Professional Documents
Culture Documents
xarisxis kontroli
klod-Jan bertrani
parizis universitetis
franguli presis universitetis
profesor emeritusi
ISBN 99940-714-8-3
sarCevi
sarCevi
Sesavali 7
pirveli nawili: ZiriTadi monacemebi
Tavi1. ZiriTadi ganmasxvavebeli niSnebi 19
presis Tavisuflebis borkilebi 19
presis reJimebi 20
mediis funqciebi 23
mediis tipebi 25
axali ambebi da garToba 27
subieqtebi 28
bazari, kanoni da eTika 31
morali, media eTika da 36
xarisxis kontroli
Tavi 2. principebi da faseulobebi 38
mediis buneba da gavlena 38
adamianuri faseulobebi 43
sityvis Tavisufleba 46
komunikaciis ufleba 48
mediis faseulobebi 50
meore na
meore wili: media eT
nawili: ik
eTik a
ika
Tavi 1. eTikis kodeqsebi: tipebi da Sinaarsi 57
kodeqsis buneba 57
kodeqsis miznebi 58
vin wers kodeqsebs 59
mokle istoria 61
muxlobrivi kategoriebi 62
kodeqsebi gasarTobi mediisaTvis 78
kodeqsebis interpretacia da ganxorcieleba 83
6 media eT ik
eTik a da ang
ika ariSv
angariSv alde
ariSvalde
aldebbule bis sisteme
ulebis bi
sistemebi
Sesavali
Sesav
1
“L’Essor industriel et l’imperialisme colonial”, de M.Baumont, Paris,
PUF, 1937 – p.196.
8 media eT ik
eTik a da ang
ika ariSv
angariSv alde
ariSvalde
aldebbule bis sisteme
ulebis bi
sistemebi
2
yovelwliuri sazogadoebrivi azris kvlevis mixedviT, romelic
safrangeTSi 1987 wlidan tardeba. kvlevis Sedegebs yoveldRiuri
La Croix-i da yovelkvireuli Telerama aqveyneben.
3
saredaqcio werili ASNE-s (gazeTis redaqtorTa amerikuli sazogadoeba)
Sesaxeb, romelic gazeTis sandoobis Taobaze Catarebul sazogadoebrivi
azris kvlevas Seexeba. gamokiTxvaSi 3 000 mozardi amerikeli monawileobda.
“Editor & Publisher”, 28 dekemberi, 1998w. gv.12.
Sesavali
Sesav 9
media
Tavisuf le
visufle bis k
lebis onf
konf liqti
onfliqti
4
Ben Bagdikian, The New Media Monopoly , Boston, Beacon, 2004: Patricia Aufderheide &
al., Conglomerates and the Media, New York, W.W.Norton, 1997.
5
“Editor & Publisher”, 24/2, 1996.
6
Gene Roberts & al., Leaving Readers Behind, University of Arkansas Press, 2001
Sesavali 11
Sesav
7
William Baker & George Dessart, Down the Tube: An Inside Account of the Failure of
American Television, New York, Basic Books, 1998.
8
jon loidisTvis miwerili werili daTariRebulia 1815 wlis
11 TebervliT, Hutching Report. ix. gv.13.
12 media eT ik
eTik a da ang
ika ariSv
angariSv alde
ariSvalde
aldebbule bis sisteme
ulebis bi
sistemebi
media eTik
eTik a
ika
ratom axla?
evoluciis faqtor
faqtorebi
aqtore
10
Cems mier 1993,1994,1988 wlebSi daaxloebiT 15 qveyanaSi Catarebuli
kvlevis mixedviT.
11
1989 wels rumineli diqtatoris reJimis damxobisas dasavleli
Jurnalistebi moatyues saavadmyofosTan gamotanili ramodenime gvamiT,
rac saidumlo policiis mier Cadenili masobrivi mkvlelobebis
sailustraciod gamoiyeneboda.
14 media eT ik
eTik a da ang
ika ariSv
angariSv alde
ariSvalde
aldebbule bis sisteme
ulebis bi
sistemebi
zogadi str
ogadi uqtur
struqtura
uqtura
ZiriTadi
ZiriTadi
monaceme bi
monacemebi
Tavi I
ZiriTadi g
ZiriTadi anmasxv
ganmasxvavebeli niSne
anmasxva bi
niSnebi
presis T
presis avisuf
Ta le
visufle bis bor
lebis kile
bork bi
ilebi
presis r
presis eJime
reJime bi
eJimebi
avtoritaruli reJimi
komunisturi reJimi
liberaluri reJimi
mediis funqciebi
funqciebi
meTvalyureoba
kulturis gavrceleba
gayidva
mediis tipebi
tipebi
15
evropelebi naTlad ganasxvaveben mudmivad upartio `saxelmwifosa~ da
arCeul `mTavrobas~, romelic garkveuli vadiT marTavs qveyanas.
16
kanzasis kodeqsis (1910w) mixedviT, partiuli gamocema gazeTi ar aris.
ZiriTadi g
ZiriTadi anmasxv
ganmasxv
anmasxvaavebeli niSne bi
niSnebi 27
axali ambebi da g
ambebi arT
garToba
arToba
17
1952 wlamde SeerTebul StatebSi kino ar iyo daculi pirveli
SesworebiT, ris safuZvladac miuTiTebdnen kinos, rogorc komerciuli
gasarTobis bunebas.
28 media eT ik
eTik a da ang
ika ariSv
angariSv alde
ariSvalde
aldebbule bis sisteme
ulebis bi
sistemebi
subieqtebi
subieqtebi
damqiraveblebi da daqiravebulebi
reklamis damkveTebi
media momxmareblebi
bazari, kanoni da eT
kanoni ik
eTik a
ika
bazari
kanoni
23
nafic msajulTa Jiuris mier ganxiluli sasamarTlo procesis msgavsad
(rac ar aris tipiuri instituti skandinaviaSi): mosamarTles SeuZlia,
moaxdinos msajulTa gadawyvetilebis ignorireba, Tu am ukanasknelis
gadawyvetileba mediis sawinaaRmdegoa, risi gakeTebac mas ar SeuZlia, Tu
msajulebi mediis sasargeblod arian ganwyobilni.
24
am normas iTvaliswinebs norvegiuli kodeqsi, xolo safrangeTSi es
sakiTxi kanonmdeblobiT regulirdeba.
34 media eT ik
eTik a da ang
ika ariSv
angariSv alde
ariSvalde
aldebbule bis sisteme
ulebis bi
sistemebi
25
1881 wlis franguli presis kanonSi arsebuli sanqciebi Semsubuqda da
iSviaTi gaxda. kanonmdebloba moiTxovs ganaxlebas da Tanamedroveobis
moTxovnebTan adaptirebas, Tumca kanonmdeblebi Tavs arideben
JurnalistebTan dapirispirebas.
ZiriTadi g
ZiriTadi anmasxv
ganmasxv
anmasxvaavebeli niSne bi
niSnebi 35
26
“Le Monde”, 17 aprili, 1957.
27
Tumca isic unda aRiniSnos, rom samedicino dawesebulebebSic eqimebi
iseTive daqiravebuli muSakebi arian, rogorc did korporaciebSi
dasaqmebuli advokatebi.
36 media eT ik
eTik a da ang
ika ariSv
angariSv alde
ariSvalde
aldebbule bis sisteme
ulebis bi
sistemebi
morali, media eT
morali, ik
eTik a da xarisxis k
ika ontr
kontroli
ontroli
morali
media eTika
28
John C. Merrill, “The Imperative of Freedom: A Philosophy of Journalistic Autonomy”, New
York, Hastings House, 1974.
29
sityva damkvidrebulia inglisur enaSi. oqsfordis leqsikonis Tanaxmad, is
pirvelad 1926 wels gamoiyenes. jeremi bentami: “eTikam deontologiis ufro
eqspresiuli saxelwodeba miiRo”.
ZiriTadi g
ZiriTadi anmasxv
ganmasxv
anmasxvaavebeli niSne bi
niSnebi 37
xarisxis kontroli
30
eTika anazRaurebs Tavis Tavs: firma, romelsac mniSvnelovani gamocdileba
aqvs, oTxjer, xuTjer zrdis Tavis mogebas, vidre doujinsis saSualo
kompania.
38 media eT ik
eTik a da ang
ika ariSv
angariSv alde
ariSvalde
aldebbule bis sisteme
ulebis bi
sistemebi
Tavi II
principebi da f
principebi aseulobe
faseulobe bi
aseulobebi
mediis bune
bune ba da g
uneba avlena
ga
sazogadoebrivi samsaxuri
politikuri instituti
media industria
34
citata gaerTianebuli erebis organizaciis eTikis saerTaSoriso
kodeqsis proeqtidan.
35
1925 wlis 20 ianvari.
principe bi da f
principebi aseulobe
faseulobe bi
aseulobebi 41
mediis efeqti
36
“Power of News”, Cambridge, Harvard UP, 1995. gv.17.
37
gamaognebeli iyo is, rom 1998 wels, weliwadze meti xnis ganmavlobaSi
sazogadoeba uars ambobda, mieRo mediis Sexeduleba klinton-levinskis
skandalTan dakavSirebiT.
principe bi da f
principebi aseulobe
faseulobe bi
aseulobebi 43
adamianuri f
adamianuri aseulobe
faseulobe bi
aseulobebi
fundamenturi faseulobebi
38
Hans Jonas, “Das Prinzip Verantwortung” Frankfurt/Main, Insel, 1979.
44 media eT ik
eTik a da ang
ika ariSv
angariSv alde
ariSvalde
aldebbule bis sisteme
ulebis bi
sistemebi
ebraul-berZnuli memkvidreoba
demokratia
39
cnobilia, rom demokratiis aziuri gageba dasavluris identuri ar aris.
46 media eT ik
eTik a da ang
ika ariSv
angariSv alde
ariSvalde
aldebbule bis sisteme
ulebis bi
sistemebi
sityvis Tavisuf
Ta le
visufle ba
leba
presis Tavisufleba
pozotiuri Tavisufleba
kom unik
omunik aciis uf
unikaciis le
ufle ba
leba
risTvis?
40
`presis Tavisufleba garantirebulia maTTvis, vinc mas flobs~, _ Tvlis
amerikeli media kritikosi a.j.liblingi (`The New Yorker~, 1960 wlis 14 maisi).
41
"Freedom of the Press For Whom? The Right of Access to Mass Media”,Bloomington,
Indiana UP, 1973.
42
SeerTebul StatebSi sazogadoebis xelmisawvdomoba sakabelo arxebze
gauqmda. safrangeTSi _ radio arxebze xeli ar miuwvdebaT aramomgebian
asociaciebs.
43
cneba pirvelad frangma Jan d’arkim 1969 wels gamoiyena, 70-ian wlebSi is
kanadasa da SeerTebul StatebSi aitaces, Semdeg ki is iuneskom da
komunikaciebis saerTaSoriso institutma daamkvidres.
principe bi da f
principebi aseulobe
faseulobe bi
aseulobebi 49
arasruli komunikacia
mediis faseulobe
faseulobe bi
aseulobebi
adamianis movaleobebi
dasavluri memkvidreoba
sayovelTao faseulobani
samedicino faseulobebi
media
eTik
eTik a
ika
56 media eT ik
eTik a da ang
ika ariSv
angariSv alde
ariSvalde
aldebbule bis sisteme
ulebis bi
sistemebi
57
Tavi I
eT ik
eTik is k
ikis odeqse
kodeqse bi:
odeqsebi:
tipe bi da Sinaar
tipebi si
Sinaarsi
kodeqsis buneba
kodeqsis miznebi
miznebi
44
kodeqsebi zogjer mianiSnebs impozanturi eTikuri normebis darRvevebze,
romelTac uSualod kodeqsis SemuSavebis win hqonda adgili.
45
didi xnis manZilze arsebobda tolerantuli damokidebuleba imis mimarT,
rom korporaciebis liderebis preskonferenciebis Semdeg Jurnalistebi
`konverts~ iRebdnen. franguli presa dRemde gacilebiT Semwynarebelia
saCuqrebisa da banketebis mimarT, vidre amerikuli.
eT ik
eTik is k
ikis odeqse
kodeqse bi: tipe
odeqsebi: bi da Sinaar
tipebi si
Sinaarsi 59
vin wer
wersk
ers odeqse
kodeqsebs?
odeqsebs?
47
naSromSi miTiTebuli kodeqsebis umetesoba SeiZleba, ixiloT IPC-is
(presis saerTaSoriso sabWo) veb-gverdze (www.presscouncils.org), romelic
350-ze met kodeqss moicavs.
48
1976 wels SeerTebuli StatebSi gazeTebma moipoves ufleba, TavianTi
TanamSromlebisaTvis SeemuSavebinaT kodeqsebi. dReisaTvis bevr gazeTs
SemuSavebuli aqvs sakuTari kodeqsi.
eT ik
eTik is k
ikis odeqse
kodeqse bi: tipe
odeqsebi: bi da Sinaar
tipebi si
Sinaarsi 61
mokle istoria
mokle
muxlobrivi kate
kateggoriebi
oriebi
sinTezuri kodeqsi
fundamenturi faseulobebi
_ sicocxlis pativiscema
_ adamianTa Soris solidarobis xelSewyoba.
ZiriTadi SezRudvebi
_ ar icruo
_ usafuZvlod aravis avno
_ ar miiTviso sxvisi qoneba
Juranalisturi principebi
_ kompetenturoba (Sesabamisad, Tavdajerebuloba,Secdomebis
aRiarebis unari)
eT ik
eTik is k
ikis odeqse
kodeqse bi: tipe
odeqsebi: bi da Sinaar
tipebi si
Sinaarsi 63
51
daniuri kodeqsi SezRudulia danaSaulis gaSuqebis TematikiT. frangul
yoveldRiurs „Ouest-France”-s aqvs kodeqsi, romelic Semofarglulia
kriminaluri TematikiT e.w. „human interest stiries” (ix. gv.101 [amerikul
gamocemaSi. k.J.b.]).
68 media eT ik
eTik a da ang
ika ariSv
angariSv alde
ariSvalde
aldebbule bis sisteme
ulebis bi
sistemebi
52
avstrias saerTo sazRvari hqonda sabWoTa imperiasTan da zogierT
avstriel moqalaqes rkinis fardis miRma naTesavebi hyavda.
eT ik
eTik is k
ikis odeqse
kodeqse bi: tipe
odeqsebi: bi da Sinaar
tipebi si
Sinaarsi 69
53
JUUSELA Pauli, Journalistic Codes of Ethics in the CSCE Countries, Tampere, University
of Tampere, 1991.
54
sainteresoa, rom amerikul medias xSirad swored am sakiTxebTan
dakavSirebiT akritikeben.
70 media eT ik
eTik a da ang
ika ariSv
angariSv alde
ariSvalde
aldebbule bis sisteme
ulebis bi
sistemebi
56
princesa dianasTan dakavSirebulma sabediswero SemTxvevam 1997 wels
aqcenti gadaitana paparacebze, Jurnalist-fotoreportiorebze, vinc
gamoCenil adamianebze nadirobda. magram isini, rogorc wesi, WorebiT
dakavebul Jurnalistebs emsaxurebian, rac garTobis sferos
ganekuTvneba.
76 media eT ik
eTik a da ang
ika ariSv
angariSv alde
ariSvalde
aldebbule bis sisteme
ulebis bi
sistemebi
57
miuxedavad TviTdajerebuli gazeTis reputaciisa, 2003 wels „niu iork
taimsma” gamoaqveyna vrceli mosabodiSebeli statia, misi Jurnalistis
_ jeison bleris gamonagonis gamo; am incidents SemdegSi mohyva gazeTis
ombudsmenis daniSvna. 2004 wels „niu iork taimsma” moibodiSa imis gamo,
rom erayis omis wina periodi naklebad kritikulad Suqdeboda.
78 media eT ik
eTik a da ang
ika ariSv
angariSv alde
ariSvalde
aldebbule bis sisteme
ulebis bi
sistemebi
kodeqse bi g
odeqsebi asarT
gasarTobi mediisaTvis
asarTobi
Jurnalistika da garToba
58
eqimbaSebis reklama safrangeTSi reklamebs warsulSi Zalzed cud imijs
uqmnida. astrologebis reklamas ki radio da televizia kvlavac iRebs.
59
am muxlis Camoyalibebas 1938 wels Seqmnilma panikam daudo safuZveli,
rac o.ueleris mier h.uelsis „samyaroTa omis” radio adaptacias mohyva.
82 media eT ik
eTik a da ang
ika ariSv
angariSv alde
ariSvalde
aldebbule bis sisteme
ulebis bi
sistemebi
Tavi II
gamotovebani k
amotov odeqsSi
kodeqsSi
icode
icode,, vin xar da daeuf le Sens saqmianobas
daeufle
tradicia, k
tradicia, onser
konser
onservvatizmi, rutina
rutina
iwvevs. Sidsis daavadebis Sedegad weliwadSi 100 000 adamiani rom gar-
dacvliliyo, media amis gamo uzarmazar aJiotaJs atexda: arada, zus-
tad aseTia im adamianTa ricxvi, romlebic alkoholisa da Tambaqos
mavne zemoqmedebis gamo iRupeba. ra moxdeboda, 500 milioni adamianis
imunodeficitis virusis sinji dadebiTi rom aRmoCeniliyo? zustad
aseTia im adamianTa raodenoba, romlebic malariiT itanjebian. tri-
panosomozsa da tuberkulozTan erTad am daavadebas bevrad meti
sicocxle ewireba afrikaSi, vidre Sidss.
gacilebiT uaresia Jurnalisturi tradicia, romlis sam aspeqts
gamovyofdiT. pirvels SeiZleba, `aisbergis Jurnalistika~ vuwodoT:
is realobas mxolod nawilobriv, xilvadis doneze aSuqebs: ZiriTad
yuradRebas uTmobs ramodenime sferos, magaliTad, rogoricaa po-
litika, sanaxaobrivi an gamogonili movlenebi; ugulebelyofs im
mniSvnelovan Temebsa da movlenebs, rac zedapirze ar devs da im
farul procesebs, romlebic nelnela axdens sazogadoebis trans-
formirebas, an emuqreba mis ganviTarebas.
meore elements, rogorc wesi, `infotainments~ (ingl. “informa-
tion” _ informacia da “entertainment” _ garToba) uwodeben. igi warmo-
adgens sainteresosa da mniSvnelovanis narevs: Zalzed bevri gasar-
Tobi, Semzaravi da Sokis momgvreli axali ambebi qveyndeba, Tumca
isini araviTar gavlenas ar axdenen media momxmareblis cxovrebaze
an samyaros miseul xedvaze. mesame elementi aris negativizmi, rome-
lic yvela dadebiT axal ambavs arasainteresod afasebs da Wiqas yo-
velTvis naxevrad carielad aRiqvams. SesaZloa, tradiciis es ele-
menti yvelaze Zlier iwvevdes gaucxoebas.
calmxrivi azrovne
azro ba
vneba
siaxlis SiSi
moZie ba da SerCe
moZieba va
SerCev
gamotovebani
62
calkeuli qveynis kodeqsebSi yuradReba unda gamaxvildes konkretuli
qveynisaTvis damaxasiaTebel xarvezebze, magaliTad, safrangeTSi aqcenti
unda gakeTdes faqtebis gadamowmebis da axali ambebisa da Tvalsazrisis
gamijvnis aucileblobaze.
gamotovebani k
amotov odeqsSi
kodeqsSi 91
64
sapirispiro tendencia gamoikveTa 1990-iani wlebis dasawyisidan:
komercializmma maRalxarisxian medias „tabloidizaciisaken”, „realiTi
Souebisa” da dokumenturi dramebisaken (realur istoriebze agebuli
telefilmebi da mxatvruli filmebi) ubiZga.
gamotovebani k
amotov odeqsSi
kodeqsSi 93
fsevdo informacia
zedapiruli da gamartivebuli
SezRuduli informacia
SezRuduloba
71
1990-ian wlebSi es orma avstraliurma arakomerciulma televiziam gaakeTa.
100 media eT ik
eTik a da ang
ika ariSv
angariSv alde
ariSvalde
aldebbule bis sisteme
ulebis bi
sistemebi
monacemTa dam
monacemTa uSa
damuSa veba da pr
uSav ezentacia
pre
saz og
sazog adoe
ogadoe bis k
adoebis eT
keTildR
eTildR eoba
ildReoba
umweoTa dacva
`sazogadoebrivi Jurnalistika~
gasarTobi seqtori
asarTobi
esTetikuri uferuloba
inteleqtualuri vakuumi
moraluri uniaToba
izolacionizmi
reklamasT
eklamasT an dak
lamasTan avSir
daka ebuli pr
vSire ob
probleme
obleme bi
lemebi
Tavi III
kodeqsebis SerCe
odeqsebis va*
SerCev
JurnalistTa uf
JurnalistTa le
ufle be
lebe bisa da mo
bebisa valeobe
mov bis
aleobebis
saerTaSoriso dek
saerTaSoriso lar
deklar acia
laracia
preambula
movaleobaTa deklaracia
uflebaTa deklaracia78
britaneT is pr
britaneTis esis saCivr
presis ebis k
saCivre omisiis79
komisiis
qcevis k
qcevis odeqsi
kodeqsi
kodeqsi
1. sizuste
2. pasuxis ufleba
4. Seviwroeba*
6. bavSvebi*
8. saavadmyofoebi*
9. danaSaulis gaSuqeba*
12. diskriminacia
sazogadoebrivi interesi
rus JurnalistTa pr
JurnalistTa of
profesiuli saqmianobis k
ofesiuli odeqsi
kodeqsi
mesame samyar
samyar os k
aros odeqsi indoeT
kodeqsi idan80
indoeTidan
principebi da eTika
80
unda gvaxsovdes, rom induri inglisuri SesaZloa, gansxvavdebodes
amerikuli inglisurisgan.
kodeqse bis SerCe
odeqsebis SerCevva 125
sizuste da samarTlianoba
Sesworebebi
pasuxis ufleba
werilebi redaqtors
nu ganadidebT Zaladobas
81
qmris dakrZalvisas colis msxverplad Sewirva.
132 media eT ik
eTik a da ang
ika ariSv
angariSv alde
ariSvalde
aldebbule bis sisteme
ulebis bi
sistemebi
82
„RvTis xalxi”, am terminiT gandim e.w. „xelSeuxebelni”, umdablesi
socialuri kastis warmomadgenlebi moixsenia.
134 media eT ik
eTik a da ang
ika ariSv
angariSv alde
ariSvalde
aldebbule bis sisteme
ulebis bi
sistemebi
konfidencialurobis pativiscema
plagiati
reklama
specializ
specializeebuli seqtori: uest-fransis83 k
uest-fransis odeqsi
kodeqsi
danaSaulisa da ubeduri SemTxv
SemTxveevebis
gaSuqebis Sesax
aSuqebis Sesaxeeb
[fragmentebi]84
83
qveyanaSi yvelaze saukeTeso realizaciis mqone yoveldRiuri gazeTi, sxva
provinciuli gazeTebis msgavsad, didwilad orientirebulia lokalur
Tematikaze.
84
frangul „Code du fait-diversier”-Si, „fait-divers”-Si kriminalur ambebs, rogorc
wesi, xarisxiani gazeTebi mokle informaciebis saxiT aqveyneben.
kodeqse bis SerCe
odeqsebis SerCevva 141
nawili mesame
nawili
xarisxis
kontr oli
ontroli
146 media eT ik
eTik a da ang
ika ariSv
angariSv alde
ariSvalde
aldebbule bis sisteme
ulebis bi
sistemebi
147
Tavi I
ZiriTadi ang
ZiriTadi ariSv
angariSvalde
ariSvalde bule
aldeb bis
ulebis
sistemebi
sistemebi
1. monawilee
monawilee bi
wileebi
media mflobelebi
86
SeerTebuli Statebis radiosa da televiziis axali ambebis redaqtorTa
asociacia.
87
magaliTad, britanuli warmomavlobis “General the Council of Press” (1953-1963),
romlis SemadgenlobaSi sazogadoebriobis warmomadgenlebi ar
Sediodnen.
ZiriTadi ang
ZiriTadi ariSv
angariSv alde
ariSvalde
aldebbule bis sisteme
ulebis bi 151
sistemebi
mediis momxmareblebi
mokle istoria
ZiriTadi saSuale
ZiriTadi be
saSualebebi
bebi
treiningi
Sefaseba
monitoringi
ukukavSiri
weriTi, samauwy
eriTi, samauwyeeblo da onlain dokumente
dokumente bi
umentebi
eTikis kodeqsi
89
amJamad gamoqveynebulia merilendis universitetis Jurnalistikis skolis
mier, romelsac 1987 wels erT-erTma biznesmenma milioni dolari gadasca,
raTa kargi Jurnalisturi mimoxilva moemzadebina.
ZiriTadi ang
ZiriTadi ariSv
angariSv alde
ariSvalde
aldebbule bis sisteme
ulebis bi 155
sistemebi
Sida memorandumi
yoveldRiuri angariSi
Secdomebis gasworeba
`werilebi redaqtors~
veb-ukukavSiri
90
ise, rogorc `Seattle Times~-ma gaakeTa an Tundac yoveldRiurma `Globo~-m
rio de JaneiroSi (brazilia).
ZiriTadi ang
ZiriTadi ariSv
angariSv alde
ariSvalde
aldebbule bis sisteme
ulebis bi 157
sistemebi
sajaro gancxadeba
moqalaqeTa peticiebi
ganmartebiTi minaweri
media gverdi/programa/blogi
eTikis sveti
kritikuli veblogebi
momxmarebelTa angariSi
alternatiuli media
Jurnalistikis mimoxilva
dafna da maxvili
aqtivistTa biuletenebi
`sasawavlo hospitali~
ucxouri media
calkeuli pir
calkeuli ebi, jguf
pire ebi da institute
jgufe bi
institutebi
`Sinauri~ kritika
eTikis komiteti
reportiorebi
media yovelTvis cdilobs Cumad iyos, roca saqme mis sakuTar biz-
nes exeba. Tumca dResdReobiT, roca socialuri sxeulis nervul sis-
temaSi medias centraluri funqcia akisria, saWiroa sazogadoebis
informireba misi saqmianobis Sesaxeb. saWiroa zogierTi Jurnalistis
specializacia swored am mimarTulebiT, raTa man kargad gaaSuqos
da ukompromisod ikvlios sfero. SeerTebul StatebSi erT-erTi
yvelaze cnobili aseTi eqsperti aris devid Sou `los anjeles taim-
sidan~, romelsac 1991 wels media kritikis sferoSi puliceris pre-
mia mieniWa. mis vrcel statiebs (magaliTad, sportul Jurnalisti-
kaze an presisa da politikis urTierTobebze) aqvs rogorc Jurna-
listuri naSromis, aseve samecniero kvlevis xasiaTi.
mamxilebeli
ombudsmeni
disciplinaruli komiteti
`liazonis~ komiteti
mkiTxvelTa komisia
mkiTxvelTa klubi
95
gazeTs ufro Sors SeuZlia wavides (ise, rogorc portlendis, oregonis
“Press-Herald”) da Tavis komitetSi sazogadoebis warmomadgenlebi
Seiyvanos.
ZiriTadi ang
ZiriTadi ariSv
angariSv alde
ariSvalde
aldebbule bis sisteme
ulebis bi 167
sistemebi
erovnuli ombudsmeni
media observatoria
“Societe de redacteurs”96
96
sityva-sityviT `Jurnalistebis kompania~ raRac `msaxiobTa dasis~ msgavsi.
97
sityva-sityviT (media) momxmarebelTa kompania. qvemoT “lecteurs”
`mkiTxvels~ aRniSnavs.
170 media eT ik
eTik a da ang
ika ariSv
angariSv alde
ariSvalde
aldebbule bis sisteme
ulebis bi
sistemebi
maregulirebeli saagento
procese
procesebi
ocesebi
umaRlesi ganaTleba
eTikis kursi
uwyveti ganaTleba
cnobierebis programa
konsultaciebi momxmareblebTan
Secdomebis banki
Sida kvleva
eTikuri auditi
aramomgebiani kvleva
seminarebi da konferenciebi
saerTaSoriso TanamSromloba
jildoebi
media skolebSi
mkiTxvelTa kvleva;
eTikuri auditi;
eTikis instruqtori;
aramomgebiani kvleva;
178 media eT ik
eTik a da ang
ika ariSv
angariSv alde
ariSvalde
aldebbule bis sisteme
ulebis bi
sistemebi
korporatiuli sistemebi
mediis angariSv
angariSv alde
ariSvalde
aldebbule bis ori
ulebis
specif iuri sistema
specifiuri 100
Jurnalisturi mimoxilva101
100
angariSvaldebulebis am or ZiriTad sistemasTan dakavSirebiT, damatebiTi
informaciisaTvis ixileT “An Arsenal For Democracy”, C-J Bertrand (ed), Cresskill
(NJ), Hampton Press, 2003.
101
C-J Bertrand, “A Look at Journalism Reviews”, Fol Center Report (University of Missouri)
#0019, September 1978 (erT-erTi iSviaTi samecniero naSromi Jurnalisturi
mimoxilvebis Sesaxeb).
180 media eT ik
eTik a da ang
ika ariSv
angariSv alde
ariSvalde
aldebbule bis sisteme
ulebis bi
sistemebi
presis sabWoebi
102
wevrTa Soris ar arian moqmedi Jurnalistebi. amJamad misi erTaderTi misia
saCivrebis ganxilvaa.
185
Tavi II
kritika da da
kritika br
dabr kole
brk ba
oleba
kritika
kritika
103
magaliTad, udidesi protesti mohyva 1994 wels evrosabWos
(ara evroparlamentis) mier SemuSavebuli eTikis kodeqsis proeqts.
kritika da da
kritika br
dabr kole
brk ba
oleba 187
dabr
dabr kole
brk be
olebe bi
bebi
gaumarTlebeli argumentebi
104
arbitraruli tribunali, romelsac inglisSi jeims I-ma da karlos
pirvelma Crdili miayenes.
192 media eT ik
eTik a da ang
ika ariSv
angariSv alde
ariSvalde
aldebbule bis sisteme
ulebis bi
sistemebi
realuri dabrkolebebi
105
1984 wels patara sofelSi mcirewlovani biWis mkvlelobis Semdeg,
gardacvlilis mamam mokla naTesavi, romelsac mkvlelobaSi dasdo brali.
Semdeg eWvi dedaze miitanes. raRac mizeziT es trivialuri (da kvlav
gauxsneli) saqme presis yuradRebis centrSi moeqca. wlebis ganmavlobaSi
Jurnalistebi mosvenebas ar aZlevdnen am saqmeSi gareul ramdenime adamians
da incidentis aqtualizebas axdendnen.
194 media eT ik
eTik a da ang
ika ariSv
angariSv alde
ariSvalde
aldebbule bis sisteme
ulebis bi
sistemebi
107
britaneTis presis sabWos erT-erT saqmeze gadawyvetilebis misaRebad
8-dan 12 Tvemde dasWirda.
kritika da da
kritika br
dabr kole
brk ba
oleba 197
daskvna
axali gar
garemo
aremo
xarisxis safasuri
safasuri
prof
profesionalT
ofesionalT aa
esionalTa vtonomia
avtonomia
Tavisuf le
visufle ba da xarisxi
leba
eTik
eTik a ar
ika asakmarisia
arasakmarisia
ra rCeba g
rCeba asak
gasak eT
asakeTebeli
eTe
xelSewyoba
kvleva da komunikacia
111
klasikosis CaTvliT: J. Edward Gerald’s “The Social Responsibility of the Press”,
Mineapolis, U of Minnesota Press, 1963.
daskvna 207
sainformacio centrebi
bibliog
bibliog raf
liogr ia
afia
ZiriTadi naSromebi
eTika da media
ADAMS Julian, Freedom and Ethics in the Press, New York, Rosen, 1983.
BEAUCHAMP Tom L. & Stephen KLAIDMAN, The Virtuous
Journalist, New York, Oxford UP, 1987.
bibliog
bibliog raf
liogr ia
afia 211
BELSEY Andrew & Ruth CHADWICK, Ethical Issues in Journalism and the Media,
London, Routledge, 1992 [British viewpoint]
CHRISTIANS Clifford, FERRE John P. & FACKLER P. Mark, Good News: Social Ethics
and the Press, New York, Oxford UP, 1992 [a philosophical approach].
CHRISTIANS Clifford & Michael TRABER (ed.), Communication Ethics and Universal
Values, London, Sage, 1997.
GORDON A.D. & John M. KITTROSS, Controversies in Media Ethics, New York, Addison
Wesley, 2nd ed. 1999.
HASELDEN Kyle, Morality and the Mass Media, Nashville (TN), Broadman, 1968
[Christian viewpoint].
IGGERS Jeremy, Good News, Bad News: Journalism Ethics and the Public Interest,
New York, Worldview Press, 1998.
JAKSA James A., Communications Ethics, Belmont, Wadsworth, 1988.
JOHANNESEN Richard L., Ethics in Human Communication, (1975), Prospect Heights
(IL), Waveland Press, 3rd ed. 1990.
KIERAN Matthew, Media Ethics: A Philosophical Approach, Westport (CT), Praeger, 1997.
LAMBETH Edmund B., Committed Journalism: An Ethic for the Profession, Bloo-mington,
Indiana UP, 2nd ed. 1992.
MERRILL John C., Legacy of Wisdom: Great Thinkers and Journalism, Ames (IO), Iowa
SUP, 1994.
OLEN Jeffrey, Ethics in Journalism, Englewood Cliffs (NJ), Prentice-Hall, 1988.
RIVERS William L. & Cleve MATHEWS, Ethics for the Media, Englewood Cliffs (NJ),
Prentice-Hall, 1988.
RUBIN Bernard, Questioning Media Ethics, New York, Praeger, 1978.
SCHWARTZ Tony, The Responsive Chord, Garden City (NY), Doubleday, 1973
[ethics in broadcasting].
McBRIDE Sean (ed.), Many Voices, One World, Paris, Un-esco, 1980.
VAN DER MEIDEN Anne (ed.), Ethics and Mass Communication, Utrecht (NL),
State University of Utrecht, 1980.
CRAWFORD Nelson A., The Ethics of Journalism, New York, Knopf, 1924; new ed. 1969.
DICKEN-GARCIA Hazel, Journalistic Standards in Nineteenth Century America, Madison,
University of Wisconsin Press, 1989.
FLINT Leon N., The Conscience of the Newspaper: A Case Book in the Principles and
Problems of Journalism, New York, Appleton, 1925.
KINGSBURY Susan M., Newspaper and the News: An Objective Measu-rement of Ethical
and Unethical Behavior by Representative Newspapers, 1937, New York, Johnson Reprint
Corp., 1969.
212 media eT ik
eTik a da ang
ika ariSv
angariSv alde
ariSvalde
aldebbule bis sisteme
ulebis bi
sistemebi
kanonmdebloba da regulaciebi
COUPRIE Eliane & Henry OLSSON, Freedom of Communications Under the Law: Case
Studies in Nine Countries, Manchester, European Institute for the Media, 1987.
CURRY J.L. & al., Press Control Around the World, New York, Praeger, 1982.
DEWALL Gustav von, Press Ethics: Regulation and Editorial Practice, Düsseldorf,
European Institute for the Media, 1997 [France, Germany, Italy, Sweden, United Kingdom].
HOFFMANN-RIEM Wolfgang, Regulating Media: The Licensing and Supervision of
Broadcasting in Six Countries, New York, Guilford, 1996.
ROBERTSON Geoffrey & Andrew NICOL , Media Law: The Rights of Journalists,
Broadcasters and Publishers, London, Sage, 1985.
socialuri pasuxismgebloba
BALK Alfred , A Free and Responsible Press, New York, Report to the 20th c. Fund, 1973.
CASEBIER Allan & Janet J. CASEBIER, Social Responsibilities of the Mass Media,
Lanham (MD), University Press of America, 1978.
COLLINS Keith S. (ed.), Responsibility and Freedom in the Press: Are They in Conflict?,
Washington (DC), Citizen’s Choice, 1985.
Commission on the Freedom of the Press, A Free and Responsible Press, University of
Chicago Press, 1947.
DENNIS Everette E. & al. (ed.), Media Freedom and Accountability, New York, Greenwood,
1989.
ELLIOTT Deni (ed.), Responsible Journalism, Beverly Hills (CA), Sage, 1986 [nine essays
by academics].
GERALD J. Edward, The Social Responsibility of the Press, Minneapolis, University of
Minnesota Press, 1963. HODGES Louis (ed.), Social Responsibility: Journalism, Law,
Medicine, Lex-ing-ton (VA), Washington & Lee University, 1978.
JONAS Hans, The Imperative of Responsibility, University of Chicago Press, 1984.
MERRILL John C., The Imperative of Freedom: A Philosophy of Journalistic Autonomy,
New York, Hastings House, 1974 [Hostile to “social responsibility “].
MERRILL John C., The Dialectic in Journalism: Toward a Responsible Use of Press
Freedom, Baton Rouge, Louisiana SUP, 1989.
RIVERS William, W. SCHRAMM & C. CHRISTIANS, Responsi-bi-li-ties- in Mass
Communication, New York, Harper & Row, 1957, 3rd ed. 1980.
SCHMUHL Robert (ed.), The Responsibilities of Journalism, Notre Dame (IN),
University of Notre Dame Press, 1984.
bibliog
bibliog raf
liogr ia
afia 213
media eTika
ALLEY Robert S., Television: Ethics for Hire?, Nashville (TN), Abingdon, 1977 [based on
interviews with eminent producers].
CHRISTIANS Clifford & al., Media Ethics, New York, Longman, 3rd ed. 1991 [76 case studies].
DAY Louis A., Ethics in Media Communication: Cases and Controversies, Belmont (CA),
Wadsworth, 1996.
European Journalism Center, Organising Media Accountability, Maastricht, EJC, 1997.
FINK Conrad C., Media Ethics: In the Newsroom and Beyond, New York, McGraw Hill, 1988.
GOODWIN Eugene & R.F. SMITH, Groping for Ethics in Journalism, Ames (Iowa), Iowa
SUP, 1983 - 3rd ed. 1994.
HEINE W., Journalism Ethics: A Case Book, London (Canada), University of Western
Ontario, 1975.
HULTENG John L., The Messenger’s Motives: Ethical Problems of the News Media,
Englewood Cliffs, Prentice-Hall, 1976 - 2ème. éd. 1985.
KIERAN Matthew (ed.), Media Ethics, London, Routledge, 1998.
KLAIDMAN Stephen & Tom L. BEAUCHAMP, The Virtuous Journalist, New York,
Oxford UP, 1987 [based on real life situations].
KRIEGHBAUM Hillier, Pressures on the Press, New York, Crowell, 1972.
LESTER Paul, Photojournalism: An Ethical Approach, Hillsdale (NJ), Erlbaum, 1991.
LIMBURG Val E., Electronic Media Ethics, Boston, Focal, 1994.
McCULLOCH F. (ed.), Drawing the Line, Washington (DC), ASNE, 1984 [How 31 editors
solved their worst ethical problem].
MEYER Philip, Editors, Publishers and Newspaper Ethics, Washington (DC), ASNE, 1983.
MEYER Philip, Ethical Journalism: A Guide for Students, Practitioners and Consumers,
New York, Longman, 1987 [a classic].
SPG-SDX, National Ethics Committee, Journalism Ethics Report, Chicago, Society of
Professional Journalists, every year since 1981.
NORDENSTRENG Kaarle (ed.), Reports on Media Ethics in Europe, University of Tampere
(Finland), 1995.
PATTERSON Philip & Lee WILKINS, Media Ethics: Issues and Cases, Dubuque (IA),
William C. Brown, 1991.
PIPPERT Wesley G., An Ethics of News: A Reporter’s Search for Truth, Washington,
Georgetown UP, 1989 [Personal experiences].
RUSSELL Nick, Morals and Media: Ethics in Canadian Journalism, U. of British Columbia
Press, 1994.
SEIB Philip, Campaigns and Conscience: The Ethics of Political Journalism, Westport (CT),
Praeger, 1994.
214 media eT ik
eTik a da ang
ika ariSv
angariSv alde
ariSvalde
aldebbule bis sisteme
ulebis bi
sistemebi
STEPHENSON Hugh & Michael BROMLEY (eds), Sex, Lies and Democracy, London,
Longman, 1998.
SWAIN Bruce M., Reporters’ Ethics, Ames, Iowa SUP, 1979 [problems faced by 67 reporters].
THAYER Lee et al. (ed.), Ethics, Morality and the Media, New York, Hastings House, 1980
[27 essays mainly by practitioners].
kodeqsebi
BRUUN Lars (ed.), Professional Codes in Journalism, Prague, IOJ, 1979 [IOJ was a soviet
institution].
COOPER Thomas W. (ed.), Communication Ethics and Global Change, New York,
Longman, 1989.
GORLIN Rena A. (ed.), Codes of Professional Responsibility, Washington (DC), Bureau of
National Affairs, 2nd ed. 1990.
IOJ, International Principles of Professional Ethics in Journalism, Prague, IOJ, 1986
[see supra: Bruun].
JONES G. Clement, Mass Media Codes of Ethics and Councils, Paris, Unesco, 1980
[strong marxist bias].
JUUSELA Pauli, Journalistic Codes of Ethics in the CSCE Countries, Tampere, University of
Tampere, 1991 [A synthetic study of western and soviet codes!].
kriticizmi
ARONSON James, Packaging the News: A Critical Survey of Press, Radio, TV, New York,
International Publishers, 1971.
ARONSON James, Deadline for the Media: Today’s Challenges to Press, TV and Radio,
Indianapolis, Bobbs-Merrill, 1972.
BABB Laura L. (ed.), Of the Press, By the Press, For the Press, and Others Too, Boston,
Houghton Mifflin, 1976 [by Washington Post staff members].
BROWN Lee, The Reluctant Reformation: On Criticizing the Press in Ame-ri-ca, New York,
McKay, 1974.
CIRINO Robert, Don’t Blame the People: How the News Media Use Bias, Distortion and
Censorship to Manipulate Public Opinion, New York, Random House, 1971.
DOWNING John et al., Questioning the Media: A Critical Introduction, Newbury Park
(CA), Sage, 1990.
FRANKLIN Robert, Newszak and News Media, London, Arnold, 1997.
GOLDSTEIN Tom, The News at Any Cost: How Journalists Compromise Their Ethics to
Shape the News, New York, Simon & Schuster, 1985 [concrete cases].
GOLDSTEIN Tom (ed.), 100 Years of Media Criticism, New York, Columbia UP, 1989.
HACHTEN William, The Troubles of Journalism: A Critical Look at What’s Right and
Wrong With the Press, Mahwah (NJ), Erlbaum, 1998.
bibliog
bibliog raf
liogr ia
afia 215
ISAACS Norman E., Untended Gates: The Mismanaged Press, New York, Colum-bia UP, 1986.
JENSEN Carl, 20 Years of Censored News, New York, Seven Stories Press, 1997.
JENSEN Joli, Redeeming Modernity: Contradictions in Media Criticism, Newbury Park
(CA), Sage, 1990.
MacDOUGALL A. Kent (ed.), The Press: A Critical Look From the Inside, Princeton, Dow
Jones, 1972.
POLLAK Richard (ed.), Stop the Presses, I Want to Get Off!, New York, Random House,
1975. [An anthology from the review [MORE]].
RUSHER William A., The Coming Battle for the Media: Curbing the Media Elite, New York,
Morrow , 1988 [a conservative viewpoint].
SHAW David, Journalism Today, New York, Harper & Row, 1977 [an anthology of his articles
in the Los Angeles Times].
SHAW David, Press Watch,: A Provocative Look at How the Newspapers Report the News,
New York, Macmillan, 1984 [idem].
SINCLAIR Upton, The Brass Check: A Study of American Journalism, Pasa-de-na (CA),
1919, reprinted by Arno Press, 1970.
BARRON Jerome C., Freedom of the Press For Whom? The Right of Access to Mass Media,
Bloomington, Indiana UP, 1973.
HARMS L.S., Jim RICHSTAD & K.A. KIE (ed.), Right to Communicate: Collected
Papers, Honolulu, University Press of Hawaii, 1977.
HARMS L.S. & Jim RICHSTAD (ed.), Evolving Perspectives on the Right to Communi
cate, Honolulu, East-West Center, 1977.
SCHMIDT Benno C., Freedom of the Press vs. Public Access, New York, Praeger, 1976.
presis sabWoebi
ADHIKARI G., Press Councils: The Indian Experience, New Delhi, Press Institute of India,
1965.
BALK Alfred, A Free and Responsive Press: Report for a National News Council, New
York, 20th Century Fund, 1973.
BRADLEY H.J., Press Councils of the World, Londres, The Press Council, 1974
[mimeographed].
BROGAN Patrick, Spiked: The Short Life and Death of the National News Council,
New York, Priority, 1985 [the US national PC]
IPI, Press Councils and Press Codes, Zürich, International Press Institute, 1964 & 1967.
LEVY Philip, The Press Council: History, Procedures and Cases, Londres, Macmillan, 1967
[the British Press Council]
216 media eT ik
eTik a da ang
ika ariSv
angariSv alde
ariSvalde
aldebbule bis sisteme
ulebis bi
sistemebi
MURRAY George, The Press and the Public: The Story of the British Press Council,
Carbondale, Southern Illinois UP, 1972.
RIVERS William L. et al, Backtalk: Press Councils in America, San Francisco, Canfield,
1972 [Local PCs in the US].
TRIKHA N.K., The Press Council: A Self-Regulatory Mechanism for the Press. Bombay:
Somaiya Publications, 1986.
ZiriTadi mimoxilvebi*
American Journalism Review, University of Maryland, 1117 Journalism Bldg, College Park,
MD 20742-7111
Brill’s Content, 521 Fifth Ave, New York, NY 10175
Columbia Journalism Review, Journalism Bldg, Columbia University, 2950 Broadway,
New York, NY 10027.
Journal of Mass Media Ethics, c/o Erlbaum, 10 Industrial Ave, Mahwah, NJ 07430-2262.
Media Ethics, Division of Mass Communication, Emerson College, 100 Beacon Street,
Boston, MA 02116.
BRISLIN Tom (ed.), Teaching Media Ethics, special issue of the Journal of Mass Media
Ethics, Volume 12, 1997.
CHRISTIANS Clifford & Catherine L. COVERT, Teaching Ethics in Journalism
Education, New York, Hastings, 1980.
ELLIOTT Deni, Toward the Development of a Model for Journalism Ethics Instruction,
Ann Arbor (MI), University Microfilms, 1984.
LEMERT James, Criticizing the Media: Empirical Approaches, Newbury Park (CA),
Sage, 1989.
SLOAN William David (ed.), Makers of the Media Mind: Journalism Educators and Their
Ideas, Hillsdale (NJ), Erlbaum, 1990.
amerikuli JR : <www.ajr.org>
kaliforniis saxelmwifo universiteti, fulertoni:
<www.commfaculty.fullerton.edu/lester/ethics/ethics_list.html>; xeli daaWire bmuls
“media ethics”
tamperes universitetis, fineTi: SegiZliaT ixiloT evropuli
kodeqsebis teqstebi <www.uta.fi/ethicnet>
kolumbia JR: <www.cjr.org>
gutenbergis instituti (Brazil):
<igutenberg@igutenberg.com. br/ingles.htm>
axali ambebis ombudsmenTa msoflio asociacia ONO:
<www.infi.net/ono>
pointer instituti: www.poynter.org Seicavs bmulebs im veb-gverdebTan,
romlebic media eTikis sakiTxebs exeba.
parizis universiteti-2, franguli presis instituti <www.u-paris2.fr/ifp>
bmuli “media ethics” iZleva msoflios presis sabWoebTan da media
eTikasTan dakavSirebul sxva veb-gverdebTan dakavSirebis saSualebas.
briTiS kolombias universiteti, praqtikuli eTikis centri
<www.ethics.ubc.ca/resources/media>
redaqtirebuli wignebi
Les Etats-Unis : Histoire et civilisation, Presses universi-tai-res de Nancy, 1983 ; 3rd edition
1989.
La television por cable en America y en Europa, Madrid, Fundesco, 1986
[with E. Lopez-Escobar].
Les médias américains en France, Paris, Belin, 1989 [with F. Bordat].
Les médias français aux Etats-Unis, Presses universitaires de Nancy, 1993 [with F. Bordat].
Médias: introduction à la presse, la radio et la télévision, Paris, Ellipses, 1995.
Les médias et l’information aux Etats-Unis, Paris, Ellipses, 1997.
Sedgenili wignebi
www.liberty.ge
Tavisuflebis instituti
Tbilisi 0108, griboedovis 23 / tel.: 93 66 15, faqsi: 93 67 84 / el-fosta: liberty@liberty.ge