Adı soyadı:………………………………………..

OSMANİYE ÖZEL BİLİM KOLEJİ 2008 – 2009 EĞİTİM YILI

FEN BİLGİSİ MADDEYİ TANIYALIM ÜNİTESİ ETKİNLİĞİ
MADDENİN ÖLÇÜLEBİLİR ÖZELLİKLERİ
Doğada bulunan tüm maddelerin kütlesi ve hacmi vardır. Bu iki özellide ölçülebilir özelliklerdendir.
Kütle ve hacim belirlenen ölçü birimleriyle ölçülür.
KÜTLE VE KÜTLENİN ÖLÇÜLMESİ
Bir maddenin değişmeyen madde miktarına KÜTLE denir.
Kütle yanda görülen eşit kollu terazi ile ölçülür. Bir cismin kütlesi her
Yerde aynıdır. Kütle birimi gramdır.
1000 gram 1kg dır.
Eşit kollu terazi ile kütle ölçülürken eşit kollardan birine gramlar diğer Eşit Kollu Terazi
bölümüne ise tartılacak maddeler konulur. Günümüzde elektronik terazilerin kullanımı
yaygınlaşmıştır.
SIVI KÜTLELERİN ÖLÇÜLMESİ
Sıvı maddelerin büyük bir çoğunluğu litre ölçülür. Fakat tahin, pekmez
gibi akışkanlığı az olan sıvı maddeleri litreyle ölçmek zordur. Bu nedenle
akışkanlığı az olan satılırken kütleleri ölçülür.
Sıvı bir maddenin kütlesini ölçmeden önce içine konulduğu kabın kütlesi
ölçülür. Boş kabın kütlesine dara denir.
Örnek problem: Kabıyla birlikte tartılan bir kavanoz pekmezin brüt kütlesi
3500 gram, kavanozun kütlesi 500 gram ise pekmezin net kütlesi kaç gramdır.
Çözüm: Brüt kütle – Net kütle 3500 – 500 = 3000 gram pekmezin kütlesi.

GAZLARIN KÜTLELERİNİN ÖLÇÜLMESİ

Gaz maddelerin kütleleri de sıvı maddelerin kütleleri gibi ölçülür. Sıvıların

ölçülmesinde olduğu gibi önce gaz maddelerin konulacağı kabın darası
ölçülür. Daha sonra gaz madde doldurularak yeniden ölçüm yapılır. Son
ölçüm ile ilk ölçüm arasındaki fark gaz maddenin kütlesini verir.

HACİM VE HACİM ÖLÇÜLMESİ

Maddelerin uzayda kaplamış oldukları yere HACİM denir.
Katı ve sıvıların belli bir hacimleri vardır. Gaz maddelerin ise hacimleri değişkendir. Gaz maddeler
bulundukları ortamı tamamen doldurabildikleri gibi basınç uygulandığı zaman da hacimleri
küçülebilir.
Sıvı maddelerin hacmi dereceli silindir ile ölçülür. Örneğin kolonyacı kolonyayı
Şişeye doldurmadan önce dereceli silindir ile ölçer. Sıvıların hacim birimi
Litredir. Süt, zeytinyağı, benzin, mazot, su gibi maddeler litre ile ölçülür.

DÜZGÜN OLMAYAN KATI MADDELERİN HACİMNİN ÖLÇÜLMESİ

ÖLÇÜLMESİ
Düzgün olmayan bir cismin hacmini ölçmek için sıvılardan yararlanılır.
Önce dereceli silindire belli bir miktar su konulur. Daha sonra hacmini
ölçeceğimiz cisim dereceli kaptaki suyun içine atılır. Taşan su miktarı cismin
hacmini verir.
DENEY: Adı: Her maddenin bir hacmi vardır.
Amaç: Maddelerin bir yer kapladığını kavrayalım.
Araç ve gereçler: Bardak, tabak, su bardağına sığacak bir taş.
Yapılışı: Bardağı tabağın ortasına yerleştirelim ve tamamen su dolduralım. Taşı yavaşça
bardağın içine koyalım ve gözlemleyelim.
Sonuç: Taşı bardağa koyunca ne oldu? Su dolu bardakta taşın hacmi kadar yer olmadığı için,
taşın hacmi kadar su tabağa akmıştır.
 BİLGİMİZİ ÖLÇELİM

Aşağıdaki sorulardaki boşlukları uygun terimlerle tamamlayalım.

1-……………………………… ve ……………………….. maddenin ölçülebilir

özellikleridir.

2-Bir maddenin değişmeyen madde miktarına …………………………. denir.

3-Kütle birimi ……………………………. dır.

4-1000 gram 1 …………………………………. dır.

5-Kütle ………………….. ………………….. …………………. ile ölçülür.

6-Sıvı maddelerin konulduğu kaba ………………………… adı verilir.

7-Sıvı bir maddenin kabı ile kütlesine …………………. ………………… denir.

8-Bir kütleden dara çıkarıldığında ……………………………. bulunur.

9-Maddelerin bulundukları yerde kapladıkları yere ………………………. denir.

10-Sıvı maddelerin hacmini ölçmek için ……………………….. birim kullanılır.

11-Kütle ve hacim ………………………………………. özelliklerindendir.

12-Düzgün olmayan bir cismin hacmini bulmak için ……………………………… yararlanılır.

Kilogram Dara Net kütle

Litre Kütle - Hacim

Eşit kollu terazi Dereceli kaplardan Gram

Brüt kütle
Hacim

Kütle

OSMAN YAMAN OSMANİYE ÖZEL BİLİM KOLEJİ

osmanyaman80@hotmail.com