Detyra Rrezatimi termik

Detyra 1:Sa energji rrezaton nje trup absolut i zi prej njesis se siperfaqes ne njesi te kohes
ne temperature t=127°C ?
Zgjidhje:

σ=5.67∙10-8 T=t+273=(127+273)K T=400K

E=5.67∙10-8 (4∙102K)4=5.67∙10-8 ∙256.4∙108K4

E=1451.5

Detyra2: Temperatura organizmit te njeriut eshte t=37°C. Nese njeriu rrezaton si trup
apsolut I zi, ciles gjatesi valore I korrespodon maksimumi I atij rrezatimi:
Zgjidhje:.

Ligji i Vinit: λmax∙T=b b=2.9∙10-3m∙K T=t+37°C=273+37=310K

λmax= λmax= =9.32∙10-6m

Detyra3: Per sa duhet zmadhuar temperatura e trupit apsolit te zi per tu zhvendosur

maksimumi I aftesise se tij emetuese prej gjatesise valore λ=700nm deri ne λ2=400nm.

Zgjidhje: λmax= T= ΔT=T2-T1 = - =b( )=b

λ1=700nm=7∙10-7m

ΔT=2.89∙10-3m∙K ΔT=2.89∙10¯³ =3000k

λ2=400nm=4∙10-7m
Detyra4: Studimet e spektrot emitues te Diellit tregojne se maksimumi i e ergjise se
emetuar bie ne gjatesine valore λmax=500nm. Duke sopuzuar se Dielli rrezaton nje trup
apsolut te zi. Te percaktohet aftesia emetuese e trupit (Diellit).

Zgjidhje: E= σ t4 T=

E=σ( ) =5.65∙10¯⁸ ( )

E=5.67∙10-8 ( ) =5.67∙10-8 (5.78∙103K)4

E=5.67∙10-8 ∙1116.1∙1012K4=6328.4∙104

Detyra5: Furra elektrike e skuqur rrezaton nxehtesi, e cila mund te llogaritet sipas ligjeve
te rrezatimit te trupit te zi. Nese nga nje vrime e stufes me siperfaqe 6.1cm2 per qdo
sekond rrezatohet nxehtesia prej 34.66 . Te gjendet temperatura e stufes.

Zgjidhja: Energjia e rrezatuar ne njesi te siperfaqes eshte: P=34.66

σ=5.67∙10-8 S=6.1cm2=6.1∙10-4m2 E= = 34.66

P= σt4∙S
T4= T= √

T= √ =√

T= √ =√ =1000K
Detyra6: Te llogaritet fuqia e rrezatimit nga dritarja e nje furre me siperfaqe 5cm2 ne
temperatur 1600°C. Dritarja te merret si trup i zi.
Zgjidhje:
S=5cm2=5.10-4 t=1600°C T=1600°C+273⇒ T=1873K

SE=σT4S ⇒ P=σT4S P→ Fuqia e Rrezatimit

P= ⇒ E= p∙t ⇒ P =5.67∙10-8 (1873K)4∙5∙10-4m2

P=28.8∙10-12 (1.873∙103K)4 P=28.6∙10-12 ∙12.3∙1012K4=348.7W

Detyra7: Nese trupi apsolut i zi rrezaton me se shumti energji ne gjatesi valore

λmax=5.8∙10-6m. Sa eshte siperfaqja e atij trupi nese fuqia rrezatuese eshte 400W.
Zgjidhje:
σ=5.67∙10-8 b=2.89∙10-3m K

Fuqia e Rrezatimit eshte:

P=σT4S λmaxT=b ⇒ T=
P=σT4S ⇒ S= =
( )

S= =
( )

S= = m2
⁸

S=0.114m2
Detyra8: Sfera me temperatur 200°C dhe siperfaqe 2∙10-4m2 rrezaton si trup apsolit I zi.
Sa energji sfera rrezaton per 60sec nese temperatura nuk ndryshon gjate rrezatimit.

Zgjidhje: t=200°C ⇒ T=200+273=473K S=2∙10-4m2 t = 60s

P= ⇒ E’=P∙t = σT4St ⇒ E’=5.67∙10-8 (473K)4 ∙2∙10-4m2∙60s

E’=5.67∙10-8 5∙1010K4∙2∙10-4m2∙60s ⇒ E=3402∙10-12∙1010Λ∙S=3402∙10-2 s

E’=34.02 J

Detyra9: Sa energji rrezaton Dielli per qdo sekond nese temperatura ne siperfaqe te tij
eshte T=6000K kurse diametri d=1.2∙106km.
Zgjidhje:
Siperfaqja e sferes me rreze rllogaritet sipas shprehjes: S=4πr2

T=6∙103K d=1.2∙10⁶Km=1.6∙109m t=1s

P=?
P=σT4S ⇒ P=σT4∙4πr² ⇒ P=5.67∙10-8 (6∙103K)4∙4∙3.14∙(0.6∙109m)2

P=5.67∙10-8 1296∙1012K4 4.52∙1018m2 ⇒ P=5.67∙10-8W∙1.3∙1015∙4.52∙1018

P=33.3∙10-8∙1033W = 33.3∙1025W

Deryra10: Dy sfera kane te njejten rreze. Sfera e pare eshte ne t1=0°C, ndersa e dyta ne
t2=273K. Raporti I fuqise rrezatuese te sferave eshte? (nese sferat I konsiderojme si trupa
apsolit te zi)
Zgjidhje: =? r =r

t =0°C ⇒ T =t+273 ⇒ T =273K ; t =273°C T =273+273K ⇒ T =546K

S=4πr2 P=σT4S

= = =( ) =( ) = =
Detyra11: Temperatura absolute e trupit te zi rritet 2 here. Per kete arsye λmax=600nm.
Llogaritni temperaturen fillestare dhe perfundimtare te trupit?
Zgjidhje:
b=2.89∙10-3mK T -Fillestar T -Perfundimtar T =2T

∆λmax=λmax1-λmax2 ⇒ ∆λmax=6∙10-7m

Ligji i Vinit: λmaxT=b ⇒ λmax= ⇒ ∆λmax= - = - = =

T = = =0.24∙10 ³∙107K=0.24∙104K

T1=0.24∙104K = 2400K

T2=2T1=2.2400K = 4800K

Detyra12: Te gjendet energjia qe rrezaton gjate nje sekonde trupi absolut I zi nga
siperfaqja 3cm2. Ne temperaturen ne te cilen gjendet maksimumi I energjise rrezatuese
eshte per gjatesine valore λ=7∙10-7.
Zgjidhje:
S=3∙10-4m2 t =1s λ=7∙10-7m λ= ⇒ T=
P=SσT4=Sσ( ) ⇒ P=17∙10-12 (0.412∙104K)4 ⇒ P=17∙10-12 ∙0.029∙1016K4

P=0.493∙104W=4.93∙103W=49.3KE ⇒ P=49.3KW

E’=Pt=49.3∙103 ∙1s ⇒ E’=49.3∙103J

Efekti Fotoelektrik
Detyra1: Te percaktohet gjatesia valore maksimale e valeve te drites te cilat shkaktokne efektin
fotoelektrik ne metalet platin dhe cezium?
Zgjidhje:
hυ = A+ hυK = A ⇒ h =A ⇒ λK =

⁶
a) Per platin kemi: A=6,27e V λK = = =

λK=1.88∙10 ²⁶∙10 ¹ =1,88∙10 m=188∙10 m λK=188nm

b) Per cesium puna e daljes eshte (Acs=1.81e V)

λK = = = 686 nm

Detyra2: Te percaktohet shpejtedia maksimale e elektroneve qe dalin nga siperfaqja e natriumit,

kur ai ndriqohet me drite me gjatesi valore λ=400nm. Puna e daljes se natriumit eshte A=2.35eV.

2
Zgjidhje: hυ=A+ m m=9.1∙10-31kg

= A+ m 2
⇒ –A= ⇒ m 2
=2( )=2( )

2
= ⇒ =√ =√

⁶
=√ =√ =√
⁸ ⁸ ⁸

=√ ⁸ =√

=√ √( ⁶ ) =0.518∙106 = 5.18∙105
Detyra3: Mbi pllaken prej platine bien rrezet ultravjollce. Tensioni frenues I cili pengon efektin
fotoelektrik ne kete rast eshte U1=7.3V. Nese pllaka prej platine zevendesohet me nje pllake prej
materiali tjeter tensioni frenues ne kete rast eshte U2=6V. Te llogaritet puna e daljes se
elektroneve nga kjo pllake nese puna e daljes se platinit eshte A1=6.3eV.

Zgjidhjje: U1=3.7V A1=6.3e V U2=6V A2=?

hυ=A+EK ⇒ EK=e∙U hυ=A+Eu ⇒ hυ=A1+eU1 ⇒ hυ=A2+eU2

A2+eU2=A1+eU1 ⇒ A2=A1+eU1-eU2

A2=A1-e(U2-U1) ⇒ A2=6.3e V –(6-3.7V)e

A2=6.3e V -2.3e V =4e V ⇒ A2=4e V

Detyra4: Drita ultravjollce me gjatesi valore λ1=300nm, bie ne fotoqeli dhe nga ajo nxjerrim
Elektrone me shpejtedi =106 m/s . Me qfare gjatesie valore duhet te ndriqohet fotoqelia ne
menyre qe energjia kinetike e elktroneve te nxjerra te jete EK=4∙10-19J.

Zgjidhje: λ = 300nm = 3∙10-7m , = 106 EK = 4∙10-19J m = 9.1∙10-31kg

C = 3∙108 h = 6.626∙10-34 J∙s

hυ1= m 2
+A ⇒ m 2
+A ⇒ hυ = EK+A ⇒ = EK+A

A= - ⇒ = EK+ -

λ( )= hc ⇒ λ=

⁸
λ=

λ=

λ= ⇒ λ=3.271∙10 m = 327nm
Detyra5: Ne gypin elektronik elektronet nxitohen nepermjet ndryshimit te potencialeve prej
20KV. Sa eshte gjatesia valore me e vogel e rrezeve rentgen qe I emeton ekrani.

Zgjidhje: U=20∙103V h=6.63∙10-34J∙s c=3.108

A=EK ⇒ = e∙U ⇒ λ=

⁸ ⁶
λ= = ⇒ λ=6.2∙10-11m ose λ=0.062∙10-9m=0.062nm

Detyra6: Elektronet e hedhura nga platina nepermjet fotoefektit I ndal potenciali prej 0.8V.
Percakto gjatesine valore te tufes e cila ka shkaktuar fotoefektin. Puna e daljes per platin eshte
A=5.30V.
Zgjidhje: U=0.8V hc=1240eVnm

EK=eU
hυ=A+EK⇒ =A+Eu ⇒ λ(A+eU)=hc ⇒ λ=

⁸ ⁶ ⁶
λ= = ⇒λ =

λ= 2.04∙10 m

λ= =204nm

Detyra7: Burimi monokromatik me fuqi 100W emeton drite te gjelbert me gjatesi valore 500nm.
Sa fotone ne sekond dalin nga burimi.
Zgjidhje:
E= Fuqia P= A=P∙t n – numri i fotoneve te cilat dalin nga burimi.

n∙E=A ⇒ n =P∙t nhc=λPt

n= = = =
⁶ ⁶
20
n =2.5∙10 fotone
Detyra8: Gjatesia valore kufitare e drites ne te cilen verehet efekti fotoelektrik per litiumin eshte
517nm. Sa eshte puna e daljes per litiumin?
Zgjidhje: hυ = A+ ⇒ = mυ2+A

2
Per gjatesine kufitare te drites mirret EK = 0 m =0

A= = A=3.8∙10 ¹ J : 1.6∙10-19=2.4eV

Alitium=2.4eV

Efekti Kompton

Detyra1: Gjatesia valore e fotonit renes gjate shperhapjes eshte λ=10-2nm, kurse
ndryshimi I gjatesise valore te rrezeve te shperhapura rentgenore ∆λ=2.4∙10-3nm. Te
llogaritet kendi I shperhapjes dhe energjia e elektronit te larguar.
Zgjidhje:
∆λ= (1-cosθ)
∆λ= Λ(1-cosθ) ⇒ 1-cosθ= / (-1)
-1+cosθ=-
cosθ=1- =1-1=0
cosθ=1- =1-1=0
cosθ=0 ∆λ=λ’-λ
θ= λ’=λ+ ∆λ
Ee – Energjia e elektronit
Ee=hυ-hυ’= - =hc( )
Ee=hc =hc

Ee = =
Ee = =
 ⁸
Ee = =3.84∙10 ¹ J
Ee=24KeV

tgΦ= = =

tgΦ= = 0.8
Φ=arctg0.8=38.60°

θ C
A
Φ

Detyra2: Rrezet X me gjatesi valore 0.08nm shperhapen ne nje kristal. Percakto gjatesine
valore te rrezeve X te shperhapura nen kendin π dhe .
Zgjidhje:
λ0=0.08nm=8∙10 ¹¹m Λ=2.4∙10 ¹²m
2
λ=λ0+2 Λsin Λ=0.24∙10 ¹¹m
λ=8∙10 ¹¹m+2∙0.24∙10 ¹¹sin2
λ=8∙10 ¹¹m+0.48∙10 ¹¹m∙0.5
λ=(8+0.24)∙10 ¹¹m=8.24∙10 ¹¹m

Detyra3: Gjate shperhapjes komptoniane te fotonit nga elektroni, gjatesia valore

ndryshohet por 0.018.10-10m. Te percaktohet kendi I shperhapjes se fotonit.
Zgjidhje:
∆λ= (1-cosθ) Λ=
∆λ=λ’-λ λ’ – gjatesia valore e fotonit te shperhapur
nga elektroni
∆λ=Λ(1-cosθ) λ – gjatesia valore e fotonit
=1-cosθ ∆λ=0.0184∙10-10m
cosθ=1- ∆λ=1.84∙10-12m
cosθ=1- =1-0.766=0.234
θ=arc cos0.234=76.46=76°.28’
Detyra4: Rrezet rentgen me gjatesi valore λ=6.28∙10-11m shperhapen nga pllaka (efekti
kompton). Te percaktohet gjatesia e valeve te fotoneve te shperhapura ne kendin θ=48°.
Zgjidhje:
λ’-λ= (1-cosθ) Λ=2.4∙10-12m
λ’=λ+Λ(1-cosθ) cos48°=0.67
λ’=6.28∙10-11m+0.24∙10-11m(1-0.67)
λ’=6.28∙10-11m+0.079∙10-11m
λ=6.359∙10-11m

Detyra5: Spektri I emetimit tek atomi I hidrogjenit analozohet ne intervalin prej 100nm
deri ne 400nm. Cilat nja gjenden ne kete interval?
Zgjidhje:
∆E= =Rhc( - )
λ= R-konstantja e Ridbergut
R=1.097∙107m-1

m=9.11∙10-8m
∙10-9m=91.1nm
Seria e Lejmanit
m=1 n=2
m=1 n=3
λ=
n=2 λ ∙91.1nm
λ ∙91.1nm=121.5nm
λ= ∙91.1nm= =102.5nm
Seria e Balmerit m=2 n=3,4,5,6
n=3 λ=91.1nm =91.1nm =656.1nm
n=4 λ=469nm
n=5 λ=433.9nm
n=6 λ=410nm
n=7 λ=396.9nm
Detyra6: Gjeni gjatesine valore gjate kalimir te elektronit nga niveli energjetik n=3 ne
m=2.
Zgjidhje:

λ= =91.1nm∙
λ=656.1nm λ=91.1nm∙

Detyra7: Llogaritni gjatesine valore te elektronit me energji kinetike 100eV.

Zgjidhje:
λ= p=√
λ= = Per elektronin:
√
λ= = mc2=511 KeV
√ √
λ=√ = = 122.7∙10-3nm hc=1240 nmeV
λ=0.1227 nm

Detyra8: Njesoni gjatesine e vales se De Brolit per neutronin termik me energji 0.05eV,
duke dijtur se per neutronin energjia e qetesis eshte E0=m0c2=939.5MeV.
Zgjidhje:
λ= = =
√
λ=
√
λ= = =
√
λ=0.128nm

Detyra9: Njehsoni energjine kinetike te protonit me gjatesi valore λ=10-15m, kurse per
protonin kemi energjine E0=938MeV.
Zgjidhje:
p= ⇒ p∙c=
pc= = =1240MeV
⁶
E=√
E=√ =√
E=√ =√ MeV
E=1554.8 MeV
Ek=E-E0=(154.8-938)MeV = 616.8 MeV
Detyra10: Ne gypin rentgen anoda gjendet ne distance d=3cm nga katoda e skuqur, kurse
midis tyre kemi tensionin 50.000V. Te percaktohet:
a) Energjia kinetike e elektronit gjate ndeshjes ne anod.
b) Nxitimi I elektroneve ne rruge midis elektroneve.

Zgjidhje:
EK=eU=1.6∙10-19c∙5∙104 =8∙10-15 J
Ek =
N2=2as
2EK=m2as ⇒ a=

a= =

a= = 2.93∙10 ¹ ∙1032
a=2.93∙1017

Radioaktiviteti

Detyra1: Sa atome te poloniumit zberthehen ne qoftese dezintegrojne 106 atome per nje
dite. Koha e gjysmerzberthimit eshte T=138.
Zgjidhje:
∆N=λN∙∆t ⇒ λ=
∆N= ∙106∙1 dite
∆N=5025

Detyra2: Per sa kohe do te zberthehen 60% te nje sasie radoni (T=3.2 dite).
Zgjidhje:

Ligji I zberthimit radioaktiv

N=N₀∙e-λt
= e-λt ln= =-λt∙
₀ ₀
ln =-λt ⇒ ln =λt
₀ ₀
t= ∙ln ⇒ λ=
₀
=
N=(1-0.60)N₀=0.40N₀
 ₀
t= ∙ln
₀
ln2.5=0.91
t= = =5.02 dite

Detyra3: Konstantja e zberthimit radioaktiv eshte λ=1.44∙10-3 . Pas sa kohe do te

zberthehet 75% e numrit te mparshem te atomeve.
Zgjidhje:
N=N =0.25N₀
N=N₀e -λt

N=N =N₀e-λt
0.25=e-λt
Ln0.25=-λt
T= = ∙10³h
t=0.962∙10³h=962,7=40 dite

Detyra4: Izotopi radioaktiv I natriumit Na e ka kohen e gjysmezberthimit T=15h.

a) Percaktoni konstanten e zberthimit radioaktiv
b) Sa eshte aktiviteti I nje mikrogrami te natriumit
c) Llogaritni sasine e mbetur nga 1µg pas kohes t=21.65h

Zgjidhje:
a) λ= =
λ= = 1.28∙10

b) Aktiviteti: A=λ∙N m=1kg=10-6g=10-9kg

N= ∙NA μNA=24∙10-3
N= ∙6.023∙1023

N= = 2.5∙1018
A=1.28∙10 ∙2.5∙1018 = 3.213∙1013

c) N=N0
= =
 = = e-1 ⇒ = 0.367
= 0.367
Pas 21.65h kane mbetur 36.8% te atomeve te -------- te natriumit 24.
Perkatesisht: 0.367∙10-9 kg

Detyra5: Percaktoni aktivitetin e m=1mg te radomit Ru nese eshte dhene koha e

gjysmesberthimit T=3.8 dite
Zgjidhje:
λ= = = 2.11∙10-6
N= =
N=2.71∙1024 atome
A=λ∙N=2.11∙10-6 ∙2.71∙1024 atome
A=5.72∙1018

Detyra6: Aktiviteti i preparatit te uranit U eshte 2.5∙1040 kurse masa e

preparatit eshte 2g. Sa eshte koha e gjysmezberthimit?
Zgjidhje:
A=λ∙N
N= =
N= = = 3.17∙1049
A= N
T= =
45
T=0.8∙10 s