Arus terus

Arus terus (DC, juga AT) merujuk kepada

dihasilkan daripada pelbagai sumber seperti
komutator. Di dalam arus terus, cas elektrik
ulang-alik (AC).
Arus terus juga boleh diperolehi daripada bekalan arus ulang
atau rektifier yang membenarkan arus mengalir sehala sahaja. Arus terus juga boleh ditukar
kembali ke arus ulang-alik dengan menggunakat inverter ataupun set motor
Sistem penghantaran elektrik pertama (dibangunkan oleh
menggunakan arus terus. Oleh kerana kelebihan arus ulang
dalam penukaran voltan serta penghantaran, hampir kesemua sistem penghantaran elektrik
menggunakan arus ulang-alik. Bagi aplikasi yan memerlukan arus terus, seperti sistem kereta api
elektrik yang menggunakan rel ketiga, arus ulang
ditukarkan ke arus terus dengan menggunakan
Arus terus digunakan untuk mengecas bateri, serta pada hampir kesemua sistem elektronik
seperti pada sistem bekalan kuasa. Kuasa elektrik arus terus pada kuantiti yang besar digunakan
dalam penghasilan aluminium daripad bijihnya serta proses
penghantaran arus terus voltan tinggi (HVDC) digunakan dalam pe
elektrik merentasi jarak yang sangat jauh ataupun untuk menghubungkan antara dua grid arus
ulang-alik yang berjiran.
) merujuk kepada arus elektrik yang mengalir sehala. Arus terus
dihasilkan daripada pelbagai sumber seperti bateri, termogandingan, sel suria serta
cas elektrik mengalir pada arah yang tetap, berbeza dengan
Jenis-jenis arus terus.
Arus terus juga boleh diperolehi daripada bekalan arus ulang-alik dengan menggunakan
yang membenarkan arus mengalir sehala sahaja. Arus terus juga boleh ditukar
alik dengan menggunakat inverter ataupun set motor-penjana.
Sistem penghantaran elektrik pertama (dibangunkan oleh Thomas Edison pada lewat abad ke
menggunakan arus terus. Oleh kerana kelebihan arus ulang-alik lebih baik berbanding arus terus
dalam penukaran voltan serta penghantaran, hampir kesemua sistem penghantaran elektrik
alik. Bagi aplikasi yan memerlukan arus terus, seperti sistem kereta api
elektrik yang menggunakan rel ketiga, arus ulang-alik dihantar ke pencawang, yang seterusnya
ditukarkan ke arus terus dengan menggunakan rectifier.
nakan untuk mengecas bateri, serta pada hampir kesemua sistem elektronik
seperti pada sistem bekalan kuasa. Kuasa elektrik arus terus pada kuantiti yang besar digunakan
daripad bijihnya serta proses elektrokimia yang lain. Sistem
penghantaran arus terus voltan tinggi (HVDC) digunakan dalam penghantaran pukal bekalan
elektrik merentasi jarak yang sangat jauh ataupun untuk menghubungkan antara dua grid arus
yang mengalir sehala. Arus terus
serta dinamo jenis
mengalir pada arah yang tetap, berbeza dengan arus
alik dengan menggunakan diod
yang membenarkan arus mengalir sehala sahaja. Arus terus juga boleh ditukar
penjana.
pada lewat abad ke-19)
alik lebih baik berbanding arus terus
dalam penukaran voltan serta penghantaran, hampir kesemua sistem penghantaran elektrik
alik. Bagi aplikasi yan memerlukan arus terus, seperti sistem kereta api
alik dihantar ke pencawang, yang seterusnya
nakan untuk mengecas bateri, serta pada hampir kesemua sistem elektronik
seperti pada sistem bekalan kuasa. Kuasa elektrik arus terus pada kuantiti yang besar digunakan
yang lain. Sistem
nghantaran pukal bekalan
elektrik merentasi jarak yang sangat jauh ataupun untuk menghubungkan antara dua grid arus
Arus ulang-alik (AC, juga AU) merupakan satu bentuk arus elektrik yang arah alirannya
berulang-alik, tidak seperti arus terus (DC atau AT), yang mana arah alirannya adalah tetap.
Bentuk gelombang yang lazim bagi arus AC adalah dalam bentuk gelombang sinus,
memandangkan ia menghasilkan satu bentuk penghantaran elektrik yang paling cekap. Walau
bagaimanapun di sesetengah aplikasi pula bentuk gelombang yang berbeza digunakan, seperti
bentuk gelombang segitiga ataupun gelombang segiempat sama.
Secara umumnya, AC merujuk kepada bentuk tenaga elektrik yang dihantar ke rumah dan premis
perniagaan. Walau bagaimanapun, isyarat audio dan radio yang dibawa oleh wayar elektrik juga
merupakan contoh arus ulang-alik. Dalam aplikasi tersebut, matlamat utama ialah memperoleh
semula maklumat yang dikodkan (atau dimodulasi) ke isyarat AC.
Penghantaran dan pengagihan
Talian penghantaran elektrik bervoltan tinggi mengangkut bekalan elektrik dari stesen janakuasa
merentasi jarak yang jauh dengan menggunakan arus ulang-alik.
Voltan AC boleh dinaikkan atau diturunkan dengan menggunakan transformer. Penggunaan
voltan tinggi membawa kepada penghantaran tenaga yang lebih cekap berikutan kurangnya
kehilangan kuasa pada pengalir akibat haba yang boleh dikira melalui formula , di
mana P mewakili kuasa yang hilang, I mewakili arus yang dibawa dan R mewakili rintangan
pengalir. Melalui formula ini, penghantaran bekalan elektrik menggunakan voltan tinggi dan arus
rendah adalah lebih cekap daripada penghantaran voltan rendah arus tinggi.
Walau bagaimanapun, kelemahan utama penggunaan voltan tinggi ialah ia memerlukan lebih
penebat serta lebih sukar untuk dikendalikan dengan selamat. Dengan yang demikian, bekalan
elektrik voltan tinggi yang dihasilkan oleh stesen penjana elektrik akan dinaikkan oleh
transformer injak naik bagi tujuan penghantaran, dan seterusnya diturunkan secara beransur-
ansur apabila menghanpiri premis kediaman dan komersial. Voltan pengguna mungkin berbeza
mengikut negara serta saiz beban, tetapi biasanya dalam lingkungan 100-240 V. Bagi tujuan
penghantaran pukal secara besar-besaran merentasi jarak jauh pula, sistem penghantaran arus
terus voltan tinggi (HVDC) digunakan. HVDC tidak digunakan pada sistem grid kebangsaan
kerana kurang ekonomik, memandangkan kos penukaran dari AC ke DC dan seterusnya ke AC
adalah mahal.
Sistem bekalan elektrik tiga fasa
stator berasingan pada penjana elektrik
Jika kuantiti beban pada setiap fasa adalah seimbang, tiada arus yang mengalir pada
neutral; jika tidak seimbang, wayar neutral berfungsi untuk mengalirkan arus elektrik bagi
menyeimbangkan beban antara setiap fasa.
Bekalan tiga fasa pada pengguna lazimnya menggunakan sistem 4 wayar. Bagi kebanyakan
pengguna biasa, hanya satu fasa sahaja
wayar (wayar hidup (fasa) dan wayar neutral).
Frekuensi bekalan AC
Frekuensi bagi sistem bekalan elektrik adalah berbeza mengikut
bekalan elektrik dijana pada frekuensi sama ada 50 atau 60
bekalan elektrik sesalur dunia. Sesetengah negara mempunyai campuran sistem bekalan 50
dan 60 Hz, terutamanya Jepun.
Frekuensi rendah memudahkan rekaan motor elektrik berkelajuan rendah seperti pada sistem
kereta api elektrik, tetapi ia turut menghasilkan kelipan yang k
lampu pendarflour. Bekalan elektrik 16
elektrik di Eropah, seperti di Austria
frekuensi rendah juga memberi kelebihan seperti kehilangan galangan yang rendah, yang
berkadaran dengan frekuensi. Stesen janakuasa hidroelektrik Air terjun Niagara asalnya dibina
bagi menghasilkan frekuensi 25 Hz sebagai kompromi antar
tarikan serta motor aruhan berat, sementara masih membenarkan lampu pijar untuk berolerasi
(walaupun masih ada kelipan yang ketara); kebanyakan pengguna domestik dan komersial bagi
sistem 25 Hz telah beralih ke sistem 60 Hz me
pelanggan industri 25 Hz masih wujud pada awal abad ke
Matematik voltan AC
Gelombang sinus, pada satu kitaran penuh (360). Garisan putus
dua (RMS) pada lebih kurang 0.707
adalah sangat lazim. Melalui sistem ini, terdapat tiga gelung
penjana elektrik yang dipisahkan oleh sudut 120 antara satu sama lain.
ada setiap fasa adalah seimbang, tiada arus yang mengalir pada
; jika tidak seimbang, wayar neutral berfungsi untuk mengalirkan arus elektrik bagi
antara setiap fasa.
Bekalan tiga fasa pada pengguna lazimnya menggunakan sistem 4 wayar. Bagi kebanyakan
sahaja digunakan, lazimnya melalui sistem fasa tunggal dua
wayar (wayar hidup (fasa) dan wayar neutral).
bagi sistem bekalan elektrik adalah berbeza mengikut negara; kebanyakan sistem
bekalan elektrik dijana pada frekuensi sama ada 50 atau 60 Hz. Sila rujuk rencana
. Sesetengah negara mempunyai campuran sistem bekalan 50
Frekuensi rendah memudahkan rekaan motor elektrik berkelajuan rendah seperti pada sistem
kereta api elektrik, tetapi ia turut menghasilkan kelipan yang ketara pada mentol lampu dan
lampu pendarflour. Bekalan elektrik 16 Hz masih digunakan di sesetengah sistem kereta api
Austria, Jerman, Norway, Sweden dan Switzerland. Penggunaan
frekuensi rendah juga memberi kelebihan seperti kehilangan galangan yang rendah, yang
berkadaran dengan frekuensi. Stesen janakuasa hidroelektrik Air terjun Niagara asalnya dibina
bagi menghasilkan frekuensi 25 Hz sebagai kompromi antara frekuensi rendah bagi motor
tarikan serta motor aruhan berat, sementara masih membenarkan lampu pijar untuk berolerasi
(walaupun masih ada kelipan yang ketara); kebanyakan pengguna domestik dan komersial bagi
sistem 25 Hz telah beralih ke sistem 60 Hz menjelang lewat 1950an, walaupun beberapa
pelanggan industri 25 Hz masih wujud pada awal abad ke-21.
Gelombang sinus, pada satu kitaran penuh (360). Garisan putus-putus mewakili nilai punca min kuasa
ah sangat lazim. Melalui sistem ini, terdapat tiga gelung
yang dipisahkan oleh sudut 120 antara satu sama lain.
ada setiap fasa adalah seimbang, tiada arus yang mengalir pada wayar
; jika tidak seimbang, wayar neutral berfungsi untuk mengalirkan arus elektrik bagi
Bekalan tiga fasa pada pengguna lazimnya menggunakan sistem 4 wayar. Bagi kebanyakan
digunakan, lazimnya melalui sistem fasa tunggal dua
negara; kebanyakan sistem
Hz. Sila rujuk rencana Sistem
. Sesetengah negara mempunyai campuran sistem bekalan 50 Hz
Frekuensi rendah memudahkan rekaan motor elektrik berkelajuan rendah seperti pada sistem
etara pada mentol lampu dan
Hz masih digunakan di sesetengah sistem kereta api
. Penggunaan
frekuensi rendah juga memberi kelebihan seperti kehilangan galangan yang rendah, yang
berkadaran dengan frekuensi. Stesen janakuasa hidroelektrik Air terjun Niagara asalnya dibina
a frekuensi rendah bagi motor
tarikan serta motor aruhan berat, sementara masih membenarkan lampu pijar untuk berolerasi
(walaupun masih ada kelipan yang ketara); kebanyakan pengguna domestik dan komersial bagi
njelang lewat 1950an, walaupun beberapa
punca min kuasa
Arus ulang-alik adalah disusuli (atau berpunca) daripada voltan ulang
ditakrifkan secara matematik sebagai fungsi mengikut masa melalui persamaan berikut:
di mana
ialah voltan puncak (unit:
ialah frekuensi sudut (unit:
o Frekuensi sudut adalah berkaitan dengan frekuensi fizikal,
kitaran sesaat (unit =
adalah masa (unit: saat).
Nilai voltan AC puncak ke puncak ditakrifkan sebagai perbezaan antara puncak positif dan
puncak negatif. Memandangkan nilai maksimum bagi
1, voltan AC berayun antara
ditulis sebagai atau , adalah
Kuasa dan punca min kuasa dua
Hubungan antara voltan dan kuasa ialah
di mana
Dengan tidak menggunakan kuasa ketara
purata mengikut masa (di mana nilai purata dihasilkan pada mana
kitaran). Oleh itu, voltan AC sering dinyatakan sebagai satu nilai
ditulis sebagai atau
alik adalah disusuli (atau berpunca) daripada voltan ulang-alik. Voltan AC
matematik sebagai fungsi mengikut masa melalui persamaan berikut:
,
ialah voltan puncak (unit: volt),
ialah frekuensi sudut (unit: radian sesaat)
Frekuensi sudut adalah berkaitan dengan frekuensi fizikal, , yang mewakili bilangan
kitaran sesaat (unit = hertz), melalui persamaan .
Nilai voltan AC puncak ke puncak ditakrifkan sebagai perbezaan antara puncak positif dan
puncak negatif. Memandangkan nilai maksimum bagi ialah +1 dan nilai minimum ialah
dan . Nilai puncak ke puncak, biasanya
, adalah
Kuasa dan punca min kuasa dua
Hubungan antara voltan dan kuasa ialah
di mana mewakili rintangan beban.
menggunakan kuasa ketara , adalah lebih praktikal jika menggunakan kuasa
purata mengikut masa (di mana nilai purata dihasilkan pada mana-mana bilangan integer
kitaran). Oleh itu, voltan AC sering dinyatakan sebagai satu nilai punca min kuasa dua
, kerana
alik. Voltan AC v boleh
matematik sebagai fungsi mengikut masa melalui persamaan berikut:
, yang mewakili bilangan
Nilai voltan AC puncak ke puncak ditakrifkan sebagai perbezaan antara puncak positif dan
+1 dan nilai minimum ialah
. Nilai puncak ke puncak, biasanya
.
, adalah lebih praktikal jika menggunakan kuasa
mana bilangan integer
punca min kuasa dua (RMS),
Bagi voltan sinusodial:
Faktor dikenali sebagai faktor p
Bagi gelombang segitiga dengan nilai tengah adalah sifar:
Bagi gelombang segiempat dengan nilai tengah adalah sifar:
Contoh
Untuk menggambarkan konsep tersebut, katakan
di kebanyakan negara di dunia. Ia dipanggil sedemikian kerana nilai
ialah 230 V. Ini bermakna kuasa purata meng
kuasa yang dihantar oleh bekalan elektrik DC 230 volt. Untuk menentukan voltan puncak
(amplitud), kita boleh mengubahsuai persamaan menjadi:
Untuk voltan 230 V AC, nilai voltan puncak
V. Nilai puncak ke puncak
650V.
Sila ambil perhatian bahawa sesetengah negara
sesetengah yang lainnya menggunakan frekuensi 60 hertz. Pengiraan bagi menukar dari voltan
RMS ke voltan puncak adalah bebas daripada nilai frekuensi.
dikenali sebagai faktor puncak ke purata, yang berbeza mengikut bentuk gelombang.
Bagi gelombang segitiga dengan nilai tengah adalah sifar:
Bagi gelombang segiempat dengan nilai tengah adalah sifar:
Untuk menggambarkan konsep tersebut, katakan bekalan elektrik sesalur 230 V AC digunakan
. Ia dipanggil sedemikian kerana nilai punca min kuasa duanya
ialah 230 V. Ini bermakna kuasa purata mengikut masa yang dihantar adalah bersamaan dengan
kuasa yang dihantar oleh bekalan elektrik DC 230 volt. Untuk menentukan voltan puncak
(amplitud), kita boleh mengubahsuai persamaan menjadi:
Untuk voltan 230 V AC, nilai voltan puncak V
puncak
ialah , iaitu lebih kurang 325
bagi 230 V AC adalah dua kali ganda, iaitu lebih kurang
sesetengah negara menggunakan frekuensi 50 hertz, manakala
sesetengah yang lainnya menggunakan frekuensi 60 hertz. Pengiraan bagi menukar dari voltan
RMS ke voltan puncak adalah bebas daripada nilai frekuensi.
uncak ke purata, yang berbeza mengikut bentuk gelombang.
230 V AC digunakan
punca min kuasa duanya
ikut masa yang dihantar adalah bersamaan dengan
kuasa yang dihantar oleh bekalan elektrik DC 230 volt. Untuk menentukan voltan puncak
u lebih kurang 325
i ganda, iaitu lebih kurang
menggunakan frekuensi 50 hertz, manakala
sesetengah yang lainnya menggunakan frekuensi 60 hertz. Pengiraan bagi menukar dari voltan