PROJEKT FIZIKE

MAGNETIZMI

Fjalet kye rreth ktij kapitulli

Magnet Fushe magnetike Induksioni I fushes magnetike Rregulla e dores se djathte Forca e Amperit Forca e Lencit Induksioni elektromagnetik Fluksi magnetik Autoinduksioni Energjia e fushes magnetike

MAGNETI

far sht magneti ?

Magneti sht cop metali q ka forc t trheq substanca tjera. Hekuridhe eliku jan t prshtatshm pr t krijuar magnet. Magneti ka dy pole, polin verior dhe polin jugor. Kto pole t magnetit trhiqen ndrmjet veti, sikurse elektrodat (+ dhe -). Polet e njjta (veri dhe veri, jug dhe jug)refuzohen. Nse e vren se si reagojn dy shufra magneti, e ke leht t kuptosh polet e tyre.

MAGNETI
Nga emri magnetizmi ? Prpara mendonin q, gurt e magnetit kan fuqi magjike. Grekt e vjetr, kt forc trheqse e quajtn magnetizm sipas emrit t nj qytetit n Maqedoni, ku edhe gjenin gur magneti.

MAGNETI
far e dallon magnetizimin nga elektriciteti ? Dallimi kryesor sht q fuqia trheqse e dy objekteve magnetike nuk varret nga substanca q i ndan ata. Fuqia n mes dy objekteve t ngarkuar me elektricitet varret nga substanca pruese q gjendet mes tyre.

MAGNETI
ka ndodh nse e prgjysmojm nj magnet ? Kur t prgjysmojm magnetit fitojm dy copa tjera me veti magnetike t njjta si copa am. Pra t dy copat e fituara do t ken polin verior dhe polin jugor.

 far sht induksioni magnetik ? Nga gozhdt e elikta q e pshtjellin nj shufr magneti mund t fitohet nj zinxhir. Gozhdt do t mbahen bashk nga induksioni i magnetik. Po sa t bie nj gozhd nga zinxhiri do pasojn t bijn t tjerat dhe humbset zinxhiri i gozhdve.

MAGNETI
Si mund t bj nj magnet ? Magneti prbhet nga shum molekula magnetike t quajtura dypole. Para se t magnetizohet nj shufr ( apo cop) eliku magnetet e vegjl nuk jan t orientuara. Pr ta magnetizuar at shufr duhet q me nj magnet t ledhatohet ajo cop. Duke u ledhatuar siprfaqja, magnatt e vegjl fillojn t orientohen n nj kah poli verior dhe n kahun tjetr poli jugor. eliku e mban magnetizimin m gjat se hekuri.

Fusha magnetike
far sht fusha magnetike? Fushat magnetike jan t padukshme por shkenctart shpesh e shprehin me an t vizave pr t ilustruar fushat magnetike. Vizat zakonisht shenohen me shigjet q tegojn drejtimin e fushs.

Fusha magnetike
Vija e fushs magnetike t treguara nga pozicionimi i pluhurit t hekurit. Permiabiliteti i larte i thrrmijave t hekurit bn q fusha magnetike t jet m e lart n fund t vijave t fushs. Kjo bn q thrrmijat individuale t trhiqen fort me njra-tjetrn, duke formuar bashksi t zgjatura q t japin prshtypjen e vijave. Nuk pritet q kto vija t jen njsoj me vijat e fushs pr magnetin, sepsemagnetizimi i hekurit e ndryshon fushn.

Prdorimi i magnetit pr t hequr qelizat kanceroze

Shkenca mjeksore ka msuar deri tani disa mnyra t ndryshme pr t vrar qelizat kanceroze n trupin e njeriut. Por shum her kto metoda jan treguar shum jo-preisjoze, duke dmtuar organe t tjera t trupit, dhe duke dmtuar gjithashtu qeliza t shndetshme.

Prdorimi i magnetit pr t hequr qelizat kanceroze

Prandaj shkenca ka shtyr q t gjenden metoda t ndryshme pr t hequr qelizat kanceroze pa dmtuar shndetin e pacientit. Dhe duket sikur hulumtuesit ja kan arritur qllimit. Disa shkenctar nga Korea e Jugut kan gjetur nj mnyr pr t prdorur magnetat pr t hequr qelizat kanceroze. Ideja q kta shknctar kan prezantuar sht shum e thjesht: ata prezantuan n trup nanopjesza prej hekur oksidi. Hekur oksidi i bashkangjitet automatikisht antitrupave, t cilat m pas u bashkangjiten receptorve t qelizave t tumorit. Kur mbaron ky proces, krijohet nj fush magnetike, e cila lejon q nanopjeszat prbrenda qelizave t tumorit t bashkohen n nj tuf dhe t vet-shkatrrohen nprmjet procesit t apoptosjes. Si rezultat i ktij eksperimenti, m shum se gjysma e qelizave kanceroze n trup ishin shktrruar pa dmtuar ndonj qeliz t shndetshme. Deri tani, ekipi i shkenctarve Koreano-Jugor e k testuar kt eksperiment vetm me peshk t llojit zebr. I vetmi efekt q shkenctart vun re ishte rritja jonormale e bishtit t peshkut. Hulumtimet dhe eksperimentet vazhdojn akoma, dhe do t marr shum koh para se ky eksperiment t provohet n trupat e njerzve.

Perdorimi i fushs magnetike ne industri

Perdorimet: Ne forcimin e cimentos Ne makinat elektrike Ne industrine armeve Ne industrine e perpunimit te materialeve Ne industrine e prodhimit te pajisjeve elektronike Ne aparatet matese Tek transformatoret Perdorime te tjera

Ne forcimin e cimentos
Duke perdorur fushen magnetike ne ujin e cimentos Duke perdorur ujin normal per perftimin e cimentos

Grafiku i fortesise se cimentos

Shihet qarte se kur uji eshte I trajtuar me fushe magnetike kemi nje cmento me fortesi me te madhe se sa kur kemi perdorur uje normal. Nga eksperimentet e bera rezulton se fortesia e cimentos ne rastin e trajtimit te ujit me fushe magnetike rritet 10-20%. Kurse persa I perket rezistences ndaj grryerjes eshte 0-12% me e madhe Efekti I temperatures ne konstrukte qe eshte perdorur uji I trajtuar me fushe magnetike Efekti I temperatures ne kostrukte qe eshte perdorur uji normal

Ne makinat elektrike
Makinat elektrike perdoren gjeresisht ne industrine ne formen e motoreve elektrik, gjeneratoreve dhe makinave te rrymes se vazhduar. Ne pergjithsi perdoren per te kthyer energjine elektrike ne mekanike dhe anasjelltas.

Makinat e rrymes se vazhduar

Keto makina shfrytezojne veprimin e fushes magnetike te magneteve permanent mbi percjellsat me rryme. Ne rastet kur kemi te bejme me makina te permasave te medha magnetet permanent percjellsa me rryme konstante. Perdoren tek: Ventilatoret Trapanot Motorinot Lodrat e ndryshme

Makinat sinkron
Perdoren zakonisht ne formen e gjeneratoreve dhe jane te fuqive te ndryshme. Parimi I punes: rotori, I cili ka nje fushe magnetike konstante, duke kryer nje levizje relative kundrejt statorit indukton ne pershtjellat e statorit rryme alternative. Perdoret me shumice si gjenerator njefazor dhe trefazor.

Makina asinkron
Keto modele makinash elektrike perdoren ne transpondiere te ndryshem, ne pompat te fuqive te ndryshme, ne ventilatore me fuqi qe variojne nga disa vat ne disa kilovat. Parimi I punes bazohet ne fushen rrotulluese qe krijon sistemi trefazor I rrymave. Jane makinat me te perdorshme ne industri.

Ne industrine e armeve
Bomba elektromagnetike prodhon nje impuls shume te fuqishem magnetik I cili bllokon cdo sistem elektromagnetik duke perfshire dhe crregullime mendore.

Ne industrine e perpunimit te metaleve

Perdoren furra me induksion te cilat bejne te mundur nxehjen dhe perpunimin e metaleve. Fusha magnetike ve ne levizje elektronet dhe ne kete menyre metali do te nxehet

Ne industrine e prodhimit te pajisjeve elektronike

Perdoret ne shume qarqe elektronike si pjese e qarqeve perforcues, si memorizues informacioni (HDD shirita magnetik, CD DVD etj.) . Fusha magnetike ketu perdoret ne sistemet e trasmetimit te valeve si psh ne radio, tv etj.

Ne aparatet mates
Fushen magnetike tek aparatet mates e takojme tek tipet si: Magneto-elektriku, elektrodinamiku dhe elektromagnetiku. Ket aparate perdoren per te matur tensionin,rrymen dhe fuqine. Parimi I punes bazohet ne veprimin e fushes magnetike mbi percjellsin me rryme. Perdoren per te bere matje te ndryshme ne fushen e industrise te cilat ne shumicen e rasteve jane te domosdoshme.

Tek transformatoret
Transformatoret perdoren se tepermi si elemente te sistemit energjitik per te bere te mundur transmetimin e energjise ne largesi te medha duke zvogeluar humbjet. Ka si parim ligjin e induksionit elektromagnetik. Ka perdorim dhe ne fushen elektronike.

Perdorime te tjera
Perdorime te tjera te fushes magnetike jane: Ne mjeksi Ne telekomunikacion Ne matjen e masave te protoneve, elektroneve apo edhe grimcave te tjera (masspektrometri).

Industria e transportit

Tranvaj Trenat elektrik Teleferiket Makinat hibrid Trenat magnetik,etj.

Muzike
Fusha magnetike perdoret dhe ne industrine e muzikes psh: Bokset Veglat elektromagnetike Mikrofonet Kufjet wireless CD, DVD dhe kasetat, etj.

Orientimi me radar dhe busull

Orientimi i mjeteve lundruese Orientimi i mjeteve fluturuese

Keto perdorin fushen magnetike te tokes dhe sinjalin magnetik te radarit.