Hoca dersin banda her gn 2 saat Trke 2 saat ngilizce anlatlacan

syledi. Bu derste genel olarak k mikroskobunda kullanlan histolojik

teknikleri konuacaz nmzdeki hafta da elektron mikroskobu iin ayn
konularn zerinden geeceiz.



Hoca histokimya nedir diye sordu ve yukardaki slayt okudu. Rutin
histokimya farkl boyalar araclyla dokularn boyanarak gsterilmesi iken
antikor antijen elemesine dayal ynteme ise im mnohistokimya denir.


Doku bileeninde asl amacmz hi bozulmadan canldaki dzene uygun
grntleyebilmek. Bunun iin en nemli aama fiksasyon. Dokuyu ne kadar
bozulmadan canldakine yakn halde preparata aktarabilirsek incelemelerimiz o
kadar salkl olacaktr. zellikle patolojik dokular iin bu son derece nemli
nk burada doku fiksasyona bal m bozulmu patolojiye bal m bozulmu
bunu bilemeyiz. Bu sebeple fiksasyon aamalarna zellikle patolojik dokularda
daha ok dikkat etmeliyiz. Doku takibinde dier nemli faktr ise cerrahiden
alnan rneklerin laboratuvara uygun artlarda ulatrlmas.
Diyelim dokuyu uygun artlarda cerrahiden teslim aldk gzelce fikse
ettik ama yine de biz bu dokuyu k mikroskobunda inceleyemeyeceiz nk
bu dokunun boyanmas gerekli. Eer k mikroskobuyla ilgili bir inceleme
yapacaksak kimyasal boyalar kullanacaz. Eer elektron mikroskobik bir
inceleme yapacaksak ar metaller kullanacaz.
Mikroskobun altna aldmzda bu dokular 2 ekilde inceleyebiliriz. Vital
ve non vital eer kullanacazm rnekleri kltr ortamnda oaltp
inceleyeceksek buna vital inceleme diyeceiz. Eer rneklerimiz bize cerrahiden
gelecekse orada non vital inceleme yapm oluyoruz.

Tm bu ilemler iin nce hazrlklarmz tamamlamalyz. Clamplerimiz
olacak. Makaslarmz olacak. Bisturilerimiz olacak. Ve tabii ki doku takip
kasetlerimiz olacak (makaslar ile bisturilerin arasndakiler).
Bu doku takip kasetlerinin farkl genilikte olanlar var. Farkl ykseklikte
olanlar var. Delikleri daha iri ya da kk olanlar var. Bunlar amacmza gre
seiyoruz. rnein bir bbrek alacaksak byk delikli kaset kullanabiliriz.
Ancak kk bir rnek kullanacaksanz daha kk delikli kaset uygun olacaktr.
rnein ince damar ya da periferik sinir.

Dokumuzu doku takip kasetlerine aldktan sonra srasyla bu takip
yntemlerini uygulayacaz. (yukardakileri srasyla okuyoruz)


Doku rneklerini biyopsiden de otopsiden de elde edebiliriz. (slayt
okuyup otopsi ve biyopsi materyalleri nelerdir reniyoruz.) Otopsi de olsa
biyopsi de olsa dokular uygun saklanlmaldr. Otopsi materyalinde bakterilere
bal bir miktar bozulmalar olabilecei iin bizim laboratuvarlarda kullandmz
rnekler biyopsi materyalleridir.

Yukardaki ngilizce slayt ile ilgili konuuyoruz: Dokuyu alrken de tarken
de dikkat etmemiz gereken baz eyler var. Mmkn olduunca az traumaya
maruz brakarak materyali elde etmeliyiz. Aldmz doku rneini hemen
fiksatif solsyona atmalyz. Dokuyu aldm bir eyler yapyorum ameliyat
srasnda dokuyu masaya koydum o doku kurumaya balarsa doku bozulacaktr.
Doku rneini s farklarndan da korumalyz. Kullanacamz solsyon oda
ssnda olmal. Yine burada fiksatiflerin miktar da ok ok nemli.
Doku hacminin en az 10 kat fiksatif kullanmalyz. Ve rnein zerine
hemen kime neye ait olduunu yazmalyz. Tabii tm bunlar yaptktan sonra
yine uygun koullarda hzlca fiksatif iindeki rneimiz laboratuvara
ulatrlmal.


Biz bu ekilde biyopsi materyalini alp fikse edince bunu non vital
inceleme iin hazrlam oluyoruz. Dediimiz gibi vital inceleme yapacak olursak
kltrler kullanarak hcreleri oaltmalyz.
Ya da hayvan canlyken hayvana boyay enjekte edebiliriz. Hayvan bu
boyay fagositik hcreleri ile fagosite edecek boya tm dokularna nfuz edecek
ve bylece biz daha canl bir inceleme yapm olacaz.
Biz kltr ortamnda hcreleri yetitirip daha sonra bu hcrelere boyay
veriyorsak bu ynteme supravital inceleme diyeceiz. Ve supravital
boyamalarda daha ok tripan mavisi kullanacaz. Vital boyamalarda ise hayvan
canlyken boyay enjekte edeceiz bunun iin en ok kullanlan ise ini
mrekkebidir.


Yukardaki rnek karacierden alnm. Fagositik hcreler daha canl iken ini
mrekkebini fagosite ettiinden siyah olarak grnmler kesitte.

Ondan sonraki aamada doku rneimizi aldk fiksatif solsyona koyduk.
Fiksatif solsyon kullanmaktaki amalarmz slayttan okuyoruz.
Sadece kimyasal fixatif kullanmayabiliriz farkl fiziksel tespit yntemleri de
kullanabiliriz.

Yazanlar tekrar okuyoruz ama yukardaki slaytta nemli olan sa altta
grlen resim ve yaplan yanllk. Doku rnei iin yeterli fiksatif kullanlmam.
ok fazla doku az fixatif var oysa ki aldmz dokunun hacminin 10 kat
hacminde fixatif kullanmalydk en az.

Perfzyon hayvan deneylerinde fiksatifin damar yolu ile verilmesidir.
mmersiyon dokunun alnp fixatife atlmasdr. Ancak perfzyondan sonra da
immersiyon tipi fixasyon da yapyoruz. mmersiyon iin en az 48 saat fiksatifte
bekletmeyi tercih ediyoruz.

Burada amacmz ok nemli. Rutinde kullanacamz fiksatif
(tespit solsyonu) yzde on tamponlu ntral formalin. Ancak amacnz
baka ise solsyonlar eitleniyor. Mesela testis, ovaryum alacaksak zenker
tercih ediyoruz. nemli olan amaca ynelik solsyon semek.
Fiziksel fiksatifler nelerdir: Istma, kurutma, dondurma. rnein kan
yaymalarnda kurutmay oka tercih ederiz. Ya da diyelim
immnohistokimyasal alma yapacaksanz aldnz doku rneini sv azotta
dondurabilirsiniz. Ama dondurmada doku zlmeden doku kesilmelidir.

Dokunu kime neye ait olduunu yazmay unutmaynz.
Sol alttaki gibi dokunun kasete ok fazla konulmamasna dikkat ediniz.

Ik mikroskobu iin 1cm kplk doku rnekleri, elektron mikroskobu iin ise
1mm kplk doku rnekleri hazrlamak uygundur.
Dokuyu neden uygun byklkte almamz gerektiini bir kere daha
syleyelim. Bizim amacmz tm kullanlan kimyasallarn dokuya iyi ilemesini
(penetre olmasn) salamak bunun iin de uygun byklkte dokular
kullanlmal. ok byk deil.

Dokunun iinden suyu almalyz (dehidrete etmeliyiz) ki parafin dokuya
ileyebilsin, iine szabilsin. Bunu yaparken dorudan yksek dereceli alkol
kullanrsak dokuda bzmeler olabilir. Dk dereceli alkolden yksee doru
kullanmalyz. Elektron mikroskobu iin 50 dereceden k mikroskobu iin 70
dereceden balayarak giderek alkoln derecesini ykseltiriz. Bunu doku takip
cihazyla ya da elle sre tutarak yapabiliriz. Doku takip cihazlar ok ok daha
etkin. nk takip esnasnda vakum da yapar cihaz ve suyu daha rahat eker.
Dier aamalarda da solsyonun dokuya daha iyi ilemesini salar.

Alkol parafinle yer deitiremez bu nedenle rneklerimizi nce ksilole
koyuyoruz nk ksilol hem alkolle hem parafinle yer deitirebilir. Dolaysyla
alkol kar ksilol girer. Ksilol yerine tolen de kullanlr ama ksilol tolene gre
daha az kanserojen olduundan tercih edilir.


Slayt okuyoruz.


Sradaki aamamz gmme. Bu aamada amacmz parafin bloklar
oluturmak. Bylece mikrotoma takp kesit alabileceiz. Dokular sv parafine
gmerken gmme ynne dikkat ediyoruz.
Daha sonra doku soumaya braklr ve iyice sertlemesi iin derin
dondurucuya konulur.


Kesit alma aamasnda daha nce de dediimiz gibi derin
dondurucudan karlan kesitin zlmeden kesilmesi nemli. Yanmzda buz
bulundurabiliriz bunun iin ve oda ssn drebiliriz.
Kesit almada mikrotomlar kullanlr. Bak haznesinde mutlaka metal
bak kullanlr.
deal kesit kalnl 2 ila 10 denir ama 4-5 mikron iyidir.
Jelatinli scak su haznesi kesitlerin krkln aar. Daha sonra kesitleri 45
derecelik ayla alttan lama yaptrrz.








Boyama aamasna geerken parafini dokudan uzaklatrmalyz. Biz
burada doku bileenlerininin mmkn olduunca boya ile etkilemesini
istiyoruz. Bunun iin parafini eritip dokuyu yine ksilole koyuyoruz. Sonrasnda
yeniden alkole alyoruz dokuyu. Ancak bu sefer yksekten dk dereceye
doru alkolle ileme sokuyoruz. Daha sonra dokular uygun koullarda
boyayacaz.
Artk boyama aamasna geldik. Bu aamalarda her zaman sentetik
boyalar kullanlmaz rnein hematoksilen ya da karmin (slayt okuyoruz).
Hematoksilen gibi doal kaynakl boyalar dorudan uygulayamyoruz. Bu
boyalarn kullanmnda mordantlama denilen bir aama daha var. eitli uygun
metaller ile kullanacamz boyay aktifletiriyoruz. Yine kullanacanz
metallerin miktar konsantrasyonu da grnt kalitesi iin nemli. Ancak
kullandmz pek ok boya sentetik boya olduu iin mordantlama nemini bir
nedbe yitiriyor.

Slayt okuyoruz.

Yukardaki slayt boyamann temel prensiplerini anlatyor aslnda.

En sk kullanlan asidik boyalar slaytta hocann yazdklar boyalarm. Bu boyalar
ile en net ve en sk grntlenen yaplar ise yine sa stunda yazanlarm.

Slayt okuyoruz.
Azurlar burada dikkatimizi ekmesi gereken boyalar. Azurlar
zellikle kan boyamalarnda ska kullanlr.


Yukardaki slaytta yazanlar sizler de ska gryorsunuz. Boyamalarda her
zaman asidik ve bazik boyalar beraber kullanlr. Ancak asidik ve bazik boyalar
kabn iine koy karsn boyasn mantyla uygulamyoruz yine prosedrlerimizi
takip ediyoruz.
nce dilediimiz boyay seiyoruz. nce asidik ya da bazik olmas fark
etmiyor. rneimizi bu boyada bekletiyoruz. Uygun sre bekledikten sonra
boyann fazlasn ykyoruz. Asit alkolde bekletiyoruz rneimizi. Bylece boyay
tespit etmi de oluyoruz. Ayn ilemi dier boya iin de yapyor ve rneimizi
effaflandrp kapatyoruz.
Hematoksilen-Eozin rutinde kullanlr.
Demirli Hematoksilen-Eozin zellikle kalp kasnda kullanlr.
Mallory-Azan ba dokusu iin olmazsa olmaz. Kollagen ve kas birbirinden
ayrmamz salar. Ya da gelimekte olan kemik ile olgun kemik ayrm iin.
Elastik fibriller varehoff ile kollagen fibriller ise van giesonla boyanr ve
birbirinden ayrlr.
(slaytta yazanlar haricinde syledikleri boyalar ile ilgili bu kadard)

Feulgen dna tespiti iin kullanlrken Methyl green-Pyronin dna-rna ayrm
iin kullanlr.
Ya boyalar iin normal takip yaptnzda ya damlacklar eriyor. Bu
sebeple zel tespit ve boyama iin slaytta yazanlar kullanyoruz.
Romanowski boyalar dediimiz boyalardan Wright ve Giemsa kan boyamak
iin kullanlr ve ieriinde azurlar vardr. Boyann iindeki azurlar sayesinde kan
hcreleri granllerini boyayarak birbirinden ayrabiliyoruz.

Slayt okuyoruz.



Neden hem asidik hem bazik boya kullanmamz gerektiini gsteren slayt. H
sadece hematoksilen e sadece eozin. He ise rutin boyama.



Dersin bundan sonraki blm daha nce grdmz preparatlarn neler
olduunu soru cevap eklinde tartarak geti. Derse gelenler iin finale tekrar
niteliindeymi. Slaytlarn tamamn koyuyorum.



Mallory azan sadece ba doku iin deil adeno hipfizi ayrmak iin de
nemlidir.Kollagen fibril kas ve ekirdekleri ayrmakta kullanlr




Hangi eit fibriller hangi boyalar ile boyanr yukarda.


Retikler fibriller youn olarak Dalak Karacier sinzoitleri Lenf Dmleri ve
Kemik liinde youn bulunur.






PAS karbonhidratlardaki aldehit grubuyla etkileerek onlar grnr klar.
Alcian Mavisi de karbonhidrat boyamada kullanlabilir. Goblet ayrmnda tercih
edilir.


Feulgen reaksiyonunda periyodik asit yerine hidroklorik asit kullanlr.



Methyl Green Pironi bu boyalar iinde uygulanmas en zor olan belki de. Dna
ve Rn ay ayrmada kullanlr.






Wright ve Giemsa boyas azurlar ierir
Kan yaymasnn uygun kalnlkta olmas ok nemli.


ok sayda anyonik grup ieren yaplarn bazik boyalar ile boyandnda
beklenenden farkl bir renk verdii grlm. Bu olaya metakromazi denir.
zellikle toludin mavisinde metakromazi grnr.



Yzde on tamponlu ntral formalin
Doku hacminin en az on kat fiksatif hocann oka
nemseyip ders sonunda da tekrar ettii konulard.