QTTC

HC VIN CNG NGH BU CHNH VIN THNG
QUN TR TI CHNH
(Dng cho sinh vin h o to i hc t xa)
Lu hnh ni b

H NI - 2007

QUN TR TI CHNH

Bin son : ThS. V QUANG KT (Ch bin)
TS. NGUYN VN TN

LI NI U
Qun tr Ti chnh doanh nghip gi mt vai tr c bit quan trng trong qun tr kinh
doanh. Trong giai on hin nay, khi nn kinh t Vit nam ang trong thi k m ca v hi nhp
vo cc khu vc nh AFTA, ASEAN, APEC, v gn y l WTO, mc m ca th trng
hng ho, dch v, ti chnh , ngn hng, s mnh m hn a nn kinh t Vit nam hi nhp
su hn vo nn kinh t khu vc v trn th gii. Do vy, qun tr ti chnh doanh nghip cn phi
c thay i vi nhng kin thc v kinh t th trng hin i ph hp vi xu hng pht
trin .
Vi mc ch cung cp nhng kin thc c bn c h thng v hin i v qun tr ti chnh
doanh nghip, Sch hng dn hc tp Qun tr Ti chnh Doanh nghip c bin son
nhm p ng yu cu hc tp, nghin cu ca sinh vin c bit l sinh vin h o to t xa,
Chuyn ngnh qun tr Kinh doanh, Hc vin Cng Ngh Bu chnh Vin thng,
Ni dung cun sch c b cc gm 10 chng do Th.S. V Quang Kt lm ch bin v
bin son cc chng IV, V, VI, VII, VIII, IX , X, TS Nguyn Vn Tn bin son cc chng I,
II, III Mi chng c kt cu thnh 4 phn : phn gii thiu nhm gii thiu khi qut ni
dung ca chng; phn ni dung c bin son theo trnh t, kt cu, ni dung ca mn hc mt
cch chi tit, c th, vi nhng v d minh ho thc t d hiu; phn tm tt ni dung nhm nu
bt nhng khi nim c bn, nhng ni dung ct yu ca chng; phn cu hi v bi tp n tp
c p n km theo gip sinh vin luyn tp nhm cng c kin thc hc.
Mc d rt c gng hon thnh ti liu ny vi ni dung, kt cu hp l v khoa hc, p
ng nhu cu o to trong giai on mi. Song do ti liu c bin son ln u nn khng trnh
khi thiu st, chng ti rt mong nhn c nhiu kin ng gp ca bn c, sinh vin v cc
ging vin.
Xin chn thnh cm n!
Tc gi bin son

THS. V QUANG KT (Ch bin)
TS. NGUYN VN TN

Chng I: Tng quan v qun tr ti chnh doanh nghip
1
CHNG I
TNG QUAN V QUN TR TI CHNH
DOANH NGHIP

GII THIU
Qun tr ti chnh ng vai tr quan trng v c phm vi rt rng ln hin hu trong mi
hot ng ca doanh nghip c tc ng n tt c cc hot ng ca doanh nghip. Hu ht cc
quyt nh quan trng ca lnh o doanh nghip da trn nhng thng tin t s phn tch tnh
hnh ti chnh ca doanh nghip nh cc hot ng t la chn hnh thc t chc doanh nghip,
xy dng chin lc kinh doanh n vic thc hin iu hnh cc hot ng sn xut kinh doanh
thng xuyn...Ni dung chng ny cp n cc vn tng quan v qun tr ti chnh doanh
nghip v mi quan h gia ti chnh doanh nghip vi th trng ti chnh.

NI DUNG

1.1. VAI TR CA QUN TR TI CHNH DOANH NGHIP TRONG HOT
NG KINH DOANH
1.1.1. Khi nim ti chnh doanh nghip v qun tr ti chnh doanh nghip
a. Khi nim v ti chnh doanh nghip
Ti chnh doanh nghip l mt khu ca h thng ti chnh trong nn kinh t, l mt phm
tr khch quan gn lin vi s ra i ca nn kinh t hng ho tin t.
tin hnh hot ng kinh doanh, bt c mt doanh nghip no cng phi c mt lng
vn tin t nht nh, l mt tin cn thit. Qu trnh hot ng kinh doanh ca doanh
nghip cng l qu trnh hnh thnh, phn phi v s dng cc qu tin t ca doanh nghip.
Trong qu trnh , pht sinh cc lung tin t gn lin vi hot ng u t vo cc hot ng
kinh doanh thng xuyn ca doanh nghip, cc lung tin t bao hm cc lung tin t i vo
v cc lung tin t i ra khi doanh nghip, to thnh s vn ng ca cc lung ti chnh ca
doanh nghip.
Gn lin vi qu trnh to lp, phn phi v s dng cc vn tin t ca doanh nghip l cc
quan h kinh t biu hin di hnh thc gi tr tc l cc quan h ti chnh trong doanh nghip.
Trong cc doanh nghip, c nhng quan h ti chnh sau:
- Quan h gia doanh nghip vi nh nc, c th hin qua vic nh nc cp vn cho
doanh nghip hot ng (i vi cc doanh nghip nh nc) v doanh nghip thc hin cc
ngha v ti chnh i vi nh nc nh np cc khon thu v l ph v.v...
- Quan h gia cc doanh nghip i vi cc ch th kinh t khc nh quan h v mt thanh
ton trong vic vay v cho vay vn, u t vn, mua hoc bn ti sn, vt t, hng ho v cc dch
v khc.
2
- Quan h trong ni b doanh nghip, c th hin trong doanh nghip thanh ton tin
lng, tin cng v thc hin cc khon tin thng, tin pht vi cng nhn vin ca doanh
nghip; quan h thanh ton gia cc b phn trong doanh nghip, trong vic phn phi li nhun
sau thu ca doanh nghip; vic phn chia li tc cho cc c ng, vic hnh thnh cc qu ca
doanh nghip...
T nhng vn trn c th rt ra:
- Ti chnh doanh nghip l qu trnh to lp, phn phi v s dng cc qu tin t pht sinh
trong qu trnh hot ng ca doanh nghip nhm gp phn t ti cc mc tiu ca doanh
nghip. Cc hot ng c lin quan n vic to lp, phn phi v s dng cc qu tin t thuc
cc hot ng ti chnh ca doanh nghip.
- Cc quan h kinh t pht sinh gn lin vi vic to lp, phn phi v s dng cc qu tin
t ca doanh nghip hp thnh cc quan h ti chnh ca doanh nghip. T chc tt cc mi quan
h ti chnh trn cng nhm t ti cc mc tiu hot ng ca doanh nghip.
b. Qun tr ti chnh ca doanh nghip.
Qun tr ti chnh doanh nghip l vic la chn v a ra cc quyt nh ti chnh, t chc
thc hin cc quyt nh nhm t c mc tiu hot ng ti chnh ca doanh nghip, l
ti a ho li nhun, khng ngng lm tng gi tr doanh nghip v kh nng cnh tranh ca
doanh nghip trn th trng.
Qun tr ti chnh c quan h cht ch vi qun tr doanh nghip v gi v tr quan trng
hng u trong qun tr doanh nghip. Hu ht mi quyt nh khc u da trn nhng kt qu
rt ra t nhng nh gi v mt ti chnh trong qun tr ti chnh doanh nghip.
Trong hot ng kinh doanh, hot ng u t ca doanh nghip, c nhiu vn ti chnh
ny sinh i hi cc nh qun l phi a ra nhng quyt nh ti chnh ng n v t chc thc
hin cc quyt nh y mt cch kp thi v khoa hc, c nh vy doanh nghip mi ng vng
v pht trin.
tn ti v pht trin trong hot ng kinh doanh th cc hot ng ca doanh nghip phi
c t trn c s v mt chin lc v mt chin thut, v mt chin lc, phi xc nh ra mc
tiu kinh doanh, cc hot ng di hn nhm pht trin doanh nghip v chnh sch ti chnh ca
doanh nghip. V d: vic quyt nh a ra th trng sn phm mi vo mt thi im no ,
vic tham ra lin doanh, vic s dng vn c phn ca cng ty thay v s dng ngun vn vay
ti tr cho hot ng kinh doanh, vic quyt nh pht hnh thm c phiu huy ng vn gp
u l nhng quyt nh c tnh chin lc.
V mt chin thut, phi xc nh cng vic trong thi hn ngn nhng tc nghip th
phc v cho k hoch chin lc ca doanh nghip. V d vic a ra nhng quyt nh thay th
mt ti sn c nh mi, vic la chn a im thu ca hng, vic xem xt gia i thu hay mua
mt cn nh, xem xt gi c ca hng ho lc mi bn ra thi im u v, vic h gi theo
ma... u l nhng quyt nh v mt chin thut.
Cc quyt nh v mt chin lc v chin thut c la chn ch yu da trn c s phn
tch, cn nhc v mt ti chnh.
T nhng vn trn c th rt ra.
- Qun tr ti chnh doanh nghip l mt b phn ca qun tr doanh nghip thc hin nhng
ni dung c bn ca qun tr ti chnh i vi cc quan h ti chnh ny sinh trong hot ng sn
xut - kinh doanh nhm thc hin cc mc tiu ca doanh nghip.
3
- Qun tr ti chnh doanh nghip c hnh thnh nghin cu, phn tch v s l cc mi
quan h ti chnh trong doanh nghip, hnh thnh nhng cng c qun l ti chnh v a ra
nhng quyt nh ti chnh ng n v c hiu qu.
1.1.2. Cc quyt nh ch yu ca qun tr ti chnh doanh nghip.
a. Quyt nh u t
Quyt nh u t l nhng quyt nh lin quan n: (1) tng gi tr ti sn v gi tr tng
b phn ti sn( Ti sn lu ng v ti sn c nh) cn c v (2) mi quan h cn i gia cc
b phn ti sn trong doanh nghip. C th c th lit k mt s quyt nh v u t nh sau:
- Quyt nh u t ti sn lu ng bao gm: quyt nh tn qu, quyt nh tn kho, quyt
nh chnh sch bn chu hng ho, quyt nh u t ti chnh ngn hn.
- Quyt nh u t ti sn c nh bao gm: quyt nh mua sm ti sn c nh mi, quyt
nh thay th ti sn c nh c, quyt nh u t d n, quyt nh u t ti chnh di hn.
- Quyt nh quan h c cu gia u t ti sn lu ng v ti sn c nh, bao gm: quyt
nh s dng n by hot ng, quyt nh im ho vn.
Quyt nh u t c xem l quyt nh quan trng nht trong cc quyt nh ti chnh
doanh nghip v n to ra gi tr cho doanh nghip. Mt quyt nh u t ng s gp phn lm
gia tng gi tr ca doanh nghip, qua gia tng gi tr ti sn cho ch s hu. Ngc li, mt
quyt nh u t sai s lm tn tht gi tr doanh nghip, do s lm thit hi ti sn cho ch
doanh nghip.
b. Quyt nh v ngun ti tr
Quyt nh ngun ti tr gn lin vi quyt nh la chn loi ngun vn no cung cp cho
vic mua sm ti sn, nn s dng vn ch s hu hay vn vay, nn dng vn vay ngn hn hay
di hn. Ngoi ra quyt nh v ngun vn cn xem xt mi quan h gia li nhun li ti u
t v li nhun c phn chia cho cc c ng di hnh thc c tc. Tip theo nh qun tr phi
quyt nh lm th no huy ng c cc ngun vn . C th c th lit k mt s quyt
nh v ngun vn nh sau:
- Quyt nh huy ng ngun vn ngn hn, bao gm: Quyt nh vay ngn hn hay quyt
nh s dng tn dng thng mi, quyt nh vay ngn hn ngn hng hay s dng tn phiu cng
ty.
- Quyt nh huy ng ngun vn vay di hn, bao gm: quyt nh n di hn hay vn c
phn, quyt nh vay di hn ngn hng hay pht hnh tri phiu cng ty, quyt nh s dng vn
c phn ph thng hay vn c phn u i.
Trn y l nhng quyt nh lin quan n ngun vn trong hot ng ca doanh nghip.
C c mt quyt nh ng n l mt thch thc khng nh i vi nhng ngi ra quyt
nh. iu di hi ngi ra quyt nh phi c nhng hiu bit v vic s dng cc cng c
phn tch trc khi ra quyt nh.
c. Quyt nh v phn chia li nhun
Quyt nh v phn chia li nhun hay cn gi l chnh sch c tc ca cng ty (i vi
cng ty c phn). Trong loi quyt nh ny gim c ti chnh s phi la chn gia vic s dng
li nhun sau thu chia c tc hay l gi li ti u t. Ngoi ra gim c ti chnh cn phi
quyt nh xem doanh nghip nn theo chnh sch c tc no v liu chnh sch c tc c tc
ng g n gi tr ca doanh nghip hay gi c phiu trn th trng ca doanh nghip hay
khng.
4
d. Cc quyt nh khc
Ngoi ba loi quyt nh trn cn c nhiu quyt nh khc lin quan n hot ng ca
doanh nghip nh quyt nh v hnh thc chuyn tin, quyt nh v phng nga ri ro trong
hot ng kinh doanh, quyt nh v tin lng, quyt nh tin thng bng quyn chn.
1.1.3. Vai tr ca qun tr ti chnh doanh nghip.
Qun tr ti chnh doanh nghip c vai tr to ln trong hot ng kinh doanh ca doanh
nghip. Trong hot ng kinh doanh hin nay, ti chnh doanh nghip gi nhng vai tr ch yu
sau:
- Huy ng m bo u v kp thi vn cho hot ng kinh doanh ca doanh nghip.
Trong qu trnh hot ng ca doanh nghip thng ny sinh cc nhu cu vn ngn hn v
di hn cho hot ng kinh doanh thng xuyn ca doanh nghip cng nh cho u t pht trin.
Vai tr ca ti chnh doanh nghip trc ht th hin ch xc nh ng n cc nhu cu v vn
cho hot ng kinh doanh ca doanh nghip trong thi k v tip phi la chn cc phng
php v hnh thc thch hp huy ng ngun vn t bn trong v bn ngoi p ng kp thi cc
nhu cu vn cho hot ng ca doanh nghip. Ngy nay, cng vi s pht trin ca nn kinh t
ny sinh nhiu hnh thc mi cho php cc doanh nghip huy ng vn t bn ngoi. Do vy, vai
tr ca ti chnh doanh nghip ngy cng quan trng hn trong vic ch ng la chn cc hnh
thc v phng php huy ng vn m bo cho doanh nghip hot ng nhp nhng v lin tc
vi chi ph huy ng vn mc thp.
- T chc s dng vn tit kim v hiu qu.
Hiu qu hot ng kinh doanh ca doanh nghip ph thuc rt ln vo vic t chc s
dng vn. Ti chnh doanh nghip ng vai tr quan trng trong vic nh gi v la chn d n
u t trn c s phn tch kh nng sinh li v mc ri ro ca d n t gp phn chn ra
d n u t ti u. Vic huy ng kp thi cc ngun vn c ngha rt quan trng doanh
nghip c th chp c cc c hi kinh doanh. Mt khc, vic huy ng ti a s vn hin c
vo hot ng kinh doanh c th gim bt v trnh c nhng thit hi do ng vn gy ra,
ng thi gim bt c nhu cu vay vn, t gim c cc khon tin tr li vay.Vic hnh
thnh v s dng tt cc qu ca doanh nghip, cng vi vic s dng cc hnh thc thng, pht
vt cht hp l s gp phn quan trng thc y cn b cng nhn vin gn lin vi doanh nghip
t nng cao nng sut lao ng, gp phn ci tin sn xut kinh doanh nng cao hiu qu s
dng tin vn.
- Gim st, kim tra cht ch cc mt hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip.
Thng qua cc hnh thc, chi tin t hng ngy, tnh hnh ti chnh v thc hin cc ch tiu
ti chnh, ngi lnh o v cc nh qun l doanh nghip c th nh gia khi qut v kim sot
c cc mt hot ng ca doanh nghip, pht hin c kp thi nhng tn ti vng mc trong
kinh doanh, t c th a ra cc quyt nh iu chnh cc hot ng ph hp vi din bin
thc t kinh doanh
1.2. NI DUNG V CC NHN T NH HNG TI QUN TR TI CHNH
DOANH NGHIP
1.2.1. Ni dung qun tr ti chnh doanh nghip.
Qun tr ti chnh doanh nghip thng bao gm nhng ni dung ch yu sau:
- Tham gia nh gi, la chn, cc d n u t v k hoch kinh doanh.
5
Vic xy dng v la chn cc d n u t do nhiu b phn trong doanh nghip cng hp
tc thc hin. Trn gc ti chnh, iu ch yu cn phi xem xt l hiu qu ch yu ca ti
chnh tc l xem xt, cn nhc gia chi ph b ra, nhng ri ro c th gp phi v kh nng c th
thu li nhun, kh nng thc hin d n. Trong vic phn tch la chn, nh gi cc d n ti u,
cc d n c mc sinh li cao, ngi qun tr ti chnh l ngi xem xt vic s dng vn u t
nh th no; trn c s tham gia nh gi, la chn d n u t, cn tm ra nh hng pht trin
doanh nghip, khi xem xt vic b vn thc hin d n u t, cn ch ti vic tng cng tnh
kh nng cnh tranh ca doanh nghip m bo t c hiu qu kinh t trc mt cng nh
lu di.
- Xc nh nhu cu vn, t chc huy ng cc ngun vn p ng cho hot ng ca
doanh nghip.
Mi hot ng ca doanh nghip i hi phi c vn. Bc vo hot ng kinh doanh, qun
tr ti chnh doanh nghip cn phi xc nh cc nhu cu vn cp thit cho cc hot ng ca
doanh nghip trong k. Vn hot ng gm c vn di hn v vn ngn hn, v iu quan trng
l phi t chc huy ng ngun vn m bo y cho cc nhu cu hot ng ca doanh
nghip. Vic t chc huy ng cc ngun vn nh hng rt ln n hiu qu hot ng ca mt
doanh nghip. i n vic quyt nh la chn hnh thc v phng php huy ng vn thch
hp doanh nghip cn xem xt, cn nhc trn nhiu mt nh: kt cu vn, chi ph cho vic s
dng cc ngun vn, nhng im li v bt li ca cc hnh thc huy ng vn.
- T chc s dng tt cc s v hin c, qun l cht ch cc khon thu, chi, m bo kh
nng thanh ton ca doanh nghip.
Qun tr ti chnh doanh nghip phi tm ra cc bin php gp phn huy ng ti a cc s
vn hin c vo hot ng kinh doanh, gii phng cc ngun vn b ng. Theo di cht ch v
thc hin tt vic thu hi bn hng v cc khon thu khc, qun l cht ch cc khon chi tiu
pht sinh trong qu trnh hot ng ca doanh nghip. Tm cc bin php lp li s cn bng gia
thu v chi bng tin m bo cho doanh nghip lun c kh nng thanh ton. Mt khc, cng
cn xc nh r cc khon chi ph trong kinh doanh ca doanh nghip, cc khon thu m doanh
nghip phi np, xc nh cc khon chi ph no l chi ph cho hot ng kinh doanh v nhng chi
ph thuc v cc hot ng khc. Nhng chi ph vt qu nh mc quy nh hay nhng chi ph
thuc v cc ngnh kinh ph khc ti tr, khng c tnh l chi ph hot ng kinh doanh.
- Thc hin tt vic phn phi li nhun, trch lp v s dng cc qu ca doanh nghip.
Thc hin vic phn phi hp l li nhun sau thu cng nh trch lp v s dng tt cc
qu ca doanh nghip s gp phn quan trng vo vic pht trin doanh nghip v ci thin i
sng ca cng nhn vin chc. Li nhun l mc tiu ca hot ng kinh doanh l mt ch tiu m
doanh nghip phi c bit quan tm v n lin quan n s tn ti, pht trin m rng ca doanh
nghip. Khng th ni doanh nghip hot ng kinh doanh tt hiu qu cao trong khi li nhun
hot ng li gim. doanh nghip cn c phng php ti u trong vic phn chia li tc doanh
nghip. Trong vic xc nh t l v hnh thc cc qu ca doanh nghip nh: qu u t pht
trin, qu d phng ti chnh, qu khen thng v qu phc li.
- m bo kim tra,kim sot thng xuyn i vi tnh hnh hot ng ca doanh nghip
v thc hin tt vic phn tch ti chnh.
Thng qua tnh hnh thu chi tin t hng ngy, tnh hnh thc hin cc ch tiu ti chnh cho
php thng xuyn kim tra, kim sot tnh hnh hot ng ca doanh nghip. Mt khc, nh k
cn phi tin hnh phn tch tnh hnh ti chnh doanh nghip. Phn tch ti chnh nhm nh gi
6
im mnh v nhng im yu v tnh hnh ti chnh v hot ng kinh doanh ca doanh nghip,
qua c th gip cho lnh.o doanh nghip trong vic nh gi tng qut tnh hnh hot ng
ca doanh nghip, nhng mt mnh v nhng im cn hn ch trong hot ng kinh doanh nh
kh nng thanh ton, tnh hnh lun chuyn vt t, tin vn, hiu qu hot ng kinh doanh, t
c th a ra nhng quyt nh ng n v sn xut v ti chnh, xy dng c mt k hoch
ti chnh khoa hc, m bo mi ti sn tin vn v mi ngun ti chnh ca doanh nghip c
s dng mt cch c hiu qu nht.
- Thc hin tt vic k hoch ho ti chnh.
Cc hot ng ti chnh ca doanh nghip cn c d kin trc thng qua vic lp k
hoch ti chnh. Thc hin tt vic lp k hoch ti chnh l cng c cn thit gip cho doanh
nghip c th ch ng a ra cc gii php kp thi khi c s bin ng ca th trng. Qu trnh
thc hin k hoch ti chnh cng l qu trnh ra quyt nh ti chnh thch hp nhm t ti cc
mc tiu ca doanh nghip.
1.2.2. Nhng nhn t ch yu nh hng ti qun tr ti chnh doanh nghip.
Qun tr ti chnh nhng doanh nghip khc nhau u c nhng im khc nhau. s khc
nhau nh hng bi nhiu nhn t nh: S khc bit v hnh thc php l t chc doanh
nghip, c im kinh t - k thut ca ngnh v mi trng kinh doanh ca doanh nghip.
a. Hnh thc php l ca t chc doanh nghip.
Theo t chc php l ca doanh nghip hin hnh, nc ta hin c cc loi hnh thc
doanh nghip ch yu sau:
- Doanh nghip nh nc
- Cng ty c phn.
- Cng ty trch nhim hu hn.
- Doanh nghip t nhn.
- Doanh nghip c vn u t nc ngoi.
Nhng c im ring v hnh thc php l t chc doanh nghip gia cc doanh nghip
trn c nh hng n qun tr ti chnh doanh nghip nh vic t chc, huy ng vn, sn xut
kinh doanh, vic phn phi li nhun.
b. c im kinh t k thut ca ngnh kinh doanh.
c im kinh t v k thut ca ngnh kinh doanh c nh hng khng nh ti qun tr ti
chnh doanh nghip. Mi ngnh kinh doanh c nhng c im v mt kinh t v k thut khc
nhau. Nhng nh hng th hin:
- nh hng ca tnh cht ngnh kinh doanh:
nh hng ny th hin trong thnh phn v c cu vn kinh doanh ca doanh nghip, nh
hng ti quy m ca vn sn xut kinh doanh, cng nh t l thch ng hnh thnh v s dng
chng, do nh hng ti tc lun chuyn vn (vn c nh v vn lu ng) nh hng ti
phng php u t, th thc thanh ton chi tr.
-nh hng ca tnh thi v v chu k sn xut kinh doanh:
Tnh thi v v chu k sn xut c nh hng trc ht n nhu cu vn s dng v doanh
thu tiu th sn phm. Nhng doanh nghip sn xut c chu k ngn th nhu cu vn lu ng
gia cc thi k trong nm thng khng c bin ng ln, doanh nghip cng thng xuyn thu
c tin bn hng, iu gip cho doanh nghip d dng m bo s cn i gia thu v chi
7
bng tin; cng nh trong vic t chc m bo ngun vn cho nhu cu kinh doanh. Nhng doanh
nghip sn xut ra nhng loi sn phm c chu k sn xut di, phi ng ra mt lng vn lu
ng tng i ln, doanh nghip hot ng trong ngnh sn xut c tnh cht thi v, th nhu cu
vn lu ng gia cc qu trong nm thng c s bin ng ln, tin thu v bn hng cng
khng c u, tnh hnh thanh ton, chi tr, cng thng gp nhng kh khn. Cho nn vic t
chc m bo ngun vn cng nh m bo s cn i gia thu v chi bng tin ca doanh
nghip cng kh khn hn.
c. Mi trng kinh doanh.
Bt c mt doanh nghip no cng hot ng trong mt mi trng kinh doanh nht nh.
Mi trng kinh doanh bao gm tt nhng iu kin bn ngoi nh hng mi hot ng ca
doanh nghip. Mi trng kinh doanh c tc ng mnh m n mi hot ng ca doanh nghip
trong c hot ng ti chnh.
Di y ch yu xem xt tc ng ca mi trng kinh doanh n cc hot ng qun tr
ti chnh doanh nghip.
- S n nh ca nn kinh t.
S n nh hay khng n nh ca nn kinh t, ca th trng c nh hng trc tip ti
mc doanh thu ca doanh nghip, t nh hng ti nhu cu v vn ca doanh nghip. Nhng
bin ng ca nn kinh t c th gy nn nhng ri ro trong kinh doanh m cc nh qun tr ti
chnh phi lng trc, nhng ri ro c nh hng ti cc khon chi ph v u t, chi ph tr
li hay tin thu nh xng, my mc thit b hay ngun ti tr cho vic m rng sn xut hay
vic tng ti sn.
-nh hng v gi c th trng, li sut v tin thu.
Gi c th trng, gi c sn phm m doanh nghip tiu th c nh hng ln ti doanh
thu, do cng c nh hng ln ti kh nng tm kim li nhun. C cu ti chnh ca doanh
nghip cng c phn nh nu c s thay i v gi c. S tng, gim li sut v gi c phiu
cng nh hng ti s chi ph ti chnh v s hp dn ca cc hnh thc ti tr khc nhau. Mc li
sut cng l mt yu t o lng kh nng huy ng vn vay. S tng hay gim thu cng nh
hng trc tip ti tnh hnh kinh doanh, ti kh nng tip tc u t hay rt khi u t.
Tt c cc yu t trn c th c cc nh qun tr ti chnh s dng phn tch cc hnh
thc ti tr v xc nh thi gian tm kim cc ngun vn trn th trng ti chnh.
- S cnh tranh trn th trng v s tin b k thut, cng ngh.
S cnh tranh sn phm ang sn sut v cc sn phm tng lai gia cc doanh nghip c
nh hng ln n kinh t, ti chnh ca doanh nghip v c lin quan cht ch n kh nng ti
tr doanh nghip tn ti v tng trng trong mt nn kinh t lun lun bin i v ngi gim
c ti chnh phi chu trch nhim v vic cho doanh nghip hot ng khi cn thit.
Cng tng t nh vy, s tin b k thut v cng ngh i hi doanh nghip phi ra sc
ci tin k thut, qun l, xem xt v nh gi li ton b tnh hnh ti chnh, kh nng thch ng
vi th trng, t ra nhng chnh sch thch hp cho doanh nghip.
- Chnh sch kinh t v ti chnh ca nh nc i vi doanh nghip.
- S hot ng ca th trng ti chnh v h thng cc t chc ti chnh trung gian.

8
1.3. TH TRNG TI CHNH
1.3.1. Khi nim th trng ti chnh.
Ni n th trng l ni n hng ha, tin t v cc loi th trng. Cc loi hng ha bnh
thng c lu thng (mua bn) trn th trng bnh thng, v d:
- Vt phm tiu dng c lu thng trn th trng hng tiu dng.
- Vt t thit b c lu thng trn th trng vt t thit b.
- Sc lao ng c lu thng trn th trng lao ng.
Thc tin khng nh rng, th trng ti chnh l nhn t khi u ca nn kinh t th
trng. Cng vi tin v hot ng ngn hng, hot ng ca th trng ti chnh tc ng trc
tip v gin tip n li ch ca mi c nhn, tc pht trin ca doanh nghip v n hiu qu
ca nn kinh t. Vy th trng ti chnh l g? Ti sao n c tc dng to ln nh vy?
Trong x hi, xt bt k mt thi im no , lun xy ra ng thi hin tng:
- C nhng ngi c vn tm thi nhn ri v thu nhp ln hn chi tiu. H mun lm sinh
si ny n ng vn d tha ca mnh nhng c th cha c c hi t u t hoc khng mun t
b vn u t v s ri ro. Nhng ngi d tha vn cng c th l h gia nh, c nhn, doanh
nghip v chnh ph. Trong h gia nh v c nhn l nhng ngi c vn d tha do tit kim
l nhiu nht. Doanh nghip cng c vn d tha do thu nhp v chi ph khng khp hoc doanh
nghip tch lu vn nhng cha c k hoch s dng. Cn chnh ph cng c lc tm thi tha
vn do thu nhp ln hn chi tiu ca chnh ph.
- Bn cnh nhng ngi c vn tm thi d tha li xut hin nhng ngi cn vn do nhu
cu chi tiu ln hn kh nng thu nhp ca h. Nhu cu vn chi tiu ca s ngi ny c th u
t vo sn xut kinh doanh hoc tiu dng khc. S ngi cn vn cng c th l h gia nh, c
nhn, doanh nghip v chnh ph. Trong , doanh nghip l nhng ngi lun lun cn vn do
nhu cu vn u t sn xut, kinh doanh ca h thng ln hn thu nhp. Chnh ph cng c lc
thiu vn u t vo d n, chng trnh v k hoch ca mnh nhng ngun thu cha p ng.
H gia nh v c nhn cng cn vn lp doanh nghip t nhn, sn xut c th v mua sm
tiu dng khc nhng kh nng thu nhp cha p ng.
Hin tng ni trn i hi phi iu ha cung - cu vn ng vn c chuyn t ni
d tha sang ni cn vn. Nhng lm th no iu ha c? Ngi c vn d tha khng
phi ngu nhin chuyn vn ca mnh cho ngi khc s dng, m mc ch vic chuyn vn ca
h l to cho ng vn phi ln hn, ngha l c li tc v phi bo m an ton. iu ny i
hi ngi cn vn khi s dng vn phi tr cho ngi c vn mt khon chi ph. Chnh chi ph
ny gi l gi mua vn. Nh vy thc cht vic iu ha cung - cu vn l vic t chc ra th
trng mua bn vn. Hng ha trn th trng ny l "vn". Vic mua bn vn khc vi vic
mua bn mt loi hng ha bnh thng. Mua bn hng ha trn th trng bnh thng va mua
quyn s hu va mua quyn s dng hng ha ; cn mua bn hng ha - vn, ch mua bn
quyn s dng m thi.
c th ca vic mua bn vn ni trn i hi th trng mua bn vn phi khc vi mt
loi th trng bnh thng mi bo m cho cung v cu vn gp nhau. Hay ni cch khc, do
tnh c bit ca qu trnh mua bn vn i hi th trng - ni mua bn vn, phi c th ch t
chc v hot ng trn mt s nguyn tc nht nh. Ni ngi ta gi l th trng ti chnh.
Nh vy, th trng ti chnh l th trng trong vn c chuyn t nhng ngi hin c
vn d tha mun sinh li sang ngi cn vn theo nhng nguyn tc nht nh ca th trng.
9
C th m t th trng ti chnh theo s sau:
S 1.1: Cc khu vc ca th trng ti chnh

Tnh c bit ca th trng ti chnh cn th hin ch phn ln hng ha trn th trng
ny c th hin thng qua cc cng c gi chung l cc giy t c gi (hay chng khon) nh:
tn phiu, tri phiu, c phiu, thng phiu, cc chng ch tin gi v giy t c gi khc. Cc
cng c khng phi l tin tht (tin mt) nhng c gi tr nh tin mt
1.3.2. Cu trc ca th trng ti chnh.
Di cc gc nhn khc nhau, th trng ti chnh c phn thnh cc th trng b phn
khc nhau. Vic phn loi cng ch l tng i, tu vo iu kin pht trin th trng ti
chnh v tp qun mi quc gia. V d, th trng ti chnh M c cu trc bi th trng tin
t v th trng vn, nhng Php, th trng ti chnh v th trng tin t to nn th trng
vn. nc ta hin nay, tuy th trng ti chnh cha pht trin hon chnh nhng cu trc th
trng ti chnh gn ging nh quan nim M.
a. Cn c theo phng thc vn ng ca lung ti chnh.
Vi cn c ny, th trng ti chnh c phn chia thnh hai th trng b phn l: th
trng ti chnh gin tip v th trng ti chnh trc tip.
a1 Th trng ti chnh gin tip.
Gin tip y c hiu l ngi c vn d tha cn cho vay khng chuyn vn trc tip
n ngi cn vn phi i vay m chuyn qua mt ngi th ba. Ngi th ba ny c chc nng
lm trung gian mi gii gia ngi mun cho vay vn v ngi cn vay vn. Trn th trng ti
chnh, cc trung gian mi gii c gi chung l cc trung gian ti chnh. Vic lm mi gii
trung gian gia ngi i vay vi ngi cho vay ca trung gian ti chnh hon ton khng phi l
mi gii bng "nc bt" hng hoa hng, m h i vay vn ca ngi cn cho vay v tm
ngi cn vay cho vay li. Gi cho vay - bn vn ca trung gian ti chnh bao gi cng cao hn
gi i vay - mua vn ca h, bi l h cn phn chnh lch gia chi ph cho vay v i vay trang
tri chi ph lm trung gian v c li tc.
Nh vy, trong th trng ti chnh gin tip, ngi c vn cho trung gian ti chnh vay v
ngi cn vn i vay ca trung gian ti chnh, gia h khng h quan tm ln nhau. Ngi c vn cho
trung gian ti chnh vay ch quan tm n mc li thu c, uy tn, kh nng hon tr ca trung gian
ti chnh v tnh hnh n nh gi tr ng tin m h cho vay. Trong khi , ngi cn vn phi i
vay ca trung gian ti chnh th quan tm ti mc li phi tr, s tin c vay, thi hn vay, th tc

Cc trung
gian ti chnh
Ngi c vn d tha
- H gia nh, c nhn
- Doanh nghip.
- Chnh ph
- Ngi nc ngoi
Ngi cn vn
- Doanh nghip
- H gia nh, c nhn.
- Chnh ph
- Ngi nc ngoi
V
n

Vn
Vn
Cc th trng
ti chnh
Vn
Vn
10
vay v iu kin vay vn, ...
Cc trung gian ti chnh trn th trng ti chnh gin tip bao gm: ngn hng thng mi, t
chc tn dng, cng ty ti chnh v cc t chc ti chnh phi ngn hng khc; trong ngn hng
thng mi ng vai tr ch yu.
Nh s (1) ni trn, ngi cho trung gian ti chnh vay vn v ngi vay vn ca trung gian
ti chnh cng c th bao gm: h gia nh v c nhn, doanh nghip, chnh ph.
Thc tin rt ra rng, nhng ngi chuyn vn cho cc trung gian ti chnh vay trn th
trng ti chnh gin tip thng l nhng ngi s mo him, mun sinh li ng vn ca mnh
nhng mun n chc nn phi chp nhn li tc thp. H ch yu l nhng ngi khng c c hi
hoc khng mun t u t, nh: nhng ngi hu tr, cng nhn vin chc, h gia nh nh,...
cc nc pht trin, phn ln dn chng nu khng mua c phiu th c mt ti khon tin gi ti
ngn hng.
a2. Th trng ti chnh trc tip.
Khc vi th trng ti chnh gin tip, trn th trng ti chnh trc tip, vn ca ngi c
vn d tha c chuyn trc tip n ngi thiu vn u t. y khng c s xut hin cc
trung gian ti chnh, nhng vn chuyn c t ngi c vn sang ngi cn vn th bn thn
th trng phi ng vai tr mi gii, qun l v hng ph hoa hng.
Trn th trng ti chnh trc tip, ngi c vn b tin ra mua cc loi chng khon ca
ngi pht hnh - ngi huy ng vn, c th l doanh nghip nh nc, cng ty c phn v
chnh ph. Doanh nghip nh nc pht hnh tri phiu cng ty huy ng vn, ngi mua tri
phiu cng ty l ngi u t trn th trng ti chnh trc tip. Cng ty c phn pht hnh c
phn, ngi mua c phiu ca cng ty l u t trn th trng ti chnh trc tip. Tng t nh
vy, chnh ph pht hnh tri phiu chnh ph, vic mua tri phiu chnh ph l u t trn th
trng ti chnh trc tip. Cng cn phn tch r rng, vic mua tri phiu cng ty, tri phiu
chnh ph nh ni trn ca mt ngi no , thc cht l u t gin tip, nhng v phng
din vn ng ca lung ti chnh th vn li c chuyn trc tip t ngi c vn sang ngi
cn vn. V vy, n l hot ng trn th trng ti chnh trc tip.
Th trng ti chnh trc tip l ni doanh nghip v chnh ph pht hnh tri phiu
huy ng vn. Tuy vy, th phn ln ca th trng ti chnh trc tip chnh l ni cc cng ty
c phn pht hnh c phiu huy ng vn ch s hu. Nhng ngi mun c thu nhp n nh v
t ri ro thng b vn d tha mua tri phiu chnh ph v tri phiu cng ty. Ngc li,
nhng ngi chp nhn ri ro v mong ch mc li tc ln thng b vn mua c phiu.
b. Cn c theo thi hn thanh ton ca cng c ti chnh.
Theo cch phn chia ny, th trng ti chnh c cu trc bi th trng tin t v th
trng vn. Hin i vi nc ta, s phn chia ny cha thc r rng v cha th ch ra u l
khu vc chuyn mn ha ca th trng tin t, u l khu vc chuyn mn ha ca th trng
vn. V d: cho vay trung v di hn ang thuc khu vc th trng tin t.
b1. Th trng tin t:
Th trng tin t l th trng trong bao gm cc giao dch mua bn cc cng c ti
chnh c thi hn thanh ton (o hn) t 12 thng tr xung. Theo thng l quc t, cc cng c
trn th trng tin t c thi hn thanh ton di 12 thng.
Th trng tin t bao gm 4 th trng b phn ch yu: th trng tn dng ngn hn; th
trng hi oi (vng v ngoi t); th trng lin ngn hng; th trng m. Trong th trng tn
11
dng ngn hn v th trng hi oi c quan h trc tip n hot ng huy ng vn v s dng
vn ca doanh nghip. Ch th ca th trng tn dng ngn hn l cc trung gian ti chnh, nhng
ngi cho trung gian ti chnh vay l nhng ngi i vay vn ca trung gian ti chnh. Cc trung
gian ti chnh l ni cung cp cho doanh nghip nhng khon tn dng ngn hn di cc hnh thc
cho vay, chit khu, cm c. V cc trung gian ti chnh l ni doanh nghip gi vn tm thi
nhn ri, cung cp cc dch v thanh ton, ngn qu cho doanh nghip. Ch th ca th trng hi
oi l ngi c php kinh doanh ngoi t, vng bc (trong ch yu l ngn hng thng mi),
cc doanh nghip tham gia giao dch hi oi, ngn hng trung ng tham gia th trng thc
hin chnh sch tin t v cc c nhn c php giao dch hi oi c nhu cu. Cc doanh nghip
c th m ti khon tin gi ngoi t ti ngn hng thng mi thc hin giao dch thanh ton,
mua bn ngoi t phc v mc ch kinh doanh.
S 1.2: M t c cu th trng ti chnh phn loi theo thi hn thanh ton

b2. Th trng vn:
Th trng vn l th trng trong bao gm cc giao dch mua bn cc cng c ti chnh
c thi hn thanh ton trn mt nm.
Th trng vn c 4 th trng b phn l: th trng chng khon; th trng tn dng
trung v di hn, th trng cho thu ti chnh v th trng cm c bt ng sn.
Cng c ca th trng vn ch yu l: c phiu; tri phiu; hp ng cho thu, cho vay
v cm c trung v di hn; cc chng khon trung v di hn khc.
Trong khu vc th trng vn, th trng chng khon ng vai tr ch yu. Cha c th trng
chng khon, ngi ta cha c khi nim th trng vn.
Bn cnh th trng chng khon, th trng cho thu ti chnh cng ngy cng c th phn
quan trng. nc ta th trng tn dng trung v di hn ang hot ng chung vi khu vc th
trng tin t. i vi th trng cm c bt ng sn cha hot ng mnh v lut s hu bt
ng sn ca nc ta cha hon thin. Ni dung chng ny ch gii thiu mt s nt c bn ca
th trng chng khon.
c. Cn c theo cch thc huy ng vn.
Trn th trng ti chnh, doanh nghip c th huy ng vn u t sn xut, kinh doanh t
cc ngun khc nhau v di cc hnh thc khc nhau, nhng tng hp li ch c hai cch sau:
- Nhn n vi ngi c vn cho vay di hnh thc mt hp ng tho thun, theo sau
mt thi hn ngi nhn n phi tr vn gc v chu thanh ton tin li u n hng thng hoc
nm, tin li thanh ton bng cch no hai bn tho thun. Chng hn tin li c th tr
Th trng tin t Th trng ti chnh Th trng vn
T
h

t
r
n
g

t
n

d
n
g

n
g
n

h
T
h

t
r
n
g

m

T
h

t
r
n
g

h
i

T
h

t
r
n
g

l
i
n

n
g
n

h
n
g

T
.
t
r
n
g

t
n

d
n
g

t
r
u
n
g

v
i

h
n

T
h

t
r
n
g

c
h
n
g

k
h
o
n

T
h

t
r
n
g

c
h
o

t
h
u
i

c
h
n
h

T
.

t
r
n
g

c
m

c
n
g

s
n

12
trc, tr sau, tr mt ln hoc chia ra nhiu ln.
- Bn mt t l vn ca doanh nghip cho ngi c tin mun u t sinh li bng cch
pht hnh cc c phiu tng ng vi phn vn . Vi cch ny, doanh nghip huy ng c
vn u t sn xut, kinh doanh nhng khng phi nhn n phn vn huy ng y. Phn vn
do bn c phiu l vn s hu ca doanh nghip nhng do ngi c vn mua c phiu lm ch s
hu, ngi ny gi l c ng ca doanh nghip.
Trong qu trnh sn xut kinh doanh, nh k hng nm doanh nghip phi thanh ton cho
c ng mt mc tin li gi l li tc c phn (c tc) tu theo kh nng li nhun ca doanh
nghip.
Tng ng vi hai cch huy ng vn ni trn hnh thnh hai th trng b phn ca th
trng ti chnh l th trng n v th trng vn c phn.
c1. Th trng n.
Th trng n l th trng ti chnh gia ngi i vay v ngi cho vay. i vi doanh
nghip khi h huy ng vn trn th trng n s hnh thnh khon n phi tr th hin trn bng
tng kt ti sn.
Th trng n hot ng thng qua cc cng c ti chnh nh: hp ng cho vay, chng ch
tin gi, tri phiu, k phiu ngn hng, thng phiu v mt s cng c khc, thi hn thanh ton
ca cc cng c ti chnh trn th trng n, c th ngn hn, trung hn, di hn.
Khi nghin cu n th trng chng khon th th trng n cn c gi l th trng tri
phiu. Tri phiu l cng v vay n ch yu ca doanh nghip cc nc c th trng chng
khon pht trin, n hp dn nh u t bi tnh thanh khon cao.
c2. Th trng vn c phn.
Th trng vn c phn l th trng gia ngi bn quyn s hu cng ty v ngi mua
quyn s hu cng ty. Cng c ti chnh duy nht trn th trng vn c phn l c phiu v cc
cng c pht sinh t vic s hu c phiu.
i vi doanh nghip, im khc c bn ca vic huy ng vn trn th trng n v trn
th trng vn c phn l doanh nghip hnh thnh vn n phi tr nu huy ng trn th trng
n v hnh thnh vn ch s hu nu huy ng vn trn th trng vn c phn. i vi ngi
u t, khi bn vn trn th trng n c hng mc li tc kh n nh, ni chung l bit
trc v khng ly trc tip t thu nhp rng ca doanh nghip; cn bn vn trn th trng vn
c phn c li tc khng n nh, kh c th bit trc v hng trc tip t thu nhp rng ca
doanh nghip hoc do gi tr ti sn doanh nghip tng ln.
Th trng vn c phn pht trin gn lin vi qu trnh pht trin ca cng ty c phn v
cng ty c phn ha. So vi th trng tri phiu, th trng c phiu thng hot ng si ng
hn, tuy quy m c th khng ln hn. So vi u t vo th trng tri phiu, th u t vo th
trng c phiu thng c mc li tc cao hn nhng khng n nh v phi chp nhn ri ro cao
hn. V vy, ngi ta ni nhng ngi u t vo tri phiu l nhng nh u t bo th, cn
nhng ngi u t vo c phiu l nhng nh u t mo him.
d. Cn c vo s ln mua i bn li ca cc cng c ti chnh.
Vi cn c ny, th trng ti chnh c cu trc bi th trng s cp hay cn gi l th
trng cp mt v th trng th cp hay cn gi l th trng cp hai.
d1. Th trng s cp.
Th trng s cp l th trng ti chnh trong nhng cng c ti chnh ch mi bn ra
13
ln u. Chng hn cng ty A pht hnh tri phiu, bn b tin ra mua tri phiu ca cng ty A l
mua cng c ti chnh trn th trng s cp.
Th trng s cp l loi th trng khng c a im c nh, ngi bn cng c ti chnh cho
ngi u t hoc trc tip ti phng ca t chc huy ng vn, hoc thng qua t chc i l. mt s
nc, chng hn M, th trng s cp l th trng ca cc t chc pht hnh cc cng c ti chnh v
cc ngn hng lm i l tiu th.
i vi nh u t, th trng s cp l ni thc hin u t vn vo cc cng c ti chnh Do
cc cng c ti chnh c bn trn th trng s cp thng khng thng qua u gi nn vic nh gi
cng c ti chnh lc bn ra ht sc quan trng. Ring i vi vic bn c phiu ra ln u, vic nh gi
bn c hai phng thc chnh, l:
Phng thc nh gi c nh: Ngi bo lnh pht hnh v ngi pht hnh tho thun
n nh gi sao cho bo m quyn li ca ngi pht hnh, li ch ca ngi bo lnh pht hnh.
Phng thc lp s (book building): ngi bo lnh pht hnh ra mt phng n s
b v t chc thm d cc nh u t tim tng v s lng, gi c c phiu m h c th t
mua, sau thng k li s lng pht vi nhng mc gi khc nhau cng ngi pht hnh
chn ra nhng phng n ti u.
d2. Th trng th cp.
Th trng th cp l th trng ti chnh m cc cng c ti chnh mua bn ln u trn
th trng s cp c mua i bn li.
Th trng th cp c hai chc nng ch yu:
- To tnh "lng" cho cc cng c ti chnh th trng s cp, v vy lm cho cc cng c
ti chnh trn th trng s cp c sc hp dn hn. Khng c th trng th cp th hot ng ca
th trng s cp s kh khn, hn ch.
- Xc nh gi cc cng c ti chnh c bn trn th trng s cp. Gi th trng th
cp c hnh thnh ch yu da theo quan h cung - cu v thng qua u gi hoc thng
lng gi trn th trng mt cch cng khai ha.
1.3.3 Vai tr ca th trng ti chnh.
- Th trng ti chnh l nhn t khi u ca kinh t th trng. Hot ng ca th trng
ti chnh mang li li ch cho c hai ch th tham gia (ngi cho vay v ngi i vay). Th trng
ti chnh l ni to ra mi trng thun li dung ha cc li ch kinh t khc nhau ca cc
thnh vin khc nhau trn th trng.
- iu ha cc ngun vn nhn ri t ni tha vn n ni thiu vn tng nn kinh t.
- Thc y, phn nh trnh x hi ha sn xut.
- Quyt nh c cu kinh t t khu li sut, gi, t gi, c cu u t vn.
- To lp c ch bm - ht tin hp l nhanh nhy, do tc vng quay nhanh, gp phn
lm tng trng kinh t.
- B cho s ra i ca doanh nghip mi y sc sng.
- L si dy truyn chuyn giao thc hin v mt kinh t gia ngi s hu v ngi s
dng vn.

14

TM TT
Ti chnh doanh nghip l cc mi quan h tin t pht sinh trong qu trnh to lp, phn
phi v s dng cc qu tin t trong doanh nghip.
Qun tr ti chnh doanh nghip lin quan n vic phn tch v a ra cc quyt nh ch
yu bao gm: Quyt nh v u t, quyt nh v ngun vn v quyt nh v phn chia li
nhun. Khi ra cc quyt nh ny cc gim c ti chnh phi m bo mc tiu va to ra li
nhun, va m bo kh nng thanh khon ca doanh nghip.
Cc gim c ti chnh cn phi am hiu mi quan h gia ti chnh doanh nghip vi h
thng ti chnh. Cc b phn cu thnh h thng ti chnh bao gm: th trng ti chnh, cc t
chc ti chnh v cc cng c ti chnh. Ngoi ra cc gim c ti chnh cn phi am hiu v hiu
qu ca th trng ti chnh. Th trng ti chnh c xem l hiu qu nu gi c phn nh ton
b thng tin lin quan n ti sn ti chnh.

CU HI N TP
1. Khi nim ti chnh doanh nghip v qun tr ti chnh doanh nghip? v cc mi quan
h ti chnh doanh nghip?
2. Ni dung c bn ca qun tr ti chnh doanh nghip?
3. Trnh by v cho v d minh ho cc quyt nh ti chnh ch yu ca doanh nghip?
4. Trnh by cc yu t nh hng n qun tr ti chnh doanh nghip ?
5. Trnh by cc loi t chc ti chnh trong h thng ti chnh quc gia?
6. Trnh by cc loi th trng ti chnh trong h thng ti chnh ca mt quc gia?
7. Ti sao Vit nam cn phi xy dng v pht trin mt th trng ti chnh hiu qu.
Lm th no tng bc gia tng hiu qu ca th trng ti chnh.

Chng II: Gi tr theo thi gian ca tin

15
CHNG II
GI TR THEO THI GIAN CA TIN T

GII THIU

Chng ny nhm gii thiu khi qut khi nim gi tr theo thi giam ca tin t v hng
dn s dng gi tr theo thi gian ca tin t nh mt cng c quan trng trong ti chnh. Hu ht
cc quyt nh quan trong trong ti chnh t quyt nh u t, quyt nh ti tr n cc quyt
nh v qun l ti sn u lin quan n gin tr theo thi gian ca tin t. Ni dung ca chng
s cp n mt s vn sau y:
- Cc khi nim v gi tr tng lai, gi tr hin ti ca tin t
- Gi tr hin ti v tng lai ca mt khon u t
- K hoch tr dn mt khon n
- M hnh chit khu cc dng tin.
- Tm li sut cc khon vay hay u t

NI DUNG

2.1. LI N, LI KP V NG THI GIAN
2.1.1. Li n ( Simple interest)
Li chnh l s tin thu c (i vi ngi cho vay) hoc chi ra (i vi ngi i vay) do
vic s dng vn vay. Li n l s tin li ch c tnh trn s tin gc m khng tnh trn s
tin li do s tin gc sinh ra. Cng thc tnh li n nh sau:
SI = P
0
x i x n
Trong SI l li n, P
0
l s tin gc, i l li sut mt k hn, n l s k hn tnh li.
S tin c c sau n k hn gi l
P
n
= P
0
+ P
0
x i x n = P
0
(1+ i x n) (2.1)
V d: mt ngi gi 10 triu ng vo ti khon nh k tnh li n vi li sut 8%/nm.
Sau 10 nm s tin gc v li ngi thu c l 10+ 10x 0,08 x10= 18 triu ng.
2.1.2. Li kp (compound interest)
Li kp l s tin li khng ch tnh trn s tin gc m cn tnh trn s tin li do s tin
gc sinh ra. N chnh l li tnh trn li hay cn gi l ghp li (compounding). Khi nim li kp
rt quan trng v n c ng dng gii quyt nhiu vn trong ti chnh.
Nu ta xem xt vn u t ban u l P
0
u t trong vng n k hn vi li sut mi k l i,
sau 1 k ta s c:
P
1
= P
0
+ i P
0
= P
0
(1+ i )
Li c nhp gc tnh li cho k sau, cui k th hai ta s c:

16
P
2
= P
1
+ i P
1
= P
1
(1+ i )= P
0
(1+ i )
2

Mt cch tng qut
P
n
= P
0
(1+ i )
n
(2.1)
Trong v d trn s tin ngi nhn c sau 10 nm l:
P
10
= P
0
(1+ i )
n
= 10x(1+ 0,08 )
10
= 21,589 triu ng
1.1.3. ng thi gian.
ng thi gian l mt ng thng v c qui nh nh sau:
Thi gian 0 10% 1 2 3 4 5
Lung tin -1.000.000
- Thi gian 0 l hm nay (thi im hin ti).
- Thi gian 1 l mt giai on k t hm nay hay l cui giai on 1.
- Thi gian 2 l hai giai on k t hm nay hay l cui giai on th 2 .v.v... Nu giai on
y l 1 nm th thi gian 0 l hm nay thi gian 1 l cui nm th 1, thi gian 2 l cui nm
th 2.v.v...
Lung tin tc l mt khon tin b ra hoc nhn c.
Lung tin vo, l mt khon tin thu c, n mang du dng.
Lung tin ra, l mt khon tin chi ra, n mang du m.
Li sut ca mi giai on c ghi bn trn tng ng. V d ngy hm nay ta b ra
1.000.000, li sut ca giai on 1 l 10%. Nu li sut cc giai on 2,3,4 khng i vn l
10% th khng cn ghi, nhng nu thay i th phi ghi.
2.2 GI TR TNG LAI CA TIN.
2.2.1 - Gi tr tng lai.
Gi tr tng lai l gi tr mt s tin s nhn c trong tng lai. l mt s tin s tng
ln nu u t vi mt t l li xut no , trong mt khong thi gian nht nh. Vi v d trn
gi tr tng lai ca 1.000.000 sau 2 nm vi t l 10% l 1.210.000.
K hiu : PV L gi tr hin ti ca tng s tin ban u.
FVn : l gi tr tng lai sau n k hn.
i : L t l li tc d kin (c th l % hay s thp phn).
Ta c FV
1
= PV(1+i) (2.3)
v FV
2
= PV (1+i)
2
(2.4)
Tng t: FVn

= PV(1 + i)
n
(2.5)
Vi cng thc trn ta c th tnh c gi tr tng lai ca 1.000.000 sau mi nm nh
sau:
FV
1
= 1.000.000 (1+0,1) = 1.100.000
FV
2
= 1.000.000 (1+0,1)
2
= 1.210.000
FV
3
= 1.000.000 (1+0,1)
3
= 1.331.000
FV
4
= 1.000.000 (1+0,1)
4
= 1.464.100
FV
5
= 1.000.000 (1+0,1)
5
= 1.610.510

17
Ta c th ghi trn ng thi gian nh sau:
0 10% 1 2 3 4 5
Tin gi -1.000.000
ban u

Li kim c 100.000 210.000 331.000 464.000 610.510
Tin c c
cui nm (FV)
1.100.000 1.210.000 1.331.000 1.464.000 1.610.510
S hng (1+1)
n
c gi l tha s gi tr tng lai, k hiu FVF (The Future Value
Factor). Khi PV=1 th FVn = (1+i)
n
. Tha s ny c tnh sn di dng bng.
Ngi ta cng k hiu (1+i)
n
= FVF(i,n).
Cng thc (2.3) c vit li thnh FVn = PV.FVF(i,n) (2.6).
2.2.2 - Gi tr tng lai ca dng tin u
Trong thc t khng phi lc no chng ta cng tnh gi tr tng lai cho nhng khon tin
ring l, thng thng chng ta phi tnh cho c dng tin. Trong mc ny ta hy xem xt gi tr
tng lai ca mt dng tin t c nhng khon tin bng nhau mi k.
- Trng hp cc lung tin xut hin vo cui mi nm:
Gi s mt ngi c thu nhp hng nm l 1 triu v gi 1 triu vo tit kim B, thi
im cui mi nm v ngi thc hin iu ny trong 5 nm lin tc v li xut hng nm l
10%. Ngi s c bao nhiu tin vo cui nm th 5.
Ta c:
0 10% 1 2 3 4 5
-1.000.000 -1.000.000 -1.000.000 -1.000.000 -1.000.000
1.000.000
1.100.000
1.210.000
1.331.000
1.464.100
Cng: 6.105.100
FV = 1.000.000 + 1.000.000 (1+0,1)
1
+ 1.000.000 (1+0,1)
2
+
1.000.000 (1+0,1)
3
+ 1.000.000 (1+0,1)
4
= 6.105.100
Nu ta k hiu khon thu nhp hng nm l CF (Cash Flow) i l li sut, s nm l n v gi
tr tng lai ca dng tin t u n nm l FVAn (The Future Value of Annuity) ta c cng thc:
FVAn = CF + CF(1+i) + CF(1+i)
2
+ ... + (CF(1+i)
n-1
.
Hay FVAn = CF[1+(1+i)+(1+i)
2
+ ... + (1+i)
n-1
]
Biu thc 1 + (1+i) + (1+i)
2
++ ... + (1+i)
n-1
c gi l tha s gi tr tng lai ca dng
tin t u FVFA(1,n). Tha s ny c tnh sn di dng bng.
V ta c FVAn = CF.FVFA(i,n) (2.7)
Ngi ta cng c th tnh FVAn bng cng thc sau:
FVAn = CF
+
n
t
t n
i
1
) 1 ( (2.8).

18
Hay FVAn = CF.
i
i
n
1 ) 1 ( +
(2.9)
- Trng hp cc lung tin xut hin vo u nm.
Cng v d, nhng y cc lung tin xut hin vo u nm, th ngi s c bao
nhiu tin cui nm th 5.
0 10% 1 2 3 4 5
-1.000.000 -1.000.000 -1.000.000 -1.000.000 -1.000.000
1.100.000
1.210.000
1.331.000
1.464.100
Cng: 6.715.610
Tng qut:
FVAn = CF.
) 1 (
1 ) 1 (
i
i
i
n
+
+
(2.10)
Hay FVAn = CF.
i
i i
n
) 1 ( ) 1 (
1
+ +
+
(2.11)
2.2.3 - Gi tr tng lai ca dng tin bin thin:
Trong thc tin sn xut kinh doanh, din bin ca nhng khon thu nhp hay chi ph
khng phi lc no cng u n m n cn ph thuc vo th trng, vo ma v, vo c im
ca qu trnh sn xut kinh doanh, t s xut hin dng tin t bin thin.
tnh gi tr tng lai ta c th xt v d sau:
Cng ty A d nh u t mt xng ch bin go, cng ty d kin u t lin tc trong 5
nm, b vn vo cui mi nm vi s vn ln lt l: 100 n v, 200 n v, 300 n v, 0 n
v, 500 n v (n v l triu ng). Vy tng gi tr u t tnh n nm th 5 l bao nhiu. Li
xut ti tr l 6% nm.
0 10% 1 2 3 4 5
-100 - 200 - 300 0 500,0000
500,0000
0,0000
337,0800
238,2023
126,2477
Cng: 1.201,5309
Nu k hiu nhng khon u t hng nm l CF ta c:
FVAn=CFn

+ CFn
-1
(1+i) + CFn
-2
(1+i)
2
+...+ CF
2
(1+i)
n-2
+ CF
1
(1+i)
n-1
.
Hay: FVAn =
+
n
t
n
t
i CF
1
1
) 1 ( (2.12)

19
2.3. GI TR HIN TI CA TIN
2.3.1. Gi tr hin ti:
Trong qun l ti chnh, chng ta c th c nhng dng tin khc nhau d kin chi ph hoc
thu nhp trong tng lai. Chng ta khng th no so snh c nhng gi tr trong tng lai khc
nhau vi nhau v do vy khng th c c s trong vic la chn nh gi cc phng n. iu
t ra vn phi tnh ton gi tr hin ti.
T cng thc (2.1) FV
1
= PV(1+i).
Ta c PV =
i
FV
+ 1
1

V d: c 1.100.000 vo cui nm, ngay u nm phi gi vo tit kim B l bao
nhiu (li xut 10% nm)?
S tin gi l:

000 . 000 . 1
1 . 0 1
000 . 100 . 1
=
+

Mt cch tng qut ta s c:
PV =
n
n
i
FV
) 1 ( +
(2.13)
PV =
n
n
FV
i
.
) 1 (
1
+
(2.14)
Trong :
n
i) 1 (
1
+
c gi l tha s li hay tha s gi tr hin ti vi t l chit khu i
v n k hn.
K hiu:
n
i) 1 (
1
+
= PVF (i,n)
Ta c PV = FVn . PVF(i,n) (2.15).
Nh vy, mun tm gi tr hin ti ca mt khon tin trong tng lai, chng ta ch vic
em gi tr trong tng lai nhn vi tha s gi tr hin ti tng ng. Tha s gi tr hin ti c
th c tnh bng my tnh ti chnh hoc tra bng.
V d: Mt sinh vin i hc H, anh ta rt mun c mt xe my i lm khi ra trng,
anh sinh vin phi hc tp 5 nm, xe my d kin l 20.000.000 trong iu kin li xut ngn
hng l 14%nm. Hi rng khi bt u i hc, anh ta phi xin nh lng tin bao nhiu, p
ng yu cu .
Tra bng, c PVF (14%;5) = 0,5194
Ta c PV = 20.000.000 x 0,5194 = 10.388.000.
2.3.2. Gi tr hin ti ca dng in u
- Trng hp cc lung tin xut hin vo cui mi nm:
PVAn = CF
+
n
t
t
i
1
1
1
(2.16)
Biu thc :
n
i i i

+
+ +
+
+
+ 1
1
....
1
1
1
1
2


20
c gi l tha s gi tr hin ti ca dng tin t u - PVFA (Present - Value Factor of
Annuity).
PVFA (i, n) =
n
i i i

+
+ +
+
+
+ 1
1
....
1
1
1
1
2

= PVF(i,1) + PVF(i,2) +...+PVF(i,n).
Chng ta c th tnh hoc tra bng PVFA(i,n) vi nhng gi tr khc nhau ca i v n.
Lc cng thc 2.14 s tr thnh:
PVAn = CF . PVFA(i,n) (2.17)
- Trng hp cc lung tin xut hin vo u nm.
PVAn = CF . ) 1 .(
) 1 (
1 1
i
i i i
n
+
+
(2.18)
2.3.3. Gi tr hin ti ca dng tin t bin thin.
So vi dng tin t u, dng tin t bin thin ta gp rt nhiu trong thc t.
V d: Mt d n u t theo phng thc cha kho trao tay c cc khon thu d kin cui
nm th 1 l 100 triu , cui nm th 2 l 200 triu , cui nm th 3 l 200 triu , cui nm
th 4 l 200 triu , cui nm th 5 l 200 triu , nm th 6: 0 v cui nm th 7 l 1.000 triu .
T l chit khu ca d n l 6% nm.

0 6% 1 2 3 4 5 6 7
100 200 200 200 200 0 1.000
94,34
178,00
167,92
158,42
149,46
0,00
665,10
Cng: 1.413,24. triu ng
Nh vy:
24 , 1434
) 06 . 1 (
1000
) 06 . 1 (
0
) 06 . 1 (
200
) 06 . 1 (
200
) 06 . 1 (
200
) 06 . 1 (
200
) 06 . 1 (
100
7 6 5 4 3 2 1
7
= + + + + + + = PVA triu
Hay ta c:
PVA
7
= 100.(PVA(6%,1) + 200.(PVA(6%,2) + 200.(PVA(6%,3) + 200.(PVA(6%,4) +
+200.(PVA(6%,5) + 0.(PVA(6%,6) + 1.000.(PVA(6%,7)
Tra bng ta tm c PVA(i,n)
Ta cng c PVA
7
= 1.413,24 triu.
Tng qut:
PVAn =
+
n
t
t
t
i
CF
1
1
1
(2.19)

21
2.3.4. Gi tr hin ti ca dng tin v hn.
Trong thc t, cc khon thu nhp t mt d n u t no c th l mt s hu hn.
iu c th do c im kinh t k thut ca qu trnh sn xut kinh doanh, do tui th ca sn
phm.vv nn bao gi ngi ta cng ch d kin khon thu sau mt s nm hu hn. Tuy nhin
khi u t mua c phiu ca mt cng ty: V mt nguyn tc, thu nhp t li tc c phn l khon
thu nhp vnh vin, bi v vn u t b vo cng ty th khng th rt ra c. iu c
ngha l nu cng ty cn tn ti, c ng cn c hng li tc c phn. Do vy vic xc nh
gi tr hin ti ca mt dng tin t v hn l mt vn c t ra trong thc t.
T cng thc (2.15) ta c :
PVFA(i,x) =
n
i i i

+
+ +
+
+
+ 1
1
....
1
1
1
1
2 1
=
n
i i i ) 1 (
1 1

Khi n tin n + th h s1/(1+i)
n
s tin n 0 do :
PVFA (i, ) =
i
1
(2.20)
2.4 M HNH CHIT KHU DNG TIN
M hnh chit khu dng tin (DCF- Discounted Cash Flows Model) c xy dng da
trn nn tng ca khi nim gi tr theo thi gian ca tin v quan h gia li nhun v ri ro. M
hnh c th biu din di dng biu thc ton hc nh sau:
+
=
+
+
+
+ +
+
+
+
+
+
=
n
t
t
t
n
n
n
n
k
CF
k
CF
k
CF
k
CF
k
CF
k
CF
PV
0
1
1
2
2
1
1
0
0
) 1 ( ) 1 ( ) 1 (
....
) 1 ( ) 1 ( ) 1 (
(2.21)
Trong CF
t
l dng tin k vng s c c trong tng lai, k l sut chit khu dng
chit khu dng tin v gi tr hin ti, v n l s k hn.
M hnh DCF c ng dng rng ri trong nhiu quyt nh ti chnh doanh nghip, c
bit l quyt nh u t, c th nh:
- nh gi ti sn, bao gm ti sn c nh hu hnh v ti sn ti chnh ra quyt nh
nm mua hay bn n.
- Phn tch, nh gi v ra quyt nh u t vo d n
- Phn tnh, nh gi v quyt nh nn mua hay thu ti sn c nh.
ng dng m hnh DCF, cc gim c ti chnh cn ch thc hin cc bc sau y:
- c lng chnh xc dng tin qua c k t 0 n n.
- c lng chnh xc t sut chit khu k dng lm c s xc nh gi tr hin ti ca
dng tin thi im 0.
- Tnh PV hoc NPV
- Ra quyt nh da vo kt qu PV hoc NPV va xc nh.
2.5. TM LI SUT TIN VAY.
Trong rt nhiu trng hp ngi qun l ti chnh bit r c dng tin di dng ngi
ta cho vay, hoc vay di hnh thc tr gp nhng h khng cho li sut. Do vy ngi qun l s
khng c c s so snh vi li sut trn th trng xem c nn vay hay khng, cng khng th
so snh vi li ca khon vay ny so vi khon vay khc la chn phng n c li hn. T

22
nhng i hi , trn c s ca gi tr hin ti v gi tr tng lai ta c th tnh ton tm li
sut.
2.5.1. Tm li sut theo nm.
a. Tm li sut ca khon tin vay c thi hn bng mt nm.
V d: Bu in Tnh mua mt TSC tr gi 10.000.000 nhng v B Tnh gp kh khn
v ti chnh nn mun n n cui nm mi tr, v ngi bn yu cu tr 11.200.000 . Yu cu
tm li sut ca khon mua chu.
Ta tm li sut ca khon mua chu (khon vay) nh sau:
FV = PV(1+i).

PV
FV
i = + 1 => 1 =
PV
FV
i (2. 22)
Thay FV = 11.200.000. PV = 10.000.000, ta c
12 , 0 1
000 . 000 . 10
000 . 200 . 11
= = i Hay i = 12%
b. Tm li sut theo nm ca khon tin vay c thi hn vay ln hn 1 nm.
T cng thc (2.3) FVn = PV(1+i)
n
.
Ta c ( )
PV
FV
i
n
n
= + 1 v i = 1
PV
FV
n
n
(2. 23)
V d: Bu in Tnh vay ca ngn hng mt khon tin 10.000.000 sau 4 nm phi tr
14.641.000. Tm li xut ca khon vay ny.
T cng thc (2.21) ta c:
i = 1
PV
FV
n
n
= % 10 1 , 0 1
000 . 000 . 10
000 . 641 . 14
4 = =
c. Tm li sut khi mua tr gp.
cc phn trn khi c li sut v c lung tin u hoc bin thin th ta lun tnh c gi tr
tng lai v gi tr hin ti. Nhng y cn tm li sut th chng ta ch tm c trong iu kin
dng tin t u nh trng hp tnh li sut ca mt khon vay tr gp hay mua tr gp my mc
thit b, khon tin vay c hon tr vo nhng thi im nh trc vi s tin bng nhau.
Ta c cng thc 2.16.
PVAn = CF . PVFA(i,n).
- Nu bit c PVAn, CF v n th hon ton c th tnh c i.
V d: Bu in Tnh mua tr gp mt TSC gi 3.790,8 triu . Ngi bn tr gp yu cu
B Tnh phi tr cui mi nm 1.000 triu trong thi gian 5 nm. Tnh li sut mua tr gp
trong trng hp ny.
Ta c: PVAn = 3.790.000 triu; CF = 1.000 triu; n = 5
Thay vo ta c:
3.790,8 = 1.000 . PVFA(i,5).
PVFA (i,5) = 7908 , 3
000 . 1
8 , 790 . 3
=

23
Tra bng tnh PVFA(i,n) phn ph lc, theo dng th 5 ta tm c tng ng vi 3,7908 l
PVFA (10%,5), tc l li sut cn tm l 10%.
Trong cc bng tnh PVFA(i,n) chi tit nht khong chnh lch li sut cng phi l 0,25%.
Do vy khi PVFA(i,n) nm trong khong gia hai gi tr sn c trong bng th li sut i c th
c tnh ton theo cng thc sau:
i =
( )
% 100 .
/ / / /
2 1
1 2 1
1
NPV NPV
i i NPV
i
+

+ (2.24)
Trong :
PVFA(i
1
,n) > PVFA(i,n) > PVFA(i
2
,n).
NPV
1
l gi tr hin ti rng ng vi i
1
.
NPV
2
l gi tr hin ti rng ng vi i
2
.
2.5.3. Tm li sut c k hn nh hn 1 nm.
a.K hn tnh li:
Cc khon tin vay v tin gi khng phi lc no k hn tnh li cng tnh theo nm m c
th gp trng hp li sut tnh theo nm m k hn tnh li nhp vo vn li l 2,4 hoc 12 ln
trong nm.
b. Phng php tnh ton.
Nu chng ta gi
St
i l li sut danh ngha hay li sut qui nh;
eff
i l li sut thc v m l
s ln nhp li vo vn trong nm (k hn tnh li) th ta s c:

1 1
+ =
m
St
eff
m
i
i
(2.25)
T cng thc (2.23) ta c gi tr tng lai ca mt khon tin sau n nm c tnh nh sau:
FVn = PV(1+i
eff
)
n
.
=
n
m
St
m
i
PV
+ 1 =
mn
St
m
i
PV
+ 1 (2.26)
V d: Mt ngi gi tin vo ngn hng mt khon tin l 100 triu ng trong 5 nm. Li
sut ngn hng cng b l 10%/ nm. Di y l s tin ngi nhn c sau 5 nm vi cc
k hn tnh li khc nhau
K tnh li (k nhp li) S tin nhn c sau 5 nm
Hng nm 100 x(1+10%)
5
= 161,051 triu ng

Na nm
100 x
5 2
2
% 10
1

+ = 162,88946 triu ng

Hng qu
100 x
5 4
4
% 10
1

+ = 163,86144 triu ng

Hng thng
100 x
5 12
12
% 10
1

+ = 164,53089 triu ng

Hng ngy
100 x
5 365
12
% 10
1

+ = 164,86084 triu ng

24
2.6 - TM CC KHON TIN TNG NG HNG NM.
Trong qu trnh hot ng cc doanh nghip c th vay di hn hay mua tr gp cc loi ti
sn, my mc thit b. Trong nhng trng hp phi xc nh gi tr tng ng hng nm
ca mt s tin no c k hoch tr n. V d mt doanh nghip mua tr gp mt ti sn c
nh tr gi 22000$, tr dn c vn v li trong 6 nm vi li sut 12% (tnh theo li kp hng
nm.
T cng thc 2.16 ta tm c dng tin tng ng hng nm.
CF =
) , ( n i
n
PVFA
PVA
(2.27)
Hay CF =
( )
( ) 1 1
1 .
+
+
n
n
n
i
i i PVA
(2.28)
T cng thc 2.25, PVFA (i,n) c th tm thy trong bng
PVFA (12%,6) = 4,1114
Do vy s tiu gc v li phi tr mi nm l: CF =
1114 , 4
000 . 22
= 5351$
Da vo s tin hng nm phi tr c xc nh nh trn, bng theo di n vay tr gp
c thit lp nh sau:
Nm Tin tr gp
($)
Tin li
($)
Tin gc
($)
Tin gc cn li
($)
0 - - - 22.000
1 5351 2640 2711 19.289
2 5351 2315 3036 16.253
3 5351 1951 3400 12.853
4 5351 1542 3809 9.044
5 5351 1085 4266 4.778
6 5351 573 4778 0
Tng 32.160 10.106 22.000 -

TM TT
Gi tr theo thi gian ca tin t l khi nim ct yu trong cc l thuyt v m hnh qun tr
ti chnh doanh nghip. Gi tr theo thi gian ca tin bao gm gi tr hin ti v gi tr tng lai
ca mt s v ca mt dng tin. Dng tin l mt chui cc khon thu hoc chi (u hoc bin
thin) xy ra trong mt giai on nht nh. Gi tr hin ti l gi tr ca mt s tin hay mt dng
tin c quy v thi im hin ti bng cch nhn gi tr ca mt s tin hay mt dng tin vi
tha s chit khu. Gi tr tng lai l gi tr ca mt s tin hay mt dng tin quy v mt thi
im no trong tng lai bng cch nhn gi tr ca n vi tha s gi tr tng lai.
Da trn c s nn tng l lun v gi tr theo thi gian ca tin, m hnh chit khu dng
tin c xy dng v ng dng rng ri trong nhiu lnh vc khc nhau ca qun tr ti chnh
nh nh gi ti sn, phn tch v ra quyt nh u t, phn tch v ra quyt nh thu hay mua ti
sn. iu ct li trong ng dng ca m hnh ny l thu thp thng tin u v chnh xc c
th c lng c dng tin v t sut chit khu.

25
CU HI V BI TP N TP

1. Hy gii thch ngha ca khi nim tin t c gi tr theo thi gian.
2. Hy gii thch khi nim li n v li kp
3. M hnh chit khu dng tin (DCF) c th ng dng trong nhng lnh vc no ca
doanh nghip?
4. Mt ngi gi tit kim s tin l 1000$ vo ti khon tit kim tr li 8%.
a. Nu ngn hng tnh li kp hng nm, th sau 3 nm ngi c c bao nhiu tin
trong ti khon?
b. Nu Ngn hng tr li kp theo qu thay v theo nm, th sau 3 nm ngi c c
bao nhiu tin trong ti khon?
c. Nu ngi gi 1000$ chia thnh 4 ln gi, mi ln 250$ vo u nm2007,
2008,2009, v 2010. Ngi s c bao nhiu tin trong ti khon vo u nm
2007.
d. Nu sau 3 nm ngi thu c1.404,93$, tm li sut khon tin gi trn?
5. Tm gi tr tng lai ca dng tin u cui k trong nhng trng hp sau
a. dng tin gm cc khon gi 400$, gi su thng mt ln trong vng 5 nm. Li sut
danh ngha 12%, nhp li na nm.
b. Dng tin gm cc khon gi 200$ hng qu trong vng 5 nm li sut danh ngha
12%, nhp li hng qu.
6. u nm Cng ty vt t thit b bu in A mua mt ti sn c nh v c quyn chn
mt trong hai hnh thc thanh ton nh sau:
- Phng n A: tr trong vng 10 nm mi nm tr mt s tin l 50.000$ vo cui mi
nm
- Phng n B: tr mt lm duy nht sau 4 nm vi s tin phi tr l 450.000$.
Cng ty nn la chn hnh thc thanh ton no bit rng li sut c tnh l 20%/ nm.

Chng III: Gi tr ca c phiu tri phiu trn th trng chng khon

26
CHNG III
NH GI TR C PHIU V TRI PHIU

GII THIU

Trong nn kinh t th trng, doanh nghip thng xuyn tham gia cc hot ng ti th
trng ti chnh, ti gi tr ca cc ti sn ti chnh nh tri phiu, c phiu v cc li chng t
c gi khc ph thuc vo khon li nhun k vng do chng mang li trong tng lai hoc mc
ri ro ca doanh nghip. M hnh chit khu dng tin (The Discounted Cash Flows- DCF)
c s dng xc nh gi tr cc ti sn ti chnh bng cch chit khu nhng khon thu nhp
k vng trong tng lai ca chng.
Ni dung chng ny cp n mt s vn sau:
1. nh gi tri phiu: trong cp n cc vn : tm quan trng ca vic nh gi
tri phiu; phng php xc nh gi tri phiu; s thay i gi tr ca tri phiu; ri
ro v gi tr ca tri phiu theo th trng.
2. nh gi tr c phiu: trong cp n cc vn : li nhun v gi tr ca c phn
thng; nh gi t sut sinh li v ri ro ca c phn thng; m hnh nh gi cc
tch sn vn u t.

NI DUNG
3.1. NH GI TRI PHIU
3.1.1. Phng php xc nh gi tr ca tri phiu v cc cng c n.
nh gi chng khon ngi ta s dng m hnh chit khu dng tin (The Discounted
Cashflow - DCF). DCF l m hnh xc nh gi tr chng khon bng cch chit khu nhng
khon thu nhp k vng trong tng lai ca chng, m hnh ny xem xt c hai mt thi gian v
ri ro (xem chng 2 mc 2.4). ng dng n gin nht ca m hnh DCF l s dng nh gi
gi tr ca cc cng c n khng tr li. Cc tri ch ca cc loi cng c n ny c tr tin mt
ln, theo gi tr ghi trn chng t - thng gi l mnh gi (par or face value). Cc cng c n bao
gm Tri phiu kho bc, cc loi giy n ngn hn (Commercial paper) v chng ch tin gi...,
c thi hn ngn hn mt nm v thng c s dng lm hng ho giao dch trn th trng
tin t. Mc d thut ng tri phiu c dng cp n cc ngha v n di hn, song cc
cng c n - cn c gi l cc chng t chit khu - c hu nh y nhng c tnh ca tri
phiu ngoi tr thi hn ca chng ngn hn tri phiu. Phng php xc nh gi tr ca cc cng
c n c th hin qua cc th d sau:
* Trng hp th nht: Mt cng ty ln, c tnh hnh ti chnh lnh mnh quyt nh vay
tin trn th trng bng cch bn ra cc giy n ngn hn. Nhng giy n ny c mnh gi
10.000.000 VN, thi gian o hn 6 thng v cng ty bn chng vi gi 9.569.378 VN.
Chng ta c th s dng m hnh DCF tnh ton li sut ca loi chng t ny bng cng
thc:

27
PV =
( )
= +
n
1 t
t
t
k 1
CF
(3.1)
PV = Gi tr hin ti ca tch sn ti chnh
CF
t
= Dng lu kim d kin ca tch sn ti chnh k hn t.
n = S k hn
k = T l chit khu
V l, giy n ngn hn c cam kt tr mt ln khi o hn v t l chit khu m ngi
mua c hng c xc nh nh sau:
9.569.378 =
k + 1
000 . 000 . 10

k =
378 . 569 . 9
000 . 000 . 10
- 1 = 0,045 = 4,5%
Hay li sut nm ca giy n ny l: 4,5% x 2 = 9%
* Trng hp th hai: p dng m hnh DCF tnh t l chit khu ca cc tri phiu
khng tr li. y l loi tri phiu m cc doanh nghip pht hnh cam kt s hon tr mt ln
khi o hn theo mnh gi ca tri phiu.
Chng hn, mt cng ty ln pht hnh loi tri phiu khng tr li, c thi hn 20 nm, c
mnh gi l 1.800 USD v gi bn l 200 USD. T l chit khu ca nhng tri phiu ny l:
200 =
( )
20
k 1
1800
+

(1 + k)
20
= 9 k = 9
20
- 1 = 0,1161 = 11,61%/nm
Cc th d trn nhm minh ho mi quan h gia dng lu kim d kin trong tng lai, gi
tr hin ti ca mt tch sn ti chnh v t l chit khu ca n.
T l chit khu ny c hiu nh t l hon vn cn thit trn vn u t. Nu chng ta
dng gi bn ca tch sn ti chnh tnh t l chit khu, th t l ny c coi l t l sinh li
cn thit theo th trng. T l chiu khu cn c hiu l t l hon vn hay t l vn ho, v
khi s dng gi tr th trng tnh t l chit khu, th t l ny c coi l t l hon vn hnh
thnh trn th trng hay t l vn ho hnh thnh theo gi tr th trng. Cc nh u t thng
c sut hon vn hp dn ti thiu v thit lp gi tr ca ring h i vi bt c loi tch sn ti
chnh no. T sut sinh li cn thit theo th trng phn nh tm trng chung ca hng ngn nh
u t. Ging nh nhng ngi i mua hng, h phi do khp ca hng mong mua c loi
hng va nht trong s nhng hng ho ang by bn. T l li sut chit khu hnh thnh trn
th trng c ngha rt quan trng i vi nh qun tr, bi l n xc nh mc chi ph m doanh
nghip phi chu khi huy ng thm ngn qu nh mc chi ph m doanh nghip phi chu khi
huy ng thm ngn qu v n c lin quan trc tip n gi tr cc khon u t ca doanh
nghip.
Cng cn lu rng, m hnh DCF lin quan n 4 yu t: gi tr hin ti, dng lu kim d
kin, t l chit khu v s k hn. Nu c bt c ba yu t no trong 4 yu t ny, ta c th s
dng m hnh DCF tm ra yu t th t.
T nhng th d trn, chng ta c th rt ra rng t sut sinh li cn thit theo th trng
quyt nh gi c, dng lu kim k vng v thi gian o hn ca tri phiu. ng thi, cng c
th s dng m hnh DCF tm ra th gi ca bt c tch sn ti chnh no t cc yu t nu.

28
Chng hn nh th d 2 cp, doanh nghip pht hnh loi tri phiu khng tr li phi
da vo s nh gi t sut sinh li cn thit theo th trng xc lp gi bn cho cng chng.
Nu c tnh t l hon vn qu cao, cng ty c th bn cc loi chng khon mc gi thp hn
mc m th trng sn sng mua ti thi im . Chng hn nu doanh nghip c tnh t l li
nhun th trng yu cu l 12%, trong khi t l thc t l 11,61% th doanh nghip s b thit
v a ra gi bn tri phiu thp hn mc gi ngi mua sn lng tr - tc l mc 186,6
USD/tri phiu (1.800 USD/1,12
20
= 186,6 USD) thay v gi bn 200 USD.
b. Xc nh gi tr ca tri phiu c dng lu kim hn hp.
Hu ht nhng tri phiu tr li (thng 2 ln trong mt nm) l phn thm vo gi tr theo
mnh gi ca n. T l li sut ghi trn tri phiu ch r t l phn trm tr theo mnh gi. Chng
hn, nu mnh gi ca tri phiu l 1.000 USD v t l li sut ghi trn tri phiu l 9%, th tri
ch c ha tr 90 USD tin li mi nm cho ti khi o hn bt k gi th trng ca tri phiu
cao hay thp hn mnh gi.
M hnh DCF ch c mi quan h gia cc dng lu kim k vng, gi tr ca tri phiu (B)
v t l hon vn cn thit.
B =
( ) ( )
=
+
+
+
n
1 t
n t
k 1
gi mnh
k 1
li Tin
(3.2)
Th d, gi s mt tri phiu c mnh gi 1.000 USD, li sut 9%/nm, tr li mi nm 2
ln, thi gian o hn 8 nm. Nu gi bn ca n trn th trng hin hnh l 804,64 USD, t c
th tm c t sut li nhun do th trng xc lp l:
804,64 =
( ) ( )
= +
+
+
16
1 t
16 t
k 1
1.000
k 1
45

Tra bng cc tha s ti chnh, ta c:
804,64 = 45 PVFA (k% : 16) + 1.000 PVF (k%; 16)
Bng phng php ni suy, chng ta thy t l chit khu nm trong khong 6% v 7%.
p dng cng thc (2.19), chng ta c th tnh t l chit khu, vi:
k
1
= 6% ; v k
2
= 7%
NPV
1
= - 804,64 + 45 . 10,1059 + 1.000 . 0,3936 = 43,73
NPV
2
= - 804,64 + 45 . 9,4466 + 1.000 . 0,3387 = 40,84
k = 6% +
( )
84 , 40 73 , 43
% 6 % 7 73 , 43
+

6,52%
T l chit khu tnh cho c nm l: 6,52% x 2 = 13,4%
T l ny ng rng mt nh u t mua tri phiu ngy hm nay vi gi 804,64 USD v
gi n cho ti khi o hn c ha hn tr li vi t l 13,4% mi nm trn khon tin u t.
T l ny c gi l t sut sinh li ti thi im o hn (Yield to Maturity - YTM). Cn
t l li sut thc ca tri phiu ny l:
(1,0652)
2
- 1 = 0,1347 = 13,47%
3.1.2. S thay i gi tr ca tri phiu theo thi gian.
Gi tr ca tri phiu thng thay i lin tc, bi nhiu nguyn nhn. Trc ht, l do t
sut sinh li cn thit theo th trng lun thay i v phi iu chnh lin tc theo nhng iu

29
kin v nhng thng tin mi. ng thi, gi tr ca tri phiu cng lun thay i theo thi gian,
d cho t sut sinh li theo th trng c thay i hay khng!
S thay i gi tr ca tri phiu theo thi gian din ra theo hai khuynh hng:
- Gi tr ca tri phiu tng ln theo thi gian hng ti mnh gi, nu gi tr hin ti ca
n thp hn mnh gi (Nu c c bn theo gi chit khu).
- Gi tr ca tri phiu gim hng ti mnh gi nu gi tr hin ti ca n cao hn mnh
gi (nu n c bn theo gi cao hn gi tr ca n).
d dng cho vic phn tch s thay i gi tr tri phiu theo thi gian, chng ta gi nh
rng t sut sinh li theo th trng khng thay i.
Gi s mt cng ty c phn pht hnh ra nc ngoi loi tri phiu mnh gi 1.000 USD, c
thi hn 3 nm v li sut danh ngha 10%. d tnh ton, chng ta gi nh tin li c thanh
ton mi nm 1 ln, bt u tnh t thi im hin ti. Hnh 3.1 cho thy s thay i gi tr ca
tri phiu theo thi gian, vi cc t l sinh li YTM khc nhau.

Hnh 3.1. S thay i gi tr ca tri phiu theo thi gian
Nu YTM c t l 12% v khng i cho ti khi o hn, th gi tr hin ti ca tri phiu
l 951,96 USD v tng dn hng ti mnh gi t n gi tr 1.000 USD sau ba nm. Trng
hp ny em li cho tri ch mt khon li nhun trn vn cng vi khon tin li c tr hng
nm. Tri ch mua tri phiu khi pht hnh vi gi 951,96 USD v s nhn c 966,21 USD nu
bn tri phiu trong nm th nht. Li nhun trn vn trong trng hp ny l 966,21 - 955,96 =
14,25 USD.
T l hon vn trong mt nm bao gm t l sinh li bng tin li (l t l % ca tin li so
vi gi mua tri phiu), cng vi t l thu nhp trn vn u t (c o bng t l % ca khon
li nhun trn vn so vi gi mua tri phiu):
* T l sinh li ca tin li = 100 : 951,96 = 10,5%
* T l sinh li do gia tng
gi tr ca vn u t = 14,25 : 951,96 = 1,5%
* Tng t l li tc = 114,25 : 951,96 = 12%

o hn
t (thi gian)
(Gi tr ca tri phiu)
$
952
1.000
1.052

YTM = 12%
YTM =
YTM = 10%
t - 3 t - 2 t - 1

30
n v: USD
Gi tr trc thi im o hn
YTM cn thit
3 nm 2 nm 1 nm o hn
8% 1.051,54 1.035,67 1.018,52 1.000,00
10% 1.000,00 1.000,00 1.000,00 1.000,00
12% 951,96 966,21 982,14 1.000,00
Cch tnh gi tr ca tri phiu
Vi YTM = 12% v ti thi im 2 nm trc th o hn: gi tr ca tri phiu l:
100
(*)
. PVFA (12% . 2) + 1000 . PVF (12% . 2)
= 100 . 1,6901 + 1.000 . 0,7972 = 966,21 USD
(*)
1.000 USD x 10% = 100 USD
Bng 3.1. Gi tr ca tri phiu ti mt s thi im
Khi t l YTM ngang bng vi li sut ghi trn tri phiu (10%) gi tr ca tri phiu gi
nguyn mc 100 USD v t l sinh li bng tin li l 10%, cn t l sinh li do gia tng gi tr
ca vn u t l 0.
Khi t l YTM thp hn t l li sut ghi trn tri phiu, tri ch s chu mt khon l
vn. Tuy nhin, t l sinh li bng tin li cao hn t l YTM cn thit s to ra mt t l li
nhun thun ng bng t l l v lm cho tng t l sinh li bng vi t sut YTM cn thit.
Th d, nu t l YTM = 8%, gi bn tri phiu thi im hin ti = 1.051,54 v t l sinh li
bng tin li = 9,51% (100/1.051,54 = 9,51%).
Nu tri phiu c gi li sau 1 nm, khon tin l vn l 15,87 USD (1.035,67 USD -
1.051,54 USD), bng 1,51% so vi gi mua (15,8 USD/1.051,54 USD). T l hon vn thun =
9,51% - 1,51% = 8% - ng bng t sut sinh li cn thit.
Tm li, t nhng th d trn c th rt ra mt s kt lun sau:
a- Khi t sut sinh li cn thit theo th trng ca mt tri phiu bng vi t l li sut ghi
trn tri phiu, th gi bn tri phiu bng vi mnh gi.
b- Khi t sut sinh li cn thit theo th trng cao hn li sut ghi trn tri phiu, th gi
bn tri phiu thp hn mnh gi ca tri phiu. Nu t sut sinh li cn thit theo th trng
khng thay i cho ti khi o hn, gi tr ca tri phiu tng dn t gi bn hng ti mnh gi,
to ra mt khon li nhun trn vn u t.
c- Khi t sut sinh li cn thit theo th trng thp hn li sut ghi trn tri phiu, tri
phiu c bn vi gi cao hn mnh gi. Nu t sut sinh li cn thit khng thay i cho ti khi
o hn, gi tr ca tri phiu gim dn t gi bn hng ti mnh gi, em li mt khon l vn
u t, nhng c b p bng mt phn tin li.
Nhng kha cnh ny c vai tr rt quan trng i vi cc tri ch cng nh i vi cc nh
qun tr. Nhng khon li nhun v l vn u t l phn khng th thiu trong t l hon vn ca
tri phiu. Thm ch nu t sut sinh li cn thit theo th trng khng thay i, th nhng khon
thu nhp hay l vn vn phi c quan tm, xem xt.
3.1.3. Ri ro v t sut sinh li cn thit.
Chng ta tip tc xem xt mt kha cnh khc c tc ng n gi tr ca tri phiu bng
vic nh gi mi quan h gia ri ro v t sut sinh li cn thit.

31
a. Nhn xt chung.
Gi s mt ngi gi vo ngn hng cng thng 100 triu VN, vi li sut 10%/nm.
Ngn hng tin hnh cc th tc bo him i vi khon tin ny ti Cng ty Bo him Tp. H
Ch Minh (Bo Minh). Do , nu ngn hng khng tr c li v vn gc, cng ty Bo Minh s
tr thay cho h theo nhng ni dung bo him. Bi vy, khon u t ny c mc ri ro rt
thp (vn cn nhng ri ro khc c th xy ra vi ngi gi tin nh lm pht v.v...)
Mt d n u t khc cng vi s tin 100 triu VN, nhng c hai kh nng c th xy
ra:
Kh nng th nht: Nh u t c th thu c 100 triu VN, vi xc sut 50%.
Kh nng th hai: Nh u t c th thu c 120 triu VN, vi xc sut 50%.
Nh vy, thu nhp trung bnh ca nh u t l :
100 tr.VND x 0,5 + 120 tr.VND x 0,5 = 110 tr.VND
T l hon vn ca d n l:

tr
tr tr
100
100 110
x 100 = 10%
Tuy t sut sinh li u bng 10%, nhng khng nh tin gi vo ngn hng, khon u t
ny b l thuc vo ri ro bi khng th bit trc kt qu ca n.
Hu ht cc nh u t u t chi d n u t th hai v chn gii php gi tin vo ngn
hng chc chn nhn c 10% li nhun. Bi c hai phng n u t u c t sut sinh li
k vng nh nhau, nhng gii php gi tin vo ngn hng c mc ri ro thp hn.
Tuy nhin, khng phi cc nh u t lun chn gii php c mc ri ro thp, m thi
chp nhn ca cc nh u t l ri ro phi tng xng vi li nhun.
Chng hn, nu phng n u t th 2 c thu nhp l 105 tr v 125 tr VN, vi xc sut
50% v 50%; th thu nhp trung bnh s l 115 tr. VN v t l hon vn l 15%. Trong trng
hp ny, nhiu ngi s chp nhn ri ro, chn phng n u t th 2 hy vng thu c nhiu
li nhun hn.
Thc t cho thy, khng phi tt c mi ngi u lun c thi n trnh ri ro, m nhiu
ngi, trong nhiu trng hp c thi ch ng tham gia vo nhng c hi u t c mc
ri ro rt cao (nh mua v s chng hn). ng thi, cng trnh nghin cu trn nhng bnh din
rng ln cho thy hu nh tt c cc nh u t u c biu hin nhng tch sn ti chnh (cc
chng khon) c mc ri ro cng cao, th cng c t sut sinh li cn thit theo th trng cng
cao. Hnh 3.2 minh ha thc t ny.

T sut sinh
li cn thit
(%)

Li nhun tr
cho ri ro cao
Li nhun tr cho ri
ro thun tu
Ri ro
Hnh 3.2. Mi quan h gia t sut sinh li cn thit v ri ro
Ri ro thun tu
Ri ro li nhun

32
T l li nhun t ri ro l t l m ti th trng chit khu dng lu kim ca cc tch
sn ti chnh vi mc ri ro thng thng. i vi nhng khon u t mo him vt qua mc
ri ro thng thng, t l li nhun cng s cao hn bnh thng. Phn cao hn ny l s n b
cho nhng nh u t chp nhn ri ro v c th coi l phn li nhun tr cho ri ro cao.

Li nhun tr
cho ri ro cao
=
Phn cao hn t sut sinh li cn thit theo th trng
trn t l hon vn ri ro thun tu
Hay
T sut sinh li cn thit
i vi mt khon u t
mo him
=
T l li nhun tng
ng vi mc ri ro
thun tu
+
Li nhun tr
cho ri ro cao
Tnh ri ro ca ti sn nh hng rt ln n th gi ca n. Th gi ca mt tch sn ti
chnh c mi quan h t l nghch vi mc ri ro:
- Khi mc ri ro thp, th gi ca tch sn tng ln.
- Khi mc ri ro cao, th gi s gim xung.
i vi cc loi tri phiu, chng ta c th thy rng khi t l chit khu k tng ln v dng
lu kim k vng khng i, th gi tr ca tri phiu gim. Chng hn, mt tri phiu c mnh gi
10 triu VND, li sut ghi trn tri phiu 7%/nm, thi gian o hn 8 nm. Nu mc ri ro
ca tri phiu ny mc m YTM do th trng xc lp l 9%, th th gi ca tri phiu l (cng
thc 3.2)
B = 0,7 tr x PVFA (9%,8) + 10 tr x PVF (9%, 8)
= 0,7 tr x 5,5348 + 10tr x 0,5019 = 8,89336 tr VN
Nhng nu t sut YTM ca th trng cao hn, chng hn l 10%, th th gi ca tri phiu
ch l 8,3994 tr. VN.
B = 0,7 tr x PVFA (10%,8) + 10 tr x PVF (10%, 8)
= 0,7 tr x 5,3349 + 10tr x 0,4665 = 8,39943 tr VN
Trong cc mc tip theo, chng ta s phn tch r mi quan h gia dng lu kim k vng
tng lai, ri ro, t l hon vn cn thit v th gi. Qu trnh phn tch ny s lm r hn mi
quan h gia ri ro v th gi ca tri phiu.
b.Ri ro ca tri phiu.
C 4 loi ri ro ch yu m khi u t vo tri phiu thng gp:
Ri ro tn dng (ngi pht hnh mt kh nng thanh ton)
Ri ro li sut
Ri ro thanh khon (khng th chuyn i trn th trng)
Ri ro sc mua
b1. Ri ro tn dng.
Ri ro tn dng l loi ri ro m ngi pht hnh tri phiu khng c kh nng ti chnh
thanh ton khon tin phi tr nh h cam kt.
V d: Mt giy n ngn hn c pht hnh vi cam kt s thanh ton mt ln khi o hn
sau 90 ngy, mnh gi 100.000 USD. Gi s giy n khng thuc loi u t mo him v gi bn


33
trn th trng (th gi) thi im hin ti l 98.522,17 USD. S dng m hnh DCF chng ta c
th tm c t sut li tc theo nm ca n.
T sut li tc 90 ngy ca thng phiu l
17 , 522 . 98
000 . 100
- 1 = 0,015 = 1,5%.
T sut li tc/nm ca thng phiu l 1,5%
90
360
= 6%
Trong khi , mt thng phiu khc c cng mnh gi v c 0,5% kh nng c th xy ra
ri ro tn dng. n gin ho, chng ta gi s rng nu xy ra ri ro tn dng, tri ch khng
nhn c g c. Trong trng hp ny, khon tin thanh ton k vng nhn c sau 90 ngy l:
99,5% x 100.000 + 0,5% x 0 = 99.500 USD
Gi tr ca thng phiu ny thp hn thng phiu trn bi hai nguyn nhn:
Khon tin k vng nhn c thp hn (99.500 USD thay v 100.000 USD)
T sut li tc cao hn bi n l mt khon u t thuc loi mo him.
Gi s nu chng ta iu chnh t sut li tc theo mc ri ro v t l hon vn ca
thng phiu ny l 6,5%.
T sut li tc 90 ngy l: 6,5% / 4 = 1,625%
Gi tr ca n l :
01625 , 1
500 . 99
= 97.908,98 USD
gip cc nh u t nh gi ri ro tn dng ca cc loi tri phiu di hn v ngn hn,
ti cc nc pht trin c nhng cng ty chuyn thc hin nhng dch v ti chnh xc nh
cht lng tri phiu. Nhng kt qu, nh gi ny gip cc nh u t xp loi tri phiu thnh
nhiu hng ri ro tn dng v s dng nhng k hiu ring ch tng loi chng khon.
Qua nhng s liu thng k v theo di th gi ca cc loi tri phiu, cc nh nghin cu
kinh t rt ra mt s kt lun sau:
a- T sut sinh li cn thit theo th trng c khuynh hng thay i theo thi gian, ph
hp vi mc li sut chung.
b- Mi quan h gia ri ro v t l hon vn hnh thnh trn th trng th hin: mc ri
ro cng cao, th t l hon vn cn thit cng cao. Do , th t xp hng t sut sinh li
cn thit ca tng loi tri phiu c xp loi nh sau: k
tri phiu cng ty
> k
tri phiu cp

b2. Ri ro li sut.
T l li sut lin tc bin ng, phn nh nhng thay i v cung v cu i vi tn dng
ni chung v tng loi tn dng c th ni ring. V l do , dn ti c nhng thay i lin tc v
t sut sinh li cn thit ca tri phiu. Nhng thay i ny em li ri ro cho tri ch v nhng
ri ro ny c n b bng nhng thay i v th gi ca cc loi tri phiu. minh ho,
chng ta xem xt mt tri phiu c thi hn 4 nm, c k hiu l B
4
v mt tri phiu c thi
hn 10 nm, c k hiu l B
10
. C hai loi tri phiu u c mnh gi 10 triu VN v li sut
ghi trn tri phiu l 8% /nm, tr li cui mi nm mt ln.
* thy r gi tr ca tri phiu B
4
thay i khi li sut thay i, chng ta gi s rng t
sut YTM cn thit trn th trng ca tri phiu B
4
bng li sut ghi trn tri phiu - 8%/nm.
S dng m hnh DCF, chng ta tnh c gi tr thay gi bn ca n:

34
B
4
=
( ) ( )
=
+
4
1 t
4 t
1,08
10
08 1
0,8
,

= 0,8tr . PVFA (8%,4) + 10tr . PVF (8%, 4)
= 0,8 . 3,3121 + 10 . 0,7350 = 10tr . VN ( lm trn s)
Nu t sut sinh li tng ln v nhng tri phiu mi c nhng tnh cht tng t c
bn cho cng chng vi li sut 10%/nm. Cng chng u t s tm thy chi ph c hi ca h l
10% v t sut YTM cn thit ca nhng tri phiu in hnh cng s tng ln ti 10%. V vy,
gi bn ca tri phiu B
4
s gim 0,6341 tr . VN.
B
4
= 0,8 . PVFA (10%,8) + 10tr . PVF (10%, 8)
= 0,8 . 3,1699 + 10 . 0,6830 = 9,3659tr . VN
Ngc li, nu t sut sinh li cn thit gim xung cn 6%/nm, th gi bn tri phiu B
4

s tng ln.
B
4
= 0,8 . PVFA (6%,4) + 10 . PVF (6%, 4)
= 0,8 . 3,1699 + 10 . 0,6830 = 10,6931tr . VN
* i vi tri phiu B
10
, chng ta c nhng tnh ton sau
Khi t sut YTM trn th trng l 8%/nm, gi tr (hay gi bn) ca tri phiu ny bng
mnh gi.
B
10
=
( ) ( )
=
+
10
1 t
10 t
1,08
10
08 1
0,8
,

= 0,8tr . PVFA (8%,10) + 10tr . PVF (8%, 10)
= 0,8 . 6,7101 + 10 . 0,4632 = 10tr . VN ( lm trn)
Khi t sut sinh li cn thit l 10%, gi tr ca tri phiu gim 1,2293 tr. VN
B
10
= 0,8 . PVFA (10%,10) + 10 . PVF (10%, 10)
= 0,8 . 6,1446 + 10 . 0,3855 = 8,77071tr . VN
Khi t sut sinh li cn thit gim xung mc 6%, gi tr ca tri phiu B
4
tng 1,4721
tr. VN
B
10
= 0,8 . PVFA (6%, 10) + 10 . PVF (6%, 10)
= 0,8 . 7,3601 + 10 . 0,5584 = 11,4721 tr . VN
Nhng kt qu tnh ton ny c tm tt trong bng sau y:
n v: Triu VND
Thi gian o hn (nm) T sut YTM (%)
4 10
6
8
10
10 6931
10
9,3659
11 4721
10
8,7707
Bng 3.2: nhy v gi tr ca tri phiu i vi t sut YTM
R rng l, gi bn ca tri phiu di hn chu nh hng mnh hn ca nhng thay i v
li sut so vi gi ca tri phiu ngn hn. Hin tng ny c th hin trong hnh 3.3 vi hai
th biu din nhy v gi tr ca hai loi tri phiu nm 4 nm v 10 nm i vi t sut YTM.


35

iu quan trng l khng th so snh ri ro li sut ca tri phiu di hn vi ri ro li sut
ca tri phiu ngn hn nu ch duy nht da trn c s nhy v gi tr ca tri phiu i vi
nhng thay i v t sut sinh li. Trong nhng phn tch trn, chng ta so snh nhng thay
i v gi tr tri phiu da trn s thay i nh trc ca t sut YTM. Nhng trong thc t,
qua tin hnh kho st theo di trong nhiu nm cc nh kinh t thy rng li sut ca tri phiu
di hn n nh hn li sut ca tri phiu ngn hn. Hay lch chun ca li sut tri phiu
ngn hn ln hn tr s ny ca tri phiu di hn.
V l , khi tin hnh so snh ri ro li sut ca tri phiu ngn hn v tri phiu di hn,
chng ta phi lun quan tm n hai yu t:
- Li sut ngn hn bin ng nhiu hn li sut di hn.
- Tri phiu di hn nhy cm hn i vi nhng thay i v t sut sinh li.
b3. Ri ro thanh khon.
Ri ro thanh khon cn c hiu l ri ro v kh nng chuyn i trn th trng. Mt
chng khon s c ri ro thanh khon thp, nu n c bn nhanh chng m khng chu nhng
nhng b quan trng v gi c. Mt s chng khon c giao dch nhiu s em li cho chng
mc ri ro thanh khon ti thiu, trong khi nhiu chng khon khc c ri ro thanh khon ng
k. Tri phiu kho bc l mt loi tch sn ti chnh c tnh thanh khon cao, cn chng ch tin
gi ngn hng c thi hn l loi tch sn ti chnh c tnh thanh khon thp hn - tc ri ro thanh
khon cao hn tri phiu kho bc.
b4. Ri ro sc mua hay ri ro do lm pht gy ra
y l loi ri ro xy ra i vi tt c cc loi chng khon, ri ro ny do tri ch chu. Do
, khi chun b u t mua chng khon, ngi mua thng c nhng d kin v t l lm pht
trong khong thi gian d nh s u t. Tuy nhin, t l lm pht thc t thng khc vi t l
d bo trc. Bi vy, sc mua i vi cc loi chng khon s cao hn d kin ti thi im
cui ca t pht hnh nu t l lm pht thc t thp hn d on v ngc li. Tnh khng chc
chn ny c gi l ri ro sc mua hay ri ro lm pht.
b5. Ri ro chung ca tri phiu.
Mi loi ri ro nu trn gp mt phn no vo ri ro chung ca nhng chng khon
c thu nhp c nh. Nhng li nhun tr thm cho ri ro ca th trng phn nh mc ri ro
chung ca nhiu loi chng khon khc nhau v th gi ca chng c hnh thnh da trn
nhng yu t ny.
5 6 7 8 9 10 11 Li sut danh ngha
YTM(%)
8
9
10
11
12
Th gi ca tri
phiu (tr.VND)
B
4
B
10
Hnh 3.3 - nhy v gi tr ca tri phiu di hn i vi nhng thay i v t sut YTM

36
3.2. NH GI C PHIU
3.2.1. Li nhun v gi tr ca c phn thng.
a. Nhn nh chung.
Khng ging cc loi chng khon c thu nhp c nh, c phn thng khng c k hn
o hn v doanh nghip khng c bn phn nh trc phi tr bt c khon li tc c phn no
cho cc c ng. iu ny to cho mi c phn mt dng lu kim khng th d tnh trc khc
vi dng lu kim ca mt tri phiu, do lm cho vic xc nh gi tr ca c phn gp rt nhiu
kh khn. Tuy nhin, chng ta c th p dng m hnh DCF nh gi c phiu v l trong
trng hp ny, chng ta cng nh gi tng gi tr k vng, n l ca dng lu kim hn hp.
Cng thc xc nh gi tr ca c phiu l:
P
0
=
( ) ( ) ( )
...
k 1
P
k 1
d
...
k 1
d
k 1
d
n
n
n
n
2
2 1
+
+
+
+
+
+
+
+

P
0
=
( ) ( )
= +
+
+
n
t
t
1
n
b t
k 1
P
k 1
d
(3.3)
Vi : P
0
= Gi bn c phn thi im hin ti
P
n
= Gi bn c phn trn th trng ti thi im kt thc k hn th n.
d
t
= Li tc c phn k vng ca mi c phn ti thi im k hn th t.
Cng thc (3.3) c th c pht biu nh sau:
Gi bn ca mt c phiu bng gi tr chit khu dng lu kim k vng ca c phiu.
Ngha l gi tr chit khu ca nhng khon li tc c phn nhn c v gi bn c phiu ti
thi im k vng m n c bn.
Th d 1: Mt c phiu k vng c chia li tc c phn trong nm l 2,20 USD, gi bn
k vng ca n ngay sau thi im chia c tc l 60,50 USD v t sut sinh li cn thit trn c
phn l 14% (t l chit khu), th gi bn c phiu thi im hin ti l:
P
o
=
14 , 1
50 , 60 20 , + 2
= 55 USD
Th d 2: Mt ngi s dng mt c phn v c nh bn n vo cui nm th 10. Nu
c phn c k vng c chia li tc c phn mi nm l 1,50 USD, th gi ca n thi im
cui nm th 10 l 53 USD v t sut sinh li cn thit theo th trng l 10%/nm. Th gi thi
im hin to ca c phn l:
P
0
=
( ) ( )
= +
+
+
10
1 t
t 10
k 1
53
k 1
1.50

P
o
= 1.50 PVFA ( 10%. 10) + 53 PFV ( 10%.10)
P
o
= 1.5 . 6,1446 + 53. 0,3855 = 29.65 USD
Nhng nhng k vng ca ngi c ng v gi bn trong tng lai ca c phiu c da
trn c s no? Ti sao ngi c ng li c th hy vng c phiu c bn vi gi no m
khng phi l mt gi khc?
V l gi tr ca c phiu i vi mt ngi mua ti bt c thi im no trong tng lai
cng u da trn dng lu kim m ngi k vng s nhn c t c phiu do gi bn c
phiu thi im hin ti phi bng vi gi tr hin gi v thi im bn tt c mi khon thu

37
nhp k vng trong tng lai. Hay ni cch khc, gi tr ca c phiu bng gi tr hin ti ca tt
c mi khon li tc c phn k vng trong tng lai ca n.
Bi vy, cn s dng m hnh DCF nh gi c phiu bng cch chit khu tt c mi
khon tin li tc c phn tng lai ca n.
P
0
=
( ) ( )
...
k 1
d
k 1
d
k 1
d
3
3
2
2 1
+
+
+
+
+
+

P
0
=
( )
= +
x
1 t
t
t
k 1
d
(3.4)
Cng thc (3.4) l m hnh nh gi li tc c phn.
Th d 3: Nu mt c phn k vng mi nm c chia 2 USD li tc c phn, khon c
tc ny khng c thi hn chm dt v t sut sinh li cn thit theo th trng l 10%/nm. Gi
bn ca c phn ny c tnh nh sau:
P
0
=
( )
= +
x
1 t
t
0 1
2
1 ,
=
1 , 0
2
= 20 USD
Vic tnh ton trn c thc hin kh n gin. Tuy nhin tht l kh khn khi p dng
m hnh DCF nm trong vic xc nh cc khon li tc c phn tng lai v t sut sinh li
cn thit ca c phn vi chnh xc hp l.
b. M hnh dng lu kim li tc c phn gia tng khng i.
Vic thc hin nhng nh gi ring r v mi khon tin li tc c phn tng lai l mt
cng vic rt kh khn.
Trong thc t thng c nhng dng lu kim bao gm nhng khon li tc c phn c t
l gia tng khng i trong tng lai.
Nu k hiu li tc c phn thi im hin ti ca mi c phn l d
0
v t l gia tng k
vng hng nm trong nhng nm tip theo l g. Chng ta c th biu din nhng khon li tc c
phn k vng nh sau:
d
1
= d
0
(1 + g)
d
2
= d
0
(1 + g)
2

......................
d
t
= d
0
(1 + g)
t

T d
1
= d
0
(1 + g), chng ta c th pht trin cng thc (3.4) nh sau:
P
0
=
( )
( )
( )
( )
...
k 1
g 1 d
k 1
g 1 d
k 1
d
3
2
1
2
1 1
+
+
+
+
+
+
+
+

Rt gn cng thc, ta c:
P
0
=
g k
d
1
(3.5)
Dng lu kim li tc c phn c mc tng khng i c biu din nh sau:
d
0
d
1
= d
0
(1 + g) d
2
= d
0
(1 + g)
2
d
3
= d
0
(1 + g)
3

t = 0 t = 1 t = 2 t = 3
Th d: Gi s mt c phn c d
0
= 1,50 USD, g = 6%, k = 12%, th gi bn ca n s l:

38
d
1
= 1,50 . 1,06 = 1,59 USD
P
0
=
06 , 0 12 , 0
59 , 1
= 26,50 USD
Nh cp im 1, gi tr ca c phiu phn nh gi tr hin ti ca tt c cc khon
li tc c phn tng lai, bt chp thi hn gia chng ca nh u t chng khon. thy r
iu ny, chng ta th tnh gi tr hin ti ca c phiu trong th d trn, vi iu kin b sung l
ngi c ng c d tnh bn n ngay sau khi nhn c khon tin c tc ca nm u (thi
im sau d
1
). Ti thi im , li tc c phn d
1
= 1,59 v tr thnh mt khon tin qu kh,
khon tin c tc k tip (d
2
= 1,59 x 1,06 = 1,6854) s l khon tin k vng ca nm tip theo.
Gi bn c phiu ti thi im (gi s t sut sinh li cn thit theo th trng khng thay i)
s l:
P
1
=
g k
d
2
=
06 , 0 12 , 0
6854 , 1
= 28,09 USD
Do , gi tr hin ti ca c phiu m ngi c ng d tnh bn trong mt nm l:
P
0
=
k 1
d
+
+
1 1
P
=
12 , 1
09 , 28 59 , 1 +
= 26,50 USD
Kt qu ny bng vi gi tr thu c khi chit khu tt c cc khon li tc c phn
tng lai. Bi vy, chng ta thy r nhng tnh ton v gi tr hin ti ca mt c phiu khng ph
thuc vo thi hn s hu n.
Cng cn lu rng, nu c g v k u khng i, th gi bn c phiu s tng vi mt t
l tng t nh li tc c phn.
Chng hn, gi bn c phn thi im kt thc mt nm (P
1
= 28,09 USD) s cao hn
gi bn trc mt nm bng ng 6% (P
0
= 26,50 USD). Thc vy, li nhun trn vn ca nm
u l P
1
- P
0
v va ng bng 6% ca gi bn thi im ban u ca c phiu:
g =
0
0 1
P
P P +
=
50 , 26
50 , 26 09 , 28 +
= 6%
thy r ti sao xy ra iu ny, cn lu rng gi bn mi c phn ti thi im t v t
+ 1 l:
P
t
= , P
t+1
=
g k
d
2 t
+

V l d
t+2
= d
t+1
(1 + g), do :
P
t+1
=
g k
d
+2 t
=
( )
g k
g 1 d
+
+1 t
= P
t
(1 + g), v
T sut li nhun trn
vn hng nm
=
t
t 1 t
P
P P
+
=
( )
t
t t
P
P g 1 P +
=
t
t
P
P g
= g
c. M hnh dng lu kim li tc c phn gia tng gim dn.
Trong thc t, c nhiu cng ty ln c t l tng trng khng ngng v n nh. Song
cng c nhiu doanh nghip tri qua nhng thi k pht trin gim dn, m r rng l khng th
k vng tip tc pht trin mi. Do , v nguyn tc, cng thc (3.4) vn c p dng, nhng
do t l gia tng li tc c phn khng n nh nn i hi phi c s iu chnh thch hp.

39
Th d:
Gi s mt c phiu c li tc c phn c chia ln u (d
0
) l 1,50 USD, li tc c
phn gia tng mi nm 20% trong 4 nm k tip. T nm th 5 tr i, t l ny gim xung ch
cn 6% mi nm. T l sinh li cn thit theo th trng l 16%.
Gi tr hin ti ca li tc c phn tng lai c tnh nh sau:
d
1
= 1,50 . (1 + 0,2) = 1,8000 USD
d
2
= 1,50 . (1 + 0,2)
2
= 2,1600 USD
d
3
= 1,50 . (1 + 0,2)
3
= 2,25920 USD
d
4
= 1,50 . (1 + 0,2)
4
= 3,1104 USD
d
5
= d
4
. 1,06 = 3,2970 USD
V l t l gia tng li tc c phn c tnh t nm th 5 tr i ch tng 6%/nm v t l
ny khng thay i. Do m hnh dng lu kim li tc c phn gia tng khng i c s
dng tm gi tr ca c phiu ti thi im t = 4
P
4
=
g k
d
5
=
06 , 0 16 , 0
2970 , 3
= 32,97 USD
Gi bn c phiu ti thi im t = 0 c xc nh nh sau:
P
0
=
k 1
d
1
+
+
( )
2
2
k 1
d
+
+
( )
3
3
k 1
d
+
+
( )
4
4
k 1
d
+
+
( )
4
4
k 1
P
+

=
16 , 1
80 , 1
+
( )
2
16 , 1
160 , 2
+
( )
3
16 , 1
592 , 2
+
( )
4
16 , 1
1104 , 3
+
( )
4
16 , 1
97 , 32
= 24,7443 USD
3.2.2. T sut sinh li cn thit theo th trng.
M hnh tng trng li tc c phn khng i v gim dn cng c th c s dng
c tnh t sut sinh li cn thit theo th trng ca mt c phiu.
T cng thc (3.5) ca m hnh tng li tc c phn khng i ta c th bin i tm
t sut sinh li cn thit k:
P
0
=
g k
d
1
k - g =
0
1
P
d
=> k =
0
1
P
d
+ g (3.6)
Cng thc (3.6) ch r rng t sut sinh li cn thit ca mt c phiu bng tng s t
sut li tc c phn k vng. Chng hn, nu li tc c phn ca mt c phiu nm tip theo
(d1) k vng l 2,240 VN, t l tng li tc c phn hng nm l 5% v khng i. Gi bn c
phiu thi im hin ti l 32.000 VN. S dng cng thc (4.4), ta tnh c t sut sinh li
cn thit theo th trng l:
k =
0
1
P
d
+ g =
32000
240 . 2
+ 0,05 = 0,1 = 12%
T sut sinh li cn thit theo th trng l 12%/nm, v cc nh u t hy vng nhn
c t li tc c phn 7%, cng vi 5% li nhun do s gia tng gi tr ca vn u t.
Chng ta cng cn hiu rng khi c phn tr nn ri ro hn th t sut sinh li cn thit s
tng ln v do , gi bn c phiu s gim xung.
Chng hn, nu gi bn c phiu gim xung cn 28000 VN v cc nh u t vn d
tnh t l tng li tc c phn l 5%. T sut sinh li cn thit s tng ln mc :

40
k =
0
1
P
d
+ g =
28000
240 . 2
+ 0,05 => k = 0,08 + 0,05 = 13%
M hnh gia tng li tc c phn gim dn cng c s dng tnh t sut sinh li
cn thit.
V d: Gi s bn bn mt c phiu thi im hin ti l 36.000 VN, li tc c phn
d
0
l 1000 VN, t l tng c k vng l 30% mi nm, trong 3 nm lin tip v 5% cho
nhng nm tip theo.
tm t sut sinh li cn thit, trc tin chng ta cn tnh li tc c phn t nm 1 ti
nm 4:
d
1
= 1000 . 1,3 = 1.300 VN
d
2
= 1000 . (1,3)
2
= 1.690 VN
d
3
= 1000 . (1,3)
2
= 2.197 VN
d
4
= d
3
. 1,05 = 2.306,85 VN
S dng cng thc (4.1) v (4.3). Ta c :
P
0
=
( ) ( ) ( )
3 3 2
k 1
p3
k 1
d3
k 1
d2
k 1
d1
+
+
+
+
+
+
+

Trong khi : P
3
=
( ) 0,5 - k
2306,85
g - k
d4
=
Thay cc gi tr vo phng trnh ta c:
36000 =
( ) ( ) ( ) ( ) 0,05 k k 1
2.306,85
k 1
2.197
k 1
1.690
k 1
1.300
3 3 2
+
+
+
+
+
+
+

Bng phng php ni suy, chng ta tm c t sut sinh li cn thit (k) l 10,4%.
3.2.3. nh gi t sut sinh li v ri ro ca c phn thng.
Chng ta phn bit gia cc loi ri ro nh ri ro tn dng, ri ro li sut, ri ro thanh
khon v ri ro sc mua trong u t vo tri phiu. Trong phn ny chng ta s ln lt nh gi
ri ro khi u t vo c phn thng. Tuy nhin, trc khi nghin cu ri ro, chng ta phi xem
xt v t sut li nhun.
V c phn thng khng c thi gian o hn, nn t sut sinh li c tnh ton theo
thi hn s hu chng (mt thng, mt qu hay mt nm v.v...). T sut sinh li c o lng
bng t l phn trm (%) li nhun (hay thua l) so vi khon tin u t ban u. C ng nhn
c li tc c phn v khon thu nhp (hay thua l) do chnh lch gia gi bn so vi tin vn
u t ban u. Tm li, t sut sinh li c cu to bi hai thnh phn: t l li tc c phn v
t l sinh li trn vn u t. Chng hn, mt ngi mua mt c phiu vi gi 58 USD, sau mt
nm bn c 64,38 USD v nhn c 0,87 USD li tc c phn. T sut sinh li ca c phiu
l:
- T l li tc c phn = 0,87/58 = 0,015 = 1,50%
- T l li tc trn vn u t = 6,38/58 = 0,110 = 11,00%
Tng t sut sinh li 7,25/58 = 0,125 = 12,50$
Vic tnh ton ny n gin hn khi phi d on trc v tnh t sut sinh li tng lai.

41
Chng ta c th thit lp bng phn phi xc sut v t sut sinh li tng lai ca c phiu
bng cch s dng c phn on v nhng thng tin c sn nh s phn phi t sut sinh li ca
c phiu trong qu kh v nhng phn tch d bo v doanh nghip, ngnh cng nghip hay nn
kinh t.
a. Phn phi xc sut.
V khng th bit c chc chn v t sut sinh li tng lai ca mt c phiu, nn t
sut sinh li thng c cp nh mt bin ngu nhin. hiu r khi nim ny, chng ta
xem xt s phn b xc sut ca t l sinh li ca hai c phiu A v B trong bng 3.4.
Tnh trng ca nn kinh t C phiu A C phiu B

T sut sinh
li (k-%)
Xc sut
T sut sinh
li (k-%)
Xc sut
Bng n kinh t 22 0,12 48 0,12
Tng trng kh 18 0,18 28 0,18
Tng trng trung bnh 14 0,4 22 0,4
Di trung bnh 10 0,18 16 0,18
Suy thoi 6 0,12 -4 0,12
Tng 1,0 1,0
Bng 3.4. Phn phi xc sut v t sut sinh li ca hai c phiu A v B
Hnh 3.3, cng trnh by th v s phn b xc sut ca t sut sinh li ca hai c phiu
A v B. Cc biu ct minh ho 5 kh nng c th xy ra i vi nn kinh t: bng n kinh t,
tng trng kh, tng trng trung bnh, di trung bnh v suy thoi - trong tng kh nng
ng vi tng t sut sinh li ca hai c phiu.

Hnh 3.3 th phn b xc sut t l sinh li ca hai loi c phiu A v B
S phn b xc sut nh trong bng 3.4 v hnh 3.3 l ri rc, v l s lng t sut sinh
li c th xy ra l c hn.
b. Gi tr k vng.
Gi tr k vng hay trung v ca mt bin ngu nhin l gi tr trung bnh trng ca nhng
h qu c th xy ra . Nu k hiu k
i
l t sut sinh li k th i v xc sut tng ng ca n l P
i

th th t sut sinh li k vng trung bnh k c tnh nh sau:

=
=
n
1 t
k P k
i i
. (3.7)

Xc sut
C phiu A C phiu B
Xc sut
0.4
0.3
0.2
0.1
0
0 10 20 30 40 50
k (%)


42
T nhng s liu trong bng 3.4, t sut sinh li ca c phiu A v B c tnh nh sau:
14% 0,12.6 0,18.10 0,4.14 0,18.18 0,12.22 = + + + + = A k
22% 0,12.(-4) 0,18.16 0,4.22 0,18.18 0,12.48 = + + + + = B k
Bng cch so snh phn b xc sut ca hai c phiu A v B trong th 3.3, chng ta
thy gi tr trung bnh trng ca t sut sinh li ca c phiu B ln hn c phiu A.
c.. lch chun.
lch chun ca mt bin ngu nhin o lng phn tn hay s bin ng xung
quanh gi tr k vng. Khi p dng i vi t sut sinh li trong u t, n o lng mc ri ro
ca khon tin u t. lch chun c k hiu l (sigma) v n bng cn bc hai ca
phng sai (Variance - V).
Phng sai l i lng nhm nh gi phn tn
Cc gi tr ca t sut li nhun so vi gi tr k vng.
V =
2
= ( )
=

n
1 t
2
i i
k k . P (3.8)
Vi k
i
l t sut sinh li k th i v P
i
l xc

sut tng ng k th i
Do , lch chun c tnh theo cng thc:
= v =
2
(3.9)
Phng sai v lch chun ca t sut sinh li ca c phiu A v c phiu B c trnh
by trong bng 3.5 cho thy lch chun ca c phiu B ln hn lch chun ca c phiu A.
iu phn nh rng phn b xc sut ca c phiu B phn tn rng hn vi c phiu A, tc l
mc ri ro ca c cao hn c phiu A.
T sut sinh li (%) Xc sut
k P P.k
k - k (k - k )
2
P (k - k )
2

a- C phiu A
22 0,12 2,64 8 64 7,68
18 0,18 3,24 4 16 2,88
14 0,40 5,60 0 0 0,00
10 0,15 1,80 -4 16 2,88
6 0,12 0,72 -8 64 7,68
Tng cng 1,00 k = 14 0 160
V
A
=
2
A
= 21,12

lch chun
A
= 12 . 21 = 4,6%

b- C phiu B
48 0,12 5,76 26 676 81,12
28 0,18 5,04 6 36 6,48
22 0,40 8,80 0 0 0,00
16 0,18 2,88 -6 36 6,48
-4 0,12 -0,48 -26 676 81,12
Tng cng 1,00 k = 22 0 1424
V
B
=
2
B
= 175,20

lch chun
B
= 20 , 175 = 13,24%

Bng 3.5 Phng sai v lch chun ca t sut sinh li hai c phiu A & B.

43
T nhng phn tch v tnh ton trn, c th rt ra mt s nhn xt nh sau:
Phng sai l bnh qun gia quyn ca bnh phng cc lch (khong cch) ca t
sut sinh li so vi trung v. Nhng gi tr nm xa lm gia tng phng sai nhiu hn nhng gi
tr nm gn trung v.
Phng sai c biu din bng n v bnh phng ca bin s. Nu bin s c o
lng bng t l %, th phng sai c o lng bng t l % bnh phng. Tuy nhin, n v
tnh ny khng c ngha thc tin.
Trong nhiu trng hp gi tr k vng v lch chun ca mt bin s c nh gi
bng nhng s liu qu kh. Trong trng hp ny, mi t sut sinh li qu kh c n nh vi
cng mt t l xc sut. Chng hn, nu t sut sinh li ca mt c phiu trong thi gian 5 nm
gn nht c s dng c tnh t sut sinh li k vng, th mi d liu c gn vi cng mt
t l xc sut l 0,2.
Trong trng hp c n t sut sinh li lch s, th t sut sinh li k vng c tnh nh
sau:
k =
=
n
1 i
i
k .
n
1
=
n
1
x
=
n
1 i
i
k =
n
k
i
(3.10)
Nu k hiu phng sai ca t sut sinh li qu kh l S
2
, th lch chun ca n l S.
Cng thc tnh phng sai c vit nh sau:
S
2
=
( )
1 a
k k
n
1 i
2
i
=
(3.11)
Khi phng sai c k hiu l s
2
, th

lch chun c k hiu l s:
S = S
2
(3.12)
Gi tr S cp ti lch chun ca mu, cn gi tr cp ti lch chun ca tp
hp. Hu ht cc nh u t u tnh ton c v S, bi nu s dng nhng d liu ca qu kh
tnh ton th s c S, cn nu phn phi xc sut l s liu d on trc, c s dng
tnh gi tr trung bnh trng th s c .
d. Tc dng ca lch chun.
lch chun ca mt bin ngu nhin c dng o lng phn tn xung quanh
trung v ca bin s. Chng ta ni r phn u rng lch chun ca cc khon thu nhp
ca mt tch sn ti chnh l o lng ri ro ca tch sn . Do , chng ta s thy t sut
sinh li cn thit theo th trng ca cc tch sn ti chnh tng hay gim gn lin vi lch
chun ca t sut sinh li ca chng.
3.2.4. Li nhun v ri ro trong phm vi mt danh mc u t.
T nhng cn c thc nghim cho thy lch chun ca mt danh mc u t ln v cn
i gm nhiu tch sn ti chnh l c s o lng mc ri ro ca chng: T sut sinh li
cn thit ca danh mc u t c mi lin h trc tip vi lch chun ca n. Tuy nhin, khi
xem xt s cn i gia li nhun v ri ro ca nhng c phiu ring l, chng ta thy rng mi
lin h ny khng din ra nh i vi danh mc u t. Mc d ng thng li nhun - lch
chun kim sot mt s mi quan h hin hu gia cc bin s ny, song c nhng gi tr c
lch rt ln so vi ng thng. Hay ni cch khc, t l sinh li cn thit ca nhng danh mc
u t ln c lin quan ti lch chun ca chng thuc ng thng v mi quan h khng

44
ph hp khi p dng i vi nhng c phiu ring l. Nh vy, vic o lng ri ro bng lch
chun l khng ph hp khi o lng ri ro ca nhng chng khon ring l v n khng miu t
c ton b ri ro lin quan n vic nm gi chng khon ring l.
iu ny c ngha rt quan trng i vi nh qun tr ti chnh. Nu c ng khng s
dng lch chun o lng ri ro m s dng mt tiu thc khc thit lp t sut sinh li
cn thit v gi tr ca cc tch sn ti chnh, th doanh nghip cng cn s dng chnh tiu thc
nh gi ri ro ca cc d n u t ca n. Mt khc, cc nh qun tr l i din ca c
ng v ang hnh ng nhn danh h. Do , cc nh qun tr phi nh gi ri ro ca nhng d
n mi da trn quan im ca cc c ng.
Nh vy, c th gim thiu c ri ro, nh u t thng nm gi mt danh mc
gm nhiu c phiu hn l mt loi c phiu ring l. Mt s nh u t thit lp nhng danh mc
u t ca ring h bng cch u t trc tip vo nhiu loi c phiu khc nhau. Nhiu ngi
gin tip u t vo cc danh mc c phiu bng cch mua c phn ca cc qu u t h trng
hay ng gp vo cc qu hu bng v.v...
hiu r cch thc nh gi ri ro ca c ng, chng ta cn tm hiu nhng li nhun
thu c t a dng ho u t ca h.
3.2.5. a dng ho u t trnh ri ro.
Bng 3.6. trnh by t sut sinh li hng nm, trung v v lch chun ca ba loi c
phiu gi nh trong thi gian 5 nm. ng thi, phn bn phi ca bng cng trnh by t l sinh
li trn cc danh mc u t ca cc c phiu gm c: A & B, A & C, B & C v A & B & C. Cc
gi tr ca mi danh mc u t c phiu l gi tr trung bnh trng ca nhng c phiu thuc
danh mc u t .
n v %
C phiu Danh mc u t
Nm
A B C 1(A&B) 2(A&C) 3(B&C) 4(A&B&C)
1 -2% 20% -4% 9,0% -3,0% 8,0% 4,7%
2 17 -5 9 6,0 13,0 2,0 7,0
3 12 16 9 14,0 10,5 12,5 12,3
4 13 8 16 10,5 14,5 12,0 12,3
5 5 36 10 20,5 7,5 23,0 17,0
Trung v 9,0 15,0 8,0 12,0 8,5 11,5 10,7
lch chun 7,5 15,1 7,3 5,6 6,9 7,7 4,9
So snh lch chun ca cc danh mc u t vi lch chun trung bnh ca cc c
phiu thuc mi danh mc u t.
Danh mc
u t
lch chun (%)
danh mc u t
lch chun trung bnh ca cc c
phiu (%)
1 (A & B) 5,6 < 11,3 = (7,5 + 15,1) / 2
2 (A & C) 6,9 < 7,4 = (7,5 + 7,3) / 2
3 (B & C) 7,7 < 11,2 = (15,1 + 7,3) / 2
4 (A&B&C) 4,9 < 9,97 = (7,5 + 15,1 + 7,3)/ 3
Bng 3.6 T l sinh li, trung v, lch chun ca cc loi CP v danh mc u t
T l sinh li ca danh mc u t 1 trong nm th nht c tnh bng t l sinh li
trung bnh ca c phiu A v B : (-2+20) / 2 = 9,0%.

45
lch chun ca mi danh mc u t bng gi tr trung bnh ca trung v ca cc c
phiu. V d: Trung v ca danh mc u t 3 - gm c phiu B v C - l (15 + 8)/2 = 11,5% hay
(8 + 2 + 12,5 + 12 + 23,0)/5 = 11,5%.
Tuy nhin, lch chun ca cc danh mc u t nhn chung l khng bng vi gi tr
trung bnh ca lch chun ca cc c phiu ring l. Nh phn so snh trong bng 3.6 cho
thy, mc ri ro ca danh mc u t thp hn t l ri ro trung bnh ca nhng c phiu thuc
danh mc u t v thm ch trong a s cc trng hp, n cn thp hn lch chun ca
mi c phiu thnh phn.
Chng hn, khi xem xt t l sinh li ca hai c phiu A v B trong hai nm u. Chng ta
thy t l sinh li ca c phiu A thay i t ngt t - 2% ln 17% v ca c phiu B st gim
mnh t 20% xung - 5%.
Tuy nhin, t l sinh li trn danh mc u t 1 ch gim nh t 9% xung 6%, bi s dao
ng t l sinh li ca cc c phiu theo chiu ngc li. Trong mt danh mc u t, t l sinh
li thp (hay c gi tr m) ca mt s c phiu c b p mt phn bng t l sinh li cao ca
nhng c phiu khc. Bi vy, to cho t l sinh li ca danh mc u t n nh hn t l sinh
li ca ring tng c phiu.
Khi nhiu c phiu cng li thnh danh mc u t, li nhun thu c t s a dng ho
tr thnh nhiu hn. Nhng li nhun bin t s gim i nhanh chng theo s lng c phiu
trong danh mc u t. Chng hn, mt danh mc u t cn i ca 5 c phiu c coi l c t
ri ro hn so vi ring mt c phiu, nhng mt danh mc u t 25 c phiu s c mc ri ro
thp hn mt danh mc u t 21 c phiu mt t l rt nh. Hin tng ny c m t trong
hnh 3.4 ng cong trong hnh 3.4 cho thy mi quan h in hnh gia lch chun ca mt
danh mc u t v s lng c phiu thuc danh mc u t . Tuy nhin, d s lng c phiu
ca mt danh mc u t c ln ti u cng khng th hon ton loi b ht ri ro bng con
ng a dng ho. Loi ri ro ny c gi l ri ro phi ang dng ho hay ri ro th trng.
Cn loi ri ro c th loi b bng s a dng ho c gi l ri ro c th a dng ho
hay ri ro ring ca cng ty.

Hnh 3.4 Mi quan h gia ri ro v ln ca danh mc u t

3.2.6. M hnh nh gi tch sn vn u t. (The Capital Asset Pricing Model - CAPM)
M hnh CAPM l m hnh nh gi cc tch sn ti chnh v nh gi cc t l sinh li
ca chng. Mc d CAPM tha nhn quan im cho rng phn li nhun tr cho ri ro tng ng
vi mc ri ro, m hnh vn a ra s la chn i vi lch chun ca t l sinh li nh
Ri ro c th
a dng ho
S lng c phiu
trong danh mc
Ri ro khng th
a dng ho
lch
chun


46
mt s o lng ri ro. N cho php xem xt nhng thu nhp t a dng ho, cng nh nhng li
nhun ca cc nh u t thu c t nhng giao dch vay mn v cho vay khng c ri ro.
M hnh CAPM c t trn mt s c s gi nh l:
1- Cc nh u t a ra nhng quyt nh u t ca h da trn s phn tch tng thi k ring
l. iu ny gip h nh gi cc tch sn da trn c s t l sinh li k vng trong cc thi
k ti - thng l mt nm. (D nhin gi bn ca mt tch sn ti thi im kt thc nm phn
nh gi tr ca tt c cc khon tin thu nhp k vng trong nhng k tng lai. Tuy nhin,
nhng khon thu nhp ngoi thi k mt nm c a vo tnh ton theo phng php hin
gi.
2- Cc nh u t thng khng thch ri ro v h s dng gi tr k vng v lch chun khi o
lng ri ro v t l sinh li trn cc danh mc u t ca h.
3- i vi mc tiu phn tch, chng ta coi nh khng bit ti chi ph giao dch v gi s rng cc
tch sn ti chnh c th c mua v bn theo n v tu - iu c ngha l cc nh u
t c th mua cng nh bn bao nhiu tch sn ti chnh tu theo mun ca h, trong phm
vi gii hn ti sn m h s hu.
4- T l sinh li trn tt c cc tch sn ti chnh chu cng mc thu, do thu khng nh hng
ti vic la chn u t.
5- C mt t l li sut khng c ri ro m bt c nh u t no cng c th vay mn v cho
vay.
6- Tt c cc nh u t u bng lng vi t l sinh li k vng v ri ro i vi tt c cc tch
sn ti chnh.
7- Cc nh u t c hon ton t do tip cn vi nhng thng tin c sn.
Mc d mt s gi nh ny (c bit l ba gi nh cui) cho thy c nhng sai lch rt
trm trng so vi thc t. Tuy nhin m hnh CAPM em li nhng kt qu thc t y hn v
c l quan trng hn, nhng hiu bit mi ny s c a vo nh gi c phiu.
V mt danh mc u t c a dng ho ni chung c lch chun thp hn nhng
c phiu ring r. Bi vy mt danh mc u t em li phn li nhun tr cho ri ro trn mi n
v ri ro cao hn phn li nhun ny trn ri ro ca mt c phiu ring r hay mt danh mc u
t nh hn. Hnh 3.5 th hin trung v v lch chun ti bt c mc sinh li k vng no u
thp hn so vi lch chun ca nhng c phiu ring r, v th nhng danh mc u t c
th thu c li nhun tr cho ri ro cao hn so vi nhng c phiu ring r. Nh trong hnh 3.5,
danh mc u t P v nhng tch sn khng c ri ro em li mt s cn i li nhun - ri ro tt
hn so vi c phiu S.

Danh mc u
t th trng
lch
chun (%)
T l sinh li
k vng (%)
CML
P
S
M
m
k
m
Hnh 3.5. ng thng th trng vn (CML)

47
Hn th na, tt c cc nh u t s c li hn khi u t vo danh mc u t th
trng (k hiu l M) cng vi vic cho vay hay i vay.
Danh mc u t th trng l danh mc u t c th to ra li nhun tr cho ri ro cao
nht trn mi n v ri ro, hay l khon li nhun c th thu c ln nht t s a dng ho u
t. Trong th, danh mc u t th trng l danh mc u t c ng thng m t l ri ro
khng a dng ho c i c dng ng thng c nghing ln nht.
Tri li, trong mt th trng vn c hiu sut cao v c s cnh tranh mnh m, danh
mc u t th trng bao gm tt c nhng c phiu c sn. ng thng i qua M trong hnh
3.5 c gi l ng thng th trng vn v cng thc ca n c tnh nh sau:
k
p
= i +
p
m
m
i k

(3.12)
Vi : k
p
l t l sinh li k vng ca danh mc P

p
l lch chun ca danh mc u t P
k
m
l t l sinh li k vng ca danh mc u t th trng CML

m
l lch chun ca danh mc u t th trng....
Biu thc
m
m i k

th hin gi bn theo ri ro trn CML.
ngha nguyn thu ca CML l thit lp gi bn trong trng hp c ri ro trn th
trng vn. Chng hn, nu k
m
= 14%, i = 4% v
m
= 20% th phng trnh tnh CML l:
k
p
= +

20
4 14

p
k
p
= 4 + 0,5
p

iu ng rng gi bn trong trng hp c ri ro th trng l 0,5. Theo CML (m
c sn s cn bng hp l nht), mt danh mc u t s tng t l sinh li k vng thm 0,5%
khi tng thm mt n v trong danh mc u t. Chng hn, danh mc u t trn c lch
chun l 17% (
p
= 17%), t l sinh li k vng ca n s l:
k
p
= 4 + 0,5 . 17 = 12,5%
V mt danh mc u t vi lch chun l 18% (
p
= 18%), th t l sinh li k vng
ca n s l 13%, cao hn t l sinh li k vng ca danh mc u t trn l 0,5% ( k
p
= 4 + 0,5 .
18 = 13%).
3.2.7. Ri ro c th a dng ho v khng th a dng ho.
Bi v mt tp hp danh mc u t th trng v nhng tch sn c mc ri ro ti thiu
to ra s cn bng hu hiu nht gia t l sinh li v mc ri ro. Do tt c nhng chng
khon ring l v tt c nhng danh mc u t khc vi nhng danh mc nm trn ng CML
s c mc ri ro cao hn ti bt c mc li nhun k vng no thu c v s c mt t l sinh
li k vng thp hn so vi bt c mc ri ro no. Tt c chng u nm pha di ng CML.
Chng hn trng hp chng khon J (hnh 3.6) c coi l mt trng hp in hnh.
lch chun ca n l
j
v t l sinh li k vng l k
j
nhng nu chng ta mun t l sinh li k
vng trn khon u t ca chng ta bng k , chng ta khng cn ch r mc ri ro ca chng
khon j. Danh mc u t gm c M v tch sn khng c ri ro trong nhng phn hp l s cho
chng ta im A v a ra mt t l sinh li k vng k
j
vi lch chun
N
j
(nh hn
j
). K

48
hiu
N
j
c ngha l ri ro khng th a dng ho c ca chng khon J. Tc l J khng th
gim ri ro xung di mc
N
j
v c th hy vng mt t l sinh li cao bng k
j
. Tt c phn ri
ro cn li ca j - l
j
-
N
j
- c th a dng ho v trnh c bng cch chn u t ti im
A. Bi vy,
j
-
N
j
l ri ro c th a dng ho c ca chng khon j v n c k hiu l
D
j
. Chng ta c:
Tng ri ro
(
j
)
=
Ri ro khng th
a dng ho (
N
j
)
+
Ri ro c th a
dng ho (
D
j
)

Hnh 3.6 ng CML ri ro c th a dng ho v ri ro khng th a dng ho
Trn th, ri ro c th a dng ho ca mt chng khon c o lng bi khong
cch nm ngang ca chng khon k t ng CML. Ri ro khng th a dng ho c ca n
l ng nm ngang gia trc t l sinh li k vng v ng CML ti mc sinh li k vng ca
chng khon.
V danh mc u t th trng nm trn ng CML nn r rng l n khng c ri ro c
th a dng ho c hay ton b ri ro ca danh mc u t th trng l khng th a dng ho
c. iu ny l hp l, v danh mc u t th trng c nh ngha l danh mc u t to
ra s cn bng nht gia t l sinh li v ri ro.

Danh mc u
t th trng
lch chun
T l sinh li
k vng k
CML
M
k
j
N
j

A
k
Ri ro c th a dng
ho c ca J :
D
j
Ri ro khng
th a dng ho
c ca J :
N

L
Hnh 3.7 Li nhun tng ng vi ri ro ca tng c phiu
lch
chun ()
T l sinh li
k vng, k
CML
M
k
L
j
N
L
D
k
j
Li nhun tng ng
ri ro ca c phiu J
E B
A
J
L
Li nhun tng ng
ri ro ca c phiu L
N
J

49
Nhng cc c phiu c th rt d c cn bng, v l cc nh u t thy rng c mt s
khc bit quan trng v mc ri ro gia c phiu J v L. S khc bit ny th hin l trong khi
ri ro ca c phiu J ch c mt phn nh c th c a dng ho, th mt phn rt ln ri ro ca
c phiu L c th a dng ho c.
Ngc li, nu gi s rng cc nh u t nm gi nhng danh mc u t ln m ri ro
c th a dng ho ca chng khon thuc nhng danh mc c th c loi b hon ton,
th cc nh u t s khng quan tm n tng ri ro. Hay chnh xc hn l h ch quan tm ti
phn ri ro c lin quan, tc l phn ri ro thuc mi chng khon m khng th a dng ho
c.
Cc nh u t thy rng
N
J
>
N
L
v nh gi c phiu J c nhiu ri ro hn. Do ,
iu hon ton hp lgic l t l sinh li cn thit ca c phiu J cao hn c phiu L. Phn li
nhun b p cho ri ro cao hn s c cc nh u t c phiu nh gi l mo him nhiu hn.
Hn th na, nh chng ta c th d dng quan st trn hnh 3.7, i vi mi n v ca mi
chng khon trong tnh trng cn bng, chng ta c:

N
L
L
N
J
j
i k
i k
=

iu ny c ngha l trong tnh trng cn bng, nhng li nhun b p ri ro k vng ca
cc chng khon tng xng vi ri ro khng th a dng ho c ca chng. Nu s cn bng
ny khng xy ra, cc nh u t s bn nhng chng khon c phn li nhun b p ri ro k
vng trn mi n v ri ro khng th a dng ho c thp hn v mua nhng chng khon c
phn li nhun b p ri ro cao hn. Qu trnh ny s c tip tc cho n khi tt c nhng
chng khon c nhng li nhun b p ri ro cn bng vi ri ro khng th a dng ho c
ca chng.
* ng thng th trng chng khon (SML)
S cn bng ca th trng vn c thit lp khi cng thc (3.12) vn ng vi tt c cc
loi chng khon. V l danh mc vn u t th trng nm trn ng CML v n khng c ri
ro c th a dng ho, tc l ton b lch chun ca danh mc vn u t th trng l khng
th a dng ho c. Do , li nhun b p ri ro k vng trn mt c phiu lin quan n ri
ro khng th a dng ho s ngang bng vi li nhun b p ri ro k vng i vi danh mc
vn u t ca th trng, lin quan n lch chun ca danh mc vn u t ca th trng.
Tm li, v l danh mc vn u t ca th trng nm trn ng CML, do mi quan
h sau y phi nm trong tnh trng cn bng:

N
m
m
N
J
j i k i k

=
(3.13)
Phng trnh (3.13) l trng hp c bit ca phng trnh (3.12), trong M c thay
th cho chng khon L. Nhn c hai v ca phng trnh (3.13) vi
N
J
chng ta c:
( )
N
m
N
j
m J
i k 1 k = suy ra :
j
=
N
m
N
j
(3.14)
V nu chuyn i qua bn phi, chng ta rt ra:
ng thng th trng chng khon (SML):
J k = i + ( m k - i)
j
(3.15)

50
SML (Security Market Line) c nhng ng dng rt rng ri. N c th cho chng ta bit
rng t l sinh li cn thit ca mt c phiu bng t l sinh li t ri ro nht (j), cng vi phn li
nhun tng ng vi h s beta ca c phiu (). iu c ngha rng h s beta o lng mc
ri ro ca c phiu SML c th hin trn hnh 3.8.

Hnh 3.8. ng th trng cc loi chng khon (SML)
Cng cn lu rng, danh mc u t ca th trng nm trn ng thng ti im m
= 1, v vy h s beta ca danh mc u t ca th trng l phn t n v. iu ny tr nn r
rng hn khi chng ta nh li rng ri ro ca danh mc u t th trng l khng th a dng ho
c, ngha l

N
m
=
m
v
m
=
m
m
= 1
Nhng im ging v khc nhau gia CML v SML c trnh by trong bng 3.7
p
m
m
p
i k
i k

+ =

k
j
= i + ( k
m
- i)
j
1- L ng thng trnh by mt s cn bng gia t
l sinh li k vng v ri ro.
2- Cu trc t l sinh li k vng ti t l ti sut t
ri ro nht.
3- Tt c cc chng khon v danh mc u t ngoi
tr danh mc u t th trng u nm ngoi v
nm di CML. Ch danh mc u t th trng
hay nhng tp hp gia danh mc u t th
trng vi tch sn c ri ro thp nht nm trn
ng CML.
4- Ri ro c o lng bng lch chun
- Ging nh CML

- Ging nh CML

- Tt c cc chng khon v nhng
danh mc u t thm vo danh mc
u t vo danh mc u t th trng
nm trn SML.

- Ri ro c o lng bng h s
j

Bng 3.7: Nhng khc bit v ging nhau gia CML v SML khi th trng cn bng.

* ngha ca h s ri ro Beta.
Ri ro Beta c th c trnh by theo nhiu cch.
Trong phng trnh (3.14). Beta l t s v ri ro khng th a dng ho c ca mt
chng khon i vi lch chun ca danh mc u t th trng.
Chng hn, nu
m
= 10% v
N
= 7%,
Beta,
T l sinh li
k vng ( k ) SML
M
t

k
m
0


51
h s Beta ca c phiu l = 7/10 = 0,7 v
N
= 14, = 14/10 = 1,4
Gi s i = 4% v k
m
= 14%, mt c phiu vi = 0,7 s c t l sinh li cn thit l:
k

= 4 + (14 - 4) . 0,7 = 11%
Mt s gii thch thch hp hn v h s ri ro beta l n dng o lng nhy ca t
l sinh li ca mt c phiu khi tin ti t l sinh li ca danh mc u t th trng.
S trnh by d thy v nhy c th hin bng ng xin ca ng c trng
ca chng khon (hnh 3.8). ng c trng l mt ng hi quy tng xng vi t l sinh li
trn c phiu tin ti t l sinh li ca th trng. N c th c rt ra bng cch o du t l
sinh li ca chng khon i vi mt s k hn no tng phn vi ch s in hnh trn th
trng. V vy dc ca ng thng c rt ra l h s beta c tnh.
H s beta ca c phiu A (hnh 3.9A) l 1,5, ngha l c gi tr trn trung bnh tc l khi
t s sinh li th trng tng ln 10%, th t l sinh li c phiu A tng ln 15% v ngc li khi
t l sinh li trn th trng gim 10% th t l c phiu A gim 10%.

Hnh 3.9: ng c trng ca c phiu A v c phiu B

V l h s beta ca c phiu A >1 nn c phiu A c mc ri ro trn trung bnh v c
xp loi l c phiu ngc bi n tc ng ngc chiu vi nhng bin ng ca th trng , cn
khi th trng thay i 10%, t l sinh li ca c phiu B ch bin ng 5% bi c phiu B c h
s beta nh hn 1, hay c mc ri ro di trung bnh v c lit vo dng c phiu phng ng
(hnh 3.9B).
dc ca ng c trng l mt cch trnh by kh r rng v h s beta. Tuy nhin
cn c mt s cch th hin khc da trn khi nim h s tng quan, h s tng quan l s o
lng v chiu v cng ca mi quan h gia hai bin ngu nhin v gi tr ca n giao ng
gia 1 v +1. Tng quan m cho bit mi quan h trc tip gia cc bin s: Khi gi tr ca mt
bin tng ln th bin kia cng c xu hng tng ln v ngc li.
Mi quan h gia bin s mnh dn v tin ti chm dt 1 hay +1. Ngc li, mi
quan h yu dn th s tin ti v kt thc ti 0. Trong hnh 3.9, mi tng quan gia c phiu
A v th trng l cao bi cc im ri rc gn ng hi quy, cn mi quan h tng tc gia c
phiu B v th trng th kh yu. T l sinh li ca c phiu B v th trng l kh yu. T l
T l sinh li ca c
phiu A
T l sinh li ca th
trng (%)
dc = 1,5
+ 15
-10
+ 10 - 15
T l sinh li ca c
phiu B
T l sinh li ca th
trng (%)
dc = 0,5
+ 5
- -10
+10

- 5

52
sinh li ca c phiu i chch khi ng thng mt on ngn ch ra rng, t l sinh li ca c
phiu B khng c mi lin quan cht ch ti th trng.
Trong phm vi h thng CAPM mi tng quan gia t l sinh li ca c phiu v t l
sinh li trn danh mc u t th trng l rt quan trng . V l theo sau l ri ro khng th
a dng ho ca chng khon.

j
. =
N
j
(3.16)
im l s tng tc gia t l sinh li ca c phiu v t l sinh li trn danh mc u
t th trng. Bi v
j
v
j
N
/
m
nn phng trnh 3.16 c th s dng xc nh
j
nh sau:
Theo mc ri ro li nhun ca c phiu tu thuc lch chun ca n (
j
) v da trn
s tng tc vi t l sinh li ca danh mc u t th trng v l c
j
v
m
u lun dng nn
k hiu ca cng ging nh k hiu ca . Hu ht tt c mi c phiu u c tng tc dng
vi danh mc u t th trng v chng ta thy rng hu ht cc loi chng khon u c h s
dng
3.2.8. Tm quan trng ca m hnh CAPM i vi qun tr ti chnh.
ng gp trc tin vi m hnh CAPM i vi qun tr ti chnh l gip cho cc nh u
t c cch nh su sc, hiu r v ri ro. ng thi tp trung v ri ro ca mi loi c phiu ring
r, mn hnh CAPM cho php xem xt cc ri ro trong phm vi mt danh mc u t c a
dng ho tt.
Mt ng gp c th na ca m hnh l h s o lng beta mc d r rng m hnh
CAPM khng m t hon ton chnh xc, nhng c th ni rng h s beta l mt thnh phn
quan trng m t r rng v ri ro ca c phiu v l mt yu t quyt nh quan trng ca t l
sinh li cn thit. t c thnh cng, cc nh qun tr ti chnh cn hiu r nhng ng dng
ca m hnh CAPM trc khi a ra quyt nh u t. Cc nh u t nn hnh ng nhn danh
cc c ng v nhng ngi ang nm gi nhng danh mc u t c a dng ho tt. M
hnh CAPM l mt cng c hu hiu c tnh t l sinh li m cng chng u t i hi i
vi nhng ln u t mi.

TM TT

nh gi tri phiu v c phiu l mt trong nhng tnh hung c th ca vic p dng m
hnh chit khu dng tin v khi nim gi tr theo thi gian ca tin t. Nguyn tc chung ca
vic nh gi c phiu v tri phiu hay bt k mt ti sn ti chnh no khc l: trc tin m t
dng tin k vng ca ti sn ti chnh, k n quyt nh t sut li nhun m nh u t yu cu,
cui cng tnh gi tr hin ti ca dng tin k vng c c ca ti sn ti chnh . chnh l
gi tr ca ti sn ti chnh c xc nh theo m hnh nh gi. Tuy nhin, Gi ny l gi tr l
thuyt, cn trn th trng ti chnh, cc ti sn ti chnh c giao dch theo gi th trng. Kh
khn ln nht khi p dng m hnh DCF nh gi ti sn ti chnh l kh m t chnh xc c
dng tin v kh xc nh chnh xc t sut chit khu. Do vy, trong trng hp , cc gim
c ti chnh cn tham kho thm kt qu nh gi ca mt s k thut khc.
m
j
j
=

53
CU HI V BI TP N TP
1. Hy gii thch mi quan h gia t sut sinh li cn thit v mc ri ro ca tri phiu trn
th trng.
2. Hy gii thch ti sao m hnh m hnh nh gi c phiu cho rng gi tr ca c phiu bng
gi tr hin ti ca c tc k vng trong tng lai. Hy gii thch ti sao m hnh khng tnh
n yu t gi bn c phiu trong tng lai?
3. Khi li sut trn th trng tng, gi bn tri phiu s
a. tng b. gim
c. khng b nh hng d. Gi s tng i vi tri phiu khng tr li nh k.
4. i vi tri phiu ph tri, gi bn ca tri phiu trn th trng s
a. lun ln hn mnh gi. c. cao hn mnh gi, ch bng mnh gi ti thi im o hn
b. lun bng mnh gi d. thp hn mnh gi, ch bng mnh gi ti thi im o hn.
5. Hai tri phiu B5 v B10 cng mnh gi, cng li sut danh ngha, B5 c thi gian o hn
l 5 nm, B10 l 10 nm, khi li sut thay i th gi th trng
a. tri phiu B5 thay i nhiu hn b. tri phiu B10 thay i nhiu hn
c. c hai tri phiu khng thay i d. c hai u tng
6. Gi ca c phiu trn th trng ph thuc vo
a. li sut trn th trng b. mc ri ro
c. tm l nh u t d. tt c cc yu t trn
7. Khi mt cng ty tr c tc, gi th trng ca c phiu ngay sau thi im tr c tc s
a. tng. b. gim
c. khng i d. tng sau gim
8. Cng ty ABC d tnh pht hnh tri phiu mnh gi 20 triu ng vi li sut 8%/ nm. Li
c tr mi nm mt ln vo cui nm v vn gc c tr mt ln sau 10 nm k t khi
pht hnh.
a. Hy tnh gi pht hnh ca c phiu ni trn bit rng li sut m nh u t yu cu l k
d
=
12%/nm. Gi nh thm rng chi ph pht hnh tri phiu l 1%, khi chi ph huy ng
vn ca bng tri phiu ca cng ty s l bao nhiu?
b. Khng cn tnh ton, hy tr li xem tri phiu ni trn c pht hnh ngang mnh gi, di
mnh gi hay trn mnh gi? Ti sao?
9. Mt nh u t c nhn hin ang nm gi 3 loi c phiu. C phiu SAM, AGF v REE
hin ang tr c tc ln lt l 1.600, 2.400 v 1.200 . Theo k vng ch quan ca nh
u t ny th c phiu SAM s c chi tr c thc ti thiu mc ny mi trong di hn.
C phiu AGF s chi tr c tc vi mc tng trng 10% trong vng 3 nm ti, sau s
duy tr mc tng trng c tc mc ti thiu mi mi trong l 6% /nm trong di hn. C
phiu REE s chi tr c tc vi mc tng trng 12% vo nm ti sau s l 10% trong
vng 5 nm (c ngha l cho n ht nm th 6).Sau t l tng trng c tc s bng 0.
a. Vi t sut li nhun yu cu k
e
= 12%, hy cho bit gi ca mi c phiu l bao nhiu?
Gi l gi l thuyt hay gi th trng?
b. Hy tnh li gi ca ba c phiu ni trn nu nh c lm pht xy ra khin cho t sut li
nhun yu cu k
e
tng thm mt mc bng t l lm pht l 7%.

Chng IV: C cu ngun vn v chi ph s dng vn.

54
CHNG IV
C CU NGUN VN V CHI PH S DNG VN

GII THIU
Vn l mt iu kin tin quyt cho mt doanh nghip c th ra i v hot ng. Mi
mt loi ngun vn u c chi ph s dng nht nh. Do vy , c th huy ng , qun l v s
dng c hiu qu ngun vn ca mnh, doanh nghip phi nghip cu chi ph ca tng ngun vn
c th t xc nh cho mnh mt c cu vn hp l ph hp vi tng iu kin c th, tng
giai on c th ca doanh nghip. Chng ny cp n nhng ni dung chnh bao gm:
- C cu ngun vn v cc nhn t nh hng n c cu ngun vn ca doanh nghip
- n by kinh doanh v n by ti chnh cng nh cch phn tch ra quyt nh
khi no th s dng n by
- Chi ph s dng cc ngun vn ca doanh nghip.

NI DUNG
4.1. C CU NGUN VN V H THNG N BY
4.1.1. Ngun vn v c cu ngun vn ca doanh nghip
Nu xt t gc quyn s hu l vn thuc s hu th vn kinh doanh ca doanh nghip
c hnh thnh t hai ngun: ngun vn ch s hu v cc khon n phi tr.
Ngun vn ch s hu l s vn thuc s hu ca ch doanh nghip
(doanh nghip Nh nc, ch s hu l Nh nc, doanh nghip c phn th ch s hu l nhng
ngi gp vn ). Khi doanh nghip mi c thnh lp th vn ch s hu do cc thnh vin
ng gp v hnh thnh vn iu l. Khi doanh nghip ang hot ng, ngoi vn iu l cn c
mt s ngun vn khc cng thuc ngun vn ch s hu nh: li nhun khng chia, qu u t
pht trin, qu d phng ti chnh
Cc khon n phi tr bao gm cc khon vay ( vay ngn hn, vay di hn), cc khon
phi thanh ton cho cn b cng nhn vin, phi tr np ngn sch, phi tr nh cung cp v mt
s khon phi tr, phi np khc.
Thnh phn v t trng tng ngun vn so vi tng ngun vn ti mt thi im gi l c
cu ngun vn. Mt s cu ngun vn hp l phn nh s kt hp hi ho gia n phi tr vi
vn ch s hu trong iu kin nht nh. Khi tnh c cu ngun vn ngi ta c bit ch ti t
trng gia cc khon n phi tr vi tng ngun vn (gi l h s n ) v t trng gia ngun vn
ca ch s hu vi tng ngun vn (gi l h s vn ch s hu).
H s n = N phi tr /Tng ngun vn (4.1)
H s vn ch s hu = Ngun vn ch s hu / Tng ngun vn (4.2)
H s n phn nh trong mt ng vn kinh doanh bnh qun m doanh nghip ang s
dng c my ng c hnh thnh t cc khon n. Tng t, h s vn ch s hu phn nh
trong mt ng vn kinh doanh m doanh nghip ang s dng c my ng vn ca ch s hu.
phn nh mi quan h gia hai ngun vn ny ngi ta cn dng h s m bo n:

55
H s m bo n = Ngun vn ch s hu / N phi tr (4.3)
H s ny phn nh c mt ng vn vay n c my ng vn ch s hu m bo; thng
thng h s ny khng nn nh hn 1. Mt khc do cc khon n v ngun vn ch s hu hp
thnh tng ngun vn kinh doanh nn mi quan h gia hai ngun vn ny cn c phn nh
qua cng thc:
H s n = 1 - H s vn vn ch s hu
Hoc: H s vn ch s hu = 1 - H s n
C cu ngun vn ca doanh nghip l quan h v t trng gia n vo vn ch s hu.
C cu ngun vn ca doanh nghip thng bin ng trong cc chu k kinh doanh v c th nh
hng tch cc n li ch ca ch s hu. V vy vic xem xt la chn iu chnh c cu ngun
vn ti u lun l mt trong cc quyt nh ti chnh quan trng ca ch doanh nghip. Nhn vo
cc h s phn nh c cu ngun vn c th cho thy mt cch khi qut chnh sch ti tr vn
kinh doanh, mc an ton hoc ri ro trong kinh doanh nh th no Nhng ni dung ny s
c trnh by trong phn tip theo v n by ti chnh.
4.1.2 Cc nhn t nh hng ti c cu ngun vn ca doanh nghip.
Trong thc t, cc doanh nghip cc ngnh khc nhau, thm ch cc doanh nghip trong
cng mt ngnh cng c c cu vn cch bit rt xa, s cch bit ny, phn nh mt s iu kin
nh: s dao ng ca doanh thu, c cu ti sn, thi ca ngi cho vay v mc chp nhn
ri ro ca ngi lnh o.
- S n nh ca doanh thu v li nhun: C nh hng trc tip ti quy m ca vn huy
ng. Khi doanh thu n nh s c ngun lp qu tr n n hn, khi kt qu kinh doanh c li
s l ngun tr li vay. Trong trng hp ny t trng ca vn huy ng trong tng s vn ca
doanh nghip s cao v ngc li.
- C cu ti sn: Ton b ti sn ca doanh nghip c th chi ra ti sn lu ng v ti
sn c nh. Ti sn c nh l loi ti sn c thi gian thu hi vn di, do m n phi c u
t bng ngun vn di hn (vn ch s hu v vay n di hn). Ngc li, ti sn lu ng s
c u t mt phn ca ngun vn di hn, cn ch yu l ngun vn ngn hn.
- c im kinh t k thut ca ngnh; Nhng doanh nghip no c chu k sn xut di ,
vng quay ca vn chm th c cu vn s nghing v vn ch s hu ( hm m, khai thc, ch
bin ) Ngc li nhng ngnh no c mc nhu cu v loi sn phm n nh, t thng trm
vng quay ca vn nhanh ( dch v, bn bun) th vn c ti tr t cc khon n s chim t
trng ln.
- Doanh li vn v li sut vn huy ng: Khi doanh li vn ln hn li sut vn vay s
l c hi tt nht gia tng li nhun doanh nghip , do khi c nhu cu tng vn ngi ta
thng chn hnh thc ti tr t vn vay, t th trng vn. Ngc li, khi c doanh li nh hn
li sut vay th cu trc vn li nghing v vn ch s hu.
- Mc chp nhn ri ro ca ngi lnh o: Trong kinh doanh phi chp nhn mo
him c ngha l phi chp nhn s ri ro, nhng iu li ng ngha vi c hi gia tng li
nhun (mo him cng cao th ri ro cng nhiu nhng li nhun cng ln). Tng t trng ca vn
vay n, s tng mc mo him, bi l ch cn mt s thay i nh v doanh thu v li nhun
theo chiu hng gim st s lm cho cn cn thanh ton mt thng bng, nguy c ph sn s
hin thc.

56
- Thi ca ngi cho vay: Thng thng ngi cho vay thch cc doanh nghip c cu
trc vn nghing v vn ch s hu hn, bi l vi cu trc ny n ha hn s tr n ng hn,
mt s an ton ca ng vn m h b ra cho vay. Khi t l vn vay n qu cao s lm gim
tn nhim ca ngi cho vay, do ch n s khng chp nhn cho doanh nghip vay thm.
4.1.3. H thng n by
a. n by kinh doanh (OL Operating Leverage).
n by kinh doanh (cn c gi l n by hot ng) phn nh mi quan h t l gia
chi ph c nh v chi ph bin i. n by s cao trong cc doanh nghip c chi ph c nh ln
hn chi ph bin i, ngc li n by kinh doanh s thp nu chi ph c nh nh hn so vi chi
ph bin i. n by kinh doanh cho thy cch thc s dng chi ph trong hot ng kinh doanh
ca doanh nghip nh th no.
Mt doanh nghip c n by kinh doanh cao th ch cn mt s thay i nh ca doanh
thu hoc sn lng hng ho tiu th c th dn n s thay i ln v li nhun trc thu v li
vay ca doanh nghip, v li nhun trc thu v li vay ca doanh nghip s rt nhy cm vi
mc s dng chi ph c nh trong mi quan h vi chi ph bin i v quy m kinh doanh ca
doanh nghip.
Mc nh hng ca n by kinh doanh n li nhun trc thu v li vay ca doanh
nghip c xc nh theo cng thc sau:
T l thay i li nhun trc thu v li vay Mc nh hng ca
n by hot ng
=
T l thay i ca doanh thu ( hoc sn lng tiu th)

(4.4)
Hay:
TR
EBIT
DOL
=
%
%

Trong :
- DOL (Decree of Operating Leverage) l mc nh hng ca n by kinh
doanh.
- % EBIT l T l thay i li nhun trc thu v li vay (EBIT- Earning Before
Interest and Tax)
- % TR l T l thay i ca tng doanh thu (TR- Total Revenue)
Nh vy mc nh hng ca n by kinh doanh phn nh mc thay i v li nhun
trc thu v li vay do kt qu t s thay i ca doanh thu tiu th ( hoc sn lng hng ho
tiu th). Ni mt cch khc n cho thy doanh thu ( hoc sn lng ) tiu th thay i 1% th li
nhun trc thu v v li vay s thay i bao nhiu %.
C th xc nh cng thc v mc nh hng ca n by kinh doanh nh sau:
Nu gi : F l tng chi ph c nh ( khng c li vay)
v l chi ph bin i 1 sn phm
p l gi bn mt sn phm
Q l s lng sn phm tiu th
EBIT: Li nhun trc thu v li vay
Khi tiu th c Q
0
sn phm ta s t c li nhun trc thu v li vay l EBIT
0

EBIT
0
= Doanh thu - Chi ph
= ( Q
0
x P ) - ( F + Q
0
x v) = Q
0
( p-v) - F

57
Nu tiu th c Q
1
sn phm ( Q
1
> Q
0
) khi ta c li nhun trc thu v li vay l
EBIT
1
.
EBIT
1
= Doanh thu - Chi ph
= (Q
1
x p) - ( F + Q
1
x v) = Q
1
( p-v) - F
Nu ta gi Q = Q
1
- Q
0
th
EBIT = EBIT
1
- EBIT
0
= Q
1
(p-v) - F (Q
0
(p-v) F)
= Q
1
( p-v) - Q
0
( p-v) = (Q
1
-Q
0
) ( p-v) = Q( p-v)
Khi mc nh hng ca n by kinh doanh DOL mc sn lng Q
0
theo cng
thc (4.4) c xc nh nh sau:
Li nhun/ Li nhun gc
EBIT / EBIT
0

Mc nh hng ca n
by kinh doanh (DOL)

=
Sn lng / Sn lng gc

x
Q / Q
0

=
[ ] [ ]
F v g Q
v g Q
Q Q
F v g Q v g Q

=

) (
) (
/
) ( / ) (
0
0
0
0
(4.5)
Nh vy, mc nh hng ca n by kinh doanh t trng tm vo nh ph v t l
thun vi nh ph.
V d: C 2 doanh nghip C v D cng sn xut mt loi sn phm, n gi l 1000 /sp.
Doanh nghip C c chi ph c nh khng k li vay l 30 triu, chi ph kh bin cho mt sn
phm l 600/sp. Cn doanh nghip D c chi ph bt bin khng k li vay l 60triu chi ph kh
bin l 300/sp.
Khi sn lng tiu th ca c C v D u t mc Q
0
= 100.000sn phm th EBIT
0
(C)
=EBIT
0
(D). C th thy iu ny qua kt qu tnh ton:
EBIT
0
(C) = (100.000 x 1.000) - (30.000.000 + 100.000 x 600) = 10.000.000
EBIT
0
(D) = (100.000 x 1.000) - (60.000.000 + 100.000 x 300) = 10.000.000
Nhng mc nh hng ca n by kinh doanh ca D s ln hn mc nh hng
n by kinh doanh ca C. p dng cng thc (4.5) ta c:
Mc nh hng ca n by
kinh doanh ca C
4
000 . 000 . 30 ) 600 000 . 1 ( 000 . 100
) 600 000 . 1 ( 000 . 100
=

=

Mc nh hng ca n by
kinh doanh ca D
7
000 . 000 . 60 ) 300 000 . 1 ( 000 . 100
) 300 000 . 1 ( 000 . 100
=

=
V vy, khi sn lng tng ln 10% th li nhun ca C tng ln 4 x 10% = 40% cn li
nhun ca D li tng 7 x 10% = 70% . Tht vy, s li nhun t c ca tng doanh nghip l:
EBIT
1
(C) = (100.000 x 110% x 1.000) - (30.000.000 + 100.000 x 110% x 600) =
14.000.000
EBIT
1
(D) = (100.000 x 110% x 1.000) - (60.000.000 + 100.000 x 110% x 300) =
17.000.000
n by kinh doanh l cng c c cc nh qun l doanh nghip s dng gia tng
li nhun. doanh nghip trang b TSC hin i, nh ph rt cao, bin ph rt nh, th sn lng
ha vn rt ln. Nhng mt khi vt qu sn lng ha vn th mc tc ng ca n by

58
rt ln. Do , ch cn mt s thay i nh ca doanh thu hoc sn lng tiu th (v d 10%)
cng lm li nhun tng ln (70% v c mc nh hng ca n by kinh doanh l 7).
T cng thc (4.4) chng ta c cng thc o lng s tc ng ca n by kinh doanh
n s thay i li nhun trc thu v li vay nh sau:
T l thay i li
nhun trc thu v
li vay (%EBIT)

=
Mc nh hng
ca n by kinh
doanh (DOL)

x
T l thay i ca
doanh thu hoc sn
lng tiu th (%TR)
Khi nim n by kinh doanh cung cp cho cc nh qun l doanh nghip mt cng c
d kin li nhun. Nu doanh thu ca doanh nghip tng ln vt qu sn lng ha vn th
ch cn tng ln mt t l nh v doanh thu l c th tng ln mt t l ln hn v li nhun.
Cn lu rng s dng n by kinh doanh cng nh "con dao hai li". Chng ta bit
n by kinh doanh ph thuc vo nh ph, nhng khi cha vt qu sn lng ha vn, cng
mt mc sn lng th doanh nghip no c nh ph cng cao, l cng ln. Vn v d trn, gi
nh, c 2 doanh nghip C v D u t sn lng Q
0
= 50.000 sn phm th:
- Doanh nghip C l l:
EBIT (C) = (50.000 x 1.000) - (30.000.000 + 50.000 x 600) = - 10.000.000
- Doanh nghip D l l:
EBIT(D) = (50.000 x 1.000) - (60.000.000 + 50.000 x 300) = - 25.000.000
iu ny gii thch ti sao cc doanh nghip phi phn u t c sn lng ha
vn. Khi vt qu sn lng ha vn th n by kinh doanh lun lun dng v n nh hng
tch cc ti s gia tng li nhun.
b. n by ti chnh (FL - Financial Leverage).
* Khi nim.
n by ti chnh l mi quan h gia tng s n v tng s vn hin c. i khi ngi ta
cn gi l h s n. Thng qua h s n ngi ta cn xc nh c mc gp vn ca ch s
hu vi s n vay, n c mt v tr v tm quan trng c bit v c coi nh mt chnh sch ti
chnh ca doanh nghip.
Nu gi: E (Equity) l tng s vn ch s hu (bnh qun)
D( Debts) l tng s n (bnh qun)
A l tng s vn kinh doanh (A = E + D)
H
D
l h s n
Th h s n (H
D
) c xc nh l H
D
=
A
D
(4.6)
H s ny phn nh trong mt ng vn m doanh nghip hin ang s dng c my ng
c hnh thnh t cc khon n. Khi mc gp vn ca ch s hu (Hc) s l: H
E
= 1 H
D

Khi H
D
cng ln th ch s hu cng c li v khi ch s hu ch phi ng gp mt
lng vn t, nhng c s dng mt lng ti sn ln. c bit khi doanh nghip to ra li
nhun trn cc khon n ln hn so vi s tin li phi tr th phn li nhun dnh cho ch s hu
s gia tng rt nhanh. iu ny c chng minh nh sau:
Gi R
E
l doanh li vn ch s hu.
R
A
l doanh li tng s vn kinh doanh.

59
NI (Net Income) l li nhun rng (li nhun sau thu).
Ta c
E
NI
R
E
= (4.7)
Ch tiu ny phn nh s li nhun rng thu c t mt ng vn ch s hu.
V A = E +D nn E = A - D
Vy R
E
=
D
A A
H
R
A
D
R
A
D A
A
NI
D A
NI
E
NI
=
1
1
(4.8)
T cng thc (4.8) ta thy, khi thu nhp t li nhun rng ca mt ng vn khng i,
h s n cng cao (vn vay n cng nhiu), th thu nhp t li nhun rng ca mt ng vn ch
s hu cng ln. V vy, ngi ta cn gi h s Hv l n by ti chnh (n cn n) v dng n
khuych i thu nhp ca mt ng vn ch s hu.
Cng nh s dng n by kinh doanh, s dng n by ti chnh nh s dng "con dao
hai li". Nu tng ti sn khng c kh nng sinh ra mt t l li nhun ln b p cc chi
ph tin li vay n phi tr th doanh li vn ch s hu lm ra phi dng b p s thiu ht
ca li vay phi tr. Do vy thu nhp ca ch s hu s cn li rt t so vi s tin ng l ch s
hu c hng. C th thy iu ny nh sau:
H s sinh li ca tng vn kinh doanh (hay cn gi l mc doanh li trc thu v li
vay ca tng vn kinh doanh ) l:
xA R EBIT
A
EBIT
R
A A
= =
Li tin vay phi tr l: D x r
Bin i cng thc:
E
t r D EBIT
E
NI
R
E
%) 1 ( ) (
= =

[ ] [ ]
%) 1 (
) ( ) (
%) 1 (
)
t
E
r D E D R
t
E
r D A R
A A

+
=

=

%) 1 (
) ( ) ( ) (
t
E
r D E R D R
A A

+
=

%) 1 ( ) ( t r R
E
D
R
A A

+ =
(4.9)
Trong cng thc (4.9) ta thy (1-t%) l mt hng s. Do vy doanh li vn ch s hu ch
ph thuc vo li sut tin vay (r), h s sinh li ca tng vn kinh doanh (P'
0
) v t l gia ti
sn c ti tr bng vn vay vi ti sn c ti tr bng vn ch s hu
E
D
, trong
E
D

l mt s khng m.
V vy:
- Nu R
A
> i th thu nhp rng ca mt ng vn ch s hu bng h s sinh li ca tng
vn kinh doanh cng thm mt lng l:
) ( i R
E
D
A

(sau thu). Trong trng hp ny ngi ta
gi l n by ti chnh dng.

60
- Nu R
A
< i th thu nhp rng ca mt ng vn ch s hu bng h s sinh li ca tng
vn kinh doanh tr i mt lng l:
) ( i R
E
D
A

(sau thu). Trong trng hp ny ngi ta gi l
n by ti chnh m.
Cn ch rng doanh nghip c th huy ng cc khon n t nhiu ngun (vay ngn
hng, pht hnh tri phiu, tn phiu, cc khon chim dng). Trong , cc khon chim dng
(phi tr nh cung cp, phi thanh ton vi cn b cong nhn vin, cc khon phi np ngn
sch) doanh nghip c s dng nhng khng phi tr li (r = 0), do vy n by ti chnh ca
doanh nghip trong trng hp ny lun lun dng.
Kh nng tng li nhun cao l iu mong c ca cc ch s hu, trong n by ti
chnh l mt cng c thng c cc nh qun l s dng. Nhng n by ti chnh va l mt
cng c tch cc cho vic khuych i li nhun rng trn mt ng vn ch s hu, va l mt
cng c km hm s gia tng . S thnh cng hay tht bi ny ty thuc vo trnh qun l
ca ch s hu khi la chn c cu ti chnh.
V du: C 3 doanh nghip, cng sn xut mt loi sn phm, cng trn mt th trng v
cc iu kin ging nhau, nhng ch khc nhau c cu vn nh sau:
X Y Z Doanh nghip
C cu Vn (Tr.) C cu
vn
Vn
(Tr.)
C cu
vn
Vn
(Tr.)
C cu
vn
1. Vn ch s hu 1.000 100% 500 50% 250 25%
2. Vn vay 0 0% 500 50% 750 75%
Cng 1.000 100% 1.000 100% 1.000 100%

Khi li sut ngn hng nm n nh v bng 8% nm, nu doanh li vn kinh doanh trc
li v thu thay i: 4%, 8%, 16 % th doanh li rng vn ch s hu s thay i nh th no (bit
thu sut thu TNDN l 28%).
Da vo cng thc (8.9) ta xc nh c doanh li vn ch s hu thay i theo s bin
ng ca doanh li trc li v thu.
* Doanh nghip X:
- Khi R
A
= 4%, R
E
= % 88 , 2 %) 28 1 ( %) 8 % 4 (
1000
0
% 4 =
+ x
- Khi R
A
= 8%, R
E
= % 76 , 5 %) 28 1 ( %) 8 % 8 (
1000
0
% 8 =
+ x
- Khi R
A
=16 %, R
E
= % 72 , 0 %) 28 1 ( %) 8 % 16 (
1000
0
% 10 =
+ x
Nhn xt: i vi doanh nghip X, c h s n bng khng. Do , doanh li vn ch s
hu tng gim cng tc vi doanh li vn trc li v thu.
*. Doanh nghip Y:
- Khi R
A
= 4%, R
E
= % 0 %) 28 1 ( %) 8 % 4 (
500
500
% 4 =
+ x
- Khi R
A
= 8%, R
E
= % 76 , 5 %) 28 1 ( %) 8 % 8 (
500
500
% 8 =
+ x

61
- khi ra = 16%, R
E
= % 52 , 11 %) 28 1 ( %) 8 % 16 (
500
500
% 10 =
+ x
Nhn xt: Doanh nghip Y c h s n 50%
- Khi R
A
gim t 8% xung 4% (gim 50%) th doanh li vn ch s hu gim 100% (r
E

= 0%)
- khi R
A
tng t 8% ln 16% (tng 100%) th doanh li vn ch s hu tng 100% (t
5,76% ln 11,52%)
*. Doanh nghip Z:
- Khi R
A
= 4%, R
E
= % 76 , 5 %) 28 1 ( %) 8 % 4 (
250
750
% 4 =
+ x
- Khi R
A
= 8%, R
E
= % 76 , 5 %) 28 1 ( %) 8 % 8 (
250
750
% 8 + =
+ x
- Khi R
A
= 16%, R
E
= % 8 , 28 %) 28 1 ( %) 8 % 16 (
250
750
% 16 =
+ x
Nhn xt: Doanh nghip Z c h s n 75%
- Khi R
A
gim t 8% xung 4% (gim 50%) th doanh li vn ch s hu gim 200% (t
5,76% xung 5,76%)
- Khi R
A
tng t 8% ln 16% (tng 100%) th doanh li vn ch s hu tng 500% (t
5,76% ln 28,8%)
4.1.4. Mc nh hng ca n by ti chnh (DFL- Degree of Financial Leverage).
n by ti l ch tiu nh gi chnh sch vay n ca doanh nghip v c s dng
trong iu hnh hot ng ti chnh ca doanh nghip. V li vay phi tr khng i khi sn lng
thay i, do n by ti chnh s rt nh trong cc doanh nghip c h s n thp. Nhng
doanh nghip khng mc n (h s n bng khng) s khng c n by ti chnh. Nh vy, n
by ti chnh t trng tm vo h s n. Khi n by ti chnh cao, th ch cn mt s thay i
nh v li nhun trc thu v li vay cng c th lm thay i vi mt t l cao hn v doanh li
vn ch s hu, ngha l doanh li vn ch s hu rt nhy cm khi li nhun trc thu v li
vay bin i.
Nh vy, mc nh hng ca n by ti chnh c nh ngha nh l t l thay i
v doanh li vn ch s hu pht sinh do s thay i v li nhun trc thu v li vay phi tr.
N phn nh nu li nhun trc thu v li vay thay i 1% th doanh li vn ch s hu (t
sut li nhun vn ch s hu- r
E
) s thay i bao nhiu %. T l thay i ca doanh li vn ch
s hu chnh bng t l thay i ca thu nhp ca c phiu (EPS-Earning Per Share) v thu nhp
ca c phiu chnh bng li nhun rng chia cho s lng c phiu ang lu hnh.
T l thay i doanh li vn ch s hu Mc nh hng ca
n by ti chnh (DFL)

=

T l thay i li nhun trc thu v li vay

(4.10)
Nu ta gi I l li vay phi tr
Khi mc nh hng ca n by ti chnh DFL c o bng cng thc sau:

I F v p Q
F v p Q
DFL

=
) (
) (
0
0
(4.11)

62
C th chng minh nh sau:
Khi tiu th c Q
0
sn phm doanh nghip t c li nhun trc thu v li vay l
EBIT
0
.
EBIT
0
= (Q
0
x p) ( F+ Q
0
x v) = Q
0
( p-v) F
Li nhun sau thu l: [ Q
0
( p-v) F I ] x ( 1-t%)
V t doanh li vn ch s hu l:
R
E 0
= %) 1 (
) (
0
t
E
I F v p Q

Khi tiu th c Q
1
sn phm ( gi s Q
1
> Q
0
) ta c Q = Q
1
- Q
0
V doanh nghip t c li nhun trc thu v li vay l EBIT
1

EBIT
1
= (Q
1
x p) (F+Q
1
x v) = Q
1
(p-v) F
Vy P = EBIT
1
EBIT
0
= Q
1
(p-v) F - Q
0
(p-v) + F
= (Q
1
Q
0
) (p-v) = Q(p- v)
V doanh li vn ch s hu mc sn lng Q
1
l :
R
E1
= %) 1 (
) (
1
t
E
I F v p Q

Mc gia tng doanh li vn ch s hu c xc nh:
R
E
= R
E
R
E

= %) 1 (
) (
1
t
E
I F v p Q

- %) 1 (
) (
0
t
E
I F v p Q

= %) 1 (
) (
1
t
E
v p Q

- %) 1 (
) (
0
t
E
v p Q

=
%) 1 (
) )( (
0 1
t
E
v p Q Q

= %) 1 (
) (
t
E
v p Q

Vy t l thay i v doanh li vn ch s hu khi sn lng thay i l:
%) 1 (
) (
%) 1 (
) (
0 0
t
E
I F v p Q
t
E
v p Q
R
R
A
A

=
I F v p Q
v p Q

) (
) (
0
(a)
Vy t l thay i v li nhun trc thu v li vay khi sn lng thay i l:
F v p Q
v p Q
EBIT
EBIT

=
) (
) (
0 0
(b)
T (a) v ( b) ta tnh c mc nh hng ca n by ti chnh:
I F v p Q
F v p Q
F v p Q
v p Q
I F v p Q
v p Q
EBIT
EBIT
R
R
DFL
A
A

=

=
=
) (
) (
) (
) (
) (
) (
0
0
0
0
0
0


63
Cn lu rng khi li nhun trc thu v li vay khng ln trang tri li vay th
doanh li vn ch s hu b gim st. Nhng khi li nhun trc thu v li vay ln
trang tri li vay phi tr th ch cn mt s gia tng nh v li nhun trc thu v li vay cng
mang li mt bin ng ln v doanh li vn ch s hu.
V d: Doanh nghip X c sn lng tiu th l 70.000 sn phm vi gi bn 1000/1sp ;
chi ph bin i cho mt sn phm l 300 ng v tng chi ph c nh l 30 triu ng khng
bao gm li vay. Chi ph li vay phi tr trong k l 5 triu ng . Mc nh hng ca n by ti
chnh l
100.000 x ( 1000-300)
DFL =

x
100.000 x ( 1000-300) 30.000.000 5.000.000

= 2

iu c ngha rng, c tng 1% li nhun trc thu v li vay th doanh li vn ch
s hu s tng 2%.
4.1.5. n by tng hp (DTL Degree of Total Leverage).
n by kinh doanh phn nh mi quan h gia chi ph c nh v chi ph bin i. Mc
nh hng ca n by kinh doanh s rt ln nhng doanh nghip c chi ph bt bin cao
hn chi ph kh bin. Nhng n by kinh doanh ch tc ng ti li nhun trc thu v li vay,
bi l h s n khng nh hng ti ln ca n by kinh doanh.
Cn mc nh hng ca n by ti chnh ch ph thuc vo h s n, khng ph
thuc vo kt cu chi ph c nh v chi ph bin i ca doanh nghip. Do , n by ti chnh
tc ng ti li nhun sau thu v li vay. V vy, khi nh hng ca n by kinh doanh chm
dt th nh hng ca n by ti chnh s thay th khuych i doanh li vn ch s hu khi
doanh thu thay i . V l ngi ta c th kt hp n by kinh doanh v n by ti chnh
thnh mt n by tng hp. Mc nh hng ca n by tng hp ( DTL) c xc nh nh
sau:
Mc nh hng ca
n by tng hp (DTL) x
Mc nh hng
ca n by kinh
doanh (DOL)
x
Mc nh hng ca
n by ti chnh (DFL)

I F v p Q
v p Q
I F v p Q
F v p Q
F v p Q
v p Q
DTL

=

=
) (
) (
) (
) (
) (
) (
0
0
0
0
0
0
(4.12)
Mc nh hng ca n by tng hp phn nh mc nhy cm ca li nhun vn
ch s hu i vi s thay i ca doanh thu. Ni cch khc, nu doanh thu thay i 1% th li
nhun vn ch s hu s thay i bao nhiu %.
V d: Hai doanh nghip Bu in A v B cng kinh doanh mt mt hng nhng c cu
vn v kt cu chi ph khc nhau nh sau:
C cu vn ca hai doanh nghip:
Doanh nghip A Doanh nghip B Doanh nghip
Vn kinh doanh Gi tr C cu Gi tr C cu
Cc khon n 60.000$ 60% 50.000$ 50%
Vn ch s hu 40.000$ 40% 50.000$ 50%
Cng: 100.000$ 100% 100.000$ 100%


64
Kt cu chi ph ca hai doanh nghip
Ch tiu Doanh nghip A Doanh nghip B
Tng chi ph c nh ( khng c li 50.000$ 30.000$
Chi ph kh bin 1 sn phm 30$ 50$
Gi bn 1 sn phm 90$ 90$
Bit li sut vay trn th trng hin hnh l i = 10%, v thu sut thu TNDN l 28%.
- Khi sn lng tiu th 1.000 sn phm, mc nh hng ca n by tng hp ca
doanh nghip A v doanh nghip B l:
1.000 x ( 90-30) Mc nh hng
ca n by tng
hp ca DNA
=
1.000 x ( 90-30) 50.000 60.000x10%
= 15

1.000 x ( 90-50) Mc nh hng
ca n by tng
hp ca DNB
=
1.000 x ( 90-50) 30.000 50.000x10%
= 8

- Khi sn lng tiu th 1.000 sn phm th li nhun trc thu v li vay ca doanh
nghip A v doanh nghip B l:
EBIT(A) = (1.000 x 90) (50.000+1.000 x 30) = 10.000$
EBIT(B) = (1.000 x 90) (30.000+1.000 x 50) = 10.000$
p dng cng thc trn ta tnh c doanh li vn ch s hu ca doanh nghip A v
doanh nghip B l:
% 2 , 7 %) 28 1 ( % 10
000 . 100
000 . 10
000 . 40
000 . 60
000 . 100
000 . 10
) ( =
+ = A R
E

% 2 , 7 %) 28 1 ( % 10
000 . 100
000 . 10
000 . 50
000 . 50
000 . 100
000 . 10
) ( =
+ = B R
E

Nh vy R
E
(A) = R
E
(B) = 7,2 %
Nhng khi sn lng tiu th ca c hai doanh nghip A v doanh nghip B u tng
30%, th doanh li vn ch s hu ca doanh nghip A c tc tng nhanh hn doanh li vn
ch s hu ca doanh nghip B, bi v n by tng hp ca doanh nghip A ln hn n by
tng hp ca doanh nghip B ( 15 >8).
R
E
(A) = 7,2 % + 7,2 % x 15x 30 % = 39,6 %
R
E
(B) = 7,2 % + 7,2 % x 8 x 30% = 24,48%
Tc tng doanh li vn ch s hu ca doanh nghip A tng xng vi mc tng sn
lng tiu th 30% l 5,5 ln ( )
% 2 , 7
% 6 , 39
trong khi doanh nghip B ch c 3,4 ln ( )
% 2 , 7
% 48 , 24
.
Ch : C th tnh doanh li vn ch s hu ca doanh nghip A v doanh nghip B
trong trng hp ny theo cch khc.
Khi sn lng tng 30% th li nhun trc thu v li vay ca doanh nghip A v doanh nghip
B l:
EBIT (A) = (1.000x1,3x 90) (50.000+1.000 x 1,3 x 30) = 28.000$
EBIT (B) = (1.000x1,3x90) (30.000+1.000 x 1,3 x 50) = 22.000$

65
p dng cng thc (8.9) ta c:
% 6 , 39 %) 28 . 1 ( % 10
000 . 100
000 . 28
000 . 40
000 . 60
000 . 100
000 . 28
) ( R
E
=
+ = A
% 48 , 24 %) 28 . 1 ( % 10
000 . 100
000 . 22
000 . 50
000 . 50
000 . 100
000 . 22
) ( R
E
=
+ = B
Hai kt qu ng nhin phi bng nhau.
4.2. CHI PH S DNG VN
4.2.1. Khi nim.
Doanh nghip l mt php nhn kinh t v ang s dng mt lng ti sn nht nh.
Lng ti sn ny c hnh thnh t nhiu ngun vn khc nhau: vay ngn hng, pht hnh tri
phiu, tn phiu, vn gp ca cc c ng c quyn s dng cc ngun vn ny, doanh
nghip phi tr cho ch s hu ca cc ngun vn mt lng gi tr nht nh, l gi ca
vic s dng cc ngun ti tr hay chi ph s dng vn . Mi mt ngun ti tr ( vn huy ng,
hay vn ch s hu ) u c mt gi s dng khc nhau. Trong nn kinh t th trng t gc
kinh doanh ca ngi ch s hu c th ni gi ca vic ti tr bng mt hnh thc no ( v
d: tri phiu, c phiu u i hoc c phiu thng, li nhun li khng chia) chnh l mc
doanh li cn phi t c v khon u t ngun ti tr di hnh thc la chn gi
c mc doanh li ( hoc thu nhp) khng i cho ch s hu. T y khi nim gi ca vic ti
tr bng mt hnh thc no thch hp hn l ch yu cu v mc doanh li i hi phi t
c trong k kinh doanh. Khi tnh ton, chi ph s dng vn ng vai tr nh l t l chit khu
lm cn bng lng vn m doanh nghip c quyn s dng hm nay vi cc khon tin (gc v
li ) m doanh nghip phi tr cho s hu ca mt ngun vn no trong tng lai. Khi nim
chi ph s dng vn y c hiu di gc chi ph c hi ca vic s dng vn.
Trong hot ng kinh doanh doanh nghip phi tm mi cch gim chi ph. gim
c chi ph s dng vn trc ht phi lng ho n. L lun v thc tin chng minh cc
kh khn trong tnh ton v qun l chi ph ny, bi l n ph thuc vo kh nhiu yu t: tnh
mo him ca vic s dng vn, li sut ca cc khon n phi tr, cu trc ti chnh ca doanh
nghip , chnh sch phn phi li nhun cho vn gp. V vy khi tnh ton chi ph s dng vn
cn c mt tm nhn xa v phi lng ho chi ph bnh qun ca tt cc cc ngun ti tr.
4.2.2. Chi ph s dng vn vay.
Mt trong nhng c trng ca vn vay l tin li phi tr c tr ra trc khi tnh thu
thu nhp. Do khi xc nh chi ph s dng vn vay phi chia ra 2 trng hp l chi ph s dng
vn vay trc v sau khi tnh thu thu nhp.
a. Chi ph s dng vn vay trc khi tnh thu thu nhp.
Vn vay l mt thnh phn quan trng ca vn kinh doanh. c quyn s dng loi
vn ny, doanh nghip phi tr cho ch n mt lng gi tr. Ph tn ny ging nh tin li vay.
Doanh nghip vay n v sau s dng tin vay vo kinh doanh v cn t c mc li nhun
nht nh dnh cho ch s hu doanh nghip, nu xt trn gic ti chnh th mc li nhun
phi ln hn hoc bng mc li nhun trong trng hp trc khi vay.
Khi xc nh ngi ta coi chi ph s dng vn vay ng vai tr nh l mt t l chit
khu lm cn bng cc khon tin m doanh nghip phi thanh ton cho ch n trong tng lai
vi khon n vay m doanh nghip c s dng hm nay.

66
Nu ta gi: D l mt khon vay n m doanh nghip c s dng hm nay.
Ti l s tin gc v li doanh nghip phi tr nm th i cho ch n ( i = 1 n)
r l chi ph s dng vn vay
Ta c: D =
=
+
=
+
+ +
+
+
+
n
j
i
i
n
n
r
T
r
T
r
T
r
T
1
2
2 1
) 1 ( ) 1 (
...
) 1 ( ) 1 (
(4. 13)
xc nh chi ph s dng vn vay r c th s dng phng php th, phng php
ni suy hoc phng php th v x l sai s.( cp chng 2).
V d: Mt khon vay 210 triu, phi tr dn trong 4 nm, mi nm 60 triu. Vy chi ph
s dng vn vay trong trng hp ny c xc nh l:
Ta c: 5 , 3
) 1 ( 1 ) 1 ( 1
60 210 =
+
=>
+
=

r
i
r
r
T T
n n

Dng phng php ni suy tm r nh sau:
Tra bng hin ti ho, thy 3,5 nm gia 3,5460 v 3,4651 tng ng vi 5% v 6%.
Chnh lch t l chit khu gia 5% v 6% cho ta chnh lch tha s chit khu l:
6% - 5% = 3,5460 - 3,4651
1% = 0,0809
Chnh lch 3,546 -3,5 = 0,046 ng vi % 57 , 0
0809 , 0
046 , 0 % 1
x

Vy chi ph s dng vn vay trong trng hp ny l 5% + 0,57% = 5,57%/nm
b. Chi ph s dng vn vay sau khi tnh thu thu nhp.
Chi ph s dng vn l mt tiu chun quan trng la chn hnh thc ti tr. Nhng li
vay phi tr c tr ra khi thu nhp chu thu, cn li tc phi tr cho c phiu u i, li tc
chia cho vn gp... khng c hng li th ny. Do c c s ng nht nhm so snh chi ph
s dng cc ngun vn khc nhau, ngi ta thng a chng v cng mt " im". im thng
c la chn l li nhun sau thu. V vy c th tnh li chi ph s dng vn vay theo cng thc
sau:
Chi ph s dng vn vay
sau khi tnh thu

=
Chi ph s dng vn
vay trc khi tnh thu

x (1-t %)

(8.15)
Trong t% l thu sut thu thu nhp doanh nghip .
Do nu thu sut thu thu nhp l 28% th chi ph s dng vn vay v d trn s l:
5,57% x (1 - 28%) = 4,0104%.
Nh vy thu sut thu thu nhp lm gim ng k chi ph s dng vn vay v chi ph s
dng vn vay t l thun vi thu sut thu thu nhp. Nhng khi doanh nghip b thua l th chi
ph s dng vn vay trc v sau thu bng nhau, v khi doanh nghip khng th gim chi ph
ny ra khi "li nhun".
4.2.3. Chi ph s dng vn s hu.
Chi ph s dng vn s hu chnh l doanh li vn ch s hu ti thiu m ngi u t
tr tnh s nhn c trn s vn m h ng gp. Mi mt hnh thc gp vn c mt chi ph
s dng khc nhau.


67
a. Chi ph s dng c phiu thng trong mt c cu vn cho trc.
Mt trong nhng c trng ca c phiu thng l khng c thi hn hon tr vn gc.
Nhng b li ch s hu ca chng s nhn c c tc hng nm. Mt t l chit khu lm cn
bng gia tin li phi chia trn mt c phiu thng vi gi tr thng hin hnh ca c phiu
chnh l mc doanh li ti thiu m cc c ng i hi. Ngi ta gi l chi ph s dng c
phiu thng.
Nu ta gi d
1
l c tc trn mt c phiu thng nm th i (i=1 n)
P: Gi tr thng hin hnh ca c phiu thng.
k
S
: Chi ph s dng c phiu thng.
S dng m hnh tng trng c tc , ta c:

g k
d
P
S

=
1
0

T suy ra: g
P
d
k
s
+ =
1
(4.16)
V d : Cng ty VIC c cc c phiu thng c gi th trng hin hnh l 100.000. Tin
li phi chia cho mi c phiu nm th 1 l 10.000. Sut tng trng trung bnh ca tin li
phi chia l 5% th chi ph s dng c phiu thng l:
% 15 % 5
000 . 100
000 . 10
= + =
S
k
S dng m hnh CAPM ( cp chng 3), ta c:
) (
f m f S
r r r k + = (4.17)
b. Chi ph s dng c phiu thng mi.
Nu nh mua tri phiu, nh u t xc nh ngay tin li s nhn c, cn u t vo
vic mua c phiu thng th tin li ( c tc ) li ph thuc vo kt qu kinh doanh ca cng ty.
Mt khc khi cng ty gii th ( hoc ph sn) tin mua tri phiu s c thanh ton trc tin
mua c phiu thng. V vy u t vo c phiu thng s c mc nguy him cao hn u t
vo tri phiu.
Khi pht hnh c phiu thng mi s pht sinh chi ph pht hnh. Chi ph pht hnh c
phiu thng mi c tr cho cc dch v pht hnh chng khon nh:
- Chi ph in n, qung co.
- Chi ph bo lnh pht hnh.
- Chi ph hoa hng mi gii....
V vy s vn doanh nghip c s dng chi ph bng s vn d tnh pht hnh tr i chi
ph pht hnh v nu tnh cho mt c phiu thng mi gi l gi rng nhn c ca mt c
phiu thng mi. Khi so snh gia chi ph pht hnh vi tng s vn d tnh pht hnh di
dng t l phn trm ta s c t l chi ph pht hnh.
Gi : P l gi pht hnh trn 1 c phiu thng mi.
e l t l chi ph pht hnh trn mt c phiu mi.
Th gi rng mt c phiu c xc nh:
P' = P(1-e) (4.18)

68
Vy chi ph s dng c phiu thng mi c xc nh theo cng thc (4.17) nhng
trong gi mi c phiu G c thay bng gi rng mi c phiu m doanh nghip thc s
dng.
g
e P
d
k
S
+
=
) 1 (
1
(4.19)
V d: Cng ty ABC pht hnh c phiu thng mi. Gi pht hnh ca mt c phiu l
150.000 , t l chi ph pht hnh l 12%, tin li chia cho mi c phiu thng nm th nht
m cc c ng i hi l 18.000 v c t l tng trng bnh qun l 4%. Vy chi ph s dng
c phiu thng pht t ny l :
p dng cng thc (4.19) ta c:
% 17 % 4
%) 12 1 ( 000 . 150
000 . 18
= +
=
S
k
c. Chi ph s dng li nhun li.
Khi c nhu cu tng vn, ngoi vic pht hnh chng khon cng ty cn c th s dng
li nhun li (tc l phn li nhun sau khi np thu thu nhp v chia li c phn ). ti
tr cho nhu cu , nhiu ngi quan nim rng s dng li nhun tng vn th khng phi
tnh ton g v khng phi huy ng chng t bn ngoi. Tht ra s dng ngun ti tr no cho
nhu cu tng vn ca doanh nghip cng u c " gi" ca n. Chi ph s dng li nhun li
c o lng bng chi ph c hi, v nu li nhun ny c chia th cc c ng c th u t
v thu li nhun t ngoi doanh nghip. Cn nu u t vo chnh doanh nghip th ti thiu h
phi t c mc doanh li nh cc c phn m h ang nm gi. Hay ni cch khc chi ph s
dng li nhun li chnh bng mc doanh li hy vng nhn c v c phn ng gp ( c
phiu thng). Do chi ph s dng li nhun c xc nh theo cng thc (8.17) phn trn
ging nh chi ph s dng c phiu thng:
g
P
d
k
S
+ =
1
(4. 20)
d. Chi ph s dng c phiu u i.
C phiu u i l mt chng khon lai ghp gia c phiu thng v tri phiu. Ch s
hu c phiu u i c nhn tin li c nh nn n ging vi tri phiu, nhng tin li phi tr
khng c tr trc khi tnh thu thu nhp v cng ty s dng c phiu u i nh l mt b
phn ca vn ch s hu li lm cho n ging nh c phiu thng. Do v kha cnh ny, pht
hnh c phiu thng. Nhng c im c bit lu l c phiu u i ch nhn c tin li c
nh hng nm, khng c quyn tham gia phn phi li nhun cao, do khng c hng sut
tng trng ca li nhun.
Nu ta gi: G l gi pht hnh c phiu u i
e l t l chi ph pht hnh.
d l li tc c nh trn mt c phiu u i.
Th chi ph s dng c phiu u i c xc nh nh sau:
) 1 ( e P
d
k
S
= (4.21)


69
4.2.4. Chi ph s dng vn bnh qun (WACC- Weighted Average Cost of Capital)
c vn phc v cho sn xut kinh doanh, doanh nghip phi huy ng t nhiu
ngun (ngun bn trong v ngun bn ngoi), mi ngun c chi ph s dng khc nhau, do cn
phi xc nh chi ph s dng bnh qun ca cc ngun vn . Chi ph s dng vn bnh qun l
mc doanh li vn ti thiu cn phi t c t vic s dng cc ngun vn huy ng. Chi
ph s dng vn bnh qun trong doanh nghip ph thuc vo 2 yu t: Chi ph s dng ca tng
ngun vn v t trng ca tng ngun vn. Cch tnh c th nh sau:

= =
= =
n
i
i i i
i
n
i
xk f xk
T
t
1 1
) ( WACC (4.22)
Trong : WACC: Chi ph s dng vn bnh qun
ki: Chi ph s dng vn ca ngun i
ti: Vn ca ngun i c s dng
T: Tng s vn c s dng trong k
fi: T trng ca ngun vn i c s dng.
Trong cc ngun vn chi ph s dng vn vay thng l thp nht, do nu c nhu cu
ti tr th doanh nghip nn pht hnh tri phiu. Nhng khi h s n ca doanh nghip qu
cao, th d chi ph s dng n vay l thp nht cng khng nn la chn hnh thc ti tr . V
vy khng th n gin so snh chi ph ca tng hnh thc s dng vn la chn hnh thc v
quy m ti tr ny hay hnh thc v quy m ti tr khc. Ni cch khc, quyt nh nh th no
phi da vo kt cu ti u ca cc ngun vn. Kt cu ngun vn ti u l kt cu t c an
ton v ti chnh vi chi ph s dng vn bnh quan l thp nht. Chi ph s dng bnh qun c
tnh theo phng php bnh qun gia quyn m s l t trng ca mi ngun vn. Cch tnh chi
ph s dng vn bnh qun c miu t qua v d sau y:
V d: Tng s vn ca Cng ty VIC v t trng tng ngun c th hin biu sau y:
Gi tr v t trng ca cc ngun vn (n v: 1 triu ng)
STT Ngun ti tr Gi tr T trng
1
2
3
Vay n
C phiu u i
C phiu thng
85
35
8
42,5%
17,5%
40%
Tng cng 200 100%

Chi ph s dng vn sau thu ca cc ngun ti tr nh sau: vay n: 8%, c phiu u i
10%, c phiu thng: 15%.
Chi ph s dng vn bnh qun ca cc ngun ti tr c tnh theo hai cch sau y:
Cch 1: Dng t trng ca mi ngun lm quyn s:
WACC = (42,5% x 8%) + (17,5% x 10%) + 40% x 15%) = 11,15%
Cch 2: Dng gi tr mi ngun lm quyn s:
% 15 , 11
200
%) 15 80 ( %) 10 35 ( %) 8 85 (
=
+ +
=
x x x
WACC
Chi ph s dng vn bnh qun ca doanh nghip ph thuc rt ln vo kt cu cc ngun
vn, khi kt cu cc vn thay i th chi ph s dng vn bnh qun cng thay i theo. hiu
r s tc ng ny, chng ta nghin cu v d sau y:

70
Gi nh h s n ca Cng ty dao ng t 20% ti 80%. S bin ng ca chi ph s
dng vn bnh qun theo s bin ng ca kt cu cc ngun vn nh sau:
Kt cu cc ngun vn % Chi ph s dng vn %
Vn vay Vn t c Vn vay Vn t c
Chi ph s dng vn
bnh qun %
1 2 3 4 5 = (1x3)+(2x4)
0,2 0,8 6,0 10,5 9,6
0,3 0,7 6,0 11,1 9,57
0,4 0,6 6,5 11,5 9,50
0,5 0,5 7,0 12,0 9,50
0,6 0,4 8,0 13,0 10,00
0,7 0,3 8,5 14,0 10,15
0,8 0,2 9,5 16,0 10,80
Trong v d trn, c cu ngun vn c chi ph s dng vn thp nht l vn vay chim
t l t 40% ti 50%.
4.2.5. Chi ph cn bin v s dng vn.
Phn trn xem xt chi ph s dng vn trong iu kin kt cu cc ngun vn khng
thay i. Nhng trong thc t khi c nhu cu u t mi, do nhu cu vn u t tng ln s ph
v kt cu vn c, ng thi chi ph s dng cc ngun vn cng c th thay i, do chi ph
s dng vn bnh qun cng thay i. Thng thng bt u doanh nghip s tm kim nhng
ngun vn c chi ph s dng thp nht, sau mi ti nhng ngun c chi ph s dng cao hn.
Do , khi doanh nghip huy ng thm nhng ng vn mi, chi ph ca mi ng vn ti mt
thi im no s tng ln. V vy, chi ph cn bin v s dng vn l chi ph ca ng vn cui
cng m doanh nghip tip tc huy ng thm vn. K t ng vn k tip, chi ph s dng vn
s tng ln v doanh nghip s c mc chi ph cn bin mi cho nhng ng vn mi huy ng
trong mt gii hn no . Nh vy bn cht chi ph cn bin vn l gii hn nht nh ca s vn
mi huy ng.
Ti im gii hn m t chi ph s dng vn mi bt u tng ln c gi l im gy
chi ph cn bin. i vi mt doanh nghip khi lin tc huy ng thm nhng ng vn mi vi
chi ph s dng khc nhau c th c nhiu im gy. C th minh ho chi ph cn bin v cc
im gy trn th.

Chi ph cn bin (%)

th 4.1: Chi ph s dng vn cn bin
Chi ph cn bin
Chi ph cn bin
Chi ph cn bin
im gy
3
2
1
S vn huy ng

71
V d: Mt Cng ty hin nay ang s dng 200 ngn $ vn vi c cu sau:
Ngun vn huy ng S tin T l
- Vay n
- C phiu u i
- C phiu thng
20 ngn $
60 ngn $
120 ngn $
10%
30%
60%
Cng: 200 ngn 100%

N vay c chi ph s dng trc thu l 14%, thu sut thu nhp hin hnh l 28%, vy
chi ph s dng vn vay sau thu l:
14% x (1 - 28%) = 10,08 %
C phiu u i c chi ph s dng 9,1%
Ring c phn thng c li tc c phn l 4$ v mc tng trng trung bnh n nh
qua nhiu nm l 6%. Gi mt c phiu l 50$. T cc liu ny cho ta bit chi ph ca vic s
dng c phiu thng l: % 16 % 6
$ 10 $ 50
$ 4
= +

Ban Gim c cho rng vi kt cu vay n 10%, c phiu u i 30% v c phiu thng
60% l kt cu ti u. Do chi ph s dng vn bnh qun ca cc ngun ti tr l:
(14%x60%) + (9,1%x30%) + (10%x9,52%) = 12,08%
Gi s cui nm bo Cng ty d kin sau khi tr l tc c phn v np thu thu nhp s
li nhun li l 24 ngn $ c a vo u t. Ta bit rng mun gi cn bng t trng cc
ngun vn nh c, th li nhun lu tr ch chim 60%, cn li 40 % phi l n vay v c phiu
u i. Do tng s vn mi c th s dng c c cu vn ti u l:
Li nhun khng chia 24ngn
S vn mi =
0,6

=
0,6
= 40 ngn$

C ngha rng nu dng 24 ngn $ li nhun khng chia u t th phi huy ng thm
vn t:
- Vay n: 40 ngn x 10% = 4 ngn $
- C phiu u i: 40 ngn $ x 30% = 12 ngn $
Khi ph tn s dng vn vn ch l 12,08% (xem bn di y)

Ngun vn huy ng Gi tr Kt cu Chi ph s dng Chi ph bnh qun
1 2 3 4 5 = 3 x 4
Li nhun li
Vay n
C phiu u i
24 ngn $
4 ngn $
12 ngn $
60%
10%
30%
14%
9,52%
9,1%
0,0840
0,0095
0,0273
Cng 40 ngn $ 0,1208 = 12,08%

Nu nhu cu u t vi s vn vt qu 40 ngn $ cng ty ny buc phi pht hnh c
phiu thng mi, do ta phi tnh ph tn s dng vn trung bnh mi. Gi s khi pht hnh c
phiu thng mi cng ty phi chu t l chi ph pht hnh l 20% ( tnh ra s tuyt i l 50$ x
20% = 10$).
Khi chi ph s dng c phiu thng mi l % 16 % 6
10 50
4
= +


72
Do chi ph s dng ca phn vn mi cao hn 40 ngn $ c xc nh nh sau:

Ngun vn huy ng Kt cu Chi ph s dng WACC
1 2 3 4
Vay n 10% 9,52% 0,0095%
C phiu u i 30% 9,2% 0,0273%
C phiu thng thng 60% 16% 0,0960%
Cng 100% 0,1328 = 13,28%

Nh vy mi ng vn mi trong vng 40 ngn $ c chi ph s dng bnh qun ch l
12,08%, nhng mi ng vn trn mc 40 ngn $ c ph tn l 13,28%, do doanh nghip phi
pht hnh c phiu thng, t hn li nhun li.
T chng ta c th nh ngha chi ph cn bin v s dng vn l chi ph ca ng vn
cui cng ca s vn mi c s dng trong nm.
Chi ph s dng vn mi chnh l chi ph cn bin v s dng vn trc v sau khi pht
hnh c phiu thng mi. Chi ph s dng vn mi cao hay thp tu thuc vo gi tr c phiu
thng mi ln hay nh.
Gi s nhu cu u t 3 mc l 40 ngn $, 50 ngn $ v 100 ngn $ th chi ph s dng
vn bnh qun mi mc l bao nhiu. Cu tr li c trnh by bng sau y:

Gi tr
(ngn $)

Kt cu
Chi ph cn bin
s dng vn mi
Chi ph cn bin bnh
qun s dng vn
mi
1 2 3 4 5
I. Tng mc u t <40ngn $/nm
- Chi ph s dng vn mi khng c
pht hnh c phiu thng

40

100%

12,07%

12,08%
- Chi ph cn bin s dng vn mi c
pht hnh c phiu thng
0 0 13,28% 0
Cng 40 100% 12,08%
II. Tng mc u t 50 ngn $ /nm
- Chi ph cn bin s dng vn mi
khng pht hnh c phiu thng mi
40 80% 12,08% 9,66%
pht hnh c phiu thng mi
10 20% 13,28% 2,65%
Cng 50 100% 13,21%
III. Tng mc u t 100 ngn $/nm
- Chi ph cn bin s dng vn mi
khng pht hnh c phiu thng mi
40 40% 12,08% 4,83%
pht hnh c phiu thng mi
60 60% 13,28% 7,795
Cng 100% 100% 12,80%
th 4.2 s minh ho cho chi ph cn bin v s dng vn.
Thng thng chi ph cn bin bnh qun mc tng i c nh cho ti khi quy m u
t vt qu gii hn ca li nhun lu gi kt hp vi n vay v c phiu u i, sau n bt
u tng dn t l thun vi gi tr ca c phiu thng mi c pht hnh.


73

th 4.2: Chi ph s dng vn cn bin
Vic nghin cu chi ph cn bin ni ring, chi ph s dng vn ni chung c ngha rt
ln i vi doanh nghip. Bi v ni gip cho cc nh qun tr ti chnh c thm cc cn c xc
ng la chn c cu cc ngun ti tr c li nht, va m bo chi ph s dng vn bnh qun
tit kim nht, trong iu kin m bo an ninh ti chnh ca doanh nghip.

TM TT
Vn l mt nhn t cn thit i vi mi doanh nghip. Mi mt loi vn khc nhau th c
chi ph khc nhau, v vy cc gim c ti chnh phi thit lp mt c cu vn hp l cho doanh
nghip. C cu vn c th hin thng qua cc thnh phn v t trng ca tng loi ngun vn
trong tng ngun vn ca doanh nghip. C th hiu chi ph s dng vn l chi ph c hi ca
vic s dng ngun vn , n c tnh bng mc li nhun k vng t c trn vn u t
ca d n hoc doanh nghip gi khng lm gim s li nhun dnh cho ch s hu.
Chnh sch v c cu vn lin quan ti mi quan h gia li nhun v ri ro. Chi ph s
dng vn c phn thng cao hn chi ph s dng n vay v v cc c ng thng i hi t l li
tc cao hn. Vi mi doanh nghip, c cu vn ti u ti mi thi im khc nhau l khc nhau.
Nhm t ti mc tiu ti a ho gi tr ti sn ca ch s hu, c cu vn ti u cn t c s
cn bng gia ri ro v li nhun.

CU HI V BI TP N TP
1. Khi nim c cu vn v chi ph s dng vn ca doanh nghip. Cho nhn xt v c cu
vn ca cc doanh nghip trong lnh vc bu chnh vin thng?
2. Cho nhn xt v chi ph vn trong cc doanh nghip Vit nam hin nay.
3. Nu ngha kinh t ca cc ch tiu n by kinh doanh v n by ti chnh v by
tng hp.
4. Ti tr bng vn vay to ra ri ro ti chnh cho doanh nghip, ti sao cc nh qun tr
khng loi b ri ro ny bng cch ch ti tr bng vn c phn?
Chi ph cn bin (%)
Chi ph cn bin s dng vn trn 40.000$
13,28
12,08
0
10 20 24 28 30 60 50
Li nhun li
vay
n
C phiu
u i
Qui m u t (Tr)
Chi ph cn bin bnh qun
Chi ph cn bin s dng vn di 40.000$

74
5. Doanh nghip Fisher s sn xut 50.000 sn phm A vo nm ti. Chi ph bin i l 40%
doanh s, trong khi tng chi ph c nh l 10.000$. Hi Fisher s bn sn phm ti mc
gi no EBIT l 90.000$?
6. Brown Products l mt doanh nghip mi c thnh lp. Doanh nghip ny s sn xut
ra sn phm A v bn vi gi l $22/1 sn phm. Chi ph c nh l $500.000/nm, chi ph
bin i l $2/1 sn phm. Doanh nghip k vng bn 50.000 sn phm A/nm v gi s
t l thu thu nhp l 40%. Doanh nghip cn 2 triu USD xy dng c s sn xut,
duy tr vn lu ng v bt u hot ng. Nu doanh nghip vay mt phn trong khon
vn trn th chi ph tr li vay s ph thuc vo khi lng vay nh sau:
Khi lng vay T trng n trong c cu vn Li sut i vi vn vay
200,000$ 10% 9%
400,000$ 20% 9,5%
600,000$ 30% 10%
800,000$ 40% 15%
1,000,000$ 50% 19%
1,200,000$ 60% 26%
Gi nh rng c phiu c th c bn mc gi 20$/c phiu ln pht hnh u tin
m khng chu tc ng bi gi tr n doanh nghip s dng. Ngay sau doanh nghip
bt u hot ng, h s P/E ng vi cc mc ca h s n nh sau:
H s n H s P/E
0 12,5
10 12
20 11.5
30 10
40 8
50 6
60 5
a. C cu vn ti u ca doanh nghip (lm ti a ho gi c phiu) c o lng thng
qua h s n l bao nhiu?
b. Mc n by ti chnh ca doanh nghip l bao nhiu mc doanh s k vng v
c cu vn ti u?
c. Mc ti chnh ca doanh nghip l bao nhiu mc doanh s k vng v c cu
vn ti u?
d. Mc n by tng hp ca doanh nghip l bao nhiu mc doanh s k vng
v c cu vn ti u?
7. Doanh nghip A i vay mt mn n l 120 triu v phi tr dn trong 4 nm vi s tin
phi tr hng nm nh sau:
Nm 1 2 3 4
Tin vay 41,25 Triu 42,0 Triu 43,5 Triu 44,75 Triu
Xc nh chi ph s dng ngun ti tr trn bng phng php th?

Chng V: u t di hn ca doanh nghip.

75
CHNG V
U T DI HN CA DOANH NGHIP

GII THIU
u t di hn l mt trong nhng nhn t ch yu quyt nh s pht trin ca mt doanh
nghip cng nh nn kinh t quc dn. Trong hot ng u t ny doanh nghip s dng ngun
ti tr di hn nhm hnh thnh v b sung nhng ti sn cn thit thc hin cc mc tiu kinh
doanh. Hot ng ny c th hin tp trung thng qua vic thc hin cc d n u t.
Chng ny s cp n qu trnh phn tnh v la chn cc quyt nh u t di hn,
cc phng php ch yu phn tch, nh gi v la chn cc phng n u t di hn.

NI DUNG

5.1. U T DI HN V CC YU T NH HNG N QUYT
NH U T DI HN CA DOANH NGHIP
5.1.1- Khi nim u t di hn ca doanh nghip.
Trn gc ca doanh nghip kinh doanh, c th thy rng mt trong nhng mc tiu hng
u ca doanh nghip l thu c li nhun. thc hin mc tiu ny i hi doanh nghip phi
c mt lng vn nht nh v vi s vn doanh nghip thc hin cc hot ng kinh t hnh
thnh nn cc ti sn cn thit trong kinh doanh nh mua sm my mc thit b, xy dng nh
xng, mua bng pht minh, sng ch, bn quyn, o to cng nhn, hnh thnh mt lng ti
sn lu ng thng xuyn cn thit. Trong qu trnh pht trin, doanh nghip tip tc b sung
vn tng thm ti sn kinh doanh tng ng vi s tng trng ca quy m kinh doanh. Cc
hot ng ca qu trnh trn chnh l qu trnh u t di hn ca mt doanh nghip. Ngoi hot
ng u t c tnh cht in hnh nh trn, doanh nghip cn c th thc hin cc hot ng nh
b vn mua c phiu, tri phiu ca cc ch th khc nhm thu li nhun trong mt thi gian di.
Cc c phiu, tri phiu m doanh nghip b vn ra mua hnh thnh nn mt loi ti sn ca
doanh nghip c gi l ti sn ti chnh di hn.Nh vy, c th thy rng:
u t di hn ca doanh nghip l qu trnh hot ng s dng vn hnh thnh nn cc
ti sn cn thit nhm mc ch thu li nhun trong khong thi gian di trong tng lai.
Theo khi nim trn, u t di hn ca doanh nghip chnh l qu trnh s dng vn tin t
mua sm, xy dng hnh thnh cc ti sn c nh hu hnh v v hnh, hnh thnh lng vn lu
ng thng xuyn cn thit ph hp vi mt quy m kinh doanh nht inh. Do vy, s hnh
thnh cc ti sn kinh doanh cn thit phc v c tnh cht lu di cho hot ng sn xut kinh
doanh l kt qu trc tip ca u t di hn. y cng cn thy rng u t di hn ca mt
doanh nghip khng phi ch u t v ti sn c nh m n cn bao hm c vic u t cho nhu
cu tng i n nh v vn lu ng cn thit tng ng vi mt quy m kinh doanh nht nh
ca doanh nghip, u t c tnh cht di hn vo cc hot ng khc thu li nhun.

76
u t di hn cng ch r s vn tin t m doanh nghip s dng c tnh cht di hn
trong hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip.
5.1.2- Phn loi u t di hn.
Trong mt doanh nghip da vo nhng cn c nht nh c th chia u t ca doanh
nghip thnh cc loi u t khc nhau. Mi cch phn loi cho php xem xt nh gi vic u
t ca doanh nghip trn nhng ngha kinh t khc nhau. C th phn loi u t doanh nghip
theo cc cch sau y:
a. Theo c cu vn u t.
Theo c cu vn u t ca doanh nghip c th phn chia u t ca doanh nghip thnh
cc loi:
- u t xy dng c bn.
y l khon u t nhm to ra ti sn c nh ca doanh nghip v thng thng doanh
nghip phi s dng mt khon vn ln thc hin u t v ti sn c nh thng qua vic xy
dng v mua sm.
u t xy dng c bn c th phn loi chi tit thnh u t cho cng tc xy lp, u t
cho my mc thit b, u t xy dng c bn khc hoc cng c th phn thnh hai loi l u
t v ti sn c nh hu hnh (c hnh thi vt cht)v u t v ti sn c nh v hnh.
- u t v vn lu ng thng xuyn cn thit.
y l khon u t hnh thnh nn ti sn lu ng ti thiu thng xuyn cn thit
m bo cho qu trnh sn xut kinh doanh ca doanh nghip c tin hnh bnh thng. c
th hot ng sn xut kinh doanh, doanh nghip phi hnh thnh mt lng d tr thng xuyn
v nguyn, nhin vt liu mc ti thiu cn thit tng ng vi quy m nht nh v sn xut
kinh doanh ca doanh nghip. V vy, doanh nghip phi c mt lng vn nht nh. Khi c s
tng trng ca doanh nghip i hi phi u t b sung ti sn lu ng.
- u t lin doanh v u t v ti sn ti chnh khc.
y l cc khon u t ra bn ngoi doanh nghip. Trong hot ng kinh doanh ca cc
doanh nghip c nhiu hnh thc lin doanh lin kt. Trong c hnh thc lin doanh di hn,
cc doanh nghip tham gia gp vn sn xut kinh doanh trong thi gian tng i di, chu trch
nhim chung v phn chia li nhun theo t l tng ng vi phn ng gp. Lin doanh ny c
th thc hin trong khun kh mt doanh nghip c sn, cc t chc, doanh nghip khc gp
vn vo lin doanh vi doanh nghip hoc cng c th thc hin lin doanh bng cch cng
gp vn lp nn mt n v kinh t mi.
Doanh nghip cng c th tham gia u t vn di hn vo cc doanh nghip, cc t chc
kinh t khc di cc hnh thc mua c phn, mua tri phiu di hn ca doanh nghip khc pht
hnh v.v. Doanh nghip s nhn c khon thu nhp t cc c phiu, tri phiu mua. Cc c
phiu, tri phiu v cc loi chng khon di hn khc m doanh nghip mua vi nh nm
gi trong mt thi gian tng i di (trn 1 nm), l mt loi ti sn ca doanh nghip v c
gi l ti sn chnh ca doanh nghip.
Vic phn loi u t theo c cu vn gip cho doanh nghip c th xem xt tnh cht hp
l ca cc khon u t trong tng th u t ca doanh nghip m bo xy dng c c cu
vn u t thch ng vi iu kin c th ca tng doanh nghip nhm t hiu qu u t cao.


77
b. Theo mc tiu u t.
Cn c vo mc tiu c th u t ca doanh nghip c th chia u t ca doanh nghip
thnh cc loi sau:
- u t hnh thnh doanh nghip;
- u t cho vic tng nng lc sn xut ca doanh nghip;
- u t cho s i mi sn phm l u t nhm to ra nhng sn phm mi hoc ci
tin, hon thin cc loi sn phm c;
- u t thay i thit b l u t nhm thay th cc trang thit b c;
- u t c tnh cht chin lc: l s u t nhm tp trung thc hin mt nht nh
ca doanh nghip to ra s chuyn bin trong sn xut kinh doanh ca doanh nghip nh u t
thc hin m rng xut khu sn phm, u t nng cao cht lng sn phm m rng th
trng tiu th sn phm v.v.
- u t ra bn ngoi.
Vic phn loi ny gip cho doanh nghip c th kim sot c tnh hnh thc hin
u t theo nhng mc tiu nht nh m doanh nghip t ra trong mt thi k v c th tp
trung vn vi bin php thch ng t c mc tiu u t ra.
5.1.3. ngha ca quyt nh u t di hn v cc yu t nh hng n quyt nh
u t di hn ca doanh nghip.
a. ngha ca quyt nh u t di hn.
Quyt nh u t di hn l mt trong nhng quyt nh c ngha chin lc quan trng
ca doanh nghip. V mt ti chnh, quyt nh u t l mt quyt nh ti tr di hn, tc ng
ln n hiu qu sn xut kinh doanh ca doanh nghip, i hi phi c mt lng vn ln
thc hin u t. V vy, hiu qu ca vn u t ph thuc vo vic d ton ng n vn u
t. Sai lm trong vic d ton u t gy hu qu nghim trng cho doanh nghip. Nu u t vn
qu mc hoc u t khng ng b s dn n tnh trng lng ph vn rt ln cho doanh nghip.
Nh vy, c th ni quyt nh u t di hn ca doanh nghip l quyt nh c tnh cht
chin lc, do i n mt quyt nh u t i hi doanh nghip phi cn nhc k lng.
b. Cc yu t nh hng n quyt nh u t di hn.
- Chnh sch kinh t ca ng v Nh nc: Trn c s php lut kinh t v cc chnh sch
kinh t, Nh nc to mi trng v hnh lang cho cc doanh nghip pht trin sn xut kinh
doanh v hng cc hot ng theo k hoch kinh t v m. Chnh sch kinh t ca ng v
Nh nc trong mi thi k nh hng cho cc doanh nghip trong lnh vc kinh doanh. Bng
cc chnh sch n by, Nh nc khuyn khch cc doanh nghip u t vo nhng ngnh ngh,
lnh vc c li cho nn kinh t quc dn. V vy, i n quyt nh u t, doanh nghip phi
nghin cu chnh sch kinh t ca ng v Nh nc.
- Yu t th trng: trong th trng cnh tranh, vn t ra i vi doanh nghip l sn
xut sn phm phi cn c vo nhu cu v sn phm hin ti v tng lai ca th trng . Khi xem
xt th trng, doanh nghip khng th b qua yu t cnh tranh. Doanh nghip cn phi xem xt
tnh hnh hin ti, d on xu hng pht trin trong tng lai la chn phng thc u t
thch hp nhm to ra li th ca doanh nghip trn th trng.
- Li sut tin vay (phn nh chi ph vn vay) v chnh sch thu: y l nhn t nh hng
n chi ph u t ca doanh nghip. Doanh nghip phi tnh ton n hiu qu u t v yu t

78
li sut ca tin vay. Chnh sch thu cng rt quan trng, n c th khuyn khch hay hn ch
hot ng u t ca doanh nghip.
- Tin b khoa hc k thut: trong hot ng u t, doanh nghip phi ch n thnh tu
khoa hc, cng ngh hin i ha trang thit b, nng cao cht lng sn phm. S tin b ca
khoa hc, cng ngh i hi doanh nghip phi chp nhn mo him. Nu khng, doanh nghip s
b tt hu v s b loi ra khi th trng.
- Kh nng ti chnh ca doanh nghip: mi doanh nghip u c kh nng ti chnh gii
hn bao gm ngun vn t c v ngun vn huy ng. y l yu t quan trng nh hng
quyt nh u t ca doanh nghip.
5.2- CHI PH V THU NHP CA D N U T
5.2.1- Dng tin ca d n u t.
Nh trn nu, u t di hn cng c ngha l b tin ra hin ti hy vng trong
tng lai s thu c cc khon thu nhp nhiu hn. Do vy, trn gc ti chnh, u t l mt
qu trnh pht sinh cc dng tin chi ra v dng tin thu vo. Mt d n u t cng c th c
m t v nh lng c di dng cc dng tin, chng hn mt d n u t A b vn u t
ngay mt ln l CF
0
v d kin thu c cc khon tin cc nm trong tng lai CF
1
, CF
2
,CF
3

CF
n-1
, CFn, D n c th c m t di dng sau:

Nm
0 1 2 3 n-1 n
Dng tin ca d n - CF
0
CF
1
CF
2
CF
3
CF
n-1
CF
n

Nh vy, trong qu trnh u t s xut hin dng tin chi ra v dng tin thu vo:
+ Dng tin chi ra (hay dng tin ra) l dng tin xut ra thc hin u t c th gi l
dng tin m
+ Dng tin thu vo (hay dng tin vo) l dng tin nhp vo t thu nhp do u t a li
c th gi l dng tin dng
S lng v thi im pht sinh cc khon chi, thu tin trong qu trnh thc hin u t l
nhng thng s ht sc quan trng lin quan n vic nh gi hiu qu kinh t v la chn vic
u t.
Vic xc nh dng tin ra v dng tin vo ca u t l vn kh khn v phc tp, nht
l vic xc nh dng tin vo. chnh xc ca vic xc nh dng tin nh hng rt ln n
vic quyt nh u t.
5.2.2- Chi ph u t.
L nhng khon chi lin quan n vic b vn thc hin u t, to thnh dng tin ra ca
u t. Tu theo tnh cht ca khon u t c th xc nh c khon chi c th v u t. i
vi mt d n u t in hnh vo sn xut kinh doanh, chi u t thng bao gm:
+ Chi ph u t vo TSC hu hnh v TSC v hnh.
+ Phn vn u t hnh thnh v tng thm ti sn lu ng thng xuyn cn thit hay
ni cc khc l phn vn u t p ng nhu cu vn lu ng thng xuyn cn thit ban u v
s tng thm cc nm tip theo.


79
5.2.3- Thu nhp ca d n u t.
Mi khon u t s a li khon tin thu nhp mt hay mt s thi im khc nhau
trong tng lai to thnh dng tin vo. Vic xc nh thu nhp trong tng lai ca u t l vn
rt phc tp, tu theo tnh cht ca khon u t nh lng cc khon thu nhp do u t
to ra mt cch thch hp.
Thu nhp ca mt d n u t c tnh cht in hnh thng thng bao gm:
+ Thu nhp ca mt d n u t l dng tiu thun hng nm thu c sau khi d n u
t c a vo vn hnh c th gi l dng tin thun vn hnh.
Dng tin thun vn hnh c xc nh l s chnh lch gia lng tin thu c (dng
tin vo) v lng tin chi ra (dng tin ra) pht sinh t hot ng thng xuyn trong k khi d
n c a vo vn hnh (a vo hot ng kinh doanh). i vi d n u t trong kinh
doanh to ra doanh thu tiu th sn phm hoc lao v th thu nhp t hot ng hng nm hay
dng tin thun vn hnh ca d n c th c xc nh bng doanh thu thun tr i chi ph hot
ng thng xuyn ( khng k khu hao TSC) v thu thu nhp doanh nghip. iu cng c
ngha l thu nhp t hot ng hay dng tin thun hng nm ca d n c th xc nh bng cng
thc sau:
Dng tin thun vn hnh
hng nm ca d n u t
=
Li nhun sau
thu hng nm
+
S khu hao ti sn (5.1)
c nh hng nm
Cn thy rng, mc d khu hao ti sn c nh c tnh l chi ph kinh doanh trong nm
nhng n khng l khon chi tiu bng tin trong nm . Mt khc, trn gc u t, khu hao
l phng php thu hi dn vn u t. Chnh v th, s tin khu hao c coi l mt khon thu
nhp ca d n u t.
+ Gi tr thu hi t thanh l ti TSC khi kt thc d n u t (nu c).
+ Thu hi s vn lu ng ng ra: nh trn nu, mc d s vn lu ng chu chuyn
nhanh, nhng qu trnh kinh doanh din ra lin tc. V th, thng xuyn c mt lng vn lu
ng nm trong qu trnh kinh doanh. Tng ng vi quy m kinh doanh v trong iu kin mua
sm, d tr vt t v tiu th sn phm nht nh phi ng ra mt lng vn u t vo ti sn
lu ng thng xuyn. S vn ny c th c thu hi mt phn trong qu trnh vn hnh ca d
n mt khi quy m ca d n thu hp li v n c thu hi li ton b nm cui lc thanh l d
n.
T nhng vn nu trn c th thy, chi ph v thu nhp ca mt d n u t to thnh
dng tin ra v dng tin vo ca d n, s chnh lch gia dng tin vo v dng tin ra hp
thnh dng tin thun ca d n u t v c th xc nh bng cng thc sau:

Dng tin thun ca
d n u t
=
Dng tin vo
ca d n
-
Dng tin ra (5.2)
ca d n
thun tin cho vic tnh ton thng thng ngi ta s dng mt s gi nh sau:
- Thi im b khon vn u t u tin c xc nh l thi im 0.
- Dng tin vo hoc dng tin ra ca mt d n trong mt k c xc nh thi im
cui ca k .


80
5.3. CC PHNG PHP NH GI V LA CHN D N U T
DI HN CA DOANH NGHIP
5.3.1- Tiu chun nh gi hiu qu u t di hn ca doanh nghip.
i n quyt nh u t, vn quan trng l phi nh gi c hiu qu ca u t.
Hiu qu ca u t c biu hin trong mi quan h gia li ch thu c do u t mang li v
chi ph b ra thc hin u t. Khi xem xt mt d n u t phi xem xt vn c bn l
nhng li ch trong tng lai thu c c tng xng vi vn u t b ra hay khng?
nh gi c li ch ca u t phi xut pht t mc tiu ca u t.
i vi mt doanh nghip kinh doanh, th mc ch hng u trong hot ng kinh doanh l
li nhun. V th, vic u t ca doanh nghip l nhm khai thc tt nht mi tim nng v li
th ca doanh nghip hng ti hiu qu cui cng l li nhun. Tuy nhin, cng cn thy rng
khng phi tt c cc khon u t ci thin iu kin lm vic, u t cho vic bo v mi
trng v.v.. u v mc ch li nhun. y chng ta ch yu xem xt cc d n u t di gc
doanh nghip tm kim li nhun.
Sau khi xc nh mc tiu u t v xem xt tnh hnh kinh doanh hin ti, nhng yu t, d
kin lin quan n kh nng u t trong tng lai cn phi tin hnh lp cc phng n gii
quyt nhim v kinh t c t ra cho u t. Vic lp d n u t l qu trnh hot ng phi
hp cht ch ca cc chuyn gia, cc cn b chuyn mn cc phng, ban ca doanh nghip nh
cc k s, nh kinh t, ti chnh, k ton v.v.. V phng din ti chnh, mi d n u t cn phi
xc nh:
- D ton v vn thc hin phng n u t.
- S li nhun khi thc hin u t a li.
Sau khi cc d n u t c lp, vn t ra l phi chn c mt d n u t ti u
nht. Mi khon u t ca doanh nghip c th c nhiu d n khc nhau. la chn d n cn
s dng cc ch tiu hiu qu kinh t v p dng phng php la chn nht nh.
5.3.2- Cc phng php ch yu nh gi v la chn d n u t.
Vic quyt nh thc hin mt d n u t i hi phi cn nhc xem xt nhiu mt. Trn
gc ti chnh, chng ta ch yu xem xt mt hiu qu kinh t u t. C nhiu tiu chun khc
nhau c s dng nh gi c mc tim nng li nhun ca mt d n u t.
a. Phng php t sut li nhun bnh qun ca vn u t
y l phng php la chn d n u t da trn c s so snh gia kt qu thu c do
u t mang li li nhun (li nhun sau thu) v tin vn b ra u t.
Phng php la chn ny c tin hnh nh sau:
- Mi phng n a ra so snh cn xc nh t sut li nhun bnh qun vn u t ca d
n .
- So snh tt c cc d n vi nhau, d n no c t sut li nhun vn u t cao hn l
phng n tt hn.
T sut li nhun thun bnh qun vn u t l mi quan h gia s li nhun bnh qun
thu c hng nm do u t mang li trong sut thi gian b vn u t v s vn u t bnh
qun hng nm.
S li nhun thun d kin thu c hng nm th hin kt qu thu c do u t mang li
mi nm. Vic tnh kt qu thu c do u t mang li c tnh bt u t thi im b vn

81
u t thc hin d n. Nh vy, nhng nm b vn thi cng th kt qu c tnh cc nm
thi cng l bng khng (0). iu c ngha l mc d b vn u t nhng cha thu c
mt ng li nhun no c. Nu thi gian thi cng cng di th s lm cho hiu qu chung ca vn
u t cng thp, v ng vn b vo u t b ng, cha sinh li. S nm b vn u t cng
c tnh t thi im bt u b vn thc hin d n u t cho n khi kt thc d n.
S vn u t bnh qun hng nm c tnh theo bnh qun s hc trn c s tng s vn
u t cc nm trong sut thi gian u t v s nm b vn u t.
S tin u t cho mt doanh nghip hoc mt phn xng bao gm ton b s tin u t
v ti sn c nh v s tin u t v ti sn lu ng.
tnh c s vn bnh qun u t hng nm cn phi xc nh vn u t tng nm
trong sut cc nm u t. S vn u t mi nm c xc nh l s vn u t lu k thi
im cui mi nm tr i s khu hao ti sn c nh lu k thi im u mi nm.
V d: C hai d n u t (A v B) u c cng vi s vn 120 triu ng, trong 100
triu ng u t v TSC, 20 triu ng u t v TSL.

D n A D n B
Vn u
t
Li nhun
sau thu
S khu
hao
Vn u
t
Li nhun
sau thu
S khu
hao
I. Thi gian thi cng
- Nm th I 20
- Nm th II 50 50
- Nm th III 50 70
Cng: 120 120
II. Thi gian sn xut
- Nm th I 11 20 12 20
- Nm th II 14 20 13 20
- Nm th III 17 20 16 20
- Nm th IV 11 20 11 20
- Nm th V 9 20 8 20
Cng 62 100 60 100

T sut li nhun bnh qun vn u t ca d n A c xc nh nh sau:
- S li nhun bnh qun do u t mang li trong thi gian u t:
0 0 0 11 14 17 9 11
7, 75
8
+ + + + + + +
= triu
- S vn u t bnh qun hng nm:
+ Nm th I thi cng: 20 triu ng.
+ Nm th II thi cng: 50 + 20 = 70 triu.
+ Nm th III thi cng: 70 + 50 = 120 triu
+ Nm th I sn xut : 120 triu
+ Nm th II sn xut : 120 - 20 = 100 triu
..................

82
+ Nm th V sn xut : 120 - 80 = 40 triu.
S vn u t bnh qun hng nm l
25 , 76
8
) 80 120 ( ) 60 120 ( ) 40 120 ( ) 20 120 ( 120 120 70 20
=
+ + + + + + +
triu
- T sut li nhun bnh qun vn u t ca d n A l 101 , 0
25 , 76
75 , 7
= ( hoc bng 10,1%)
Tng t nh vy cng xc nh c t sut li nhun bnh qun vn u t ca d n B.
- S li nhun bnh qun thu c hng nm:
57 , 8
7
18 11 16 13 12 0 0
=
+ + + + + +
triu
- S vn u t bnh qun hng nm:
42 , 81
7
) 80 120 ( ) 60 120 ( ) 20 120 ( 120 120 50
=
+ + + + +
triu ng
- T sut li nhun bnh qun vn u t ca d n B l 105 , 0
42 , 81
57 , 8
= (hoc bng 10,5%)
So snh hai d n cho thy d n B c t sut li nhun bnh qun vn u t cao hn d n
A mc d tng s li nhun do u t ca d n A nhiu hn d n B, nhng do thi gian thi cng
ko di hn nn d n B s l d n c chn.
Trn y lm mt th d v la chn d n theo phng php xt t sut li nhun bnh
qun vn u t. Tu theo tnh hnh v iu kin ca cc d n c th vn dng phng php la
chn ny mt cch thch hp.
Phng php ny ni chung l n gin nhng c s hn ch l cha tnh cc thi im
khc nhau nhn c li nhun trong tng lai ca mi d n v cha tnh n yu t gi tr theo
thi gian ca tin.
b. Phng php thi gian hon vn u t.
Phng php ny ch yu da vo tiu chun thi gian thu hi vn u t. Thi gian hon
vn u t l khong thi gian cn thit m d n to ra dng tin thu nhp bng s vn u t
thc hin d n. xc nh thi gian thu hi vn u t, chng ta c th chia ra hai trng hp:
Trng hp 1: Nu d n u t to ra chui tin t thu nhp u n hng nm th thi
gian thu hi vn u t c xc nh theo mt cng thc n gin:
Vn u t
Thi gian thu hi
vn u t ( nm)
=
Thu nhp hng nm
(5.3)

Trng hp 2: D n to ra chui tin t thu nhp khng n nh cc nm. Thi gian thu
hi vn c xc nh theo cch sau:
- Xc nh s vn u t cn phi thu hi cui nm ln lt theo th t bng cch ly s
vn u t cha thu hi cui nm trc tr i s thu nhp ca nm tip .
- Khi s vn u t cn phi thu hi nh hn s thu nhp ca nm k tip, th ly s vn
u t cha thu hi chia cho s thu nhp bnh qun 1 thng ca nm k tip tm ra s thng cn
phi tip tc thu hi vn u t.

83
Trn c s tnh ton nh vy, tng hp li s xc nh c s nm v s thng thu hi
c vn u t.
Tiu chun thi gian thu hi vn u t c s dng vo vic la chn d n u t c
thc hin nh sau:
- n gin vic tnh ton trc ht hy loi b cc d n u t c thi gian thi cng
ko di khng p ng c yu cu ca doanh nghip. Xp cc d n c thi gian thi cng nh
nhau vo cng mt loi.
- Xc nh thi gian thu hi vn u t ca mi d n. Trn c s , doanh nghip s chn
d n c thi gian thu hi vn u t ph hp vi thi gian thu hi vn m doanh nghip d nh.
Thng thng doanh nghip ra khong thi gian ti a thu hi vn u t.
Nh vy, nhng d n c thi gian thu hi vn di hn thi gian ti a d nh s b loi
b. Nu hai d n loi tr nhau th d n c thi gian thu hi vn ngn hn thng l d n c
chn.
V d: C hai d n A v B, s vn u t ca mi d n ban u l 100 triu ng, thi
gian thi cng thc hin mid n u l 2 nm v c khon thu nhp d kin (bao gm khu hao
v li nhun rng) cc nm trong tng lai nh sau:

Thu nhp ca d n Nm
D n A D n B
1 50 20
2 40 25
3 30 35
4 20 48
5 10 32

Thi gian hon vn ca d n A c xc nh:
- S vn u t cha thu hi cui nm th 1: 100 - 50 = 50 triu ng
- S vn u t cha thu hi cui nm th 2: 50 - 40 = 10 triu ng
C th nhn thy, s vn u t cn phi tip tc cui nm th 2 l 10 triu ng nh hn
thu nhp ca nm th 3 (10 < 30). Do vy, s thng cn phi tip tc thu hi vn u t l
4
12 / 30
10
= thng. Nh vy, thi gian thu hi vn u t ca d n A l 2 nm 4 thng, tng
t c th xc nh thi gian thu hi vn u t ca d n B l 3 nm 5 thng.
u im cu phng php:
- n gin, d tnh, cho php nhn nhn d n mt cch trc quan hn.
- Ph hp vi vic xem xt cc d n u t quy m va v nh hoc doanh nghip kinh
doanh theo chin lc thu hi vn nhanh tng vng quay vn.
Hn ch ca phng php:
- Phng php thi gian thu hi vn u t ch trng xem xt li ch ngn hn hn l li
ch di hn, n t ch trng n vic xem xt cc khon thu sau thi gian thu hi vn, do vy
nhng d n u t c mc sinh li chm nh sn xut ra sn phm mi hay xm nhp vo th
trng mi v.v.. khng thch hp vi vic la chn u t theo phng php ny.

84
- Vic la chn d n u t theo tiu chun thi gian thu hi vn u t cng khng ch
trng n yu t thi gian ca tin t hay n cch khc n khng ch n thi im pht sinh
ca cc khon thu, cc ng tin thu c thi im khc nhau c nh gi nh nhau.
c. Phng php gi tr hin ti thun ( NPV)
y l mt trong nhng phng php nh gi v la chn d n u t da trn c s xem
xt mc sinh li ca d n c tnh n yu t gi tr v mt thi gian ca tin.
Tiu chun nh gi v la chn d n u t ch yu l gi tr hin ti thun ca khon u
t. Gi tr hin ti thun ca khon u t l s chnh lch gia gi tr hin ti ca cc khon vn
u t a li trong tng lai vi gi tr hin ti ca vn u t b ra v c th c xc nh
theo cng thc sau:

= =
+
+
=
n
t
t
t
n
t
t
t
r
IC
r
CF
NPV
0 0
) 1 ( ) 1 (
(5.4)
Hoc

=
+
=
n
t
t
t t
r
IC CF
NPV
0
) 1 (
) (
(5.5)
Trong :
NPV: Gi tr hin ti thun ca khon u t di hn ca u t.
CFt: Khon tin thu t u t nm th t.
ICt: Vn u t nm th t.
n : Vng i ca khon u t.
r: T l chit khu hay t l hin ti ho.
Nh vy, gi tr hin ti thun th hin gi tr tng thm ca khon u t c tnh n yu t
gi tr thi gian ca tin u t.
Mt trong nhng vn phc tp trong vic tnh gi tr hin ti thun ca khon u t l
xc nh vic s dng t l chit khu thch hp. T l chit khu c s dng l t sut sinh li
k vng ca ngi u t hay chi ph s dng vn.
Vic s dng gi tr hin ti thun lm tiu chun nh gi v la chn d n c thc
hin nh sau:
- Xc nh gi tr hin ti thun ca mi d n u t.
- nh gi v la chn d n:
+ Nu gi tr hin ti thun ca d n l mt s m (NPV < 0 ) th d n b loi b.
+ Nu gi tr hin ti thun ca d n bng khng (NPV = 0 ) th tu thuc vo tnh hnh c
th v s cn thit ca d n m doanh nghip c th quyt loi b hoc chp thun d n.
+ Nu gi tr hin ti ca d n l s dng (NPV > 0): nu trng hp cc d n l c lp
th u c th chp thun. Nu cc d n thuc loi loi tr nhau v u c thi gian hot ng
nh nhau th d n no c gi tr hin ti thun dng ln nht l d n c la chn (trong iu
kin khng b gii hn v kh nng huy ng vn u t).
u im ca phng php NPV
- Cho php nhn nhn hiu qu ca d n xc ng hn do c tnh n yu t gi tr v mt
thi gian ca tin

85
- Cho php o lng trc tip gi tr tng thm do vn u t to ra, t gip cho vic
nh gi v la chn d n ph hp vi mc tiu ti a ho li nhun ca doanh nghip.
Hn ch ca phng php NPV
- Khng phn nh mc sinh li ca ng vn u t.
- Khng cho thy mi lin h gia mc sinh li ca vn u t v chi ph s dng vn.
d. Phng php t sut doanh li ni b (IRR)
T sut doanh li ni b hay cn gi l li sut hon vn ni b l mt li sut m vi mc
li sut lm cho gi tr hin ti ca cc khon thu trong tng lai do u t a li bng vi gi
tr hin ti ca vn u t. Nh vy, t sut chit khu lm cho gi tr hin ti thun ca d n
u t bng khng. C th hiu t sut doanh li ni b qua cng thc sau:

= =
+
=
+
n
t
t
t
n
t
t
t
IRR
IC
IRR
CF
0 0
) 1 ( ) 1 (
(5.6)
hay:
0
) 1 ( ) 1 (
0 0
=
+
+
=

= =
n
t
t
t
n
t
t
t
IRR
IC
IRR
CF
NPV (5.7)
Trong : NPV, CFt , ICt: Nh ch thch trn
IRR: T sut doanh li ni b ca khon u t (hay d n u t ).
T sut doanh li ni b cng l mt trong nhng i lng phn nh mc sinh li ca d
n u t. xc nh t sut doanh li ni b ca d n ngi ta thng s dng hai phng
php: phng php th, x l sai s v phng php ni suy.
Theo phng php th v x l sai s, vic tm ra t sut doanh li ni b v c bn c
thc hin nh sau:
Trc tin, t chn mt li sut v s dng li sut lm t l chit khu tm gi tr
hin ti ca cc khon thu v gi tr hin ti ca vn u t.
Tip theo, xc nh gi tr hin ti thun ca d n. Nu gi tr ny bng 0 th li sut va
chn chnh l t sut doanh li ni b ca d n. Nu gi tr hin ti thun ln hn khng
(NPV>0) th tip tc th li bng cch nng mc li sut t chn ln. Ngc li, nu gi tr hin
ti thun nh hn khng (NPV < 0) th phi h mc li sut t chn xung, tip tc lm nh vy
cho n khi chn c mt li sut lm cho gi tr hin ti thun bng 0 hoc xp x bng 0 th li
sut l t sut doanh li ni b ca d n.
Theo phng php ni suy, vic xc nh t sut doanh li ni b ca d n thc hin theo
cc bc sau:
Bc 1: Chn mt li sut r
1
, sao cho vi li sut ny xc nh c gi tr hin ti thun
ca d n l mt s dng (NPV
1
>0) .
Bc 2: Tip tc chn mt li sut r
2
, sao cho vi li sut ny tm c gi tr hin ti thun
ca d n l mt s m (NPV
1
<0) .
Bc 3: Tm t sut doanh li ni b ca d n. Trong phn trn xc nh c:
+ Li sut r
1
m vi r
1
th NPV
1
> 0
+ Li sut r
2
m vi r
2
th NPV
2
< 0
Nh vy, t sut doanh li ni b (IRR) nm trong khong r
1
v r
2
v c xc nh theo
cng thc:

86

2 1
1 2 1
1
) (
r
NPV NPV
r r NPV
IRR
+

+ = (5.8)
V d: C 1 d n u t d kin s vn u t b ngay mt ln l 100 triu ng v s thu
nhp do u t a li t nm th nht n nm thba ln lt l 40, 50 v 60 triu ng.
tm t sut doanh li ni b ca d n c th thc hin nh sau:
- Chn li sut r
1
l 21%. Vi li sut ny c:
03 , 1 100
%) 21 1 (
60
%) 21 1 (
50
% 21 1
40
3 2
1
=
+
+
+
+
+
= NPV triu ng
- Chn li sut r
2
= 22% ta s tm c:
54 , 0 100
%) 22 1 (
60
%) 22 1 (
50
% 22 1
40
3 2
2
=
+
+
+
+
+
= NPV Triu ng
- T sut doanh li ni b ca d n
% 7 , 21
54 , 0 03 , 1
03 , 1 %). 21 % 22 (
% 21
+ +

+ = IRR
C th biu din t sut doanh li ni b ca d n trn th sau: ( th5.2)

th 5.1: T sut doanh li ca d n

Qua th trn cho thy: t sut doanh li ni b ca d n l giao im ca ng gi tr
hin ti thun vi trc honh ca th, ti im ny gi tr hin ti thun ca d n bng 0.
Ngoi hai phng php nu, ngi ta cn c th xc nh t sut doanh li ni b bng
phng php v th.
Vic nh gi v la chn d n u t bng phng php t sut doanh li ni b (IRR)
c thc hin theo trnh t sau:
- Xc nh t sut doanh li ni b ca d n u t.
- nh gi v la chn d n: Khi s dng t sut doanh li ni b lm tiu chun ch yu
xem xt chp nhn hay loi b d n, thng thng ngi ta da trn c s so snh t sut doanh
li ni b vi t l chit khu thng thng khi hin ti ho gi tr d n m thng l chi ph s
dng vn cho d n (r) chng hn nh li sut vay vn. v.v... v cn phn bit ba trng hp sau:
IRR
NPV (Triu ng)
0 21 21,7 22 T l chit khu (%)
1,03
-0,54

87
Trng hp 1: nu IRR< r th cn loi b phng n.
Trng hp 2: nu IRR< r th tu theo iu kin c th v s cn thit ca d n m doanh
nghip c th quyt nh chp nhn hay loi b phng n.
Trng hp 3: nu IRR <r th cn xem xt c th :
+ Nu y l d n c lp th d n c chp thun.
+ Nu l cc d n thuc loi loi b ln nhau, th chn d n c t sut doanh li ni b
cao nht.
u, nhc im ca phng php
+ Phng php t sut doanh li ni b cho php nh gi c mc sinh li ca d n c
tnh n yu t gi tr thi gian ca tin t.
+ Cho php d dng so snh mc sinh li ca d n vi chi ph s dng vn, thy c mi
lin h gia vic huy ng vn v hiu qu s dng vn trong vic thc hin d n u t.
Hn ch ca phng php
+ Trong phng php t sut doanh li ni b thu nhp ca d n c gi nh ti u t
vi li sut bng vi t sut doanh li ca d n. iu khng tht ph hp vi thc t nht l
i vi d n c t sut doanh li ni b mc cao.
+ Phng php t sut doanh li ni b khng ch trng n quy m vn u t nn c th
dn n trng hp kt lun thiu tho ng khi nh gi d n.
e. Phng php ch s sinh li (PI)
Ch s sinh li cng l mt thc o kh nng sinh li ca mt d n u t, c tnh n
yu t gi tr thi gian ca tin t.
Ch s sinh li c tnh bng t l gia gi tr hin ti ca khon thu nhp do u t a
li v gi tr hin ti ca vn u t.

=
=
+
+
=
n
t
t
t
n
t
t
t
r
IC
r
CF
PI
0
0
) 1 (
) 1 (
(5.9)
Trong :
PI: Ch s sinh li ca d n.
CF
t
: Khon thu u t trong nm th t.
IC
t
: Vn u t nm t.
r: T sut chit khu (thng c s dng l chi ph s dng vn)
Vic s dng ch s sinh li lm tiu chun nh gi v la chn d n u t c thc
hin nh sau.
- Xc nh ch s sinh li ca mi d n.
- S dng ch s sinh li nh gi v la chn d n, c th:
+ Nu PI < 1 th NPV < 0, tt c cc d n nh vy u b loi b. +Nu PI=1 th c th
chp nhn hay loi b d n tu theo tnh hnh c th doanh nghip quyt nh.
+ Nu PI > 1: nu l d n c lp th d n c chp thun. Nu l cc d loi tr nhau
th thng thng d n c ch s sinh li cao nht l d n c chn.

88
u , nhc im ca phng php
- Phng php ny cho thy mi quan h gia cc khon thu nhp do u t a li vi s
vn u t b ra thc hin d n.
- C th s dng ch s sinh li trong vic so snh cc d n c s vn u t khc nhau
thy c mc sinh li gia cc d n.
- Phng php ny thng cng gi nh t l ti u t bng vi mc chi ph s dng vn,
iu ny cng tng t nh trong phng php gi tr hin ti thun, n ph hp hn so vi
phng php t sut doanh li ni b.
Cng vi nhng u im trn, phng php ny cng c nhc im cng ging nh
phng php t sut doanh li ni b l n khng phn nh trc tip khi lng li nhun rng
ca mt d n.
Trn y l cc ch tiu ch yu nh gi hiu qu kinh t vn u t. Ty theo tng trng
hp v yu cu kinh doanh ca doanh nghip t ra, doanh nghip s la chn ch tiu cho ph
hp. Chng hn doanh nghip ra sn xut kinh doanh vi li va phi nhng thu hi vn nhanh
i mi trang thit b, trong trng hp ny ch tiu ch yu chn d n l ch tiu thi gian
thu hi vn u t.
5.3.3- Mt s trng hp c bit trong nh gi v la chn d n u t.
a. Trng hp c mu thun khi s dng hai phng php gi tr hin ti thun
(NPV) v phng php t sut doanh li ni b (IRR) trong nh gi, la chn d n.
C hai phng php u da trn c s hin ti ho gi tr ca d n u t nh gi v
la chn d n. Tuy nhin, khng phi trong tt c cc trng hp s dng hai phng php ny
vo vic nh gi v la chn d n u t u cng dn n kt lut ging nhau. Do vy, cn
nhn bit vic s dng hai phng php trong cc trng hp sau:
- Trng hp nh gi v la chn mt d n u t c lp:
+ Nu NPV > 0 th IRR ca d n cng ln hn t l chit khu (thng l chi ph s dng
vn) v d n c chp thun.
+ Nu NPV< 0 th IRR ca d n nh hn t l chit khu v d n b bc b.
+ Nu NPV = 0 th IRR ca d n bng t l chit khu th doanh nghip c th chp nhn
hay bc b d n ty theo tnh hnh c th ca doanh nghip quyt nh.
- Trng hp la chn mt trong s cc d n loi tr nhau: trong mt s trng hp, hai
phng php a ra cc kt lun tri ngc nhau.
V d: C hai d n loi tr nhau A v B, vn u t cho mi d n u l 100 triu ng,
chi ph s dng vn ca c hai d n l 5%. Thi gian hot ng ca hai d n u l 2 nm v d
kin thu nhp ca 2 d n nh sau:
n v : Triu ng
Thu nhp
D n Nm 1 Nm 2 Nm 3
A 20 120 140
B 100 31,25 131,25
p dng cc phng php trnh by trn xc nh c gi tr hin ti thun v t sut
doanh li ca 2 phng n:


89
n v : Triu ng
Dng tin ca d n D n
Nm 0 Nm 1 Nm 2

NPV (r=5%)

IRR (%)
A (100) 20 120 27,89 20
B (100) 100 31,21 23,58 25
T tnh ton trn cho thy kt qu c s tri ngc nhau gia 2 phng php: Gi tr hin
ti thun ca d n A ln hn d n B, trong khi t sut doanh li ni b ca d n B li nh
hn d n B: NPV
A
> NPV
B
, IRR
A
< IRR
B

Nh vy, nu chp nhn tiu chun gi tr hin ti thun la chn th d n A c la
chn. Nu chp nhn tiu chun t sut doanh li ni b la chn th d n B c la chn.
y l vn rt phc tp t trong vic la chn d n. C th biu din gi tr hin ti thun
ca hai d n bng th sau :

th 5.2 Gi tr hin ti thun ca d n
Qua th trn cho ta thy hai ng cong gi tr hin ti thun ca 2 d n ct nhau ti
mt im (im I) m ti im ny gi tr hin ti thun ca 2 d n bng nhau:
NPV(A)

= NPV(B).
=> 100
) 1 (
25 , 31
1
100
100
) 1 (
120
1
20
2 2

+
+
+
=
+
+
+ r r r r
=> r
1
= 10,9%
T sut chit khu lm cho gi tr hin ti thun ca hai d n bng nhau (r= 10 ,9%) c
gi l t sut cn bng. Xem xt t sut cn bng c th rt ra:
- Nu t sut chit khu di 10,9% th NPV(A) > NPV(B) => chn d n A.
- Nu t l chit khu trn 10,9% th NPV(B)> NPV(A) => chn d n B.
Do vy, vic la chn d n y cn phi xem xt mi quan h gia chi ph s dng vn
thc hin d n v gi tr hin ti thun t c i n quyt nh la chn mt cch thch
hp.
C th thy mt nguyn nhn ch yu a n s khc bit trong vic la chn khi s dng
hai phng php trn l:
- S khc nhau v quy m u t ca cc d n: Phng php gi tr hin ti thun c tnh
n quy m vn u t ca d n. Khi hai d n c mc sinh li nh nhau th d n no c vn
NPV (Triu ng)
0 10,9 20 25 T l chit khu
27,89

23,58

15,60
NPV (A)
NPV (B)
NPV (A)= NPV (B)
IRR (A) = IRR(B)
I

90
u t ln hn th s c gi tr hin ti thun ln hn. Trong khi , phng php t sut doanh
li ni b khng cp n quy m vn u t ca d n, mt khc n cng khng phn nh trc
tip gi tr tng thm do vn u t to ra.
- S khc nhau v dng tin ca d n: Mi d n thng to ra mt dng tin bao hm mt
chui tin t trong tng lai. Nhng cc d n khc nhau thng cng c s khc nhau v kiu
dng tin. Cc d n c vn u t bng nhau, nhng c s khc nhau v dng tin vo cng dn
n s tri ngc nhau v kt qu gi tr hin ti thun v t sut doanh li ni b ca cc d n.
- S khc nhau v gi nh t l li ti u t: Mc d c hai phng php trn u da trn
c s vn dng l thuyt gi tr hin ti, nhng gia chng c s khc nhau v gi nh t l li
ti u t. Phng php t sut doanh li ni b gi nh t l li ti u t bng chnh vi t l
doanh li ni b ca d n, cn phng php gi tr hin ti thun thng gi nh t l li ti u
t bng chi ph s dng vn (t l chit khu ca d n). y chnh l mt nguyn nhn ch yu
dn n trng hp c kt qu tri ngc nhau v t sut doanh li ni b v gi tr hin ti thun
gia mt s d n u t.
Nhn nhn tng qut c th thy, phng php gi tr hin ti thun c s u vit hn so vi
phng php t sut doanh li ni b. S u vit hn ca phng php ny th hin ch yu
ch gi nh v t l ti u t ca phng php ny xc thc hn. Mt khc, phng php ny c
cp n quy m ca d n v n o lng trc tip gi tr tng thm do vn u t a li.
iu ny ph hp hp vi mc tiu ti a ho li nhun trong hot ng kinh doanh ca doanh
nghip. V vy, khi kt hp cc phng php nh gi, la chn cc d n loi tr nhau, nu
xy ra mu thun gia kt qu cc phng php nh gi, th ngi ta thng li phi da ch yu
vo vic xem xt gi tr hin ti thun quyt nh vic la chn d n mt cch thch hp.
b. Trng hp nh gi v la chn d n u t c tui th khng bng nhau.
Mt vn ht sc quan trng trong vic nh gi v so snh cc d n thuc nhng d n
loi tr l yu t tui th ca d n (hoc vng i hay ni cc khc i l thi gian hot ng ca
d n k t lc bt u a vo d n hot ng cho n lc thanh l d n). Thng thng, i
vi cc d n loi tr nhau th i hi cc d n phi c tui th bng nhau.
Khi cc d n c tui th khc nhau th cn thit phi quy cc d n ny v mt mt bng so
snh cng di thi gian hot ng. thc hin iu ny, thng ngi ta xem xt cc d n
trong cng di thi gian l bi s chung nh nht ca cc d n c tui th khng bng nhau
vi gi nh d n c ti u t nh lc ban u hoc c th a ra cc gi nh c th hp l
v cc c hi ti u t trong tng lai. Trn c s , thng thng ngi ta s dng tiu chun
hin ti thun nh gi v la chn phng n.
V d:
Mt doanh nghip phi la chn mua mt trong hai loi my M1 v M2 c cng dng nh
nhau. Tui th ca my M1 l 2 nm M2 l 4 nm; li sut tin vay trn th trng l 10% nm;
s vn u t v s vn thu nhp (bao gm khu hao v li nhun rng) ca mi my c th
hin qua bn sau:
n v: triu ng
Dng tin
Nm
My
0 1 2 3 4
M1 (100) 90 90 - -

91
M2 (100) 60 60 60 60

Nu xem xt ring tng loi my c th xc nh gi tr hin ti thun ca tng loi my:
2 , 56 100
) 1 , 0 1 (
90
1 , 0 1
90
2
1

+
+
+
=
M
NPV
12 , 90 100
) 1 , 0 1 (
60
) 1 , 0 1 (
60
) 1 , 0 1 (
60
1 , 0 1
60
4 3 2
2

+
+
+
+
+
+
+
=
M
NPV
Nu xem xt n thun th c th thy NPV(M
2
)>NPV(M
1
) v dng nh vic mua my
M2 kh quan hn mua my M1. Tuy nhin, vic xem xt nh vy l cha y v 2 loi my
ny c tui th khng ng nht. gii quyt vn ny y cn xem xt c 2 loi my trong
cng mt khong thi gian 4 nm (4 l bi s chung nh nht tui th c hai loi ny). Nh vy,
y vi gi nh nu doanh nghip s dng my M1 th sau 2 nm li thay th bng mt loi my
M1 c mua vo thi im cui nm th 2 c gi l M
1
vi s vn u t v dng thu nhp
nh my M1. Cc dng tin pht sinh t vic mua cc loi my trn c th c trnh by nh
sau:
n v Triu ng
Dng tin cc nm
My 0 1 2 3 4
M1 (100) 90 90
M1 (100) 90 (100) 90 90
M1 + M1 (100) 90 10 90 90
M2 (100) 60 60 60 60

T gi nh trn c th xc nh gi tr hin ti thun t vic mua hai loi my M1 v M2.
n v: Triu ng
My M1 My M 2
Nm

Thi gian
chit khu
Dng tin Gi tr
hin ti
Dng tin Gi tr
hin ti
0 1,000 (100) (100) (100) (100)
1 0, 909 90 81,81 60 54,54
2 0,826 (10) (8,26) 60 49,54
3 0,751 90 67,559 60 45,06
4 0,683 90 61,47 60 40,98
NPV 102,61 90,12

Nh vy, d n mua my M
1
c gi tr hin ti thun ln hn d n mua my M
2
v l d
n c chn.
Nh trn nu, ngoi vic xem xt v so snh cc d n trong cng thi gian l bi s
chung nh nht ca c nhng tui th khc nhau ca d n, ngi ta c th xem xt v so snh
cc d n trong cng khon thi gian ca d n c tui th di nht vi iu kin gi nh ti u
t mt cch hp l ca cc d n c thi gian ngn hn. iu quan trng l tu theo tnh cht ca
d n v kinh nghim thc t ngi ta a ra cc gi nh mt cch thch hp.

92
V d: Mt doanh nghip phi la chn mt trong hai d n mua thit b . D n th nht
mua thit b T
1
c tui th l 5 nm v d n th hai mua thit b T
2
c tui th 8 nm vi s vn
u t v s thu nhp mi nm trong thi gian tn ti ca tng loi thit b khc nhau.C th
thy, i vi v d ny c hai cch so snh hai d n trong cng mt khong thi gian tn ti.
Cch mt l so snh hai d n trong cng khong thi gian tn ti bng tui th ca thit b
T
1
l 5 nm (tui th ngn nht) v nh vy s gi nh l nu mua thit b T
2
v cng s dng
trong 5 nm nhng n cui nm th 5 th thit b T
2
c bn i thu tin v thu tin v mua
thit b khc. Trn c s , s xc nh gi tr hin ti thun ca c hai d n v d n no c gi
tr hin ti thun cao hn s l d n c chn.
Cch hai l so snh hai d n trong cng khong thi gian tn ti bng tui th ca thit b
T
2
l 8 nm (tui th di nht). Vi gi nh l mua thit b T
1
s dng trong 5 nm v n cui
nm th 5 li tip tc mua mt thit b T
1
khc, nhng thit b T
1
ch s dng trong 3 nm sau
bn i tc l c bn cui nm th 8 thu tin v mua thit b khc. T tnh ton xc
nh d n no c gi tr hin ti thun cao hn l d n kh quan hn.
Phn trn nu ra hai cch nh vy thy s a dng ca cc gi nh. Trong thc t, khi
tin hnh phn tch, chng ta phi cn c vo iu kin c th ca tng d n la chn gi nh
mt cch ph hp.

TM TT
nh gi v quyt nh u t l mt trong nhng quyt nh quan trng trong qun tr ti
chnh doanh nghip. Quyt nh ny quan trong v n nh hng rt ln n gi tr v trin vng
pht trin ca doanh nghip. nh gi mt d n u t chung ta s dng nhiu phng php
khc nhau nh thi gian hon vn, gi tr hin ti thun, t sut thu hi n b, ch s li nhun, t
sut li nhun bnh qun. Mi phng php u c nhng u nhc im ca n. Do , chng ta
cn phi kt hp nhiu phng php nh gi ton din hn v tnh kh thi ca d n. Hai
phng php: Gi tr hin ti thun v t sut thu hi n b c nhiu nh qun l s dng v n
gn lin vi vic ng dng m hnh chit khu dng tin v tnh n yu t thi gian ca tin.
c th ng dng c cc ch tiu nh gi ny th iu quan trong l phi thu thp y thng
tin c lng y , chnh xc dng tin ca d n v chi ph s dng vn ca d n.
Tuy nhin, khi ra quyt nh ti chnh, doanh nghip vn phi i mt vi nhiu ri ro
khc. hn ch ri ro chng ta cn kt hp nhiu cc nh gi khc nhau c ci nhn ton
din hn v d n ng th thc hin cc k thut phn tch v kim sot ri ro.

CU HI V BI TP N TP

1. Khi nim u t di hn v cc loi u t di hn ca doanh nghip?
2. Cc nhn t nh hng ti u t di hn ca doanh nghip.
3. Cc dng tin in hnh ca mt d n u t.Trnh by u nhc im ca cc phng
php nh gi v la chn d n u t.
4. Hy bnh lun kin sau y: mt d n c NPV cao th c IRR cao.
5. Hai d n X v Y c tng vn u t nh nhau. NPV
A
> NPV
B
; IRR
A
< IRR
B
.Nu ch
c chn mt trong hai d n trn, bn s la chn nh th no?

93
6. Mt d n u t c thi gian hot ng l 6 nm, tng s vn u t ban u l 120 triu
VN. Gi tr cn li ca TSC sa 6 nm ng bng gi tr th trng v bng 12 triu VN. Gi
tr u t vo vn lu ng rng l 10 triu VN v c thu hi vo nm th 6. Cc s liu
trong bo co kt qu kinh doanh hng nm d kin ca d n sau :
Doanh thu bn hng 140 triu VN
Gi vn bn hng 75 triu VN
Trong - Chi ph cc loi 55 triu VN
- Chi ph khu hao 20 triu VN
Cc chi ph khc 23 triu VN
Li nhun trc thu v li vay 42 triu VN
Yu cu:
a. Hy xc nh dng tin ca d n vi thu thu nhp doanh nghip l 28%
b. Nu chi ph vn (chi ph s dng vn) ca Cng ty l 15 %/nm, theo bn d n c
c chp thun khng?
7. Cng ty may 10 c d nh thay th mt my may cng nghip c. thi im hin ti
(thi im xem xt) my may c ny c gi tr th trng l 50.000USD v em li thu nhp rng
mi nm l 26.000USD, trong thi gian 5 nm. Gi s, gi tr hin ti cn li ca my may cng
nghip c sau 5 nm l 13.000USD. Hin ti, my may cng nghip mi c gi tr th trng l
90.000USD v d kin mi nm c th em li cho cng ty khon thu nhp rng 30.000USD,
trong thi gian 7 nm. Cng gi s chi ph s dng vn l 16%/nm v cng ty May 10 khng
phi chu thu doanh nghip. Hi:
a. Nu 7 nm s dng, gi th trng ca my mi l 40.000USD th cng ty May 10 c
nn thay th my may cng nghip c bng my bay cng nghip hay khng?
b. Bn hy cho bit gi mua ca my may cng nghip mi phi l bao nhiu li ch
kinh t thu c t vic duy tr my may cng nghip c bng vi li ch kinh t thu c do u
t vo my may cng nghip mi ( gi nh cc yu t khc khng i).

Chng VI: Qun tr vn c nh ca doanh nghip

94
CHNG VI
QUN TR VN C NH CA DOANH NGHIP.

GII THIU
Vn l biu hin bng tin ca ti sn ca doanh nghip, l yu t khng th thiu ca mi
qu trnh sn xut kinh doanh. Do vy, qun l vn v ti sn tr thnh mt mc tiu quan trng
trong qun tr ti chnh. Mc tiu quan trng nht ca qun l vn v ti sn l m bo cho qu
trnh sn xut- kinh doanh tin hnh bnh thng vi hiu qu kinh t cao nht. Mt b phn
quan trng ca vn kinh doanh l vn c nh. Vn c nh l bin hin bng tin ca ti sn c
nh- t liu sn xut ng vai tr quan trng trong hot ng ca doanh nghip. Chng ny s
gii thiu nhng ni dung c bn nht v qun tr vn c nh vi cc ni dung sau y:
- Nghin cu v ti sn c nh v cc cch phn loi ti sn c nh.
- Vn c nh v c im ca vn c nh
- Hao mn v khu hao ti sn c nh
- Cc bin php qun l ti sn c nh
- Qun l s dng qu khu hao trong doanh nghip.
- Cch ch tiu phn nh hiu qu s dng vn c nh

NI DUNG
6.1 - TI SN C NH V VN C NH CA DOANH NGHIP.
6.1.1 . Ti sn c nh ca doanh nghip.
a. Khi nim ti sn c nh (TSC)
Ti sn c nh phi ng thi tho mn bn tiu chun c bn sau:
- Chc chn thu c li ch kinh t trong tng lai.
- Nguyn gi ti sn c nh phi c xc nh mt cch ng tin cy.
- Phi c thi gian s dng ti thiu, thng t mt nm tr ln.
- Phi t gi tr ti thiu mt mc quy nh. (Quy nh hin nay l 10 triu ng).
Nhng t liu lao ng khng cc tiu chun quy nh trn c coi l nhng cng c
lao ng nh, c mua sm bng ngun vn lu ng ca doanh nghip. Tuy nhin trong thc t
vic xem xt tiu chun v nhn bit TSC ca doanh nghip l phc tp hn.
Mt l: Vic phn bit gia i tng lao ng vi cc t liu lao ng l TSC ca doanh
nghip trong mt s trng hp khng ch n thun da vo c tnh hin vt m cn phi da
vo tnh cht v cng dng ca chng trong qu trnh sn xut kinh doanh. Bi v c th cng mt
ti sn trng hp ny c coi l TSC song trng hp khc ch c coi l i tng lao
ng. V d my mc thit b, nh xng... dng trong sn xut l cc TSC song nu l cc
sn phm mi hon thnh, ang c bo qun trong kho thnh phm, ch tiu th hoc l cc
cng trnh xy dng c bn cha bn giao, th ch c coi l cc i tng lao ng. Tng t
nh vy trong sn xut nng nghip, nhng gia sc c s dng lm sc ko, sinh sn, cho sn

95
phm th c coi l cc TSC, song nu ch l cc vt nui ly tht th ch l cc i tng lao
ng.
Hai l: Mt s cc t liu lao ng nu xt ring l tng b phn th khng cc tiu
chun trn song li c tp hp s dng ng b nh mt h thng th c h thng c coi
nh mt TSC. V d nh trang thit b cho mt phng th nghim, mt vn phng, mt phng
ca khch sn, mt vn cy lu nm...
Ba l: Trong iu kin pht trin v m rng cc quan h hng ho tin t, s pht trin v
ng dng nhanh chng cc tin b khoa hc k thut v cng ngh cng nh nt c th trong
hot ng u t ca mt s ngnh nn mt s khon chi ph m doanh nghip chi ra c lin
quan n hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip, nu ng thi tho mn hai tiu chun
c bn trn v khng hnh thnh cc TSC hu hnh th c coi l cc TSC v hnh ca doanh
nghip. V d cc chi ph mua bng sng ch, pht minh, bn quyn tc gi, cc chi ph thnh lp
doanh nghip, chi ph v t s dng, chi ph chun b cho khai thc...
c im chung ca cc TSC trong doanh nghip l tham gia vo nhiu chu k sn xut
sn phm vi vai tr l cc cng c lao ng. Trong qu trnh hnh thi vt cht v c tnh s
dng ban u ca TSC l khng thay i. Song gi tr ca n li c chuyn dch dn tng
phn vo gi tr sn phm sn xut ra. B phn gi tr chuyn dch t cu thnh mt yu t chi ph
sn xut kinh doanh ca doanh nghip v c b p mi khi sn phm c tiu th.
T nhng ni dung trn y, ta c khi nim v ti sn c nh nh sau:
Ti sn c nh trong cc doanh nghip l nhng t liu lao ng ch yu c gi tr ln tham
gia vo nhiu chu k sn xut, gi tr ca n th c chuyn dch dn tng phn vo gi tr sn
phm trong cc chu k sn xut.
6.1.2 . Phn loi ti sn c nh trong doanh nghip.
Phn loi TSC l vic phn chia ton b ti sn c nh ca doanh nghip theo nhng tiu
thc nht nh nhm phc v yu cu qun l doanh nghip. Thng thng c nhng cch phn
loi ch yu sau y:
a. Phn loi TSC theo hnh thi biu hin kt hp vi tnh cht u t, ton b ti
sn c nh ca doanh nghip c chia lm 3 loi:
- Ti sn c nh hu hnh: l nhng t liu lao ng ch yu c hnh thi vt cht (tng
n v ti sn c kt cu c lp hoc l mt h thng gm nhiu b phn ti sn lin kt vi nhau
thc hin mt hay mt s chc nng nht nh) tho mn cc tiu chun ca ti sn c nh
hu hnh, tham gia vo nhiu chu k kinh doanh nhng vn gi nguyn hnh thi vt cht ban u
nh nh ca, vt kin trc, my mc, thit b...
- Ti sn c nh v hnh: l nhng ti sn khng c hnh thi vt cht, th hin mt lng
gi tr c u t tho mn cc tiu chun ca ti sn c nh v hnh, tham gia vo nhiu chu
k kinh doanh, nh mt s chi ph lin quan trc tip ti t s dng; chi ph v quyn pht hnh,
bng pht minh, bng sng ch, bn quyn tc gi...
- Ti sn c nh thu ti chnh: l nhng ti sn c nh m doanh nghip thu ca cng ty
cho thu ti chnh. Khi kt thc thi hn thu, bn thu c quyn la chn mua li ti sn thu
hoc tip tc thu theo cc iu kin tho thun trong hp ng thu ti chnh. Tng s tin
thu mt loi ti sn quy nh ti hp ng thu ti chnh, t nht phi tng ng vi gi tr ca
ti sn ti thi im k hp ng.

96
Mi hp ng thu ti sn c nh nu khng tho mn cc quy nh trn c coi l ti sn
c nh thu hot ng.
b. Phn loi TSC theo mc ch s dng..
Theo tiu thc ny ton b TSC ca doanh nghip c chia thnh 3 loi:
* Ti sn c nh dng cho mc ch kinh doanh
* Ti sn c nh dng cho mc ch phc li, s nghip, an ninh, quc phng.
* Cc ti sn c nh bo qun h, gi h, ct gi h Nh Nc
Cch phn loi ny gip cho doanh nghip thy c c cu TSC ca mnh theo mc ch
s dng ca n. T c bin php qun l TSC theo mc ch s dng sao cho c hiu qu
nht.
c. Phn loi TSC theo cng dng kinh t.
Cn c vo cng dng kinh t ca TSC, ton b TSC ca doanh nghip c th chia
thnh cc loi sau:
- Nh ca, vt kin trc
- My mc, thit b
- Phng tin vn ti, thit b truyn dn;
- Thit b, dng c qun l;
- Vn cy lu nm, sc vt lm vic hoc cho sn phm;
- Cc loi TSC khc.
Cch phn loi ny cho thy cng dng c th ca tng loi TSC trong doanh nghip, to
iu kin thun li cho vic qun l s dng TSC v tnh ton khu hao TSC chnh xc.
d. Phn loi TSC theo tnh hnh s dng.
Cn c vo tnh hnh s dng TSC ngi ta chia ti sn c nh ca doanh nghip thnh
cc loi:
- Ti sn c nh ang s dng;
- Ti sn c nh cha cn dng;
- Ti sn c nh khng cn dng ch thanh l.
Cch phn loi ny cho thy mc s dng c hiu qu cc TSC ca doanh nghip nh
th no, t c bin php nng cao hn na hiu qu s dng chng.
Mi cch phn loi trn y cho php nh gi, xem xt kt cu TSC ca doanh nghip
theo cc tiu thc khc nhau. Kt cu TSC l t trng gia nguyn gi ca mt loi TSC no
so vi tng nguyn gi cc loi TSC ca doanh nghip ti mt thi im nht nh.
Kt cu TSC gia cc doanh nghip trong cc ngnh sn xut khc nhau hoc thm ch
trong cng mt ngnh sn xut cng khng hon ton ging nhau. S khc bit hoc bin ng
ca kt cu TSC ca doanh nghip trong cc thi k khc nhau chu nh hng ca nhiu nhn
t nh qui m sn xut, kh nng thu ht vn u t, kh nng tiu th sn phm trn th trng,
trnh tin b khoa hc k thut trong sn xut.... Tuy nhin i vi cc doanh nghip, vic
phn loi v phn tch tnh hnh kt cu TSC l mt vit lm cn thit gip doanh nghip ch
ng iu chnh kt cu TSC sao cho c li nht cho vic nng cao hiu qu s dng vn c
nh ca doanh nghip.

97
6.1.3 . Vn c nh v cc c im lun chuyn ca vn c nh.
a. Khi nim v vn c nh:
Trong iu kin nn kinh t th trng, vic mua sm, xy dng hay lp t cc TSC ca
doanh nghip u phi thanh ton, chi tr bng tin. S vn u t ng trc mua sm, xy
dng hay lp t cc TSC hu hnh v v hnh c gi l vn c nh ca doanh nghip. l
s vn u t ng trc v s vn ny nu c s dng c hiu qu s khng mt i, doanh
nghip s thu hi li c sau khi tiu th cc sn phm, hng ho hay dch v ca mnh.
L s vn u t ng trc mua sm, xy dng cc TSC nn quy m ca vn c nh
nhiu hay t s quyt nh quy m ca TSC, nh hng rt ln n trnh trang b k thut v
cng ngh, nng lc sn xut kinh doanh ca doanh nghip. Song ngc li nhng c im kinh
t ca TSC trong qu trnh s dng li c nh hng quyt nh, chi phi c im tun hon v
chu chuyn ca vn c nh.
Ta c nh ngha v vn c nh nh sau:
Vn c nh ca doanh nghip l mt b phn ca vn u t ng trc v TSC m c
im ca n l lun chuyn dn dn tng phn trong nhiu chu k sn xut v hon thnh mt
vng tun hon khi TSC ht thi gian s dng.
b. c im vn c nh
Mt l : Vn c nh tham gia vo nhiu chu k sn xut sn phm, iu ny do c im
ca TSC c s dng lu di, trong nhiu chu k sn xut quyt nh.
Hai l : VC c lun chuyn dn dn tng phn trong cc chu k sn xut.
Ba l : Sau nhiu chu k sn xut VC mi hon thnh mt vng lun chuyn.
6.2 - KHU HAO TI SN C NH
6.2.1. Hao mn ti sn c nh
a. Hao mn hu hnh
Hao mn hu hnh ca TSC l s hao mn v vt cht, v gi tr s dng v gi tr ca
TSC trong qu trnh s dng. V mt vt cht l s hao mn c th nhn thy c t s
thay i trng thi vt l ban u cc b phn, chi tit TSC di s tc ng ca ma st, ti
trng, nhit , ho cht... V gi tr s dng l s gim st v cht lng, tnh nng k thut
ban u trong qu trnh s dng v cui cng khng cn s dng c na. Mun khi phc li
gi tr s dng ca n phi tin hnh sa cha, thay th. V mt gi tr l s gim dn gi tr
ca TSC cng vi qu trnh chuyn dch dn tng phn gi tr hao mn vo gi tr sn phm sn
xut. i vi cc TSC v hnh, hao mn hu hnh ch th hin s hao mn v mt gi tr.
Nguyn nhn v mc hao mn hu hnh trc ht ph thuc vo cc nhn t trong qu
trnh s dng TSC nh thi gian v cng s dng, vic chp hnh cc quy phm k thut
trong s dng v bo dng TSC. Tip n l cc nhn t v t nhin v mi trng s dng
TSC. V d nh m, nhit mi trng, tc ng ca cc cht ho hc... Ngoi ra mc
hao mn hu hnh cng cn ph thuc vo cht lng ch to TSC. V d nh cht lng
nguyn vt liu c s dng; trnh k thut, cng ngh ch to...
Vic nhn thc r cc nguyn nhn nh hng n mc hao mn hu hnh TSC s gip
cc doanh nghip c bin php cn thit, hu hiu hn ch n.
b. Hao mn v hnh

98
Hao mn v hnh l s gim st v gi tr trao i ca TSC do nh hng ca tin b
khoa hc k thut.
- Hao mn v hnh loi 1.
Ti sn c nh b gim gi tr trao i do c nhng TSC nh c song gi mua li r
hn. T l hao mn v hnh loi 1 c xc nh theo cng thc:

100
G
d
1
x
G
G
V
d
h
=
(6.1)
Trong : V
1
: T l hao mn v hnh loi 1.
G
: Gi mua ban u ca TSC.

Gh : Gi mua hin ti ca TSC.
Ti sn c nh b gim gi tr trao i do c nhng TSC mi tuy mua vi gi nh c
nhng li hon thin hn v mt k thut. T l hao mn v hnh loi 2 c xc nh theo cng
thc.

100
G
k
2
x
G
V
d
=
(6.2)
Trong :
V
2
: T l hao mn v hnh loi 2.
Gk : Gi tr ca TSC c khng chuyn dch c vo gi tr sn phm
G : Gi mua ban u ca TSC.
Ti sn c nh b mt gi hon ton do chm dt chu k sng ca sn phm, tt yu dn
n nhng TSC s dng ch to cc sn phm cng b mt tc dng. Hoc trong cc
trng hp cc my mc thit b, qui trnh cng nghcn nm trn cc d n thit k, cc bn
d tho tr nn lc hu. iu ny cho thy hao mn v hnh khng ch xy ra i vi TSC
hu hnh m cn xy ra i vi TSC v hnh.
6.2.2 . Khu hao TSC v cc phng php tnh khu hao ti sn c nh
a. Khi nim.
Khu hao TSC l vic chuyn dch phn gi tr hao mn ca TSC trong qu trnh s
dng vo gi tr sn phm sn xut ra theo cc phng php tnh ton thch hp.
Mc ch ca khu hao TSC l nhm tch lu vn ti sn xut gin n hoc ti sn
xut m rng TSC. B phn gi tr hao mn c chuyn dch vo gi tr sn phm c coi l
mt yu t chi ph sn xut sn phm c biu hin di hnh thc tin t gi l tin khu hao
TSC. Sau khi sn phm hng ho c tiu th, s tin khu hao c tch lu li hnh thnh
qu khu hao TSC ca doanh nghip. Qu khu hao TSC l mt ngun ti chnh quan trng
ti sn xut gin n v ti sn xut m rng TSC trong cc doanh nghip. Trn thc t khi
cha c nhu cu u t mua sm TSC cc doanh nghip cng c th s dng linh hot qu ny
p ng cc nhu cu vn kinh doanh ca mnh.

99
V nguyn tc, vic tnh khu hao TSC phi ph hp vi mc hao mn ca TSC v
m bo thu hi y gi tr vn u t ban u.
b. Cc phng php khu hao ti sn c nh
Cc doanh nghip c th chn mt trong cc phng php khu hao sau y:
b1. Phng php khu hao ng thng:
* Ni dung ca phng php:
Ti sn c nh trong doanh nghip c trch khu hao theo phng php khu hao ng
thng nh sau:
- Xc nh mc trch khu hao trung bnh hng nm cho ti sn c nh theo cng thc di
y:
Nguyn gi ti sn c nh
Mc trch khu hao trung bnh
hng nm ca ti sn c nh

=
Thi gian s dng ca TSC

(6.3)
- Mc trch khu hao trung bnh hng thng bng s khu hao phi trch c nm chia cho 12
thng.
Trng hp thi gian s dng hay nguyn gi ca ti sn c nh thay i, doanh nghip
phi xc nh li mc trch khu hao trung bnh ca ti sn c nh bng cch ly gi tr cn li
trn s k ton chia (:) cho thi gian s dng xc nh li hoc thi gian s dng cn li (c xc
nh l chnh lch gia thi gian s dng ng k tr thi gian s dng) ca ti sn c nh.
Mc trch khu hao cho nm cui cng ca thi gian s dng ti sn c nh c xc nh
l hiu s gia nguyn gi ti sn c nh v s khu hao lu k thc hin n nm trc nm
cui cng ca ti sn c nh .
V d:
Cng ty A mua mt ti sn c nh (mi 100%) vi gi ghi trn ho n l 119 triu ng,
chit khu mua hng l 5 triu ng, chi ph vn chuyn l 3 triu ng, chi ph lp t, chy th
l 3 triu ng. Bit rng ti sn c nh c tui th k thut l 12 nm, thi gian s dng ca ti
sn c nh doanh nghip d kin l 10 nm (ph hp vi quy nh ti Ph lc 1 ban hnh km
theo Quyt nh s 206/2003/Q- BTC), ti sn c a vo s dng vo ngy 1/1/2004.
Nguyn gi ti sn c nh = 119 triu - 5 triu + 3 triu+ 3 triu = 120 triu ng
Mc trch khu hao trung bnh hng nm = 120 triu : 10 nm =12 triu ng/nm.
Mc trch khu hao trung bnh hng thng = 12 triu ng: 12 thng = 1 triu ng/ thng
Hng nm, doanh nghip trch 12 triu ng chi ph trch khu hao ti sn c nh vo
chi ph kinh doanh.
Sau 5 nm s dng, doanh nghip nng cp ti sn c nh vi tng chi ph l 30 triu
ng, thi gian s dng c nh gi li l 6 nm (tng 1 nm so vi thi gian s dng ng
k ban u), ngy hon thnh a vo s dng l 1/1/2009.
Nguyn gi ti sn c nh = 120 triu ng + 30 triu ng = 150 triu ng
S khu hao lu k trch = 12 triu ng X 5 nm = 60 triu ng
Gi tr cn li trn s k ton = 150 triu ng - 60 triu ng = 90 triu ng
Mc trch khu hao trung bnh hng nm = 90 triu ng : 6 nm = 15 triu ng/ nm

100
Mc trch khu hao trung bnh hng thng = 15.000.000 ng : 12 thng =1.250.000 ng/
thng
T nm 2009 tr i, doanh nghip trch khu hao vo chi ph kinh doanh mi thng
1.250.000 ng i vi ti sn c nh va c nng cp.
b2. Phng php khu hao theo s d gim dn c iu chnh:
Mc trch khu hao ti sn c nh theo phng php s d gim dn c iu chnh c
xc nh nh:
- Xc nh thi gian s dng ca ti sn c nh: doanh nghip xc nh thi gian s dng
ca ti sn c nh theo quy nh ti Ch qun l, s dng v trch khu hao ti sn c nh ban
hnh km theo Quyt nh s 206/2003/Q-BTC ca B Ti chnh.
- Xc nh mc trch khu hao nm ca ti sn c nh trong cc nm u theo cng thc
di y:
Mc trch khu hao hng
nm ca ti sn c nh

=
Gi tr cn li ca
ti sn c nh

x
T l khu (6.4)
hao nhanh
Trong :
T l khu hao nhanh xc nh theo cng thc sau:
T l khu
khao nhanh (%)

=
T l khu hao ti sn c nh
theo phng php ng thng

X
H s (6.5)
iu chnh

T l khu hao ti sn c nh theo phng php ng thng xc nh nh sau:
1 T l khu hao ti sn c
nh theo phng php
ng thng (%)

=
Thi gian s dng ca TSC

X 100 (6.6)
H s iu chnh xc nh theo thi gian s dng ca ti sn c nh quy nh ti bng di
y:
Thi gian s dng ca ti sn c nh H s iu chnh (ln)
n 4 nm ( t 4 nm) 1,5
Trn 4 n 6 nm (4 nm < t 6 nm) 2,0
Trn 6 nm (t > 6 nm) 2,5
Nhng nm cui, khi mc khu hao nm xc nh theo phng php s d gim dn ni
trn bng (hoc thp hn) mc khu hao tnh bnh qun gia gi tr cn li v s nm s dng cn
li ca ti sn c nh, th k t nm mc khu hao c tnh bng gi tr cn li ca ti sn c
nh chia cho s nm s dng cn li ca ti sn c nh.
- Mc trch khu hao hng thng bng s khu hao phi trch c nm chia cho 12 thng.
* V d: Cng ty A mua mt thit b sn xut cc linh kin in t mi vi nguyn gi l 10
triu ng. Thi gian s dng ca ti sn c nh l 5 nm. Xc nh mc khu hao hng nm nh
sau:
- T l khu hao hng nm ca TSC theo phng php khu hao ng thng l 20%.
- T l khu hao nhanh theo phng php s d gim dn bng 20% x 2 = 40%
- Mc trch khu hao hng nm ca TSC trn c xc nh c th bng di y:

101
n v tnh: ng
Nm
th
Gi tr cn
li ca TSC
Cch tnh s khu
hao TSC hng
nm
Mc khu hao
hng nm
Mc khu hao
hng thng
Khu hao
lu k cui
nm
1
10.000.000 10.000.000 x 40% 4.000.000 333.333 4.000.000
2
6.000.000 6.000.000 x 40% 2.400.000 200.000 6.400.000
3
3.600.000 3.600.000 x 40% 1.440.000 120.000 7.840.000
4
2.160.000 2.160.000 / 2 1.080.000 90.000 8.920.000
5
2.160.000 2.160.000 / 2 1.080.000 90.000 10.000.000
Trong :
+ Mc khu hao ti sn c nh t nm th nht n ht nm th 3 c tnh bng gi tr
cn li ca ti sn c nh nhn vi t l khu hao nhanh (40%).
+ T nm th 4 tr i, mc khu hao hng nm bng gi tr cn li ca ti sn c nh (u
nm th 4) chia cho s nm s dng cn li ca ti sn c nh (2.160.000 / 2 = 1.080.000). [V
ti nm th 4: mc khu hao theo phng php s d gim dn (2.160.000 x 40%= 864.000) thp
hn mc khu hao tnh bnh qun gia gi tr cn li v s nm s dng cn li ca ti sn c nh
(2.160.000 : 2 = 1.080.000)].
b.3 Phng php khu hao theo s lng, khi lng sn phm:
Ti sn c nh trong doanh nghip c trch khu hao theo phng php khu hao theo s
lng, khi lng sn phm nh sau:
- Cn c vo h s kinh t- k thut ca ti sn c nh, doanh nghip xc nh tng s
lng, khi lng sn phm sn xut theo cng sut thit k ca ti sn c nh, gi tt l sn
lng theo cng sut thit k.
- Cn c tnh hnh thc t sn xut, doanh nghip xc nh s lng, khi lng sn phm
thc t sn xut hng thng, hng nm ca ti sn c nh.
- Xc nh mc trch khu hao trong thng ca ti sn c nh theo cng thc di y:
Mc trch khu hao
trong thng ca ti sn
c nh

=
S lng sn
phm sn xut
trong thng

X
Mc trch khu hao bnh
qun tnh cho mt n (6.8)
v sn phm
Trong :
Nguyn gi ti sn c nh
Mc trch khu hao trung bnh
hng nm ca ti sn c nh

=
Thi gian s dng ca tsc
(6.9)
- Mc trch khu hao nm ca ti sn c nh bng tng mc trch khu hao ca 12 thng
trong nm, hoc tnh theo cng thc sau:

Mc trch khu
hao nm ca ti
sn c nh

=
S lng sn
phm sn xut
trong nm

X
Mc trch khu hao
qun tnh cho mt n
n phm

(6.10)

102
Trng hp cng sut thit k hoc nguyn gi ca ti sn c nh thay i, doanh nghip
phi xc nh li mc trch khu hao ca ti sn c nh.
* V d: Cng ty A mua my i t (mi 100%) vi nguyn gi 450 triu ng. Cng sut
thit k ca my i ny l 30m3/gi. Sn lng theo cng sut thit k ca my i ny l
2.400.000 m3. Khi lng sn phm t c trong nm th nht ca my i ny l:

Thng Khi lng sn phm
hon thnh (m3)
Thng Khi lng sn phm
hon thnh (m3)
Thng 1 14.000 Thng 7 15.000
Thng 2 15.000 Thng 8 14.000
Thng 3 18.000 Thng 9 16.000
Thng 4 16.000 Thng 10 16.000
Thng 5 15.000 Thng 11 18.000
Thng 6 14.000 Thng 12 18.000
Mc trch khu hao theo phng php khu hao theo s lng, khi lng sn phm ca
ti sn c nh ny c xc nh nh sau:
- Mc trch khu hao bnh qun tnh cho 1 m
3
t i = 450 triu ng: 2.400.000 m
3
=
187,5 /m
3

- Mc trch khu hao ca my i c tnh theo bng sau:
Thng Sn lng thc t thng
(m
3
)
Mc trch khu hao thng
(ng)
1 14.000 14.000 x 187,5 = 2.625.000
2 15.000 15.000 x 187,5 = 2.812.500
3 18.000 18.000 x 187,5 = 3.375.000
4 16.000 16.000 x 187,5 = 3.000.000
5 15.000 15.000 x 187,5 = 2.812.500
6 14.000 14.000 x 187,5 = 2.625.000
7 15.000 15.000 x 187,5 = 2.812.500
8 14.000 14.000 x 187,5 = 2.625.000
9 16.000 16.000 x 187,5 = 3.000.000
10 16.000 16.000 x 187,5 = 3.000.000
11 18.000 18.000 x 187,5 = 3.375.000
12 18.000 18.000 x 187,5 = 3.375.000
Tng cng c nm 35.437.500

6.2.3. Lp k hoch khu hao TSC v qun l s dng qu khu hao TSC ca doanh
nghip.
Trnh t v ni dung vic lp k hoch khu hao TSC ca doanh nghip thng bao gm
nhng vn ch yu sau y:
- Xc nh phm vi TSC phi tnh khu hao v tng nguyn gi TSC phi tnh khu hao
u k k hoch.
Tt c ti sn c nh hin c ca doanh nghip u phi trch khu hao, gm c ti sn c
nh khng cn dng, ch thanh l, tr nhng ti sn c nh thuc cng trnh phc li cng cng,

103
nh . Ti sn c nh khu hao ht gi tr nhng vn ang s dng vo hot ng sn xut
kinh doanh th khng phi trch khu hao na.
- Xc nh gi tr TSC tng, gim trong k k hoch v nguyn gi bnh qun TSC phi
trch khu hao trong k.
TSC tng, gim, ngng tham gia hot ng kinh doanh trong thng s c trch hoc thi
trch khu hao t ngy u ca thng tip theo.
Gi tr bnh qun TSC tng thm hoc gim bt trong k k hoch c xc nh theo
cng thc:

12
x
Sd t
T
T NG
NG = (6.11)
12
) - (12 x
Sd g
g
T NG
NG = (6.12)
Trong : T NG : Nguyn gi bnh qun TSC phi tnh khu hao tng trong k.
g NG : Nguyn gi bnh qun TSC phi tnh khu hao gim trong k.
NGt : Nguyn gi TSC phi khu hao tng trong k.
NGg

: Nguyn gi TSC phi khu hao gim trong k.
Tsd : S thng s dng TSC trong nm k hoch.
Sau khi xc nh c nguyn gi bnh qun TSC phi tnh khu hao tng hoc gim
trong k, nguyn gi bnh qun TSC phi tnh khu hao trong nm s c tnh theo cng thc.

KH
NG = NG
+
t
NG -
g
NG (6.13)
Trong :
KH NG
: Nguyn gi bnh qun TSC phi tnh khu hao.
NG: Nguyn gi TSC u k phi tnh khu hao.

t NG
,
g NG
: Nh trn.
- Xc nh mc khu hao bnh qun hng nm.
S dng cng thc :

KH
M =
KH
NG x
KH
T (6.14)
Trong :
KH M
: Mc khu hao bnh qun hng nm.

KH T : T l khu hao bnh qun hng nm.

KH NG : Nh trn.
- Phn phi v s dng tin trch khu hao TSC trong k.
qun l v s dng c hiu qu s tin trch khu hao cc doanh nghip cn d kin
phn phi s dng tin trch khu hao trong k. Ni chung iu ny tu thuc vo c cu ngun
vn u t ban u hnh thnh TSC ca doanh nghip.

104
i vi cc TSC c mua sm t ngun vn ch s hu, cc doanh nghip c ch
ng s dng ton b s tin khu hao lu k thu c ti u t thay th i mi TSC ca
mnh.
i vi cc TSC c mua sm t ngun vn i vay, v nguyn tc doanh nghip phi s
dng s tin trch khu hao thu c tr vn v li vay. Tuy nhin trong khi cha n k hn
tr n, doanh nghip cng c th tm thi s dng vo cc mc ch kinh doanh khc nng cao
hiu qu s dng ngun vn vay ca doanh nghip.
6.3. QUN TR VN C NH V HIU QU S DNG VN C
NH CA DOANH NGHIP.
6.3.1 . Ni dung qun tr vn c nh.
Qun tr vn c nh l mt ni dung quan trng trong qun l vn kinh doanh ca cc
doanh nghip. iu khng ch ch vn c nh thng chim mt t trng ln trong tng s
vn kinh doanh ca doanh nghip, c ngha quyt nh ti nng lc sn xut ca doanh nghip
m cn do vic s dng vn c nh thng gn lin vi hot ng u t di hn, thu hi vn
chm v d gp ri ro.
Qun tr vn c nh c th khi qut thnh ba ni dung c bn l: khai thc to lp vn,
qun l s dng vn v phn cp qun l, s dng vn c nh trong doanh nghip.
a. Khai thc v to lp ngun vn c nh ca doanh nghip.
d bo cc ngun vn u t vo TSC cc doanh nghip c th da vo cc cn c sau
y:
- Quy m v kh nng s dng qu u t pht trin hoc qu khu hao u t mua sm
TSC hin ti v cc nm tip theo.
- Kh nng k kt cc hp ng lin doanh vi cc doanh nghip khc.
- Kh nng huy ng vn vay di hn t cc ngn hng thng mi hoc pht hnh tri
phiu doanh nghip trn th trng vn.
- Cc d n u TSC tin kh thi v kh thi c cp c thm quyn ph duyt.
b. Qun l s dng vn c nh.
Vn c nh ca doanh nghip c th c s dng cho cc hot ng u t di hn (mua
sm, lp t, xy dng cc TSC hu hnh v v hnh) v cc hot ng kinh doanh thng
xuyn sn xut cc sn phm hng ho, dch v) ca doanh nghip.
Bo ton vn c nh v mt hin vt khng phi ch l gi nguyn hnh thi vt cht v c
tnh s dng ban u ca TSC m quan trng hn l duy tr thng xuyn nng lc sn xut ban
u ca n. iu c ngha l trong qu trnh s dng doanh nghip phi qun l cht ch
khng lm mt mt TSC, thc hin ng quy ch s dng, bo dng nhm duy tr v nng cao
nng lc hot ng ca TSC, khng TSC b h hng trc thi hn quy nh.
bo ton v pht trin vn c nh ca doanh nghip cn nh gi ng cc nguyn nhn
dn n tnh trng khng bo ton c vn c bin php x l thch hp. C th nu ra mt s
bin php ch yu sau y:
- Phi nh gi ng gi tr ca TSC to iu kin phn nh chnh xc tnh hnh bin ng
ca vn c nh, quy m vn phi bo ton. iu chnh kp thi gi tr ca TSC to iu kin
tnh ng, tnh chi ph khu hao, khng mt vn c nh.

105
Thng thng c 3 phng php nh gi ch yu:
+ nh gi TSC theo gi nguyn thu (nguyn gi).
+ nh gi TSC theo gi tr khi phc.
+ nh gi TSC theo gi tr cn li.
- La chn phng php khu hao v xc nh mc khu hao thch hp.
- Ch trng i mi trang thit b, phng php cng ngh sn xut.
- Thc hin tt ch bo dng, sa cha d phng TSC.
- Doanh nghip phi ch ng thc hin cc bin php phng nga ri ro trong kinh doanh
hn ch tn tht vn c nh do cc nguyn nhn khch quan nh: Mua bo him ti sn, lp
qu d phng ti chnh, trch trc chi ph d phng gim gi cc khon u t ti chnh.
- i vi doanh nghip Nh nc, ngoi bin php trn cn thc hin tt qui ch giao vn
v trch nhim bo ton vn c nh i vi cc doanh nghip. y l mt bin php cn thit
to cn c php l rng buc trch nhim qun l vn gia cc c quan nh nc i din cho
quyn s hu v trch nhim ca cc doanh nghip trong vic s dng vn tit kim v c hiu
qu.
c. Phn cp qun l vn c nh.
Theo quy ch hin hnh cc doanh nghip Nh nc c quyn:
- Ch ng trong s dng vn, qu phc v kinh doanh theo nguyn tc hiu qu, bo
ton v pht trin vn. Nu s dng vn, qu khc vi mc ch s dng quy nh cho cc loi
vn, qu th phi theo nguyn tc c hon tr.
- Thay i c cu ti sn v cc loi vn phc v cho vic pht trin vn kinh doanh c hiu
qu hn.
- Doanh nghip c quyn cho cc t chc v c nhn trong nc thu hot ng cc ti
sn thuc quyn qun l v s dng ca mnh nng cao hiu sut s dng, tng thu nhp song
phi theo di, thu hi ti sn cho thu khi ht hn. Cc ti sn cho thu hot ng doanh nghip
vn phi trch khu hao theo ch quy nh.
- Doanh nghip c quyn em ti sn thuc quyn qun l v s dng ca mnh cm
c, th chp vay vn hoc bo lnh ti cc t chc tn dng theo trnh t, th tc quy nh ca
php lut.
- Doanh nghip c nhng bn cc ti sn khng cn dng, lc hu v k thut thu hi
vn s dng cho cc hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip c hiu qu hn. c
quyn thanh l nhng TSC lc hu m khng th nhng bn c hoc h hng khng
c kh nng phc hi.
Ring i vi cc TSC quan trng mun thanh l phi c php ca c quan ra quyt
nh thnh lp doanh nghip.
Doanh nghip c s dng vn, ti sn, gi tr quyn s dng t hoc tin thu t u
t ra ngoi doanh nghip theo cc quy nh ca php lut hin hnh.
3.3.2 . H thng ch tiu nh gi hiu qu s dng vn c nh ca doanh nghip.
a. Cc ch tiu tng hp
- Ch tiu hiu sut s dng vn c nh: Ch tiu ny phn nh 1 ng vn c nh c th
to ra bao nhiu ng doanh thu hoc doanh thu thun trong k.

106
Doanh thu (hoc doanh thu thun) trong k (6.15)
Hiu sut s dng
vn c nh
=
S vn c nh bnh qun trong k
S vn c nh bnh qun trong k c tnh theo phng php bnh qun s hc gia s
vn c nh u k v cui k.
S vn c nh u k + S vn c nh cui k (6.16)
S vn c nh
bnh qun trong k
=
2
Trong s vn c nh u k (hoc cui k) c tnh theo cng thc:
S vn c nh u
k (hoc cui k)
=
Nguyn gi TSC
u k (hoc cui k)
-
S tin khu hao lu k
u k (hoc cui k)

(6.17)

S tin khu hao lu
k cui k
=
S tin khu
hao u k
+
S tin khu hao
tng trong k
-
S tin khu hao
gim trong k

(6.18)
- Ch tiu hm lng vn c nh: L i lng nghch o ca ch tiu hiu sut s dng
vn c nh. N phn nh to ra mt ng doanh thu hoc doanh thu thun cn bo nhiu ng
vn c nh.
Hm lng
vn c nh
=
Doanh thu hoc doanh thu thun trong k
(6.19)
- Ch tiu t sut li nhun vn c nh: Ch tiu ny phn nh mt ng vn c nh trong
k c th to ra bao nhiu ng li nhun trc thu (hoc li nhun sau thu thu nhp).

Li nhun trc thu (hoc sau thu thu nhp) T sut li nhun
vn c nh
=
x 100% (6.20)

b. mt s ch tiu phn tch
- H s hao mn TSC: Phn nh mc hao mn ca TSC trong doanh nghip so vi
thi im u t ban u.
S tin khu hao lu k
(6.21)
H s hao mn
TSC
=
Nguyn gi TSC thi im nh gi
- Hiu sut s dng TSC: Phn nh 1 ng TSC trong k to ra c bao nhiu ng
doanh thu hoc doanh thu thun.
Hiu sut s dng Ti
sn c nh
=
Nguyn gi c nh bnh qun trong k
- H s trang b TSC cho 1 cng nhn trc tip sn xut: Phn nh gi tr TSC bnh
qun trang b cho 1 cng nhn trc tip sn xut.
H s trang b Ti sn
c nh
=
S lng nhn cng trc tip sn xut


107
- Kt cu TSC ca doanh nghip: Phn nh quan h t l gia gi tr tng nhm, loi
TSC trong tng s gi tr TSC ca doanh nghip thi im nh gi. Ch tiu ny gip cho
doanh nghip nh gi mc hp l trong c cu TSC c trang b doanh nghip.

TM TT
1. Vn c nh l biu hin bng tin ca ti sn c nh. Ti sn c nh l nhng t liu
lao ng c gi tr ln, thi gian s dng di. Khi tham gia vo qu trnh sn xut kinh
doanh, ti sn c nh b hao mn dn v gi tr ca n c dch chuyn dn dn tng
phn vo chi ph sn xut kinh doanh. Ti sn c nh tham gia vo nhiu chu k kinh
doanh v gi nguyn hnh thi vt cht ban u cho n lc h hng.
2. Ti sn c nh trong doanh nghip c nhiu loi vi nhiu hnh thi biu hin, tnh cht
u t, cng dng v tnh hnh s dng khc nhau thun li cho vic qun l v
hch ton, ti sn c nh cn c phn loi theo cch c trng nht nh.
3. Theo qui nh v ch trch khu hao ti sn c nh ca B ti chnh, cc doanh nghip
c th chn mt trong ba phng php khu hao: khu hao theo ng thng; khu hao
theo s d gim dn c iu chnh; khu hao theo s lng, khi lng sn phm.
4. Qun tr vn c nh c th khi qut thnh ba ni dung c bn l: Khai thc to lp vn,
qun l s dng vn v phn cp qun l, s dng vn c nh trong doanh nghip.
5. S tin khu hao c trch trong cc k sn xut kinh doanh hnh thnh nn qu khu
hao. qun l v s dng c hiu qu s tin trch khu hao cc doanh nghip cn d
kin phn phi s dng tin trch khu hao trong k. Ni chung, iu ny tu thuc vo c
cu ngun vn u t ban u hnh thnh TSC ca doanh nghip.
6. Cc ch tiu phn nh hiu qu s dng vn c nh bao gm: cc ch tiu chung nh hiu
sut s dng vn c nh, hiu qu s dng vn c nh, hm lng vn c nh v cc
ch tiu phn tch nh h s hao mn ti sn c nh, h s trang b ti sn c nh.

CU HI V BI TP N TP
1. Khi nim v ti sn c nh v vn c nh
2. Tc dng ca cc cch phn loi ti sn c nh.
3. Cc phng php tnh khu hao ca doanh nghip? Khi no th doanh nghip nn s dng
phng php khu hao nhanh, khu hao the s lng , khn lng sn phm.?
4. Ni dung cng tc qun l vn c nh ca doanh nghip.
5. Ni dung lp k hoch khu hao v qun l s dng qu khu hao trong doanh nghip.
6. Mt doanh nghip c bng cn i k ton n ngy 31/12/N nh sau (n v Triu ):
TI SN S tin NGUN VN S tin
I. Ti sn c nh 6.000 I. N phi tr 3.000
Nguyn gi 7.500
Khu hao lu k 1.500
II. Ti sn lu ng 2.000 Ngun vn ch s hu 5.000
TN CNG 8.000 TNG CNG 8.000

108
Trong s ti sn khng trch khu hao c nguyn gi 500 triu ng. Phn ti sn trch
khu hao c hnh thnh t cc ngun sau: vn ngn sch nh nc cp: 4.000; vn t c
u t xy dng c bn: 1.000; vn vay di hn ngn hng: 2.000
Cc TSC ca doanh nghip c chia thnh 4 nhm c t l khu hao nh sau:
STT Nhm Nguyn gi T l khu hao (%)
1 Phng tin vn ti 500 10
2 Thit b vn phng 1.000 15
3 Nh ca 1.500 5
4 My mc thit b 4.000 12
Doanh nghip d kin trong nm k hoch nh sau:
-Trong thng 1 s mua mt s thit b tr gi 200 triu ng bng vn vay di hn ngn
hng.
- Trong thng 2 d kin thanh l mt s thit b vn phng, nguyn gi 100 triu ng
khu hao 20 triu ng , thuc ngun vn ngn sch nh nc cp.
- Trong thng 4 d kin lp t h thng my iu ho cho b phn vn phng tr gi 150
triu t ngun vn t c u t xy dng c bn.
- Trong thng 7 d tnh khnh thnh 1 ca hng kinh doanh tr gi 500 triu ng t ngun
vn t c u t xy dng c bn.
- Thng 12 doanh nghip d kin mua thm mt s phng tin vn ti tr gi 100 triu
bng vn t c u t xy dng c bn.
Yu cu
a. Hy lp k hoch khu hao TSC cho nm k hoch theo hai phng php: trc tip v
gi tip. Hy so snh mc khu hao theo hai phng php trn v nu nhn xt.
b. Tnh s phn phi tin trch khu hao nm k hoch ca doanh nghip bit rng ton b
s tin khu hao c bn ca ti sn c nh c hnh thnh t vn ngn sch nh nc
c li doanh nghip ti u t xy dng, mua sm TSC.
Chng VII: Qun tr vn lu ng ca doanh nghip

109
CHNG VII
QUN TR VN LU NG CA DOANH NGHIP

GII THIU
tin hnh sn xut kinh doanh ngoi cc t liu lao ng, cc doanh nghip cn cn c
cc i tng lao ng. Khc vi cc t liu lao ng, cc i tng lao ng (nh nguyn, nhin,
vt liu, bn thnh phm...) ch tham gia vo mt chu k sn xut v khng gi nguyn hnh thi
vt cht ban u, gi tr ca n c chuyn dch ton b, mt ln vo gi tr sn phm.
Nhng i tng lai ng ni trn nu xt v hnh thi hin vt c gi l cc ti sn lu
ng , cn v hnh thi gi tr c gi l vn lu ng ca doanh nghip.
Vn lu ng ca doanh nghip khng ngng vn ng qua cc giai on ca chu k kinh
doanh: d tr sn xut, sn xut v lu thng. Qu trnh ny c din ra lin tc v thng
xuyn lp li theo chu k. Sau mi chu k ti sn xut, vn lu ng hon thnh mt vng chu
chuyn.
Chng ny s gii thiu nhng ni dung c bn nht v qun tr vn lu ng. Khi hc
xong chng ny ngi hc cn nm c cc vn sau y:
- Khi nim v vn lu ng v cc yu t cu thnh vn lu ng nh tin v cc khon
u t ngn hn, hang tn kho, cc khon phi thu
- Cc ch tiu nh gi hiu qu s dng vn lu ng
- Phng php xc nh nhu cu vn lu ng ca doanh nghip.
- Hiu c cc nhn t nh hng quyt nh tn qu tin mt, hang tn kho, v chnh
sch bn chu c hiu qu ca doanh nghip
- Vn dng m hnh ti chnh phn tch v ra quyt nh v tn qu tin mt, hng tn
kho v a ra cc bin php qun l cc khon n ca doanh nghip mt cch c hiu qu.

NI DNG

7.1. VN LU NG V HIU QU S DNG VN LU NG.
7.1.1 . Khi nim vn lu ng ca doanh nghip.
Bt k hot ng sn xut kinh doanh no cng cn c i tng lao ng. Lng tin ng
trc tho mn nhu cu v cc i tng lao ng gi l vn lu ng ca doanh nghip. Biu
hin di hnh thi vt cht ca vn lu ng l ti sn lu ng. Ti sn lu ng l nhng ti
sn ngn hn v thng xuyn lun chuyn trong qu trnh kinh doanh. Trong bng cn i k
ton ca doanh nghip, ti sn lu ng c c th hin b phn tin mt, cc chng khon
c kh nng thanh khon cao, cc khon phi thu v d tr tn kho. Qun l, s dng hp l ti
sn lu ng c nh hng rt ln i vi vic hon thnh cc mc tiu chung ca doanh nghip.
Mc d hu ht cc v ph sn trong kinh doanh l hu qu ca nhiu yu t, ch khng phi ch
do qun tr vn lu ng ti. Nhng cng cn thy rng s bt lc ca mt s cng ty trong vic
hoch nh v kim sot ti sn lu ng l cc khon n ngn hn hu nh l nguyn nhn dn
n tht bi cui cng ca h

110
7.1.2 . Phn loi vn lu ng.
a. Phn loi theo vai tr tng loi vn lu ng trong qu trnh sn xut kinh doanh.
Theo cch phn loi ny, vn lng ng c phn thnh:
- Vn lu ng trong khu d tr sn xut: bao gm gi tr ca vt t, nhin liu, ph tng
thay th, cng c lao ng
- Vn lu ng trong khu sn xut: bao gm gi tr ca sn phm d dang, bn thnh
phm, chi ph ch kt chuyn.
- Vn lu ng trong khu lu thng bao gm: gi tr ca thnh phm, vn bng tin (k c
vng bc qu..); cc khon u t ngn hn v cc khon k cc, k qu ngn hn; cc khon
phi thu.
Cch phn loi ny cho thy vai tr v s phn b ca tng loi vn trong trong tng khu
ca qu trnh kinh doanh. T doanh nghip c th iu chnh c cu sao cho c hiu qu s
dng cao nht.
b. Phn loi theo hnh thi biu hin.
Theo cch ny ngi ta chia vn lu ng thnh 2 loi:
- Vn vt t hng ho bao gm gi tr ca vt t, nhin liu, ph tng thay th, cng c lao
ng, bao gm gi tr ca sn phm d dang, bn thnh phm, thnh phm.
- Vn bng tin bao gm vn bng tin (k c vng bc qu..); cc khon u t ngn hn
v cc khon k cc, k qu ngn hn; cc khon vn trong thanh ton..
c. Phn loi theo mi quan h s hu v vn
Theo cch phn loi ny vn lu ng c phn thnh vn ch s hu v vn vay. Cch
phn loi ny cho thy kt cu vn lu ng ca doanh nghip thy c hnh thnh t vn ca
bn thn doanh nghip hay t cc khon n. T c cc quyt nh trong vic huy ng v qun
l, s dng vn hp l hn.
c. Phn loi theo ngun hnh thnh.
Xt v ngun hnh thnh, vn lu ng c th hnh thnh t cc ngun: vn iu l, vn t
b sung, vn lin doanh, lin kt, vn i vay.
Cch phn li ny cho thy c cu ngun ti tr cho nhu cu vn lu ng ca doanh
nghip. Mi m ngun ti tr u c chi ph s dng ca n. Do doanh nghip cn xem xt c
cu ngun ti tr ti u gim chi ph s dng vn.
7.1.3 - Kt cu vn lu ng v cc nhn t nh hng.
Kt cu vn lu ng phn nh cc thnh phn v mi quan h t l gia thnh phn trong
tng s vn lu ng ca doanh nghip. Cc doanh nghip khc nhau th c kt cu vn lu ng
khc nhau. Vic phn tch kt cu vn lu ng theo cc cch thc phn loi khc nhau s gip
doanh nghip hiu r hn v nhng c im ring v vn lu ng ca doanh nghip. T c
c cc bin php qun l ph hp.
Cc nhn t nh hng n kt cu vn lu ng, c th chia thnh 3 nhm chnh:
- Cc nhn t v mt d tr vt t nh khon cch gia doanh nghip vi ni cung cp, kh
nng cung cp ca th trng, c im thi v ca chng loi vt t.
- Cc nhn t v mt sn xut nh: c im k thut, cng ngh sn xut ca doanh
nghip; mc phc tp ca sm phm ch to; di ca chu k sn xut; trnh t chc v
qun l.

111
- Cc nhn t v mt thanh ton nh phng thc thanh ton, th tc thanh ton, vic chp
nhn k lut thanh ton.
7.1.4 - Cc ch tiu nh gi hiu qu s dng vn lu ng.
a. Cc ch tiu phn nh tc lun chuyn vn lu ng.
Vic s dng hp l tit kim vn lu ng c biu hin trc ht tc lun chuyn
vn lu ng ca doanh nghip. Vn lu ng lun chuyn cng nhanh th hiu sut s dng vn
lu ng ca doanh nghip cng cao v ngc li.
Tc lun chuyn vn lu ng c th o bng hai ch tiu l s ln lun chuyn (s vng
quay vn) v k lun chuyn vn (s ngy ca mt vng quay vn).
- S ln lun chuyn vn lu ng phn nh s vng quay vn c thc hin trong mt
thi k nht nh, thng tnh trong mt nm. Cng thc tnh ton nh sau:
L
V
M
L =
(7.1)
Trong : L l s ln lun chuyn (s vng quay) ca vn lu ng trong k
M l tng mc lun chuyn vn trong k( thng l doanh thu thun trong k)
VL l vn lu ng bnh qun trong k.
Vng quay vn cng nhanh th k lun chuyn vn cng c rt ngn v chng to vn lu
ng cng c s dng c hiu qu.
- K lun chuyn vn phn nh s ngy thc hin mt vng quay vn lu ng. Cng
thc xc nh nh sau:

M L
K
360 x V
K hay
360
LD
= = (7.2)
Trong : K l k lun chuyn vn lu ng.
Tng mc lun chuyn vn phn nh tng gi tr lun chuyn ca doanh nghip thc hin
trong k, n c xc nh bng tng doanh thu tr i cc khon thu gin thu v doanh nghip
phi np cho ngn sch Nh nc.
S vn lu ng bnh qun trong k c tnh theo phng php bnh qun s vn lu ng
trong k qu hoc thng. Cng thc tnh nh sau:
4
V V V V
q4 q3 q2 q1
+ + +
=
L
V
Hoc :
4
2
V
V V V
2
V
cq4
cq3 cq2 cq1
dq1
+ + + +
=
L
V (7.3)
Trong : VL l vn lu ng bnh qun trong k.
Vq
1
, Vq
2
, Vq
3
, Vq
4
l vn lu ng bnh qun cc qu 1, 2, 3,4.
Vq
1
l vn lu ng u qu 1.
Vcq
1
, Vcq
2
, Vcq
3
, Vcq
4
l vn lu ng cui qu 1, 2, 3, 4.
b.- Mc tit kim vn lu ng do tng tc lun chuyn.
- Mc tit kim tuyt i l do tng tc lun chuyn vn nn doanh nghip c th tit
kim c mt s vn lu ng s dng vo cng vic khc.

112
Cng thc tnh nh sau:
( )
0 1
0
ld0 1
0
tktd
K x
360
V K x
360
M
V K
M

= (7.4)
Trong : Vtktd l vn lu ng tit kim tuyt i.
VL
0
, VL
1
l vn lu ng bnh qun k bo co v k k hoch.
M
0
l tng mc lun chuyn vn nm bo co.
K
1
l k lun chuyn vn lu ng nm k hoch.
- Mc tit kim tng i l do tng tc lun chuyn vn nn doanh nghip c th tng
thm tng mc lun chuyn vn song khng cn tng thm hoc tng khng ng k quy m vn
lu ng. Cng thc xc nh s vn VL tit kim tng i nh sau:
( )
0 1
1
tktgd
K K x
360
M
V
=
(7.5)
Trong : Vtktg l vn lu ng tit kim tng i.
M
1
l tng mc lun chuyn vn nm k hoch.
K
0
, K
1
l k lun chuyn vn nm bo co v nm k hoch.
V d: nm 2005 mt doanh nghip bu chnh vin thng c tnh hnh nh sau:
Vn lu ng cc qu ( Triu ng) :
Ngy 01/01/2005 31/03/2005 30/06/2005 30/09/2005 31/12/2005
Vn lu ng 500 600 850 650 500
Doanh thu thun nm 2005 t: 3900 triu ng
Nm 2006: doanh thu t 5040 triu ng, k lun chuyn vn lu ng rt ngn 10 ngy
so vi nm 2005.
Vi s liu trn, cc ch tiu trn c xc nh nh sau:
- Vn lu ng bnh qun nm 2005 :
650
4
2 / 500 650 850 600 2 / 500
2005
=
+ + + +
=
BQ
V triu ng
- S vng quay vn lu ng nm 2005:
6
650
3900
2005
2005
2005
= = =
LD
V
M
L vng
- K lun chuyn vn lu ng nm 2005:
K
2005
= 360 / L
2005
= 360 ngy/6 vng = 60 ngy
- Nm 2006 k lun chuyn vn lu ng gim 10 ngy:
K
2006
= 60 ngy -10 ngy = 50 ngy.
- Vng quay vn lu ng nm 2006 l
L
2006
= 360/ K
2006
= 360 /50 = 7,2 vng
- Vn lu ng bnh qun nm 2006 l
V
LD 2006
= (K
2006
x M
2006
)/ 360
= (50 ngy x 5040 triu )/360 ngy = 700 triu ng.

113
- Do tng tc lun chuyn vn lu ng t 6 vng nm 2005 ln 7,2 vng nm 2006,
cng ty tit kim c mt lng vn lu ng nh sau:
+ Mc tit kim tuyt i:
V
tktd
=

(M
0
/360) x (k
1
K
0
)
= (3900/ 360) x (50 60)= - 108,33 triu
Nh vy do tng tc lun chuyn vn lu ng, doanh nghip tit kim c mt
lng tuyt i vn lu ng l 108,33 triu . t c mc doanh thu nh nm 2005, doanh
nghip ch cn mt lng vn lu ng bnh qun l 541,67 triu (650 triu - 108,33 triu ).
+ Mc tit kim tng i:
V
tktd
=

(M
1
/360) x (k
1
K
0
)
= (5040/ 360) x (50 60)= - 140 triu
Nu tc lun chuyn vn lu ng khng i, th t c doanh thu 5040 triu ng
th doanh nghip phi cn mt lng vn lu ng l 840 triu ng ((5040triu /360 ngy)x60
ngy)). Nhng do tng tc lun chuyn vn lu ng, doanh nghip ch cn mt lng vn l
700 triu ng, tit kim c mt lng (tng i) vn lu ng l 140 triu .
c. Mc doanh li vn lu ng.
c tnh bng cch ly tng s li nhun trc thu (hoc li nhun sau thu thu nhp)
chia cho s vn lu ng bnh qun trong k. Ch tiu ny phn nh mt ng vn lu ng c
th to ra bao nhiu ng li nhun trc thu (hoc li nhun sau thu thu nhp). Mc doanh li
vn lu ng cng cao th chng t hiu qu s dng VL cng cao.
7.2. NHU CU VN LU NG V CC PHNG PHP XC NH
NHU CU VN LU NG CA DOANH NGHIP.
7.2.1 - Nhu cu vn lu ng ca doanh nghip.
Nhu cu vn lu ng ca doanh nghip l s vn lu ng thng xuyn, cn thit m
bo hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip c tin hnh lin tc v c hiu qu.
Xc nh ng n nhu cu vn lu ng thng xuyn c ngha sau:
- Trnh c tnh trng ng vn, s dng vn hp l v tit kim, nng cao hiu qu s
dng vn lu ng.
- p ng yu cu sn xut kinh doanh ca doanh nghip c bnh thng v lin tc.
- Khng gy nn s cng thng gi to v nhu cu vn kinh doanh v doanh nghip.
- L cn c quan trng cho vic xc nh cc ngun ti tr nhu cu vn lu ng ca doanh
nghip.
7.2.2 - Phng php xc nh nhu cu vn lu ng ca doanh nghip.
a. Phng php trc tip.
Cng thc tnh ton tng qut nh sau:

( )

= =
=
n
1 j
ij ij
k
1 i
N x M V
(7.6)
Trong : V l nhu cu vn lu ng ca doanh nghip.
M l mc tiu dng bnh qun 1 ngy ca loi vn c tnh ton.
N : s ngy lun chuyn ca loi vn c tnh ton.

114
i l s khu kinh doanh; (i = 1, k).
j l loi vn s dng ; (i = 1, n).
Mc tiu dng bnh qun 1 ngy ca mt loi vn no trong khu tnh ton c tnh
bng tng mc tiu dng trong k (theo d ton chi ph) chia cho s ngy trong k (tnh chn 360
ngy/nm).
S ngy lun chuyn ca mt loi vn no c xc nh cn c vo cc nhn t lin
quan v s ngy lun chuyn ca loi vn trong tng khu tng ng.
u im ca phng php tnh ton trc tip l xc nh c nhu cu c th ca tng loi
vn trong tng khu kinh doanh. Do to iu kin tt cho vic qun l, s dng vn theo tng
loi trong tng khu s dng. Tuy nhin do vt t s dng c nhiu loi, qu trnh sn xut kinh
doanh thng qua nhiu khu v th vic tnh ton nhu cu vn theo phng php ny tng i
phc tp, mt nhiu thi gian.
- Xc nh nhu cu vn lu ng cho khu d tr sn xut.
i vi nhu cu vn nguyn vt liu chnh, cng thc tnh ton nh sau:
V
nl
= M
n
x N
nl
(7.7)
Trong : V
nl
l nhu cu vn nguyn liu chnh nm k hoch.
M
n
l mc tiu dng bnh qun 1 ngy v chi ph NVL chnh nm k hoch.
N
nl
l s ngy d tr hp l.
Mc tiu dng bnh qun 1 ngy v nguyn vt liu chnh nm k hoch c xc nh
bng cch ly tng chi ph s dng nguyn vt liu chnh trong nm k hoch chia cho s ngy
trong nm (quy c l 360 ngy). Trong tng chi ph nguyn vt liu s dng trong nm c
xc nh cn c vo s lng sn phm d kin sn xut, mc tiu dng nguyn vt liu chnh cho
mi n v sn phm v n gi k hoch ca nguyn vt liu.
S ngy d tr hp l v nguyn vt liu chnh l s ngy k t khi doanh nghip b tin ra
mua cho n khi a nguyn vt liu vo sn xut. N bao gm s ngy hng i trn ng, s
ngy nhp kho cch nhau (sau khi nhn vi h s xen k vn), s ngy kim nhn nhp kho, s
ngy chun b s dng v s ngy bo him.
Ngc li, i vi cc khon vn c s dng khng nhiu v khng thng xuyn, mc
tiu dng t bin ng th c th p dng phng php tnh theo t l (%) vi tng mc lun
chuyn ca loi vn trong khu d tr sn xut. Cng thc tnh ton nh sau:
V
nk
= M
lc
x T% (7.8)
Trong : V
nk
l nhu cu vn trong khu d tr ca loi vn khc.
M
lc
l tng mc lun chuyn ca loi vn trong khu d tr.
T% l t l phn trm ca loi vn so vi tng mc lun chuyn
- Xc nh nhu cu vn lu ng cho khu sn xut.
Vn lu ng trong khu sn xut gm vn sn phm ang ch to (sn phm d dang),
vn chi ph ch kt chuyn.
+ Nhu cu vn sn phm ang ch to.
Cng thc tnh ton nh sau:
V
c
= P
n
x C
k
x H
s
(7.9)
Trong : V
c
l nhu cu vn sn phm ang ch to.
P
n
l mc chi ph bnh qun mt ngy.
C
k
l chu k sn xut sn phm.

115
H
s
l h s sn phm ang ch to.
Tch s gia chu k sn xut v h s sn phm ang ch to phn nh s ngy lun chuyn
ca vn sn phm ang ch to.
Mc chi ph sn xut bnh qun mt ngy c tnh bng cch ly tng mc chi ph chi ra
trong k k hoch chia cho s ngy trong k (360 ngy). Trong tng mc chi ph trong k k
hoch li c tnh bng cch nhn s lng sn phm sn xut k k hoch vi gi thnh sn
xut n v ca tng loi sn phm.
+ Nhu cu vn chi ph ch kt chuyn (chi ph phn b dn).
Chi ph ch kt chuyn l cc khon chi ph thc t pht sinh nhng cha tnh ht vo
gi thnh sn phm trong k m c phn b dn vo nhiu k tip theo phn nh ng n
tc dng ca chi ph v khng gy bin ng ln n vi gi thnh sn phm.
Cng thc tnh ton nh sau:
Vpb = Vp + Vpt - Vpg. (7.10)
Trong : Vpb l vn chi ph ch kt chuyn trong k k hoch.
Vp l vn chi ph ch kt chuyn u k k hoch.
VP l vn chi ph ch kt chuyn tng trong k k hoch.
Vpg l vn chi ph ch kt chuyn vo gi thnh sn phm
trong k k hoch.
- Xc nh nhu cu vn lu ng khu lu thng:
L nhu cu vn lu ng lu gi, bo qun sn phm, thnh phm kho thnh phm vi
quy m cn thit trc khi xut giao cho khch hng.
Cng thc tnh nh sau:
Vtp = Zsx x Ntp. (7.11)
Trong : - Vtp l vn thnh phm k k hoch.
- Zsx l gi thnh sn xut sn phm hng ho bnh qun mt k k hoch.
- Ntp l s ngy lun chuyn ca vn thnh phm.
Gi thnh sn xut sn phm hng ho bnh qun mi ngy k k hoch c tnh bng
cch ly tng gi thnh sn xut sn phm hng ho c nm chia cho s ngy trong k (360 ngy).
S ngy lun chuyn vn thnh phm l khong thi gian t khi sn phm thnh phm c
nhp kho cho n khi a i tiu th v thu c tin v. S ngy ny bao gm s ngy d tr
kho thnh phm, s ngy xut kho v vn chuyn, s ngy thanh ton.
S ngy d tr kho thnh phm l s ngy k t lc thnh phm nhp kho cho n khi
c xut kho tiu th.
S ngy xut kho v vn chuyn l s ngy cn thit a hng t kho ca doanh nghip
n a im giao hng.
S ngy thanh ton l s ngy t khi lp chng t thanh ton cho n khi thu c tin v.
u im ca phng php tnh ton trc tip l xc nh c nhu cu c th ca tng loi
vn trong tng khu kinh doanh. Do to iu kin tt cho vic qun l, s dng vn theo tng
loi trong tng khu s dng. Tuy nhin do vt t s dng c nhiu loi, qu trnh sn xut kinh
doanh thng qua nhiu khu v th vic tnh ton nhu cu vn theo phng php ny rt phc
tp, mt nhiu thi gian nn trn thc t phng php ny t c p dng. Thay vo ngi ta
thng s dng phng php gi tip.

116
b. Phng php gin tip
c im ca phng php gin tip l da vo kt qu thng k kinh nghim v vn lu
ng bnh qun nm bo co, nhim v sn xut kinh doanh nm k hoch v kh nng tng tc
lun chuyn vn lu ng nm k hoch xc nh nhu cu vn lu ng ca doanh nghip
nm k hoch.
Cng thc tnh:

t) (1 x
M
M
x V V
0
1
L0 nc
+ =
(7.12)
Trong : V
nc
l nhu cu vn lu ng nm k hoch.
M
1
, M
0
l tng mc lun chuyn vn lu ng nm k hoch v nm bo co.
VL
0
l s d bnh qun vn lu ng nm bo co.
t l t l gim (hoc tng) s ngy lun chuyn vn lu ng nm k hoch so
vi nm bo co.
Cch xc nh tng mc lun chuyn v s vn lu ng bnh qun c trnh by
mc (7.1.4) trn.
T l gim (hoc tng) s ngy lun chuyn vn lu ng nm k hoch so vi nm bo co
c xc nh theo cng thc:

100 x
K
K K
t
0
0 1

=
% (7.13)
Trong : - K
1
l k lun chuyn vn lu ng nm k hoch.
- K
0
l k lun chuyn vn lu ng nm bo co.
K lun chuyn vn lu ng l thi gian trung bnh vn lu ng hon thnh mt vng
lun chuyn
Trn thc t c on nhanh nhu cu vn lu ng nm k hoch cc doanh nghip
thng s dng phng php tnh ton cn c vo tng mc lun chuyn vn v s vng quay
vn lu ng d tnh nm k hoch. Phng php tnh nh sau:

L
M
V
1
1
nc
=
(7.14)
Trong : - M
1
l tng mc lun chuyn vn nm k hoch.
- L
1
l s vng quay vn lu ng k k hoch.
Phng php gin tip trong xc nh nhu cu vn lu ng c u im l tng i gin
n, gip doanh nghip c tnh c nhanh chng nhu cu vn lu ng nm k hoch xc
nh ngun ti tr ph hp.
V d: Tip theo v d trn, gi s k hoch nm 2007 ca doanh nghip nh sau: doanh
thu, 6000 triu ng, k lun chuyn vn lu ng rt ngn 5 ngy ( tc gim 10 % ) so vi nm
2006. Nhu cu vn lu ng nm 2007 c xc nh nh sau:
t) (1 x
M
M
x V V
2006
2007
2006 nc2007
+ =
V
nc
= 700 triu x (6000triu / 5040 triu ) x ( 1- 10%) = 750 triu ng.


117
7.3. QUN TR VN LU NG
7.3.1. Qun tr tn kho d tr
a. Tn kho d tr v cc nhn t nh hng n vn tn kho d tr.
Tn kho d tr ca doanh nghip l nhng ti sn m doanh nghip lu gi sn xut
hoc bn ra sau ny. Trong cc doanh nghip ti sn tn kho d tr thng 3 dng: Nguyn vt
liu, nhin liu d tr sn xut, cc sn phm d dang v bn thnh phm; cc thnh phm ch
tiu th.
i vi tr nguyn vt liu, nhin liu, mc tn kho d thng ph thuc vo:
- Quy m sn xut v nhu cu d tr nguyn vt liu cho sn xut ca doanh nghip. Nhu
cu d tr nguyn vt liu ca doanh nghip thng bao gm 3 loi: D tr thng xuyn, d tr
bo him, d tr thi v (i vi cc doanh nghip sn xut c tnh cht thi v).
- Kh nng sn sng cung ng ca th trng.
- Chu k giao hng quy nh trong hp ng gia n v cung ng nguyn vt liu vi
doanh nghip.
- Thi gian vn chuyn nguyn vt liu t ni cung ng n doanh nghip.
- Gi c ca cc loi nguyn vt liu, nhin liu c cung ng.
i vi mc tn kho d tr bn thnh phm, sn phm d dang, cc nhn t nh hng
gm:
- c im v cc yu cu v k thut, cng ngh trong qu trnh ch to sn phm.
- di thi gian chu k sn xut sn phm.
- Trnh t chc qu trnh sn xut ca doanh nghip.
i vi tn kho d tr sn phm thnh phm, thng chu nh hng cc nhn t:
- S phi hp gia khu sn xut v tiu th sn phm.
- Hp ng tiu th sn phm gia doanh nghip v khch hng.
- Kh nng xm nhp v m rng th trng tiu th sn phm ca doanh nghip.
b. Cc phng php qun tr vn tn kho d tr.
* Phng php tng chi ph ti thiu EOQ (Economic Odering Quantity).
Mc tiu ca vic qun tr tn kho d tr l nhm ti thiu ho cc chi ph d tr ti sn tn
kho trong iu kin vn m bo cho cc hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip c
tin hnh bnh thng.
Ni dung ca phng php ny nh sau: Nu coi vic bn hng ca doanh nghip trong k
l u n th vic cung cp nguyn vt liu, nhin liu cho doanh nghip trc cng phi din
ra u n. Gi nh s lng nhu cu mi ln cung cp l Q th mc d tr trung bnh s l Q/2.
C th biu din iu trn th 7.1( trang sau).
Vic d tr tn kho s ko theo 2 loi chi ph: Chi ph lu kho v chi ph qu trnh thc hin
n hng. Tng chi ph lu kho c xc nh theo cng thc:
C
1
= c
1
x
2
Q
(7.15)
Trong : C
1
l tng chi ph lu kho.
c
1
l chi ph lu kho n v tn kho d tr.
Q l s lng vt t, hng ho mi ln cung cp.

118

Tng chi ph lu kho s tng khi s lng vt t, hng ho mi ln cung cp tng.
Cc chi ph cho qu trnh thc hin n hng c xc nh bng tng cc chi ph thc hin
theo tng hp ng. Cng thc tnh ton nh sau:
C
2
= c
2
x
Q
Q
n (7.16)
Trong : C
2
l tng chi ph qu trnh thc hin hp ng.
c
2
l hi ph n v mi ln thc hin hp ng.
Q
n
l khi lng vt t, hng ho cung cp hng nm theo hp ng.
Tng chi ph thc hin hp ng s gim khi s lng nhu cu tng ln. T cng thc (7.9)
v (7.10) c th xc nh tng chi ph tn kho d tr l:
C = C
1
+ C
2
=
n
1 2
Q Q
x x
2 Q
c c

+

(7.17)
Chnh sch d tr ti u l phi m bo ti thiu ho tng chi ph tn kho d tr ca doanh
nghip. C th minh ho s bin ng ca tng chi ph d tr tn kho trn th sau:

T cng thc (7.17) c th tnh ton c s lng vt t, hng ho ti a mi ln cn hp
ng cung cp nh sau:
Theo (7.17) th:
=
Q
Q
x c
2
Q
x c C
n
2 1

Q

Q/2

0
T
1
T
2
T
3
T
4
Thi gian

th 7.1 : Lng vt t d tr
Lng hng
cung ng
Chi ph
C = (c
1
x Q/2) + (c
2
x Q
n
/Q)
C
1
= c
1
x
2
Q

C
2
= c
2
x
Q
n
Q

Q
0
S lng
th 7.2: Chi ph tn kho d tr
D tr trung bnh

119
o hm 2 v theo bin Q ta c:
( )
( )
2
n 2 1
Q
Q x c

2
c

Q d
C d
=
Tng chi ph tn kho d tr s l ti thiu
( )
( ) Q d
C d
= 0, khi :

2
2 n 1
Q
c x Q

2
c
=
v
( )
1
2 n
2
c
c x Q 2
Q =

Vy s lng vt t, hng ho ti a mi ln cung cp l:

( )
1
2 n
c
c x Q 2
* Q =
(7.18)
Trong : Q
*
l s lng vt t, hng ho ti a mi ln cung cp.
S ln hp ng cung cp nguyn vt liu tn kho d tr l:

* Q
Q
L
n
c
= (7.19)
S ngy cch nhau mi ln cung cp s l:

c
c
L
360
N = (7.20)
Chi ph d tr trung bnh ca tn kho d tr s bng s vt t, hng ho tn kho trung bnh
nhn vi gi mua n v vt t, hng ho.
Cng cn thy rng vic xc nh s lng vt t, hng ho ti a (Q*) trn y c tnh
ton vi iu kin gi nh v s lng tn kho d tr c s dng u n trong nm v thi
gian giao hng l c nh. Trn thc t vic s dng tn kho i vi nhiu doanh nghip c th
khng u n; thi hn giao hng cng c th thay i. V vy cc doanh nghip khi xc nh
mc d tr tn trong trung bnh thng tnh thm phn d tr bo him v nguyn vt liu. Cng
thc tnh nh sau:

db
Q
2
* Q
Q + = (7.21)
Trong : Q l mc d tr tn kho trung bnh.
Qdb l mc d tr bo him vt t, hng ho.
V d: Cng ty Samco c ton b s hng ho cn s dng trong nm l 1600 n v, chi
ph cho mi ln t hng l 1 triu ng, chi ph lu kho n v hng ho l 0,5 triu ng th
lng hng ho mi ln cung ng ti u l:

( )
80
0,5
1 x 1600 2
* Q = =

S ln t hng trong nm l: 1600/80 = 20 ln
Chi ph t hng trong nm l: 20 ln x 1 triu = 20 triu ng
Chi ph lu kho hng ho l 80 triu/2 = 20 triu ng.
- im t hng mi:
V l thuyt ngi ta c th gi nh khi no lng hng k trc ht mi nhp kho lng
hng mi. Trong thc tin, hu nh khng c doanh nghip no n khi nguyn vt liu ht
mi t hng. Nhng nu t hng qu sm s lm tng lng hng vt t tn kho. Do vy cc

120
doanh nghip cn phi xc nh im t hng mi. Thi im t hng mi c xc nh bng
s lng vt t s dng mi ngy nhn vi di thi gian giao hng.
- Lng hng d tr an ton
Nguyn vt liu s dng mi ngy khng phi l s c nh m chng bin ng khng
ngng, c bit l i vi nhng doanh nghip sn xut mang tnh thi v hoc sn xut nhng
hng ho mang tnh nhy cm vi th trng. Do m bo s n nh trong sn xut, doanh
nghip cn phi duy tr mt lng hng tn kho d tr an ton. Lng d tr an ton ph thuc
vo tnh hnh c th ca doanh nghip
V d: Ly s liu ca v d trn, ton b s hng cn s dng trong nm l 1600 n v v
s ngy lm vic mi nm l 320 ngy.
Nguyn vt liu tn kho c dng mi ngy l 1600/ 320 = 5 n v/ ngy. Nu thi gian
giao hng l 4 ngy khng k ngy ngh th doanh nghip s tin hng t hng khi lng nguyn
vt liu trong kho ch cn li l: 4 x 5 = 20 n v.
Nu ban lnh o cng ty quyt nh lng d tr an ton l 10 n v hng ho, th im
t hng mi s l: 20 + 10 = 30 n v.
* Phng php tn kho bng khng.
Phng php ny cho rng cc doanh nghip c th gim thp cc chi ph tn kho d tr
n mc ti thiu vi iu kin cc nh cung cp phi cung ng kp thi cho doanh nghip cc
loi vt t, hng ho khi cn thit. Do c th gim c cc chi ph lu kho cng nh cc chi
ph thc hin hp ng.
7.3.2 - Qun tr vn tin mt v chng khon c kh nng thanh khon cao
Tin mt c hiu l tin mt tn qu, tin trn ti khon thanh ton ca doanh nghip
ngn hng. Tin mt l ti sn khng sinh li. Nu d tr nhiu tin mt th s gy tnh trng
ng vn. Tuy nhin gi tin mt trong kinh doanh l cn thit v: n m bo giao dch
kinh doanh hng ngy; b p cho ngn hng v vic ngn hang cung cp cc dch v cho
doanh nghip; p ng nhu cu d phng trong trng hp bin ng khng lng trc
c ca dng tin vo ,ra ca doanh nghip; hng li th trong thng lng mua hng. Do
vy doanh nghip cn d tr tin mt mc ti u.
a. Xc nh mc tn qu ti u.
Phng php thng dng xc nh mc tn qu ti thiu l ly mc xut qu trung bnh
hng ngy nhn vi s lng ngy d tr tn qu.
Ngi ta cng c th s dng phng php tng chi ph ti thiu trong qun tr vn tn kho
d tr xc nh mc d tr vn tin mt hp l ca doanh nghip. Bi v gi s doanh nghip
c mt lng tin mt v phi s dng n p ng cc khon chi tiu tin mt mt cch u
n. Khi lng tin mt ht, doanh nghip c th bn cc chng khon ngn hn (c tnh thanh
khon cao) c c lng tin mt nh lc u. C hai loi chi ph cn c xem xt khi bn
chng khon: mt l chi ph c hi ca vic gi tin mt, chnh l mc li tc chng khon
doanh nghip b mt i; hai l chi ph cho vic bn chng khon mi ln, ng vai tr nh l chi
ph mi ln thc hin hp ng. Trong iu kin mc d tr vn tin mt ti a ca doanh
nghip chnh bng s lng chng khon cn bn mi ln c lng vn tin mt mong
mun b p c nhu cu chi tiu tin mt. Cng thc tnh nh sau :

i
xc M
M
b n
) ( 2
* = (7.22)

121
Mc vn tin mt d tr trung bnh l :
2
* M
M = (7.23)
Trong : M* l s lng tin mt d tr ti a.
M
n
l tng mc tin mt chi dng trong nm.
i: Li sut (Chi ph lu gi n v tin mt)
c
b
: Chi ph cho mi ln bn chng khon.
V d : Mt doanh nghip mi nm phi chi mt lng tin mt l 3600 triu ng. Chi
ph mi ln em bn cc chng khon thanh khon cao l 0,5 triu ng, li sut chng khon
ngn hn l 10%/ nm th lng d tr tin mt ti u l:
7 , 189
1 , 0
5 , 0 3600 2
* = =
x x
M triu ng
Nu doanh nghip mi thng phi chi mt lng tin mt l 300 triu th khong 19 ngy
(3600 triu/189,7 triu) phi bn chng khon mt ln.
Mc d tr trung bnh ca doanh nghip s l 189,7 /2 = 94,85 triu ng
Trong thc tin hot ng kinh doanh ca doanh nghip, rt him khi m lng tin vo, ra
ca doanh nghip li u n v d kin c, t mc d tr cng khng th u n nh tnh
ton trn. Bng vic nghin cu v phn tch thc tin, cc nh kinh t hc a ra mc d tr
tin mt d kin dao ng trong mt khong. tc l d tr tin mt s bin thin t cn thp nht
n cn cao nht. Nu lng tin mt di mc thp ( gii hn di) th doanh nghip phi bn
chng khon c lng tin mt mc d kin. Ngc li, nu lng tin mt vt qu gii
hn trn th doanh nghip s dng s tin vt mua chng khon da lng tin mt v
mc d kin.
b. D on v qun l cc lung nhp, xut ngn qu.
D on ngn qu l tp hp cc d kin v ngun v s dng ngn qu. Ngn qu hng
nm c lp va tng qut, va chi tit cho tng thng v tun.
D on cc lung nhp ngn qu bao gm lung thu nhp t kt qu kinh doanh; lung i
vay v cc lung tng vn khc. Trong , lung nhp ngn qu t kt qu kinh doanh l quan
trng nht. N c d on da trn c s cc khon doanh thu bng tin mt d kin trong k.
- D on cc lung xut ngn qu thng bao gm cc khon chi cho hot ng kinh
doanh nh mua sm ti sn, tr lng cc khon chi cho hot ng u t theo k hoch ca
doanh nghip, cc khon chi tr tin li phi chia, np thu v cc khon chi khc.
c . Mt s bin php v qun l tin mt
Hot ng thu chi vn tin mt ca doanh nghip din ra hng ngy, hng gi. Hn na vn
tin mt l mt loi ti sn c bit c kh nng thanh ton cao, d dng chuyn ho sang cc hnh
thc ti sn khc, v vy doanh nghip phi c bin php qun l, s dng vn tin mt mt cch
cht ch trnh b mt mt, li dng. Cc bin php qun l c th l:
- Mi khon thu chi vn tin mt ca doanh nghip u phi thc hin thng qua qu,
khng c thu chi ngoi qu, t thu t chi.
- Phi c s phn nh trch nhim r rng trong qun l vn tin mt, nht l gia th qu
v k ton qu; phi c cc bin php qun l bo m an ton kho qu.
- Qun l cht ch cc khon tm ng tin mt, cn xc nh r i tng tm ng, mc tm
ng v thi hn thanh ton tm ng thu hi kp thi.

122
- Doanh nghip phi xy dng cc qui ch thu chi bng tin mt p dng cho tng trng
hp thu chi. Thng thng cc khon thu chi khng ln th c th s dng tin mt, sang cc
khon thu chi ln cn s dng hnh thc thanh ton khng dng tin mt.
4.4.3 - Qun tr cc khon phi thu
a. Cc nhn t nh hng ti quy m cc khon phi thu
Cc nhn t nh hng ti quy m cc khon phi thu thng l:
- Khi lng sn phm, hng ho, dch v bn chu cho khch hng: Trong mt s trng
hp khuyn khch ngi mua, doanh nghip thng p dng phng thc bn chu (giao hng
trc, tr tin sau) i vi khch hng. iu ny c th lm tng thm mt s chi ph do vic tng
thm cc khon n phi thu ca khch hng (chi ph qun l n phi thu, chi ph thu hi n, chi
ph ri ro...). i li doanh nghip cng c th tng thm c li nhun nh m rng s lng
sn phm tiu th.
- S thay i theo thi v ca doanh thu: i vi cc doanh nghip sn xut c tnh cht
thi v, trong nhng thi k sn phm ca doanh nghip c nhu cu tiu th ln, cn khuyn
khch tiu th thu hi vn.
- Gii hn ca lng vn phi thu hi: Nu lng vn phi thu qu ln th khng th tip
tc bn chu v s lm tng ri ro cho doanh nghip.
- Thi hn bn chu v chnh sch tn dng ca mi doanh nghip. i vi cc doanh
nghip c quy m ln, c tim lc ti chnh mnh, sn phm c c im s dng lu bn th k
thu tin bnh qun thng di hn cc doanh nghip t vn, sn phm d h hao, mt phm cht,
kh bo qun.
nh gi mc ri ro c th gp trong vic bn chu sn phm hng ho, dch v doanh
nghip c th xem xt trn cc kha cnh: mc uy tn ca khch hng, kh nng tr n ca
khch hng, tnh trng ti chnh tng qut ca doanh nghip; gi tr ca ti sn dng bo m
tn dng. Ni chung i vi mi chnh sch bn chu doanh nghip cn nh gi k theo cc thng
s ch yu sau y:
- S lng sn phm hng ho, dch v d kin tiu th c.
- Gi bn sn phm, hng ho dch v.
- Cc chi ph pht sinh thm do vic tng cc khon n.
- Cc khon chit khu chp nhn.
- Thi gian thu hi n bnh qun i vi cc khon n.
- D on s n phi thu khch hng. S n phi thu khch hng c xc nh bng t
l gia doanh thu tiu th d kin v s vng quay tin bn chu cho khch hng.
h
pt
T / 360
D
N = Hay : N
pt
= D
N
x T
h
. (7.24)
Trong : N
pt
l s n phi thu d kin.
D l doanh thu tiu th d kin trong k.
D
n
l doanh thu tiu th bnh qun ngy.
T
h
l thi hn thu hi n bnh qun.
Thi hn thu hi n bnh qun (cn gi l k thu tin bnh qun) c xc nh cn c vo
s d bnh qun cc khon phi thu v doanh thu bnh qun ngy ca nm bo co theo cng thc.

123
n
pt
h
D
D
T =
(7.25)
Trong D
pt
l s d bnh qun cc khon phi thu.
gip doanh nghip c th nhanh chng thu hi cc khon phi thu, hn ch vic pht
sinh cc chi ph khng cn thit hoc ri ro, doanh nghip cn coi trng cc bin php ch yu
sau y:
- Phi m s theo di chi tit cc khon n phi thu trong v ngoi doanh nghip v thng
xuyn n c thu hi ng hn.
- C cc bin php phng nga ri ro khng c thanh ton (la chn khch hng, gii
hn gi tr tn dng, yu cu t cc, tm ng hay tr trc mt phn gi tr n hng, bn n
(factoring)...
- C chnh sch bn chu ng n i vi tng khch hng. Khi bn chu cho khch hng
phi xem xt k kh nng thanh ton trn c s hp ng kinh t k kt.
- C s rng buc cht ch trong hp ng bn hng, nu vt qu thi hn thanh ton theo
hp ng th doanh nghip c thu li sut tng ng nh li sut qu hn ca ngn hng.
- Phn loi cc khon n qu hn; tm nguyn nhn ca tng khon n (khch quan, ch
quan) c bin php x l thch hp nh gia hn n; tho c x l n; xo mt phn n cho
khch hng hoc yu cu To n kinh t gii quyt theo th tc ph sn doanh nghip.

TM TT
1. Vn lu ng l biu hin bng tin ca ti sn lu ng. Vn lu ng bao gm 3 yu t
chnh: tin mt, hnh tn kho v cc khon phi thu.
2. Cc ch tiu nh gi hiu qu s dng vn lu ng bao gm : cc ch tiu v tc lun
chuyn vn lu ng v doanh li vn lu ng.
3. Nhu cu vn lu ng ca doanh nghip ph thuc vo k hoch sn xut v tc lun
chuyn vn lu ng. xc nh nhu cu vn lu ng ngi ta s dng phng php trc
tip v phng php gi tip. Trong phng php gin tip thng c s dng nhiu hn.
4. Qun tr vn lu ng bao gm qun tr tiu mt v cc chng khon c kh nng thanh khon
cao, qun tr hng tn kho v qun tr cc khon phi thu.
5. Tin mt l ti sn khng sinh li. S tin mt d tha s lm gim hiu sut sinh li ca vn
ch s hu. Mc ch ca vic qun tr tin mt l gim thiu lng tin mt doanh nghip
phi nm gi m vn bo m hot ng sn xut kinh doanh din ra bnh thng. Trong nhiu
trng hp, doanh nghip nm gi chng khon c kh nng thanh khon cao vi l do ging
nh nm gi tin mt v chng c kh nng sinh li v c th chuyn i sang tin mt mt
cch nhanh chng.
6. Hng tn kho b nh hng ch yu bi doanh s bn v hng t kho c xc nh trc khi
bn hng. Do d bo doanh thu bn hng l iu quan trng gip cho vic qun l hng tn
kho c hiu qu.
7. Mc tiu qun l hng tn kho l m bo lng hng tn kho cn thit duy tr hot ng
sn xut kinh doanh bnh thng vi chi ph thp nht c th. qun l hng tn kho ngi
ta s dng m hnh chi ph tn kho ti thiu (EOQ) v cc phng php qun l hng tn kho.

124
8. Cc khon phi thu thng chim mt t trng ln trong tng vn lu ng ca doanh nghip
c bit l cc doanh nghip thng mi. Cc khon phi thu cn c qun l mt cch nng
ng m bo hot ng kinh doanh ca doanh nghip c hiu qu.

CU HI V BI TP N TP
1. Vn lu ng v hiu qu s dng vn lu ng?
2. Phng php gin tip trong vic xc nh nhu cu vn lu ng.
3. Ti sao doanh nghip phi lun duy tr tin mt v lng hng tn kho mc hp l?
4. Li sut th trng c nh hng nh th no n hot ng qun tr tin mt ca doanh
nghip?
5. Hy gii thch chi ph tn kho d tr v chi ph t hng l g v chng thay i nh th no so
vi s lng t hng.
6. Cc bin php qun l tin mt, hng tn kho v cc khon phi thu ca doanh nghip.
7. Tp on dt FUTURE cn n hng trm chng loi nguyn vt liu t nhiu nh my cung
cp khc nhau. Mi mt hng c mt nh thu a phng cung cp vi chi ph t hng l
1.250.000ng cho mi ln t hng. Trong nm ti cng ty s cn khong 1200 n v ca
nh cung cp ny, chi ph tn kho d tr trn mi n v hng tn kho l 300.000 ngn ng.
Hy p dng m hnh EOQ tr li cc cu hi sau:
a. S lng t hng ti u ca mt hng ny l bao nhiu?
b. Mc tn kho bnh qun ti u l bao nhiu?
c. Hy xc nh s ln t hng ti u trong mi nm v tng chi ph tn kho hng nm
d. Nu thi gian giao hng l 8 ngy, th im t hng li vo thi im no? (gi s mt
nm c 300 ngy lm vic)
8. Mt doanh nghip c phn hot ng trong lnh vc Bu chnh vin thng c doanh thu tiu
th nm N l 400 t ng. Trong nm N cng ty dng 25% li nhun sau thu tr li c phn.
D kin nm N+1, Mc chia li c phn gi nguyn nh nm N. Bng cn i k ton nm N ca
doanh nghip nh sau:
n v: Triu ng
TI SN S TIN NGUN VN s tin
I. Ti sn lu ng 180.000 I. N phi tr 120.000
1. Vn bng tin 20.000 N ngn hn 52.000
2. Hng tn kho 100.000 N NSNN v CNV 20.000
3. Cc khon phi thu 60.000 Phi tr khc 48.000
II.Ti sn c nh 120.000 II. Ngun vn ch s hu 180.000
Vn gp 100.000
Li cha phn phi 80.000
TNG TI SN 300.000 TNG NGUN VN 300.000
Nu nm N+1 Doanh thu tng 25% th nhu cu vn lu ng tng ln bao nhiu v gii
quyt bng ngun vn no, bit rng doanh nghip d kin trong nm N+1 doanh nghip phn
u t t sut li nhun trn doanh thu l 5%. Hy cho nhn xt trong trng hp doanh thu nm
N+1 ch ch tng 5% v t sut li nhun trn doanh thu l 4%.
Chng VIII - Chi ph, doanh thu v li nhun ca doanh nghip

125
CHNG VIII
CHI PH, DOANH THU V LI NHUN
CA DOANH NGHIP

GII THIU
Nghin cu doanh thu, chi ph gip chng ta xc nh kt qu kinh doanh ca doanh
nghip v phn bit cc khi nim doanh thu- chi ph v thu- chi m trn thc tin i khi vn b
nhm ln.
Doanh thu v chi ph c th hin trn bo co kt qu sn xut kinh doanh v c s
dng xc nh kt qu sn xut kinh doanh ca doanh nghip.Thu, chi phn nh lung tin vo,
lung tin ra ca doanh nghip thng trong ngn hn. N cho bit kh nng thanh ton ca
doanh nghip. Cc khon thu v cc khon chi c th hin trong bo co lu chuyn tin t.
y l c s quan trng nh qun l xy dng k hoch tin mt ca doanh nghip.
Nghin cu doanh thu, chi ph v li nhun ca doanh nghip cn gip chng ta lp v
hiu cc bo co ti chnh ca doanh nghip, nhn bit c mi lin h gia bo co kt qu kinh
doanh, bo co lu chuyn tin t v bng cn i k ton- nhng cn c phn tch ti chnh
doanh nghip.
Nghin cu doanh thu, chi ph v li nhun ca doanh nghip l tin d on v xc
nh c qui m cc dng tin trong tng lai, lm cn c tnh ton thi gian thu hi vn u
t, gi tr hin ti dng (NPV), t sut thu hi n b (IRR). ra cc quyt nh u t di hn
ca doanh nghip. Chng ny s tp trung nghin cu mt s vn ch yu v doanh thu , chi
ph, li nhun v phn phi li nhun trong doanh nghip; cc bin php qun l doanh thu, chi
ph, li nhun; cc bin php nhm tng doanh thu, tit kim chi ph v hi gi thnh same phm
ca doanh nghip.

NI DUNG
8.1 - CHI PH KINH DOANH CA DOANH NGHIP
8.1.1 Khi nim v phn loi chi ph ca doanh nghip.
a. Khi nim chi ph
Trong qu trnh sn xut kinh doanh, dng phi tiu hao cc loi vt t, nguyn vt liu, hao
mn my mc thit b, tr cng cho ngi lao ng..v.v
Chi ph sn xut kinh doanh ca mt doanh nghip l biu hin bng tin ca ton b hao ph
v vt cht v v lao ng m doanh nghip phi b ra sn xut, tiu th sn phm v mt s
khon tin thu gin thu m doanh nghip phi b ra thc hin hot ng sn xut - kinh doanh
trong mt thi k nht nh.
b. Ni dung chi ph hot ng kinh doanh
Chi ph hot ng kinh doanh ca doanh nghip l cc khon chi ph pht sinh lin quan n
hot ng sn xut kinh doanh trong nm ti chnh, bao gm chi ph hot ng sn xut kinh doanh
v chi ph khc.
b1. Chi ph sn xut kinh doanh bao gm

126
- Chi ph nguyn vt liu, nhin liu, ng lc, bn thnh phm, dch v mua ngoi (tnh theo
mc tiu hao thc t v gi gc thc t), chi ph phn b cng c, dng c lao ng, chi ph sa cha
ti sn c nh, chi ph trch trc chi ph sa cha ln ti sn c nh.
- Chi ph khu hao ti sn c nh
- Chi ph tin lng, tin cng, chi ph c tnh cht lng phi tr cho ngi lao ng
- Kinh ph bo him x hi, kinh ph cng on, bo him y t cho ngi lao ng m doanh
nghip phi np theo quy nh.
- Chi ph giao dch, mi gii, tip khch, tip th, xc tin thng mi, qung co, hi hp tnh
theo chi ph thc t pht sinh.
- Chi ph bng tin khc gm:
+ Cc khon thu ti nguyn, thu t, thu mn bi;
+ Tin thu t;
+ Tr cp thi vic, mt vic cho ngi lao ng;
+ o to nng cao nng lc qun l, tay ngh ca ngi lao ng;
+ Chi cho cng tc y t; chi nghin cu khoa hc, nghin cu i mi cng ngh;
+ Thng sng kin ci tin, thng tng nng sut lao ng, thng tit kim vt t v chi ph.
+ Chi ph cho lao ng n;
+ Chi ph cho cng tc bo v mi trng;
+ Chi ph n ca cho ngi lao ng;
+ Chi ph cho cng tc ng, on th ti doanh nghip (phn chi ngoi kinh ph ca t chc
ng, on th c chi t ngun quy nh);
+ Cc khon chi ph bng tin khc;
- Gi tr ti sn tn tht thc t, n phi thu khng c kh nng thu hi
- Gi tr cc khon d phng gim gi hng ho tn kho, d phng n phi thu kh i, d
phng tr cp mt vic lm, thi vic, chnh lch t gi theo s d khon n vay di hn bng ngoi
t, chi ph trch trc bo hnh sn phm, cc khon d phng theo quy nh ca php lut i vi
doanh nghip hot ng trong lnh vc c th.
- Chi ph hot ng ti chnh, bao gm: cc khon chi lin quan n u t ra ngoi doanh
nghip, tin li phi tr do huy ng vn, chnh lch t gi khi thanh ton, chi ph chit khu thanh
ton, chi ph cho thu ti sn, d phng gim gi cc khon u t di hn.
b2. Chi ph khc bao gm:
- Chi ph nhng bn, thanh l ti sn c nh gm c gi tr cn li ca ti sn c nh khi
thanh l, nhng bn;
- Chi ph cho vic thu hi cc khon n xo s k ton;
- Chi ph thu tin pht;
- Chi ph v tin pht do vi phm hp ng;
- Cc chi ph khc.
b3. Cc khon chi khng tnh vo chi ph sn xut kinh doanh
- Chi ph mua sm xy dng, lp t ti sn c nh hu hnh, v hnh;

127
- Chi ph li vay vn c tnh vo chi ph u t v xy dng, chnh lch t gi ngoi t ca
cc khon u t xy dng pht sinh trc thi im a cng trnh vo s dng;
- Cc khon chi ph khc khng lin quan n hot ng kinh doanh ca doanh nghip; cc
khon chi khng c chng t hp l;
- Cc khon tin pht v vi phm php lut khng mang danh doanh nghip m do c nhn gy
ra.
c. Phn loi chi ph ca doanh nghip.
c1. Phn loi chi ph theo ni dung kinh t. ( theo yu t)
Theo cch phn loi ny, chi ph ca doanh nghip bao gm: chi ph vt t mua ngoi; chi ph
tin lng v cc khon trch theo lng; chi ph khu hao TSC; chi ph dch v mua ngoi; chi ph
bng tin khc
c2. Phn loi chi ph theo cng dng kinh t ( theo khon mc)
Theo cch phn loi ny, chi ph ca doanh nghip bao gm:
- Chi ph vt t trc tip bao gm chi ph v nguyn liu, nhin liu s dng trc tip to ra sn
phm, dch v.
- Chi ph nhn cng trc tip bao gm chi ph lng, tin cng, cc khon trch np ca cng
nhn trc tip to ra sn phm v dch v m doanh nghip phi np theo quy nh nh bo him x
hi, kinh ph cng on, bo him y t ca cng nhn sn xut.
- Chi ph sn xut chung b cc chi ph s dng cho hot ng sn xut, ch bin ca phn
xng trc tip to ra sn phm hng ho, dch v. Bao gm: Chi ph vt liu, cng c lao ng
nh; khu hao ti sn c nh phn xng, tin lng cc khon trch np theo quy nh ca nhn
vin phn xng, chi ph dch v mua ngoi; chi ph khc bng tin pht sinh phm vi phn
xng.
- Chi ph bn hng l ton b cc chi ph lin quan ti vic tiu th sn phm, dch v, bao
gm c chi ph bo hnh sn phm.
- Chi ph qun l doanh nghip bao gm cc chi ph cho b my qun l v iu hnh
doanh nghip, cc chi ph c lin quan n hot ng kinh doanh ca doanh nghip nh: Chi ph
cng c lao ng nh, khu hao ti sn c nh phc v b my qun l v iu hnh doanh
nghip; tin lng v cc khon trch np theo quy nh ca b my qun l v iu hnh doanh
nghip; chi ph dch v mua ngoi; chi ph khc bng tin pht sinh doanh nghip nh chi ph v
tip tn khnh tit, giao dch, chi cc khon tr cp thi vic cho ngi lao ng (c hng dn c
th nh B Ti chnh - Thng binh - X hi) v.v..
c3. Phn loi chi ph theo mi quan h gia chi ph vi qui m sn xut kinh doanh.
Theo cch phn loi ny, chi ph ca doanh nghip chia lm 2 loi: Chi ph c nh v chi ph
bin i.
- Chi ph c nh l chi ph khng thay i (hoc thay i khng ng k) theo s thay i qui
m sn xut kinh doanh ca doanh nghip. Thuc loi ny c: Chi ph khu hao TSC, chi ph tin
lng qun l, li tin vay phi tr, chi ph thu ti sn, vn phng.
- Chi ph bin i l cc chi ph thay i trc tip theo s thay i ca qui m sn xut. Thuc
loi ny c chi ph nguyn vt liu, tin lng cng nhn sn xut trc tip

128
Cch phn loi ny gip doanh nghip thy c xu hng bin i ca tng loi chi ph theo
qui m kinh doanh, t doanh nghip c th xc nh c sn lng ho vn cng nh qui m
kinh doanh hp l t hiu qu cao nht.
8.1.2 Gi thnh sn phm ca doanh nghip.
a. Khi nim.
Nghin cu chi ph sn xut kinh doanh ca doanh nghip cha cho chng ta bit lng chi ph
cn thit hon thnh vic sn xut v tiu th mt loi sn phm, dch v , cng vic nht nh.
Trong hot ng sn xut kinh doanh, khi quyt nh la chn phng n kinh doanh mt sn phm,
dch v no , doanh nghip cn phi tnh n lng chi ph b ra sn xut v tiu th sn phm,
dch v . Do vy doanh nghip cn phi xc nh gi thnh sn phm.
Gi thnh sn phm l biu hin bng tin ca ton b chi ph ca doanh nghip hon
thnh vic sn xut v tiu th mt loi sn phm , dch v, cng vic nht nht nh.
Ni dung gi thnh sn phm v dch v.
- Gi thnh sn xut ca sn phm v dch v gm: chi ph vt t trc tip; chi ph nhn cng
trc tip v chi ph sn xut chung.
- Gi thnh ton b ca sn phm, dch v tiu th bao gm: gi thnh sn xut ca sn
phm, dch v tiu th; chi ph bn hng; chi ph qun l doanh nghip:
b. Lp k hoch gi thnh sn phm - dch v.
qun tr gi thnh, mi doanh nghip u phi xc nh k hoch gi thnh. Nhim v
ch yu ca xc nh k hoch gi thnh l pht hin v khai thc mi kh nng tim tng gim
bt chi ph sn xut, tiu th.
Mun xc nh gi thnh k hoch theo khon mc, trc ht phi xc nh gi thnh n v
sn phm. Cch xc nh gi thnh n v sn phm nh sau:
i vi cc khon mc c lp (khon mc trc tip) nh chi ph vt t trc tip, chi ph
nhn cng trc tip ta tnh c bng cch ly nh mc tiu hao cho n v sn phm nhn vi
n gi k hoch.
i vi nhng khon mc chi ph tng hp (chi ph gin tip) nh chi ph sn xut chung,
chi ph bn hng, chi ph qun l doanh nghip, trc ht phi lp d ton chung sau la chn
tiu chun thch hp phn b cho mi n v sn phm. V d: phn b theo gi cng nh
mc, tin lng chnh ca cng nhn sn xut, hoc s gi chy my.
8.1.3 - Cc nhn t nh hng v bin php tit kim chi ph, h gi thnh sn phm.
a- Cc nhn t nh hng n chi ph sn xut v gi thnh sn phm.
C th chia lm 3 nhm nhn t:
+ Cc nhn t v mt k thut, cng ngh sn xut.
+ Cc nhn t v mt t chc qun l sn xut, qun l ti chnh doanh nghip.
+ Cc nhn t thuc iu kin t nhin v mi trng kinh doanh ca DN.
b- Cc bin php ch yu tit kim chi ph v h gi thnh sn phm.
Trn c s nh gi y cc nhn t nh hng n chi ph sn xut v gi thnh sn
phm cc doanh nghip cn cn c vo iu kin c th ca mnh tm ra cc bin php thch
hp. Tuy nhin c th nu ra nhng bin php ch yu l:

129
- Thng xuyn i mi k thut, cng ngh sn xut trong doanh nghip, ng dng kp
thi cc thnh tu tin b khoa hc - k thut v sn xut. Tuy nhin vic u t, i mi k
thut, cng ngh sn xut thng i hi vn u t ln, v vy doanh nghip phi c cc bin
php c th, ph hp huy ng, khai thc cc ngun vn u t cho doanh nghip.
- Khng ngng hon thin v nng cao trnh t chc sn xut, t chc lao ng trong
doanh nghip nng cao nng sut lao ng, tit kim chi ph lao ng vt t, chi ph qun l,
hn ch ti a cc thit hi tn tht trong qu trnh sn xut... t c th tit kim chi ph v h
gi thnh.
- Tng cng hot ng kim tra, gim st ti chnh i vi vic s dng chi ph v gi
thnh sn phm ca doanh nghip.
Mt trong nhng nhim v quan trng ca qun tr ti chnh doanh nghip i vi qun tr
chi ph l phi m bo tit kim chi ph kinh doanh v h gi thnh sn phm.
Mun tit kim chi ph, phi tng cng cng tc qun l chi ph mi doanh nghip, c
th:
- Phi lp c k hoch chi ph, dng hnh thc tin t tnh ton trc mi chi ph cho sn
xut kinh doanh k k hoch; phi xy dng c thc thng xuyn tit kim chi ph t
c mc tiu kinh doanh m doanh nghip ra.
- Phi xc nh r ni dung, phm vi s dng tng loi chi ph c bin php qun l ph
hp.
- i vi cc khon chi v nguyn, nhin vt liu, thng thng nhng khon ny thng
chim t trng ln trong chi ph sn xut kinh doanh v gi thnh sn xut, nu tit kim nhng
khon chi ph ny s c tc dng rt ln n h gi thnh sn phm. Chi ph nguyn vt liu ph
thuc hai nhn t: s lng nguyn vt liu tiu hao v gi c nguyn vt liu. V vy tit kim
chi ph phi xy dng c cc nh mc kinh t - k thut v tiu hao vt t tin tin, ph hp
vi doanh nghip v c im kinh t - k thut cho php lm c s cho vic qun l; ng thi
kim tra cht ch n gi tng loi vt t s dng.
+ tit kim chi ph v lao ng, doanh nghip cn xy dng nh mc lao ng khoa hc
v hp l n tng ngi, tng b phn v nh mc tng hp ph hp vi qui nh m nh nc
hng dn v ban hnh. Cc doanh nghip thc hin vic ng k nh mc lao ng vi cc
c quan c thm quyn hoc c quan quyt nh thnh lp doanh nghip.
- Doanh nghip phi t xy dng n gi tin lng, thng xuyn kim tra nh mc lao
ng, n gi tin lng, m bo tc tng nng sut lao ng v tc tng thu nhp thc t
c mt quan h t l ph hp.
Xc nh tng qu lng ca doanh nghip cn c vo n gi tin lng v kt qu kinh
doanh ca doanh nghip. tit kim chi tiu qu lng, th qu tin lng phi c dng ng
mc ch; khng c s dng qu tin lng mt cch tu tin chi cho cc mc ch khc.
Qun l qu tin lng phi trn c s qun l cht ch c s lng v cht lng lao ng; n
gi tin lng v gn vi kt qu kinh doanh ca doanh nghip.
+ i vi cc khon chitin mt cho tip khch, hi hp giao dch, chi i ngoi, cc doanh
nghip cn t xy dng nh mc chi tiu v quy ch qun l s dng. Cc khon chi phi c
chng t hp l, phi gn vi kt qu kinh doanh v khng c vt qu mc khng ch ti a
theo t l tnh trn tng chi ph; cc khon chi hoa hng mi gii phi cn c vo hiu qu kinh t
do vic mi gii mang li.

130
+ T thc t qun l v s dng chi ph kinh doanh, theo nh k hoc hng nm doanh
nghip cn tin hnh phn tch, nh gi li tnh hnh qun l, s dng chi ph. T rt ra cc
bi hc kinh nghim hoc bin php ph hp c th tit kim chi ph, h gi thnh trong thi
k ti.
Trn y l mt s bin php c bn tit kim i vi nhng khon chi ph kinh doanh.
Cc doanh nghip phi thng xuyn thc c vic tit kim chi ph mi c th nng cao c
hiu qu trong kinh doanh ca doanh nghip.
8.2 - DOANH THU CA DOANH NGHIP.
8.2.1 - Doanh thu ca doanh nghip.
a. Khi nim v iu kin ghi nhn doanh thu doanh thu
Doanh thu l tng gi tr cc li ch kinh t doanh nghip thu c trong k k ton, pht
sinh t cc hot ng SXKD thng thng ca doanh nghip, gp phn lm tng vn ch s
hu.(theo Chun mc: Doanh thu v thu nhp - chun mc k ton vit nam).
Doanh thu pht sinh t giao dch, s kin c xc nh bi tho thun gia doanh nghip
vi bn mua hoc bn s dng ti sn. N c xc nh bng gi tr hp l ca cc khon thu
c hoc s thu c sau khi tr (-) cc khon chit khu thng mi, gim gi hng bn v gi
tr hng bn b tr li.
iu kin v thi im xc nh doanh thu.
* iu kin.
- Doanh thu pht sinh trong k c khch hng chp nhn thanh ton c ho n, chng t
hp l theo quy nh hin hnh.
- Doanh thu phi hch ton bng ng Vit Nam, trng hp thu bng ngoi t phi quy i
theo t gi ca ngn hng ni doanh nghip m ti khon giao dch.
* Thi im xc nh doanh thu.
- L thi im doanh nghip chuyn giao quyn s hu hng ho, sn phm; hon thnh
vic cung cp dch v cho ngi mua; hon thnh hp ng hoc xut ho n bn hng.
- i vi hng ho sn phm bn thng qua i l, doanh thu c xc nh khi hng ho
gi i l c bn.
- i vi cc hot ng ti chnh th thi im xc nh doanh thu theo quy nh sau:
+ Li cho vay, li tin gi, li u t tri phiu, tn phiu, li bn hng tr chm, tr gp,
tin bn quyn... xc nh theo thi gian ca hp ng cho vay, cho thu, bn hng hoc k hn
nhn li.
+ C tc, li nhun c chia xc nh khi c ngh quyt hoc quyt nh chia.
+ Li chuyn nhng vn, li bn ngoi t, chnh lch t gi pht sinh trong k ca hot
ng kinh doanh xc nh khi cc giao dch hoc nghip v hon thnh;
+ Chnh lch t gi do nh gi li n phi thu, n phi tr v s d ngoi t xc nh khi
bo co ti chnh cui nm.
b. Cc loi doanh thu
Doanh thu ca doanh nghip bao gm doanh thu t hot ng kinh doanh v thu nhp khc.

131
* Doanh thu t hot ng kinh doanh gm doanh thu hot ng kinh doanh thng thng
v doanh thu hot ng ti chnh:
- Doanh thu hot ng kinh doanh thng thng l ton b s tin phi thu pht sinh trong
k t vic bn sn phm hng ho, cung cp dch v ca doanh nghip. i vi doanh nghip
thc hin cung cp sn phm, dch v cng ch, doanh thu bao gm c cc khon tr cp ca Nh
nc cho doanh nghip khi doanh nghip thc hin cung cp sn phm, dch v theo nhim v
Nh nc giao m thu khng b p chi;
- Doanh thu t hot ng ti chnh bao gm: cc khon thu pht sinh t tin bn quyn,
cho cc bn khc s dng ti sn ca doanh nghip, tin li t vic cho vay vn, li tin gi, li
bn hng tr chm, tr gp, li cho thu ti chnh; chnh lch li do bn ngoi t, chnh lch t gi
ngoi t; chnh lch li chuyn nhng vn v li nhun c chia t vic u t ra ngoi doanh
nghip (bao gm c phn li nhun sau thu sau khi li trch cc Qu ca doanh nghip trch
nhim hu hn nh nc mt thnh vin; li nhun sau thu c chia theo vn nh nc v li
nhun sau thu trch lp Qu u t pht trin ca doanh nghip thnh vin hch ton c lp).
* Thu nhp khc
Thu nhp khc gm cc khon thu t vic thanh l, nhng bn ti sn c nh, thu tin bo
him c bi thng cc khon n phi tr nay mt ch c ghi tng thu nhp, thu tin pht
khch hng do vi phm hp ng v cc khon thu khc.
8.2.2 Cc nhn t nh hng n doanh thu.
Doanh thu tiu th sn phm hng ho, dch v ca doanh nghip chu nh hng ca nhiu
nhn t nh khi lng sn phm tiu th, cht lng sn phm, kt cu mt hng, gi bn sn
phm, th trng tiu th v phng thc tiu th, thanh ton tin hng.
a. Khi lng sn phm tiu th.
Khi lng sn phm sn xut ra c nh hng trc tip n khi lng sn phm tiu th.
Sn phm sn xut ra cng nhiu th kh nng v doanh thu s cng ln. Khi lng sn xut v
tiu th cn ph thuc vo quy m ca doanh nghip, tnh hnh t chc cng tc tiu th sn
phm; vic k kt hp ng tiu th i vi khch hng, vic giao hng, vn chuyn v thanh ton
tin hng. Trong thi cng xy lp, doanh thu cn ph thuc vo khi lng cng trnh hon thnh.
Vic chun b tt k hp ng kinh t vi cc n v mua hng, t chc ng gi, vn chuyn
nhanh chng, thanh ton bng nhiu hnh thc thch hp, xc nh v gi vng k lut thanh ton
vi n v mua hng, tnh ton chnh xc khi lng sn xut v khi lng xy lp hon thnh...,
tt c nhng vic u c ngha quan trng nhm nng cao doanh thu bn hng.
b. Cht lng sn phm hng ho, dch v tiu th.
Vic sn xut kinh doanh gn lin vi vic m bo v nng cao cht lng sn phm hng
ho v dch v, cht lng sn phm hng ho dch v c nh hng ln ti gi c sn phm v
dch v, do c nh hng trc tip ti doanh thu. cc doanh nghip sn xut, s sn phm
c sn xut ra c th phn loi thnh nhng phm cp khc nhau nh loi I, loi II, loi III... v
ng nhin, gi bn ca mi loi cng khc nhau. Sn phm c phm cp cao gi bn s cao
hn, v vy, cht lng chnh l gi tr c to thm. nhng doanh nghip nng nghip, thu,
hi sn, phn ln sn phm l loi sn phm c tnh cht ti sng. Cng mt chi ph b ra nhng
nu bit t chc thu hoch, ch bin, bo qun kp thi, khoa hc th c th tng c s lng
sn phm c cht lng cao v gim c s sn phm c cht lng thp, t c th tng c
doanh thu bn hng. Trong xy dng c bn, nu thi cng xy dng nhanh nhng cht lng cng

132
trnh km cng khng th nghim thu c. Hu qu l c th phi tn thm nhiu chi ph sa
cha, gia c, thm ch phi ph i, lm li. Nng cao cht lng sn phm cn to iu kin tiu
th sn phm d dng, nhanh chng thu c tin bn hng. Ngc li, nhng sn phm cht
lng km khng ng vi yu cu trong hp ng th n v mua hng c th t chi thanh ton
v s dn n sn phm phi bn vi gi thp, lm gim bt mc doanh thu.
c. Kt cu mt hng sn phm hng ho tiu th
Mi doanh nghip c th sn xut nhiu loi sn phm khc nhau, gi c ca chng cng
khc nhau. Nhng sn phm c vai tr quan trng, c tnh cht chin lc i vi nn kinh t
quc dn, nh nc s nh gi, cn li cn c vo nhng ch trng c tnh cht hng dn ca
nh nc th doanh nghip s cn c vo tnh hnh cung cu trn th trng m xy dng gi bn
sn phm. Vic thay i kt cu mt hng sn xut v tiu th cng c nh hng n doanh thu.
Tuy nhin cng cn thy rng mi loi sn phm u c tc dng nht nh trong vic tho mn
nhu cu ca ngi tiu dng, cho nn phn u tng doanh thu cc doanh nghip cng phi ch
n vic thc hin m bo k hoch sn xut nhng mt hng m doanh nghip k hp
ng.
d. Gi c sn phm hng ho, dch v tiu th.
Trong trng hp cc nhn t khc khng thay i, th vic thay i gi bn c nh hng
trc tip n doanh thu. Vic thay i gi bn (gi bn cao hay thp) mt phn quan trng do
quan h cung cu trn th trng quyt nh. m bo c doanh thu, doanh nghip phi c
nhng quyt nh v gi c. Gi c phi b p chi ph tiu hao v to nn li nhun tho ng
thc hin ti sn xut m rng.
Trong trng hp c bit, mt s sn phm nhng doanh nghip do nhng yu cu v
chnh tr v qun l kinh t v m kh t c li nhun v c c ch ti tr t nh nc th gi
c hnh thnh cng c th thp hn gi thnh sn phm. Doanh nghip phi lun lun bm st tnh
hnh th trng quyt nh, m rng hay thu hp ngun hng m doanh nghip ang sn xut,
kinh doanh. Tu thuc vo quan h cung cu m doanh nghip c th ri vo mt trong 3 trng
thi: li, ho vn hoc b l. Cng vi mt loi sn phm, nu bn trn cc th trng khc
nhau, vo nhng thi im khc nhau th gi c khng nht thit phi nh nhau.
e. Th trng tiu th v phng thc tiu th, thanh ton tin hng.
Th trng tiu th c nh hng rt ln n doanh thu tiu th sn phm ca doanh
nghip. Nu sn phm ca doanh nghip c th trng tiu th rng ln khng ch trong nc m
c th trng quc t; kh nng cnh tranh ca sn phm doanh nghip cao ngay ti nhng th
trng i hi cht lng sn phm cao v c sc mua ln th doanh nghip s c iu kin tng
doanh thu nhanh. V vy vic khai thc, m rng th trng tiu th l mt nhn t quan trng
tng doanh thu ca doanh nghip.
Vic la chn phng thc tiu th v thanh ton tin hng cng c nh hng ti doanh
thu tiu th sn phm ca doanh nghip. Thng thng trong tiu th sn phm s vn ng ca
hng ho v s vn ng ca tin vn l ng thi. Song trong iu kin cnh tranh th trng cc
doanh nghip bn hng thng phi dnh s u i nht nh i vi ngi mua, v d cho thanh
ton theo k hn hoc tr chm, c chit khu hng bn cho khch hng... Nhng vn trn u
nh hng n doanh thu ca doanh nghip.
8.2.3 - Lp k hoch doanh thu tiu th sn phm ca doanh nghip.
a. Lp k hoch doanh thu t cc hot ng kinh doanh thng thng

133
i vi doanh thu tiu th sn phm, hng ho, cn c vo s lng sn phm tiu th v
gi bn n v sn phm k k hoch nh sau:

( )
=
=
n
1 i
i ti
G x S T
(8.1)
Trong : T l doanh thu v tiu th sn phm.
Sti l s lng sn phm tiu th ca tng loi k k hoch, bao gm c cc sn
phm hng ho m doanh nghip dng lm qu tng, qu biu, hoc tiu
dng ni b.
G
ti
l gi bn n v sn phm.
i l loi sn phm tiu th.
Cng thc xc nh s lng sn phm tiu th k k hoch nh sau:
Sti = Si + Sxi - Xci. (8.2)
Trong : S l s lng sn phm kt d nh tnh u k k hoch
Sx l s lng sn phm sn xut trong k k hoch.
Sc l s lng sn phm kt d d tnh cui k k hoch.
i l loi sn phm.
S lng sn phm kt d d tnh u k k hoch bao gm hai b phn, l s lng sn
phm tn kho n 31/12 nm trc (nm bo co) v s lng sn phm xut cho khch hng
nhng khch hng cha chp nhn thanh ton.(Nu khch hng chp nhn thanh ton, th
khng cn loi sn phm ny).
V lp k hoch doanh thu tiu th sn phm thng lp vo qu IV nm bo co nn s
lng sn phm kt d u k k hoch phi d tnh theo cng thc sau:
S = S
3
+ Sx
4
- St
4
. (8.3)
Trong : S
3
l s lng sn phm kt d thc t cui qu III k bo co.
Sx
4
l s lng sn phm d tnh sn xut trong qu IV k bo co.
St
4
l s lng sn phm d tnh tiu th trong qu IV k bo co.
b. Lp k hoch doanh thu t hot ng ti chnh.
Vo u nm k hoch, doanh nghip cng phi lp k hoch doanh thu v cc hot ng
khc nh cc hot ng v mua v bn cc loi chng khon c gi (nh c phiu, tri phiu, tn
phiu...) cc hot ng t cho thu ti sn c nh, thu t cc hot ng lin doanh, lin kt, thu t
li tin gi, li tin cho vay ...
8.3- CC LOI THU CH YU I VI DOANH NGHIP.
Trong hot ng kinh doanh cc doanh nghip u phi np nhng khon thu theo quy
nh ca php lut nh nc ban hnh. i vi doanh nghip th mt s loi thu phi np l
mt khon chi ph ca doanh nghip.
8.3.1 - Thu gi tr gia tng.
Thu gi tr gia tng l thu c tnh trn khon gi tr tng thm ca hng ho, dch v
pht sinh trong qu trnh t sn xut, lu thng n tiu dng.
Cn c tnh thu gi tr gia tng l gi tnh thu v thu sut.


134
Phng php tnh thu:
* Phng php khu tr thu:

Thu gi tr gia tng u vo c tnh bng tng s thu gi tr gia tng thanh ton c
ghi trn ho dn gi tr gia tng mua hng ho, dch v hoc chng t np thu gi tr gia tng
hng ho nhp khu.
* Phng php tnh trc tip trn gi tr gia tng:
Phng php trn ch p dng cho cc doanh nghip, c nhn nc ngoi kinh doanh Vit
Nam khng theo lut u t nc ngoi ti Vit Nam, cha thc hin y cc iu kin v k
ton ho n, chng t lm cn c tnh thu theo phng php khu tr thu.
8.3.2 - Thu tiu th c bit.
Thu tiu th c bit c p dng cho cc doanh nghip thuc cc thnh phn kinh t, k
c cc t chc, c nhn nc ngoi u t vo Vit Nam c sn xut cc mt hng thuc din
chu thu tiu th c bit bn ra th trng Vit Nam.
V phm vi tnh thu th mi mt hng thuc din chu thu tiu th c bit ch phi chu
thu tiu th c bit mt ln, c ngha l mt hng no sau khi chu thu tiu th c bit c
php lu thng trn th trng th s khng phi chu thu tiu th ln th hai.
Doanh nghip sn xut nhng mt hng thuc din chu thu tiu th c bit th khi bn
nhng mt hng ny ch phi chu thu tiu th c bit m khng phi np thu gi tr gia tng
trn s sn phm chu thu tiu th c bit.
Cch tnh thu tiu th c bit phi np theo cng thc sau:
S lng hng ho tiu th l s lng, trng lng ca nhng mt hng chu thu em
bn, trao i, em lm qu biu, qu tng hoc tiu dng ni b.
Thu TTB phi np s tnh l:
8.3.3 - Thu ti nguyn.
Cc doanh nghip thuc mi thnh phn kinh t khng phn bit ngnh, ngh, hnh thc
khai thc, c a im c nh hay lu ng, hot ng thng xuyn hay khng thng xuyn, t
Thu gi tr
gia tng
=
Gi
tnh thu
x
Thu sut
thu gi tr gia tng
(8.4)
S thu
phi np
=
Thu gi tr
gia tng u ra
-
Thu gi tr gia tng (8.5)
u vo
Thu gi tr
gia tng u ra
=
gi tnh thu hng ho
dch v bn ra
x Thu sut (8.6)
S thu GTGT
phi np
=
Gi tr gia tng
hng ho, dch v
x
Thu xut thu (8.7)
gi tr gia tng
S thu tiu
th c bit
phi np
=
S lng hng
ho tiu th
x
Gi tnh thu n
v hng ho x Thu sut (8.8)
Thu
TTB
phi np
=
Doanh
thu tnh
thu
x
Thu
sut
hng bn
-
Nguyn liu
nh mc
np thu TTB
x
Gi
tnh
thu
x
Thu (8.9)
sut

135
chc hay c nhn trong nc hay nc ngoi c khai thc ti nguyn thin nhin ca nc ta u
phi np thu ti nguyn. Thu ti nguyn phi np xc nh nh sau:
Thu ti nguyn
phi np
=
S lng ti
nguyn khai thc
x
Gi tnh thu
n v ti nguyn
x Thu sut (8.10)
8.3.4 - Thu xut khu, thu nhp khu.
Nhng hng ho c php xut khu, nhp khu qua ca khu, bin gii, k c hng ho
t th trng trong nc a vo khu ch xut v t khu ch xut a ra th trng trong nc,
u l i tng chu thu xut khu, thu nhp khu.
Nhng hng ho khng thuc din chu thu xut khu, thu xut khu l hng ho vn
chuyn qu cnh, hng ho chuyn khu theo quy nh ca Chnh ph, cc hng ho vin tr nhn
o.
Cn c tnh thu xut khu, thu nhp khu l s lng tng mt hng ghi trong t khai
hng xut khu, nhp khu, gi tnh thu v thu sut ca mt hng.
Gi tnh thu i vi hng xut khu l gi bn ti ca khu xut theo hp ng.
Gi tnh thu i vi hng nhp khu l gi mua ti ca khu nhp, bao gm c chi ph vn
ti, ph bo him theo hp ng.
+ Thu sut bao gm 2 loi l thu sut thng thng v thu sut u i.
Thu sut thng thng c quy nh ti biu thu.
Thu sut u i p dng i vi hng xut khu, nhp khu vi cc nc c k kt iu
khon u i trong quan h bun bn vi nc ta v nhng trng hp khc do Chnh ph quyt
nh, n c quy nh thp hn nhng khng qu 50% so vi thu sut thng thng ca tng
mt hng.
8.3.5 - Tin thu v s dng vn ngn sch.
Thu v s dng vn i vi cc doanh nghip l khon thu tnh trn vn, bao gm vn c
nh, vn lu ng, do ngn sch nh nc cp v vn c ngun gc t ngn sch nh nc (c
gi chung l vn ngn sch nh nc cp).
Tng s tin tiu th v s dng
vn ngn sch trong k
=
Tng s vn phi tnh thu
s dngvn trong k
x T l thu (8.11)
8.3.6 - Thu thu nhp doanh nghip.
Cng thc xc nh s thu thu nhp phi np:
Thu thu nhp
phi np
=
Thu nhp
chu thu
x
Thu sut (8.12)
thu thu nhp

8.4. LI NHUN V PHN PHI LI NHUN TRONG DOANH NGHIP
8.4.1 - Li nhun v t sut li nhun.
a. Li nhun
Li nhun thc hin trong nm ca doanh nghip l tng ca li nhun hot ng kinh
doanh v li nhun hot ng khc.
Li nhun hot ng kinh doanh bao gm:

136
- Chnh lch gia doanh thu t vic bn sn phm hng ho, cung cp dch v vi tng gi
thnh ton b sn phm, hng ho tiu th hoc chi ph dch v tiu th trong k;
- Chnh lch gia doanh thu t hot ng ti chnh vi chi ph hot ng ti chnh pht sinh
trong k.
Li nhun hot ng khc:
Li nhun hot ng khc l chnh lch gia thu nhp t hot ng khc vi chi ph hot
ng khc pht sinh trong k.
b. T sut li nhun
- T sut li nhun vn (doanh li vn) l quan h t l gia s li nhun t c vi s
vn s dng bnh qun trong k (gm c vn c nh v vn lu ng hoc vn ch s hu).
Cng thc tnh:
100 x
V
P
T
bq
SV
=
(8.13)
Trong : Tsv l t sut li nhun vn.
P l li nhun trong k.
Vbq l tng s vn sn xut c s dng bnh qun trong k
(vn c nh v vn lu ng hoc vn ch s hu).
- T sut li nhun gi thnh l quan h t l gia li nhun tiu th so vi gi thnh ton
b ca sn phm hng ho tiu th.
Cng thc tnh :
100 x
Z
P
T
t
Sg
=
(8.14)
Trong : Tsg l t sut li nhun gi thnh.
P l li nhun tiu th trong k.
Zt l gi thnh ton b sn phm hng ho tiu th trong k.
Thng qua t sut li nhun gi thnh c th thy r hiu qu ca chi ph b vo sn xut v
tiu th sn phm trong k.
+ T sut li nhun doanh thu bn hng l mt ch s tng hp phn nh kt qu hot ng
sn xut - kinh doanh ca doanh nghip.
100 x
T
P
T
St
=
(8.15)
Trong : Tst l t sut li nhun doanh thu bn hng.
P l li nhun tiu th trong k.
T l doanh thu bn hng trong k.
Vic phn u tng li nhun v tng t sut li nhun l nhim v thng xuyn ca doanh
nghip. Mun vy, doanh nghip cn phn u gim chi ph hot ng kinh doanh h gi thnh sn
phm hoc tng thm sn lng v nng cao cht lng sn phm.
8.4.2 - K hoch ho li nhun ca doanh nghip.
K hoch li nhun gip cho cc nh qun tr doanh nghip bit trc c quy m s li
m doanh nghip s to ra, t gip cho doanh nghip tm cc gii php phn u thc hin.
a. Phng php trc tip

137
Theo phng php ny li nhun ca DN c xc nh bng tng li nhun hot ng sn
xut kinh doanh v li nhun cc hot ng khc.
- Li nhun hot ng sn xut kinh doanh bao gm li nhun hot ng sn xut kinh
doanh thng thng v li nhun hot ng ti chnh:
Li nhun hot ng
SXKD thng thng

=
Doanh thu
thun

-
Gi vn
hng bn

-
Chi ph
bn hng

-
Chi ph qun
L DN (8.16)
Trong doanh thu thun c xc nh:
Doanh thu
thun

=
Tng doanh
thu bn hng

-
Gim gi
hng bn

-
Hng bn
b tr li

-
Thu ( 8.17)
gin thu

Li nhun hot
ng ti chnh

=
Doanh thu hot
ng ti chnh

-
Chi ph hot ng
ti chnh
( 8.18)
- Li nhun hot ng khc c xc nh:
Li nhun khc = Doanh thu khc - Chi ph khc (8.19)
- Li nhun trc thu c xc nh:
Li nhun trc thu
thu nhp DN

=
Li nhun hot
ng SXKD

+
Li nhun hot
ng ti chnh

+
Li nhun (8.20)
khc
- Li nhun sau thu c xc nh:
Li nhun sau thu
thu nhp DN

=
Li nhun trc thu
thu nhp DN

-
Thu thu nhp phi (8.21)
phi np trong k
Hoc:
Li nhun sau
thu thu nhp DN

=
Li nhun trc
thu thu nhp DN

x

(1

-
Thu sut thu thu nhp) (8.22)
b. Phng php sn lng ho vn.
Theo phng php ny li nhun ca doanh nghip c xc nh cn c vo vic tnh sn
lng ho vn v mi quan h gia doanh thu, chi ph v li nhun. phng php xc nh nh
sau:
Nu gi li nhun trc thu v li vay t c trong nm l P. Ti sn lng ho vn Q,
doanh nghip c tng doanh thu bng tng chi ph, doanh nghip ho vn, li nhun bng khng .
gQ = Q ( g v ) F = 0 (8.23)
Tuy nhin, mc ch kinh doanh ca doanh nghip khng phi ch o vn m phi c li
( P > 0 ). Mun vy doanh nghip phi sn xut v tiu th s lng sn phm hng ho dch v
ln hn sn lng ho vn ( Q > Q ).Vy s lng sn phm cn sn xut v tiu th t c
li nhun tng ng l:
PQ = Q (g v) F (8.24)
Suy ra: Q = ( F + PQ ) / ( g v ) (8.25)
iu c ngha l t c li nhun trong nm l PQ th doanh nghip phi sn xut
v tiu th s lng sn phm tng ng l Q.
Ngc li, nu cc yu t Q, v l cc i lng c xc nh trc, doanh nghip c th
d dng xc nh c s li nhun trc thu v li vay:
EBIT = Q (g v) F = Qg (Qv + F) (8.26)

138
Trong EBIT l li nhun trc thu v li vay
iu c ngha l li nhun t c trong nm l phn chnh lch gia tng doanh thu
vi tng chi ph c nh v chi ph bin i m doanh nghip b ra trong nm.
Phng php ny gip doanh nghip thy c mi quan h gia li nhun t c trong
k vi qui m kinh doanh v chi ph kinh doanh ca doanh nghip. iu ny c ngha ln cho
vic la chn qui m kinh doanh hp l ti a ho li nhun doanh nghip.
8.4.3 - Phn phi v s dng li nhun hot ng kinh doanh.
a.Yu cu v ni dung phn phi li nhun doanh nghip.
Vic phn phi li nhun phi p ng nhng yu cu c bn sau y:
- Doanh nghip cn phi gii quyt hi ho mi quan h v li nhun gia Nh nc, doanh
nghip v cng nhn vin, trc ht cn lm ngha v v hon thnh trch nhim i vi nh nc
theo php lut quy nh nh np thu thu nhp doanh nghip.
- Doanh nghip phi c phn li nhun li thch ng gii quyt cc nhu cu sn xut
- kinh doanh ca mnh, ng thi ch trng m bo li ch ca cc thnh vin trong n v mnh.
b. Phn phi li nhun doanh nghip Nh nc (theo qui ch qun l ti chnh
ca cng ty nh nc c ban hnh km theo ngh nh 199-2004/CP):
Li nhun thc hin ca doanh nghip sau khi b p l nm trc theo quy nh ca Lut
thu thu nhp doanh nghip v np thu thu nhp doanh nghip c phn phi nh sau:
1)Chia li cho cc thnh vin gp vn lin kt theo quy nh ca hp ng (nu c);
2) B p khon l ca cc nm trc ht thi hn c tr vo li nhun trc thu;
3) Trch 10% vo qu d phng ti chnh; khi s d qu bng 25% vn iu l th khng
trch na;
4) Trch lp cc qu c bit t li nhun sau thu theo t l c nh nc quy nh i
vi doanh nghip c th m php lut quy nh phi trch lp;
5) S cn li sau khi lp cc qu quy nh ti im 1,2,3,4 c phn phi theo t l gia
vn nh nc u t ti doanh nghip v vn doanh nghip t huy ng bnh qun trong nm.
Vn do doanh nghip t huy ng l s tin doanh nghip huy ng do pht hnh tri
phiu, tn phiu, vay ca cc t chc, c nhn trong v ngoi nc trn c s doanh nghip t chu
trch nhim hon tr c gc v li cho ngi cho vay theo cam kt, tr cc khon vay c bo lnh
ca Chnh ph, B Ti chnh, cc khon vay c h tr li sut.
*Phn li nhun c chia theo vn nh nc u t c dng ti u t b sung vn
nh nc ti doanh nghip nh nc. Trng hp khng cn thit b sung vn nh nc ti
doanh nghip nh nc, i din ch s hu quyt nh iu ng v qu tp trung u t vo
cc doanh nghip khc.
* Li nhun c chia theo vn t huy ng c phn phi nh sau:
1) Trch ti thiu 30% vo qu u t pht trin ca doanh nghip ;
2) Trch ti a 5% lp qu thng Ban qun l iu hnh doanh nghip. Mc trch mt nm
khng vt qu 500 triu ng (i vi doanh nghip c Hi ng qun tr), 200 triu ng (i
vi doanh nghip khng c Hi ng qun tr) vi iu kin t sut li nhun thc hin trc thu
trn vn nh nc ti doanh nghip phi bng hoc ln hn t sut li nhun k hoch;

139
3) S li nhun cn li c phn phi vo qu khen thng, phc li ca doanh nghip.
Mc trch vo mi qu do Hi ng qun tr hoc Gim c doanh nghip khng c Hi ng
qun tr quyt nh sau khi tham kho kin ca Ban Chp hnh Cng on doanh nghip.
- i din ch s hu quyt nh t l trch c th vo cc qu u t pht trin v qu
khen thng Ban qun l iu hnh doanh nghip trn c s ngh ca Hi ng qun tr (i
vi doanh nghip c Hi ng qun tr) hoc Gim c (i vi doanh nghip khng c Hi ng
qun tr).
- i vi nhng doanh nghip nh nc hot ng trong lnh vc c quyn c trch ti
a khng qu 3 thng lng thc hin cho 2 qu khen thng v phc li. S li nhun cn li
sau khi trch qu khen thng, phc li c b sung vo qu u t pht trin ca doanh nghip.
- i vi doanh nghip u t thnh lp mi trong 2 nm lin k t khi c li nu phn phi
li nhun nh trn m 2 qu khen thng, phc li khng t 2 thng lng thc t th doanh
nghip c gim phn trch qu u t pht trin m bo 2 thng lng cho 2 qu ny.
Mc gim ti a bng ton b s trch qu u t pht trin trong k phn phi li nhun nm .
- i vi Doanh nghip nh nc c thit k v thc t thng xuyn, n nh cung cp
sn phm, dch v cng ch do nh nc t hng hoc giao k hoch khi phn phi li nhun nh
trn m khng trch qu khen thng v phc li theo mc 2 thng lng, thc hin nh sau:
+ Trng hp li t doanh nghip c gim trch qu u t pht trin, gim phn li
nhun c chia theo vn nh nc cho 2 thng lng cho 2 qu. Nu gim ton b s tin
trn m vn cha 2 thng lng cho 2 qu th s c Nh nc tr cp cho ;
+ Trng hp khng c li th Nh nc s tr cp trch lp 2 qu khen thng, phc
li bng 2 thng lng.
c. Mc ch s dng cc qu
* Qu d phng ti chnh c dng :
- B p nhng tn tht, thit hi v ti sn, cng n khng i c xy ra trong qu trnh
kinh doanh;
- B p khon l ca doanh nghip theo quyt nh ca Hi ng qun tr hoc i din
ch s hu.
* Qu u t pht trin c dng b sung vn iu l cho doanh nghip.
* Qu khen thng c dng :
- Thng cui nm hoc thng k trn c s nng sut lao ng v thnh tch cng tc ca
mi cn b, cng nhn vin trong doanh nghip nh nc;
- Thng t xut cho nhng c nhn, tp th trong doanh nghip nh nc
- Thng cho nhng c nhn v n v ngoi doanh nghip nh nc c ng gp nhiu
cho hot ng kinh doanh, cng tc qun l ca doanh nghip.
Mc thng do Tng gim c hoc Gim c quyt nh. Ring thng cui nm hoc
thng k cn c kin ca Cng on doanh nghip trc khi quyt nh.
* Qu phc li c dng :
- u t xy dng hoc sa cha cc cng trnh phc li ca doanh nghip;
- Chi cho cc hot ng phc li cng cng ca tp th cng nhn vin doanh nghip, phc
li x hi;

140
- Gp mt phn vn u t xy dng cc cng trnh phc li chung trong ngnh, hoc
vi cc n v khc theo hp ng;
- Ngoi ra c th s dng mt phn qu phc li tr cp kh khn t xut cho nhng
ngi lao ng k c nhng trng hp v hu, v mt sc, lm vo hon cnh kh khn, khng
ni nng ta, hoc lm cng tc t thin x hi.
Vic s dng qu phc li do Hi ng qun tr hoc Gim c (i vi doanh nghip
khng c Hi ng qun tr) quyt nh sau khi tham kho kin ca cng on doanh nghip.
* Qu thng Ban iu hnh doanh nghip c s dng thng cho Hi ng qun tr,
Ban Gim c doanh nghip. Mc thng do i din ch s hu quyt nh gn vi hiu qu
hot ng kinh doanh ca doanh nghip, trn c s ngh ca Ch tch Hi ng qun tr hoc
Gim c doanh nghip i vi doanh nghip khng c Hi ng qun tr.
Vic s dng cc qu ni trn phi thc hin cng khai theo quy ch cng khai ti chnh,
quy ch dn ch c s v quy nh ca Nh nc.
Doanh nghip ch c chi cc qu khen thng, phc li, qu thng Ban qun l iu
hnh doanh nghip sau khi thanh ton cc khon n v cc ngha v ti sn khc n hn phi
tr.

TM TT
Mc tiu quan trng nht ca doanh nghip l ti a ho li nhun. Li nhun l phn
chnh lch gia doanh thu v chi ph. Doanh thu ca doanh nghip bao gm doanh thu t hot
ng kinh doanh (hot ng kinh doanh thng thng v hot ng ti chnh) v thu nhp khc.
Chi ph ca doanh nghip cng bao gm chi ph hot ng kinh doanh v chi ph khc. Tuy nhin,
phc v cho yu cu qun l chi ph cn c phn loi theo nhiu tiu thc khc nh theo
cng dng kinh t, theo ni dung kinh t v theo mi quan h vi mc hot ng.
Gi thnh sn phm l biu hin bng tin ca ton b chi ph ca doanh nghip hon thnh
vic sn xut v tiu th mt loi sn phm , dch v, cng vic nht nht nh. Gi thnh sn phm l
mt ch tiu, mt bin php, mt thc o qun l chi ph.
tng li nhun doanh nghip phi qun l doanh thu, chi ph c hiu qu. mun vy,
doanh nghip cn phi phn tch thnh phn, kt cu doanh thu, kt cu chi ph v cc nhn t nh
hng ti doanh thu, chi ph t c cc bin php tc ng nhm tng doanh thu, tit kim chi
ph, h gi thnh sn phm.
Vic phn phi li nhun cng l mt quyt nh quan trng ca doanh nghip.Li nhun
c phn phi cho cc thnh vin gp vn v gi li ti u t m rng sn xut kinh doanh. i
vi doanh nghip nh nc li nhun c phn phi theo cc quy nh cht ch ca Nh nc.
CU HI N TP
1. Chi ph ca doanh nghip v cc nhn t nh hng ti chi ph ca doanh nghip?
2. Gi thnh sm phm v cc loi gi thnh sn xut?
3. Cc bin php tit kim chi ph v h gi thnh sn phm ca doanh nghip?
4. Doanh thu ca doanh nghip v cc nhn t nh hng ti doanh thu ca doanh nghip?
5. Phn bit doanh thu chi ph vi thu- chi ca doanh nghip?

141
6. C kin cho rng: Thu l chi ph ca doanh nghip. Hy bnh lun.
7. Li nhun v phng php xc nh li nhun ca doanh nghip?
8. Cc nhn t nh hng ti li nhun ca doanh nghip?
9. Phn phi li nhun trong cc doanh nghip nh nc hin nay?
10. Mt doanh nghip sn xut c s liu nm k hoch nh sau:
- S lng sn phm A tiu th trong nm theo hp ng l 20.000 sn phm (Doanh nghip
ch sn xut mt loi sn phm A duy nht). Gi bn l 200 ngn ng, h 8% so vi nm
bo co.
- Thu sut thu tiu th c bit l 75%
- Thu tiu th c bit d tnh np khu u vo l 1.000 triu ng.
- Gi thnh sn xut nm k hoch l 120 ngn ng, h 10% so vi nm bo co.
- S lng sn phm tn kho cui k k hoch d kin bng 10% s lng sn phm tiu th
trong nm
- S lng sn phm tn kho u nm l 4000 sn phm.
- Chi ph bn hng v chi ph qun l doanh nghip phn b cho sn phm A d tnh bng 10%
tng gi thnh sn xut nm k hoch
- Thu sut thu thu nhp doanh nghip l 28%
- Trong nm k hoch doanh nghip d kin m rng hot ng kinh doanh bng cch u t
thm vo hot ng xut khu v kinh doanh thm mt s dch v thng nghip. Doanh thu
t hot ng xut khu d kin l 1.000 triu ng. Thu xut khu l 2%. Tng chi ph kinh
doanh t hot ng ny l 700 triu ng. Doanh thu t cc nghip v thng nghip d kin
l 1000 triu ng. Tng chi ph kinh doanh t cc hot ng ny d kin l 800 triu ng.
Thu gi tr gia tng phi np (chnh lch gia thu u ra v thu u vo) l 40 triu ng.
- S lng sn phm A tn u k k hoch c tiu th ht theo nguyn tc nhp trc,
xut trc.
Yu cu
a. Xc nh tng mc doanh thu thun ca doanh nghip
b. Tng mc li nhun trc thu ca doanh nghip v s thu thu nhp doanh nghip phi
np.
c. Hy xc nh v so snh t sut li nhun doanh thu ca sn phm A vi hot ng kinh
doanh dch v thng nghip
d. Hy so snh mc tng, gim li nhun ca nm k hoch so vi nm bo co ( ch i vi
sm phm A)
T nhng so snh trn hy nhn xt v chin lc kinh doanh ca doanh nghip
Chng IX Phn tch ti chnh doanh nghip

143
CHNG IX
PHN TCH TI CHNH DOANH NGHIP

GII THIU
Hu ht cc quyt nh kinh doanh u da trn cc iu kin hin ti v nhng d on v
tng lai. Do cc nh qun tr ti chnh phi a ra cc quyt nh da trn nhng thng tin
ng tin cy lin quan n qu kh v hin ti cng nh nhng d bo v tng lai. Nhng thng
tin c c thng qua hot ng phn tch ti chnh, c th l phn tch bo co ti chnh.
Bo co ti chnh l mt ti liu k ton tng hp, phn nh tng qut, ton din tnh hnh
ti sn, cng n, ngun vn, tnh hnh v kt qu hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip
trong mt k nht nh. V vy, phn tch bo co ti chnh s gip nh qun l doanh nghip v
nhng ngi s dng thng tin ti chnh c c nhn thc chnh xc, trung thc, khch quan v
thc trng ti chnh, kh nng sinh li, hiu qu qun l kinh doanh, trin vng cng nh cc ri
ro ca doanh nghip.
Chng ny s gii thiu c s l lun v phng php, k thut phn tch ti chnh nhm
cung cp thng tin v tnh hnh ti chnh cho nh qun tr.

NI DUNG
9.1 - MT S VN CHUNG V PHN TCH TI CHNH
9.1.1 - Khi nim v ngha ca phn tch ti chnh
a. Khi nim
Phn tch ti chnh l qu trnh xem xt, kim tra v ni dung kt cu, thc trng cc ch tiu
ti chnh trn bo co ti chnh; t so snh i chiu cc ch tiu ti chnh trn bo co ti
chnh vi cc ch tiu ti chnh trong qu kh, hin ti, tng li ti doanh nghip, cc doanh
nghip khc, phm vi ngnh, a phng, lnh th quc gia nhm xc nh thc trng, c
im, xu hng, tim nng ti chnh ca doanh nghip cung cp thng tin ti chnh phc v
vic thit lp cc gii php qun tr ti chnh thch hp, hiu qu.
b. ngha
Thng tinh ti chnh ca doanh nghip c nhiu c nhn, t chc quan tm nh nh qun
l ti doanh nghip, ch s hu vn, khch hng, nh u t, cc c quan qun l chc nng
Tuy nhin mi c nhn, t chc s quan tm n nhng kha cnh khc nhau khi phn tch ti
chnh v vy phn tch ti chnh cng c ngha khc nhau i vi tng cc nhn, t chc.
- i vi nh qun l doanh nghip: phn tch ti chnh nhm tm ra nhng gii php ti
chnh xy dng c cu ti sn, c cu ngun vn thch hp nhm nng cao hiu qu, tim lc
ti chnh cho doanh nghip.
- i vi ch s hu: phn tch ti chnh gip nh gi ng n thnh qu ca cc nh
qun l v thc trng ti sn, ngun vn, thu nhp, chi ph, li nhun ca doanh nghip; s an
ton v hiu qu ca ng vn u t vo doanh nghip.
- i vi khch hng, ch n, phn tch ti chnh s gip nh gi ng n kh nng v
thi hn thanh ton ca doanh nghip.

144
- i vi c quan qun l chc nng nh c quan thu, thng k, phng kinh t phn tch
ti chnh gip nh gi ng n thc trng ti chnh doanh nghip, tnh hnh thc hin ngha v
vi Nh nc, nhng ng gp hoc tc ng ca doanh nghip n tnh hnh v chnh sch kinh
t- x hi.
9.1.2 - Trnh t v cc bc tin hnh phn tch
a . Thu thp thng tin
Phn tch ti chnh s dng mi ngun thng tin c kh nng l gii v thuyt minh thc
trng hot ng ti chnh doanh nghip, phc v cho qu trnh d on ti chnh. N bao gm c
nhng thng tin ni b n nhng thng tin bn ngoi, nhng thng tin v k ton v thng tin
qun l khc vv trong cc thng tin k ton phn nh tp chung trong cc bo co ti chnh
doanh nghip, l nhng ngun thng tin c bit quan trng. Phn tch ti chnh trn thc t l
phn tch cc bo co ti chnh doanh nghip .
b. X l thng tin
Giai on tip theo ca phn tch ti chnh l qu trnh x l thng tin thu thp c. X
l thng tin l qu trnh xp xp cc thng tin theo nhng mc tiu nht nh nhm tnh ton, so
snh, gii thch, nh gi, xc nh nguyn nhn ca cc kt qu t c phc v cho qu
trnh d on v ra quyt nh.
c. D on v quyt nh
Mc tiu ca phn tch ti chnh l a ra cc quyt nh ti chnh. i vi ch doanh
nghip, phn tch ti chnh nhm a ra cc quyt nh tng trng, pht trin, ti a ho li
nhun hay ti a ho gi tr doanh nghip. i vi ngi cho vay v u t l cc quyt nh
v ti tr v u t. i vi cp trn ca doanh nghip l cc quyt nh qun l doanh nghip.
9.1.3- Phng php v ni dung phn tch ti chnh.
a. Phng php phn tch ti chnh
V l thuyt, c nhiu phng php nhng trn thc t, ngi ta thng s dng phng
php so snh v phn tch t l.
- Phng php so snh:
V nguyn tc cn phi m bo cc iu kin c th so snh c ca cc ch tiu ti chnh
(thng nht v khng gian, thi gian, ni dung, tnh cht, v n v tnh ton)
Gc so snh c la chn l gc v mt thi gian hoc khng gian
K phn tch c la chn l k bo co hoc k k hoch
Gi tr so snh c th c la chn bng s tuyt i, s tng i hoc s bnh qun.
Ni dung so snh bao gm:
+ So snh gia s thc hin k ny vi s thc hin k trc thy r xu hng thay i
v ti chnh doanh nghip.
+ So snh gia s thc hin vi k ny vi s k hoch thy mc pht trin ca doanh
nghip.
+ So snh gia s liu ca doanh nghip vi s liu trung bnh ngnh, doanh nghip khc
nh gi tnh hnh ti chnh ca doanh nghip mnh.
+ So snh theo chiu dc xem xt t trng ca tng ch tiu so vi tng th, so snh theo
chiu ngang ca nhiu k thy c s bin i c v s lng tng i v tuyt i ca mt
ch tiu no qua cc nin k ton lin tip.

145
- Phng php phn tch t l:
Phng php ny da trn ngha chun mc cc t l ca i lng ti chnh trong cc
quan h ti chnh. S bin i cc t l l s bin i cc i lng ti chnh. V nguyn tc,
phng php t l yu cu cn phi xc nh c cc ngng, cc nh mc nhn xt, nh
gi tnh hnh ti chnh doanh nghip, trn c s so snh cc t l ca doanh nghip vi gi tr cc
t l tham chiu.
Trong phn tch ti chnh doanh nghip, cc t l ti chnh c phn thnh cc nhm t l
c trng, phn nh nhng ni dung c bn theo cc mc tiu hot ng ca doanh nghip. l
cc nhm t l v kh nng thanh ton, nhm t l v c cu vn, nhm t l v nng lc hot
ng kinh doanh, nhm t l v kh nng sinh li.
Mi nhm t l li bao gm nhiu t l phn nh ring l, tng b phn ca hot ng ti
chnh trong mi trng hp khc nhau, tu theo gic phn tch, ngi phn tch la chn cc
nhm ch tiu khc nhau phc v mc tiu phn tch ca mnh.
b. Ni dung phn tch ti chnh
Ni dung phn tch ti chnh bao gm phn tch cc yu t kinh t v m ca ngnh, phn
tch cng ty. Trong , ch yu tp trung vo phn tch bo co ti chnh.
Ni dung ch yu phn tch bo co ti chnh bao gm:
- nh gi tnh trung thc, chnh xc, y thng tin trn bo co ti chnh. Vn ny
thng c gn lin vi vic xem xt tnh hnh thc hin cc chnh sch, th l th tc ti chnh
k ton p dng lp bo co ti chnh.
- nh gi thc trng, xu hng v nng lc, tim nng kinh t ti chnh ca ti sn, ngun
vn, doanh thu, chi ph, li nhun, dng tin trn bo co ti chnh
- nh gi ni dung, thc trng, mc c trng ca mt s ch tiu ti chnh nh c cu
n, cc h s thanh ton, cc h s lun chuyn vn, cc t l sinh li theo s liu trn bo co ti
chnh.
9.2. PHN TCH KHI QUT TNH HNH TI CHNH QUA H
THNG BO CO TI CHNH.
9.2.1. Phn tch khi qut v ti sn
Ti sn doanh nghip c bn cng b trn bng cn i k ton th hin c s vt cht,
tim lc kinh t doanh nghip dng vo hot ng sn xut kinh doanh. Phn tch khi qut v ti
sn hng n nh gi c s vt cht, tim lc kinh t qu kh, hin ti v nhng nh hng n
tng lai ca doanh nghip. Xut pht t mc ch ny, phn tch khi qut v tnh hnh ti chnh
c th hin qua cc vn c bn sau:
- nh gi nng lc kinh t thc s ca ti sn doanh nghip hin ti.
- nh gi tnh hp l ca nhng chuyn bin v gi tr, c cu ti sn.
a. nh gi nng lc kinh t thc s ca ti sn doanh nghip hin ti.
nhn nh c nng lc kinh t thc s ca ti sn doanh nghip, trc tin ngi
phn tch nn tin hnh thm nh gi tr kinh t thc ca ti sn doanh nghip nm gi, xem xt
tnh hnh chuyn i ca chng trn th trng. C th, vic xem xt ny thng c tin hnh
theo ni dung c bn sau:
- Xem xt v nh gi cc khon u t ti chnh ngn hn ca doanh nghip hin nay trn
th trng c gi tr kinh t hay khng, so vi gi tr k ton trn bo co k ton cao hay thp

146
hn, kh nng chuyn i trn th trng ca cc khon u t chng khon ngn hn nh th
no. Mt khi cc khon u t chng khon ngn hn doanh nghip ang nm gi c gi tr kinh
t cao hn gi tr k ton, kh nng chuyn i trn th trng din thun li th y l mt du
hiu tt v tim lc kinh t cc khon u t ti chnh ngn hn ca doanh nghip, du hiu ny t
nht cng tc ng tch cc n tim nng kinh t ca doanh nghip trong k k ton tip theo.
- Xem xt cc khon phi thu trn bng cn i k ton c thc hay khng v tnh hnh thu
hi c din ra thun li hay khng. Thng thng, khi xem xt nng lc kinh t ca cc khon
phi thu chng ta nn quan tm n nhng du hiu ca cc con n v uy tn, v kh nng ti
chnh Mt khi, cc du hiu v con n u lc quan th kh nng kinh t ca cc khon n phi
thu s cao, mc sai lch gia gi tr thc vi gi tr k ton nh v n cng nh hng trc tip
n kh nng thanh ton ca doanh nghip trong k k tip. Ngc li, nu nhng du hiu v con
n bi quan th gi tr kinh t ca n phi thu thng s thp, mc chnh lch gia gi tr thc vi
gi tr k ton s tng cao v i khi n ch cn tn ti trn danh mc ti sn doanh nghip ch l
con s k ton.
- Xem xt cc mc hng tn kho ca doanh nghip c tnh hu dng trong sn xut kinh
doanh v c gi tr kinh t thc s trn th trng hay khng.
- Xem xt ti sn lu ng khc c kh nng thu hi hay khng, c nh hng n chi ph,
thu nhp ca doanh nghip tng lai hay khng.
- Xem xt ti sn c nh ca doanh nghip hin c nguyn gi bao nhiu, h s hao mn
nh th no, gi tr hu dng v gi tr kinh t ca n trn th trng. Nu mt doanh nghip c
lc lng ti sn c nh vi tng nguyn gi ln, h s hao mn nh, tnh hu dng v gi tr
kinh t trn th trng cao th doanh nghip c mt tim lc kinh t cao. Ngc li, nu mt
doanh nghip c lc lng ti sn c nh vi tng nguyn gi ln, h s hao mn cao, tnh hu
dng v gi tr kinh t trn th trng thp th doanh nghip c mt tim lc kinh t km. Ngy
nay, nhng tin b khoa hc k thut ngy cng pht trin nhanh chng th gi tr ti sn c nh
trn s sch k ton c xu hng gim thp so vi gi th trng nn i khi s liu ti sn trn
bng cn i k ton thng xa ri nng lc kinh t thc s ca n. Nhiu lc ngi phn tch d
b nh la bi s liu khng l v gi tr ti sn c nh trn bng cn i k ton nhng ch l
nhng ti sn khng cn hu dng m doanh nghip khng th thanh l, nhng bn c.
Ngc li, nhng ti sn c nh nh quyn s dng t, ti sn v hnh li c hng tng cao nu
khng xem xt r nng lc kinh t ti sn c nh rt d nh gi thp tim nng kinh t ca
doanh nghip vi s liu trn bng cn i k ton.
b. Phn tch s bin ng cc khon mc ti sn.
Phn tch bin ng cc khon mc ti sn nhm gip ngi phn tch tm hiu s thay
i v gi tr, t trng ca ti sn qua cc thi k nh th no, s thay i ny bt ngun t nhng
du hiu tch cc hay th ng trong qu trnh sn xut kinh doanh, c ph hp vi vic nng cao
nng lc kinh t phc v cho chin lc, k hoch sn xut kinh doanh ca doanh nghip hay
khng. Phn tch bin ng cc mc ti sn doanh nghip cung cp cho ngi phn tch nhn v
qu kh s bin ng ti sn doanh nghip. V vy, phn tch bin ng v ti sn ca doanh
nghip thng c tin hnh bng phng php so snh theo chiu ngang v theo quy m chung.
Qu trnh so snh tin hnh qu nhiu thi k th s gip cho ngi phn tch c c s nh gi
ng n hn v xu hng, bn cht ca s bin ng.
Cn c vo ti liu cng ty c phn ABC, nm X
0
v X
1
chng ta lp bng so snh sau:


147
Bng 9.1: BNG K PHN TCH TI SN
Nm (x
1
) Nm (x
0
) Chnh lch gi tr
TI SN
Gi tr
T trng
%
Gi tr
T trng
%
Mc
tng
T l tng
%
Chnh
lch c
cu
A. TSL & U T NGN HN 4.200 44,30 5.000 59,27 (800) (16,00) (14,97)
I. Vn bng tin 320 3,38 442 5,24 (122) (27,60) (1,86)
II. u t ti chnh ngn hn 60 0,63 730 8,65 (670) (91,78) (8,02)
III. Cc khon phi thu 1.506 15,89 1.408 16,69 98 6,96 (0,80)
IV. Hng tn kho 2.186 23,06 2.278 27,00 (92) (4,04) (3,94)
V. Ti sn lu ng khc 128 1,35 142 1,68 (14) (9,86) (0,33)
B. TSC V U T DI HN 5.280 55,70 3.436 40,73 1,844 53,67 14,97
I. Ti sn c nh 3.600 37,97 2.096 24,85 1,504 71,76 13,13
1. Ti sn c nh hu hnh 2.920 30,80 1.550 18,37 1.370 88,39 12,43
2. Ti sn c nh thu ti chnh 400 4,22 450 5,33 (50) (11,11) (1,11)
3. Ti sn c nh v hnh 280 2,95 96 1,14 184 191,67 1,82
II. u t ti chnh di hn 1.080 11,39 940 11,14 140 14,89 0,25
1. u t chng khon di hn 126 1,33 150 1,78 (24) (16,00) (0,45)
2. Gp vn lin doanh 750 7,91 600 7,11 150 25,00 0,80
3. u t di hn khc 204 2,15 190 2,25 14 7,37 (0,10)
III. Chi ph xy dng c bn d dang 600 6,33 400 4,74 200 50,00 1,59
TNG CNG TI SN 9.480 100,00 8.436 100,00 1,044 12,38 -

Phn tch theo chiu ngang.
Ti sn lu ng v u t ngn hn trong nm X1 gim so vi nm Xo l 800 triu
tng ng t l gim 16% nguyn nhn ch yu l gim vn bng tin 122 triu tng ng t l
gim 27,60%, cc khon u t ti chnh ngn hn gim 670 triu tng ng t l gim 91,78%,
gim hng tn kho 92 triu tng ng t l gim 4,04%, gim ti sn lu ng khc 14 triu ng
t l gim 9,89% v tng cc khon phi thu 98 triu tng ng t l tng 6,96%. Trong khi quy
m hot ng sn xut kinh doanh tng ln nhng cng ty vn gi v gim c mc tn ng ti
sn lu ng v ch s n phi thu tng. Nh vy, y l biu hin tch cc v chuyn bin ti sn
lu ng trong k gp phn hn ch nhng ng vn, tit kim vn phc v tt cho hot
ng kinh doanh.
Ti sn c nh v u t di hn nm X1 tng so vi nm X0 l 1.844 triu tng ng t
l tng 53,67%. Mc tng ny ch yu t tng ti sn c nh hu hnh 1.370 triu tng ng t l
tng 88,39%, tng ti sn c nh v hnh 184 triu tng ng t l tng 191,67% v gim ti sn
c nh thu ti chnh 50 triu tng ng t l gim 11,11%, gim khon u t chng khon di
hn 24 triu tng ng t l gim 16% , gim vn gp lin doanh 150 triu tng ng t l 25%,
tng chi ph xy dng c bn 200 triu tng ng t l tng 50%.
H s hao mn ti sn c nh ca cng ty c phn ABC qua 2 nm gim 0,07.
Bng 9.2: GI TR HAO MN TSC
Ch tiu Nm X1 Nm X0 Chnh lch
1.Gi tr hao mn ti sn c nh (triu) 710 614 96
2.Nguyn gi ti sn c nh (triu) 4.310 2.710 1.600
3.H s hao mn ti sn c nh ((1)/ (2)) 0,16 0,23 -0,07
T sut u t tng ln v t l t ti tr gim nhng vn ln hn 1.

148
Bng 9.3: T SUT U T V T SUT TI TR
T sut u t (Gi tr TSC hin c/Tng ti sn) 0,38 0,25 0,13
T sut t ti tr ti sn c nh
(Vn ch s hu/gi tr TSC)
1,63 2,75 -1,12
Nh vy s thay i ti sn c nh v u t ti chnh di hn ca cng ty theo xu hng
tng ti sn c nh gim vn u t ti chnh chuyn vn vo hot ng sn xut kinh doanh,
tng s i mi ti sn c nh, tng t sut u t. Mc du c s gim st v t l t ti tr
nhng y l vn hp l v c cu vn cng ty trong giai on u ca u t, m rng sn
xut kinh doanh. V vy, s bin i trn th hin s ch trng ca cng ty vo u t, i mi ti
sn c nh, mt s thay i ph hp vi tng nng lc sn xut, ph hp vi xu hng sn xut
kinh doanh nn y l mt s thay i hp l.
Phn tch theo chiu dc.
Khi xem xt v t trng tng khon mc ti sn th ti sn lu ng v u t ngn hn
gim 14,97%, trong , gim nhanh nht l cc khon u t ti chnh ngn hn gim 8,02%,
hng tn kho gim 3,94%. iu ny th hin s thay i kt cu vn lu ng theo hng rt vn
u t ti chnh tp trung vo hot ng sn xut kinh doanh. y l s thay i hp l, bi l
cng ty ang m rng sn xut kinh doanh, hot ng sn xut kinh doanh ang c li th vic rt
vn bn ngoi, hn ch hng tn kho l hu ch.
Ti sn c nh v u t di hn c t trng tng ln 14,97% nhng s gia tng ch yu
t trng ti sn c nh, u t xy dng c bn v gim t trng vn u t di hn. iu ny
chng minh cng ty ang rt vn tp trung vo hot ng sn xut kinh doanh, xy dng v i
mi ti sn c nh. y l mt s thay i hp l v cng ty ang m rng sn xut kinh doanh,
hot ng ang c li th vic thay i t trng ti sn c nh nh vy s to ra cho cng ty mt
c s vt cht, nng lc kinh t ch ng hn.
9.2.2. Phn tch khi qut v ngun vn.
a. nh gi tnh hp l v hp php ngun vn ca doanh nghip
nhn nh c tnh hp l v hp php ca ngun vn doanh nghip, trc ht nn
tin hnh xem xt nhng danh mc ngun vn trn bo co ti chnh doanh nghip hin c ti mt
thi im c thc khng, n ti tr cho nhng ti sn no, nhng ngun vn ny doanh nghip
c php khai thc hp php hay khng. C th vic xem xt ny thng c tin hnh theo
ni dung sau:
- Xem xt v nh gi cc khon n ngn hn doanh nghip ang khai thc nh vay ngn
hn, phi tr ngi bn, ngi mua tr trc, thu cc khon phi np nh nc c ph hp vi
c im lun chuyn vn trong thanh ton ca doanh nghip hay do b ng trong hot ng sn
xut kinh doanh hnh thnh.
- Xem xt v nh gi cc khon n di hn doanh nghip ang khai thc nh vay di hn,
n di hn khc c ph hp vi mc ch s dng di hn, ph hp vi c im lun chuyn vn
trong thanh ton di hn ca doanh nghip hay do b ng trong sn xut kinh doanh hnh thnh.
- Xem xt v nh gi cc khon n khc nh chi ph phi tr, ti sn tha ch x l, nhn
k qu k cc di hn c thc s tn ti v ph hp vi mc ch s dng vn hay khng. c
bit l chi ph phi tr cn phi c xem xt trong mi quan h vi k hoch di hn ca chi ph
ny, tnh hin thc ca n trong tng lai. Chi ph phi tr c th lm gim li nhun trong k ca

149
doanh nghip v li lm tng li nhun trong tng lai. V vy, nu khng phn tch r ngun gc
th d nhn xt sai lm v bc tranh ti chnh ca doanh nghip.
- Xem xt v nh gi vn ch s hu doanh nghip ang khai thc nh ngun vn kinh
doanh, qu u t pht trin, qu d phng ti chnh, ngun vn u t xy dng c bn c ph
hp vi loi hnh doanh nghip hay khng, ph hp vi quy nh ti thiu v mc vn cho tng
doanh nghip, c ph hp vi mc ch trch lp tng loi qu hay khng.
b. Phn tch s bin ng cc khon mc ngun vn.
Phn tch bin ng cc mc ngun vn nhm gip ngi phn tch tm hiu s thay i
v gi tr, t trng ca ngun vn qua cc thi k nh th no, s thay i ny bt ngun t nhng
du hiu tch cc hay th ng trong qu trnh sn xut kinh doanh, c ph hp vi vic nng cao
nng lc ti chnh, tnh t ch ti chnh, kh nng tn dng, khai thc ngun vn trn th trng
cho hot ng sn xut kinh doanh hay khng v c ph hp vi chin lc, k hoch sn xut
kinh doanh ca doanh nghip hay khng.
Cn c ti liu cng ty c phn ABC, chng ta c bng k so snh 9.4.
Bng 9.4: BNG K PHN TCH NGUN VN (n v : triu ng)
Nm (x
1
) Nm (x
0
) Chnh lch gi tr
TI SN
Gi tr
T trng
%
Gi tr
T trng
%
Mc
tng
T l
tng %
Chnh
lch c
cu
1 2 3 4 5 6 7 8
A. N PHI TR 3.626 38,25 2.671 31,66 955 35,75 6,59
I. N ngn hn 1.898 20,02 2.219 26,30 (321) (14,47) (6,28)
1. Vay ngn hn 516 5,44 560 6,64 (44) (7,86) (1,20)
2. N di hn n hn tr 40 0,42 24 0,28 16 66,67 0,14
3. Phi tr cho ngi bn 800 8,44 900 10,67 (100) (11,11) (2,23)
4. Ngi mua tr tin trc 114 1,20 186 2,20 (72) (38,71) (1,00)
5. Thu v khon phi np nh nc 106 1,12 110 1,30 (4) (3,64) (0,19)
6. Phi tr cng nhn vin 20 0,21 29 0,34 (9) (31,03) (0,13)
7. Cc khon phi tr, phi np khc 302 3,19 410 4,86 (108) (26,34) (1,67)
II. N di hn 1.523 16,07 322 3,82 1.201 372,98 12,25
1. Vay di hn 1.300 13,71 210 2,49 1.090 519,05 11,22
2. N di hn 223 2,35 112 1,33 111 99,11 1,02
III. N khc 205 2,16 130 1,54 75 57,69 0,62
1. Chi ph phi tr 100 1,05 60 0,71 40 66,67 0,44
2. Ti sn tha ch x l 105 1,11 70 0,83 35 50,00 0,28
B. NGUN VN CH S HU 5.854 61,75 5.765 68,34 89 1,54 (6,59)
I. Ngun vn, qu 5.854 61,75 5.765 68,34 89 1,54 6,59
1. Ngun vn kinh doanh 4.196 44,26 3.385 40,13 811 23,96 4,14
2. Chnh lch nh gi li ti sn 60 0,63 50 0,59 10 20,00 0,04
3. Qu u t pht trin 455 4,80 550 6,52 (95) (17,27) (1,72)
4. Qu d phng ti chnh 295 3,11 259 3,07 36 13,90 0,04
5. Li nhun cha phn phi 298 3,14 209 2,48 89 42,58 0,67
6. Ngun vn u t XDCB 550 5,80 1.312 15,55 (762) (58,08) (9,75)
II. Ngun kinh ph, qu khc - - - - - - -
TNG CNG NGUN VN 9.480 100,00 8.436 100,00 1.044 12,38 -


150
Phn tch theo chiu ngang:
N phi tr ngn hn nm X1 so vi nm Xo gim 321 triu tng ng t l gim 14,47%,
trong tt c cc mc n ngn hn u gim. N di hn ca cng ty tng 1.201 triu tng ng
t l tng 372,98%, trong cc mc n di hn u tng, c bit l khon vay di hn tng ln
rt nhanh. N khc tng 75 triu tng ng t l tng 57,69%, trong c mc n khc u tng.
S thay i gi tr n phi tr ca cng ty trn y l iu hp l v cng ty ang tp trung vo m
rng sn xut kinh doanh nn vic gim n ngn hn va th hin s m bo cn i c ch
thanh ton trong ngn hn va ph hp vi vic u t di hn phi c ti tr t ngun vn
di hn. Tuy nhin, chng ta cn quan tm n chi ph phi, ti sn tha ch x l v tc tng
n vay di hn nh vy c vt qu c cu ti chnh (t l n) cho php ca cng ty hay khng v
thi hn thanh ton, kh nng thanh ton n di hn trong tng lai ca cng ty.
Gi tr vn ch s hu nm X1 so vi nm Xo tng 89 triu tng ng t l tng 1,54%,
trong ngun vn kinh doanh, chnh lch nh gi li ti sn, qu d phng ti chnh, li nhun
cha phn phi u tng, c bit ngun vn kinh doanh tng nhanh nht vi mc tng 811 triu
tng ng t l tng 23,96% v qu u t pht trin, qu u t xy dng u gim, c bit
gim nhanh nht l ngun vn u t xy dng c bn mc gim 762 triu tng ng t l
58,08%. Nh vy, vn ch s hu tng ln, di chuyn ph hp cc thnh phn qu chuyn dng
chng t mt s di chuyn cn i gia vn s hu vi n trong s m rng quy m sn xut kinh
doanh ca doanh nghip, di chuyn hp l ngun vn trong vic tp trung ngun lc trong m
rng sn xut kinh doanh.
T trng n phi tr trn quy m chung nm X1 so vi nm Xo gim tng 6,59%. N phi
tr ngn hn gim 6,28% trong t trng cc khon n ngn hn u gim. N di hn tng
12,25% trong cc mc n di hn u tng. N khc tng 0,62%, trong cc mc n di hn
khc u tng. Nh vy, s thay i c cu n cng ph hp vi phng hng m rng kinh
doanh hn l s th ng trong thanh ton.
T trng ngun vn ch s hu trn quy m chung nm X1 so vi nm Xo gim 6,59%
gn lin vi gim xung ca t l qu u t pht trin, ngun vn u t xy dng c bn v gia
tng t trng ca cc mc ngun vn s hu khc. Nh vy, s thay i ngun vn s hu vn
mang mt xu hng cn i ti chnh vi s tng n di hn m rng sn xut kinh doanh. Tuy
nhin, m bo tnh cn i gia n v vn s hu cng ty phi ch trng tng tc ngun
vn s hu nhanh hn gii quyt cn cn ti chnh kh khn trong nhng nm u m rng sn
xut kinh doanh.
9.2.3. Phn tch bin ng thu nhp, chi ph, li nhun.
Mc tiu c bn ca phn tch bin ng thu nhp, chi ph, li nhun ca doanh nghip l
tm hiu ngun gc, thc trng v xu hng ca thu nhp, chi ph, li nhun. N s gip cho
ngi phn tch c c nim tin ng tin cy t thu nhp, chi ph, li nhun ca doanh nghip v
cng gip cho ngi phn tch phn no nhn thc c ngun gc, kh nng to li nhun v
nhng xu hng ca chng trong tng lai. Qu trnh ny c tp trung vo nhng vn c
bn sau:
- Thu nhp, chi ph, li nhun ca doanh nghip c thc hay khng v to ra t nhng
ngun no, s hnh thnh nh vy c ph hp vi chc nng hot ng sn xut kinh doanh ca
doanh nghip hay khng.

151
- Thu nhp, chi ph, li nhun ca doanh nghip thay i c ph hp vi c im chi ph,
hiu qu kinh doanh, phng hng kinh doanh hay khng.
Vic xem xt ny cn phi kt hp so snh theo chiu ngang v so snh theo chiu dc cc
mc trn bo co kt qu kinh doanh trn c s am hiu v nhng chnh sch k ton, nhng c
im sn xut kinh doanh, nhng phng hng sn xut kinh doanh ca doanh nghip.
Vi ti liu bo co kt qu kinh doanh nm X1 v bo co kt qu kinh doanh nm Xo
ca cng ty c phn ABC, ta c bng k so snh sau:
Bng 9.5: BNG K PHN TCH, DOANH THU, CHI PH, LI NHUN
Nm (x
1
) Nm (x
0
) Chnh lch gi tr
TI SN
Gi tr T trng % Gi tr T trng % Mc T l %
Chnh
lch c
cu
1 2 3 4 5 6 7 8
Doanh thu bn hng v cung
cp dch v
24.396 99,30 19.608 98,95 4.788 24,42 0,36
Cc khon gim tr 83 0,34 50 0,25 33.00 66,00 0,09
- Gim gi hng bn 23 0,09 16 0,08 7.00 43,75 0,01
- Hng bn tr li 60 0,24 34 0,17 26.00 76,47 0,07
1. Doanh thu thun v bn hng
v cung cp dch v
24.313 98,97 19.558 98,69 4.755 24,31 0,27
2. Gi vn hng bn 18.770 76,40 15.040 75,89 3.730 24,80 0,51
3. Li nhun gp v bn hng
v cung cp dch v
5.543 22,56 4.518 22,80 1.025 22,69 (0,24)
4. Doanh thu hot ng ti
chnh
76 0,31 38 0,19 38.00 100,00 0,12
5. Chi ph ti chnh 70 0,28 30 0,15 40.00 133,33 0,13
6. Chi ph bn hng 3.210 13,07 2.528 12,76 682 26,98 0,31
7. Chi ph qun l doanh nghip 1.300 5,29 1.126 5,68 174 15,45 (0,39)
8. Li nhun thun t HKD 1.039 4,23 872 4,40 167 19,15 (0,17)
9. Thu nhp khc 95 0,39 171 0,86 -76 (44,44) (0,48)
10. Chi ph khc 124 0,50 163 0,82 -39 (23,93) (0,32)
11. Li nhun khc (29) (0,12) 8 0,04 (37) (462,5) (0,16)
13. Tng li nhun trc thu 1.010 4,11 880 4,44 130 14,77 (0,33)
14. Thu thu nhp doanh nghip
phi np
404 1,64 352 1,78 52.00 14,77 (0,13)
15. Li nhun sau thu 606 2,47 528 2,66 78.00 14,77 (0,20)
nh gi khi qut thu nhp, chi ph, li nhun hin ti.
Theo s liu trn, trong nm X1, hot ng sn xut kinh doanh chc nng c doanh thu l
24.396 triu chim t l 99,30% trn tng thu nhp cng ty l 24.567 triu, chi ph 23.433 triu
chim t l 99,47% trn tng chi ph cng ty l 23.557 triu, li nhun 1.039 triu ng chim t
l 102,87% trn tng li nhun cng ty l 1.010 triu. Kt qu ny th hin tnh hnh thu nhp, chi
ph, li nhun ca cng ty c hnh thnh ch yu t hot ng sn xut kinh doanh chc nng,
chng t c tnh ch ng, hp l, hiu qu hot ng sn xut kinh doanh chc nng m cng
ty ang tin hnh.
Doanh thu t hot ng sn xut kinh doanh nm X1 so vi nm Xo tng 4.788 triu
tng ng t l tng 24,42% chim t trng 100,80% trn tng mc tng doanh thu ton doanh
nghip (4.750 triu), chi ph tng 4.659 triu tng ng t l tng 24,82% chim t trng 100,84%
trn mc tng chi ph 4.620 triu, li nhun tng 167 triu tng ng t l tng 19,19% chim t
l 128,46% trn tng mc tng li nhun 130 triu. Nh vy, mc tng doanh thu, chi ph, li

152
nhun ca hot ng sn xut kinh doanh qua 2 nm chi phi v quyt nh n mc tng doanh
thu, chi ph, li nhun ca cng ty.
Bng 9.6: BNG K PHN TCH THEO CHIU NGANG
DOANH THU, CHI PH, LI NHUN
CH TIU
Nm X1
(triu)
Nm X0
(triu)
Chnh lch
(triu)
T l tng
gim
Tng doanh thu bn hng v cung cp dch v 24.396 19.608 4.788 24,42%
Cc khon gim tr 83 50 33 60,00%
- Gim gi 23 16 7 43,75%
- Doanh thu hng bn tr li 60 34 26 76,47%
1. Doanh thu thun bn hng v cung cp dch v 24.313 19.558 4.755 24,31%
2. Gi vn hng bn 18.770 15.040 3.730 24,80%
3. Li nhun gp 5.543 4.518 1.025 22,69%
4. Chi ph bn hng 3.210 2.528 682 26,98%
5. Chi ph qun l doanh nghip 1.300 1.126 174 15,45%
6. Li nhun thun t HKD 1.033 864 169 19,56%
7. Chnh lch thu nhp hot ng ti chnh 6 8 (2) 25,00%
T bng 9.6 ta thy doanh thu c tc tng 24,42% chm hn tc tng khon gim
tr doanh thu (66,00%), gi vn hng bn (24,80%), chi ph bn hng (26,98%). Tuy nhin, mc
chnh lch v tc tng ny khng ng k v mc tng doanh thu vn m bo b p c
mc tng chi ph. y cng l iu hp l bi l s gia tng quy m hot ng sn xut kinh
doanh nhng cng ty vn m bo cn i gia doanh thu vi chi ph, gia mc tng doanh thu
ln hn mc tng chi ph v gi vng c mc tng li nhun cho cng ty.
T trng doanh thu hot ng sn xut kinh doanh trn tng doanh thu ton cng ty tng
0,36%, t trng chi ph trn tng chi ph ton cng ty tng 0,20%, t trng li nhun trn tng li
nhun ca ton cng ty tng 4,10%. ng thi, kho st chi tit hn c cu v doanh thu, chi ph,
li nhun ca hot ng sn xut kinh doanh thng thng qua bng 9.7:
Bng 9.7: BNG K PHN TCH THEO CHIU DC
DOANH THU, CHI PH, LI NHUN
Ch tiu T l nm X1 T l nm X0 Chnh lch
Tng doanh thu bn hng v cung cp dch v 100,00% 100,00% -
Cc khon gim tr 0,34% 0,25% 0,09%
- Gim gi 0,09% 0,08% 0,01%
- Doanh thu hng bn tr li 0,25% 0,17% 0,07%
1. Doanh thu thun bn hng v cung cp dch v. 99,66% 99,75% -0,09%
2. Gi vn hng bn 76,94% 76,70% 0,24%
3. Li nhun gp 22,72% 23,04% -0,32%
4. Chi ph bn hng 13,16% 12,89% 0,27%
5. Chi ph qun l doanh nghip 5,33% 5,74% -0,41%
6. Li nhun thun t hot ng sn xut kinh doanh 4,23% 4,41% -0,17%
7. Chnh lch thu nhp hot ng ti chnh 0,02% 0,04% -0,02%

T l trn doanh thu ca khon gim tr tng 0,09%, ca gi vn tng 0,24%, ca chi ph
bn hng tng 0,27%, ca chi ph qun l doanh nghip gim 0,41%. Nh vy, t trng cc khon
mc chi ph trn doanh thu (ngoi tr chi ph qun l doanh nghip) u gia tng bt li nhng

153
mc gia tng khng ng k v mc gim v t l gim chi ph qun l doanh nghip vn gi
c cn i cho s gia tng bt li ca t l cc khon mc chi ph trn.
Xt v hot ng bt thng, t trng doanh thu trn tng doanh thu ton cng ty gim
0,86%, t trng chi ph trn tng chi ph ton cng ty gim 0,33%, t trng li nhun trn tng li
nhun ton cng ty gim 0,57% v quan st chi tit trong mi quan h gia thu nhp, chi ph, li
nhun hot ng khc.
Bng 9.8: BIN NG LI NHUN BT THNG
CH TIU T l nm X1 T l nm X0 Chnh lch
1. Thu nhp bt thng 100,00% 100,00% 0,00%
2. Chi ph bt thng 130,53% 95,32% 35,20%
3. Li nhun bt thng -0,12% 4,68% -4,80%

T trng chi ph trn doanh thu ca hot ng bt thng gim kh nhanh v c cu vi t
l gim 35,20%. Nhng do doanh thu ca hot ng bt thng khng ng k nn khng chi
phi nhiu n nh hng, c cu doanh thu, chi ph, li nhun cng ty.
Nh vy, c cu doanh thu hot ng sn xut kinh doanh chc nng c s thay i tt
nht, va gi vng c tc tng ch o trong cc hot ng kinh doanh ti cng ty va gi
vng mi quan h tc tng li nhun ln hn tc tng doanh thu ln hn tc tng chi
ph. y l mt biu hin kh tt, bi l s pht trin v quy m thng rt kh duy tr mi quan
h tc hu hiu tc tng li nhun ln hn tc tng doanh thu, ln hn tc tng chi
ph nhng cng ty vn t c s cn i kh hiu qu ny.
9.2.4. Phn tch bin ng cc dng tin.
Phn tch bin ng cc dng tin vi mc ch tm ra kh nng, xu hng cn i dng
tin cho nhu cu ca tng hot ng sn xut kinh doanh, c cu dng tin ca tng hot ng.
T gip ngi phn tch nhn thc c dng tin dng trong hot ng sn xut kinh doanh,
trong thanh ton, trong hon tr li, trong hon tr vn huy ng.
Phn tch bin ng cc dng tin s hng vo cc vn c bn sau:
- Xem xt cc v gi tr, t trng tng dng tin trn bo co lu chuyn tin t.

Gi tr dng tin T trng dng tin
Lu chuyn tin t hot ng SXKD
Lu chuyn tin t hot ng SXKD
Tng dng tin t cc hot ng
Lu chuyn tin t hot ng u t
Lu chuyn tin t hot ng u t
Lu chuyn tin t hot ng ti chnh
Lu chuyn tin t hot ng ti chnh

- Xem xt cc t l dng tin ca tng hot ng trn tng dng tin ca ton doanh
nghip trong tng gim dng tin chung ton doanh nghip.
Dng tin thu t hot ng SXKD
T l dng tin thu t hot ng SXKD =
Tng dng tin thu t cc hot ng


154
Dng tin thu t hot ng u t
T l dng tin thu t hot ng u t =

Doanh tin thu t hot ng ti chnh
T l dng tin thu t hot ng ti chnh =

Dng tin chi hot ng SXKD
T l dng tin chi hot ng SXKD =
Tng dng tin chi cc hot ng

Dng tin chi hot ng u t
T l dng tin chi hot ng u t =

Dng tin chi hot ng ti chnh
T l dng tin chi hot ng ti chnh =
Kho st s liu cng ty ABC qua 2 nm X1 v X0. ta c bng 9.9:
Tnh hnh dng tin nm hin ti.
Trc nht, xt v dng tin hnh thnh t cc hot ng nm X1 th dng tin thun t
hot ng sn xut kinh doanh thu cn i chi cn d 587 triu, dng tin thun t hot ng u
t thu cn i chi cn thiu 1.634 triu, dng tin t hot ng ti chnh thu cn i chi cn tha
184 triu. Nh vy, trong nm X1, tnh hnh hot ng sn xut kinh doanh v hot ng ti chnh
tha tin thanh ton, tnh hnh hot ng u t thiu ht tin thanh ton. Tuy nhin, kt qu trn
vn cho thy mt du hiu kh quan v hp l. Bi l, trong giai on u t c s vt cht cng
ty vn duy tr c cn i tin trong sn xut kinh doanh v huy ng c tin t cc ngun ti
chnh h tr cho vic u t nhanh chng hn.
Bng 9.9: BNG PHN TCH LU CHUYN TIN T
Nm (x
1
) Nm (x
0
)
Ch tiu
Gi tr
T trng
%
Gi tr
T trng
%
Chnh
lch gi
tr
(triu)
Chnh
lch t l
dng tin
thu chi
I. Hot ng sn xut kinh doanh
1. Thu 1.000 41,00% 800 32.71% 200 8,29%
2. Chi 413 16,13% 234 10,59% 179 5,54%
3. Lu chuyn tin thun t HSXKD 587 566 21
II. Hot ng u t
1. Thu 330 13,53% 232 9,48% 98 4,05%
2. Chi 1.964 76,69% 1.820 82,35% 144 -5,66%
3. Lu chuyn tin thun t HT -1.634 -1.588 -46
III. Hot ng ti chnh
1. Thu 1.109 45,47% 1.414 57,81% -305 -12,34%
2. Chi 184 7,18% 156 7,06% 28 0,13%
3. Lu chuyn tin thun t HTC 925 1.258 -333
IV. Lu chuyn tin thun trong k -122 236 -358
V. Tin tn u k 442 206 236
VI. Tin tn cui k 320 442 -122
Kho st tnh hnh bin ng dng tin qua 2 nm X1 v X0. Hot ng sn xut kinh
doanh c dng tin thu, dng tin chi, dng tin thun t hot ng sn xut kinh doanh u tng

155
ln v m bo mc cn i gia mc thu vi mc chi. y l du hiu th hin s lnh mnh,
kh quan v to tin m bo cho hot ng sn xut kinh doanh. Hot ng u t c dng tin
thu, chi u tng v dng tin thun gim. Du hiu ny th hin s mt cn i gia gia tng
dng tin thu vi dng tin chi xut hin s xu hng thiu ht tin trong hot ng u t. Hot
ng ti chnh c dng tin thu gim, dng tin chi tng, dng tin thun gim. V vy, mc d
m bo cn i mc thu chi trong k trong hot ng ti chnh nhng xut hin s mt cn i
s thay i trong thu chi v bo hiu mt xu hng hn hp dn ngun thu ti chnh.
Phn tch theo chiu dc:
Quan st c cu dng tin qua 2 nm X1 v X0. Hot ng sn xut kinh doanh c t
trng dng tin thu, chi tng dn ln th hin mt kh nng to ra tin tt v ch ng trong hot
ng sn xut kinh doanh. Hot ng u t c t trng dng tin thu tng, t trng dng tin chi
gim th hin mt xu hng thiu tin gim dn, y l du hiu thch hp ca giai on cui qu
trnh u t. Hot ng ti chnh c t trng dng tin thu gim ng k v dng tin chi gia tng
nh, th hin mt xu hng gim tin ph hp vi tnh hnh huy ng vn trong giai on cui
qu trnh u t.
Nhng phn tch trn chng t dng tin ca cng ty c to nn ch yu t hot ng
sn xut kinh doanh v s iu tit dng tin ph hp vi tnh hnh, phng hng sn xut kinh
doanh v u t ca cng ty. y l mt du hiu lu chuyn tin tch cc v ch ng ca cng
ty.
9.2.5. Phn tch mi quan h cn i gia ti sn vi ngun vn.
Mi quan h cn i gia ti sn vi ngun vn th hin s tng quan v gi tr ti sn
v c cu vn ca doanh nghip trong hot ng sn xut kinh doanh. Mi quan h cn i ny
gip nh phn tch phn no nhn thc c s hp l gia ngun vn doanh nghip huy ng v
vic s dng chng trong u t, mua sm, d tr, s dng c hp l, hiu qu hay khng. Mi
quan h cn i ny c th hin qua s sau:
Vn bng tin
u t ti chnh ngn hn
N phi thu
Hng tn kho
Ti sn lu ng khc
N ngn hn + Vn s hu.
Ti sn c nh
u t ti chnh di hn
Xy dng c bn d dang
K qu, k cc di hn
N di hn + Vn s hu
Nu ti sn ngn hn ln hn n ngn hn l iu hp l v du hiu ny th hin doanh
nghip gi vng quan h cn i gia ti sn ngn hn v n ngn hn, s dng ng mc ch n
ngn hn. ng thi, n cng ch ra mt s hp l trong chu chuyn ti sn ngn hn v k thanh
ton n ngn hn. Ngc li, nu ti sn ngn hn nh hn n ngn hn iu ny chng t doanh
nghip khng gi vng quan h cn i gia ti sn ngn hn vi n ngn hn v xut hin du
hiu doanh nghip s dng mt phn ngun vn ngn hn vo ti sn di hn. Mc d n ngn
hn c khi do chim dng hp php hoc c mc li thp hn li n di hn tuy nhin chu k lun
chuyn ti sn khc vi chu k thanh ton cho nn d dn n nhng vi phm nguyn tc tn dng
v c th a n mt h qu ti chnh xu hn.

156
Nu ti sn di hn ln hn n di hn v phn thiu ht c b p t vn ch s hu
th l iu hp l v n th hin doanh nghip s dng ng mc ch n di hn l c vn ch
s hu, nhng nu phn thiu ht c b p t n ngn hn l iu bt hp l nh trnh by
phn cn i gia ti sn ngn hn v n ngn hn. Nu phn ti sn di hn nh hn n di hn
iu ny chng t mt phn n di hn chuyn vo ti tr ti sn ngn hn. Hin tng ny
va lm lng ph chi ph li vay n di hn va th hin s dng sai mc ch n di hn. iu
ny c th dn n li nhun kinh doanh gim v nhng ri lon ti chnh doanh nghip.
Theo s liu cng ty c phn ABC, chng ta c bng k so snh ti sn v ngun vn
trong nm X1 nh sau:
TSL v u t ngn hn: 4.200 triu N ngn hn: 1.898 triu
TSC v u t di hn: 5.280 triu N di hn: 1.523 triu
Trong nm X1, ti sn ngn hn ln hn n ngn hn v ti sn di hn cng ln hn n
di hn v nh vy phn chnh lch gia ti sn ngn hn vi n ngn hn v phn chnh lch
gia ti sn di hn vi n di hn c trang tri t vn ch s hu. iu ny chng t trong
nm X1, cng ty gi vng quan h cn i gia ti sn vi ngun vn, m bo ng mc ch s
dng ngun vn.
Ngoi ra, khi phn tch mi quan h cn i gia ti sn v ngun vn chng ta cn ch
trng n ngun vn lu ng thng xuyn. Ngun vn lu ng thng xuyn khng nhng
biu hin quan h gia cn i gia ti sn vi ngun vn m n cn c th cho chng ta nhn
thc c nhng du hiu tnh hnh ti chnh trong s dng ti sn v ngun vn ca doanh
nghip.
Qu trnh lun chuyn vn ca doanh nghip phi hnh thnh nn phn d ra gia ti sn
ngn hn so vi ngun vn ngn hn v ngun vn di hn phi ln hn ti sn di hn mi m
bo cho hot ng thng xuyn, ph hp vi s hnh thnh, pht trin v mc ch s dng vn.
Phn chnh lch ny gi l vn lu ng thng xuyn. Cn c vo mi quan h cn i gia ti
sn v ngun vn, ta c cc mi quan h cn i sau:

Nh vy, nu vn lu ng thng xuyn ln hn khng v ln hn nhu cu vn lu
ng thit yu, th y l mt du hiu ti chnh lnh mnh v m bo cn i gia ti sn vi
ngun vn trong hot dng sn xut kinh doanh ca doanh nghip. Ngc li, vn lu ng
thng xuyn nh hn nhu cu ti sn ngn hn thit yu hoc m th y l du hiu ti chnh bt
bnh thng v mt cn i gia ti sn vi ngun vn, nu tnh trng ny ko di th c th dn
Ti sn
ngn hn
Ti sn di
hn
Ngun vn
ngn hn
Ngun vn di
hn
+ = +
Ti sn
ngn hn
Ngun vn
ngn hn
Ngun vn di
hn
Ti sn
di hn
- = -
Ngun vn di
hn
Ti sn
di hn
= -
Ti sn ngn
hn
Ngun vn
ngn hn
= -
Vn lu ng thng xuyn

157
n tnh trng ti chnh ca doanh nghip ri lon nghim trng hn, doanh nghip mt dn n
ton b vn s hu v n b vc ph sn. Kho st tnh hnh vn lu ng thng xuyn ca
cng ty c phn ABC, ta c bng sau:

Bng 9.10: VN LU NG THNG XUYN
Ch tiu Nm X1 Nm X0
Ti sn ngn hn (triu) 4.200 5.000
Ngun vn ngn hn (triu) 2.103 2.439
Ti sn di hn (triu) 5.280 3.436
Ngun vn di hn (triu) 7.377 6.087
Vn lu ng thng xuyn (triu) 2.097 2.561
Nh vy, vn lu ng thng xuyn ca cng ty qua cc thi k u ln hn khng v
ln hn nhu cu thit yu ti sn ngn hn cho nhu cu sn xut kinh doanh hng nm ca cng
ty. y l mt du hiu ti chnh tch cc th hin s m bo nhu cu ti chnh, cn i gia ti
sn ngn hn vi ngun vn ngn hn, cn i gia ti sn di hn vi ngun vn di hn v kh
nng b p chi ph, tiu hao ti sn trong hot ng sn xut kinh doanh trong cc k.
9.3. PHN TCH MT S CH TIU TI CHNH
9.3.1. Phn tch c cu n ngn hn.
C cu cng n ngn hn th hin quan h cn cn thanh ton v tnh trng chim dng
hay b chim dng vn ngn hn ca doanh nghip trong qu trnh hot ng sn xut kinh doanh.
C cu n ngn hn c th hin qua bng cn i sau:
N PHI THU NGN HN N PHI TR NGN HN
Phi thu khch hng
Tr trc ngi bn
Thu GTGT c khu tr
Phi thu ni b
Phi thu khc
Tm ng
Chi ph tr trc, chi ph ch kt chuyn
Ti sn thiu ch x l
Th chp k qu, k cc
D phng phi thu n kh i
N di hn n hn tr
Vay ngn hn
Phi tr ngi bn
Ngi mua tr trc
Cc khon phi np NSNN
Phi tr cng nhn vin
Phi tr ni b
Cc khon phi tr khc
Chi ph phi tr
Ti sn tha ch x l
Tng n phi thu ngn hn Tng n phi tr ngn hn
Mi quan h cn i gia n phi thu vi n phi tr th hin nh sau:
N phi thu
ngn hn
= N phi tr ngn hn
C cu n ngn hn cn bng, khon vn doanh
nghip b chim dng bng khon vn doanh
nghip i chim dng
N phi thu
ngn hn
> N phi tr ngn hn
C cu n ngn hn mt cn bng, doanh nghip
b chim dng vn nhiu hn
N phi thu
ngn hn
< N phi tr ngn hn
C cu n ngn hn mt cn bng, doanh nghip
chim dng vn nhiu hn.

Ngoi ra, chng ta c th kho st c cu chi tit sau:

158
N PHI THU NGN HN N PHI TR NGN HN
N phi thu xc nh thi hn N phi tr xc nh thi hn
N phi thu cha xc nh thi hn N phi tr cha xc nh thi hn
N phi thu kh i N phi tr vng ch
Mi quan h chi tit trn gip cho ngi phn tch nhn thc tt hn c cu n ngn hn.
Trc ht, quan st tng n phi thu ngn hn vi tng n phi tr ngn hn, chng ta ch nhn
thc c tnh hnh n ngn hn doanh nghip ang chim dng nhiu hn hay b chim dng
nhiu hn. V vy, kh kt hp xem xt c cu chi tit gip ngi phn tch nhn thc c tnh
ch ng hay b ng trong c cu n ngn hn. Nu quan h cn i gia n phi thu ngn hn
vi n phi tr ngn hn nh hng ch yu bi quan h cn i gia n phi thu ngn hn xc
nh thi hn vi n phi tr ngn hn xc nh thi hn th y l mt c cu n ch ng, doanh
nghip c th tnh, xc nh, iu chnh c c cu n. Nu quan h cn i gia n phi thu
ngn hn vi n phi tr ngn hn nh hng ch yu bi quan h cn i gia n phi thu kh
i vi n phi tr vng ch th y l c cu n o n khng ni ln c g v c cu n ti
doanh nghip.
Bn cnh , khi phn tch c cu n ca doanh nghip cn ch n nhng chuyn bin,
chiu hng thay i cc khon n ngn hn n quan h chim dng hay b chim dng v tnh
ch ng, th ng hay tng tnh o ca c cu n doanh nghip tm thy nhng du hiu tch
cc hoc nhng nguy c nh hng n c cu n ca doanh nghip.
Theo s liu cng ty c phn ABC trong nm X1, chng ta c c cu n nh sau:

Phi thu khch hng 1.030 40 N di hn n hn tr
Tr trc cho ngi bn 386 516 Vay ngn hn
Thu gi tr gia tng khu tr - 800 Phi tr ngi bn
Phi thu ni b - 114 Ngi mua tr trc
Phi thu khc 210 106 Cc khon phi np NSNN
Tm ng 33 20 Phi tr cng nhn vin
Chi ph tr trc 90 - Phi tr ni b
Ti sn thiu ch x l - 302 Cc khon phi tr khc
Th chp k qu, k cc 5 100 Chi ph phi tr
D phng phi thu n kh i (120) 105 Ti sn tha ch x l
Tng n phi thu ngn hn thun 1.634 2.103 Tng n phi tr ngn hn

Theo ti liu chi tit, c cu n phi thu khch hng trong s xc nh thi hn 600
triu, khng xc nh r thi hn 310 triu, kh i l 120 triu; vi khon phi thu khc trong
160 triu xc nh thi hn, 50 triu khng xc nh thi hn; trong n phi tr ngi bn 550
triu xc nh thi hn, 240 triu khng xc nh thi hn v 10 triu vng ch; trong khon phi
tr khc c 250 triu xc nh thi hn, 52 triu khng xc nh thi hn v ti sn ch x l s
gii quyt trong nm. Nu xem xt theo mi quan h sau:
N phi thu xc nh thi hn 1.274 1.801 N phi tr xc nh thi hn
N phi thu khng xc nh thi hn 360 292 N phi tr cha xc nh thi hn.
N phi thu kh i 120 10 N phi tr vng ch
Tng n phi thu 1.754 2.103 Tng n phi tr


159
Nh vy vi c cu n phi tr ngn hn trn ca cng ty chi phi bi quan h cn i
ch yu gia n phi thu xc nh thi hn vi n phi tr xc nh thi hn. iu ny cng ni
ln c c cu n ca cng ty l c cu n ch ng, cng ty c th xc nh iu chnh c cu
n, t nht l k k ton k tip.
Quan st chi tit tnh hnh bin ng tng khon mc n ngn hn ca cng ty c phn
ABC qu bng sau:
Bng 9.11: PHN TCH N PHI THU, PHI TR NGN HN
Ch tiu Nm X1 Nm X0 Mc tng T l tng
Phi thu khch hng 1.030 830 200 24,10%
Tr trc cho ngi bn 386 428 -42 -9,81%
Phi thu khc 210 260 -50 -19,23%
Tm ng 33 50 -17 -34,00%
Chi ph tr trc 90 82 8 9,76%
Ti sn thiu ch x l - 8 -8 -100,00%
Th chp k qu, k cc 5 2 3 150,00%
D phng phi thu n kh i -120 -110 -10 9,09%
Tng n phi thu ngn hn thun 1.634 1.550 84 5,42%
N di hn n hn tr 40 24 16 66,67%
Vay ngn hn 516 560 -44 -7,86%
Phi tr ngi bn 800 900 -100 -11,11%
Ngi mua tr trc 114 186 -72 -38,71%
Cc khon phi np NSNN 106 110 -4 -3,64%
Phi tr cng nhn vin 20 29 -9 -31,03%
Cc khon phi tr khc 302 410 -108 -26,34%
Chi ph phi tr 100 60 40 66,67%
Ti sn tha ch x l 105 70 35 50,00%
Tng n phi tr ngn hn 2.103 2.349 -246 -10,47%

Quan st cc khon n phi thu, phi tr ngn hn qua 2 nm chng ta nhn thy rng cc
khon n phi thu ngn hn tng 84 triu, tt c cc khon n phi thu cn li c xu hng gim
ngoi tr n phi thu khch hng tng 200 triu, d phng phi thu kh i tng 10 triu v cc
khon n phi tr ngn hn gim 246 triu. Trong tt c cc khon n phi tr c xu hng
gim ngoi tr cc khon n di hn n hn tr tng 16 triu, chi ph phi tr tng 40 triu, ti
sn tha x l tng 35 triu.
Nh vy vi c cu n ngn hn hin ti ca cng ty i chim dng nhiu hn b chim
dng v mang tnh ch ng cao. Mc d trong qu kh cng ty ch ng iu chnh tng n
phi thu, gim n chim dng cng cho thy xu hng ch ng thay i c cu n ca cng ty
gi cn bng, m bo cho cn cn c cu n.
9.3.2. Phn tch cc t l thanh ton.
Cc t l thanh ton cung cp cho ngi phn tch v kh nng thanh ton ca doanh
nghip mt thi k, ng thi khi xem xt cc t l thanh ton cng gip cho ngi phn tch
nhn thc c qu kh v chiu hng trong kh nng thanh ton doanh nghip. phn tch
kh nng thanh ton ca doanh nghip cc nh phn tch thng kho st cc t l thanh ton sau:
- T l thanh ton ngn hn.

160
Ti sn lu ng & u t ngn hn
T l thanh ton ngn hn =
N phi tr ngn hn
T l thanh ton ngn hn cho bit doanh nghip c bao nhiu ng ti sn lu ng v
u t ngn hn m bo cho mt ng n ngn hn. T l thanh ton ngn hn cng cao th
kh nng thanh ton ca doanh nghip cng c tin tng v ngc li t l thanh ton cng
thp th kh nng thanh ton kh m tin tng c. T l thanh ton ngn hn thng thng
c chp nhn xp x l 2,0.
Kho st t l thanh ton ngn hn ca cng ty c phn ABC.
Ti sn lu ng (triu) 4.200 5.000 -800
N ngn hn (triu) 1.898 2.219 -321
T l thanh ton ngn hn 2,21 2,25 -0,04
T l thanh ton ngn hn nm X1 l 2,21 cao hn mc bnh qun thng thng. iu ny
ch ra kh nng thanh ton ca cng ty trong nm X1 ng tin cy. Tuy nhin y cng l t l
thanh ton cao v vy cng ty d b ng vn v b chim dng vn. T l thanh ton ngn hn
c xu hng gim. y l iu hp l bi l n ph hp vi gii php va m bo kh nng
thanh ton va ph hp vi vic hn ch kh nng b chim dng vn.
- T l thanh ton nhanh
Tin v khon tng ng tin
T l thanh ton nhanh =
N phi tr ngn hn
T l thanh ton nhanh cho bit doanh nghip c bao nhiu ng vn bng tin v cc
khon tng ng tin thanh ton ngay cho mt ng n ngn hn. T l thanh ton nhanh
cng cao th kh nng thanh ton ca doanh nghip cng cao v ngc li, t l thanh ton cng
thp th kh nng thanh nhanh ca doanh nghip ton kh m tin tng c. Thng thng, t l
thanh ton nhanh chp nhn xp x l 1.
Kho st t l thanh ton nhanh ca cng ty c phn ABC.
Vn bng tin (triu) 320 442 -122
Khon tng ng tin (triu) 1.566 2.138 -572
N ngn hn (triu) 1.898 2.219 -321
T l thanh ton nhanh 0,99 1,16 -0,17
Trong nm X1, cng ty c 0,99 ng tin v cc khon tng ng tin m bo
thanh ton nhanh cho 1 ng n. Trong qu kh, t l thanh ton nhanh ca cng ty cao, th hin
b ng vn bng tin nn cng ty iu chnh gim t l thanh ton nhanh va m bo
kh nng thanh ton nhanh va hn ch ng vn. V vy, t l thanh ton hin ti v tnh hnh
thay i t l thanh ton nhanh trn l hp l.
- T l thanh ton bng tin.
Vn bng tin
T l thanh ton bng tin =
N phi tr ngn hn
T l thanh ton bng tin cho bit doanh nghip c bao nhiu ng vn bng tin sn
sng thanh ton cho mt ng n ngn hn. T l thanh ton bng tin cng cao th kh nng
thanh ton ca doanh nghip cng c tin tng v ngc li t l thanh ton cng thp th kh
nng thanh ton ca doanh nghip kh m tin tng c. T l thanh ton bng tin thng c
chp nhn xp x 0,5.

161
Kho st t l thanh ton bng tin ca cng ty c phn ABC.
Vn bng tin (triu) 320 442 -122
N ngn hn (triu) 1.898 2.219 -321
T l thanh ton nhanh 0,17 0,20 -0,03
T l thanh ton bng tin cng ty nm X1 l 0,17 kh thp. Xem xt qu kh, t l thanh
ton bng tin mt cng kh thp v xu hng gim. Nu tnh hnh kinh t ti chnh lc by gi
n nh th c th chp nhn c nu khng s dn n nguy c cng ty khng m bo tin cho
thanh ton. V vy cng ty cn ci thin vn bng tin p ng cho nhu cu thanh ton.
- T l thanh ton li vay.
Li nhun trc thu + Li n vay
H s thanh ton li n vay =
Li n vay
H s thanh ton li n vay cho bit kh nng m bo chi tr li n vay ca doanh
nghip. ng thi ch tiu ti chnh ny cng ch ra kh nng ti chnh m doanh nghip to ra
trang tri cho chi ph vay vn trong sn xut kinh doanh. H s thanh ton li vay cng ln, thng
thng ln hn 2 th kh nng thanh ton li n vay ca doanh nghip tch cc hn v ngc li
h s thanh ton li vay cng thp th kh nng thanh ton li n vay ca doanh nghip thp.
Cn c vo s liu cng ty c phn ABC h s thanh ton li n vay nh sau:
Ch tiu Nm X1 Nm X0
Li nhun trc thu (triu) 1.010 880
Li n vay (triu) 215 205
Tng cng (triu) 1.225 1.085
H s thanh ton li n vay 5,70 5,29
Kh nng thanh ton li vay ca cng ty qua cc nm rt cao. ng thi, kt qu vi
thng tin trn bo co lu chuyn tin t th hot ng sn xut kinh doanh ca cng ty cng to
nn cc dng tin kh tt. V vy, iu ny chng minh mt kh nng thanh ton li n vay kh
tch cc ti cng ty.
9.3.3. Phn tch kh nng lun chuyn vn.
Tnh hnh ti chnh ca doanh nghip cn th hin qua kh nng lun chuyn vn ca
doanh nghip. Kh nng lun chuyn vn cha th hin c ton din tnh hnh, kt qu, hiu
qu ca hot ng sn xut kinh doanh, tnh hnh s dng vn ti doanh nghip nhng th hin
c kh nng chuyn i ti sn, vn thnh thu nhp v ngc li t thu nhp to iu kin ti
chnh cho vic b p chi ph, to vn, tch lu vn phc v cho hot ng sn xut kinh doanh.
C nhiu ch tiu o lng v nh gi kh nng lun chuyn vn ca doanh nghip
nhng vic phn tch kh nng lun chuyn vn thng tp trung vo lun chuyn ca nhng ti
sn v vn sau:
- Lun chuyn hng tn kho:
Hng tn kho l mt b phn ti sn d tr ngn hn m bo cho qu trnh sn xut
kinh doanh din ra lin tc. Tc lun chuyn hng tn kho c th hin qua mt trong 2 ch
tiu sau:
Tng gi vn hng bn trong k S vng quay hng
tn kho
=
Gi vn hng tn kho bnh qun trong k

Gi vn hng tn kho = Gi vn hng tn kho u k + Gi vn hng tn kho cui k

162
bnh qun trong k 2

S ngy trong k (360 ngy) S ngy ca mt vng
quay hng tn kho
=
S vng quay hng tn kho
S vng quay hng tn kho cng ln hoc s ngy mt vng quay hng tn kho cng nh
th tc lun chuyn hng tn kho cnh nhanh, hng tn kho tham gia vo lun chuyn c
nhiu vng hn v ngc li. S lun chuyn hng tn kho cng nhanh th s gip doanh nghip
c th gim bt c vn d tr nhng vn m bo vn cho nhu cu sn xut kinh doanh, nng
cao hiu qu s vn tt hn v ngc li s lun chuyn vn chm th doanh nghip s phi mt
nhiu vn d tr hn cho nhu cu sn xut kinh doanh.
Kho st tnh hnh lun chuyn hng tn kho ca cng ty ABC, cho bit gi tr hng tn
kho u nm X0 l 1.920 triu.
Gi vn hng bn (triu) 18.770 15.040 3.730
Hng tn kho u k (triu) 2.278 1.920 358
Hng tn kho cui k (triu) 2.186 2.278 -92
S vng quay hng tn kho (vng) 8,41 7,17 1,24
S ngy 1 vng quay hng tn kho 43 ngy 50 ngy -7 ngy
Nm X1, tc lun chuyn hng tn kho ca cng ty t 8,41 vng, mi vng vi thi
gian 43 ngy. Tc lun chuyn hng tn kho nm sau nhanh hn nm trc 1,24 vng v gim
ngy lun chuyn mi vng l 7 ngy. Vi s thay i nhanh tc lun chuyn hng tn kho
nh vy th hin cng ty tit kim tng i vn d tr hng tn kho, gii phng vn d tr
xoay vng vn nhanh to iu kin thun li v vn m rng sn xut kinh doanh gp phn
tng li nhun khi ang hot ng c li.
Ngoi ra, i vi n v sn xut, nguyn vt liu l mt b phn hng tn kho ln nht
nh hng quyt nh n lun chuyn hng tn kho. V vy, nh gi tt hn kh nng lun
chuyn hng tn kho c th tnh thm ch tiu lun chuyn vn nguyn vt liu qua cng thc sau:
Gi vn nguyn vt liu xut dng S vng quay
nguyn vt liu
=
Gi vn nguyn vt liu d tr bnh qun

S ngy trong k (360 ngy)
S ngy ca mt vng
quay nguyn vt liu
=
S vng quay nguyn vt liu
- Lun chuyn n phi thu
Tc lun chuyn n phi thu va th hin kh nng lun chuyn vn - kh nng thu hi
n v dng tin dng thanh ton.
Tng doanh bn chu trong k
S vng quay n phi thu =
S d n phi thu bnh qun trong k

S ngy trong k (360 ngy) S ngy ca mt vng
quay n phi thu
=
S vng quay n phi thu
S vng quay n phi thu cng ln v s ngy mt vng quay cng nh th hin tc
lun chuyn n phi thu cng nhanh, kh nng thu hi n nhanh, hn ch bt vn b chim dng
a vo hot ng sn xut kinh doanh v doanh nghip c c thun li hn v ngun tin
trong thanh ton. Ngc li s vng quay n phi thu cng nh v s ngy mt vng quay cng
ln th tc lun chuyn n phi thu chm, kh nng thu hi vn chm, gy kh khn hn trong

163
thanh ton ca doanh nghip v n cng c th dn n nhng ri ro cao hn v kh nng khng
thu hi c n.
Theo s liu cng ty c phn ABC cho bit n phi thu u nm X0 l 1.620 triu v t l
n phi thu k hoch hng nm l 7% trn doanh thu.

Doanh thu bn chu (triu) 24.567 19.817 4.750
N phi thu u k (triu) 1.408 1.620 -212
N phi thu cui k (triu) 1.506 1.408 98
S vng quay n phi thu (vng) 16,86 13,09 3,74
S ngy 1 vng quay n phi thu 21 ngy 28 ngy -7 ngy
Trong nm X1, mc n phi thu ca cng ty c chp nhn l nh hn 1.719,69 triu
nhng mc n phi thu ca cng ty nh hn, m bo mc n phi thu cho php, tc lun
chuyn n phi thu trong nm X1 l 16,80 vng v mi vng l 21 ngy so vi nm X0 tc
lun chuyn vn tng 3,74 vng v mi vng gim 7 ngy. iu ny chng t kh nng thu hi n
ca cng ty tng dn t to iu kin hn ch tn ng vn trong thanh ton, vn b chim
dng v phn no gp phn tch cc trong thanh ton n ca cng ty. Nht l cng ty ang trong
giai on u t m rng khan him tin mt trong u t.
9.3.4. Phn tch kh nng sinh li.
i vi doanh nghip mc tiu cui cng l li nhun. Li nhun l mt ch tiu ti chnh
tng hp phn nh hiu qu ca ton b qu trnh u t, sn xut, tiu th v nhng gii php k
thut, qun l kinh t ti doanh nghip. nhn thc ng n v li nhun th khng phi ch
quan tm n tng mc li nhun m cn phi t li nhun trong mi quan h vi vn, ti sn,
ngun lc kinh t ti chnh m doanh nghip s dng to ra li nhun trong tng phm vi,
trch nhim c th. iu c th hin qua nhng ch tiu ti chnh sau:
- T sut li nhun trn doanh thu
Li nhun trc thu thu nhp doanh nghip
T sut li nhun
trn doanh thu
=
Doanh thu
T sut li nhun trn doanh thu c th tnh cho hot ng sn xut kinh doanh hoc cng
c th tnh cho ton b hot ng ti doanh nghip. Ch tiu ny cho bit vi mt ng doanh thu
s to ra bao nhiu ng li nhun. N ch ra mi quan h gia doanh thu v li nhun. y l 2
yu t lin quan rt mt thit, doanh thu ch ra vai tr, v tr doanh nghip trn thng trng v
li nhun li th hin cht lng, hiu qu cui cng ca doanh nghip. Nh vy, t sut li
nhun trn doanh thu l ch tiu th hin vai tr v hiu qu ca doanh nghip. Tng mc doanh
thu, tng mc li nhun v t sut li nhun trn doanh thu cng ln th vai tr, hiu qu hot
ng ca doanh nghip cng tt hn.
Theo s liu cng ty c phn ABC cc t sut li nhun trn doanh thu nh sau:
Li nhun trc thu (triu) 1.010 880 130
Doanh thu (triu) 24.567 19.817 4.750
T sut li nhun trn doanh thu 4,11% 4,44% -0,33%


164
Trong nm X1, t sut li nhun trn doanh thu ca cng ty l 4,11% gim so vi nm X0
l 0,33%, mt mc gim khng ng k. Tuy nhin, c doanh thu v li nhun u gia tng y l
iu hp l. Chng t hiu qu sinh li trn doanh thu ca cng ty cng kh tch cc.
- T sut li nhun trn ti sn ngn hn.
Li nhun sau thu thu nhp doanh nghip T sut li nhun
trn ti sn ngn hn
=
Gi vn ti sn ngn hn bnh qun trong k
T sut li nhun trn ti sn ngn hn cho bit mt ng ti sn ngn hn doanh nghip
s dng to ra bao nhiu ng li nhun, th hin hiu qu s dng ti sn ngn hn ti doanh
nghip. T sut li nhun trn ti sn ngn hn cng cao th trnh s dng ti sn ngn hn ca
doanh nghip cng cao v ngc li. Thng thng, ngoi tr nhng chin lc kinh doanh c
bit th t sut li nhun trn ti sn ngn hn c xem l hp l khi t nht phi ln hn hoc
bng li sut cho vay ngn hn trn th trng trong k.
Theo s liu cng ty c phn ABC v li sut cho vay ngn hn trong 2 nm X1 v X0 l
6% nm.
Li nhun sau thu (triu) 606 528 78
Ti sn ngn hn u k (triu) 5.000 4.640 360
Ti sn ngn hn cui k (triu) 4.200 5.000 -800
T sut li nhun trn ti sn ngn hn 13,17% 10,95% 2,22%
Trong nm X1, t sut li nhun trn ti sn ngn hn l 13,17%, ln hn li sut cho vay
ngn hn trn th trng 6% ng thi tng so vi nm X0 l 2,22%. Mt khc, quy m li nhun
cng gia tng. iu ny chng t hiu qu s dng ti sn ngn hn cng ty c kt qu v xu
hng kh tt.
- T sut li nhun trn vn c nh.
Li nhun sau thu thu nhp doanh nghip
T sut li nhun
trn vn c nh
=
Vn c nh s dng bnh qun trong k
T sut li nhun trn vn c nh cho bit mt ng vn c nh doanh nghip s dng
to ra bao nhiu ng li nhun, th hin hiu qu s dng vn c nh ti doanh nghip. T sut
li nhun trn vn c nh cng cao th trnh s dng vn c nh ca doanh nghip cng cao
v ngc li. Thng thng, ngoi tr nhng chin lc kinh doanh c bit th t sut li nhun
trn vn c nh c xem l hp l khi t nht phi ln hn hoc bng li sut cho vay di hn
trn th trng trong k hoc t sut li nhun cam kt trong d n u t ti sn c nh.
Theo s liu cng ty c phn ABC v li sut cho vay v di hn trn th trng 10%.
Vn c nh u k (triu) 2.096 2.500 -404
Vn c nh cui k (triu) 3.600 2.096 1.504
T sut li nhun trn vn c nh 21,28% 22,98% -1,70%
Trong nm X1, t sut li nhun trn vn c nh l 21,28%, ln hn rt nhiu so vi li
sut cho vay di hn trn th trng l 10% ng thi gim so vi nm X0 l 1,70%. Mt khc v
quy m, li nhun cng gia tng v c bit l cng ty ang a vo hot ng mt s ti sn c
nh mi iu ny chng t hiu qu s dng vn c nh cng ty c gim nhng vn m bo tt

165
hn mc li th trng nn y cng l du hiu s dng vn c nh kh hiu qu v xu hng
kh tt.
- T sut li nhun trn tng ti sn.
Li nhun sau thu thu nhp doanh nghip
T sut li nhun
trn tng ti sn
=
Gi tr ti sn s dng bnh qun trong k
T sut li nhun trn ti sn cho bit mt ng ti sn doanh nghip s dng trong hot
ng to ra bao nhiu ng li nhun, th hin hiu qu s dng ti sn chung ton doanh nghip.
T sut li nhun trn ti sn cng cao th trnh s dng ti sn ca doanh nghip cng cao v
ngc li. Ngoi tr nhng chin lc kinh doanh c bit th t sut li nhun trn vn s hu
c xem l hp l khi t nht phi ln hn hoc bng li sut cho vay vn di hn trn th trng
trong k hoc t c tiu chun mong mun ca ch s hu vn.
Theo s liu cng ty c phn ABC v li sut cho vay di hn l 10%.
Vn s hu u k (triu) 5.765 5.200 565
Vn s hu cui k (triu) 5.854 5.765 89
T sut li nhun trn vn s hu 10,43% 9,63% 0,80%
Trong nm X1, t sut li nhun cng ty ln hn mc bnh qun trn th trng 10% v
gia tng so vi nm X0 l 0,80%. Nh vy chng t hiu qu s dng vn s hu cng ty va t
hiu qu cao va c xu hng tng. y l mt du hiu tch cc.
- Cc ch tiu nh gi kh nng sinh li khc.
Ngoi nhng t sut sinh li trn, trong cc cng ty c phn nh gi kh nng sinh li
ca doanh nghip cc nh phn tch cn thng kt hp xem xt nhng ch tiu sau:
Li nhun sau thu thu nhp doanh nghip Thu nhp ca mi
c phiu thng
=
S c phiu thng ang lu hnh
Hoc
Li nhun sau thu TNDN - C tc c phiu u i Thu nhp ca mi
c phiu thng
=
ng thi, c cch nhn ng n hn v thu nhp mi c phiu cc ch tiu trn c
tnh mt cch chi tit hn qua ch tiu thu nhp mi c phiu trc nhng khon thu nhp, chi ph
bt thng nh thin tai, ho hon
Li nhun sau thu thu
nhp doanh nghip
+
Chi ph bt
thng (*)
Thu nhp ca mi c phiu thng
trc nhng thay i bt thng

=

Li nhun sau thu TNDN
sau thay i bt thng
=

(*) Tu thuc vo ch k ton ti chnh, cc khon thu nhp bt thng s c ghi
nhn trn bo co kt qu kinh doanh khc nhau. Cng thc trn c tnh theo ch bo co k
ton Vit Nam theo quyt nh 167/2003.

Li nhun c chia cho c phiu
C tc ca mi c phiu thng =

166

C tc ca mi c phiu thng T sut tr c tc ca mi
c phiu thng
=

C tc ca mi c phiu thng
T sut sinh li c phiu =
Gi tr th trng mi c phiu

Theo s liu chi tit ca cng ty c phn ABC, ta c cc thng tin bng nh sau:
Ch tiu Nm X0 Nm X1
1. Gi vn c phiu u i 5% mnh gi 40.000 ang lu
hnh 50.000 c phiu (triu)
2.000 2.000
2. Gi vn c phiu mnh gi 20.000 ang lu hnh
(triu)
3.600 3.674
- Nm XO: 180.000 c phiu
- Nm X1: 183.700 c phiu
3. Li nhun li (triu) 165 180
4. Vn s hu (triu) 5.765 5.854
5. Gi tr th trng mi c phiu 25.000/CP 28.000/CP
Bo co chi tit v li li nh sau:
Ch tiu Nm X0 Nm X1
1. S d ngy 1 thng 1 (triu) 137 165
2. Li nhun sau thu (triu) 528 606
3. Tng cng (triu) 665 771
4. Tr i
a. Li c phn c phiu u i (triu) 100 100
b. Li c phn c phiu thng (triu) 400 491
5. S d ngy 31/12 (triu) 165 180

Vi s liu trn tnh hnh c phiu ca cng ty c th hin nh sau:
Thu nhp mi c phiu thng 3.299 2.933 366
Thu nhp mi c phiu sau c phiu u i 2.754 2.378 376
C tc ca mi c phiu thng 2.673 2.222 451
T sut tr c tc ca mi c phiu thng
97,06% 93,44% 3,62
T sut sinh li c phiu
9,84% 9,51%
0,33%

Theo s liu trn, cc ch tiu t sut sinh li ca c phiu u cao v c xu hng gia
tng, c bit l t sut sinh li c phiu ca cng ty cao hn mc li bnh qun trn th trng,
nh vy nu u t vo cng ty s to cho chng ta mt hi vng sinh li cao hn.
9.3.5. Phn tch kh nng sinh li qua ch s DUPONT
Ngoi vic nh gi ring bit kh nng lun chuyn vn v kh nng sinh li, c th kt
hp nh gi tng hp kh nng sinh li ca doanh nghip qua ch s DUPONT:


167
Tng li nhun Doanh thu Tng ti sn
T sut sinh li trn
vn s hu
=
Doanh thu
x
Tng ti sn
x
Vn s hu

1
T sut sinh li trn
vn s hu
=
T sut li nhun
trn doanh thu
x
S vng quay
ti sn
x
T l vn s hu

Xem xt qua ch s DUPONT tng t sut li nhun trn vn s hu th doanh nghip
cn phi:
- Tng t sut li nhun trn doanh thu: doanh nghip phi tit kim chi ph, tng doanh
thu tng tng mc li nhun v t tc tng li nhun tt hn tc tng doanh thu.
- Tng tc lun chuyn ti sn: doanh nghip phi tng doanh thu v u t, d tr ti
sn hp l.
- Gim t l vn s hu: doanh nghip phi m bo tc tng vn s hu thp hn tc
tng ti sn.
Nhng du hiu trn cng ch ra rng tng t sut li nhun trn vn s hu doanh
nghip phi tng t sut li nhun trn doanh thu, tng lun chuyn ti sn v gim t l vn ch
s hu. ng thi, qua phn tch ch s dupont, c ng s c li hn khi gim t l vn s hu
v ngc li .
Theo s liu cng ty c phn ABC.
T sut li nhun trn doanh thu 2,47% 2,66% -0,19%
S vng quay ti sn 2,74% 2,34% 0,40
T l vn s hu trn ti sn 64,85% 64,67% 0,18%
T sut li nhun trn vn s hu
10,43% 9,63% 0,80%
Chnh lch t sut li nhun trn vn s hu: 0,80%
nh hng thay i ca t sut li nhun trn doanh thu:
(2,47% - 2,66%) x 2,34 x (1/64,67%) = -0,69%
nh hng thay i ca s vng quay ti sn:
2,47% (2,74 - 2,34) (1/64,67%) = + 1,52%
nh hng thay i t l vn s hu trn ti sn:
2,47% x 2,74 x [1/(64,85%) - 1/(64,67%)] = -0,03%
Nh vy, so vi nm X0 t sut li nhun trn vn s hu tng 0,80%, trong do gim
t sut li nhun trn doanh thu lm gim t sut li nhun trn vn s hu 0,69%, do tng vng
quay lun chuyn ti sn lm tng t sut li nhun trn vn s hu 1,52%, do gim t l vn ch
s hu lm gim t sut li nhun xung 0,03%. Nh vy, mc du t sut li nhun trn vn s
ch hu c gia tng nhng xu hng ny khng tt i vi ch s hu vn do t l vn s hu
trn ti sn tng dn nn c th lm gim mc sinh li trn vn c ng.

TM TT
Phn tch bo co ti chnh doanh nghip l mt b phn quan trng trong ni dung phn
tch tnh hnh hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip. Phn tch bo co ti khng
nhng l mi quan tm ca nh qun l doanh nghip m cn l mi quan tm ca tt c c nhn,

168
t chc hin c li ch kinh t hin ti hoc tng lai vi doanh nghip. Mi mt i tng phn
tch bo co ti chnh phc v cho mi nh kinh t khc nhau. Khi phn tch bo co ti chnh,
cc i tng thng ch n du hiu ti chnh hin ti v xu hng tng lai ca doanh
nghip thng qua cc mt trong nhng thng tin ti chnh c bn sau:
- Tnh hnh ti sn, ngun vn v tnh cn i gia ti sn ngun vn.
- Chi ph, thu nhp, li nhun.
- C cu n.
- Cc t l thanh ton.
- Kh nng lun chuyn vn.
- Kh nng sinh li.
- Ch s DUPONT
V cng chnh nhn thc ny gip cng c thm c s ti chnh phc v cho cc quyt
nh qun tr ti chnh doanh nghip ca cc nh qun tr.

CU HI N TP
1. ngha ca phn tch ti chnh doanh nghip i vi ch doanh nghip, ch n, nh u
t, c quan qun l.v.v
2. Phng php ti chnh doanh nghip.
3. Nhn xt v bo co ti chnh trong cc doanh nghip bu chnh vin thng.
4. Ni dung phn tch bo co ti chnh doanh nghip.
5. ngha ca cc t s ti chnh trong phn tch ti chnh.
6. Mt doanh nghip c bng cn i k ton n ngy 31/12 nm N nh sau
n v Triu ng
TI SN S TIN NGUN VN s tin
I. Ti sn lu ng 8.680 I. N phi tr 14.000
1. Vn bng tin 280 1. N ngn hn 5.500
2. Hng tn kho 5.200 Vay ngn hn 3.000
3. Cc khon phi thu 3.200 Phi tr ngi bn 2.000
Phi thu ca khch hng 2.900 Thu v cc khon phi np
ngn sch nh nc
300
Phi thu ca cn b CNV 200 Phi tr CNV 200
II.Ti sn c nh 10.000 2. N di hn 8.500
1. Ti sn c nh 10.000 II. Ngun vn ch s hu 4.680
Nguyn gi 10.000 1. Ngun vn kinh doanh 3.200
Gi tr hao mn lu k (800) 2. Cc qu ca doanh nghip 1.000
2. u t ti chnh di hn - 3. Li cha phn phi 480
TNG TI SN 18.680 TNG NGUN VN 18.680
Cch ch tiu trung bnh ca ngnh nh sau:
1. H s n: 0,6 2. H s n ngn hn: 0,3
3. H s thanh ton hin thi: 3 4. H s thanh ton nhanh: 1,5
5. H s n di hn: 0,6 6. H s thanh ton vn bng tin: 0,35
Yu cu:
a. Xc nh ngun vn thng xuyn v ngun vn tm thi ca doanh nghip Nm N.
b. Xc nh ngun vn lu ng thng xuyn ca doanh nghip nm N

169
c. Da trn cc ch tiu trung bnh ca ngnh, hy phn tch cc ngun vn ca doanh
nghip.
d. phn tch kh nng thanh ton ca doanh nghip trn c s cc ch tiu trung bnh ca
ngnh. Hy tm nguyn nhn v xut cc bin php ci thin kh nng thanh
ton ca doanh nghip.
Chng X: Ngun ti tr ca doanh nghip

170
CHNG X
NGUN TI TR CA DOANH NGHIP

GII THIU
Quyt nh v ngun ti tr l mt trong cc quyt nh quan trng trong qun tr ti chnh
doanh nghip. V c bn, quyt nh ngun vn bao gm: quyt nh v ngun vn ngn hn v
quyt nh v ngun vn di hn. Quyt nh v ngun vn ngn hn ch yu nhm p ng nhu
cu v ngun vn ngn hn pht sinh do dng tin vo v dng tin ra khng khp nhau v thi
gian. Tuy nhin trong ti chnh ngi ta quan tm ch yu n quyt nh ngun vn di hn.
Quyt nh v ngun vn di hn bao gm nhng quyt nh xem cng ty nn huy ng bao nhiu
vn ch s hu v bao nhiu n vay, loi vn ch s hu v loi n no cng ty nn s dng v
khi no cng ty nn huy ng cc ngun vn . Chng ny s cp ch yu ti cch thc
cng ty la chn v s dng cc ngun vn ngn hn v di hn.

NI DUNG

10.1. TNG QUAN V NGUN TI TR CA DOANH NGHIP
10.1.1. Phn loi cc ngun ti tr
C nhiu cch phn bit ngun ti tr t bn ngoi doanh nghip. Tuy nhin trn thc
t ngi ta thng da vo thi gian s dng v quyn s hu phn chia chng.
a. Cn c vo thi gian s dng
- Nu cn c v thi gian s dng ngi ta phn chia ton b ngun ti tr ca doanh
nghip thnh ngun ti tr ngn hn hoc di hn, tuy nhin trong thc t ngi ta cn chia c ti
tr trung hn, nhng trong qun tr ti chnh ti tr chung hn v di hn c ghp vi nhau v
chng c nhng c im tng t nhau. Sau y l bng phn bit ngun ti tr ngn hn v di
hn (Bng 10.1)
Bng 10.1: Phn bit ngun ti tr ngn hn v di hn
NGUN TI TR
Ti tr ngn hn Ti tr di hn
1. Thi hn hon tr ca chng trong vng 1
nm
1. Thi gian o hn di hn 1 nm
2. Khng phi tr li cho nhng ngun ti tr
ngn hn c cc nh cung cp ti tr bng
hnh thc tn dng thng mi
2. Phi tr li cho tt c cc loi ti tr di hn
m doanh nghip nhn c
3. Li sut cc ngun ti tr ngn hn thng
thp hn n vay di hn
3. Li sut thng cao hn li sut cc ngun
ti tr ngn hn
4. Ngun ti tr ngn hn nhn c ch yu
di hnh thc vay n
4. Ngun ti tr di hn nhn c c th nhn
c di hnh thc vn c phn hay do vay n

171
b. Cn c vo quyn s hu i vi s dng vn
- Nu cn c vo quyn s hu i vi cc khon vn s dng th ton b ti tr ca
doanh nghip c chia thnh n vay v vn ch s hu. Hai ngun ti tr c quan h c bit
vi nhau khi chng xem xt c cu vn ti u ca doanh nghip (Bng 10.2)
Bng 10.2: Ngun ti tr i vi doanh nghip
Ngun ti tr i vi doanh nghip
N vay Vn c phn
1. Nhng ngi ti tr cho doanh nghip khng
phi l ngi ch s hu doanh nghip
1. Do cc ch s hu doanh nghip ti tr
2. Phi tr li cho nhng khon tin vay 2. Khng phi tr li cho vn c phn huy
ng c m s chia li tc c phn cho cc
ch s hu
3. Mc li sut tr cho cc khon n vay
thng l theo mc n nh c tho thun
khi vay.
3. Tr c phn u tin, li tc c phn chia cho
cc c ng tu thuc quyt nh ca hi ng
qun tr v n thay i theo mc li nhun m
DN thu c
4. C thi hn, nu ht thi hn doanh nghip
phi tr c li v gc hoc tho thun gia hn
mi
4. Doanh nghip khng phi hon tr nhng
khon tin huy ng c tr khi doanh
nghip ng ca th sau khi gii quyt cc vn
c lin quan theo lut nh th ti sn cn li
chia cho c ng
(trng hp ny khng p dng i vi cc c
phn u i c thi hn o hn c nh)
5. DN c th th chp bng ti sn hoc nh s
bo lnh
5. Doanh nghip khng phi th thp hoc nh
bo lnh
6. Li sut tr cho n vay c tnh trong chi
ph hp l khi tnh thu thu nhp
6. C tc khng c tnh trong chi ph hp l
khi tnh thu thu nhp m ly t li nhun sau
thu tr
10.1.2. Phng php la chn ngun ti tr.
Chin lc ti tr ca doanh nghip ph thuc vo s pht trin ca th trng vn, th
trng chng khon, s n nh ca nn kinh t, uy tn ca doanh nghip v kh nng thch ng
ca nh qun l trong tng tnh hung c th. Nhn chung, khng c mt m hnh c th, vnh cu
cho mt doanh nghip. Vic la chn ngun ti tr theo cc xu hng c bn sau:
Mt l: S dng ton b ngun ti tr di hn ti tr cho tng ti sn ca doanh nghip.
Chin lc ti tr ny ri ro thp nhng chi ph vn cao.
Hai l: S dng ti tr di hn cho ton b ti sn di hn (TSC) v ti tr ngn hn cho
ton b ti sn ngn hn (TSL). Chin lc ti tr ny c ri ro cao nhng chi ph thp.
Ba l: Ton b ti sn di hn v mt phn ti sn ngn hn c ti tr bng ngun vn
di hn. Chin lc ti tr ny c ri ro trung bnh v chi ph trung bnh.
Trong 3 cch ti tr ny, khng phi lc no mt cch ti tr duy nht cng l tt nht m
la chn cch no l tu thuc vo mi doanh nghip trong tng thi k khc nhau.

172
10.2. CC NGUN TI TR NGN HN
10.2.1. Cc khon phi np, phi tr.
Trong thc t hot ng ca doanh nghip th ngun ti tr ny khng ln lm, nhng i
khi n cng gip doanh nghip gii quyt cho nhng nhu cu vn mang tnh cht tm thi. Cc
khon phi np phi tr trong doanh nghip bao gm:
- Thu phi np nhng cha np
- Cc khon phi tr cn b cng nhn vin nhng cha n k tr
- Cc khon t cc ca khch hng
- Phi tr cho cc n v ni b
10.2.2. Tn dng nh cung cp (tn dng thng mi).
Trong nn kinh t th trng cc doanh nghip c th s dng ti tr bng cch mua chu
ca nh cung cp. Trng hp ny ngi ta cn gi l tn dng ca nh cung cp hay tn dng
thng mi. Trong bng cn i ti sn ca doanh nghip ngun ti tr ny c th hin khon
mc phi tr ngi bn. Cng c thc hin loi tn dng ny ph bin l dng k phiu v hi
phiu.
So vi cc khon phi np v phi tr phn trn th y l ngun ti tr ngn hn rt a
chung ca cc doanh nghip. Bi v thi hn linh ng, hn na vi s pht trin ca h thng
ngn hng nhng ngi "cho vay" hon ton c th d dng chit khu cc thng phiu ly
tin phc v cho nhng nhu cu ring khi thng phiu cha n hn thanh ton.
Cng nh cc ngun ti tr khc, ti tr bng tn dng thng mi cng c chi ph

(10.1)

V d: Mt khon tn dng thng mi 100.000.000 ng quy nh iu kin thanh ton
"2/15, net 45". C ngha l nh cung cp s chit khu 2% trn gi tr 100.000.000 ng nu
ngi mua tr tin trong khong thi gian 15 ngy k t ngy giao hng, ngoi 15 ngy n 45
ngy phi tr 100.000.000 ng. Ta c chi ph ca khon tn dng ny l:
% 5 , 24
15 45
360
2 100
2
=

10.2.3. Cc ngun ti tr t vic vay ngn hn
a. Vay theo hn mc tn dng (Line of Credit).
Trong quan h gia ngn hng v khch hng th thng cc doanh nghip (khch hng)
v ngn hng c tho thun trc vi nhau v hn mc tn dng. Tc l ngn hng s cho doanh
nghip vay trong mt hn mc no khng cn phi th chp. Trong "hn mc" ny doanh
nghip c th vay bt k lc no m ngn hng khng cn thm nh. Cng tng t nh vy,
trong "hn mc " tn dng doanh nghip c th rt hoc chi tin vt qu s d trn ti khon.
Hn mc tn dng c ngn hng to sn cho doanh nghip, thng thng hai mc ny
mi nm c tho thun li mt ln tu thuc vo tnh hnh c th. y l loi ti tr c chi ph
thp, nhng i khi n cng gy ra trc trc nh cc tnh trng khng hong ti chnh, ngn hng
gp kh khn...
Chi ph ca
tn dng
thng mi
T l chit khu

100- t l chit khu
S ngy
mua chu
Thi gian c
hng chit khu
=
-
360 ngy
+

173
b. Th tn dng (Letter of Credit).
y l hnh thc ti tr c s dng trong nhp khu hng ho. Khi nh nhp khu hng
ho khng c tin trn ti khon th c th ngh ngn hng cung cp tn dng mua hng t
mt nh xut khu nc ngoi di hnh thc m th tn dng nh l mt bn cam kt tr tin cho
nh xut khu thng qua ngn hng phc v bn bn. Khi nhn c thng bo ca ngn hng
phc v mnh l c th tn dng th hng ho ca nh xut khu c chuyn i, cn vic thanh
ton s la ca ngn hng phc v bn mua v bn bn.
Sau khi s tin theo th tn dng c ngn hng phc v bn nhp khu thanh ton
hon tt, n s tr thnh mt khon n do ngn hng ti tr cho nh nhp khu.
c chp nhn m th tn dng th trc nh nhp khu phi c mt khon tin k
qu ti ngn hng. ln ca khon tin k qu ph thuc vo uy tn ca doanh nghip i vi
ngn hng.
c. Vay theo hp ng.
Hnh thc cho vay ny c p dng khi mt doanh nghip c nhng hp ng v sn
xut, gia cng cho khch hng th ngn hng c th s cho vay cn c vo cc hp ng c
k kt. Hnh thc cho vay theo hp ng t ra tng i ph hp vi nhng doanh nghip nh.
d. Vay c m bo.
* To vn bng cch bn n.
Mt doanh nghip no bng cch bn n no c th gia tng ngun vn ngn hn
bng cc khon n ca mnh. Cc t chc mua n thng l m ngn hng, mt cng ty ti chnh
hay mt doanh nghip mua n. Sau khi vic mua bn hon tt th bn mua n cn c vo ho n
chng t thu hi n v quan h kinh t lc by gi ca ngi n v ch n mi l bn mua n.
Thc tin cc nc th nhng khon n kh i hu nh u c bn cho nhng doanh nghip
mua n. Nhng doanh nghip mua n c php lut tha nhn nhng khon n c mua cao
hay thp tu thuc tnh cht v mc kh i.
* Vay ngn hn bng cch th chp khon phi thu.
Cc doanh nghip trong qu trnh hot ng u c th em cc ho n thu tin lm
bo vt cho khon vay. Thng thng cc ngn hng c th cn c vo cc ho n em th chp
phn loi ri sau mi cho vay. S tin m cc ngn hng cho vay tu thuc vo mc ri
ro ca cc ho n thu tin nhng thng thng t l gi tr cho vay chim khong 30 n 90%
gi tr danh ngha ca ho n thu.
* Th chp bng hng ho.
Cc loi hng ho v ti sn cng thng c s dng th chp cho nhng khon vay
ngn hn. Gi tr ca nhng khon vay nhiu hay t tu thuc vo gi tr thc ca cc hng ho ti
sn. Trong trng hp th chp ny ngn hng phi tnh c n tnh cht chuyn i ca cc hng
ho thnh tin v tnh n nh v gi c ca cc loi hng ho . Thng thng nhng hng ho
d dng vn chuyn i li hoc nhng hng ho m c gim nh cht lng nh xe hi, my tnh
th ri ro cao hn, nn ngn hng cho vay vi t l thp so vi gi tr ca hng ho em th
chp.
* Chit khu thng phiu.
Thng phiu l chng t biu th mt quan h tn dng, mt ngha v tr tin c lp ra
trn c s cc giao dch thng mi.

174
Chit khu l nghip v qua ngn hng dnh cho khch hng c quyn s dng cho
n k hn ca thng phiu mt khon tin ca thng phiu sau khi tr khon li phi thu,
tc tin chit khu v cc khon chi ph chit khu.
K hiu: C l mnh gi thng phiu, l khon tin c ghi trn thng phiu;
E l tin chit khu
V l gi tr hin ti
Ta c V = C E (10.2)
Theo loi chit khu thng mi th th s tin thu c do em cc thng phiu i chit
khu c tnh theo cng thc:

360
n i C
C V

= (10.3)
Trong : r l li sut chit khu
n l s ngy chit khu
S tin chit khu thng mi Ec

l s tin li thu c trn mnh gi C ca thng phiu
theo cng thc:

E
c
=
360
n i C
(10.4)
Trong thc t ngoi cc chit khu thng mi ngi ta cn s dng chit khu hp l.
Chit khu hp l c tnh trn gi tr hin ti hp l V ca thng phiu. s tin chit khu
hp l E
r
l s tin li thu c theo cng thc:
E
r
=
360
' n r V
V C = V + Er (10.5)
Theo cch chit khu ny th s tin thu c do em thng phiu i chit khu c
tnh bng cng thc
V =
n r
C
+
360
360
(10.6)
V d: Mt thng phiu c thi hn 45 ngy chit khu theo phng php hp l th li
sut chit khu l 2,5%. Mnh gi thng phiu l 27.365.240 ng th thng phiu em i chit
khu s c bao nhiu?
p dng cng thc (10.6) ta c: V =
45 025 . 0 360
365 . 27 360
+
= 27.279.990
S tin chit khu hp l s l: Er =
360
45 25 . 0 990 . 279 . 27
= 852.500
10.3, CC NGUN TI TR DI HN.
10.3.1. Vay di hn
Thng thng cc doanh nghip cng c th huy ng vn bng cch i vay cc t chc
ti chnh di dng mt hp ng tn dng v doanh nghip phi hon tr li khon tin vay theo
lch trnh tho thun. S dng cc khon vay di hn thng c tr vo nhng thi hn nh
k vi nhng khon tin bng nhau. l s hon tr dn khon tin vay bao gm c gc v li
trong sut thi gian din ra giao dch. iu cng cn lu y l nhng giao dch vay mn

175
ny rt linh hot, ngi cho vay c th thit lp lch tr n ph hp vi dng tin thu nhp ca
ngi vay.
Li sut ca nhng khon vay di hn c p dng theo hai cch tu theo s tho thun
gia ngi vay v ngi cho vay.
- Li sut c nh c p dng khi ngi vay tin mun c mt hp ng c nh v
khng phi lo lng trc s bin ng ca th trng. Li sut c nh c tnh ton da trn c
s mc ri ro v thi gian o hn, v thng thng n c quy nh cao hn so vi li sut
ca tri phiu doanh nghipc thi gian o hn v mc ri ro tng t.
- Li sut th ni l li sut c th thay i tu thuc vo nhng bin ng ca th trng.
Li sut th ni c thit lp da trn phn li sut ban u n nh cng vi mt t l phn trm
no tu thuc vo mc ri ro c lin quan n khon tn dng .
10.3.2. Tn dng thu mua
Tn dng thu mua l mt hnh thc ti tr tn dng thng qua cc loi ti sn, my mc
thit b...Tn dng thu mua l phng thc ti tr di hn c lch s kh lu i v n c bit
pht trin mnh nhng thp nin gn y. nc ta tn dng thu mua tr mt vi ni quen
thuc nh cc hng hng khng cn li l ang giai on tm hiu v th nghim.
- Cc phng thc giao dch ca tn dng thu mua.
Hp ng thu mua l mt bn hp ng c k kt gia hai hay nhiu bn lin quan
n mt hay nhiu ti sn trong ngi cho thu (ch s hu ti sn ) chuyn giao ti sn cho
ngi thu (ngi s dng ti sn) c s dng trong mt khong thi gian nht nh v ngi
thu phi tr cho ch s hu ti sn mt khon tin thu tng xng vi quyn s dng. Tn dng
thu mua c hai phng thc giao dch ch yu l thu vn hnh v thu ti chnh.
* Thu vn hnh (Operating Lease).
Thu vn hnh c lch s rt lu i nn cn c gi l thu mua theo kiu truyn
thng (Traditional Lease). nc ta loi thu ny c cc vng nng thn, h cho thu t
canh tc vi ba nm hoc mt s c s h cho thu t v cc my mc thit b khc.
Thu vn hnh c hai c trng chnh:
- Thi gian thu thng rt ngn so vi ton b thi gian tn ti hu ch ca ti sn, iu
kin chm dt hp ng ch cn bo trc trong mt thi gian ngn.
- Ngi thu ch phi tr tin thu theo tho thun, ngi cho thu phi chu mi chi ph
vn hnh ca ti sn nh chi ph bo tr, bo him, thu ti sn...cng vi mi ri ro v hao mn
v hnh ca ti sn.
Nh vy, hnh thc thu vn hnh hon ton ph hp i vi nhng hot ng c tnh
cht thi v, v d mt doanh nghip xy dng khi nhn c mt cng trnh ln yu cu phi c
my ng cc c ln v h cng ch cn s dng trong 9 thng n 1 nm nn h khng cn mua
m i thu my t ra ph hp hn.
Hnh thc thu vn hnh c coi l mt loi hp ng chp hnh, ti sn i thu
khng c phn nh trong s sch k ton ca ngi thu, s tin thu tr theo hp ng c
ghi nh mt chi ph bnh thng khc.
* Thu ti chnh (Net Lease ).
Thu ti chnh l mt phng thc ti tr tn dng trung hay di hn theo hp ng. Theo
phng thc ny, ngi cho thu thng mua ti sn, thit b m ngi thu cn v thng

176
lng t trc cc iu kin mua li ti sn t ngi cho thu. Trong nhiu trng hp mt DN
bn ngay ti sn ca mnh cho ngi thu ri thu li. Trong hp ng thu ti chnh th thi hn
thu ti sn ca bn thu phi chim phn ln i sng hu ch ca ti sn v hin gi thun ca
ton b cc khon tin thu phi b p nhng chi ph mua ti sn ti thi im bt u hp
ng.
Thng thng trong mt hp ng thu ti chnh c chia lm 3 phn
Phn 1: Thi hn thu chnh thc (thu c bn ). y l khon thi gian quan trng nht
ca hp ng thu. Trong thi gian ny cc bn trong hp ng khng c quyn hu b hp
ng ch tr nhng trng hp c bit m tt c cc bn u ng . Ht thi hn ny hu nh
ngi cho thu thu hi s tin u t ban u.
Phn 2: Thi gian cho thu t chn: y l khong thi gian m ngi thu c th tip tc
thu ti sn, nhng vi chi ph thu rt thp.
Phn 3: Thc hin gi tr cn li
Thng thng ht giai on thu ti chnh ngi cho thu thng u quyn cho ngi
thu lm i l bn ti sn. Nu ngi thu qun l s dng ti sn tt th gi tr thc t ca ti sn
c th ln hn nhiu so vi gi tr cn li d kin trong hp ng, h c th mua li v cng c
th bn c gi cao hn v c hng phn chnh lch.
Trong hp ng thu ti chnh cc loi chi ph bo dng vn hnh, ph bo him, thu ti
sn cng nh nhng ri ro khc i vi ti sn do bn thu phi chu cng tng t nh ti sn
ca DN mua sm. Cng v l do nn cc khon tin thu m ngi cho thu nhn c coi l
gi tr tha ca ti sn nn hnh thc thu nhn c coi l gi tr tha ca ti sn nn hnh thc
thu ny cng c gi l thu mua thun.
- Phng thc c bn quyt nh thu hay mua ti sn.
Thc cht ca vic chn la nn mua ti sn bng vn t c, bng vn vay hay s dng
hnh thc tn dng thu mua chnh l vic phn tch la chn d n u t di hn. Song trong
phn ny ch cp n nhng nt c bn nht nh qun l c th xem xt v ra quyt nh
ngay.
Phng php c bn xem xt la chn l tnh ton NPV v IRR ca tng phng n t
la chn phng n ln hn.
Phng n c chn l phng n c IRR khng nh hn t l hon vn ti thiu
(Minimum Attacive Rate of Return - MARR), c NPV > 0 v ln nht.
V d: Mt doanh nghip thy rng cn mua mt my ch bin lng thc mi xut
khu, nhng thng tin phc v cho vic mua sm ti tr nh sau:
- Gi bn my trn th trng l 450 triu ng.
- Thu nhp trc thu do d n mang li hng nm d kin l 140 triu ng.
- Thu thu nhp ca DN l 40%.
- Li sut tin gi ngn hng hin ti l 21% nm (1,75% thng ) ; li sut tin gi vay
ngn hng l 24% nm (2% thng).
- Thi gian s dng nh mc ca ti sn l 6 nm
- Nu thu ti sn ny th mi nm phi tr cho cho cng ty ti chnh l 140 triu ng.
Li sut ti tr l 22,2% nm (1,85% thng ), thi hn thu 5 nm, gi bn khi chuyn quyn s
hu l 5 triu, t l khu hao u trong 5 nm. Ph ng k hp ng ti sn l 0,04% gi tr ti

177
sn, ph bo him l 0,5% trn gi tr cn li ca ti sn. Thu sut thu thu nhp ca ngi cho
thu l 25%.
- T l MARR ca doanh nghip l: 13%.
Vi nhng thng tin trn cc trng hp c tnh ton nh sau:
* Trng hp doanh nghip b vn mua thit b. Gi s doanh nghip khng mua ti sn
ny th h s gi tin vo ngn hng thu li nn t l chit khu sau thu l 21%(1-0,4)=12,6%.
Ta c (tit kim thu do khu hao em li hng nm) =
45016,67%40% 30 triu
Thu nhp hng nm sau thu = 140(1-0,4)=84 triu
Nh vy gi tr hin ti rng ca dng tin t l:
6 2
1
) 126 , 1 (
114
.........
) 126 , 1 (
114
) 126 , 1 (
114
) 450 ( + + + = NPV = 10,67
Tm IRR
1
=
=
=
+
+
6
1
0
)' 1 (
114
450
t
k

- 450+114.PVFA(k,6)=0 => IRR 13,25%.
* Nu vay vn ngn hng mua thit b,gi nh thm rng DN tr dn vn vay bng
tin khu hao.Ta c t l chit khu ca dng tin t l:
24%(1-0,4) = 14,4% v
NPV
2
= 46 , 11
) 144 , 1 (
114
.........
) 114 , 1 (
114
) 144 , 1 (
114
) 450 (
6 2
= + + +
IRR
2
= IRR
1
13,25%.
* Trng hp thu ti chnh
Cn c vo gi thit, ta c th thit lp dng tin t ca phng n ny nh sau:
n v: Triu ng
Nm Ch tiu
0 1 2 3 4 5 6
- Thu nhp sau thu 84 84 84 84 84 84
-Phn tit kim thu do khu hao 13,5 13,5 13,5 13,5 13,5
- Mt khon tit kim thu do
khu hao em li
(22,5) (22,5) (22,5) (22,5) (22,5)
- Tin thu sau thu (84) (84) (84) (84) (84)
- Chi ph ng k (0,18)
- Chi ph bo him (sau thu ) (1,35) (1,08) (0,81) (0,54) (0,27)
- Gi tr cn li 5
Dng tin (1,53) (10,08) (9,81) (9,54) (9,27) 4 84

Cc ch tiu trong bng c tnh nh sau:
Thu nhp sau thu: 140(1- 0,4) = 84
Phn tit kim thu do khu hao l do thu thu nhp ca ngi cho thu l 25% nn h
c hng theo t l v phn ca ngi th hng nm s l 45020%(0,4-0,25)= 13,5.

178
Mt khon tit kim thu do khu hao em li qua cc nm l:
45020%(0,4-0.25) = 22,5.
Tin thu sau thu: 140(1-0,4)=84
Chi ph ng k: 0,04% 450 = 0,18
Chi ph bo him sau thu thi im bt u
0,5% - 450(1-0,4) = 1,35
Nm th nht: 0,5% 450(1- 0,4)= 1,08
Nm th hai: 0,5% 270(1- 0,4)= 0,81.
T l trit khu sau thu trong trng hp thu mua l:
76 . 11
) 132 , 1 (
84
) 132 , 1 (
4
) 132 , 1 (
27 , 9
) 132 , 1 (
54 , 9
) 132 , 1 (
81 , 9
132 , 1
08 , 10
53 , 1
6 5 4 3 2
3
= + = NPV
=> IRR
3
23%.
Nh vy ta c:
NPV
1
= 10,67
NPV
2
= -11,46
NPV
3
=11,76
IRR
1
= 13,25%
IRR
2
=13,25%
IRR
3
=23%

Do vydoanh nghip nn thu ti chnh v n mang li NPV bag IRR cao nht.
10.3.3. Pht hnh chng khon
a. Pht hnh c phiu.
*C phiu thng
- Cc khi nim:
+ C phiu thng l mt chng khon th hin quyn s hu vnh vin i vi doanh
nghip bi khng c s d kin trc thi gian o hn.
+ S lng c phn ti a m doanh nghip c quyn huy ng c gi l vn php
nh. S lng c phiu tng ng vi s vn php nh c ghi trong iu l ca doanh nghip
gi l vn iu l. Nhng c phn s c a ra bn cho dn chng u t gi l c phn d kin
pht hnh v s lng pht hnh thng thp hn s lng ghi trong iu l. Mc chnh lch gia
c phn c php pht hnh v c phn pht hnh gi l c phn d tr.
+ Vn c phn = Tng gi tr ti sn - Cc khon n.
+ Gi tr ghi trn b mt c phiu gi l mnh gi (Par Value).
Gi c c phiu trn th trng gi l th gi. Tr gi c phiu c phn nh trong s sch
ca doanh nghip c phn gi l gi tr ghi s (Book Value). Mnh gi ch c ngha khi mi
pht hnh c phiu hoc trong thi gian ngn. Th gi phn nh s nh gi ca th trng, phn
nh lng tin ca nh u t i vi hot ng doanh nghip. Th gi thay i xung quanh gi tr
ghi s c phiu tu thuc vo quan h cung cu trn th trng.
- c im c phiu thng.
+ C ng c phiu thng l ch s hu doanh nghip c phn.
+ C phiu thng l l chn chng li s ph sn ca doanh nghip.

179
+ C phiu tr linh hot.
+ Chi ph c phn thng mi cao hn chi ph ca li nhun gi li.
*C phiu u tin
Trong phn chi ph vn chng ta ch ra tnh trung gian gia c phiu thng v tri phiu
ca c phiu u tin.
Thng thng trong tng s vn huy ng th c phiu u tin ch chim mt t trng
nh. Tuy nhin trong mt s trng hp vic s dng c phiu u tin li t ra thch hp. l
khi m doanh nghip mun tng vn ca ch s hu, chng c s ph sn ca doanh nghip
nhng li khng b san s quyn lnh o. Tuy nhin, khi m tnh hnh ti chnh ca doanh nghip
gp kh khn th vic tr li thng xuyn v c nh cng l iu bt li cho doanh nghip,
nhng h cng c th hon tr li tc trong mt thi gian nht nh. Vic gii quyt chnh sch c
tc thng i lin vi quyn li ca c ng c phiu u tin v c quy nh trong iu l ca
doanh nghip. Chng hn khi cc c phiu u tin khng c tr c tc th cc c ng ca
nhng c phiu c th c quyn b phiu....
b. Pht hnh Tri phiu
* Tri phiu c bo m: c trng ca loi tri phiu ny l chng c m bo bng
nhng ti sn ca doanh nghip. Nhng ti sn m cho cc tri phiu pht hnh thng l cc
bt ng sn ca doanh nghip, trong mt s trng hp vt bo m cng c th l nh xng
hay nhng thit b t tin. Khi pht hnh tri phiu th chp doanh nghip c trch nhim gi ti
sn th chp trong tnh trng tt nht m bo cho khon vay.
Tuy nhin cng cn lu thm rng mt ti sn no cng c th lm vt bo m (th
chp) cho nhiu ln pht hnh tri phiu, c trng hp doanh nghip pht hnh ghi r th t ca
cc ln pht hnh u tin cng c th khng cn u tin nhng tng gi tr ca tt c cc tri
phiu khng c ln hn gi tr ca ti sn th chp. Nh vy, tri phiu c bo m em li cho
tri ch mc an ton kh cao.
* Tri phiu khng c m bo: y l loi tri phiu ph bin cc doanh nghip. Khc
vi tri phiu c bo m, tri phiu khng c bo m l tri phiu khng c mt ti sn c th
no m bo cho kh nng thanh ton ca chng, nhng chng vn c m bo chc chn
bng thu nhp tng lai v gi tr thanh l ca cc ti sn ca doanh nghip theo th t u tin
ca lut ph sn.
Trong lut ph sn ca doanh nghip th quyn li u tin ca cc tri phiu bao gi cng
ng trc c phiu, nhng trong cc tri phiu th cc tri phiu mi pht hnh c th t u tin
cao hn nhng tri phiu pht hnh trc chng.
* Tri phiu tr li theo thu nhp: tri phiu tr li theo thu nhp l tri phiu m tin li
ch c tr khi ngi vay (doanh nghip) thu c li nhun. Khi li nhun thp hn s tin phi
tr th tri ch s ch nhn c tin tr bng khon thu nhp v khng c quyn tuyn b
ngi vay b ph sn. S tin tr cho tri ch cn thiu c chuyn sang nhng nm tip theo tu
theo quy nh trong kh c ca hai bn.
Vi doanh nghip th loi tri phiu ny khng hn ch n cn n nh nhng tri phiu
khc bi v loi tri phiu ny c tnh linh hot cao, rt thch hp cho nhng doanh nghip ang
gp kh khn v ti chnh.
* Tri phiu c li sut c nh: y l loi tri phiu ph bin nht trong cc loi tri
phiu doanh nghip. Li sut c ghi trn mt tri phiu (Coupon rate) v khng thay i sut k

180
hn ca n. Vic thanh ton li tri phiu cng c qui nh r v thng thng tr li hng nm
2 ln vo 30/6 v 31/12. Thng thng li sut ghi trn tri phiu c cn c vo li sut tri
phiu c k hn tng ng ca kho bc Nh nc v mc ri ro ca doanh nghip.
Tuy nhin chng ta cn lu rng, li sut tr cho tri phiu c nh hng nm nhng gi
tr ca tri phiu th thay i tu thuc vo nhng bin ng ca th trng.
* Tri phiu c li sut th ni: trong nhng giai on c nhiu bin ng trong nn kinh
t th li sut trn th trng vn thay i lin tc v do vy cc doanh nghip thng pht hnh
tri phiu c li sut th ni.
Tuy gi l li sut th ni nhng thc ra li sut ca n ph thuc vo mt s ngun li
sut quan trng nh li sut LIBOR (London Inter Bank Offered Rate) hoc li sut ca tri phiu
ny ly li sut ca tri phiu kho bc lm chun v c nh k iu chnh sau nhng khong
thi gian nht nh theo quy nh.
Nh vy vic pht hnh tri phiu ny s hp dn cc nh u t trong iu kin nn kinh
t khng n nh, th trng ti chnh bin ng khng ngng. Nhng tri phiu ny thng t ra
ph hp i vi nhng nh u t khng a mo him, nhng loi tri phiu ny cng c nhng
nhc im nh doanh nghip khng th phn bit chc chn v chi ph li vay ca tri phiu
trong hoch nh ngn qu v vic qun l tri phiu cng i hi tn nhiu thi gian hn do phi
iu chnh li sut.
* Tri phiu c th thu hi sm: tu theo tnh hnh ti chnh ca mnh, mt s doanh
nghip c th huy ng vn bng cch pht hnh tri phiu c kh nng thu hi sm, tc l doanh
nghip c th mua li nhng tri phiu vo mt thi gian no trc khi mn hn. Trong trng
hp ny ngi mua tri phiu khng kim c li sut mn hn (YTM). Nh vy, nhng tri
phiu c kh nng thu hi sm phi c quy nh ngay t khi pht hnh ngi mua tri phiu
c bit, phi quy nh r v thi hn, gi c khi doanh nghip chuc li tri phiu.
10.3.4. u nhc im ca tng ngun vn.
Ni chung mi ngun vn c nhng u, nhc im ring. Bng sau y tm tt
nhng u nhc im ca tng loi ngun vn i vi cng ty.
Bng 10.3: u nhc im ca cc ngun vn
Loi ngun vn u im Nhc im
Ngun vn vay - c li th v thu
- C th tn dng li th n by ti
chnh gia tng li nhun cho c
ng.
- C p lc v ti chnh v phi tr
gc l li. Lm gia tng ri ro ti
chnh v lm tng h s n ca cng
ty.
C phn u i - Khng phi tr vn gc
- C th ty chn tr ngay hoc tr
hon tr c tc.
- C tc khng c khu tr thu
- Kh huy ng vi khi lng ln
C phn thng - Khng phi tr vn gc
- Khng b p lc tr c tc
- Khng c khu tr thu
- B phn chia phiu bu v tc ng
n vic qun l cng ty.


181
TM TT
Quyt nh v ngun vn l mt trong cc quyt nh qua trng trong qun tr ti chnh.
p ng nhu cu vn ngn hn, cng ty cng ty c th vay ngn hn ngn hng, s dng tn
dng thng mi,pht hnh tn phiu cng ty hoc cng c th s dng ngun vn di hn ti
tr cho nhu cu vn lu ng thng xuyn. ti tr cho nhu cu vn di hn, cng ty c th s
dng hai ngun vn chnh: vn c phn (c phn thng v c phn u i) v vn vay. Mi
ngun vn u c chi ph su dng vn ring, u nhc im ring. Do vy khi la chn ngun
vn cn phi da trn c s cn nhc cc yu t trn.

CU HI N TP
1. Hy nu nhng loi ngun vn ngn hn m cng ty c th s dng ti tr cho ti sn lu
ng. Cng ty da vo nhng cn c no c th quyt nh la chn s dng cc ngun
vn ny?
2. Hy nu nhng loi ngun vn di hn m cng ty c th s dng ti tr cho ti sn c
nh. Cng ty da vo nhng cn c no c th quyt nh la chn s dng cc ngun
vn ny?
3. Cng ty c th s dng ngun vn di hn ti tr cho ti sn lu ng c khng? Ngc
li, cng ty c th s dng ngun vn ngn hn ti tr cho ti sn c nh c khng?
4. i vi mt doanh nghip, s dng n ch c li, ch khng c hi. Hi bnh lun kin
trn.
5. i vi mt doanh nghip, chnh sch ti tr ti u l chnh sch ti tr bng vn ch s hu.
Hy bnh lun kin trn.
6. Cho bit mt hnh thc tn dng thng mi c iu kin thanh ton 3/10 net 70. Yu cu:
a. Xc nh chi ph ca khon tn dng thng mi khi ngi mua thanh ton vo ngy th 70
k t ngy giao hng thay v tr tin vo ngy th 10?
b. Gi s ho n mua hng c thanh ton vo ngy th 60 th chi ph ca khon tn dng
thng mi thay i nh th no so vi trng hp thanh ton trn?
7. Cng ty sn xut v kinh doanh thit b bu in A, thng mua thit b ca hng LG theo
th thc 3/10 net 40.Cho bit gi tr hng mua trong ngy trung bnh ca cng ty l 8 triu
(gi cha tnh chit khu). Gi nh s hng mua trung bnh trong ngy c thanh ton vo
ngy th 40 nu khng hng chit khu v vo ngy th 10 nu hng chit khu.
Yu cu: Hy b sung cc gi tr cn thit to ra bng cn i k ton di y.
n v: Triu ng
TI SN NGUN VN
Khon mc Gi tr Khon mc Gi tr khng
c hng chit
khu
Gi tr c
hng chit
khu
1. Ti sn lu ng 700 1. Phi tr nh cung cp ..
2. Ti sn c nh 750 2. Vay ngn hn
3. Ngun vn khc
..
820

820
Tng 1450 Tng 1450 1450

Gi tr li cu hi n tp

182
GI TR LI CU HI N TP

CHNG 2:
Cu 4:
a. FV= P
0
x(1+i)
3
= 1000$x(1+0.08)
3
= 1.259,71$
b. FV= P
0
x(1+i/4)
4x3
= 1000$x(1+0.08/4)
4x3
= 1.268,24$
c. Cch gi ny hnh thnh dng tin u cui k
FVA
4
= CFx FVFA(i,n) = 250 x FVFA(8%,4) = 250x 4.5061 = 1.126,53$
d. y l bi ton tim li sut bit PV=1000%, FV= 1.404,93$
Ta c FV

= PV x(1+i)
3

=> 1.404,93$ = 1000$ x(1+ i)
3
=> i = % 12 12 , 0 1
1000
93 , 1404
3
= =
Cu 5.
a. p dng cng thc:
FVA= CFx
+
i
i
n
1 ) 1 (

Vi i = 12%/2 =6% v n= 2x5=10, ta c:
FVA= 400x $ 32 , 272 . 5
06 . 0
1 ) 06 . 0 1 (
10
=
+

b. p dng cng thc:
FVA= CFx
+
i
i
n
1 ) 1 (

Vi i = 12%/4 =3% v n= 4x5=20, ta c:
FVA= 200x $$ 07 , 5374
03 . 0
1 ) 03 . 0 1 (
20
=
+

Cu 6.
la chn hnh thc thanh ton, chng ta cn tnh gi tr hin ti ca dng tin chi tr
ca c hai phng n, sau so snh, phng n no c chi ph nh hn s c chn.
Gi tr hin ti ca phng n A:
PVA= CF x PVFA(20%,10) = 50.000$ x 4,1975 = 209.875$
Gi tr hin ti ca phng n B:
PV= FV x PVF(20%,4) = 450.000$ x 0.4096 = 184.32$
Nh vy cng ty nn chn phng n B.
CHNG 3:
Cu 4: c
Cu 5: b
Cu 6 d
Cu 7: b
Cu 8
Gi tr li cu hi n tp

183
a. Tin li nhn c hnh nm l: C = 20 triu x0.08 = 1.6 triu .
Vi li sut m nh u t yu cu l k
d
= 12%/nm, gi pht hnh ca tri phiu l:
P
0
=
(1,12)
1.6
+
2
(1,12)
1.6
+
3
(1,12)
1.6
+....+
10
(1,12)
1.6 + 20
=
= 1.16 x
10
10
1 (1,12)
0,12 (1,12)

+

20
= 12,270 triu ng
Nu chi ph pht hnh l 1%, Gi bn rng tri phiu thu c l 12,270 triu x(1-0,01) =
12,1743 triu ng.
Gi k
d
l chi ph s dng vn ta c:
12,1473 triu =
2 3 10
....
1 (1 ) (1 ) (1 )
d d d d
k k k k
+ + + +
+ + + +
1.6 1.6 1.6 1.6 + 20

= 1.6 x PVFA(k
d,
10) + 20x PVF (k
d
, 10)

Bng phng php ni suy, chng ta thy t l chit khu nm trong khong 16% v 17%.
Chng ta c th tnh t l chit khu, vi:
k
1
= 16% ; v k
2
= 17%
NPV
1
= - 12,1473 + 1.6 x 4,8332 + 20 x 0,2267 = 0,1198
NPV
2
= - 12,1473 + 1.6 x 4,6586 + 20 x 0,2080 = -0,5335
k = 16% +
( )
5335 , 0 1198 , 0
% 16 % 17 1198 , 0
+

16.02%
b. Do t sut li nhn nh u t yu cu l 12% ln hn li sut ca tri phiu (8%) nn
tri phiu phi c bn di mnh gi.
Cu 9
a. Vi c phiu SAM, do t l tng trng c tc bng khng nn gi bn ca c
phiu SAM s l P= D/k
e
= 1600/0,12 = 13.333 ng.
Vi c phiu AGF, gi c phiu bao gm hin gi c phiu trong 3 nm u vi tc
tng trng g1 = 10% v hin gi ca ton b dng c tc t nm th 4 tr i vi
tc tng trng g2 = 6%. Do gi c phiu AGF s l :
P =
2 3 3
1 1 1 1 2
2 3
2
(1 ) (1 ) (1 ) (1 ) (1 )
(1 ) (1 ) (1 ) ( )
e e e e
g g g g g
PV
k k k k g
+ + + + +
+ + +

+ + +

0 0 0 0
D D D D

P =
2 3
2 3
2.400(1 0,1) 2.400(1 0.1) (1 0,1)
(1 0,12) (1 0,12) (1 0,12)
+ + +
+ + +
+ + +
2.400

+
3
(1 0,1) (1 0, 06)
(0,12 0, 06)
PV
+ +

2.400
= 47.115 ng
Kt hp c hai cch tnh c phiu SAM v c phiu AGF, bn c th tnh ra gi c
phiu REE.
b. Lm tng t nh cu a ch thay k
e
=12%+ 7%= 19%

Gi tr li cu hi n tp

184
CHNG 4
Cu 5 EBIT = PQ VQP-F
90.000 = P x 50.000 0,4 x 50.000 x P 100.000
P = 6,33$
Cu 6
a. Bc u tin l tnh EBIT:
Doanh s: 50.000 x 22 = 1.100.000
Tr chi ph c nh: 500.000
Chi ph bin i: 50.000 x 2 = 100.000
EBIT = 1.100.000- 500.000- 100.000 = 500.000
Bc 2 l xc nh thu nhp c phn (EPS) v gi c phiu
(EBIT I) (1-t%)
EPS =
S lng c phiu ang lu hnh
H s n (D/A) (%) 0 10 20 30 40 50 60
Thu nhp c phn (EPS) ($) 3 3,21 3,47 3,77 3,80 3,72 2,82
Gi c phiu ($) 37,50 38,52 39,91 37,70 30,40 22,32 14,10
Ta thy, h s n 20% lm ti a ho gi c phiu (39,91). chnh l c cu vn ti
u ca doanh nghip.
b.
Q (P-V) 50000 (22-2)
DOL =
Q (P-V) F
=
50000 (22-2) - 50000

= 2
c.
EBIT PQ-VQ-F
DFL =
EBIT-I
=
PQ-VQ-F-I

1100000 100000 500000
=
1100000 100000 500000 - 38000

= 1,08
d.
PQ VQ
DTL =
PQ VQ F I

1100000 100000
=
1100000 100000 500000 - 38000

= 2,26

Hay DTL = DOL x DFL = 2 x 1,08 = 2,16
Cu 7. Doanh nghip A i vay mt mn n l 120 triu v phi tr dn trong 4 nm vi s
tin phi tr hng nm nh sau:

Nm 1 2 3 4
Tin vay 41,25 Triu 42,0 Triu 43,5 Triu 44,75 Triu
Xc nh chi ph s dng ngun ti tr trn bng phng php th?
Gi tr li cu hi n tp

185
Bc 1: Chn r
1
= 15% ta c chnh lch gi tr hin ti cc khon phi tr vi khon n vay l:
8165 , 1 120
) 15 , 0 1 (
75 , 44
) 15 , 0 1 (
75 , 44
) 15 , 0 . 1 (
42
15 , 0 1
25 , 41
4 3 2
+ =
+
+
+
+ +
+

Bc 2: V kt qu bc 1>0 nn ta chn r
2
>r
1
. Gi s chn r
2
= 16%, ta c chnh lch gi
tr hin ti cc khon phi tr vi khon n vay l:
6381 , 0 120
) 16 , 0 1 (
75 , 44
) 16 , 0 1 (
75 , 44
) 16 , 0 . 1 (
42
16 , 0 1
25 , 41
4 3 2
=
+
+
+
+ +
+

Bc 3: a cc kt qu trn ln th : ( th 4.2)
- Trc honh biu th chi ph s dng vn vay.
- Trc tung biu th chnh lch gi tr hin ti cc khon phi tr vi khon n vay (NPV)

th qua im A(15%,1,8165) v qua im C(16% - 0,6381) ct trc honh ti im M.
Honh chnh l chi ph s dng vn vay. Theo th ta c:
OM = OB + BM = 15% + BM
Hai tam gic ABM v ADC ng dng nn ta c:
AD
ABxDC
BM
DC
BM
AD
AB
= = % 74 , 0
6381 , 0 8165 , 1
% 1 8165 , 1
=
+
=
x

OM = 15% + 0,74% = 15,74%
Vy chi ph s dng khon vay 120 triu phi hon tr trong 4 nm l r= 15,74%.

CHNG 5
Bi 6
a. Dng tin trc thu ca d n c xc nh qua Bng sau:
Nm
Ch tiu
0 1 2 3 4 5 6
1. Vn u t (120) - - - - - -
2. Li nhun trc thu & li vay - 42 42 42 42 42 42
3. Li nhun sau thu - 30,24 30,24 30,24 30,24 30,24 30,24
3. Khu hao - 20 20 20 20 20 20
4. Thu hi VL rng - - - - - - 10
5. Gi tr cn li ca TSC - - - - - - 12
Dng tin sau thu (120) 50,24 50,24 50,24 50,24 50,24 72,24
+
A
M
C
D
B
0
+1,8165
-0,6381
-
15
16
Li vay (%)
NPV
Gi tr li cu hi n tp

186
b.
6 5 4 3 2 1
) 15 , 0 1 (
24 . 72
) 15 . 0 1 (
24 , 50
) 15 . 0 1 (
24 , 50
) 15 . 0 1 (
24 , 50
) 15 . 0 1 (
24 , 50
) 15 . 0 1 (
24 , 50
120
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+ = NPV
= 79,647 triu ng > 0 Chp thun d n
Bi 7
a.
Nm
Ch tiu
0 1 2 3 4 5 6 7
1. Gi th trng ca
my mi
(90.000)
2. Thu nhp rng do
my mi em li
30.000 30.000 30.000 30.000 30.000 30.000 30.000
3. Gi tr cn li ca
my mi
40.000
4. Gi bn my mi
(50.000)
5. Thu nhp rng do
my c em li
26.000 26.000 26.000 26.000 26.000
6. Gi tr cn li ca
my c
13.000
7. Dng tin thun
(40.000) 4.000 4.000 4.000 4.000 (9.000) 30.000 70.000
NPV = 3.989,04 > 0 Cng ty May 10 nn thay th my may cng nghip c bng my
may cng nghip mi v NPV > 0
b. P
0
= 3.989,04 + 40.000 + 50.000 = 93.989,04 (USD)
CHNG 6
Bi 6
n v: Triu ng
1. Nguyn gi TSC cn tnh khu hao nm k hoch = 7.500 500 = 7.000
* Lp k hoch khu hao theo phng php gin tip:
Ta c:
KH
M =
KH NG x
KH
T
KH T = % 78 . 10 % 12
000 . 7
000 . 4
% 5
000 . 7
500 . 1
% 15
000 . 7
000 . 1
% 10
000 . 7
500
= + + + x x x x

KH NG
= NG
+
t NG
-
g NG

NG
= 7.000

t
NG = 66 . 491
12
) 12 12 ( 100
12
) 7 12 ( 500
12
) 4 12 ( 150
12
) 1 12 ( 200
=

g NG = 33 . 83
12
) 2 12 ( 100
=

KH NG = 7.000 + 491.66 83.33 = 7.408,33
Gi tr li cu hi n tp

187

KH M = 7.408,33 x 10, 78% = 798,62
* Lp k hoch khu hao theo phng php trc tip:
STT Nhm Nguyn gi T l khu hao
(%)
S khu hao
thng 12/N
1 Phng tin vn ti 500 10 4.17
2 Thit b vn phng 1.000 15 12.5
3 Nh ca 1.500 5 6.25
4 My mc thit b 4.000 12 40.0
Tng cng 7.000 62.92
S khu hao thng 1 = 62,92
S khu hao thng 2 = 62,92 + 92 . 64
12
% 12 200
=
x

S khu hao thng 3 = 64,92 - 67 . 63
12
% 15 100
=
x

S khu hao thng 4 = 63.67
S khu hao thng 5 = 63.67 + 545 . 65
12
% 15 150
=
x

S khu hao thng 8 = 65.545 + 628 . 67
12
% 5 5000
=
x

S khu hao thng 9,10,11,12 = 67.628
Tng cng s khu hao nm k hoch:
62,92 + 64,92 + 63,67 x2 + 665,545 x3 + 67,628 x5 = 789,95
* Mc khu hai chnh lch do 2 phng php:
798,62 789,95 = 8,67
Nhn xt:
- Phng php gin tip : km chnh xc hn do c s tnh s khu hao l nguyn gi bnh
qun v t l khu hao tng hp bnh qun.
- Phng php trc tip: Trc tip ly nguyn gi ti sn c nh tng v gim trong k v
t l khu hao trc tip ca tng nhm lm c s tnh khu hao trong k, do vy kt
qu s chnh xc hn v rt d cp nht trn my tnh.
2. Phn phi tin trch khu hao nm k hoch.
* Dng tr n ngn hng:
- S tin trch khu hao i vi ti sn c nh hnh thnh t ngun vn ngn hng:
KHDH M =
KH
NG x
KH
T

KH NG = 2.000 + 200x12% /12 = 2002
Vy KHDH M = 2002 x 10,78% = 215,82
S tin khu hao li doanh nghip: 798,62 -215,82 = 582,8
Gi tr li cu hi n tp

188
CHNG 7
Bi 7
Q
n
= 1200 n v, C
1
= 1, C
2
= chi ph mi ln t hng
a. S lng t hng ti u :

( )
1
2
c
c x 2
* Q
n
Q
=

100
300.000
0 x1.250.00 1200 x 2
= =
n v
b. Mc tn kho bnh qun ti u l Q* / 2 = 100/2 = 50 n v
c. S ln t hng ti u trong nm l: 1200/100 = 12 ln
Chi ph t hng trong nm l: 12 ln x 1,25 triu = 15 triu ng
Chi ph lu kho hng ho l (100/2) x 0,3 triu = 15 triu ng.
Tng chi ph tn kho hng nm l
15.000.000 + 15.000.000 = 30.000.000 triu ng
d. S lng nguyn vt liu c s dng mi ngy l:
1200 n v / 300 ngy = 4 n v / ngy
Nu thi gian giao hng l 8 ngy th doanh nghip s tin hnh t hng khi lng nguyn
vt liu trong kho cn li l: 8 x 32 n v.
Bi 8
1. Nhu cu VL nm N = Cc khon phi thu + Hng tn kho Cc khon phi tr
= 60.000 + 100.000 20.000 48.000= 92.000
- T l nhu cu VL / Doanh thu (nm N) = 92.000/ 400.000= 23%
- Nu nm N+1, doanh thu tng 25% t 400.000 x (1+25%) = 500.000 th nhu cu vn
lu ng cn b sung l:
(500.000 triu 400.000 triu) x 23% = 23.000 triu.
- Li nhun sau thu nm N+ 1 l : 500.000 triu x 5% = 25.000 triu
Li c phn d kin phi tr cui nm N+1 = 25.000 triu x 25% = 6.250 triu
- Li khng chia dng lm ngun vn lu ng tm thi l:
25.000- 6.250 = 18.750 triu
Nh vy vi nhu cu vn lu ng tng trong nm N+1, doanh nghip cn phi b sung
thm 23.000 triu. Doanh nghip c th dng li nhun li trang tri 18.750 triu , phn cn
li phi huy ng thm t ngun vn vay ngn hn l 23.000 18.750 = 4.250 triu.
2. Trong trng hp doanh thu ch tng 5% tc doanh thu ch t: 400.000 x (1+ 5%) =
420.000 triu, t sut li nhun trn doanh thu bng 4% th nhu cu vn lu ng b sung l :
(420.000- 400.000) x23% = 4.600 triu
Li sau thu l 420.000 x 4% = 16.800 triu
Li tc c phn phi tr: 16.800 x25% = 4.200 triu
Li nhun li khng chia: 16.800 triu 4.200 = 12.600 triu
Vy cng ty c th dng li nhun li p ng nhu cu vn lu ng m khng cn
huy ng vn t bn ngoi.

Gi tr li cu hi n tp

189
CHNG 8:
Cu 10
a. Doanh thu tiu th sn phm A: 20.000 SP x 200.000 = 4.000.000.000 ng
Thu tiu thu c bit khu u ra: 714 . 285 . 714 . 1 % 75
75 , 0 1
000 . 000 . 000 . 4
=
+
x ng
Thu tiu th c bit doanh nghip phi np trong nm k hoch l:
1.714.285.714 1.000.000.000 = 714.285.714 ng
Doanh thu thun t sn phm A:
4.000.000.000 - 714.285.714 = 3.285.714.286 ng
Doanh thu thun t hot ng xut khu:
1.000.000.000 ng x(1- 2%)= 980.000.000 ng
Doanh thu thun t cc dch v thng nghip: 1.000.000.000 ng
Tng doanh thu thun c doanh nghip :
3.285.714.286 + 980.000.000 +1.000.000.000 =5.265.714.286 ng
b. Xc nh tng li nhun trc thu ca doanh nghip.
Li nhun ca doanh nghip = li nhun sn phm A + li nhun hot ng xut khu + li
nhun t dch v thng nghip.
* LN spA = Doanh thu SPA Gi vn hng bn SPA- chi ph bn hng- chi ph qun l
doanh nghip
- Gi thnh SPA nm bo co: 120.000 ng x 100%/90% = 133.333 ng
- Tr gi vn hng bn ca SPA:
4000SP x 133.333+ (20.000SP -4.000SP) x 120.000ng = 2.453.332.000 ng
- Sn lng sn phm A tn kho nm k hoch:
20.000 SP x 10% = 2.000SP
- S lng sn phm A sn xut trong nm k hoch:
4000SP +20.000SP -4.000SP = 18.000 SP
- Tng gi thnh sn xut SPA nm k hoch:
18.000SP x 120.000 ng = 2.160.000.000 ng
- Chi ph bn hng v chi ph qun l doanh nghip ca SPA tiu th:
2.160.000.000 ng x10% = 216.000.000 ng
Li nhun trc thu SPA:
3.285.714.286 - 2.453.332.000 -216.000.000 = 616.382.286 ng
* Li nhun trc thu t hot ng xut khu:
980.000.000 ng 700.000.000 ng = 280.000.000 ng
* Li nhun trc thu t hot ng thng nghip:
1.000.000.000 ng 800.000.000 ng = 200.000.000 ng
Tng li nhun trc thu ca doanh nghip:
616.382.286 + 280.000.000 + 200.000.000 = 1.096.382.286 ng
* Thu thu nhp doanh nghip phi np:
Gi tr li cu hi n tp

190
1.096.382.286 ng x 28% = 306.987.040 ng
c. Li nhun sau thu sn phm A: 616.382.286 ng x 72% = 443.795.245ng
Li nhun sau thu t hot ng xut khu: 280.000.000 x 72% = 201.600.000 ng
Li nhun sau thu t hot ng thng nghip: 200.000.000 x 72% = 144.000.000 ng
T sut li nhun trn doanh thu ca sn phm A: % 5 , 13
286 . 714 . 285 . 3
5 443.795.24
=
T sut li nhun trn doanh thu ca hot ng xut khu: % 57 . 20
000 . 000 . 980
0 201.600.00
=
T sut li nhun trn doanh thu ca hot ng thng nghip: % 14
000 . 000 . 000 . 1
0 144.000.00
=
Nh vy, t sut li nhun trn doanh thu ca hot ng xut khu l cao nht (20,57% ) v
ca sn phm A l thp nht.
d. Gi thnh sn xut nm k hoch h 10% so vi nm bo co lm cho li nhun ca
doanh nghip tng so vi nm bo co:
(20.000SP - 4.000SP) x(133.333 - 120.000)= + 213.328.000 ng
Gi bn h 8% so vi nm bo co , lm li nhun ca doanh nghip gim so vi nm bo
co:
20.000SP x 444 . 444 . 444
% 90
% 100 000 . 200
000 . 200 =

x
ng
- Tng hp nh hng: + 213.328.000 - 444.444.444 = - 231.116.644 ng.
Nhn xt chin lc kinh doanh ca doanh nghip:
Doanh nghip p dng chin lc h gi thnh h gi bn, to iu kin y mnh tiu
th, tng sc cnh tranh chim lnh th trng mc d c th h mc li nhun ca doanh
nghip. Doanh nghip m rng thm hng kinh doanh xut khu v kinh doanh thng nghip l
hng i ng n vi t sut trn doanh thu trong hai lnh vc ny u tng cao hn so vi sn
phm A. Li nhun ca sn phm A tuy c gim st so vi nm bo co nhng t sut li nhun
trn doanh thu ca sn phm ny vn tng i cao t 13,5%. Chin lc kinh doanh trn hon
ton ph hp vi xu th hin nay: Gim gi bn tng sc cnh tranh, tng doanh thu cho
doanh nghip v m rng u t cc lnh vc khc tng nng lc kinh doanh v thc hin a
dng ho u t gim ri ro cho doanh nghip.

CHNG 9
BI 6
a. Ngun vn thng xuyn = N di hn + ngun vn ch s hu
= 8.500+ 4680= 13.180
Ngun vn tm thi = n ngn hn = 5.500
b. Ngun vn lu ng thng xuyn ca doanh nghip :
= 13.180 10.000 = 3.180
c. H s n = 14.000/ 18.680 = 75%
H s ny qu cao so vi h s trung bnh ca ngnh (0,6)
H s n ngn hn = 5.500/14.000 = 39,28%
Gi tr li cu hi n tp

191
H s ny cao hn so vi h s trung bnh ca ngnh l 0,3
H s n di hn = n di hn /Ngun vn thng xuyn
= 8.500/ 13.180 = 64,5%
d.-H s thanh ton hin thi = Ti sn lu ng/ N ngn hn
= 8.680/ 5.500 = 1,58
H s thanh ton nhanh = (Ti sn lu ng- Hng tn kho)/ N ngn hn
= (8.680- 5.200)/5.500 = 0,63
H s thanh ton vn bng tin: 280/5.500 = 0.05
Nhn xt:
Kh nng thanh ton ca doanh nghip rt thp( C ba h s thanh ton u rt thp so vi
h s trung bnh ca ngnh). Nguyn nhn ch yu c th thy doanh nghip tnh trng n qu
cao ( C ba h s n u cao so vi h s trung bnh ca ngnh, hng tn kho b ng, d tr
tin mt v cc khon tng ng tin(chng khon ngn hn) qu thp d lm cho doanh
nghip ri vo tnh trnh mt kh nng thanh ton. Cc khon n phi thu cng kh cao.
Bin php xut: Gim cc khon n ngn hn v di hn bng gii phng hng tn kho,
tng cng cng tc thu hi n gim cc khon phi thu. Nn thc hin ngay a li cha phn
phi vo lm tng vn kinh doanh v cc qu ca doanh nghip.

CHNG 10
Bi 6
1/ Chi ph ca giao dch khi ho n thanh ton vo ngy th 70
% 56 , 18
10 70
360
3 100
3
=
= x k
Nu khc hng tr tin vo ngy th 10 th c hng chit khu thanh ton 3% v li
sut c hng theo nm l:
% 91 , 15
0 70
360
3 100
3
=
= x k
2/ Nu ngi mua thanh ton vo ngy th 60, th t l chi ph s l:
% 27 , 22
0 60
360
3 100
3
=
= x k
Bi 7
n v: Triu ng
TI SN NGUN VN
Khon mc Gi tr Khon mc Gi tr khng
c hng chit
khu
Gi tr c
hng chit
khu
1. Ti sn lu ng 700 1. Phi tr nh cung cp 320 77,6
2. Ti sn c nh 750 2. Vay ngn hn
3. Ngun vn khc
310
820
552,4
820
Tng 1450 Tng 1450 1450

Ti liu tham kho

192

TI LIU THAM KHO
1. TS. Nguyn Minh Kiu, (2006), Ti chnh Doanh nghip, Nh xut bn thng k.
2. PGS.TS Lu Th hng, PGS.TS V Duy Ho, (2006), Qun tr Ti chnh Doanh nghip,
Nh xut bn Ti chnh.
3. GS.TS Ng Th Chi, TS Nguyn Trng C, (2005), Gio trnh Phn tch Ti chnh Doanh
nghip, Nh xut bn Ti chnh.
4. Ngh nh 199/2004/N-CP ca chnh ph Ban hnh Quy ch qun l ti chnh ca cng
ty nh nc v qun l vn nh nc u t vo doanh nghip khc, ngy 03 thng 12
nm 2004.
5. Thng t s 33/2005/ TT-BTC ca B Ti Chnh, Hng dn mt s iu ti Quy ch
qun l ti chnh ca cng ty Nh nc v qun l vn nh nc u t vo doanh nghip
khc, ngy 29/4/1005.
6. Brealey C. Myers, Richard A. Brealey, (2003) Principle of Corporate Finance, 7
th
edition,
McGraw-Hill/ Irwin.
7. ThS inh Xun Dng, ThS Nguyn Vn Tn, CN V Quang Kt (2001), Ti liu ging
dy Ti chnh Doanh nghip,Phn 1 v 2. Hc Vin cng ngh Bu chnh Vin thng.
8. Palepu, Healy, Benrnard, (2000), Business Analysis and Valuation, 2
nd
edition, South
Western College Publishing.
9. PTS, V duy Ho - m vn Hu, Th.s Nguyn quang Ninh, (1997), Qun tr ti chnh
doanh nghip - Nh xut bn Thng k.
10. Nguyn Hi Sn, (1996), Qun tr ti chnh doanh nghip, Nh xut bn Thng k.

Mc lc
193
MC LC

LI NI U

CHNG I .......................................................................................................... 1
TNG QUAN V QUN TR TI CHNH DOANH NGHIP................... 1
1.1. VAI TR CA QUN TR TI CHNH DOANH NGHIP TRONG HOT NG KINH DOANH..... 1
1.1.1. Khi nim ti chnh doanh nghip v qun tr ti chnh doanh nghip................... 1
1.1.2. Cc quyt nh ch yu ca qun tr ti chnh doanh nghip. ................................ 3
1.1.3. Vai tr ca qun tr ti chnh doanh nghip. ............................................................ 4
1.2. NI DUNG V CC NHN T NH HNG TI QUN TR TI CHNH DOANH NGHIP ......... 4
1.2.1. Ni dung qun tr ti chnh doanh nghip................................................................ 4
1.2.2. Nhng nhn t ch yu nh hng ti qun tr ti chnh doanh nghip. ................ 6
1.3. TH TRNG TI CHNH........................................................................................................................ 8
1.3.1. Khi nim th trng ti chnh. ................................................................................ 8
1.3.2. Cu trc ca th trng ti chnh. ............................................................................ 9
1.3.3 Vai tr ca th trng ti chnh. .............................................................................. 13
TM TT.................................................................................................................................. 14
CU HI N TP............................................................................................. 14

CHNG II....................................................................................................... 15
GI TR THEO THI GIAN CA TIN T............................................... 15
2.1. LI N, LI KP V NG THI GIAN........................................................................................ 15
2.1.2. Li kp (compound interest) ................................................................................... 15
2.1.3. ng thi gian. .................................................................................................... 16
2.2 GI TR TNG LAI CA TIN............................................................................................................. 16
2.2.1 - Gi tr tng lai. ................................................................................................... 16
2.2.2 - Gi tr tng lai ca dng tin u....................................................................... 17
2.2.3 - Gi tr tng lai ca dng tin bin thin: ........................................................... 18
2.3. GI TR HIN TI CA TIN................................................................................................................ 19
2.3.1. Gi tr hin ti: ....................................................................................................... 19
2.3.2. Gi tr hin ti ca dng in u.......................................................................... 19
2.3.3. Gi tr hin ti ca dng tin t bin thin............................................................. 20
2.3.4. Gi tr hin ti ca dng tin v hn...................................................................... 21
2.4 . M HNH CHIT KHU DNG TIN................................................................................................... 21
Mc lc
194
2.5. TM LI SUT TIN VAY. ..................................................................................................................... 21
2.5.1. Tm li sut theo nm. ............................................................................................ 22
2.5.3. Tm li sut c k hn nh hn 1 nm. .................................................................. 23
2.6 - TM CC KHON TIN TNG NG HNG NM. .............................................. 24
TM TT ........................................................................................................... 24
CU HI V BI TP N TP...................................................................... 25

CHNG III ..................................................................................................... 26
NH GI TR C PHIU V TRI PHIU.............................................. 26
3.1. NH GI TRI PHIU .......................................................................................................................... 26
3.1.1. Phng php xc nh gi tr ca tri phiu v cc cng c n. .......................... 26
3.1.2. S thay i gi tr ca tri phiu theo thi gian.................................................... 28
3.1.3. Ri ro v t sut sinh li cn thit. ........................................................................ 29
3.2. NH GI C PHIU.............................................................................................................................. 33
3.2.1. Li nhun v gi tr ca c phn thng............................................................... 33
3.2.2. T sut sinh li cn thit theo th trng. .............................................................. 37
3.2.3. nh gi t sut sinh li v ri ro ca c phn thng. ....................................... 38
3.2.4. Li nhun v ri ro trong phm vi mt danh mc u t. ..................................... 40
3.2.5. a dng ho u t trnh ri ro. ...................................................................... 41
3.2.6. M hnh nh gi tch sn vn u t. (The Capital Asset Pricing Model - CAPM)
.......................................................................................................................................... 42
3.2.7. Ri ro c th a dng ho v khng th a dng ho............................................ 43
3.2.8. Tm quan trng ca m hnh CAPM i vi qun tr ti chnh. ........................... 47
TM TT ........................................................................................................... 47
CU HI V BI TP N TP...................................................................... 48

CHNG IV..................................................................................................... 54
C CU NGUN VN V CHI PH S DNG VN............................... 54
4.1. C CU NGUN VN V H THNG N BY............................................................................. 54
4.1.1. Ngun vn v c cu ngun vn ca doanh nghip .............................................. 54
4.1.2 Cc nhn t nh hng ti c cu ngun vn ca doanh nghip. ......................... 55
4.1.3. H thng n by ................................................................................................... 56
4.1.4. Mc nh hng ca n by ti chnh (DFL- Degree of Financial Leverage).61
4.1.5. n by tng hp (DTL Degree of Total Leverage). .......................................... 63
4.2. CHI PH S DNG VN.......................................................................................................................... 65
4.2.1. Khi nim. .............................................................................................................. 65
4.2.2. Chi ph s dng vn vay. ........................................................................................ 65
Mc lc
195
4.2.3. Chi ph s dng vn s hu. ................................................................................... 66
4.2.4. Chi ph s dng vn bnh qun (WACC- Weighted Average Cost of Capital)........ 69
4.2.5. Chi ph cn bin v s dng vn............................................................................. 70
TM TT ........................................................................................................... 73
CU HI V BI TP N TP...................................................................... 73

CHNG V....................................................................................................... 75
U T DI HN CA DOANH NGHIP................................................. 75
5.1. U T DI HN V CC YU T NH HNG N QUYT NH U T DI HN CA
DOANH NGHIP ............................................................................................................................................ 75
5.1.1- Khi nim u t di hn ca doanh nghip. ........................................................ 75
5.1.2- Phn loi u t di hn........................................................................................ 76
5.1.3. ngha ca quyt nh u t di hn v cc yu t nh hng n quyt nh u
t di hn ca doanh nghip. ........................................................................................... 77
5.2- CHI PH V THU NHP CA D N U T.................................................................................... 78
5.2.1- Dng tin ca d n u t.................................................................................... 78
5.2.2- Chi ph u t......................................................................................................... 78
5.2.3- Thu nhp ca d n u t. ................................................................................... 79
5.3. CC PHNG PHP NH GI V LA CHN D N U T DI HN CA DOANH NGHIP
.......................................................................................................................................................................... 80
5.3.1- Tiu chun nh gi hiu qu u t di hn ca doanh nghip. ......................... 80
5.3.2- Cc phng php ch yu nh gi v la chn d n u t. ............................ 80
5.3.3- Mt s trng hp c bit trong nh gi v la chn d n u t. ................. 88
TM TT ........................................................................................................... 92
CU HI V BI TP N TP...................................................................... 92

CHNG VI ..................................................................................................... 94
QUN TR VN C NH CA DOANH NGHIP. ................................. 94
6.1 - TI SN C NH V VN C NH CA DOANH NGHIP. ........................................................ 94
6.1.1 . Ti sn c nh ca doanh nghip......................................................................... 94
6.1.2 . Phn loi ti sn c nh trong doanh nghip. ..................................................... 95
6.1.3 . Vn c nh v cc c im lun chuyn ca vn c nh. ................................. 97
6.2 - KHU HAO TI SN C NH............................................................................................................ 97
6.2.1. Hao mn ti sn c nh......................................................................................... 97
6.2.2 . Khu hao TSC v cc phng php tnh khu hao ti sn c nh ................... 98
6.2.3. Lp k hoch khu hao TSC v qun l s dng qu khu hao TSC ca doanh
nghip. ............................................................................................................................ 102
6.3. QUN TR VN C NH V HIU QU S DNG VN C NH CA DOANH NGHIP...... 104
Mc lc
196
6.3.1 . Ni dung qun tr vn c nh. ........................................................................... 104
6.3.2 . H thng ch tiu nh gi hiu qu s dng vn c nh ca doanh nghip. ... 106
TM TT ......................................................................................................... 107
CU HI V BI TP N TP.................................................................... 107

CHNG VII.................................................................................................. 109
QUN TR VN LU NG CA DOANH NGHIP............................ 109
7.1. VN LU NG V HIU QU S DNG VN LU NG. ....................................................... 109
7.1.2 . Phn loi vn lu ng. ...................................................................................... 109
7.1.3 - Kt cu vn lu ng v cc nhn t nh hng. ...............................................110
7.1.4 - Cc ch tiu nh gi hiu qu s dng vn lu ng. .......................................110
7.2. NHU CU VN LU NG V CC PHNG PHP XC NH NHU CU VN LU NG
CA DOANH NGHIP. ................................................................................................................................ 112
7.2.1 - Nhu cu vn lu ng ca doanh nghip. ...........................................................112
7.2.2 - Phng php xc nh nhu cu vn lu ng ca doanh nghip. ......................112
7.3. QUN TR VN LU NG................................................................................................................ 115
7.3.1. Qun tr tn kho d tr........................................................................................115
7.3.2 - Qun tr vn tin mt v chng khon c kh nng thanh khon cao................118
7.3.3 - Qun tr cc khon phi thu................................................................................119
TM TT ......................................................................................................... 120
CU HI V BI TP N TP.................................................................... 121

CHNG VIII ................................................................................................ 125
CHI PH, DOANH THU V LI NHUN CA DOANH NGHIP...... 125
8.1 - CHI PH KINH DOANH CA DOANH NGHIP................................................................................. 125
8.1.1 Khi nim v phn loi chi ph ca doanh nghip. .......................................... 125
8.1.2 Gi thnh sn phm ca doanh nghip. ............................................................... 128
8.1.3 - Cc nhn t nh hng v bin php tit kim chi ph, h gi thnh sn phm.
........................................................................................................................................ 128
8.2 - DOANH THU CA DOANH NGHIP. ................................................................................................ 130
8.2.1 - Doanh thu ca doanh nghip.............................................................................. 130
8.2.2 Cc nhn t nh hng n doanh thu. ................................................................ 131
8.2.3 - Lp k hoch doanh thu tiu th sn phm ca doanh nghip. ......................... 133
8.3- CC LOI THU CH YU I VI DOANH NGHIP. .................................................................. 133
8.3.1 - Thu gi tr gia tng. .......................................................................................... 133
8.3.2 - Thu tiu th c bit. ........................................................................................ 134
8.3.3 - Thu ti nguyn................................................................................................... 135
Mc lc
197
8.3.4 - Thu xut khu, thu nhp khu.......................................................................... 135
8.3.5 - Tin thu v s dng vn ngn sch. .................................................................... 135
8.3.6 - Thu thu nhp doanh nghip. ............................................................................. 135
8.4. LI NHUN V PHN PHI LI NHUN TRONG DOANH NGHIP............................................ 136
8.4.1 - Li nhun v t sut li nhun............................................................................ 136
8.4.2 - K hoch ho li nhun ca doanh nghip......................................................... 137
8.4.3 - Phn phi v s dng li nhun hot ng kinh doanh. .................................... 138
TM TT ......................................................................................................... 140
CU HI N TP........................................................................................... 141

CHNG IX................................................................................................... 143
PHN TCH TI CHNH DOANH NGHIP............................................. 143
9.1 - MT S VN CHUNG V PHN TCH TI CHNH................................................................... 143
9.1.1 - Khi nim v ngha ca phn tch ti chnh..................................................... 143
9.1.2 - Trnh t v cc bc tin hnh phn tch............................................................ 144
9.1.3- Phng php v ni dung phn tch ti chnh. .................................................... 144
9.2. PHN TCH KHI QUT TNH HNH TI CHNH QUA H THNG BO CO TI CHNH. ...... 145
9.2.1. Phn tch khi qut v ti sn .............................................................................. 145
9.2.2. Phn tch khi qut v ngun vn. ....................................................................... 148
9.2.3. Phn tch bin ng thu nhp, chi ph, li nhun. ............................................... 150
9.2.4. Phn tch bin ng cc dng tin. ...................................................................... 153
9.2.5. Phn tch mi quan h cn i gia ti sn vi ngun vn. ................................ 155
9.3. PHN TCH MT S CH TIU TI CHNH....................................................................................... 157
9.3.1. Phn tch c cu n ngn hn. ............................................................................. 157
9.3.2. Phn tch cc t l thanh ton. ............................................................................. 159
9.3.3. Phn tch kh nng lun chuyn vn.................................................................... 161
9.3.4. Phn tch kh nng sinh li. ................................................................................. 163
9.3.5. Phn tch kh nng sinh li qua ch s DUPONT ............................................... 166
TM TT ......................................................................................................... 167
CU HI N TP........................................................................................... 168

CHNG X..................................................................................................... 170
NGUN TI TR CA DOANH NGHIP................................................ 170
10.1. TNG QUAN V NGUN TI TR CA DOANH NGHIP........................................................... 170
10.1.1. Phn loi cc ngun ti tr................................................................................ 170
10.1.2. Phng php la chn ngun ti tr. ................................................................ 171
Mc lc
198
10.2. CC NGUN TI TR NGN HN .................................................................................................. 171
10.2.1. Cc khon phi np, phi tr............................................................................. 171
10.2.2. Tn dng nh cung cp (tn dng thng mi). ................................................. 171
10.2.3. Cc ngun ti tr t vic vay ngn hn............................................................. 172
10.3, CC NGUN TI TR DI HN. ...................................................................................................... 173
10.3.1. Vay di hn......................................................................................................... 173
10.3.2. Tn dng thu mua.............................................................................................. 174
10.3.3. Pht hnh chng khon ..................................................................................... 176
10.3.4. u nhc im ca tng ngun vn. ................................................................. 178
TM TT ........................................................................................................ 178
CU HI N TP........................................................................................... 178

GI TR LI CU HI N TP........................................................... 182

TI LIU THAM KHO.............................................................................. 193

QUN TR TI CHNH
M s: 417QTC470

Chu trch nhim bn tho
TRUNG TM O TO BU CHNH VIN THNG 1

QTTC

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

QTTC

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

HC VIN CNG NGH BU CHNH VIN THNG

: Gi mua ban u ca TSC.

You might also like