Letrat me vler n Tregun e

Kapitalit

Tregu i kapitalit

Esht segment i vecant i tregut financiar i cili:

Mundson ndrtimin e fabrikave, rrugve, shkollave dhe shtpive
T financoj nevojat pr investime n afat t gjat te firmave, familjeve dhe qeverise.
Vleresimin e vazhdueshem sipas kritereve t tregut t vet ndrmarrjeve
Krijon mundsi pr riorganizimin financiar dhe ristukurimin e ndrmarrjeve q kane
veshtiresi financiare dhe ekonomike
Nxit dhe ndikon n zgjerimin e pronesis.
Pjesmarres t TK si oferues dhe kerkues te mjeteve jan t ndryshem si:
Investitoret;
Ndermarresit;
Ndermjetesuesit ;
Institucione te specializuara financiare ;
Bursa;
Shteti;

Letrat me vlere ne Tregun e Kapitalit

N tregun e kapiatlit shitblehen letrat me
vler afatgjat .
Afati i maturimit sht m i gjat se nje
vit
Objektet e tregtimit n tregun e paras
jan:
Fleteobligacionet dhe Fleteakcionet

10-3

Tregtimi n tregun e kapitalit

1. Tregu primar pr shitjen fillestare (IPO
initial public offering )
2. Tregu sekondar

Treg mbi bankat - Over-the-counter

Bursat e organizura ( NYSE)

10-4

Llojet e Fletobligacioneve
Fletobligacionet jan letra me vler t borgjit
q prfaqeson detyrimet e emetuesve q t
paguaj n afat te caktuar interesin dhe vleren
nominale ndaj investitoreve.
Llojet e fletobligacioneve qe ne do ti diskutojm
jan :
Fletobligacionet e Shtetit
Fletobligacionet Komunale dhe
Fletobligacionet Korporates
Copyright 2009 Pearson Prentice Hall. All rights reserved.

10-5

Llojet e fletobligacioneve :
Mostera I nje fletobligacioni te
korporates

Dftesat dhe fletobligacionet e Shtetit

Qeveria emiton deftesa dhe fletobligacione qe te financoje
aktivitetet e saj.
Deftesat e thesarit kane maturime te ndryshme, nga 1
deri ne 10 vjet;
Fletobligacionet e shtetit kane maturime qe variojne
nga 10-30 vjet ;
Paguajne interesa gjashtemujore si pagesa kuponi;
Tipari i thirrjes qe shoqeron fletobligacionet e thesarit qe
jep te drejten emetuesit te terheqe fletobligacionin ne nje
periudhe te caktuar qe ne pergjithesi eshte pesevjecari i
fundit i jetes se obligacionit.

10-7

Deftesat dhe fletobligacionet

10-8

Norma e kamts s fletobligacioneve t

Shtetit
Nuk ka rrezik t dshtimit t kthimit meq
se qeveria mund t rris taksat pr te
paguar borgjin
Norme e vogel e kamtes, shpesh
konsiderohet norma pa rrezik (ndonese
rreziku i inflacionit eshte akoma i
pranishem)

10-9

Norma e kamtes te fletobligacionet e

Shtetit

10-10

Norma e kamtes se Fletobligacioneve:

Bonat te thesarit dhe Fletobligacionet

Copyright 2009 Pearson Prentice Hall. All rights reserved.

10-11

Fletobligacionet e Shtetit :
Letrat me vlere te thesarit tregohen indeksohen me nivelin e cmimeve:
Shuma e kapitalit eshte e lidhur me normen
e tanishme te inflacionit me qellim qe te
mbroje fuqine blerese te investitorit

10-12

Fletobligacionet Komunale
Emitohen nga komunat
Perdoren qe te financoje projekte te interesit
publik
Jane te perjashtuara nga taksat lokale dhe
shteterore
norma e interesit te fletobligacioneve komunale
= norma e kamtes e taksueshme (1 norma
tatimore margjinale )
10-13

Shembull i Fletobligacioneve Komunale

Supozojm q norma e kamtes s
fletobligacioneve te korporatave eshte 9% dhe
norma e kamtes se fletobligacioneve komunale
eshte 6.75%. Cilin prej ktyre duhet te zgjedhet?
Zgjedhja: Te gjejme normen tatimore margjinale
6.75% = 9% x (1 MTR), or MTR = 25%
Nese, norma tatimore margjinale eshte mbi
25%, obligacionet komunale ofrojne nje norme
me te larte te cash flow pas taksave
10-14

Llojet e Fletobligacioneve Komunale

Fletobligacionet komunale me detyrim te pergjithshem;

Te cilat jane te sigurta si rezultat I fuqise taksuese te emetuesit

fletobligacionet me te Ardhura

Te cilat emetohen per financimin e projekteve te vecanta dhe shlyhen me

te ardhurat qe realizohen nga keto projekte.
Jane me te riskueshem sepse pagesa e tyre mbeshten ne suksesin e projektit
Emituesit tipik te obligacione me te ardhura jane: Aeroportet,Spitalet
Kane afate maturimi deri ne 30 vjet
Emertimi minimal I fletobligacioneve bashkiake eshte 5000.
Ekziston tregu sekondare i ketyre fletobligacioneve por ky treg eshte me pak aktiv se sa
tregu I fletobligacioneve te thesarit
Investitoret mund ti blejne apo shesin fletobligacionet komunale me ndermjetesimin e
kompanive komisionereve.

Jo te lirura nga deshtimi

10-15

Fletobligacionet Komunale:krahasojme te
fletobligacionet komunale me detyrim te
pergjithshem dhe fletobligacionet me te
Ardhura

10-16

Fletobligacionet e Korporates

Fletbligacioni perfaqeson nje detyrim kontraktual afatgjate te nje firme per ti

paguar obligacionmbajtesit interesat dhe vleren nominale

Jane obligacione nepermjet te cilave kompanite marrin hua direkte nga

publiku

Pagesat e interesit behen zakonisht cdo gjashtemuaj dhe keto pagesa

ndryshe quhen pagesa te kuponit, ndersa kur obligacioni maturohet,
emetuesi shlyen shumen e borxhit te quajtur ndryshe vlera nominale

Data e maturimit eshte data ne te cilen behet pagesa finale.

Emertimi minimal I fleteobligacionit te kompanise eshte $1,000, ndonese

disa kane emertime prej $5,000 opo $10,000.

Ndryshojne shume nga fletobligacionet e thesarit persa i perket nivelit te

riskut.

Nuk mund te jete shlyer ne cdo kohe kur emituesi deshiron, pervec rastit me
me nje klauze te specifikuar (opcioni I thirrjes ).
10-17

Norma e Interesit te fletobligacioneve te

korporates

10-18

Fleteoblgacionet e korporatave :
Llojet e fleteobligacioneve te korporates

Obligacionet e Siguruara
Eshte borxhi qe mbeshtetet nga nje koleteral. Nenshkruhet nje kontrate hipotike ku
pasurit e paluajtshme (ndertesa,makineri ) vendosen si garanci per borgjin .
Obligacione Hipoteke
Emetohen per te blere mjete te caktuara fikse dhe mjetet e siguaruara sherbejne si garanci. Pra
mjetet lihen si garanci per te siguaruar borxhin. Huadhenesit fitojne te ardhurat e tyre nga
pagesat e interesit,por jo edhe nga perdorimi I mjeteve fikse.
Certifikata me garanci per paisjet
Emetohen per te financuar paisje te caktuara dhe mjetet lihen si garanci.
Emetohen kryesisht nga hekurudhat dhe linjat ajrore per te financuar vagonat dhe aeroplanet
dhe keto paisje jane garanci

Obligacionet e Pagarantuara
Jane letra premtimi te pagarantuara te nje kompanie te cilat mbeshteten ne kredibilitetin e
pergjithshem te firmes
Ky lloj I borgjit eshte rrezikor, sepse me rastin e mosplotesimit te kushteve apo falementimit
borgji I siguruar shlyhet para obligacioneve te pagarantura
Obligacionet e te Ardhurave

Kerkojne qe interesi te paguhet vetem ne qofte se firma I fiton te ardhurat.

Copyright 2009 Pearson Prentice Hall. All rights reserved.

10-19

Llojet e fletobligacioneve te korporates

Fletobligacionet e te hyrave
Paguajne interes vetem nese te hyrat realizohen. P.sh fletobligacionet e emetuara per te financuar
rruget.
Intersi mbi borgjin paguhet ne qofte se taksat nga rruget japin te hyra te mjaftueshme per te
mbuluar pagesat e interesit

Fletobligacionet e konvertueshme
Jane nje lloj hibrid I letrave me vlere ku bashkohen elementet e borgjit dhe te kapitalit akcionar.
Paguajne interesin qe eshte detyrim fiks i firmes dhe kane nje date te caktuar te maturimit
Mund te konvertohen ne nje numer te caktuar akcionesh te zakonshme
Vlera ose cmimi i tregut te ketyre obligacioneve varet edhe nga vlera e akcionit dhe nga interesi qe
paguan obligacioni.
Ofron investitorit avantazhin e borgjit dhe te kapitalit akcionar.
Ofron firmes emetuese shume avantazhe:
Eshte ne gjendje te emetoje obligacione me nje norme te ulet te kamtes;
Cmimi i konvertimit vendoset mbi cmimin e tregut te akcioneve,kur emetohen keto obligacione;
Drejtori i firmes nuk parashikon asgje per shlyrjen e borgjeve;
Trasferimi i borgjit ne akcione te zakonshme rrit bazen e kapiatlit akcionare te firmes .

10-20

Llojet e Fletobligacioneve te Korporates

Fletobligacionet me norma te ndryshme te interesit

Paguajne interesat ne varesi te disa normave aktuale te tregut

Norma e kuponit te ketij instrumenti rregullohet sipas ndryshimeve ne normat e pergjithshme te
tregut por nuk rregulohet sipas ndryhimeve te kushteve financiare te firmes
Norma mund te rregullohet cdo vit sipas normes se bonave te thesarit plus 2 %
E drejta e mbajtesit te obligacionit per ta rimarre ate me vleren e tij nominale

Fletobligacionet me kupon zero

Nuk paguajne interes dhe shiten me zbritje te madhe.
Ne daten maturimit,ato duhet te shiten me vlere nominale,ndersa perpara maturimit ato duhet
te shiten me zbritje per shkak vleres ne kohe te parase.
Nje shembull; nje obligacion me zero kupon me afat maturimi 30 vjet,kurse interesi e tregut
jeshte 10 %. Cmimi sot do te jete 1000 / (1.10)30 = 57,31. Ne vitin tjeter, kur kane mbetur 29
vjet deri ne maturim dhe nese norma e kamtes eshte ende 10 %, cmimi do te jete 1000/(1.10)
29= 63,04 pra ka nje rritje 10 % mbi cmimin e vitit te meparshem.
Cmimi eshte rritur me faktorin e skontimit per nje vit per arsye se tani vlera nominale e
obligacionit skontohet per nje vit me pak.
Fletobligacioni xhank
Emetohen shpesh per te financiuar firmat qe shkrihen ne nje dhe firmat qe gllaberojne te tjerat;
Jane te pagarantuara dhe oferojne norme te larte te interesit per 3 4 % me te madhe , se sa
eshte Interesi mbi obligacionet e cilesise se larte ( d.m.th obligacinet qe renditen me dy A ose
tre A

10-21

Vlersimi i
Rejtingut t
Fletobligacionev

Percaktimi i vlers s Fletobligacionit

fletobligacionet vleresohen ne baze te llojeve te ndryshme
te marreveshjeve,varesisht nga lloji i emetimit dhe tregut.
Nga vlera nominale e cila eshte shenuar ne
fleteobligacion
Vlera kontabel sipas te ciles udheheqin ne libra te
korporates
Vlera e tregut qe formohet ne baze te ballafaqimit te
ofertes dhe kerkeses se letrave me vlere.
Ne do diskutojme kalkulimin e rendimentit te tanishem qe
eshte perdorur zakonisht per instrumentet e borgjit
afatgjate.
10-23

Percaktimi i vlers s rendimentit t

Fletobligacioneve
Sa eshte e ardhura e tanishme per nje
obligacion me vlere nominale prej $1,000,
ku cmimi i tanishem eshte prej $921.01dhe
norma e kuponit 10.95%?
ic = C / P = $109.50 / $921.01 = 11.89%
C ( kupon) = 10.95% x $1,000 = $109.50

10-24

Llojet e Rreziqeve te Fletobligacioneve

Rreziku i Normes se interesit
Rreziku i Kreditit
Rreziku i Likuiditetit

Rreziku i Fuqise blerese

Investimet n Fletobligacione

Copyright 2009 Pearson Prentice Hall. All rights reserved.

10-26