ – развивање свест за неопходноста од чување
_______________________________________________ и извршување на вистината и праведноста;
_______________________________________________ – укажување на вистината и на праведноста (и
_______________________________________________ на другите најзаначајни и универзални етички вред-
_______________________________________________ ности) како основа за добриот морал и за добрите
_______________________________________________ односи и развиток на човековите заедници.
_______________________________________________
_______________________________________________ форма;
_______________________________________________ – монолошки, дијалошки и текст метод, метода
на демонстрација.
ЧАСОТ:
– Часот се реализира со распоред на клупите
во формата на буквата П. Од наставните средства се
користатат: табла, креда, учебникот Етика за VI одде-
ление.
Преглед на обврските и презентација на На учениците, ОТКАКО претходно се презентирани наставните содржини

домашните работи. за вистина и праведност, им е зададено да размислуваат за некој случај кој
Кус коментар на домашните работи. што го сметаат карактеристичен за следењето на вистината или за
правењето лага, како и за следењето на праведноста и за правењето
неправедност. Тој случај со своја оценка требаше да опишат во 5 реченици.
Дискусија (5-10 минути)

Низ разговор рекапитулација на основните определби и значењето на
- Утврдување на етичкото значење на вистината и вистинолубивоста. Коментар на неморалноста и на лишите
универзалните етички вредности последици од лажењето.
вистина и праведност
(5-10 минути)
Рекапитулација на основните определби и на значењето на чувството за
спроведливоста и на вредноста на праведноста, како и на лишите последици
од неправедноста.
(5-10 минути)
Утврдување на етичките потреби и моралната вредниост на вредностите
вистина и праведност и поврзување со вредноста чесност.
Евалвација на ученичките активности. (2-3 минути)

Низ поставување на кратки и конкретни прашања,
(2-3минути)
Наставникот ги оценува ученичките активности.
На учениците им се дава задача да размислат за ПОДГОТОВКА ЗА НАСТАВЕН ЧАС ПО ЕТИКА
етичката вредност патриотизам, за која учеле во раз- 1. ПОДАТОЦИ ЗА ИДЕНТИФИКАЦИЈА
ни предмети (историја). Да разговараат со родители- 1.1. ТЕМАТСКА ЦЕЛИНА: УНИВЕРЗАЛНИ ЕТИЧКИ
те за поимот и содржината на патриотизмот. ВРЕДНОСТИ
1.2. НАСТАВНА ЕДИНИЦА: УНИВЕРЗАЛНА ЕТИКА
6. ЗАБЕЛЕШКА НА НАСТАВНИКОТ 1.3. ТИП НА ЧАСОТ: час за презентација на нови
_______________________________________________ наставни содржини
_______________________________________________
_______________________________________________ – укажување на потребата да се создадат
_______________________________________________ заеднички морални вредности што ќе ги поврзуваат
луѓето од целиот свет и објаснување на процесот ка-
_______________________________________________
ко се создава таа нова заедничка етика на сите луѓе;
_______________________________________________ – да се разбераат основните вредности на уни-
_______________________________________________ верзалната етика.
_______________________________________________
_______________________________________________ форма;
ЧАСОТ
– Часот се реализира во училница со распоред
на клупите во форма на буквата П (за сите ученици да
се гледаат во очи). Од наставните средства се корис-
тат: табла, креда, учебникот Етика за VI одделение,
Дискусија за општата поврзаност на лу- Учениците за домашна задача требало да размислат и да поразговараат за
ѓето - се наметнува идејата дека луѓето мо- поврзаноста на луѓето од целиот свет (економска, културна, политичка).
жат и треба да бидат многу цврсто повр- Потоа за оваа тема да напишат 5 реченици.
зани и преку заеднички (универзални)
вредности.
– Универзална етика (5 минути)

– Основните вредности на Монолог на наставникот. Објаснување на поимот универзална етика и на
универзалната етика: основните вредности на универзалната етика
– мир, разбирање , толеранција, (5-10 минути)
солидарност, соработка Дијалог за потребата од универзална етика
– Можноста на индивидуата да влијае (5-10минути)
врз развојот на универзалните Се формираат двојки и секоја двојка дискутира за една од универзалните
вредности и за надминување на вредности, се обидува да ја дефинира таа вредност и да ја утврди потреба од
негативните појави во однесувањето на нејзината општа примена
луѓето (5-10 минути)
Учениците дискутираат за универзалните вредности.
(5 минути)
Дискусија
– Повторување на наставните содржини и (2-3 минути)

дискусија со учениците Низ поставувања на кратки и конкретни прашања,
наставниот материјал се синтетизира
– Евалвација на ученичките активности (2-3 минути)
Наставникот ги оценува ученичките активности
На учениците им се дава задача да откријат ПОДГОТОВКА ЗА НАСТАВЕН ЧАС ПО ЕТИКА
една универзална вредност во книгата што ја читаат 1. ПОДАТОЦИ ЗА ИДЕНТИФИКАЦИЈА
или во некоја телевизиска, театарска или филмска 1.1. ТЕМАТСКА ЦЕЛИНА: ДОБРО ОДНЕСУВАЊЕ
приказна. Во неколку редови да ја прикажаат 1.2. НАСТАВНА ЕДИНИЦА: ДОБРО ОДНЕСУВАЊЕ
откриената универзална вредност. 1.3. ТИП НА ЧАСОТ: час за презентација на нови
наставни содежини
6. ЗАБЕЛЕШКА НА НАСТАВНИКОТ 2. ЦЕЛИ НА НАСТАВНИОТ ЧАС:

_______________________________________________ – објаснување и разбирање на основните ка-
_______________________________________________ рактеристики и вредности на доброто однесување;
_______________________________________________ – поврзување на проблематиката на доброто
_______________________________________________ однесување со другите општи етички цели и вред-
_______________________________________________ ности, како што се воспоставување и развивање до-
_______________________________________________ верба, почит и солидарност меѓу луѓето, соучениците
_______________________________________________ и другарите;
_______________________________________________ – истакнување на комплексот на основните оп-
_______________________________________________ штествените норми за доброто и пристојното однесу-
_______________________________________________ вање во семејството, на училиште, во јавноста и кон
_______________________________________________ другите луѓе.
_______________________________________________
_______________________________________________ форма;
ЧАСОТ
– часот се реализира во училница со распоред
на клупите во слово П, за учениците да се гледаат во
очо и дирекно да комуницираат. Од наставните
средства се користат: табла, креда, учебникот Етика
за VI одделение.
– Воведување во третата наставна тема Куса рекапитулација на досегашната работа по етика и поврзување на
двете први наставни теми.
– Дискусија за новите содржини врз осно-
ва на досегашните етички сознанија на Укажување на учениците дека и третата тема се однесува на истата
учениците проблематика на разликувањето и избирањето на доброто и злото, само со
примена на одредени животни и социјални области.
- За проблематиката на доброто однесу- (5-10 минути)

вање. Објаснување на суштината на доброто однесување.
- За основните области на доброто од- (5-10 минути)

несување – во семејството, на училиш- Карактеризација – со партиципација на учениците – на доброто однесување
те, со другарите, во јавноста, кон други- според вредностите пристојност, грижа за здравјето и елеганција
те луѓе
(5-10 минути)
Коментар на познатата етичка порака: Никогаш не повредувај никого,
секогаш помагај
(5 минути)
Завршни разгледувања со потсетување на вредноста простување и обичајот
за прочка

дискусија со учениците Со поставување на кратки и конкретни прашање,
– Евалвација на ученичките активности
(2-3 минути)
Учениците треба да опишат во 3-4 реченици ПОДГОТОВКА ЗА НАСТАВЕН ЧАС ПО ЕТИКА
зошто се слави празникот Прочка и како сие прос- 1. ПОДАТОЦИ ЗА ИДЕНТИФИКАЦИЈА
туваат луѓето на тој празник. 1.1. ТЕМАТСКА ЦЕЛИНА: ДОБРО ОДНЕСУВАЊЕ
1.2. НАСТАВНА ЕДИНИЦА: ОДНЕСУВАЊЕ МЕЃУ
ДРУГАРИТЕ
6. ЗАБЕЛЕШКА НА НАСТАВНИКОТ 1.3. ТИП НА ЧАСОТ: Етичка работилница
_______________________________________________
_______________________________________________ – воспоставување и развивање доверба, почит
_______________________________________________ и солидарност меѓу другарите;
– укажување на основните општествени норми
_______________________________________________
за доброто, пристојното и културното однесување во
_______________________________________________ своето друштво.
_______________________________________________
_______________________________________________ – Фронтална и индивидуална и групна наставна
_______________________________________________ форма;
_______________________________________________
_______________________________________________ 4. МАТЕРИЈАЛНО-ТЕХНИЧКА ОРГАНИЗАЦИЈА НА
_______________________________________________ ЧАСОТ
_______________________________________________ – Часот се реализира во училница со распоред
на клупите во форма на буквата П, за учениците да се
гледаат во очи и директно да комуницираат. Од нас-
тавните средства се користат: табла, креда, учебникот
Етика за VI одделение,
– Усна презентација на домашните работи На учениците, на претходниот час на презентација на новите знаења за
доброто однесување меѓу другарите, им е зададено да напишат 5 редА за
– Дискусија една случка, кога тие требало да го претстават својот другар, другарка на
една возрасна и важна личност. Како го направиле тоа? Дали има правило
за таква презентација? Дали имале сатисфакција што имаат добар дру-
гар/другарка?
За прашањата на другарството се а) За другарите од училиштето:

дискутира за неколку аспекти: – односот кон другарите за време на часот;
– односот кон другарите за време на одморот;
– односот кон училишните другари надвор од училиштето.
б) За другарите од малото; другарите (врсниците) од семејството; другарите

од спортски клуб или од заедничкото следење на други курсеви (јазик,
музика итн.).
в) Однесувањето кон постарите и кон помладите другари; барање и давање

помош, посетување и примање посети дома; како да се здобие и сочува до-
вербата, соопштување и чување тајна, што да се направи кога другарот прави
нешто што не е добро или од што може да биде загрозена некоја личност.
г) Како да се сочува другарството?

дискусија со учениците Со поставување на кратки и конкретни прашања,
(2-3 минути)
Наставникот ги оценува ученичките
Активности.
Учениците треба да поразговараат со ПОДГОТОВКА ЗА НАСТАВЕН ЧАС ПО ЕТИКА
домашните за нивните искуства на другарување во
детството. 1. ПОДАТОЦИ ЗА ИДЕНТИФИКАЦИЈА
1.1. ТЕМАТСКА ЦЕЛИНА: ДОБРО ОДНЕСУВАЊЕ
1.2. НАСТАВНА ЕДИНИЦА: ДОБРО ОДНЕСУВАЊЕ
6. ЗАБЕЛЕШКА НА НАСТАВНИКОТ КОН ДРУГИТЕ ЛУЃЕ (ПОСЕБНО КОН ЛИЧНОСТИТЕ СО
_______________________________________________ ПОСЕБНИ ПОТРЕБИ)
_______________________________________________ 1.3. ТИП НА ЧАСОТ: час за презентација на
_______________________________________________ новите знаења
_______________________________________________
_______________________________________________ – укажување на потребата луѓето да се однесу-
_______________________________________________ ваат добро кон другите луѓе, посебно кон оние со
_______________________________________________ посебни потреби;
_______________________________________________ – да се дојде до сознание дека во современото
_______________________________________________ човештво многу се инсистира на доброто однесува-
_______________________________________________ ње и на унапредување на човечковата грижа за лич-
_______________________________________________ ностите со посебни потреби (инвалиди, хендикепира-
_______________________________________________ ни).
_______________________________________________
3. НАСТАВНИ ФОРМИ И МЕТОДИ:
– фронтална и индивидуална и групна наставна
форма;
– монолошки, дијалошки и текст метод, метод
ЧАСОТ:
– часот се реализира во училница со класичен
распоред на клупите. Од наставните средства се ко-
ристат: табла, креда, учебникот Етика за VI одделе-
ние.
Утврдување на редоследот на излагањето Учениците добиле за домашна задача да истражуваат какво треба да биде
според содржината на истражувањето однесувањето кон другите луѓе денес, посебно кон личностите со посебни
потреби. Дали има многу луѓе со посебни потреби? Какво е нивното лично
искуство во однесувањето кон нив?

– Општ разговор за темата Учениците ги соопштуваат своите сознанија за односите кон другите луѓе.
– Рекапитулација какви видови луѓе со Наставникот ги бележи на таблата основните норми на доброто однесување
посебни потреби има: глуви, слепи, со кон другите луѓе.
тешкотии во движењето, со повреди во
главата. Потоа се разгледува дали и колку се води грижа за хендипираните и дали
доброто однесување кон нив е етички значајно. Се донесуваат заклучоци за
заедничкото добро однесување кон хендикипираните.

– Синтеза на стекнатите знаења (2-3 минути)
Монолог на наставникот.
(2-3 минути)
Домашна задача (1-5 минути) 6. ЗАБЕЛЕШКА НА НАСТАВНИКОТ

На учениците им даваат последни објасувања _______________________________________________
од Наставната програма по етика и се посочуваат да _______________________________________________
ги прегледаат изминатите наставни материјали и да _______________________________________________
се подготват за тематска рекапитулација на наставна- _______________________________________________
та тема: Доброто однесување, како и за глобалната _______________________________________________
рекапитулација на сите наставни содржини, посебно
_______________________________________________
на основните етички поими добро и зло.
_______________________________________________
_______________________________________________
_______________________________________________
_______________________________________________
_______________________________________________
_______________________________________________
ња според точноста на репродукција на материјалот
СЛЕДЕЊЕ И ОЦЕНУВАЊЕ НА ПОСТИГАЊАТА
што се презентира пред целиот клас, а по што би сле-
НА УЧЕНИЦИТЕ ВО НАСТАВАТА ПО ЕТИКА ЗА
дело одвреме навреме давање нумеричка оценка.
VI ОДДЕЛЕНИЕ
Елементите кои се ценат при формирањето на
оценката по етика се разновидни и многубројни, така
Наставата по етика во VI одделение треба да што понудуваат големи можности и за ученикот и за
овозможи да почне да се создава граѓанска етичка наставникот. Не треба да се дава предност на моно-
свест кај секој ученик, како и чувство на лична од- лошкото излагање на ученикот во форма „одговара-
говорност за однесувањето, учењето и другите видо- ње за оценка“. Во современата настава речиси е
ви активност на ученикот. Целите и задачите на етич- наполно напуштено користењето на само еден еле-
ката едукација се поврзани со решавањето на пра- мент врз кој ќе се формира оценката. Комбинирање-
шањата важни за моралното однесување на личноста то на повеќе елементи ја разбива монотонијата на
и се насочени кон развивање на добрата волја, на наставната работа и овозможува формирање на
позитивниот однос кон животот и кон луѓето, на одго- оценка со која ќе бидат задоволни и наставникот и
ворноста на ученикот и на неговото/нејзиното досто- ученикот.
инство и самопочит. Во наставната практика по етика во VI одделе-
Наставникот го планира, проектира и организи- ние, во формирањето на оценката треба да се тргну-
ра наставниот процес, но реализацијата на наставата ва од следните елементи (кои формираат своевидно
по етика не е крута. Концепцијата на наставното портфолио на ученикот):
збиднување е насочена кон претставувањето на ети- – редовноста во наставата;
ката како поле на слободната волја на личноста и кон – ангажманот на ученикот да ја следи и совлада
афирмирањето на слободната иницијатива и диску- наставната материја;
сија со учениците. Ученикот учи да размислува са- – експонирањето на ученикот во рамките на
мостојно. Развивањето на самостојното и одговорно- дијалогот;
то мислење е прва задача на етиката, па според тоа е – монолошкото излагање на ученикот;
и првата задача на етичката настава. Тоа е особен – редовната изработка на домашните задачи;
принцип на наставата по етика и на методиката на – експликациите и експозеата на зададените
етичкото образование. теми.
Клучниот момент во организацијата и реализа-
цијата на наставата по етика е постојаното настојува-
ње учениците да учат да го откриват и да го препоз-
наваат доброто, да се определуваат за доброто и да
се ангажираат да се однесуваат добро - да избегнува-
ат лоши мисли, зли намери и лоши дела.
Во современата настава оценувањето не е само
просто мерење на квантумот факти што при излага-
њето ќе ги изнесе ученикот, туку тоа е вреднување (е-
валвација) на развојот и напредувањето на ученици-
те според целите на Наставната програма.
Современата евалвација ги надминува едност-
раностите на традиционалното проверување и оце-
нување на учениците, кое би се сведувало на утврду-
вање на степенот на усвоеност на формалните знае-

Priracnik Etika

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Priracnik Etika

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Прирачник за наставата по изборниот предмет

Скопје, 2010 година

CIP ­ Каталогизација во публикација

а) Етика ­ Основно образование ­ Наставни методи ­ Прирачници

Предвидено е наставата по етика во VI одделе- Како примери за изведување на наставните

– Запознавање со учениците (5-8 минути)

– Договор за работа и за соработка (5-7 минути)

ГЛАВЕН ДЕЛ НА ЧАСОТ (25-35 минути)

– Определување на предметот на етиката. (5-8 минути)

ЗАВРШЕН ДЕЛ НА ЧАСОТ (5-10 минути)

- Повторување на наставните содржини и (3 минути)

6. ЗАБЕЛЕШКА НА НАСТАВНИКОТ 2. ЦЕЛИ НА НАСТАВНИОТ ЧАС

Запознавање на учениците на целите на етич- (5 минути)

Договор за работа и за соработка (5 минути)

ГЛАВЕН ДЕЛ НА ЧАСОТ (25-35 минути)

Определување на разните етички вредности (5 минути)

ЗАВРШЕН ДЕЛ НА ЧАСОТ (5-10 минути)

Повторување на наставните содржини и Низ поставување на кратки и конкретни прашања,

ГЛАВЕН ДЕЛ НА ЧАСОТ (30-40 минути)

Изработка на постер. (5-10 минути)

ЗАВРШЕН ДЕЛ НА ЧАСОТ (5 минути)

– Синтеза на истражувачките резултати (1 минута)

Куса рекапитулација на претходната лекција: (5 минути)

Упатување во новата наставна содршина - (5-8 минути)

ГЛАВЕН ДЕЛ НА ЧАСОТ (25-35 минути)

Определување на поимот главната (5-8 минути)

ЗАВРШЕН ДЕЛ НА ЧАСОТ (5-10 минути)

Повторување на наставните содржини и (5 минути)

Преглед на обврските и презентација на На учениците, ОТКАКО претходно се презентирани наставните содржини

ГЛАВЕН ДЕЛ НА ЧАСОТ (25-35 минути)

Дискусија (5-10 минути)

ЗАВРШЕН ДЕЛ НА ЧАСОТ (5-10 минути)

Евалвација на ученичките активности. (2-3 минути)

ГЛАВЕН ДЕЛ НА ЧАСОТ (25-35 минути)

– Универзална етика (5 минути)

ЗАВРШЕН ДЕЛ НА ЧАСОТ (5-10 минути)

– Повторување на наставните содржини и (2-3 минути)

6. ЗАБЕЛЕШКА НА НАСТАВНИКОТ 2. ЦЕЛИ НА НАСТАВНИОТ ЧАС:

ГЛАВЕН ДЕЛ НА ЧАСОТ (25-35 минути)

- За проблематиката на доброто однесу- (5-10 минути)

- За основните области на доброто од- (5-10 минути)

ЗАВРШЕН ДЕЛ НА ЧАСОТ (5-10 минути)

– Повторување на наставните содржини и (2-3 минути)

ГЛАВЕН ДЕЛ НА ЧАСОТ (25-35 минути)

За прашањата на другарството се а) За другарите од училиштето:

б) За другарите од малото; другарите (врсниците) од семејството; другарите

в) Однесувањето кон постарите и кон помладите другари; барање и давање

г) Како да се сочува другарството?

ЗАВРШЕН ДЕЛ НА ЧАСОТ (5-10 минути)

– Повторување на наставните содржини и (2-3 минути)

ГЛАВЕН ДЕЛ НА ЧАСОТ (25-35 минути)

ЗАВРШЕН ДЕЛ НА ЧАСОТ (5-10 минути)

Домашна задача (1-5 минути) 6. ЗАБЕЛЕШКА НА НАСТАВНИКОТ

You might also like

CIP Каталогизација во публикација

а) Етика Основно образование Наставни методи Прирачници