You are on page 1of 8

s] tkfO{ 3/ lgdf{0f ub}{} x'g'x'G5 <

;"rgf ljefuåf/f juL{st[ …sÚ ju{sf] klqsf ca tkfO{sf] ;]jfdf 5 vgfn xf8{j]o;{{
xfdLsxf“ 58, l;d]G6, ss{6kftf, /+u/f]ug, kfOk lkml6ªsf
;fy} 3/ lgdf{0fsf nflu ;Dk"0f{ ;fdfgx¿ ;'ky d'Nodf
pknAw u/fOG5 .
gf]6 M lu§L, afn'jf / 9+'uf 9'jfgLsf] nflu 6\ofS6/sf] klg Joj:yf 5 .

k6s k6s k|f]= uf]kfn vgfn


;]jf ug]{ df}sf
lbg'xf]; vgfn xf8{jo
] ;{
pd]zrf}s -d]g/f]8_ 3f]/fxL gu/kflnsf–!! bfª
kmf]g )*@–%^@*&$, df]= (*%&*#)&*$

jif{ !@, c+s *, @)^^ kf}if @^ ut] cfOtaf/ NauloJanaUbhar Weekly 10 Jan 2010 k[i7 ;+Vof M * d"No ?= % .–

/fhgLlts ;+oGq
…/fli6«otfsf] kIfdf Psh'6 agf}Ú+ ;xdltsf] af6f] v'Ng] cfzf / cfz+sfx?
sf7df8f} + ÷ PsLs[ t g] s kf / gful/s ;jf]R{ rtfsf] cfGbf]ng
-dfcf]jfbL_sf cWoIf k|r08n] Ps;fy cufl8 a9fpg
g]kfndf x'g] j}bl] zs x:tIf]klj?4 dfcf]jfbLnfO{ ;'emfj lbPsf 5g\ . sf7df08f}÷/fhgLlts k| s [ o fnfO{ tfls{ s lgisif{ d f ;fy ;xdlt vf]Hg] sfd slt ug{
n8\g tLg s/f]8 g]kfnL hgtf k|d'v jQmf k|r08n] /fli6«o ult/f]w x6fpgsf nflu tLg k|dv ' k'¥ofpgsf] nflu dxTjk"0f{ e"ldsf ;Snf < t/, klg o; cj:yfdf
kmf} h sf] ¿kdf tof/ x' g ] :jfwLgtf / gful/s ;jf]R{ rtf gª bnx?aLr ;xdltsf] nflu ePsf] v] N g] cfzf Pj+ ljZjf; ;j} ;+oGqn] ug]{ sfd lgs} cK7\of/f,
atfpg'ePsf] 5 . tLg s/f]8sf] / df;'sf] ;DaGwdf /x]sf] atfpg'xbF' } k|oTg pRr:t/Lo /fhgLlts ;+oGq 7fpFaf6 lnOPsf] 5 . ;+ljwfg dxTjk"0f{ / lg0ff{os 5g\ . tL
kmf}hn] h:tf];s ' } ljb]zL x:tIf]knfO{ Ps;fy cufl8 a9fOg] atfpg'eof] . u7g ug]{ l:ylt;Dd cfOk'us ] f] 5 . agfpg] ;do 3ls{b} uO/x]sf] sfdx? ;+oGqn] ;lhn};Fu ug{
k/f:t u/]/ g]kfnnfO{ :jfwLg / …xfdL ;fFRr} ;fdGtL /fhtGqnfO{ of] zflGt / kl/jt{gsfdL hgtfsf] a]nf;Dd klg /fhgLlts ;xdlt ;Sg] lj/f6 ;Defjgfx? klg /x]sf
;fj{ e f} d ;DkGg /fi6« agfpg] k/flht u¥of}+ . t/ clxn] /fli6«o nflu v';Lsf] s'/f xf] . o;af6 hf/L h'l6g;s]sf] ca:yfdf of] ;+oGq 5g\ . To;sf] nflu ;a{k|ydtM
pxfFsf] egfO{ 5 . dfcf]jfbLåf/f :jflwgtfsf] d' 2 f gful/s ult/f]wsf] cGTo eO{ zflGt / aGg' afbndfly rfFbLsf] 3]/f b]lvg' ;+oGqn] cfk\mgf] nIo, p2]Zo,
zlgaf/ /fhwfgLdf cfof] l ht ;jf]R{ rtfsf] d'2f o;/L ;f]lemPsf] ;+ljwfgnfO{ lgisif{df k'¥ofpg] h:t} ePsf] 5 . of] ;+oGqnfO{ ;a} of]hgf / clwsf/sf af/]df k|i6\ofg'
…/fli6« o :jfwLgtf / gful/s 5, h'g gªdf;' ePsf] 5 5'6fpFg} cfzf ;j}lt/af6 ul/Psf] 5 . bnx?sf] ;xof]u / ljZjf; /Xof] k¥of] / k|i6 x'gk' ¥of]] . bf];f| ,] of]
;jf] { R rtfsf] ;jfnÚ ljifos ldNb}gÚ, pxfFsf] egfO{ lyof] . /fli6« o :jfwLgtf;F u hf] l 8g sf+u|];sf ;efklt lul/hfk|;fb eg] dfq o;n] cfk\mgf sfdx?nfO{ lqmofl;n aGg' k ¥of] , sf] O /fnf
sfo{qmddf af]Nb} cWoIf k|r08n] d'Vo u/L ef/tn] l/df]6a{ f6 k'u]sf]n] /fli6«o :jfwLgtf k|d'v sf]O/fnfsf] ;+of]hsTjdf ul7t cufl8 a9fpg ;Sg] b]lvG5 . cfkm}n] cjwf/0ff agfO{ k|:tfj
j}bl] zs x:tIf]klj?4 86]/ n8\g] /f]a6{x¿nfO{ rnfP/ g]kfnL hgtfnfO{ d'2f aGg k'u]sf] atfpg'eof] . /fhgLlts ;+oGqdf dfcf]jfbLsf To;sf] nflu ;+oGqsf ;+of]hs u/]sf] of] ;+oGqsf]nfO{ lqmofl;n
pb\3f]if ug'e{ Psf] xf] . 3f]lift rf}yf] le8fpg] v]n v]ln/x]sf] cWoIf gful/s ;jf]{Rrtfsf] afws ef/t cWoIf k|r08 / Pdfn]ePsf] 5 . /x]sf lul/hfk|;fb sf]O/fnfnfO{ agfpg pgL cfkm} slt ;qmLo
r/0fsf] sfo{ q mdcGtu{ t k|r08sf] egfO{ 5 . …l/df]6a{ f6 cfkmg\f] ePsf] pxfFsf] egfO{ 5 . pQm ;+ o GqnfO{ cGo bnsf pgs} kf6L{sf g]tfx?n] slt ;fy x'g] x'g Tof] t x]g{ afFsLg} 5 .
dfcf]jfbLn] zlgaf/ sf7df8f}+ /f]a6x?nfO{ rnfP/ g]kfnL hgtfnfO{ ef/tLo jfd a'l4lhjL uf}td g]tfx?;lxt cfjZostfcg';f/ lbg] x'g\ To;af6 klg o;sf] eljio t];|f] s'/f, gful/s ;jf]{Rrtfsf]
nufot b] z sf tLg :yfgdf e|d lbg ;lsG5, g]kfndf n8fO{ gf}nfvfn] ef/tLo zf;s g]kfnsf] k|dv' bnsf cGo g]tfx?nfO{ klg lgwf{/0f xf]nf . Pdfn]leqaf6 t :yfkgfsf nflu /fi6«kltn] rfn]sf]
cGtlqm{ofsf] cfof]hgf u/]sf] xf] . ;'? ug{ ;lsG5 . g]kfnL g]kfnLnfO{ :jfwLgtf / gful/s ;jf]R{ rtfsf] ;dfj]z u/fpg ;lsg] jtfOPsf] ;+oGqsf lj?4sf] cleofg s]kL unt sbdnfO{ ;Rofpg / /fli6«o
cGtlqm{ o fdf wf/0ff /fVg] le8fpg ;lsG5 eGg] 7fg]sf 5g\ kIfdf gePsf] atfpg'eof] . g]skf - 5 . ;+ o Gqsf] u7g ul/Pklg cf]nLaf6} z'? eO;s]sf] 5 . dfwj ;/sf/ u7g u/L b]znfO{ cufl8
/fhgLlts kf6L{sf g]tf, ;Ldf, eg] s;}n] ;kgf b]vs ] f] 5 eg] ;do PsLs[t_sf ;+of]hs gj/fh ;'jb] Ln] To;sf] sfo{of]hgf / clwsf/sf g]kfn cfk\mgf] k|wfgdGqLsf] clwsf/ a9fpg of] ;+oGq ;kmn x'G5 ls
;'/Iff, cy{, hn;|ft] / Oltxf;ljb\, ablnPsf] 5Ú, pxfFn] cGt/lqmofdf ef/tLo x:tIf]ksf] lj?4df n8\gsf af/]df clxn];Dd s]xL jtfOPsf] vf]l;g] kf] xf]ls eGg] lk/n] leq– xF'b}g To;}df o;sf] cf}lrTotf
gful/s cfGbf]ngsf cu'jf tyf eGg'eof], …tLgs/f]8 g]kfnLsf] kmf}h nflu g]kfnsf b]zeQm, nf]stflGqs, 5}g . ca l5§} a:g] elgPsf] leq aa{//fO/x]sf 5g\ . s';L{g} u'D5 lge{/ /xGf] 5 .
snfsf/x¿n] ef/tn] x/]s If]qaf6 tof/ x'g5] . tLgs/f]8 g]kfnsf] kmf}hn]] jfdkGyL ;a} Ps x'gk' g]{ atfpg'eof] . ;+oGqsf] a}7sn] pQm ljifox?sf] ls eGg] eon] pgLn] dfcf]jfbLdfly clxn]sf ofjt r'gf}tLx?sf
u/]sf] x:tIf]kaf6 g]kfnsf] /fli6«o s'g} klg ljb]zL x:tIf]tknfO{ k/f:t cGtlqm{of sfo{qmddf g]kfM /fli6«o 6'Ëf] nufpg] jtfOPsf] 5 . tyfgfd af]Nb} >Ln+sfnL ln§] aLraf6 /fhgLlts ;xdlt
:jfwLgtf uDeL/ ;ª\ s 6df ug]{ 5 .Ú kf6L{sf cWoIf 8f=s]zjdfg zfSo, ut z'qmaf/ dfq} ul7g ePsf] agfOlbg] ;kgf af]ls/x]sf 5g\ . h'6fpg of] ;+oGq ;kmn xf]nf
kl/;s]sf] atfpFb} dfcf]jfbLn] cGt/lqmofsf] ljifoj:t'dfly ;z:q k|x/Lsf k"jl{ 8cfOhL tyf ;'/Iff pRr:t/Lo /fhgLlts ;+oGqsf] ;xdlt gxf];\ / b]z cufl8 ga9f];\ ls gxf] n f of] clxn] g } eGg
3f]if0ff u/]sf] /fli6«o :jfwLgtfsf] k|sfz kfg'{ePsf dfcf]jfbL jl/i7 kl/ifb\sf k"j{ ;b:o uf]kfndfg >]i7, clxn] ;a}lt/af6 :jfut / v';L eGg] ljb] z Lx?, k| l tufdL / ;lsg] ljifo xf]Og . t/, d'n'ssf]
cfGbf]ngdf P]Soa4tf hgfPsf pkfWoIf df] x g j} B …ls/0fÚn] gful/s cfGbf] n gsf cu' j f JoQm eO/x]sf]] 5 . of] ;+oGqn] oyfl:ytLjfbL zlQmx?sf] ck] I ff o;n] ;j} s' / fsf] xn
5g\ . pgLx¿n] /fli6«o :jfwLgtf clxn] gful/s ;jf]{Rrtfsf] d'2f 8 f = ; ' G b / d l 0 f afFsL * k]hdf ;dod} ;+ljwfg agfpg] / zflGt 3]/faGbLaLr ;+oGqn] ;xhtfsf vf]hf];\ / b]znfO{ afFsL * k]hdf

;j{xf/f juL{o ;flxTo g} jf:tljs ;flxTo M 1jfnL dfcf]jfbLdf k|jz]


6l/ufpF ÷ bfªsf ljleGg
:yfgdf u/L zlgaf/ %% hgf
bfª–;'vt{] ;8s sfnf]kq] ug{ ;+oGq
bfª÷;Nofg x'Fb} ;'v]{t
xfk'/], bfª÷ cfjZos k|s[of yfNg] u/L bfª
3f]/fxL÷
fxL÷PsLs[t clvn g]kfn hf]8\g] ;8s sfnf]kq]sf nflu pBf]u jfl0fHo ;+3 ;+of]hs / ;'vt{]
hg;fF:s[lts dxf;+3sf s]Gb|Lo PsLs[t g]skf dfcf]jfbLdf k|jz ]
u/]sf 5g\ . /fli6«o :jfwLgtf, zlgaf/ tLg lhNnfsf ;/f]sf/jfnf pBf]u jfl0fHo ;+3 ;x–;+of]hs
cWoIf O{ Z j/rGb| 1jfnLn] ;lDdlnt Ps ;+ o Gq lgdf{ 0 f /x]sf] ;+oGq lgdf{0f ul/Psf] xf] .
;j{xf/fjuL{o kIfw/tfdf cfwfl/t gful/s ;jf]R{ rtf, :yfoL zflGt
/ ;+ljwfg lgdf{0fsf nflu bafj ul/Psf] 5 . bfª pBf]u jfl0fHo ;+oGqdf dWoklZrd ;8s l8lehg
;flxTo g} jf:tljs ;flxTo ePsf] lbg dfcf] j fbLn] jl/ufp“ s f] ;+3 / xfk'/] pBf]u jfl0fHo ;+3sf] sfof{no, g]kfn kqsf/ dxfF;3 + ,
atfpg'ePsf] 5 . agufp“ d f cfof] h gf u/] s f] ;+ o ' Q m cfof] h gfdf zlgaf/ tLg lhNnfsf /fhgLlts bn, lhNnf
PsLs[ t clvn g] k fn Pl/of:t/Lo hg;efdf t?0f bnsL xfk'/d ] f ;DkGg ;j{kIfLo a}7saf6 ljsf; ;ldltnufotsf ;b:o
hg;fF:s[lts dxf;+3 bfªåf/f lhNnf ;b:o Pj+ dlxnf ;+3sL o:tf] ;+oGq lgdf{0f ul/Psf] xf] . /x]sf 5g\ .
cfof] l ht syf / sljtfsf] uflj; cWoIf sNkgf e08f/L, cfufdL rf/ jif{df bfª–;Nofg em08} *) s/f]8sf] nfutdf
;f} G bo{ z f:q ljifos b' O { l bg] t?0f bnsL lhNnf ;b:o Kof/L x'bF } ;'vt{] hf]8g\ ] ;8s sfnf]kq] ug{ bfª–;Nofg–;'vt{] afFsL * k]hdf
sfo{zfnf uf]i7LnfO{ ;Daf]wg ub}{ rf}w/L;lxt g]kfnL sf+u; ]| af6 $&
pxfFn] o:tf] s'/f atfpg'ePsf] xf] . hgf, >Ldg rf}w/L;lxt Pdfn]af6 ;fd'bflos jg dxf;+3sf] ljz]if dxflwj]zg ;DkGg
cWoIf 1jfnLn] juL{ o
;dfhdf ju{;3 + if{ slxNo} g/f]lsg]
atfpFb} ;flxTosf/x?n] juL{o
/fv]/ l;h{gf ug]{ k|jl[ Qaf6 ar]/
;|i6fx?n] ;do;fk]If kl/jt{gsf
sfof{no ;b:o lx/fdl0f b'MvL,
jl/i7 ;dfnf]rs 8f=uf]kLGb| kf}8n ]
@ / /fk|kfaf6 Ps hgf k|jz
5g\ . pgLx?nfO{ ;+o'Qm /fli6«o
hgcfGbf]ng bfªsf ;+of]hs /fdhL
] u/]sf
sfnfkTy/ a}7ssf] lg0f{o vf/]h ug{ dfu
t'n;Lk'/÷b]zel/sf ;fj{ e f} d clwsf/ :yfgLo
;dfhsf] lje]b klxNofP/ ;dfh kIfdf snd rnfpg' k g] { / uhnsf/ 6Lsf/fd pbf;Ln] rf}w/Ln] :jfut ug'e { Psf] lyof] . ;fd'bflos jgx?sf] 5ftf ;+u7g ;d' b fodf ;' l glZrt u/fpg
?kfGt/0fsf nflu ;flxTo l;h{gf atfpg'eof] . dxf;+3sf s]Gb|Lo k|lzIf0f lbg'ePsf] lyof] . $) hgf g]kfnL sf+u;
]| sf km"naf/L ufp“ ;fd'bflos jg pkef]Qmf dxf;+3n] bafad'ns sfo{qmd ug],{ cfOPncf]
ug{ cfu|x ug'{eof] . ;flxTosf] sfof{no ;b:o lx/fdl0f b'MvLn] k| l zIffyL{ ;xefuL uf] i 7Lsf] OsfO{ ;x–;efklt ld7'/fd g]kfnL s] x L ;docl3 sfnfkTy/df !^( sf] sfof{Gjogdf hf]8 lbg],
cfk\mgf] 5'§} dfGotf x'g] ePsf]n] hLjgk|lt cfzfjfbL ;flxTo g} ;dfkgsf] cj;/df cf:yf s];L, / k"j{ ufp“ OsfO{ ;lrj OGb|axfb'/ ;DkGg dlGqkl/ifb\sf] a}7sn] u/]sf] ;fd'bflos ;+3Lotfsf] cjwf/0ff
gf/fsf] txaf6 ar]/ ;flxTo l;h{gf hLjGt ;flxTo x'g] wf/0ff /fVg'eof] . dx]Gb| dxs / dfgaxfb'/ kl/of/n] v8\sfnufot % hgf sfo{stf{ ;+/If0f If]q la:tf/ / lgs'~h cg';f/ /fHosf] k'g; { /+ rgf ul/g'kg],{
ug'k{ g]d
{ f pxfFsf] hf]8 lyof] . dxf;+3 bfªsf cWoIf k|sfz klg af]Ng'ePsf] lyof] . b'O{ lbg;Dd dfcf]jfbLdf k|j]z u/]sf 5g\ . la:tf/sf] lg0f{o vf/]h ug{ dfu hnjfo' kl/jt{gsf] gsf/fTds
sfo{qmddf jl/i7 ;dfnf]rs kGyLsf] cWoIftfdf ePsf] rn]sf] uf]i7Lsf] ;~rfng dxf;+3 pgLx?nfO{ dfcf]jfbL /fHo;ldlt u/]sf] 5 . t'n;Lk'/df b'O{ lbg;Dd c;/ Go" g Ls/0f ug{ tyf
] n] ;flxTo l;h{gfsf]
8f=uf]kLGb| kf}8n sfo{ z fnf uf] i 7Ldf dxf;+ 3 sf bfªsf ;lrj >Lw/ efj' s n] ;b:o Pj+ !$ gDa/ Pl/of O~rfh{ rn]sf] dxflwj]zgn] sfnfkTy/ ;fd'bflos lxtcg'sn " /fli6«o gLlt
gfddf h:tf];s ' } ljifoj:t' jf efj s]Gb|Lo cWoIf O{Zj/rGb| 1jfnL, ug'e { Psf] lyof] . k|df]b lwtfnn] :jfut ug'e{ Psf] lyof] . a}7ssf] pQm lg0f{o vf/]h ug{ dfu tyf sfo{qmd to ug{ u/fpg kxn
ub}{ cfGbf]ng ug]{ lg0f{o u/]sf] 5 . ug]n { ufotsf lg0f{o u/]sf] 5 .
df3L ldng ;df/f]x ljz] i f dxflwj] z gn] gofF To;}u/L dxflwj]zgn] jg If]qsf]

klxnf]k6s k'Uof] kmf?nfdf df]6/


lx/fnfn s];L÷;Nofg u/]sf lyP . eNrf}/ uflj;sf] !% lg/Gt/ va/bf/L ug'k{ g]{ atfpg'eof] .
tyf cled'vLs/0f
3f]/fxL÷
fxL÷yf? ljBfyL{ ;dfhsf]
;+ljwfgdf k|fs[lts >f]tdflysf] b[ l i6sf] 0 f tof/ afFsL * k]hdf
u'0f:t/Lo O§fsf] 5gf]6, ;'Gb/ 3/sf] agf]6
ejg lgdf{0fsf nflu dgsfdgf O§f pBf]u Sjf8L
;Nofgsf] b'ud { If]q eNrf}/sf] nfv %) xhf/, cy{ dGqfnosf] sfo{qmddf ;ef;b\ pdfsfGt cfof]hgfdf df3L ldng ;df/f]x tyf sdn/L bfªåf/f pTkflbt u'0f:t/Lo O{§f k|of]u u/L ;w}el/
kmf?nfrf}/df klxnf]k6s zlgaf/ @% nfv lhNnf ljsf; ;ldltsf] zdf{n] dfcf]jfbLn] dfq} lk5l8Psf ljifos Pslbg] cled'vLs/0f sfo{qmd 9'Ss /xf}+ .
uf8L k' u ] s f] 5 . eNrf} / s} !% nfv / !@ nfv hg>dbfg If]qnfO{ ljsf;sf] k|fyldstfsf] zlgaf/ 3f]/fxLdf ;DkGg ePsf] 5 . ;dfhsf laqmL l8kf]
df} n f] x fn] – /ftfdf6f–kmf?nfrf} / u/L ;f9] ^& nfv a/fa/sf] ;"rLdf /fv]sf] atfpg' eof] . cWoIf ;Gtf]if blxtsf] cWoIftfdf ;DkGg ;lxb pd]zdfu{ 3f]/fxL, bfª dgsfdgf O§f pBf]u
sfo{qmdsf k|dv ' cltlYf lhNnf lzIff kmf]g M )*@–%^@@)( Sjf8L bfª kmf]g g+= )*@–^(@#($
;8sv08sf] lgdf{0f sfo{ k"/f nufgLdf pQm df]6/af6f] lgdf{0f sfo{qmddf Pdfcf]jfbL ;Nofgsf clwsf/L w'j| /fh s];Ln] lk5l8Psf] ju{nfO{
ePkl5 zlgaf/ kmf?nfrf}/df Ps sfo{ k"/f ePsf] lyof] . O{~rfh{ eLdk|sfz zdf{, g]kfnL
sfo{ q mdsf] cfof] h gf u/L pb\3f6g sfo{qmddf PsLs[t sf+u|];sf ;lrj k|]daxfb'/ 8fFuL,
dfly p7fpg g;s]sf] sf/0f k|fljlws
hgzlQmsf] sdL /x]sf] wf/0ff JoQm ug'e{ Psf]
afn c:ktfn ;~rfngdf
df]6/af6f] pb\3f6g ul/Psf] 5 . g]skf dfcf]jfbLsf s]Gb|Lo ;b:o Pdfn]sf lhNnf ;b:o bnaxfb'/ lyof] . pxfFn] d'ns ' df Joj;flos / g]kfn–ef/t d}qL pdfz+s/gfy of]uL :d[lt afn :jf:Yo s]Gb| afn c:ktfnn]
df] 6 /af6f] s f] PsLs[ t g] s kf tyf ;ef;b\ 6]saxfb'/ a:g]tn] s];L, lhlj; ;Nofgsf k|zf;sLo /f]huf/d"ns dft[efiffsf] lzIfflt/ ;/sf/ ldlt @)^^ d+l;/ @$ ut]bl] v :jf:Yo ;]jf ;~rfng z'? u/]sf] 5 . jl/i7
dfcf]jfbLsf s]Gb|Lo ;b:o tyf ufpF s f ljsf;sf nflu clws[t ;'/]z clwsf/L / ;Nofg– nfUg'kg]{ atfpg' eof] . afn/f]u ljz]if1 8fS6/x? sflGtafn c:ktfn sf7df08f}, d]l8sn sn]h
;ef;b\ 6] s axfb' / a:g] t n] :yfgLoaf;Ln] b]vfPsf] hfu?stf ?s'd a; Joj;foL ;ldltsf sfo{qmddf :jfg ;+:yfsf lgb]{zs g]kfnu~h, cfDbf afnc:ktfn a'6jnnufotsf 8f=x?af6 ;do–;dodf /
pb\3f6g ug'{ePsf] xf] . / kxnsf] k|z;+ f ub}{ u|fdL0f If]qsf] cWoIf nf]sdfg a'9fyf]sLn] af]Ng' eflu/fd rf}w/L / k|aGws wgL/fd jl/i7 lrlsT;s 8f= lxds/ 1jfnL, 8f= cNtfkm x';g] / hg:jf:Yo clws[t
rf}w/Ln] sDn/Lx?sf] ;d:ofdf s]lGb|t cf/= l8= zfxnufotsf :jf:YosdL{åf/f lgoldt ?kdf lj/fdL hfFr eO/x]sf]
klxnf]k6s kmf?nfdf k'u]sf] ljsf;nfO{ lbuf] agfpg :yfgLo ePsf] lyof] . df}nf]xfn]–/ftfdf6f– hfgsf/L u/fOG5 . cf– cfk\mgf lj/fdL afnaflnsfx?nfO{ o;} afn c:ktfndf
Gff # v @$(! gDa/sf] a;, hgtf cem} lqmofzLn aGg'kg]{ kmf?nfrf}/ ;8s lgdf{0f ;ldltsf /xL )^^ ;fnleq ;Dk"0f{ sDn/LnfO{
d'Qm ug]{ wf/0ff /fVg'ePsf] lyof] eg] NofO{ nfe lng'xg' cg'/f]w ub{5f}+ . ;fy} afnaflnsfx?nfO{ vf]k lbO/x]sf] /
n' ! h !*(%, af ! h &@$#, atfpg' e of] . pxfF n ] Hfgtfsf] cWoIf rGb| a xfb' / /fjtsf] ;dfhsf ;Nnfxsf/ afns[i0f rf}w/L, dlxnfsf] :jf:Yo hfFr;d]t ul/g] Joxf]/f ;xif{ hfgsf/L u/fpFb5f}+ .
/f ! h %!, Gff @ h !^#) hLk ;+ljwfg aGg glbg] if8\oGq e}/x]sf] cWoIftfdf ;DkGg sfo{qmdsf] PkmPg;Lsf dfgaxfb'/ If]qL, kqsf/ cf]kL8L ;]jf M laxfg !)M))– @M)) ;Dd .
/ ^@^ gDa/sf] 8f] h /nfO{ atfpFb} ;+ljwfg lgdf{0fsf] qmddf ;~rfng k|lbk s];Ln] ug'{ePsf] z/b clwsf/Lnufotn] dGtJo JoQm ;Mz'Ns ;]jf M lbp;f] lbp;f] #M)) b]lv %M)) ah];Dd .
:yfgLoaf;Ln] km"ndfnfn] :jfut cfpg] afwfsf lj?4 klg hgtfn] lyof] . ug{'ePsf] lyof] . 3f]/fxL–!! lzja:tL 6f]n, bfª -lxGb' ljBfkL7sf] k5fl8_
jif{ !@, c+s *, @)^^ kf}if @^ ut] cfOtaf/ ;fdlosL @
k|sfzs M lgd{n cfrfo{
;Dkfbs M chobLk zdf{
sfo{sf/L ;Dkfbs M x'dk|;fb a:ofn
;x–;Dkfbs M l8NnL dNn pk–;Dkfbs M k|sfz rf}w/L
/fli6«o :jflwgtf;lxtsf]
Joj:yfks M uf]ljGb v8\sf sDKo'6/ ;]l6ª M nIdL rf}w/L
sfof{no M 3f]/fxL–!! sf7]sf]xn, bfª
d'b|0f M ‘k|ltef ckm;]6 k|;] ’ 3f]/fxL, bfª
E-mail : naulojanaubhar@gmail.com
gful/s ;jf]R{ rtfsf] cfGbf]ng ;Ldf cltqmd0f hf/L /xg' , ;/sf/ k| T oIf?kdf ef/tsf]
kmf]g÷k\mofS; M )*@–%^!&@% Ozf/fdf ;~rflnt x' g ' , ;/sf/sf dGqLx?n] ;Ldf ;d:ofaf/]
ljjfbf:kb cleJolQm ;fj{hlgs ug'{ / ef/t e|d0fsf] qmddf k|d
dfwj g] k fnn] ;Ldf cltqmd0fsf] af/] d f s' / f ug{ g;Sg' s f]
sf/0fn] /fli6« o tfsf] cfGbf] n g clgjfo{ ag] s f] xf] . ;g\ !(%)
nufotsf ;Dk"0f{ c;dfg ;lGw;Demf}tfsf] vf/]hL ug{ / hf/L
;DkfbsLo cd/ cf]nL ‘clUg’ ;Ldf cltqmd0fnfO{ /f]Sg;d]t dfcf]jfbL cfGbf]ng ;xL 7xl/G5 .
cof]Uosf] alxu{dg / ;]gf ;dfof]hg
g]kfnsf] zflGt k|so[ f /x]sf] ;+oQ' m /fi6« ;+3Lo ld;g cgldgn] cof]Uo
PsLs[ t dfcf] j fbLn] /fli6« o
:jfwLgtfsf] lglDt cfGbf] n gsf
sfo{qmdx? ;fj{hlgs u/]sf] 5 . p;n]
unt xf] eGg' / kl5 cfP/ To;nfO{ ;xL
;fljt ug{ vf]Hg' blIf0fkGyL u7aGwgsf]
csf] { kf6f] dfq xf] . ;' : tf,
kfl/t u/]sf] l;4fGt xf] . h;df klxnf],
Psn] csf] { d' n ' s sf] :jtGqtf,
;fj{ef}d;Qf / If]qLo cv08tfsf] ;Ddfg
7x¥ofPsf dfcf]jfbL n8fs'sf] alxu{dg sfo{ l;Gw'nLsf] b'wf}nL l:yt ;fj{hlgs u/]sf sfo{qmdnfO{ x]g]{ xf] eg] sfnfkfgLnufotsf ^^ a9L :yfgdf ug]{, bf];|f], csf{sf] cfGtl/s dfldnfdf
hg;]gfsf] bf];f| ] l8lehgaf6 laxLaf/b]lv cf/De ul/Psf] 5 . cgldgn] To;nfO{ gful/s ;jf]{Rrtf;Fu hf]8\g' ef/tLo ;'/Iff an P;P;aLn] ;Ldf x:tIf]k gug]{, t];|f], ;dfgtf / kf/:kl/s
clgjfo{ b] l vG5 . lsgls gful/s cltqmd0f hf/L g} /fv]sf] 5 . ;Ldf lxtnfO{ sfod ug]{, rf}yf], cgfqmd0f /
pd]/sf] xbaGbL tf]s/] k|df0fLs/0fsf nflu cof]Uo 7flgPsf pgLx?nfO{ ;jf]R{ rtfsf] x/0f ljb]zLsf] OZff/fdf gfRg] ;'/Iffsf] af/]df ;/sf/sf] s'g} k|i6 wf/0ff kfFrf} zflGtk"0f{ ;xcl:tTjnfO{ :jLsf/
df3sf] @$ ut];Dddf ;j} lzlj/x?af6 x6fO;Sg] jtfPsf] 5 . k|df0fLs/0f s7k'tnLsf sf/0f ePsf] xf] . o;sf] cy{ g} 5} g . k| d dfwj g] k fnsf] s] x L ug]{ pNn]v 5g\ . oL afx]ssf] cj:yfdf
ubf{ cgldgn] $ xhf/ a9LnfO{ cof]Uo 7x¥ofPsf] lyof] . ;/sf/n] /fli6«otfsf] /Ifflagf gful/s ;jf]R{ rtfsf] ;docl3sf] ef/t e|d0fdf pgn] s'g} cfk;L ;DaGw ;'dw'/ x'Fb}g . oxfFg]/ rf/
pgLx?nfO{ a;f]af; / k'g:{ yfkgfsf] Joj:yf gu/]kl5 pgLx? clxn];Dd /Iff x'g' c;Dej 5 . o;f] x'g'sf] d'n 7f]; Ph]08fsf] p7fg u/]gg\ . a? ;}lgs gDa/sf] a' F b fnfO{ 5f] 8 \ b f ef/tn]
lzlj/df a:b} cfPsf lyP . clxn] c:yfoL lzlj/df aL; xhf/eGbf sf/0f nf] s tGqlj/f] w Lx?sf] ;xof]usf] rrf{ a9L lyof] . o;} k|;ª\udf k~rzLnsf ;a} l;4fGt pNnª\3g u/]sf]
kl/jt{glj/f]wL rl/q g} xf] . ef/tsf k|wfg;]gfklt lbkssk'/n] g]kfnL 7x5{ . o;sf/0f clxn] g]kfn ef/tsf]
dflysf] ;+Vofdf hgd'lQm ;]gfx? ;dfof]hgsf] ldltnfO{ kv]/{ al;/x]sf Ps dlxg] e08fkmf]/ / ;ª\3if{sf] ;] g fdf dfcf] j fbL hgd' l Qm ;] g fsf] cw{cf}klgj]lzs b]z aGg uPsf] 5 . oxfFsf
5g\ . pgLx?nfO{ ! ;o !@ lbgleq ;dfof]hg ul/g] s'/fsf] ;}4flGts qmddf ef/tåf/f ;Ldf cltqmd0f ePsf ;dfof]hg ug{ gx'g] egfO{ ;fj{hlgs zf;sx? ;fd|fHojfbLx?sf] bafadf k/]/
;xdlt ev{/} ;/sf/ / bnx?sf aLrdf ePklg To;sf] k|fljlws / cGo ljleGg 7fpFx?df hg;efx? x'Fb}5g\ . u/]sf 5g\ . of] klg ef/tLo P;P;aLåf/f b]zsf] zf;g ;~rfng ul//x]sf 5g\ .
kIfsf w]/} s'/fx?df cem} ;xdlt h'6g\ ;s]s ] f] 5}g . h;df cWoIf s=k| r 08, s=ls/0f, ePsf] ;Ldf cltqmd0f hlQs}sf] dxTjk"0f{ of] ;/sf/ ToxL cGtu{tsf] g} xf] . o;/L
kl/jt{gsf] kIfdf cfk\mgf] Hofgsf] s'jf{gL ug{ tof/ eP/ /fhtGqsf] s=afa'/fd e§/fO{, s=k|sfznufotsf OZo' xf] . x] b f{ /fli6« o :jfwLgtf jt{ d fgdf
cGTosf nflu n8]sf of]4fx?nfO{ lgsfNbf /fHon]] u/]sf] a]jf:tf pgLx?dflysf] jl/i7 g]tfx?n] ;Daf]wg ug]{ sfo{qmd kl5Nnf] r/0fdf ef/tn] ;} G o hNbf]aNbf] ;d:of aGg uPsf] 5 . o;}sf]
to ul/Psf] 5 . o:tf] sfo{qmdn] k|i6 ;xof]usf] 3f]if0ff ug'{ / ptf csf]{ l5d]sL nflu dfcf]jfbL cfGbf]ng ;fGble{s 5 .
cGofo dfq geO{ nf]stGqs} ckdfg xf] . b]zdf ePsf] kl/j{tgsf nflu b'O{ s'/fnfO{ atfpF5 . klxnf], ca of] d'n's rLgn] ;d]t ;xof]usf] tTk/tf ;':tf, sfnfkfgLnufotsf ef/tLo
pgLx?n] u/]sf] Tofu / alnbfgnfO{ cfu|xsf cfFvfn] x]//] cjd"Nog ug{' b]zdf PsLs[t dfcf]jfbLafx]s c? s'g} b] v fpg' n fO{ :jefljs ?kdf a' e \ m g P;P;aL4f/f ;Ldf cltqmd0f ePsf
ToxL g} lg/ª\sz ' tfsf] cEof; xf] . ;TonfO{ n'sfP/ rNg' ToxL g} dgk/LtGq kf6L{ klg 5}g, h;n] /fli6«o cv08tf / ;lsb}g . lsgeg] ef/tsf] ;}Go ;xof]u 7fpF d f hg;ef x' F b f To;n]
xf] . ;/sf/ lzlj/af6 aflxl/Psf cof]Uo n8fs'x?sf] eljiok|lt k"0f{tof ;fj{ef}ldstfsf] /Iff ub}{ gofF / ;d'Ggt x:tIf]kd} cfwfl/t 5 t/ rLgsf] eg] /fli6«otflj/f]wLx?nfO{ ;d]t va/bf/L ug]{
u}/lhDd]jf/ / pbfl;g ag]sf] 5 . pgLx?sf] k'g:{ yfkgfdf ;/sf/n] s'g} g] k fnsf] lgdf{ 0 f ug{ ;S5 . abnfsf] ?kdf dfq 5 . rLgn] g]kfndf kSsf 5 . o;f] x'Fbf gful/s ;jf]{Rrtfsf]
dfcf]jfbLafx]s c? kf6L{x? t s]jn ef/tLo x:tIf]knfO{ lsdfy{ ;xg ;Sb}g . cfGbf]ng cem gofF pFrfO{df p7\g hfG5 .
cfly{s ;xof]usf] Kofs]h lbg dfg]g . cfly{s ;xof]usf nflu ;/sf/ ljb]zLsf /f]af]6 dfq x'g\ . bf]>f], Pdfn], rLgsf] ;xof]u b'O{ tYodf cfwfl/t 5 . ;Ldf cltqmd0f hf/L /xg' , ;/sf/
;xdt gePkl5 dfcf]jfbLn] zflGt k|so[ fsf] ;+jb] gl;ntfnfO{ a'em]/ PstkmL{ sf+u|];h:tf s7k'tnL kf6L{sf sf/0f Ps, ltAatsf wfld{s g]tf bnfO{ nfdfsf] k|ToIf?kdf ef/tsf] Ozf/fdf ;~rflnt
?kdf pgLx?nfO{ lzlj/af6 aflx/ lgsfNg] lg0f{o u/]sf] xf] . cgldgn] gful/s ;jf] { R rtf u' D g uPsf] xf] . g]t[Tjdf ;~rflnt k|mL ltAat cfGbf]ng x'g,' ;/sf/sf dGqLx?n] ;Ldf ;d:ofaf/]
cof]Uo 7fg]kl5 pgLx?nfO{ plta]n} plrt Joj:yfkg u/]/ lgsflng' kg]{ xf] . o;sf/0f casf] cfGbf] n g /fli6« o g] k fndf s' g } :j?kdf ;nanfpg ljjfbf:kb cleJolQm ;fj{hlgs ug'{ /
l9n} ePklg pgLx?nfO{ lgsfNg] sfdsf] yfngL x'g' zflGt k|so[ fsf] lx;fan] :jfwLgtf /Iffsf] cfGbf]ng xf], h;df gkfcf];\ / bf]>f], ef/tsf] x:tIf]ksf] ef/t e|d0fsf] qmddf k|d dfwj g]kfnn]
;sf/fTds dfGg'k5{ . t/, pgLx?nfO{ ;/sf/n] s'g} of]hgf, Joj:yfkg / ;Dk"0f{ u0ftGqjfbLx?, b]zeQmx? / ;f+s]lts lj/f]w ug{' /x]sf] 5 . x'g t ;Ldf cltqmd0fsf] af/] d f s' / f ug{
kl/jt{ g kIfw/ lbnf] Hofg nufP/ rLg;Fu ;fdfGo ;Ldf ljjfb dfq 5 . g;Sg'sf] sf/0fn] /fli6«otfsf] cfGbf]ng
cfly{s ;xof]u lagf g} lg:sg' kg]{ afWotfsf] l;h{gf ul/lbPsf] 5 of] sfo{ nfUg'k5{ . t/ s'g} klg b'O{ b]zsf] aLrdf clgjfo{ ag]sf] xf] . ;g\ !(%) nufotsf
;/sf/sf nflu Tolt kmnbfoL / pknAwL x'g] b]lvb}g . ;/sf/n] k'gM:yfkgfdf Pdfn] pkfWoIf jfdb] j uf} t ds} k~rzLnsf] l;4fGtsf] cfwf/df dfq ;Dk"0f{ c;dfg ;lGw;Demf}tfsf] vf/]hL
nfUg] af6f]g} aGb ul/lbPkl5 ljrf/n] k|lta4 pgLx? kf6L{df ;dlk{t eP/ egfO{nfO{ x]g{] xf] eg] Pdfn]n] ljb]zLsf] cfk;L ;xdlt / ;xsfo{ x'g ;S5 . ug{ / hf/L ;Ldf cltqmd0fnfO{ /f]Sg;d]t
nfUg] s'/f t :jtM eOxfNof] . t/, ToxfF /x]sf s]xL To:tf JolQmx?nfO{ s'g} Ozf/fdf clxn]sf] blIf0fkGyL u7aGwgsf] k~rzLn eg] s f] ;g\ !(%% df dfcf]jfbL cfGbf]ng ;xL 7xl/G5 .
unt tTjx?n] k|of]u ug]{ vt/f klg Tolts} /x]sf] 5 . pgLx?sf] ;}Go ;Lk, g]tT[ j u/]sf] xf] . klxn] /fi6«kltsf] sbd afª\u8'+udf ePsf] cGt/f{li6«o ;Dd]ngn] nepal.abc@gmail.com
bIftf / IfdtfnfO{ unt tTjn] k|of]u u¥of] eg]klg To;sf] lhDd]jf/ c?
sf]xL geO{ of] ;/sf/g} x'g] s'/fdf s'g} b'ljwf 5}g .
cof]Uosf] alxu{dg;Fu} zflGt k|so[ fsf] cleGg cª\u ag]sf] ;]gf ;dfof]hg df]h u/ dfs'g] csf]{ df}sf slxn]–slxn] <
k|so[ fsf] ljifo klg clxn] rrf{df 5 . /fhgLlts j[Qaf6 ul/g] o;sf] rrf{ slDgi6sf] s§' km'sfnL afafhLsf] ;fob ca Tof] csf]k{ 6s cfpg] 5}g . pkfWofo g]kfn k'u] Tof] klg k|lqmof
clxn];Dd klg ljjfbsf] 3]/fleqaf6} x'g] u5{ . k'/fgf ;+;bjfbL bnx? n+uf}6L a]g]{ a]nf kLPdhLsf] s';L{df To;}n] of] h'udf ltdLn] ug'{kg]{ ;a} ldRb} 7"NbfO{sf] b't eP/ . dfOnfnfO{ t
ljif]z u/L sf+u; ]| / Pdfn]n] hg;]gfnfO{ /fli6«o ;]gfdf ;dfof]hg gu/fpg] lj/fhdfg ldi6/ dfs'g] pkm{ ufoqf0fL sd{sf08 o} a]nf k"/f u/ . ug'k{ g]{ df]hd:tL, eof], sfG5f] emg\ afcfdf nf8] 5f]/f .
kltb]jn] ;fFlRrs} efUodf n]v/] } NofÚ/}5g\ ;f+;fl/s hLjgsf] cfgGb ePhlt afFsL To;nfO{ lsg x]nf ug'{ < clg sfG5f
kIfdf lbnf]Hofg lbP/ nfu]sf 5g\ eg] ef/tn] klg pgLx?nfO{ pS;fP/ ;]gf ls Sof xf] < c?n] clj/ 3:b} ubf{ g/fvL r'Qmf u/ . efO{;fÚk ;/f]h/fh pkfWofo eP cfkm}
;dfof]hg gu/fpg] kIfdf nfu]sf] 5 . of] s'/f cGtl/d ;+ljwfg / zflGt v/fgL 3:g' k/]kl5 /fhgLltaf6 ;Gof; x'g t ;'Gb}5 d– df]hd:tL cleofg dftxtsf] lgl/If0f tyf cg' u dg
k|so[ flj/f]wL sbd xf] . zflGt k|so[ fdf pNn]lvt b'j} ;]gfnfO{ nf]stflGqs/0f lnG5' eGb} lx8]sf] 8]9 jif{ glaTb} slDgi6 / bfh'efO{, Oi6ldq, sfsfelthfb]lv ;ldltdf lgo'lQm . b'O{ efO{ ;Fu} x'g
/ Jofj;flos/0f ub}{ /fli6«o ;]gfdf ;dflxt u/fpg] s'/fsf] lj?4df k'/f]lxt ldi6/ dfs'gn ] ] clxn] uHhasf] 5f]/fgflt;Ddsf] hf]xf] ug]{ cleofg ;fGbf/ kfPkl5 gfd, bfd, xNsf ePklg ;Ddfg== .
;QfkIfx? nfu]/ l;Ëf] zflGt / ;+ljwfg lgdf0f{sf] k|so[ fnfO{ g} w/fkdf kfg]{ b'gf] ufO{ kf] km]nf kf/]sf 5g\ . ;kmn eO/x]sf] 5 /] . To:tf] dxfg\ sfo{df c? s] rflxof] / Tof] eGbf a9L <
sf]lz; ul//x]sf 5g\ . ;+ljwfg alg;Sg' kg]{ ;do cfOk'Ug ca s]xL x' g t b' l gofF n ] eG5g\ dfs' g ] ltd|f] ;w}+ ;kmntf ldnf];,\ sfnf] em08f / b'O{ efO{nfO{ t eof] . cem}+ afFsL
dxf]bonfO{– s7k'tnL ;/sf/, s7k'tnL ;8s jfo'sf] k|efj gk/f];,\ blIf0fsfnL /x]5 . 5f]/f5f]/L ;dfg x'g\ eGg] gf/f
dlxgfdfq afFsL 5 . Tof] eGbf cufl8g} ;]gf ;dfof]hg ul/;Sg' kg]{ x'G5 . kLPd, s7k'tnL dfs'g,] s7k'tnL zf;g . k|es
' f] lbJob[li6, uf]7fnf dxf]bo ;'bsf] cfPsf] klg pgLnfO{ ofb /x]5 ;fob .
o;nfO{ zflGt / kl/jt{gsf] Pp6f dxTjk"0f{ k|so[ fg} dflgPsf] 5 . zflGt cem sltkon] eG5g\– ;'bsf] uf]7df xl/of] 3fF; / sf]O/fnf]sf] bfgfkfgL lgoldt To;}n] efO{x?nfO{ lbPkl5 lbbLnfO{ klg
k|so[ f h:tf] dxTjk"0f{ ljifodf ;/sf/ df}g /lx/x]sf a]nf ! ;o !@ lbgleq afFlwPsf] /fF6] uf]?, sf]O/fnf]sf] vf]/df eO/xf];\ oxL sfdgf ub{5' . t s]xL lbg}k/f] . clg ef~hfhL lgt]z
;]gf ;dfof]hg ul/;Sg] ;j}sf] k|lta4tf cfpg'nfO{ /fd|f] / :jfutof]Uo kflnPsf] ;'uF /' , g]kfnL hgtfaf6 x?jf, kf}8n] n] kfOxfn] cfk\mg} af/Lsf] :jsLo
sbd dfGg'k5{ . t/, ;/sf/n] lzlj/df /x]sf ;]gfx?nfO{ ;dfhsf ljleGg blIf0fsfnL k|e'b]jsf] h'Qfsf] tn'jf, ufp“n] ofqL ;lrjfnodf uHhasf] s';L{ . oL t eP
8/5]?jf, kfgLd?jf, b]za]rj' f, s'nu+ f/, dfs'g] dxf]bosf e';g' f sfo{x? . ;"bsf]
lgsfo / cf}Bf]lus If]qsf] ;'/Iffdf /fVg] elg NofPsf] k|:tfjn] ;]gfsf] /fi6«3ftL, ck/fwL, slDgi6sf] vf]n 58\s] gh/ uf]7df afFlwPkl5 /fF6] uf]?n] cgluGtL
;dfof]hg x'g] s'/f d'lZsndfq geO{ c;Dej h:t} 5 . lsgls Tof] k|:tfj cf]9s ] f] AjfF;f] s]–s] xf] s]–s] hflt . lslt{dfgx? sfod ul/;s]sf 5g\ .
zflGt ;Demf}tfsf] efjgf / l:k|8 ljk/Lt dflgG5 . v}/, h;n] h];s ' } eg"g\ dfs'g] dxf]bo clxn] ev{/ ;f9] ;ft dlxgf t eof] Totftkm{ clxn] ghfcf}+ .
lzlj/leq /x]sf hg;]gf eg]sf cfk\mg} ljj]s / pRr r]tgfn] ;Eo Û b]zaf;L b'lgofFn] nv]6k] lg, x/fPklg, Sof/] ltdLn] ;Qfsf] g'g rfVg yfn]sf] cGtdf, b]zaf;L b'lgofFn] ltdLnfO{
/ ;d'Ggt ;dfhsf] :yfkgfy{ lx8]sf kl/jt{gsf ;f/yL x'g\ . pgLx? n'6fPklg, sd{ km'6fPklg cflv/ ltdLnfO{ klg . of] g'g rfVg] v]nf] slxn];Dd xf] s7k'tnL eG5g\ ;fob of] s'/f ltdLnfO{
o:tf] dxfg\ cj;/ h'6fOlbg] blIf0faf;L o;} eGg ;lsg] cj:yf 5}g . t}klg of] cjut g} xf]nf . a]nfdf}sfdf b]z e|d0fdf
/fhtGqnfO{ arfpgsf nflu geO{ :jtGqtf / d'lQmsf nflu n8]sf k|eb' j] klg t oxL ;+;f/df /x]5g\ . ctM 5f]6} cjlwdf ltdLn] Oi6ldq, cfkmGthg lg:sbf sfnf] em08fb]lv 9'Ëfd'9f;Ddn]
l;kfxL x'g\ . tf]stflGqs elgg] ;/sf/n] pgLx?sf] ;Ddfg ub}{ zflGt r'gfjdf xf/]kl5em}+ u/L lhGbuLdf slxNo} / efOaGw'x?nfO{ ;?jf, a9'jf, tf]sj' f, :jfut ug{ klg kl5 kb}{gg\ ltd|f
;Demf}tfsf] efjgf / l:k|8nfO{ ks8]/ pgLx?nfO{ /fli6«o ;]gfdf ;dfof]hg klg lg/fz x'gr' flxF /fd|f] xf]Og x} . a? 7f]sj' f u/]/ …g]kfn b]zÚsf] t eGg ldn]g b]zaf;Lx? . v}/, oL ;f/f emd]nf
ug's{ f] ljsNk 5}g / of] ;To ljgf zflGt k|so[ f klg tfls{s lgisif{df k'Ug of] dxfg\ cj;/ kfPsf] a]nf ug'{ df]h …g]kfn vfGbfgÚsf] 7"nf] p4f/rflxF u/]5f} . 5f]l8b]pm . a'9fkfsfx? eG5g\– …df}sfdf
;Sb}g . ;dfof]hg ubf{ pgLx?sf] OR5fnfO{ a'lemg'k5{ t/ ;]gfdf g} u/, vfpm, x;'/, c;'n, hlt ;S5f} ltd|f] of] dxfg\ sfo{sf] ltd|f efO{ef/bf/sf lx/f kmf]g,{" a]df}sfdf sf}8L gkmf]g{" .Ú To;}n]
;dflxt ul/g' x'Gg eGg] s'/f s'g} ts{ geO{ k|ltufdL v]ndfq xf] . ;j} ltd|f] as{tn] EofP;Dd of] ;+;f/sf] cfgGb gfltgfltgfb] l v kgflt / hgflt df}sf oxL xf] x]/ dfs'g] dxf]bo, oxLa]nf
n'6, o:tf] df}sf, o:tf] cj;/, o:tf] hgfltgLx?n] klg ;fob} e'Ng]5g\ . lx/f kmf]gk{' 5{ . ef]ln s] xf]nf o;} eGg
;]gfdf ;dfof]hg gx'g klg ;S5g\ . t/, pgLx?sf] OR5f a'em]/ dfq} lbg / o:tf] If0f km]l/ gcfpg klg t 3/kl§af6 klg h]7f] kl/of], b]zs} ;lsGg . clxn] ltd|f] x]/rfxdf lbg/ft
cGoq :yfgdf k'gM:yfkgf jf ;dfhsf] cGo 7fpFdf /fHon] nufpg ;S5 . -;fob cfpb}g ._ xtf{stf{ kLPd . b]zaf;L b'lgofFbl] v ;'bjfn] ;'b dxf]bo vl6/x]sf 5g\ . sf]O/fnf]n]
;S5 . nfdf] ;dob]lv ;}Go ;+/rgfleq /x]sf / lzlj/x?df si6s/ ltdL hlGdPs} lyPgf} ;fob, of] uf]7fnf] x'Fb} blIf0fsfnL k|eb' j] ;DdnfO{ bfgfkfgL lbO/x]sf 5g\ . h]h:tf] s7Lg
hLjg u'hf{b} zflGt k|so[ fnfO{ ;xof]u k'¥ofpFb} cfO/x]sf of]Uo / ;Ifd b]zdf uf]kfnk|;fb l/dfn eGg] Pp6f l/emfpg'kg]{ h]7fn] hfaf] cfkm\g} ;xf]b/ kl/l:yltdf klg blIf0fsfnL k|eb' j] n] s'bl[ i6
n8fs'x?nfO{ ;fd"lxs ?kn] g} ;]gfdf ;dfof]hg ul/g] s'/f 7Ls / slj hlGdPsf lyP /] . h]xf];,\ pgn] dfOnf efO{nfO{ lsg s'bl[ i6 /fVg' < To;}n] nufPsf 5}gg\ . o:tf] dxfg\ cj;/ of]
j}1flgs x'g hfG5, ul/g' kg]{ klg To;/L g} xf] . b'j} ;]gfsf] ;dfof]hg sljtf s'g k|;u+ df n]v] Totfkl§ ghfpmF . dfOnf efO{ gf/fo0f pkfWofo g]kfnnfO{ h'udf km]l/ klg ;fob} cfpnf . ctM
pgn] sljtfdf o:tf] n]vs ] f lyP– …Ps agfOlbP xªsªsf] dxfjfl0fHob't . ug'h{ lt df]h o;}kfln u/, o;} eGg sfF
ljgf g]kfnL hgtfn] zflGt / kl/jt{gsf] cg'el" t / cfzf ug{ ;Sg] l:ylt h'udf Ps lbg Psk6s cfpF5 .Ú xf], Jofkf/;DaGwL dfldnf x]g{] ;x;lrjnfO{ ;lsG5 /, csf]k{ fln s]–s] xf]nf 5}g s]xL
/xFbg} . of] s'/f ;j} /fhgLlts bn / ;/sf/n] /fd|f; ] uF a'em]/ To;} d}n] eGg vf]hs ] f] dfs'g] dxf]bo, ltd|f] k7fpg'kg]{ 7fpFdf slgi6 d]sflgsn e/ . ls s;f] ufoqLb]jL Ho" <
cg';f/ rNg cfjZos 5 . nflu Tof] Pslbg clxn] g} cfPsf] 5, OlGhlgo/ pkm{ dfOnf efO{ gf/fo0f gaunle.yatri@gmail.com
jif{ !@, c+s *, @)^^ kf}if @^ ut] cfOtaf/ ljrf/÷/fhgLlt #

jt{dfgsf ;+u7gfTds ;d:ofx? of]4f aGg] l:ylt k}bf eof] . To;kl5 /fhgLlts 36gfqmd a9L ljZjf;af6 qmdzM Ro"t xF'b}5 . cfqmf]z / 3[0ffsf] dfqf a9\g'sf] kf6L{ l eq z' l 4s/0fsf] Psdfq
qmflGtk|lt k|lta4, ;j{xf/f ju{kl| t hl6ntfk"0f{, a9L le8Gt pGd'v / qmflGtk| l tsf] lrGtf qmdzM ;f6f] 36\b} hfg' jf l:y/ /xg'sf] p2]Zo zlQmzfnL b'Zdgsf lj?4
k|lta4 ju{ / ljrf/k|lt lgi7fjfg, dfcf]jfbLnfO{ a9L pQ]lht u/fpg] kl/jf/sf] lrGtfdf ?kfGt/0f k5fl8sf] ;d:of klxrfg u/L xn hLjgd/0fsf] n8fO{df cfk\mgf]
d'lQm / :jtGqtfk|lt b[9 dfG5]x?sf] / uNtL ug{ nufO{ bdgsf] nflu xF'b}5 . of]hgfk|ltsf] lrGtf cfh ug{' h?/L 5 . kf6L{sf] cf}krfl/s k+lQmnfO{ cem ;'b[9 / Pstfa4
nfdf] k"0f{sfnLg k+lQm kf6L{leq b]vf /fhg}lts cfwf/ v8f ug]{ lbzflt/ ;Dklt / k};fsf] lrGtfdf s]lGb|t cfbz{ kfngf jf kf6L{ å f/f kfg'{ xf] . gofF cfTdljZjf; /
k¥of] . of] k+lQmnfO{ :jefljs ?kdf p2t 5g\ . pgLx? ;xdtLo jf 5 . alnbfgsf] l:k|8 / efjgf cfof]lht lj/f]w k|bz{gdf ;xefuL alnbfgsf] pRr ;j{xf/f r]tgf
qmflGt arfpg, qmflGtsf] lj:tf/ pgs} efiff / z}nLdf k|hftflGqs cfTd;' / Iff / kfl/jfl/s eO{ kf6L{ cg'zf;g sfod ug{] / l:k|8sf ;fy cufl8 a9fpg'
ug{, b'ZdgnfO{ cfqmd0f ug{ / jf hgtflGqs tl/sf ckgfpg Joj:yfkgdf s]lGb|t 5 . lsg of] :t/sf] OR5fzlQmn] dfq ;+3if{n] xf] . t/, To;sf] ljkl/t o;
8fod08 b'ZdgnfO{ rSdf lbg clgjfo{ ?kdf tof/ 5}gg\ . To;}n] dfS;{jfbL ;d:of k}bf eof] < sfo{lbzf pxL /Ktf/ kfpF b } g . To;} n ] xfd| f ] aLrdf kf6L{ l eq k} b f ePsf
hgtfsf] aLrdf hfg'kg],{ ;+u7g dfGotfcg' ; f/ g} juL{ o 5, /0fgLlt pxL 5, kf6L{ b:tfj]h ;+3if{sf] of]hgfnfO{ tfTsfnLg ljs[lt, lj;+ult, c/fhstf /
…ljrf/wf/fTds / /fhg}lts ug{k' g],{ hgtfnfO{ k|lzlIft ug{k' g]{ cGt/lj/f] w sf] ;dfwfg ju{ / ;s{'/ndf qmflGt ljb|f]x / ;+3if{ ?kdf cGt/lj/f] w xn ug] { / cg'zf;gxLgtfnfO{ x]bf{ sDo'lgi6
sfo{lbzf ;xL jf unt x'g'n] ;j} l:ylt k}bf eof] / kf6L{sf] nflu ;+3if{af6 dfq} x'g] s'/f clxn]sf] g} pNn]v 5g\ . cf}krfl/s a}7s bL3{sfnLg ?kdf qmflGtsf] cfwf/ kf6L{ sfo{stf{sf] kl/efiff gofF
s'/fsf] lgwf{/0f ub{5 .Ú ;+u7g clgjfo{ lbgrof{ / hLjg ;Gbe{df klg clgjfo{ 5 . To;sf] / efif0fdf qmflGt xF'b}g / x'g tof/ ug]{ :t/df x'g] / ;f] a'lemg] agfpg' kg]{ l:ylt 5 . lgDg
s=dfcf]sf] of] k|l;4 egfO{ Tolt k4lt aGg k'Uof] . o;n] sDo'lgi6 nflu xfd|f] kf6L{sf] cufl8 ;j}eGbf ;Sb}g s;}n] eGb}g t/, sfo{stf{ u/L ug{' h?/L 5 . k"FhLjfbL JolQmjfb olt a9]/ uof]
j}1flgs / ;To 5, o;nfO{ ;xL kf6L{df b]vfk/]sf w]/} ;+u7gfTds 7"nf] r'gf}lt ;f] ju{;3+ if{sf] nflu / hgtfdf Hofg b] l vb} g . / #= r':t ;+u7g / 5l/6f] k|zf;gsf] b'lgofFn] ;jf]{k/L b]Vg] b[li6sf]0f
9+un] cfTd;fy ug{ ;s] / hLjg ;d:ofx?sf] xn u¥of] . hgtf / xfdL xfd|f] ju{nfO{ stf{ tof/ ug{ lxhf]sf] h:tf] l:k|8 b]lvb}g . of] ;d:ofM / ljrf/ cfk" m / cfk\ m gf] n fO{
Jojxf/df ptfg{ ;s] x/]s qmflGtnfO{ kf6L{ a Lrsf] ;DaGw, hgtf / ;S5f}+ jf ;Sb}gf}+ eGg] k|Zgn] lgs} sfo{stf{ hgtfsf] åf]if xf] jf of] xfd|f] cfGbf]ngsf] csf]{ d'Vo ;jf]{k/L b]Vg] b[li6sf]0f / ljrf/df
o;n] dfu{bz{g ug{ ;Sb5 . o;nfO{ sfo{stf{aLrsf] ;DaGw, sfo{stf{ / dxTjk"0f{ e"ldsf lgjf{x ug]{ 5 . kl/l:yltn] k}bf u/]sf] ;+qmd0f xf] ;d:of ag]sf] 5 . xfd|f kf6L{ ?kfGt/0f eof] . c?n] ug{ x'g]
oflGqs / clwe"tjfbL 9+un] u|x0f g]tfaLrsf] ;DaGw ;j} juL{o ;f]sf] nflu jt{dfgdf xfd|f cufl8 jf of]hgf / Jojxf/n] k}bf u/]sf] ;+u7g, hgjuL{o ;+u7g / df]rf{ d}n] ug{ gx'g] eGg] s'/f l;4fGt
ubf{ g s'g} ljrf/sf] ljsf; x'g ;DaGwdf xflb{stf / efjgfTds b]vfk/]sf ;+u7gfTds ;d:ofx?k|lt cGt/lj/f] w xf] . o;sf] 7f] ; ;+u7gx? olt 7"nf / olt e2f g} aGg k'u]sf] 5 . kf6L{ ljk/Lt
;S5 g s'g} l;4fGt jf:tljs ;DaGwsf] ljsf; / lj:tf/ x'g l;+uf] kf6L{ uDeL/ eP/ tL ;d:of ls6fgL ug{' / gofF:t/df qmflGt eO;s] sL ;DalGwt ;+u7gsf] cfr/0f / Jojxf/ sfo{ z } n L
Jojxf/df nfu" x'g ;Sb5 . ;xL k'Uof] . Tofu / alnbfgn] qmflGt / xn ug{ h?/L 5 . cGoyf r'gf}lt / g]t[Tjk|ltsf] ljZjf; k}bf ug{' k| d ' v n] cfk\ m gf] ;ldltsf dflyb]lv tn;Dd AofKt 5 .
ljrf/ / /fhg}lts sfo{lbzfnfO{ d'lQm / kf6L{kl| t hgtfsf] ckf/ 5g\ eGb} r'gf}ltåf/f g} lslrP/ clxn]sf] kf6L{sf] nflu d'Vo r'gf}lt ;b:onfO{ lrGg;d]t EofpFb}g . kf6L{ sfo{stf{ ;+ul7t ?kdf
Jojxfl/s ?k k| b fg ug{ ljZjf; pn]/{ hgtf cfkm} alnbfg cj;fg x'gs ' f] ljsNk x'g] 5}g . aGg uPsf] 5 . o;nfO{ ;;{tL{ p;nfO{ pQ/bfoL agfpg] k|Zg To;sf] lj?4 h' W g' s f] abnf
;+u7gfTds kIfnfO{ ulx/f] u/L ug{] :t/df ljsl;t eof] . o;n] Tolta]nf xfd|f] 7"nf] ef/Les{d kf6L{n] x]bf{ tLgj6f ;d:of d'Vo b]lvG5 . t cfsfzsf] kmn h:t} eO;Sof] . To;nfO{ w'/L agfpFb} d}n] ug{
Wofg lbg h?/L x'G5 . cGoyf ljrf/ l;4fGtn] JofVof u/] h:t} df5f / dfq xfdLnfO{ arfpg ;Sg] 5}g . klxnf] M– xfdLn] sfo{gLlt l;k\m6 ;+ u 7gsf] e2f :j?kn] ;j} kfOg, sdfpg kfOg eGg]
cg'?ksf] ;+u7gfTds l;4fGt / kfgLsf] ;DaGw, gª / df;'sf] clxn] xfd|f] kf6L{sf] ;+u7gfTds ub}{ cfof}+, Tof] sfo{gLltk|ltsf] ;b:onfO{ ;dfg 9+un] of]hgf c;Gt'li6sf] ?kdf a9L cleJoQm
To; cg'?ksf] sfof{Gjog ePg eg] ;DaGwnfO{ k'li6 jf k|dfl0ft ug{] kIf ;+ q md0fsfnLg l:yltaf6 abnfk;F u hf] l 8Psf] clgjfo{ sfo{If]qdf / ;du|df pQ/bfoL x'g] / cem cufl8 a9L cfk"mn]
/fd|f] / ;To ljrf/ sf]/f cfbz{dfq :t/df k'Uof] . jf o;f] eGg ;lsG5, u'lh|/fv]sf] 5 . o;n] kf6L{ g]tf qmflGt l;+ u f] kf6L{ k+ l QmnfO{ agfpg ;Sb} g . o;n] ubf{ gu/]sf] uj{ ug{'eGbf lxgtf /
aGg k'U5 . l;4fGt cfkm}df b'lgofF sDo'lgi6 kf6L{sf] ;+u7gfTds sfo{stf{sf] lbdfudf ;+u7gsf a'emfpg ;s]gf}+ . sfo{gLlt lgdf{0f c;dfg pQ/bfloTj k}bfn] ug]{ s'07fsf] l;sf/ x'Fb} lgis[o h:tf]
abNg] a:t' xf]Og . To;nfO{ b'lgofF l;4fGtnfO{ Jojxf/n] k'li6 u/L k'gM ?kx? sfdsf] ;Gbe{df :j?kx?sf] ug{ ln8/n] h'g ljZjf; cfk"mnfO{ ;+sL0f{tf / ;DalGwt ;ldltsf] aGg] l:yltsf] ljsf; ePsf] 5 .
abNg] ef}lts a:t'sf] ?kdf ljsf; l;4fGtsf] :t/df p7fOlbof] . :ki6 lrq gePsf] l:ylt 5 . kf6L{ k}bf eof] Tof] ljZjf; kf6L{ k+lQmdf k| d ' v ;F u k} b f x' g ] clgjfo{ of] l:yltdf kf6L{n] z'l4s/0fsf]
ug{sf] nflu l;4fGt lgi7 ;+u7gsf] Tolta]nf hgtfsf] aLrdf ;+u7gsf] cfh ju{;+3if{sf] gofF :j?ksf] k}bf u/fpg ;s]g, To;n] ubf{ cGt/lj/f]wn] ;+u7gdf u'6jfbL 7f]; dfkb08 lgwf{/0f u/L nfu"
h?/t kb{5 . To;}n] ;+u7g Tof] ;Gbe{df ;x/L Onfsfdf ;'/Iffsf] cEof; ug{ uO/fv]sf] b]lvG5 . t/, g]t[Tjn] lnPsf] ljZjf; kf6L{ ;+sL0f{tf k}bf x'g hfG5 . Psflt/ gubf{ cfd ?kdf kf6L{kl| t k|lta4,
;fwg xf] h;n] l;4fGtnfO{ oyfy{df ;fdfGo ;d:ofafx]s 7"nf] ;d:of ju{;3 + if{sf] o; gofF :j?k klg sfo{stf{nfO{ cljZjf; aGof] . of] ;d:of k}bf x'G5 eg] csf]{lt/ OdfGfbf/ sfo{stf{ / kf6L{ ljkl/t
?kfGt/0f ub{ 5 / o;sf] b]vf k/]g . o;n] g} hgo'4nfO{ clxn] ;}4flGts JofVofsf] xb;Dd bf];|f] M– o'4sf] k|s[ofaf6 cfPsf] 7f] ; lhDd] j f/L / JolQmut cfr/0f / sfo{zn } L ePsf sfo{stf{
j}1flgstfnfO{ k'li6 ub{5 . To;}n] kl5Nnf] ljZjs} lslt{dfgL Oltxf;sf] dfq s]lGb|t 5 . ul//fv]sf] ;+3if{sf] k+lQm ePsf]n] zflGtk"0f{ k|s[ofnfO{ pQ/bfloTjsf] cGTo x'G5 . h;n] Pp6} aGg hfg] l:yltn] kf6L{leq
sDo'lgi6x?n] hlt l;4fGt, ljrf/ ?kdf pEofOlbof] . l;+ u f] :j?k ;fdfGo gf/fh'n; ' / g]kfnsf] qmflGtsf] s8Laf6 x]g{ g;Sg] ubf{ kf6L{ sfo{stf{ JolQmut ?kdf c;Gt'li6 / lg/fzfsf] l:ylt ag]sf]
/ /fhgLltnfO{ Wofg lbG5g\ ljZj;j{xf/f ju{nfO{ ljZjqmflGtsf] hfgLdfgL cfPsf] hgcfGbf]ngsf] h8;'qLo ;d:of xfd|f] kf6L{leq ;+u7g / kf6L{k|lt pQ/bfoL x'g 5 . o;sf] cGt ug{ dflyb]lv
;+u7gnfO{ klg ;f]xL :t/df Wofg Pp6f cfzfk'~hsf] ?kdf, gofF z}nLdfq xf] . g]kfnsf] ;Gbe{df of] /Xof] . h;n] qmflGtsf] csf] { gkg]{ / pQ/bfloTjsf] cefjdf tn;Dd j}rfl/s / ;fFu7lgs
lbg' h?/L x'G5 . hlt ljrf/sf] cf:yfsf] k|tLssf] ?kdf :yflkt z}nL gofF ;+3if{sf] ;du| z}nL xf] :j?kk|lt ljZjf; g} ug{ ;Sb}g\ . k}bf x'g] hjfkmb]lxtfsf] ;d:of z'l4s/0f nfu" ug{ cfjZos 5 .
ljsf;sf] ;Gbe{df ax; ub{5g\ ul/lbof] . of] g]kfnL qmflGtsf] nflu jf s] xf] < k|i6 eO;s]sf] 5}g . x'g t];|f] M– dflyNnf] kf6L{k+lQmn] h] clxn] ;+u7gsf] /f]ug} ag]sf] 5 . ^=cGt/;+ 3 if{ n fO{ a' e mg] /
To;/L g} ;+u7gfTds l;4fGtsf] dfq geO{ l;+uf] ljZj;j{xf/f ju{sf] t dfS;{jfbL dfGotf cg'?k ;+3if{ eGof] Tof] u/] g jf sDo' l gi6 o;n] sfo{stf{ cfTdLs cg'zf;g, kl/rfng ug]{ ;d:of M–
;Gbe{df lrGtg ug{' / ljsf; ug{' nflu Pp6f uj{sf] ljifo / ljZj ub},{ l;Sb} / ljsf; ub}{ hfg] ljifo kf6L{ l eq :yflkt ePsf hf] cfTdLs kl/rfng h:tf ;+u7gsf kf6L{leq cGt/;+3if{ clgjfo{
cfjZos 5 . qmflGtnfO{ k"0f{tfdf sDo'lgi6 cfGbf]ngsf] nflu cIfo xf] . t/, ;fdfGotM l;4fGt, dfGotfx? lyP tL elTsP . h] cf}krfl/s ljlwdf e/ kg{'kg]{ k|so[ f xf] . of] kf6L{nfO{ ult lbg]
abNg ljb|fx] sf] clGtd a]nf jf ;DklQ ag]sf] 5 . sfo{lbzf, of]hgf / gLltsf] l:k|8sf] u¥of] Tof] dfg]g jf xfd|f] g]t[Tj l:ylt k}bf ePsf] 5 . ;+u7g kf6L{ n fO{ hLjGt agfO/fVg]
;+3if{sf] lg0ff{os cj:yfdf ;j}nfO{ cfh g]kfnL sDo'lgi6 cfGbf]ng cfwf/df ;+3if{sf] Pp6f ;}4flGts Jojxf/df r'Sof] / xfdL sfo{stf{ lgdf{0fsf] 7f]; ljlw / dfGotf hLjgzLn k|so[ f xf] . of] hLljt /
of] cToGt v8\lsg] / hLt xf/sf] leGg ?kdf xfd|f cufl8 plePsf] :j?ksf] lgwf{/0f cfjZos x'G5 . hgtfsf] cljZjf;L eof}+ . o;n] :yflkt gxF'bf sldl6df ;j}nfO{ ultzLn kf6L{sf] klxrfg klg xf] .
lg0ff{ o s ljifo aGg k' U b5 . 5 . qmflGtsf] clgjfo{tf, qmflGtsf] clxn] xfd|f] ;Gbe{df of] eOg;s]sf] xfn k} b f ePsf] qmflGtsf] a9'jf ug{'kg]{ ;d:ofn] lk/fld8 t/ o;nfO{ tL ;j} ljz]iftf;lxtsf]
To;sf/0fn] ;dod} o;nfO{ Wofg ;Defjgf / r' g f} l tsf b[ l i6n] cj:yf 5 . o;n] ubf{ clxn] xfd|f] lrGtfeGbf cfk\ m gf] lrGtf / cfsf/sf] ;+u7gsf] :j?k 5ftf agfpg cGt/;+3if{nfO{ cWoIf
lbg' / ;d:of xn ug{s ' f] ljsNk lxhf]eGbf cfh hf]lvd / ;+jb] gzLn cfk\mgf] ;+3if{sf] z}nL ljsl;t ePsf] qmflGtsf] eljioeGbf cfk\ m gf] h:tf] aGg vf]lh/fv]sf] 5 . o;n] s=k|r08sf] efiffdf qmflGtsf/Ln]
5}g / xFb' g} . cGoyf k5'tfpg' / 7fpFdf g]kfnL qmflGt cjl:yt 5 . 5}g . Psflt/ ;+3if{sf] :j?ksf] eljio b]Vg] kf6L{leqsf] ;d:of kl/rflnt x' g ] ;b:oeGbf cGt/;+ 3 if{ n fO{ gofF ljrf/
;dLIffsf] nflu dfq ;dLIff ug{ ju{ ;+3if{sf] ?ksf lx;fan] xfdL l:ylt o:tf] 5 eg] csf]l{ t/ oxL xnug{ h?/L 5 . o;sf] nflu kl/rfng ug]{ ;b:osf] ;+Vof a9L cGj]ifgsf] ;fwg agfpg h?/L 5 .
x'g hfg] b]lvG5 . zflGtk"0f{ ?kdf cl3 a9\g] cf}krfl/s ;+3if{sf] :j?kn] lgwf{l/t ug]{ ;j}eGbf klxn] cf}krfl/s h:tf eO/fv]sf] 5 . ;+u7g lgdf{0fsf] ;fy} tYoåf/f ;To kQf nufpg]
g]kfnsf] qmflGtsf/L cfGbf]ngsf] gf/f cufl8 ;f/]sf 5f}+ . sfo{lbzfsf ;+u7gsf] :j?k z}nL klg gofF aGg ag]sf xfd|f kf6L{ b:tfj]h hLjGt Pp6f :jLs[t hgjfbL dfGotfsf] ljifo agfpg'kb{5 . t/, xfd|f]
Oltxf;df ;+u7gfTds ;d:ofx? lx;fan] bL3{sfnLg hgo'4 / ;s]sf] 5}g . kl5Nnf] ;dodf kf6L{ aGg h?/L 5 . kf6L{n] eGb} cfPsf] lgdf{0f u/L r':t ;+u7g / 5l/tf] kf6L{ d f cGt/;+ 3 if{ n fO{ a' e \ m g]
tLj| ?kdf b]vf kl//fv]sf 5g\ . ;z:q ljb|fx] sf] k\mo"hgåf/f cufl8 a[xt w|j' Ls/0fsf] k|so[ faf6 u'hs ]| f] dfu{ l rqn] ;j} sfo{ s tf{ s f] k|zf;gsf] sfo{k0| ffnL :yflkt ug{ ljifodf lxhf] g]kfnL sDo'lgi6
o;sf] Oltxf;nfO{ x]g]{ xf] eg] a9\g] sfo{lbzf 7f]; u/]sf 5f}+ . sf/0fn] ubf{ kf6L{leq lxhf] o'4sf lbdfudf qmflGtsf] /lQmd lrq h?/L 5 . cfGbf]ngsf] Oltxf;df b]vfk/]sf]
dfcf]jfbL hgo'4sf] ;+u7gsf] of]hgfut ?kdf, ljb|fx] fTds ?kdf a]nf ;+u7gsf] :j?k ;]gf / ;+3if{sf] aGg h?/L 5 . of] :ki6 x'g h?/L $=;+u7g ug]{ lgoldt hLjgk4ltsf] ;+sL0f{tfjfbL ;f]r + ljrf/sf] xsdf
If]qafx]s / To;sf] cufl8sf] k|Tofqmd0fnfO{ ;kmn kfg]{ kf6L{sf] :j?k o'4sf] dfGotfnfO{ cfTd;fy 5 sL of] dfu{ a f6 ljwL / cGTo x'g' M xf];\ jf h'g;'s} ljifodf ePsf]
cjlwsf] l:yltdf ;+u7gdf Hofb} gLlt /x]sf] 5 . sfo{gl} ts ?kn] u/L cfPsf] kf6L{ sfo{stf{sf] k+lQm k|lqmofx? k"/f u/] qmflGt cufl8 kf6L{ hgtfdf k'lu/fVg] lgoldt cGt/;+3if{ b'ZdgLk"0f{ ?kn] u|x0f
;+sL0f{tfsf] ;d:of, qmflGtsf/L l:k|8 /fli6« o :jflwgtf, gful/s 5 . eg] csf]l{ t/ ;fdfGo j}wflgs a9\5 eGg] k|i6 vfsf tof/ x'g' k|0ffnL /fd|f; ] uF :yflkt ePklg cfh ug]{ / cGttM k'm6df uP/ 6+l' ug]
/ alnbfgL efjsf] ;d:of, cf:yf, ;jf]{Rrtf, dfcf]jfbLsf] g]t[Tjdf ;+3if{ k|so[ faf6 u'hs ]| f] k+lQm 5 . kb{5 . cd"t{ b:tfj]h / of]hgfsf] Tof] k|0ffnL elTsg k'us ] f] 5 . cfh k|so[ faf6 dfly p7] klg k"0f{?kdf
b[li6sf]0f / clei6;Fu hf]l8P/ /fli6«o ;/sf/, zflGt / gofF ;+ljwfg klxnf] k+lQmn] ;fdfGo j}wflgs ;+3if{ ;d:of xn ug{' klxnf] k|fyldstf Tof] k|0ffnL ;+u7g ug{sf] nflu ljz]if o; ljifodf qmflGtsf/L b[li6sf]0f
;+u7g ug{e' Gbf cf}krfl/stf k"/f xFb' } ;+3Lo u0ftGq g]kfnsf] xfd|f] / ;+u7gsf] cf}lrTonfO{ cfTd;fy xf] eg] g]t[Tjsf] Jojxf/, z}nL / cleofg agfpg} kg]{ ePsf] 5 . ckgfpg ;s]sf] kfOb}g . xfd|f
ug{ ;fdGotM kf6L{nfO{ hLjGt /fVg sfo{gLlt to ePsf] 5 . kf6L{ ug{ Tolt tof/ 5}g . t/, p;Fu l;4fGtsf] aLrdf b]lvPsf] b/f/ xFb' fxFb' f sldl6x? a}7s a;fNg] klg aLrdf o;nfO{ ;fdfGotM hLt /
xb;Ddsf] dfq ;+u7g ug]{ l:ylt, lxhf]sf] eGbf 7"nf] 5 . ;j}eGbf ;+3if{sf] csf]{ :j?k lbdfudf 3';s ] f] cGt x'g' bf];|f] k|fyldstf xf] . cleofg} agfpg' kg]{ l:ylt k}bf xf/sf] ?kdf lng], km/s ljrf/
sltko cj:yfdf /fhgLlts 7"nf] hgdtsf] kf6L{sf] ?kdf /fli6«o 5}g . bf];f| ] k+lQm j}wflgs ;+3if{df To;kl5 klg k}bf gx'g] cljZjf; ePsf] 5 . o;sf] k5fl8 kf6L{leq /fVg] kIf;Fu ;+sL0f{tfjfbL cfu|x
k|lti7fsf] nflu dfq ;+u7g eg] j}wflgstf o;nfO{ k|fKt 5 . /fli6«o cGo :t/nfO{ s]xL xb;Dd cfTd;fy h8;'qLo ;d:of xf] . o;nfO{ k"0f{sfnLg sfo{stf{sf] sdL x'g' / k"jf{ux| af6 k|:t't x'g] / kf6L{df
h:tf] lyof] . To;sf] k|efj hgo'4sf] /fhgLltsf] xfd|f] kf6L{ d'Vo s]Gb| u/] k lg kf6L{ n ] o;nfO{ g} j}rfl/s 9+un] xn ug{'kb{5 . clwsf+z sfo{stf{ cNksfnLg x'g' cf} k rfl/s ?kdf k| : t' t x' g ] ,
k|f/Desf] s]xL ;do kl5;Dd b]vf xf] . ;Dk"0f{ ldqzlQm x'g jf b'Zdg cflwsfl/stf glbPsf]n] p;sf] @= cGt/lj/f]w xn ug]{ ;+3if{ xf] . cNksfnLg sfo{stf{sf] cfly{s cgf}krfl/s ?kdf / efjgfTds
k¥of] . To;sf] k|ToIf c;/ sDo'lgi6 x'g,\ /fli6«o k|ltlqmofjfb xf];\ jf lbdfudf klg gofF 5}g / pm klg of]hgfsf] ;d:ofM e/0fkf]if0f klg kf6L{n] ug{' gkg]{ / ?kdf k|:t't x'g g;Sg] ;fdGtjfbL
kf6L{sf] ;+u7g hgtfsf] aLrdf cGt/fli6«o k|ltlqmofjfb xf];\ . xfd|f] e|ldt h:tf] 5 . To;}n] kf6L{leq xfdLn] bzjif{ ;z:q o'4 pgLx? klg kf6L{sf] sfd cfk\mgf] ;+sL0f{tf k|r/" dfqfdf b]vfk/]sf] 5 .
:yflkt gx'g,' cfwf/e"t ju{df kf6L{ kf6L{nfO{ ;sf/fTds b[li6n] xf]; jf ;+3if{sf] :j?ksf] lx;fan] ;j}sf] u¥of}+ / tLgjif{ zflGtk"0f{ ;+3if{ cg'sn " tfdf ug{] cGt/lj/f]w k}bf o;n] ;+u7g kl/rfng, cfk;L
jf ;+u7g gk'Ug', cfwf/e"t ju{nfO{ gsf/fTds b[li6n], ;/f]sf/ g/fvL lbdfudf cflwsfl/s jf dfGotf u¥of}+ . olt ubf{ xfdLn] /fhgLlts ePsf] 5 . hf] afFsL k"0f{sfnLg ;~rf/, lgb] { z g, tn dflysf]
sDo'lgi6 kf6L{kl| t ljZjf; gx'g' jf jf ;Daf]wg gu/L cufl8 a9\g jf k|fKt lrq 5}g . h;nfO{ ;+u7gsf] ?kn] /fhtGqsf] cGTo u¥of}+ / sfo{stf{ 5 Tof] klg ef}lts ?kdf cfjZos ;DaGw, kf6L{ a}7sdf
ljZjf; ghfUg' / l;ª\uf] cfwf/e"t k5fl8 x6\g ;Dej g} 5}g . o; cfwf/ agfpg ;lsof];\ . cf} k rfl/s efiffdf ;+ 3 Lo k"0f{sfnLg ePklg dfgl;s ?kdf v' n ] / x' g ' k g] { 5nkmn ;a} d f
ju{ cfGbf]ngdf ;xefuL gx'g] b[li6n] xfdL gofF 7fpFdf / gofF o;/L xfd|f] kf6L{ cfGbf]ngnfO{ nf]stflGqs u0ftGqsf] :yfkgf cNksfnLg ljljw dfgl;stfn] gsf/fTds k|efj kg]{ / cgfjZos
;d:of lyof] . oL ;j} ;d:ofsf] l:ytdf pT;fx / lj:tf/sf] ?kdf ;+u7gfTds sf]0faf6 x]bf{ kl5Nnf] u¥of} . o;f] ubf{ /fhg} l ts p;n] klg hg;+u7g ug]{ s'/fnfO{ u'6jfbL dfgl;stfaf6 JoQm xF'bf
cGto{df sDo'lgi6 kf6L{sf] qmflGtsf] lgs} dfly 5f}+ . xfd|f] ?knfO{, xfd|f] ;dodf ljleGg k| s f/sf cGt/lj/f]w t kl/jt{g eof] t/ cfk\mgf] lbgrof{ agfpg tof/ 5}g . sldl6df clgjfo{ kIf k|ltkIf
:ki6 sfo{ l bzf, sfo{ o f] h gf, gf/fnfO{, xfd|f] l:yltnfO{ x]bf{ hf] ;d:ofaf6 u|l;t ePsf] kfOG5 . cfwf/e"t cGt/lj/f]w k'/fg} 5g\ . o;n] lxhf] hgtfsf] aLrdf x'g] h:tf] l:ylt lgdf{0f x'g] u/]sf]
qmflGtk| l tsf] ljZjf; / sf]xL klg eGg ;S5– xfdLn] s]xL h;nfO{ ;dod} xnug{ h?/L 5 . h;nfO{ cfwf/ agfO{ hgo'4 z'? sfo{stf{ cfh stf 5 < sltko 5 . To;sf/0f cGt/;+ 3 if{ s f]
OdfGbfl/tfsf] cefj g} d'Vo lyof] . ug{ ;S5f}+ jf dfcf]jfbLn] s]xL ug{ cGoyf kf6L{ ;+u7g / cfGbf]ng u¥of}+ . To;}n] of] ;+3if{sf] k|so[ fdf cj:yfdf kf6L{nfO{ yfxf gx'g] a'emfOsf] of] gsf/fTds kIfnfO{
t/, @)$* kl5 Tof] sfo{lbzfsf] ;S5 . t/, juL{o b[li6af6 x]bf{ cf}krfl/sjfbdf km:g] vt/f tLj| xfdLn] h'g gf/fsf ;fy ;+3if{ l:ylt 5 . a}7skl5 a}7s h:tf] kf6L{ s]Gb|af6} Pp6f :ki6 ljifo
;d:of xn eO;s]kl5 @)%@ ;Dd b'Zdg klg xfd|f] lj?4 lg0ff{os aGb} 5 . o;n] ubf{ kf6L{sf] cfufdL cufl8 a9fof}+ tL ;+3if{n] lxhf] l:yltaf6 kf6L{nfO{ arfpgsf] agfO{ k|lzIf0f rnfpg' / d]xgtsf
klg Tof] ;d:of s]xL xb;Dd xn ?kdf k|:t't x'g uO/fv]sf] 5 . gofF sfo{ef/ tf;sf] dxn aGg] l:ylt b]lvs} cfwf/e"t cGt/lj/f]w / nflu kf6L{ z'l4s/0f cleofgnfO{ ;fy sldl6df v'nf ax;sf] l:ylt
ePklg w]/} xb;Dd Tof] hLljt} ;+ l jwfg lgdf{ 0 fsf] ;dofjlw k}bf x'g;S5 . h;n] ubf{ kf6L{ kl5Nnf] ;dodf k} b f ePsf k| e fjsf/L agfpg h?/L 5 . lgdf{0f ug{ h?/L 5 .
lyof] . @)%@ sf] hgo'4sf] 3f]if0ffn] g]kfnsf] ;Gbe{df s'g ju{sf] ;+u7gdf b]vfk/]sf lgDg ;d:ofdf /fhg}lts cGt/lj/f]w xn ug{ To;kl5 k"0f{sfnLg sfo{stf{nfO{ cGTodf
tL ;j} sfo{lbzf, of]hgf, ljZjf; cl:tTjsf] cj;fg x'g] jf s'g Wofg lbg' / xn ug{' h?/L 5 . ;s]sf] 5}g . To;n] ubf{ xfd|f k'gM lqmofzLn hLjgzLn / gofF xfn kf6L{ d f Pp6f k| Z g
/ OdfGbfl/tfsf] ;d:of xn eof] . ju{sf] cl:tTj gofF ;Qfsf] ?kdf != qmflGtk|lt ljZjf; / g]tT[ jk|ltsf] ;+3if{x?n] g :yfgLo ?kdf k}bf k"0f{sfnLg sfo{stf{ pTkfbg ug]{ uDeL/ ag]sf] 5 . ljrf/ cg'?ksf]
sDo'lgi6 kf6L{ ;fFlRrs} sDo'lgi6 cDo'bo x'g] eGg] lgs} uDeL/ k|Zgdf ljZjf;df x|f; M ePsf tTsfnLg jf cfwf/e"t sfo{qmd agfO{ ;fk]lIft ?kdf kf6L{ ;+u7g jf ;+:s[lt ls ;+u7g /
kf6L{ h:tf] aGg k'Uof] . kf6L{leq s]lGb|t 5 . cfk\mgf] juL{o :jfy{/Iffsf xfd|f] kf6L{leq ljut #÷$ cGt/lj/f]w xn eof] g /fli6«o / qmflGtd} eljio b]Vg] l:ylt ;+:s[lt cg'?ksf] ljrf/ < olb
;+u7gsf] nflu ;j}eGbf pQd lglDt k| l tlqmofjfbLx? jif{ b ] l v k} b f ePsf] dxTjk" 0 f{ ?kdf k}bf ePsf cGt/lj/f]w g} s;/L k}bf ug]{ kf6L{sf] nflu of] ;+u7g / ;+:s[lt cg'?ksf] ljrf/
ljifo d[To' jf d'lQmsf] jfSo :yflkt hLjgd/0fsf] n8fO{ n8\g tof/ ;d:ofsf] ?kdf of] qmflGtk|ltsf] xn eP . xfd|f] ;+3if{ 3'ld/fv]sf] r' g f} l t 5 . of] r' g f} l t xf] eg] of] kf6L{nfO{ s;}n] arfpg
eof] . kf6L{ ;b:o, g]tf sfo{stfdf 5g\ . xfnsf] ;Qf k|ltlqmofjfbL ljZjf; / g]t[Tjk|ltsf] ljZjf;df h:tf] cf}krfl/stf k"/f u/] h:tf] uDeL/tfk"j{s xn ug{ h?/L 5 . ;Sb}g . olb ljrf/ cg'?ksf]
ug{' jf 5f]8g\ s
' f] ljsNk v8f eof] . ;Qf ePsf] l:ylt / cGt/fli6«o x|f; b]lvPsf] 5 . lxhf] b'Zdgsf] h'g aGg vf]Hb} 5 . o;n] cfd %=z'l4s/0f nfu" ug]{ ;d:of M ;+u7g / ;+:s[lt xf] eg] ;f]xL
cf}krfl/s / /fhgLlts k|lti7fsf k|ltlqmofjfbL zlQmn] ck]Iffs[t ;fy a+ s /df klxnf] ;lxb x' g / hgtf / sfo{stf{df ;+3if{k|lt z'l4s/0f kf6L{sf] lgoldt cg'?ksf] ;+u7g / ;+:s[lt lgdf{0f
;j} ljifo elTsg k'u] . lxhf]sf lbg] l:yltdf pgLx? cfk\mgf] l:ylt P;fN6df kg{sf] nflu ;+3if{ ug]{ pbfl;gtfsf] ;d:of k}bf x'Fb} hLjg k| s [ o f xf] . s=dfcf] n ] ug{ kf6L{ s f] dflyNnf] txaf6}
qmflGtsf/L elgg] u2f/ aGg] / ;fk] l Ift ?kn] dha' b ePsf] sfo{ s tf{ cfh dfgl;s ?kn] uPsf] 5 . ;+3if{ k}bf ub}{ hfg'kg]{ o;nfO{ laxfg d'v w'g' h:t} xf] ;r]ttf k"j{s of]hgfa4 9+un]
qmflGtsf] gfd} g;'gs ] f dfG5] jL/ lgisif{df 5g\ . To;sf/0f kl5Nnf qmflGt x'G5, qmflGt ug{' kb{5 eGg] emGemgfx6, pT;fx, pT;'stf, elg kl/eflift ug{'ePsf] 5 . cufl8 a9\g h?/L 5 .
jif{ !@, c+s *, @)^^ kf}if @^ ut] cfOtaf/ $
;flxTo÷kq x'dk|;fb a:ofn ‘;f}uft’ ;ftfsf] sljtf

Pp6f :d/0f xh'/x?sf] gfddf


;]6 ldnfpg ;Sg] slt cfbz{ efj's eP5' . To:tf] b'u{d 7fpFdf klg d tkfO{x?nfO{ slxNo} klg
awzfnfdf d}gf
P]of cfdf P]of
d/] cfdf
xl/x/ ;]tLdx/ ‘;'zfg’
JolQmTj x'g'x'GYof] ljj]s If]qL . klg cf}ifwL v'jfpg lxpFdf la:s'6 la;{g ;Sb}g . d d}gf
cfb/0fLo sd/]8x? ;ljg, bLk, xfdLx? Pp6} sDkgLsf] kmd]; { gdf lehfP/ v'jfPsf] d}n] slxNo} ;ljg hL dnfO{ 306f–
hd'gf, cfsfz hL dfgj awzfnfdf
lx8\ b f ;xsfo{ u/] s f lyof} + . la;f} { n f < tkfO{ x ?dfq xf] O g 306fdf cfnf nufP/ r]s hfFr clGtd If0f
x[bob]lvsf] clejfbg Û h:tf];s ' } ;d:ofsf] ;dodf klg la;{b}g slxNo} tL xfd|f] sDkgLsf ub}{ a]nf–a]nfdf rflxg] l7s–
ljz]if gjLg ;dfrf/ t s]xL bfgjL k~hfaf6
cfzf b]vfpg ;Sg], /ftdf xf];\ ;fyLx?nfO{, hf] tLg lbg;Dd l7s cf}ifwL v'jfpg lgb]z { g lbg] ltd|f] l/TofOPsf] Tof] sfv
klg lyPg . t}klg tkfO{x? d]/f] of lbgdf, b'Mvdf xf];\ of ;'vdf ef]s} ePtfklg b'Zdg;Fu n8\b} tkfO{ g} xf] lg . cem tkfO{n]
hLjgsf] cgGo kfq d}n] sxfF ;Demb} lrTsfl//x]5' .
x/]s If0fdf kmd]{zgsf k|To]s xfdLnfO{ :6« ] r /df af] S g 6fpsf]df uf]nL nfuL lubL g}
la;{g ;Sy] / Û ;Demgf:j?k ;b:o;Dd k'uL xf};nf lbg ;Sg] 5f]8\g'ePg . slt ;+3if{do lyof] v;]sf /f]Nkf s/]6Lsf ldngnfO{ lgbf]{if cfTdf
of] ;fgf] kq xh'/x?sf] gfddf s'zn sld;f/, xf]gxf/ JolQmTj x} xfd|f] hLjg . xfd|f] k"jL{ofqfdf klg t arfpg ;kmn x'g'eof] . dfgj awzfnfleq
sf]b5{} ' . xfd|f] cfk\mg} ljj]snfO{ u'dfO;s]sf hfFbfsf sDkgLsf sdf08/ od/fh Tof] cr] t cj:yfdf klg g/eIfL k~hfdf 56\k6fO/xFbf
cF Û ;fFRrL tkfO{x?nfO{ 5f}+ . klZrddf kmls{Pkl5 pxfFn] -kfj]n_ a6flnog ;x–sdf08/ ;nfO{gsf] kfOk gfsaf6 3';fP/ b'i6x? c§xfF; xfF;f]df /dfO/x]
nfUbf] xf]nf ;f}uft sxfF 5 / s] g} dnfO{ la|u8] sfof{noaf6 labfO ePklg xfd|} sDkgLs} kmd]{zgdf b'wnufotsf vfB kbfy{ v'jfO{ afFlwPsf xftv'§f
ub}{5 eg]/ . clg nfUbf] xf]nf ul/ cfGbf]ngsf] csf]{ df]rf{ /]l8of] sdf08 ub}{ lx8\g'x'GYof] . pxfF t arfPsf] cem a9L :d/0f x'G5 . 5f]lkPsf cfFvf
To;n] xfdLnfO{ lsg ;Demb}g hgu0ftGq g]kfnsf] laz]if If]qLo clxn] rf}yf]] l8lehgsf] ;xfos ;fob tkfO{h:tf] l;h{gzLn / a'6sf jiff{, s/]06sf k|jfxn]
< lal;{Psf] t xf]Og < d}n] lsg k|;f/0f s]Gb|df k7fpg' ePsf] lyof] . sdf08/ x'g'x'Fbf] /x]]5 . pxfF;Fu d] x gtL 8fS6/ gkfPsf] eP d a]xf]]; eO9Nbf
la;{Gy] . d 3fOt] x'Fbf b'Zdgsf] dnfO{ clxn]h:t} nfU5 tL zAbx? d]/f] kmf]g ePsf] lyof] . ;fob ldng t s] d]/f] klg hLjg anfTs[t eP
aLr–aLrdf n' s fP/ af] S b} …tkfO{ n fO{ hgd' l Qm ;] g fs} tkfO{ x ?nfO{ yfxf xf] n f Tolt /xg] lyof] ls lyPg s] yfxf <
pkrf/ ul/ lx8fPsf] Tof] If0f k|ltlglwTj x'g] ul/ clxn] /]l8of] a]nfsf] xfd|f] sDkgL sdf08/ ;+3if{ cfh of] lrµL klg n]Vg] l:ylt bfgjx?sf d'vdf
d}n] sxfF lal;{Psf] 5' / . d]/f] hgu0ftGq g] k fnsf] ljz] i f clxn] jfO;LPn ;Nofgsf] ;lrj x' G Yof] of x' F b } g Yof] . clg hfg'cl3 clGtd ;f;n]
dlit:sdf cfhef]lnem}+ nfUg] k|;f/0fdf k7fOPsf] 5 .Ú d]/f] x' g ' x ' F b f] /x] 5 . sDkgL le;L tkfO{x?nfO{ d lal;{g ;S5' < lgs} lrRofP
Tof] P];]n'vs{sf] 36gf Û ;ft dfg:k6ndf tfh} 5, s'/f u/]/ lj/axfb'/ klg jfO;LPnd} x'g'x'Fbf] hd' g fhL, tkfO{ clxn] klg d d}gf
jif{ k' U g} nfu] 5 , )%( df3 dnfO{ ljbfO{ u/]sf] Tof] If0f . pxfF /x]5 . pxfF;Fu d]rL–dxfsfnL :jf:Yo ljefudf g} x' g ' x ' F b f] g/eIfLx?nfO{ ;/fKb}
dlxgfsf] klxnf] lbg Û laxfgsf] /x]5 . tkfO{ sxfF x'g'x'G5 d}n] cfdf ltd|f] sfv
lem;ld;] pHofnf] , & aHg} k"jL{ df]rf{df df]rf{aGbL n8fO{sf] cEof; klg t lyof] Tof] . ;f]lw/xG5' lg . d}n] t tkfO{nfO{ ;bf;bf 5f]l8/x]5' .
nfu]sf] lyof] ;fob . ;]tfDo b'Zdg;Fu n8\g kfpg] va/n] xfdL dfq v';L ePsf e'Ng] s'/} ePg d]/f] Tof] 3fOt]
lxpFsf] lr;f]n] y'/y'/L sdfPsf]
ePtfklg b' Z dgn] km} n fPsf]
cft+s b]Vbf xfdL b'Zdgk|lt slt
lyPgf}, j/k/ b]lvg] lxdfnx? klg d';S' s d':s'/fO{
pHofnf] d'xf/ u/fPsf lyP . v';Ldfq lyPg Tof] If0f,
cj:yfdf k6s–k6s 38L x]/L
l7s–l7s ;dodf cf} i fwL
v'jfP/ arfpg] tkfO{x? t d]/f]
afaf k/]jfnfO{ af; b]pm
cfqmf]lzt ePsf lyof}+ . k"jL{ ljz]if / /fh]Gb|h:tf jL/ n8fs' sdf08/ sd/]8x?nfO{ :d/0fsf] cgGt kfq x'g'x'G5 .
8Da/ a'9f
If]qdf km]l/ klg n8fO{sf] df]rf{df y'/y'/ sfFKb} :ofF7df
u'dfpFbf xfdL TolQs} b'MvL klg t ePsf lyof}+ . To:tf] bLk eg] u08sdf rf}yf] l8lehg jgaf; uPsf] h"gsf] syfh:t}
;xefuL x'g kfpg] va/ ;'Gbf pRr alnbfg ePsf] Tof] P]ltxfl;s xl/;]sf] 8fF8f] hxfF cGtu{t :jfYo ljefudf g} /x]/
slt pT;flxt ePsf lyof}+ < w]/} eof] lgufnfsf] emf8Llt/
a'6jn kf]i6 x]gx{' bF' f] /x]5 . awfO{ cf]efgf] 3/sf] vf]hL ub}{ af; a;]sf]
k" j L{ df] r f{ d f df] r f{ a GbL d}n] klg t /ut aufPsf] lyP . clg d}n] s;/L la;{Gy] 5 tkfO{nfO{ Û tkfO{ t cem}
n8fO{sf] cEof; klg t lyof] tL dxfg\ ;lxb, tL n8fs' ;xof]4fx? / Tof] pRr rf]6}rf]6n] ylnPsf
p:t} b'Anf]–b'Anf] g} x'g' x'bF f]/x]5 . cgluGtL /x/x? n'sfpg
Tof] . b'Zdg;Fu n8\g kfpg] alnbfg ePsf] xl/;] 8fF8f . To;df klg 5ftLsf] b'j} d eg] klxn]eGbf s]xL df]6fPsf]
va/n] xfdL dfq v';L ePsf jiff}{+ jif{ gf£of] a'sL l5/]sf]
;fO8df uf]nL nfu] klg dnfO{ arfpg] d]/f] hLjgbftf t 5' of] ;a tkfO{x?sf] of]ubfgn] afaf d]/f] k/]jfnfO{ af; b]pm .
lyPgf}, j/k/ b]lvg] lxdfnx? xf] . cfk"m;d]t 3fOt] cj:yfdf
klg d';'Ss d':s'/fO{ pHofnf] tkfO{x? g} xf] lg . clg d tkfO{x?nfO{, d]/f] cfk\mg} x'Fbf klg cf}ifwLsf] s'g} sdL slxn] kz'kltsf] afFb/n] lryf]¥of]
d'xf/ u/fPsf lyP . v';Ldfq hLjgnfO{ Tolt ;lhn} la;{g ;s"Fnf / < x'g glbO{ dnfO{ of] cj:yf;Dd slxn] s[i0feL/sf] klx/f]n] n5f¥of]
lyPg Tof] If0f, ljz] i f / Nofpg] tkfO{x?sf] 7"nf] of]ubfg dbg / hLj/fhsf ;kgf;l/
/fh]Gb|h:tf jL/ n8fs' sdf08/ klg clxn] dxfg\ cd/ ;lxb cleofgsf] a]nf oxL 3f]/fxLd} e]6 5 . d t tkfO{x?nfO{ slxn} slxn] afUdtLsf] b'u{Gwn] 5\ofk]/
sd/] 8 x?nfO{ u' d fpF b f xfdL x'ge' of] . cfh klg pxfFsf zLn ePsf] lyof] . aL/axfb'/ clxn] e'Ng ;Sb}g tkfO{x?n] e'Ng' eof] slt lgy|'Ss ?e\mof]
TolQs} b'MvL klg t ePsf lyof}+ . :jefj, cfgLafgL, l6dnfO{ ;w}+ l;Gw'nLd} sfo{/t x'g'xG5 /] . ls Sof xf], kmf]g klg ug{'x'Gg . afaf d]/f] k/]jfnfO{ af; b]pm .
To:tf] pRr alnbfg ePsf] Tof] hfu?s agfpg] Tof] snfsf}zntf, kf6L{sf ;+/rgfx? km]/abn x'Fbf ;fob xfd|f uGyg o:t} x'g\ .
P]ltxfl;s xl/;]sf] 8fF8f] hxfF ;d:ofnfO{ tTsfn ;dfwfg ug{ klg ;a} ;fyLx? cf–cfk\ m g} tkfO{x? sxfF–sxfF x'g'x'G5, d}n] kv]6f sfl6g] 8/df pm vf]/df lkm/]g
d}n] klg t /ut aufPsf] lyP . ;Sg] Tof] Ifdtf . pxfF n ] df] r f{ d f vl6/x] s f /x] 5 g\ . yf]/} eP klg Vofn u/]sf] 5' . v'§f efFlrg] 8/df pm 3/ l5/]g
clg d}n] s;/L la;{Gy] tL dxfg\ cGt/x[bodf 5'g ;Sg] z}nLdf lbg] slxn]sfFxL ;fyLx? kmnfgf] 7fpFdf t/, cfsfz eg] sxfF x'g'x'G5 cfk\mgf] hf]8L u'dfP/ PlSnPklg
;lxb, tL n8fs' ;xof]4fx? / u/]sf] k|lzIf0f ;Dembf d'6'af6} 5g\ /] eGg] ;'Gbf klg slt v';L dnfO{ yfxf 5}g . cfGbf]ngaf6 ljlIfKt eP/ kL8faf]wn] pm
Tof] pRr alnbfg ePsf] xl/;] eSsfgf] k' m 6] / cfpF 5 . xfd| } nfUbf]/x]5 . sltko ;fyLsf] t efu]sf] ;'g]sf] lyPF kl5 kSs} aLraf6f]d} st} x/fPg
8fF8f . To;df klg 5ftLsf] b'j} sDkgLsf lr/g, cho, lu|id, gfd} e'n]5' d e'nSs8n] . klg hf]l8g' ePs} xf]nf eGg] b'O{ 5fs 6fg{ ljutlt/ bf}l8/x]sf]x?;Fu
;fO8df uf]nL nfu] klg dnfO{ lgdf{0fnufotsf w]/} ;fyLx?nfO{ P ;fFRrL Û d t ;a} uGyglt/ cfzf /fv]sf] 5' . d}n] tkfO{x?sf] a;fO{ klg ;/]g
arfpg] d] / f] hLjgbftf t cfk\mg} ;fyaf6 u'dfof}+ xfdLn] . kf] nfu] 5 ' . ;fob tkfO{ x ?n] kmf]g kfPsf] 5' s]lx aftlrt t a?, pm t hLjgsf] em08f prfn]/
tkfO{x? g} xf] lg . clg d ;Fu} Pp6} kmd]z { gdf lx8]sf w]/} sNkgf ug{x' G' 5 xf]nf, Tof] vf]6fªsf] kmf]g of e]6df u/f}+nf . d clxn] /Tgkfs{, ef]6flx6L, 306f3/ l5l/;s]sf] 5
tkfO{ x ?nfO{ , d] / f] cfk\ m g} ;yLx? dxfg\ ;lxb x'g'eof] . x/L;] d f b' Z dg;F u n8\ g nfO{ bfªaf6 k| s fzg x' g ] gf} n f] zflGtsf] kyofqf lnP/
hLjgnfO{ Tolt ;lhn} la;{g pxfFx?sf] nIo clxn] k|fKt u/]sf] xltof/ lnP/ P] ; ] n ' v s{ l t/ hgpef/ ;fKtflxssf] k|sfzg s[i0feL/sf] klx/f] k'g]{ cleofgdf
;s"Fnf / < u0ftGq dfq xf]Og . ;lxbx?sf] bf}l8Psf] cfh ;ft aif{ laTg} 6Lddf 5' . slxn]sfFxL kmf]g ubf{ ljho ofqf rfn' ul/;s]sf] 5
qmflGtsf] cfjZoQmfcg';f/ /utn] dfu]sf] zfGt g]kfn xf], nfu]sf] /x]5 . ;ft aif{ cufl8sf] (*%&*@!)** df ug{'xf]nf . cfdfn] b'O{ d'¶L uxF' ;+ufn]/
sfdsf] x]/km]/ ePkl5 sltko ;d'Ggt g]kfn xf], lje]b/lxt g]kfn s'/f klg cfhef]ln h:t} nfU5 dgsf uGyg hlt u/] klg vf]/df /flvlbPsL l5g\
;fyLx?;Fu e]6 klg x'g ;s]g / xf], hgu0ftGq g]kfn xf] . olta]nf dnfO{ uf]nL nfu]kl5 sf]N6] km]bf{ slxNo} ;lsb}g . afFsL e]6df, alxgLn] b'O{ d'¶L rfdn lkg]/ ;'sfOlbPsL l5g\
kq klg n]Vg kfOPg . o;df d k|fKt u/]sf] u0ftGq Pp6f e¥ofªsf] klg ;kf]6{ ug'{kg]{ . Toltdfq sxfF kmf]gdf of csf]{ kqaf6 u/f}+nf . ;f; rflxPsf] 5 d]/f] k/]jfnfO{
Ifdf dfUb5' . cjZo klg v'8l\ snf] xf] dnfO{ o:t} nfu]sf] xf] / Û a;fNbf;d]t tkfO{x?sf] cGtdf, tkfO{ x ? sfo{ / t af; rflxPsf] 5 p;nfO{
tkfO{x?n] dnfO{ Ifdf lbg'xg' ] g} 5, ToxL a'emfO{df d}n] cfk\mgf] 9f8df c8\ofP/ ;kf]6{ ug'{kg]{ kmd]; { gsf d}n] lrg]sf÷glrg]sf x'Dnf h'Dnfsf] lr;f] lkP/ l5/]sf] 5
5 . km/s–km/s sfdsf] lhDdf lhDd]jf/L ;Dxfln/x]sf] 5' . cj:yfsf] . Tof] d5{ ls afFR5 hgd'lQm ;]gfsf sd/]8x?nfO{ /f]Nkf ?s'dsf] si6 ;x]/ lkm/]sf] 5
lnPtfklg e]6 ePsf ;fyLx?;Fu cF ;fFRrL Û d d]/f] hLjgbftf eGg] cj:yfaf6 nµL 6] s ] / nfn;nfd ;'gfOlbg' xf]nf . r/L x}g h+un gb]pm
t xfd|f dGyg ePs} t 5g\ lg, slxNo} e'Ng g;Sg] d]/f :d/0fsf ;lhn} ; F u lx88' n ug{ ;lsg] tkfO{x?sf] ;w}+ ofb ul//xg] rd]/f x}g cf]9f/ gl;sfpm
x}g / < xfd|f] s'zn sld;f/, kfqx?;Fu uGygdGyg ub}{ lyP . cj:yf;Dd NofP/ 5f]8g\ ] tkfO{x? ;fyL ;f} u ft @)^%÷(÷@# pm zflGtsf] cFufnf]df afFlwg rfxG5
/fhgLlt / kmf}hL sdf08sf] ;w}+ ;lxbx?nfO{ ;Dembf clnslt g} xf] lg d]/f] hLjgbftf . To;}n] hp.saugat@gmail.com ;f/+uLsf] w'gdf /Dg rfxG5
df?gLsf] tfndf gfRg rfxG5

xfd|f b'Mv bb{ n]Vb]pm afa' s]xL x'G5 ls <


d]u/fh v8\sf÷?s'd ;tfpFb} cfPsf jfbL ;d'bfon] blnt kqsf/
g]kfnLs} cfsfzdf afFRg rfxG5
To;}n], afaf d]/f] k/]jfnfO{ af; b]pm .
k|lt/f]w ;fF:s[lts kl/jf/, @)^^ d+l;/ @!
…lxpFb nfUof], a:Gof af; lxpF b ofd;F u } a9] s f] cTolws k| j L/ bb] n
5}g, nfpGof tftf] n'uf] 5}g, ;fFh
Aofg Sof vfGof xf], Sof u/d\
xfd|f] h'gL tf o:t} laTGof ef]Ú–
lr;f]n] wf} afFRg' g} ePsf] 5 .
/] 8 qm;n] lbPsf] lqkfn klg
Rofltg yfn]sf] eGb} ;f]xL 7fpFsL
atfpF 5 g\ .
/fHon] x/]s
jif{ sd{rf/Lsf]
uhn la/]Gb| sfsL{
vf]nfsf] lsgf/df ;fgf] em'kf| ] agfO{ b'k{tL afbLn] lr;f]n] s7\of+lu|b} tna j[ l 4 zf]if0f, bdg, lj;+ult, cTofrf/ kmfN5' ca
a;]sf cf7la;sf]6sf &) jifL{o aflr/x] s f] atfOg\ . pgLh:t} ug'e{ Gbf afbL ljb|f]x cf/f]lkt k|x/L d, cTofrf/ ufN5' ca ..
/fhg jfbLn] eg]– …xfd|f b'Mv cfkm"x?;Fu z/L/ 9fSg] sk8f g} kl/jf/nfO{
bb{ / a]xfn n]Vb]pm afa' st}af6 kof{Kt gePsf]n] tftf] sk8f t Joj:yf ug'k{ g]{ ;u/dfyf lz/ d]/f] ;'d]? em} 5ftL cfxf
/fxt ldNYof] ls <Ú cln 6f9fsf] s'/f ePsf] atfpF5g\ pgsf] wf/0ff jL/ x'F d jL/sf] 5f]/f kl/:sf/ kfN5' ca ..
cfk\mg} 3/af; gePsf pgL cf7lj;sf]6s} ledaxfb'/ afbL . 5 . ptf
vf]nfsf] lsgf/df agfPsf] ;fgf] lhljsfsf] dfWofd ag]sf] df5f blnt ;] j f \wtL{ cfdf b]z d'6' hgtf k|f0f kfjg x'g\
em' k 8Ldf kl/jf/;F u } lbg dfg]{ k]zf klg clxn] ;+s6df k/]sf] ;+3 ?s'dsf oLgs} 5ftLleq Kof/f] 3/af/ xfN5' ca ..
latfO/x]sf 5g\ . cTolws lr;f]sf pgsf] egfO{ 5 . vf]nfdf df5f cWoIf u0f]z Psf]xf]/f] k|xf/ u¥of] ef/tn] xfdLdfly
sf/0f ;–;fgf afnaflnsf / kftlnb} hfg yfn]kl5 lhljsf ljs jfbL c:q af]sL b]zsf] nflu ;'–;jf/ rfN5' ca ..
j[4j[4fx?nfO{ xft v'§f ;'lgg], s;/L rnfpg] ;d:of pTkGg ;d'bfodf
Hj/f] cfpg], lgdf]lgof, 6fOkmfO8, ePsf] pgn] atfP . ;d:ofk|lt dft[e"ld ldlr xfd|f], 78\ofpFb} 5 dxn c/]
6fpsf] b'Vg], l/+u6f nfUg]nufotsf ;'sD' jf;L eO{ vf]nfsf] lsgf/df /fHo uDeL/ gePsf] atfpF5g\ . ;d:of ePsf] 5 . ?s'dsf] ljleGg w}o{tfsf] afFw km'6\of] t]/f] b/af/ 9fN5' ca ..
;d:ofn] ;tfpg] u/]sf] pgn] a;]sf jfbL ;d'bfonfO{ ljleGg lhNnfsf Ps bh{g a9L vf]nfsf uflj;sf] vf]nfsf] lsgf/df !% ;o
atfP . slxn] emf8fkvfnfsf] ;dodf x'g] ljljw ;d:ofnfO{ lsgf/df 6x/f agfP/ al;/x]sf jfbL a9L jfbL kl/jf/ al;/x]sf] ljleGg ljb|f]x cf/f]lkt k|x/L, xfF;Lk'/–@ xfnM– t'n;Lk'/ h]n
dxfdf/L t slxn] ef] s d/Ln] /fHon] j]jf:tf ul//x]sf] gx]/s ] f] kl/jf/nfO{ hf8f] a9\g yfn]kl5 tYofÍx?n] hgfPsf 5g\ .
jif{ !@, c+s *, @)^^ kf}if @^ ut] cfOtaf/ %
cGtjf{tf{ M dlxnf ;ef;b\;u

3f]/fxL gu/nfO{ Jojl:yt ug{ l/ª/f]8 lgdf{0f ul/g] dlxnfsf
hyfefjL ePsf k'm6kfy Jofkf/ / kfls{ªnfO{ x6fOg]
x'dk|;fb a:ofn÷3f]/fxL
gu/kflnsfn] cJojl:yt aGb} uPsf]
3f]/fxL gu/nfO{ Jojl:yt ug{ l/Ë/f]8
;d:ofx?nfO{
lgdf{0f ug]{ ePsf] 5 . l/Ë/f]8 lgdf{0fsf
nflu lhNnfdf s[ofzLn /fhg}lts bnsf
k|ltlglw k'; dlxgfleq k7fpg kqfrf/
juL{o ;d:of;Fu
ul/Psf] 3f]/fxL gu/kflnsfsf sfo{sf/L
clws[t x/Lk|;fb k08]n] atfpg'eof] .
3f]/fxLsf !! j8fnfO{ 5'gu] /L lgdf{0f ug{
hf]8g\ k' b{5
nfluPsf]n] k|To]s j8faf6 /fhg}lts bnsf ;/nf /]UdL ;ef;b\, PsLs[t g]skf -dfcf]jfbL_
k|ltlglw k7fpg cg'/f]w u/]sf] pxfFsf] egfO{ nfdf] ;+3if{kl5 g]kfnL hgtfn] ;+ljwfg ;ef u7g ug{ ;kmn eP . o:tf]
5 . j8faf6 cfpg] k|ltlglw cfPnuQ} P]ltxfl;s ;+:yfsf] ;b:osf] ?kdf xfn;Dd tkfO{sf] cg'ej s:tf] 5 <
Pp6f l/Ë/f]8 lgdf{0f d"n ;ldlt u7g ;a}nfO{ yfxf ePs} s'/f xf] ls xfdLn] ;fdGtL /fhtGqsf] ;d"n gi6 u/L
ul/ t'?Gt} sfd ;'?jft ul/g] pxfFsf] egfO{ hgtfsf] u0ftGq :yfkgfy{ ;+ljwfg ;efdfkm{t\ g]kfnL hgtfsf] efUo / eljio
5 . olb of] /f]8 lgdf{0f k"/f eof] eg] sf]g]{ gofF ;+ljwfg agfpg' kb{5 egL bz aif{;Dd hgo'4 n8\Øf}+ . oxfFsf zf;s
cJojl:yt aGb} uPsf] gu/ s]xL /fd|f] x'g] / ;+;bLo kf6L{x?n] hgo'4nfO{ cft+ssf/L ultljlwsf] ;+1f lbP . dfcf]jfbL
/ gu/sf dfq xf]Og cfd hgtfnfO{ To;n] kf6L{sf g]tf÷sfo{stf{nfO{ cft+ssf/L 3f]if0ff u/] . 6fpsf]sf] df]n tf]s] . d klg
;'ljwf lbg] pxfFsf] bfjL 5 . hgo'4sf] cleofqL ePsfn] d}n] klg hgo'4sf qmddf cfˆgf] hLjg;fyL u'dfPF .
hyfefjL hUuf Knflgª ul//x]sf]n] t]x| xhf/eGbf a9L g]kfnL cfdfsf c;n ;Gtfgx?n] of] qmddf cfˆgf] cd"No
adf]lhd ;8s 5]p5fpdf /x]sf lgdf{0f hLjg hgtf / /fi6«sf vflt/ Gof}5fj/ ul/;s]sf 5g\ . ToxL dxfg\ hgo'4sf
ahf/df cJojl:yt a;f]af; ePsf] kg]{ pxfFsf] egfO{ lyof] . ;8s l8lehgn] sf/0f kl5Nnf] qmddf tL ;+;bLo kf6L{x?n] klg ;+ljwfg ;efnfO{ :jLsf/ u/] /
:jLsf/ ub}{ k08]n] o;sf] cg'udgsf nflu ;fdu|L, k'm6kfy Jofkf/ clgoldt tl/sfn] gu/ If]qleqsf] ;8ssf] ;fO8 lkmlnª clxn] ;+ljwfg ;ef / Joj:yflksfdf pgLx?sf] klg k|ltlglwTj 5 . lxhf] bz
bdf]b/ clwsf/Lsf] ;+of]hsTjdf ljZj/fh /x]sf uf8L, 3f]8f, vRr8, afv|f, l/S;f, ug],{ b'j} ;fO8df /]lnª /flvlbg] xf] eg] aif{;Dd cfˆgf] sf]vdf /fv]/ ;+ljwfg ;efgfds aRrfsf] hGd lbg] cfdf?kL
cfrfo{ , lj/s] Z j/L uf} t d nufot 7]nfuf9fnfO{ lgoGq0fdf lnP/ sfjf{xL ul/g] ;jf/L b'3{6gf sdL x'g'sf ;fy} ;x/ kf6L{ dfcf]jfbL / Tof] aRrfsf] e|'0f cj:yfdf g} xTof ug{ rfxg] zlQmx? clxn]
/fhg}lts kf6L{x? /x]sf] Pp6f ;ldlt pxfFn] r]tfjgL lbg'eof] . gu/kflnsfnfO{ klg Jojl:yt x'g] OlGhlgo/ >]i7n] Ps} 7fpFdf 5g\ . To;}n] h;n] h'g p2]Zon] ;+ljwfg ;efsf nflu n8]sf] lyof]
klg u7g ePsf] atfpg'eof] . cg'udg Jojl:yt / ;'Gb/ agfpg] k|of; eO/x]sf] atfpg'eof] . Tof] zlQm dfq geP/ ;+ljwfg ;eflj/f]wL zlQmx? klg ToxfF k'u]sf 5g\ .
;ldltn] NofPsf] l/kf]6{sf] cfwf/df eGb} OlGhlgo/ >]i7n] kmf]x/ Joj:yfkgdf ptf ;x/L l8lehgsf OlGhlgo/ bf];|f], g]kfndf nfdf] ;dob]lv ;fdGtL /fhtGqfTds lg/+s'z Joj:yfn]
gu/kflnsfn] sfd ug] { pxfF n ] 3f]/fxL gu/kflnsf pTs[i6 3f]if0ff ePsf] g/axfb' / rGbn] ;8sdf cfjZos g]kfnL hgtfdfly juL{o, hftLo, If]qLo / ln+uLo ?kdf zf]if0f, bdg / pTkL8g
atfpg'eof] . Ps s¶f hUuf laqmL u/]df atfpg'eof] . ahf/nfO{ Jojl:yt ug{ k"jf{wf/x? lgdf{0f ug]{ lhDdf ;8s u¥of] . ltg} zf]liftkLl8t / bldtx?sf] zf;g Joj:yf Nofpgsf nflu hgo'4
Pp6f uf8Lg} cfpg] ePsf]n] clxn] a;kfs{ lgwf{/0f, k'm6kfy Jofkf/Lsf] nflu l8lehgsf] ePklg To;nfO{ pkef]u ug]{ nl8Psf] xf] . clxn]sf] of] ;+ljwfg ;ef÷Joj:yflksfdf PsLs[t g]skf -dfcf]jfbL_sf
lglZrt 7fpFsf] 5gf]6 ul//x]sf] ePtfklg tkm{af6 sd}of, dhb"/, blnt, dlxnf, lk5l8Psf] If]qsf hgtf / hfltsf] k|ltlglwTj
ahf/df u8Lsf ;+Vof;d]t a[l4 eO{ d'Vo lhDdf 6«flkms k|x/Lsf] ePsf] u/fOPsf] 5 . t/, ;+;bLo kf6L{x?n] pxL lxhf] g} /fi6«3ftL dxfsfnL ;lGw
b'36{ gf;d]t a9]sf] k08]sf] wf/0ff lyof] . To;nfO{ Jojl:yt agfpg g;s]sf] pxfFn] atfpg' e of] . ;8sdf cfjZos ;+;b\af6 cg'df]bg u/fpg], kmfl;i6 k|ltlqmofjfbL zf;sx?sf lj?4 g]kfnL
zx/df a9\bf] hg3gTj;Fu} cJojl:yt :jLsfg'e{ of] . oL ;j}nfO{ Jojl:yt ug{ h] j | f qml;ª, 6« f lkms lgod;DaGwL hgtfn] u/]sf hg;+3if{x?nfO{ bafpg], hgxTofsf] >[v + nf /Rg] dfG5]x?sf] k|ltlglwTj
aGb} uPsf] a;f]af;, uf8L kfls{ª, k'm6kfy gu/kflnsf PSn}sf] k|of;n] ;Dej gx'g] ;fOgjf] 8 { ;x/L l8lehgn] t' ? Gt} 5 . /, la8Djgf g} eGg'kb{5 pgLx? g} cfkm"x?nfO{ hgtfsf ;Rrf k|ltlglw eGg]
Jofkf/nfO{ x6fpg sfg'g adf]lhd cufl8 eGb} To;sf] nflu ;8s l8lehg / 6«flkms agfOlbg ;Sg] eGb} rGbn] ;8sdf ub{5g\ . pgLx?n] g} /fhgLlt hfg]sf] s'/f ub{5g\ . t];|f], clxn] tL dfG5]x?n]
a9\ g ] tof/L ul//x] s f] 3f] / fxL k|x/Lsf] klg Tolts} ;xof]usf] cfjZostf Jofkf/ ug]{nfO{ x6fpg 6«flkms k|x/Lsf ;+ljwfg ;ef, hgtfsf] ;+ljwfg, /fHosf] k'g;+{/rgf / lbuf] zflGtnfO{ cfˆgf]
gu/kflnsfsf OlGhlgo/ /fdwg >]i7n] ;fy} pBf]u jfl0fHo ;+3 klg TolQs} Ph]08f xf] eGb} hgtfnfO{ e|ldt kfg]{ u/]sf 5g\ . dflysf oL tLgj6f s'/fnfO{ Ps}
atfpg'eof] . :yfgLo :jfoQ P]g @)%% hg;/f]sf/ lhDd]jf/ x'g'kg]{ atfpg'eof] . 7fpFdf /fv]/ x]¥of] eg] hf] s;}n] cg'e'lt a6'Ng ;Sb5 . To;}n] clxn] ;+ljwfg
agfpg] k|lqmofdf b'O{ b[li6sf]0f, b'O{ gLlt, b'O{ bz{g / b'O{ ju{ aLrdf eLif0f

pkef]QmfnfO{ cnkq kf/] vfg]kfgL ;+:yfn]


k|sfz rf}w/L÷bfª rGb|axfb'/ s];Lsf] egfO{ 5 . pxfFsf To:t} kfOk k|0ffnL, Xof08 kDk / s'jfaf6
n8fO{ eO/x]sf] 5 . cflv/ s'g kIfn] lhTg] xf] Tof] eg] x]g{ afFsL 5 . clxn] aflx/
b]lvg] / gb]lvg] cg'e"lt oxL xf] .
tkfO{n] ;+ljwfg ;ef / Joj:yflksfdf dlxnfsf s]–s] pNn]vgLo d'2fx? p7fpg'eof] <
xfdL klxnf sDo'lgi6 xf}+ . ljZjdf qmflGtsf/L sDo'lgi6 Joj:yfn] dfq
cg';f/ /fdk'/ vfg]kfgLsf] 6\of+sL :o'hfsf] kfgLsf] k|of]u ug]x{ ?sf] ;+Vof ^$ xhf/ dlxnfsf d'2fnfO{ ;xL tl/sfn] ;dfwfg u/]sf] 5 . oxfF ;jfn ljz'4 dlxnfsf d'2f
:jR5 vfg] k fgL lbnfpg] eGb} dfq xf]Og, o;nfO{ ju{;uF hf]8/] x]gk{' b{5 . g]kfndf dlxnf k5fl8 kg's { f] d'Vo
ufpFufpFdf cfPsf ljleGg vfg]kfgL;DaGwL 6fs'/fdf ;~rflnt 5 / kfgL r'xfj6sf # ;o *@ cyf{t\ ^&=%* k|ltzt /x]sf] sf/0f oxfFsf] /fHo;Qf xf] . /, To;n] agfPsf] lkt[;QfTds ;dfh xf] . ;du|df
;+:yfx?n] pkef]Qmfx?nfO{ cnkq kf/]sf sf/0f nIdLk'/sf] ;jf/Lsf]6 / /fdk'/sf 5 . vfg]kfgL tyf ;/;kmfO l8lehg eGg'kbf{ ;fd|fHojfbL ljZjJoj:yf xf] . dlxnfsf d'2fx? ;a}eGbf ;xL / hah:t
5g\ . g]kfn :jf:Yosf nflu z'4 vfg]kfgL pkef]QmfnfO{ vfg]kfgLsf] ;d:of k/]sf] sfof{non] laxLaf/ bfªsf kqsf/x?;Fu tl/sfn] PsLs[t g]skf dfcf]jfbLn] p7fPsf] 5 . dlxnfsf ;d:ofx?nfO{ juL{o
eGg] of]hgf lnP/ cfPsf tL ;+:yfx?n] 5 . Psflt/ d'xfg dd{t ug{ ;d:of u/]sf] cGt/lqmof sfo{qmddf l8lehg ;d:of;Fu hf]8g\ k' b{5 eGg] xfd|f] dfGotf xf] . xfdLn] ;DklQdf ;dfg clwsf/,
;Lldt of]hgf k"/f u/L w]/} of]hgfx?nfO{ csf]{lt/ sd u'0f:t/sf kfOksf] sf/0f sfof{nosf OlGhlgo/ ls/0f kf}8n ] n] ;f] ;dfgtfsf nflu ljz]if clwsf/ x'gk' b{5 eg]sf 5f}+ . ;+Vofs} ?kdf k|To]s c+udf
To;} 5f8]/ pkef]QmfnfO{ cnkq kf/]sf x'g\ . aLr–aLrdf 6'6g\ ] k'm6\g] ePsfn]] /fdk'/sf s'/fsf] hfgsf/L u/fpg' ePsf] lyof] . dlxnfsf] krf; k|ltzt ;xeflutfsf s'/f u/]sf 5f}+ . tkfO{ ;+ljwfg ;efs}
3/3/df vfg]kfgL k'¥ofpg] nIosf b'O{ xhf/ a9L pkef]QmfnfO{ kfgL k'¥ofpg lhNnfdf vfg]kfgL tyf ;/;kmfOsf] k|ltlglwTjsf] s'/f ug'x{ G' 5 eg] ;a}eGbf a9L dfcf]jfbL dlxnfx? 5g\ . 7"nf] kf6L{
;fy u|fdL0f j:tLdf k'us ] f tL :f+:yfx?n] ufx|f] ePsf] pxfFn] atfpg' eof] . o;}u/L cj:yf;DaGwL hfgsf/L u/fpF b } eP/ dfq xf]Og ls k|ltztdf klg a9L 5g\ . pk/fi6«kltdf xfd|f] kf6L{n] dlxnf
ljleGg of]hgfx? ;DkGg u/]klg kfOk gf/fo0fk'/, xfk'/, dfgk'/ 8'?jf, wgf{, sfof{nosf OlGhlgo/ kf}8n ] n] ;/;kmfOsf] pd]bjf/ p7fof] . pk–;efd'v / ;r]ts dlxnf k7fPsf] 5 . cGo ;ldltx?df
km'6g\ ,] hL0f{ cj:yfsf] 6+sLx? lgdf{0f ug],{ nIdLk'/, /fdk'/nufotsf uflj;x?df cefjdf aif]g{ L !# xhf/ afnaflnsfsf] dlxnfnfO{ k7fPsf] 5 . ;/sf/ rnfpFbf dlxnf dGqLsf] ;+Vof /fd|} lyof] . To;}n]
d'xfg ;+/If0fnufotsf lgdf{0fsf sfdx? vfg]kfgLsf] ;d:of / vfg]kfgL cfof]hgf d[To' x'g] u/]sf], ;/sf/n] !) ca{sf] Iflt xfdLn] h] eGb} cfPsf 5f}+ Tof] Jojxf/df klg ub}{ cfPsf 5f}+ . of] k|ltlglwTj eg]sf]
cw' / f] 5f8L lbPsf 5g\ . o;n] cnkq k/]sf 5g\ . Joxf] b } { cfO/x] s f] atfpg' e of] . ;f] gLlt lgdf{0fsf 7fpFdf dlxnfsf] ;xeflutf ;'lglZrttf ug]{ s'/f xf] . To;}n] xfdL
pkef]QmfnfO{ k|ToIf df/ kg{ uPsf] 5 . ptf g]jf ;+:yfn] ;g\ @))& ;Dd sfo{qmddf sfof{nosf OlGhlgo/ kf}8n ] n] dlxnfsf d'2f p7fPsf dfq 5}gf}+ ls To;sf] Jojxf/df sfof{Gjog u/]sf 5f}+ .
kfgL z'4Ls/0fsf] s'/f t k/}hfcf];\ bfªdf #^ j6f vfg]kfgL of]hgf ;DkGGf kfgLsf] u'0f:t/ ;'wf/sf nflu k|ljlwsf] dlxnf ePs} sf/0fn] /fhg}lts, ;fdflhs, cfly{s, ;f+:s[lts / sfg'gL lje]bsf
pkef]Qmfn] vfg]kfgL g} gkfpg] cj:yf u/]sf] atfPsf] 5 . cfk\mgf] ;+:yfnfO{ h8fg, kfOk nfOgsf] lj:tf/sf] sfo{qmd sf/0fn] ca dlxnfx? bf];f| ] bhf{sf] dfG5] x'g gk/f];\ eGg] xfd|f] dfGotf xf] . cem}
;[hgf ePsf] 5 . ;+:yfsf of]hgfx? 8LPkmcfO{ 8 Ln] ;xof] u ug{ 5f8] k l5 vfg]kfgL tyf ;/;kmfO l8lehgn] NofPsf] klg dlxnfnfO{ c;xfosf] ?kdf k|:t't ub}{ sltko dlxnfnfO{ kfFr k|ltzt / ##
of] h gfdf dfq ;Lldt ePsf] eGb} u|fdL0f hgtfsf vfg]kfgLsf ;d:of cw'/} / ;f] of]hgf Psjif{df k'/f x'g] hfgsf/L k|ltztdf s}b ug]{ cleofgdf 5g\ . of] ;fdGtjfbL k|jl[ Q xf] . dlxnfnfO{ j:t'sf
pkef]Qmfx?n] cfkm"x? df/df k/]sf] u'gf;f] /x]sf] g]jf ;+:yfsf clen]v tyf k}/jL u/fpg' ePsf] lyof] . xfn;Dd lhNnfdf ?kdf lng] ul/Psf] 5, of] k'h F Ljfbsf] ljs[t cj:yf ;fd|fHojfbL ;f]r xf] . clxn]
u/]sf 5g\ . zfvf ;xfos e/tk|;fb e§n] atfP . vfg]kfgL ;DjGwL ljleGg ;+3;+:yfx? dlxnfn] h] kfpg sf]lz; ul//fv]sf 5g\ Tof] pgLx?n] n8]/ kfPsf x'g\ . cfkm"nfO[
clxn] ;'v]{t, b}n]v / hfh/sf]6df dfq dfkm{t %@ eGbf a9L vfg]kfgL tyf a'hs |' eGg ?rfpg] dfG5]x?n] o;nfO{ a'lem/x]sf 5}gg\ jf a'‰g rfxb}gg\ .
bfªdf btf{ ePsf ! ;o #% j6f efjL ;+ljwfgdf dlxnfx?sf s] s:tf d'2fx? ;d]6\g'k5{ h:tf] nfU5 <
;+:yfx?n] u|fdL0f :t/sf pkef]QmfnfO{ sfo{qmd ;~rfng ul/Psf]n] bfªdf s]xL ;/;kmfO{ ;DaGwLsf of]hgfx? ;DkGg dfly eg]h:t} klxnf], ;DklQdf ;dfg clwsf/sf] ;'lglZrttf xf] . bf];f| ,] ;dfgtfsf
z'4 vfg]kfgL lbnfpg] eg]/ nfu] klg ug{ g;Sg] pgn] atfP . vfg] k fgL eO;s]sf] tYofË klg sfo{qmddf k|:t't nflu ;a} 7fpFdf dlxnfnfO{ ljz]ifflwsf/sf] ;'lglZrttf x'gk' b{5 . pgLx?nfO{ /fhg}lts,
st}–st} dfq of]hgf k"/f u/]sf 5g\ . ;/;kmfO{ tyf l8lehg sfof{non] gofF ul/Psf] lyof] . clxn] @) :yfgx?df ;fdflhs, cfly{s, ;f+:s[lts, ;+jw} flgs, sfg"gL clwsf/af6 ;'lglZrt ul/g'kb{5 .
k|foh;f] 7fpFdf sfd cw'/} 5f8]sf] of]hgfcg'';f/ vfg]kfgLnfO{ z'l4s/0fsf] vfg]kfgLsf] dd{t;Def/ / gofF7fpFsf] ;a}vfn] zf]if0f, bdg / pTkL8g c;dfgtfaf6 d'Qm ug'k{ b{5 .
pkef]Qmfx?n] u'gf;f] u/]sf 5g\ . u|fdL0f af6f] ckgfPsf]n] k'/fgf of]hgfx? cf]em]n nflu ;yfgsf] 5gf]6 ul/;lsPsf] h;df g]kfndf clxn];Ddsf] dlxnf cfGbf]ngnfO{ s;/L d"Nof+sg ug'{x'G5 < g]kfnL
hgtfsf] 3/3/df vfg]kfgL k'¥ofpg] eg]/ k/]sf] atfPsf] 5 . o; jif{ dd{t;Def/sf] k|foM gfsf If]qsf 7fpFx? /x]sf] sfo{qmddf dlxnf cfGbf]ngsf d'ne"t r'gf}lt / ;Defjgfx? s]–s] x'g\ / casf] g]kfndf dlxnf
sfd z'? u/]sf] g]jf ;+:yf To;kl5 nflu hDdf rf/ nfv ;f¶L xhf/ dfq jtfOPsf] lyof] . kqsf/x?;Fusf] ;f] cfGbf]ng s;/L cl3 a9fpg' knf{ <
ufpFd} gkmls{Psf] xfk'/ k]/gLcGtu{t gofF ah]6 cfPsf]n] s]xL dd{tsf sfdafx]s cGt{lqmof sfo{qmddf cf;]{lgs kfgL of] ef/L dxTjsf] k|Zg xf] . klxnf] s'/f t clxn];Ddsf dlxnf cfGbf]ngx?nfO{ x]g{]
a:tL vfg]kfgL pkef]Qmf ;d"xsf cWoIf cGo sfd ug{ g;Sg] sfof{no k|d'v lkpFbf x'g] SofG;/sf] vt/fsf af/]df klg b[li6sf]0f agfpg h?/L 5 . Tof] eg]sf] P]ltxfl;s ef}ltsjfbL b[li6sf]0f xf] . g]kfnsf]
ch'{g jnLn] atfpg'eof] . …z'? eof] ls/0f kf}8]nn] hfgsf/L lbg'eof] . ptf hfgsf/L u/fOPsf] lyof] . ;j]{If0fdf ;du| /fhg}lts cfGbf]ng;Fu o;nfO{ klg Psfsf/ u/]/ x]gk{' b{5 . of] cfGbf]ng b'O{
t/ aLrd} ;+:yfn] sfd cw'/} 5f8]kl5 lhNnf k| f ljlws sfof{ n on] o; jif{ ;a}eGbf a9L cf;]l{ gssf] kfgL e]l§Psf] v]dfdf afFl8Psf] 5 . Pp6f ;+;bLo cfGbf]ng / csf]{ hgjfbL cfGbf]ng . g]kfndf
pN6f] ;d:of kf] ePsf] 5 .Ú To:t} ;f]xL sf]Onfaf; vfg]kfgLsf] nflu !% nfv, lhNnfdf gjnk/f;L /x]sf] sfof{nosf s'ga} n ] f ;+;bLo cfGbf]ng xfjL eof] / slxn] hgjfbL cfGbf]ng . kl5Nnf] qmddf
;+:yfn] dfgk'/df klg of]hgf ;DkGg dfgk'/sf] nflu !) nfv, ;}3fsf] nflu OlGhlgo/ ltns Gof}kfg]n] hfgsf/L hgjfbL cfGbf]ng xfjL eO/fv]sf] 5 .
u/]kl5 dd{t;Def/sf sfdx?nfO{ cnkq # nfv, 3f]/fxL u}/fufpF l8k jf]l/ªsf] lbg'eof] . bfª klg $( 7fpFdf cf;]l{ gs ;+;bLo cfGbf]ngdf nfu]sf dlxnfx?n] dlxnf cfGbf]ngsf] p2]Zo ;+;bLo /fhgLlt
kf/]/ uPsf] v/v/] vfg]kfgL pkef]Qmf nflu !& nfv, nIdLk'/ l8k jf]l/ªsf] e]l6Psf] / ;a}eGbf a9L cf;]l{ gssf] e]l6g] agfP . g]kfndf k6s–k6s u/]/ ;+;bLo Joj:yf :yfkgf ePsfn] pgLx? To;}df
;d"xsf cWoIf dg' ;'jbLn] atfpg'eof] . nflu !) nfv, ljleGg :yfgsf uflj;df u+ u fk/:k' / /x] s f] pxfF n ] ?dlnP . pgLx?n] cfˆgf] cfGbf]ngnfO{ /fHo;Qf;Fu hf]8g] g\ . ;DklQdf ;dfg clwsf/;Fu
g]jf dfq xf]Og, kfk8 gfds ;+:yfn] zf}rfnosf] nflu & nfv, l/ª s'jfsf] atfpg' e of] . cf;{ ] l gs /x] s f] kfgL hf]8g] g\ . Tof] cfGbf]ng lj:tf/} ;'Gb/L k|ltof]lutf, km]zg zf]df ;Lldt x'g k'u] .
emg} pkef]QmfnfO{ nfvf} ?k}ofF 7u]/ uPsf] nflu % nfv u/L hDdf ^* nfvsf] vfg]afx]ssf sfdx?df k|of]u ug{ ;lsg] ax'/fli6«o sDkgLsf pTkflbt j:t'sf] vf]ndf 6fFl;g], pkef]Uo j:t'sf] lj1fkg aGg],
5 . nIdLk'/–( ;'gk'/sf pkef]Qmfn] ah]6 kf; ePsf] hgfPsf] 5 . u|fdL0f hfgsf/L klg pxfFn] u/fpg'eof] . ljz'4 pkef]Uo j:t'df ;Lldt x'gl] t/ uO/fv]sf] 5 . 5f8f lkmNdL snfsf/ aGg],
?kdf /x]sf vfg]kfgL ;d:of x6fpg pQm kqsf/ dxf;+3sf] ;xsfo{ /x]sf] ;f] /]l8of], 6]lnlehgsf o+s/ aGg] sfddf ;Lldt x'gn ' fO{ dlxnf clwsf/sf ?kdf JofVof
vfg]kfgLsf] cfzdf hDdf u/]sf] /sd ul/P . oBkL of] zlQm k~rfotL Joj:yfsf lj?4;Dd cfof] .
g} lnP/ a]kQf ePsf] ;'gk'/ vfg]kfgL ah]6 kf; ePsf] sfof{nosf OlGhlgo/ cGt{lqmof sfo{qmddf vfg]kfgL tyf csf]{ eg]sf] hgjfbL zlQm xf] . of] zlQmn] dlxnf cfGbf]ngnfO{ ;Qf k|flKtsf]
pkef]Qmf ;d"xsf cWoIf zDe' kf]v|]nn] bfgk|;fb >]i7n] atfpg'eof] . 3f]/fxLsf ;/;kmfO l8lehg sfof{nosf ltns cfGbf]ng;Fu hf]8Ø \ f] . To;}n] of] dlxnf zlQm dxfg\ hgo'4df ;fd]n eof] . hgd'lQm
hfgsf/L lbg'eof] . To:t} PlzofnL pkef]QmfnfO{ dWogh/ u/L vfg]kfgL Gof}kfg] / rGb|sd ' f/ >]i7n] hfgsf/Ld'ns ;]gf eP/ n8\Øf] klg . dlxnfnfO{ gf/Lsf] ?kdf r/0fsf] bf;L agfpg] ;fdGtL /
ljsf; a}s + sf] ;xof]udf lhNnf vfg]kfgL sfof{ n onfO{ !& nfv /sd cg' b fg k|lzIf0f lbg'ePsf] lyof] . sfo{qmdsf] pkef]Uo j:t' agfpg] ;fd|fHojfbL k|jl[ Qsf lj?4 n8\Øf] . / clxn] klg nl8/x]sf] 5 .
tyf ;/;kmfO{ l8lehg sfof{no bfªn] lbO;s]sf] klg pxfFn] hfgsf/L lbg'eof] . dxTj / pkfb]otfaf/] gful/s ;dfhsf clxn]sf nflu ;DklQdf ;dfg clwsf/sf] d'2fnfO{ cufl8 NofPsf] 5 . of] zlQmsf]
@)$$ ;fndf lgdf{0f u/]sf] vfg]kfgL vfg]kfgL tyf ;/;kmfO{;DaGwL cGtlqm{of ;+of]hs l6sf/fd /]UdL / g]kfn kqsf/ cfGbf]ng lg/Gt/ eO/fVg]5 . cfjZostfsf] ;+;f/af6 :jtGqtfsf] ;+;f/df hfgsf
6\ofª\sL ;fgf] ePsf]n] pkef]Qmfx?sf] bfªdf /x]sf s"n (@ xhf/ ^ ;o ^% dxf;+3sf cWoIf k|tfk /]UdLn] rrf{ nflu cfGbf]lnt eO/fVg]5 . o;n] hgjfbaf6 ;dfhjfb / ;dfhjfbaf6 ;fDojfb;Dd
dfucg';f/ vfg]kfgL k'¥ofpg ufx|f] ePsf] 3/w'/LdWo] rkL{sf] k|of]u ug]{ 3/w'/Lsf] ug'{ePsf] lyof] . sfo{qmdsf] ;~rfng hfg] clei6 /fVg] ePsfn] o;sf] cfGbf]ng ;lsPsf] 5}g . k|:t'lt M zf/bf zdf{
/fdk'/ vfg]kfgL pkef]Qmf ;d"xsf cWoIf ;+Vof #^ xhf/ * ;o %$ /x]sf] 5 . ltns Gof}kfg]n] ug'{ePsf] lyof] . sharada.sharma.001@gmail.com
jif{ !@, c+s *, @)^^ kf}if @^ ut] cfOtaf/ ^

yf? ;d'bfosf] ;+:s[lt / P]ltxfl;s kj{ M df3L @)$^ ;fnkl5sf] ax'bnLo zf;g Joj:yfdf ;fdGtL ;+:sf/, ;+:s[lt / zf;g hah{:t?kdf
;dfrf/ ljljw
df3sf] klxnf] ;ftf e'ldxLgnfO{ nfnk'hf{
t'n;Lk'/÷÷t'n;Lk'/ gu/ ljsf; ;ldltn] df3sf] klxnf] ;ftfb]lv P]nfgL
PskIfLo 9+un] yf]kl/g k'Uof] . kmn:j?k yf? ;d'bfosf] cfk\mgf] ljz]iftf, df}lnstf, :jfledfg hUufdf a:b} cfPsf ;j{;fwf/0fnfO{ nfnk'hf{ lbg] ePsf] 5 .
/ k/Dk/fut ;+:s[ltdf x|f; dfq xf]Og emg\ ljs[lt / lj;+ultlt/ ws]lng k'Uof] . t'n;Lk'/ gu/ ljsf; ;ldltsf cWoIf s[i0fuf]kfn u'Ktfn] lbPsf] hfgsf/Lcg';f/
o;cl3sf k6s–k6s ePsf] gu/ ljsf; ;ldltsf af]8{ a}7sn] u/]sf lg0f{o
kj{sf] ?kdf df3L kj{nfO{ ljz]if hldGbf/x?;Fu oxL df3Lsf a]nf yf? hfltsf] P]ltxfl;s tYox? sfof{Gjog x'g afFsL /x]sfn] k"/f ug{ nfluPsf] xf] . gu/ ljsf; ;ldltn] sfd
dxTj lbPsf 5g\ eg] bz}, ltxf/, ;Demf}tf ug]{ ub{5g\ eg] sd}of k|fKt ug{ /fli6«o :jfwLgtf / ug]{ ;f]r] klg ;/sf/ kl/jt{g 5f]6} ;dodf x'g] / ;/sf/;Fu} gu/ ljsf; af]8{ klg
xf]nL, lhltof, rr{gf, l;?jf, sDn/ a;] s fx? hldGbf/sf] :jfledfgsf nflu ;Fu;Fu} snf, lj36g x'g] ePsfn] dxTjk"0f{ sfd ;DkGg x'g ;s]sf 5}gg\ . cfkm\gf] sfo{sfndf
s[i0fi6dL, c6\jf/L, u'l/of, PsfbzL k~hfaf6 d'lQm kfpg] ;do klg ;+:s[ltsf] ;+/If0f / ;Da4{gsf c/lgsf] d}bfgsf] ;fj{hlgs d~r, gu/ ljsf;sf] kvf{n tyf ;dLIffnosf] Ps
k|sfz rf}w/L cflb kj{nfO{ ;xfos kj{sf] ?kdf
dgfpFb} cfPsf 5g\ . gfrufgsf]
oxL df3L;F u hf] l 8Psf] 5 .
o;k|sf/sf lqmofsnfkx?n] yf?
nflu lnkLsf] dfWofdaf6 hjfkm
lbg'kg]{ a]nf cfPsf] 5 .
tnf yk]sf], /+u/f]ug u/L yk cfsif{s / ;'ljwf ;DkGg agfO{ cfo>f]t a9fPsf]
/ cem y'k}| sfd ug{ afFsL /x]sf] pgn] atfP . clxn];Dd t'n;Lk'/ ahf/
cflbsfnb]lv g} a;f]af; ub}{ ;jfndf of] ;d'bfon] ;lvof, em'df| , hfltsf] u0fk|yfsf] /fd|f] emns lbPsf] df3L kj{sf d'Vo ljz]iftfx? M cf;kf;df /x]sf s]xL 7"n7"nf ejgx?n] nfnk'hf{ kfPsf 5}gg\ . k6sk6ssf
cfPsf cflbjf;Lsf] ?kdf lrlgg] d3f}6f, 5f]qmf, x'8ª'{ j\ f, w'd/f, n¶xjf, 5 . t/, lj8Dagf egf}+ of ckzf]r yf? ;d'bfodf df3] ;+qmflGtsf] r'gfjdf g]tfx?af6 k'hf{ ljt/0f ul/g] zt{df dtbfg u/]klg k'hf{ clxn];Dd
hghfltdWo] yf? hflt klg Ps d'ªu\ x| jf, asf{gfr, emD6f, /fugL, k[YjLgf/fo0f zfxsf] slyt /fHo b'O{ lbgcl3 df5f df/]/ vfg] rng s;}n] lbg ;s]sf] 5}g . u0ftflGqs g]kfnsf] klxnf] hglgjf{lrt dfcf]jfbLsf]
xf] . >d, ;Lk, snf / ;+:s[ltsf lememL+, x'Ggf, x'/L, s[tgnufotsf PsLs/0f kl5 / cem egf}+ /fhf 5 . k'; d;fGtsf] lbg lhtf cyf{t\ ;/sf/sf] cfzf ul//x]s} a]nf ;Qf ablnPkl5 lg/f; ePsf P]nfgLaf;Ldf clxn]
?kdf wgL dflgPsf] of] hflt zfGt gfr / asL{df/, dfu/, w'd?, wdf/, dx]Gb|sf] k~rfotL zf;gsfnotf ;'ªu\ /' , aª\u/' df/]/ vfg] / ;fFemaf6 k'hf{ ljt/0fsf] xNnfn] cfzf knfPsf] 5 . t/ xftdf k'hf{ gkfpFbf;Dd g]tfsf
/ ldng;f/ :jefjsf] ?kdf ;hgf, d}gf, lj/xgL, bf]xf, d+un, /fHon] yf? hfltdfly s'g} k|sf/sf] ufpFsf] cu'jfx?sf] 3/df ;a} hgf efif0f / sfof{nosf cfZjf;g yf]qf ukmdfq} x'g\ ls h:tf] nfUg] Ps 3/
kl/lrt 5 . df}lns ;+:s[lt / cfkm\g} wf]nsLnufotsf uLtx? ufpg] ;xfg'e"lt b]vfpg ;s]g . cem e]nf eP/ cfk\mgf] ;+:s[lt cg'?k dflnsn] atfP . ptf gu/ ljsf; ;ldltsf cWoIf u'Ktfn] o;k6s cl3sf
klxrfg af]ss ] f] of] ;d'bfo g]kfnsf] ub{ 5 g\ . e] i fe' i ffcGtu{ t yf? @)$^ ;fnkl5sf] ax'bnLo zf;g w'd? uLt ufpg] tyf gfrufg u/L gu/ ljsf; ;ldltn] l;kmfl/; u/L k7fPsf / To;sf] cfwf/df ljefuaf6
t/fO{ If]qdf a;f]af; ug]{ Ps k|flrg ;d'bfon] u'Go", rf]nf], wf]tL, nª\uf}6L, Joj:yfdf ;fdGtL ;+:sf/, ;+:s[lt /fte/ hfu|fd a:5g\ . ha efn] cg'dlt kfOPsf s]xL 3/nfO{ dfq} k'hf{ ljt/0f sfo{ z'? ug{ nfluPsf] atfP .
cflbjf;L yf?sf] ?kdf /x]sf] 5 . ef]6L, s'tf{, n]xª\uf, cFr/f, v8\sL, / zf;g hah{:t?kdf PskIfLo af:5 ta of] ;d'bfosf dfG5]x? k6s k6s /f]lsPsf] sfo{ o;k6s klg sxfF;Dd hfg] xf] b]zsf] /fhgLlts
k"js{ f] emfkfb]lv klZrdsf] s~rgk'/ Anfph, 3F3l/of, kmt{O' ,{ rf}aGbL, 9+un] yf]kl/g k'Uof] . kmn:j?k yf? gfRb} ufpFb} gbL / vf]nfdf uO{ cj:yf / ;/sf/ kl/jt{gsf] xNnfn] ubf{ ;xL hjfkm gu/ ljsf;;Fu klg 5}g .
tyf leqL dw]zsf] bfª, ;'vt{] / plgofF cflb nufpg] ub{5g\ . ;d' b fosf] cfk\ m gf] ljz] i ftf, g'xfpg] u5{g\ / To;kl5 k"hf ug]{ gu/ ljsf; ;ldlt sfof{no k|dv ' lnnfafj' l;jfsf]6Lsf cg';f/ cJojl:yt
pbok'/ nufotsf afO; lhNnfdf yf? ;d'bfon] df3LnfO{ d'Vo df}lnstf, :jfledfg / k/Dk/fut u5{g\ . laxfgsf] k"hfkl5 cf–cfk\mgf a;f]af;nfO{ Jojl:yt ug{ gfk gS;f u/L k'hf{ lbg ldNg] 7xl/P nfnk'hf{ lbOg]5 .
of] ;d'bfosf] a;f]af; /xb} cfPsf] / u0f k|yfleqsf] gofF aif{sf] ?kdf ;+:s[ltdf x|f; dfq xf]Og emg\ 3/df uO{ r]nLsf] gfddf g'g, clxn] gfdLgu/ nfOg, dl:hb nfOg / j?jfufpFn] s'nf] nfOgsf a:tLx?nfO{
5 . of] ;d'bfosf] cfk\mg}} lsl;dsf] of] kj{nfO{ dgfpFb} cfPsf 5g\ . ljs[lt / lj;+ultlt/ ws]lng k'Uof] . df;sf] u]8f / rfdn u/L tLgyl/sf gfkhfFr ul/g] / nfnk'hf{sf nflu plrt 7xl/P l;kmfl/; ul/g] ePsf] xf] . o;/L
efiff, ;+:s[lt, e]ife'iff / /xg;xg oxL df3L kj{;uF } cyf{t\ gofF jif{sf] yf? hfltsf log} ;fdflhs j:t'x? …lg;|fpÚ r9fpg] / csf]{ z'4 P]nfgLdf sof}+ a:tLx? a;]sf 5g\ . t'n;Lk'/ ahf/ cf;kf;d} slt dfG5]
/x]sf] 5 . k"jL{ t/fO{bl] v klZrd;Dd cj;/df yf? ;d'bfo cfkm} e]nf / ;fF : s[ l ts klxrfg u/fpg] lbg r]nLa]6Lsf] 3/df k'¥ofpg] rng P]nfgLdf 5g\ Plsg tYofÍ s;};uF 5}g . gfk gS;f clxn] u/]klg Tof] l/kf]6{ zx/L
nfdf] If]qdf a;f]af; ub}{ cfPsf] eO{ rngrNtLb]lv rnfpFb} cfPsf] p2]Zon] w]/}k6s yf? dxf]T;j, clxn] klg sfod} /x]sf] 5 . 3/– ljsf; ljefudf k7fpg'kg],{ ToxfFaf6 e"ld;'wf/ dGqfno, e'ld;'wf/ sfof{no x'bF }
of] ;d'bfo cfkm}leq klg ljljwtfn] l/ltl/jfhcGtu{t Ps aif{sf] nflu e]nf / uf]i7Lx? eP t/ klg 3/df uP/ cfk"meGbf 7"nfnfO{ cfb/ dfnkf]t sfoff{nodf cfPkl5 dfq} gu/ ljsf;n] ljt/0f ub{5 . o;/L z'4 P]nfgLdf
el/k"0f{ 5 . a8\3l/of -ufpFsf] d'nL_ lr/lsof - o;sf P] l txfl;s tYox?nfO{ ;Ddfg ub}{ 9f]ue]6 ug]{ / ;fgfnfO{ a;]sfn] slDtdf Ps jif{ s'/k] l5 dfq nfnk'hf{ xftdf kfg]{ b]lvG5 .
g] k fnsf] ^=& k| l tzt ufpFsf] k'hf/L_ / rf}sLbf/ -ufpFsf] vf]hljg ug]{ / jf:tljs yf? cfzLjf{b lbg], l9qmL, df;'nufotsf
hg;+Vofdf /x]sf] yf? ;d'bfo t/fO{
k|b]z / leqL dw]z u/L afO;
x'nfsL_ cflb gofF lgjf{lrt cyf{t\
r'lgg] k|rng /xFb} cfPsf] 5 .
hfltsf] pTklQ s;/L, sxfF /
slxn] a f6 yf? eGg] zAbsf]
ljleGg kl/sf/sf vfg]s/' fx? klg
vfg] rng /x]sf] 5 . df3 dlxgfsf]
krf; du/ o'jf dfcf]jfbLdf k|jz]
lhNnfdf 5l/P/ /x]sf 5g\ . d'Vo ljutsf ;dox?df df3Ls} a]nf z'?jft eof] < eGg] ljifodf @ ut]bl] v 3/d'nLx?sf] aLrdf df3L bfª÷
bfª÷du/ /fli6«o d'lQm df]rf{ g]kfnsf] lhNnf :tl/o k|lzIf0f ut ;ftf
k]zfsf] ?kdf s[lif k]zfdf cfwfl/t ;fdGt / hldGbf/x?n] sd}of km/s–km/s wf/0ffx? cfPklg ;xL b]jfgL z'? x'G5 / vfglkg;Fu} % 3f]/fxLdf ;DkGg ePsf] 5 . df]rf{sf] lhNnf cWoIf tf]/gl;+ª 7f8fdu/sf]
oL ;d'bfox? rf8kj{cGtu{t gofF sDnx/L r'Gg] sfd uYf{] . v]tLkftL lgisif{ cem};Dd cfPsf] 5}g . of] lbg;Dd w' d wfd;F u of] kj{ cWoIftfdf ePsf] sfo{qmddf df]rf{sf s]Gb|Lo dxf;lrj Pj+ PsLs[t g]skf
jif{sf] ?kdf cyf{t\ P]ltxfl;s dxfg ug{ s f nflu yf? ls;fg / cfd ax;sf] ljifo ag]sf] 5 / dgfpg] ul/G5 . dfcf]jfbL ?s'dsf O{Grfh{ z?0f jfF7f du/sf] k|dv ' cfltYodf ;DkGg ePsf]
lyof] . k|dv ' cltly afF7fdu/ / PsLs[t g]skf dfcf]jfbL bfªsf ;]qm]6/L ;'jf;

s[lif sfo{df dlxnf t/ tflnddf k'?if ;xeflutf a9L


lgoldt afnL ;Dks{df hfg] s[ifs dlxnfx?nfO{ /f]u ls/fsf] 1fg, dn ljiffbLsf] k|of]u, l;rfO{,
k'gn] du/ :jfoQ k|bz] sf] :yfkgf, ;|ft] ;fwgdflysf] cu|flwsf/;lxtsf] ;+3Lo
hgu0ftGq, zflGt, ;+ljwfg, gful/s ;jf]R{ rtf, /fli6«o :jfwLgtf, hftLo :jfoQtf
/ cfTdlg0f{osf] clwsf/nufotsf laifodf k|lzIf0f lbg'ePsf] lyof] . sfo{qmddf
df]rf{sf s]Gb|Lo ;b:o bofhL /f]sf, dw];L df]rf{sf ch'g{ l;+x, df]rf{sf ;Nnfxsf/x?
k"0f{sd' f/L k'g, ;taxfb'/ /f]sf, uf]s0f{ k'gnufotn] dGtJo JoQm ug'e{ Psf] lyof] .
xfjfkfgL uf]8d]n, pGgt hftx?sf] klxrfgnufot ;Dk"0f{ afnLgfnLsf] 1fg x'g ;s]df pTkfbg ;f]xL cj;/df bfªsf krf; hgf o'jfx? PsLs[t g]skf dfcf]jfbL;Da4
a9\g] / ;fFRr} xfd|f] y]uf]h:t} aGg k'us
] f] s[lif k|wfg b]z aGgdf Pp6f cfofd ylkg] lyof] . cGoyf du/ /fli6«o d'lQmdf]rf{df k|jz] u/]sf 5g\ . 3f]/fxLdf ePsf] df]rf{sf] lhNnf:t/Lo
tflnd lbg] klg k'?if / tflnd / k|rf/sf] sfd klg k'?ifsf] dfq x'g] t/ v]taf/Ldf dlxnfx? k|lzIf0f sfo{qmdsf] cj;/df du/ o'jf Snjsf s]Gb|Lo ;b:ox? zf]saxfb'/
/f]sf du/, ;'lgn a'9fdu/, lx/faxfb'/ /f]sf du/, hgs a'9f du/, x:taL/ k'g
dfq hf]lt/xg] x'g k'U5 . o:tf] cj:yfsf] cGTo ug{ / dlxnf s[ifsx?nfO{ s[lif tflnd jf du/ / bfªsf cWoIf nId0f a'9fdu/;lxt %) hgf du/ o'jfx? df]rf{df
k|lzIf0fx?df a9L ;xeflutf u/fpg]tkm{ ;DalGwt lgsfo / ;/f]sf/jfnfn] a]nd} f ;f]Rg'kg]{ b]lvG5 . k|j]z u/]sf x'g\ . gjk|j]zLx?nfO{ df]rf{sf s]Gb|Lo dxf;lrj Pj+ PsLs[t
g]skf dfcf]jfbL ?s'dsf O~rfh{ z?0f af“7f du/ / dfcf]jfbL bfªsf ;]qm]6/L
lji0f'k;
| fb e08f/L uf]8d]n ug],{ dnhn, l;rfO{, cf}ifwL
k|of]u, cf];fpg], s]nfpg], leq\ofpg]
k|ljlwsf] 1fg kfPsf 5g\ . h;n]
ubf{ k|fljlws 1fgsf] cefjsf
nugzLntf / kl/>d Hofbf b]lvg]
u/]sf] 5 . To;sf/0f klg dlxnf
;'jf; k'gdu/n] :jfut ug'{ePsf] lyof] .
s[lif k|wfg b]z g]kfnsf] s'n
hg;+Vofsf] &@ k|ltzt hgtf s[lif
cflbdf k"0f{ ;xefuL /x]sf] kfOG5 . sf/0f l;rfO{ , dnsf] dfqf,
ljiffbLsf] hyfefaL k|of]u x'bF f df6f]
s[ifsx?nfO{ s[lif 1fg / ;Lksf]
cfjZostf kg{ uPsf] 5 . a]gf{ /fVg]
?s'ddf Nof08 nfOg kmf]gsf] ;'?jft
g]kfnsf] s[lif If]qdf dlxnfsf] ?s'd÷÷u|fdL0f :t/df ;'rgfsf] kx'Fr k'¥ofpg] ;/sf/sf] p2]Zocg';f/
k]zfdf lge{/ ePtfklg k/Dk/fut ;xeflutf al9 ePsf] kfOPtfklg lau| g ' s f ;fy} jftfj/0fdf hdLgsf] tof/Lb]lv sf6\g,] af]Sg], laxLaf/b]lv ?s'ddf Nof08 nfOg 6]lnkmf]gsf] ;'?jft ePsf] 5 . o;cl3 !@
/ 6'qm] pTkfbg v]tL k|0ffnLsf sf/0f s[lif tflnd, ;]ldgf/, uf]i7L / gsf/fTds c;/ kg]{ u/]sf] 5 . bfpg], cf];fpg], s]nfpg] / yGsfpg] nfOg 6]lnkmf]g dfq ePsf] ;b/d'sfd vn+ufdf tTsfn} kfFr ;o nfOg kmf]g
s[lif k]zf km:6fpg ;ls/x]sf] 5}g . k|lzIf0fx?df eg] ;xeflutf /x]sf] df6f]sf] pj{/f zlQm a9fpg] s[ifssf dfq xf]Og cfhef]ln vghf]t ug]{ ljt/0f ul/g] klg b"/;~rf/ sfof{no ?s'dsf k|dv' s[i0fk|;fb zdf{n] atfpg'eof] .
s[l[ if k|0ffnLsf] ljsf;sf] ;Gbe{df / k'?ifs} xf/fxf/Ldf s'nf] dd{tdf b"/;~rf/ sfof{no ?s'dsf cg';f/ lhNNffdf o;cl3 ljt/0f ul/Psf !@
s[ l if gLlt @)^! n] xfnsf] hfg] u/]sf] ;d]t xfdL b]V5f}+ . To;}n] nfOg Nof08 nfOg 6]lnkmf]gsf] gDa/nfO{ klg kl/jt{g ul/Psf] 5 . tLg
lgjf{ x d' v L s[ l if k| 0 ffnLnfO{ lgoldt afnL ;Dks{df hfg] s[ifs aif{cl3b]lv ;Lldt dfqfdf z'? ul/Psf] pQm 6]lnkmf]gsf] gDa/ )**–^$(===
Joj;flos Pj+ k|lt:k|wfTds s[lif dlxnfx?nfO{ /f]u ls/fsf] 1fg, dn /x]sf]df clxn] )**–%#)=== sfod ul/Psf] 5 . %#) eGbf k5fl8sf gDa/x?
k|0ffnLdf ?kfGt/0f ul/ lbuf] s[lif ljiffbLsf] k|of]u, l;rfO{, xfjfkfgL eg] oyfjt /flvPsf] b"/;~rf/ sfof{no ?s'dn] atfPsf] 5 . tTsfn kfFr
ljsf;sf] dfWofdaf6 hLjg:t/df uf] 8 d] n , pGgt hftx?sf] ;o nfOg ljt/0f ul/g] / kl5 yk ub{} nlug] k|d'v zdf{n] hfgsf/L lbg'eof] .
;'wf/ Nofpg lb3{sflng b[li6sf]0f klxrfgnufot ;Dk"0f{ afnLgfnLsf] pxfFn] nfOg ljt/0f ug{sf] nflu ;a} tof/L k"/f eO;s]sf] / casf] !% lbgleq}
g/fVg] / Jojxfl/s kIfdf cfd'n 1fg x'g ;s]df pTkfbg a9\g] / lhNNff ;b/d'sfddf Nof08 nfOg kmf]g pkef]Qmfx?n] pkof]u ug]{ atfpg'eof] .
kl/jt{glagf s[lifdf /x]sf] cNk1fg ;fFRr} xfd|f] y]uf]h:t} aGg k'us ] f] ut aif{ dfq lhNnfdf df]jfOn tyf l;l8PdP kmf]g ;]jfsf] ;'?jft ePsf]
/ ?9LjfbL s[lif k|0ffnL x6\g] b]lvb}g . s[lif k|wfg b]z aGgdf Pp6f cfofd lyof] . Nof08 nfOg kmf]g ;~rfng ePkl5 Od]n OG6/g]6sf] nflu klg
g]kfnn] s[lif k|ljlwsf] ljsf; ylkg] lyof] . cGoyf tflnd lbg] ?s'dsf kqsf/x?n] nfOgdf a:g'kg{] afWotf 6g{] ePsf] 5 .
/ la:tf/ ug],{ s[lif If]qdf pTkfbsTj
tyf pTkfbg j[l4sf nflu ljut
klg k'?if / tflnd / k|rf/sf] sfd
klg k'?ifsf] dfq x'g] t/ v]taf/Ldf
/Qmbfg tyf v]ns'b sfo{qmd
%* jif{bl] v sfo{ u/]klg ul/aL / dlxnfx? dfq hf]lt/xg] x'g k'U5 . 3f]/fxL÷zflGt ;'wf cfjfzLo pdfljsf] ;f]x|f}+ jflif{s pT;jsf] cj;/df ut
ef]sd/Lsf] rqmaf6 5'6s \ f/f lbnfpg o:tf] cj:yfsf] cGTo ug{ / dlxnf ;ftf /Qmbfg tyf ljljw v]ns'b sfo{qmd ;DkGg ePsf] 5 . h'lgo/ /]8qm;
eg] cem} ;s]sf] 5}g . k/lge{/ s[ i fsx?nfO{ s[ l if tflnd jf ;s{n zflGt;'wfsf] cfof]hgfdf pQm sfo{qmd ;DkGg ePsf] xf] . sfo{qmddf
cy{tGq, ;fdGtL e"–:jfldTj, k5f}6] k| l zIf0fx?df a9L ;xeflutf :s'nsf k|wfgfWofks ljgo s'df/ ld>, lzIfsx? lgdfgGb u}/], vu]Gb| vgfn,
s[lif k|0ffnL dfq xf]Og s[lif k]zfdf kfOb}g . k'?if cfocfh{gsf nflu ;fyLsf ?kdf lrlgg] dfx' / L, rlr{n lu/L, ;dL{nf zfx, ;'wL/ of]uL, ljBfyL{x? /fhLj e08f/L, 6f]gL zfx,
u/fpg]tkm{ ;DalGwt lgsfo / k|ltIff l8;L, zLtn z]kf{OnL, cljefjsx? lu/L/fh ae08f/L, bfdf]b/ cfrfo{
dlxnf / k'?ifsf] lge{/tfnfO{ dfq ljb]lzg', /f]huf/L, Jofkf/ cflbsf] s'dfnsf]6L, u8\of}nf / af?nfsf] ;/f]sf/jfnfn] a]n}df ;f]Rg'kg]{ nufotsfn] /Qmbfg ug'e{ Psf] lyof] . o;}u/L jflif{s pT;jsf] cj;/df d+unjf/
xfdL x]¥of}+ eg] ^)=@ k|ltzt k'?if qmddf 3/b]lv 6f9f /xg'n] klg klg nf]k x'bF } uO/x]sf] 5 . b]lvG5 . b]zsf] s[lif cy{tGqnfO{ k|fylds tx / lgdflj txsf ljBfyL{aLr v]ns'b sfo{qmd ;DkGg ePsf]
/ &@=* k|ltzt dlxnf s[lifdf lge{/ dlxnfx?sf] s[lif If]qdf ;xeflutf cWoogn] klg k'li6 ul/;s]sf] cfTdlge{/ agfpg] xf] / qmflGtsf/L lyof] . n]j]Gb|s'df/ Gof}kfg]af6
/x]sf] ljleGg tYofª\sn] b]vfpg] a9\g uPsf] b]lvG5 . s[lif sfo{df 5 ls s[lif sfo{df dlxnfx?sf] e"ld;'wf/ nfu" u/L s[lif qmflGtdf
u/]sf] 5 . sfdsf] of]ubfgnfO{ dfq dlxnfsf] ;xeflutf a9L ;xeflutf lj:tf/} j[l4 x'bF } uO/x]sf] hf]8 lbg] xf] eg] k/Dk/fut ;f]r + /
x]¥of}+ eg] klg %% b]lv *@ k|ltzt
dlxnfx?sf] ;xeflutf o; If]qdf
ePtfklg s]jn #! k|ltzt dlxnf
s[ifsx?n] dfq l;w} k|lzIf0f /
5 . ca s[lifsf] k|d'v sfddf
dlxnfx?nfO{ ;xefuL gu/fpFbf;Dd
k|ljlwdf cfd"n kl/jt{g u/L pGgt
/ ;Ifd dlxnf s[ifsx? pTkfbg
ljljw 1fg–lj1fg
/x]sf] b]lvG5 . k'?if ljz]if u/L hUuf tflnd kfpg] u/]sf 5g\ . afFsL s[lif Joj;fo km:6fpg g;Sg] kSsf ug{ ;s]df dfq pTkfbg j[l4 ug{ != g]kfn sDo'lgi6 kf6L{sf] klxnf] dxflwj]zg @)!) df3 !& ut]
tof/L, afnL s6fgdf ;xefuL x'G5g\ ^( k|ltzt >Ldfg\, a'af, 5f]/f / h:tf] eO;s]sf] 5 . k'?ifx?sf] ;lsg]5 / b]zdf x'g] vfB ;+s6nfO{ sf7df08f}df ePsf] lyof] . e"ldut ?kdf ;DkGg k|yd
t/ dlxnfx? la?jf nufpg] , bfh' e fOsf] dfWofdaf6 dfq t'ngfdf dlxnfsf] s[lif sfo{df xn ug{ ;lsg]5 . dxflwj]zgaf6 dgdf]xg clwsf/L dxf;lrj ePsf lyP .
@= rGb|dfnfO{ 5'g] klxnf] cGtl/If ofg n'gf–@ xf] . o;nfO{ ;f]leot
;+3n] k7fPsf] lyof] .
/f]rs hfgsf/L #= dflg;sf] lbdfu @ s/f]8 tGt' ldn]/ ag]sf] x'G5 eg] dfgj
z/L/sf] ;j}eGbf s8f tGt' xf8 xf] .

uGxfpg] h'Qf k|ltof]lutf


$= ljZj ;j{xf/f ju{sf dxfg sDo'lgi6 g]tf dfcf]T;]t'ªsf] hGd
;g\ !*(# l8;]Da/ @^ df rLgsf] x'gfg k|fGt ZofªZofg
sfpG6Lsf] ;fcf];fg ufpFdf ePsf] lyof] eg] ;g\ !(&^ ;]K6]Da/df
tkfO{ s f] h' Q f slQsf] of] uGxfpg] h'Qfsf] lg0ff{ossf cufl8 cfk\mgf yf]qf rfFxL uGwnfO{ lbOG5 . pxfFsf] lgwg ePsf] lyof] .
uGxfpF5 < h'Qf uGxfP eg]/ k|ltof] l utfsf] cd] l /sfsf] tyf uGxfpg] h'Qf k|bz{g ug{k' 5{ . ljh]tfn] gub k'/:sf/, uGw– %= u|L;sf] /fli6«o hgfj/ 8lNkmg xf] t/ 8lNkmg u|L;df slx klg kfOb}g .
lrGtf ul//xg' ePsf] 5 < e/dfp08df ljut #$ jif{b]lv gf;fsf /;foglj1 tyf a|fpg lg/f]ws ;fdu|L cflb ^= ljZjs} ;j}eGbf 7"nf] d?e"ld ;xf/f xf] . If]qkmnsf] lx;fjn] em08}
o'/f]khqf] of] d?e"ld cGo d?e"ldsf] ;+oQ' m If]qkmneGbf PSn} 7"nf] 5 .
5f8\g;' lrGtf, tkfO{x?sf nflu cfof]hgf ul/b} cfPsf] 5 . To;}n] ljZjljBfnosf uGw ljifosf k'/:sf/:j?k kfpg] ub{5g\ . o; &= g]kfnsf] /fli6«o v]n 808Lljof] / skbL{ x'g\ .
klg v';Lsf lbg cfpg ;S5g\ . t cfhef]ln, uGxfpg] h'Qfsf] zx/ k|fk] m];/ o; k|ltof]lutfsf lg0ff{os k|ltof]lutfsf] cfof]hs Ps uGw *= psfnf] nfU5 v'§f 5}g kfgL vfP e'tS' s} x'G5 s] xf] < – 89]nf] .
cd]l/sfdf o:t} uGxfpg] h'Qfsf] eg]/ o;nfO{ lrlgG5 . x'G5g\ . k|ltof]lutfdf h'Qfsf n];, lg/f]ws ;fdu|L pTkfbs sDkgL e'n ;'wf/ M g]kfnsf] k"j{klZrd nDafO{ **% lsld xf] .
k|ltof]lutf cfof]hgf x'G5 . k| l tof] u Ln] sfo{ q mdsf ;f]n cflb klg x]l/G5 . k|fyldstf /xFb} cfPsf] 5 . utfª\sdf cGoyf ePsf]n] ;RofOPsf] 5 .
jif{ !@, c+s *, @)^^ kf}if @^ ut] cfOtaf/ &
;dfrf/ ljljw
;fd'bflos jgsf] cfDbfgL ljsf; lgdf{0fdf )%! ;fndf :yfkgf ePsf] afub}nf ;fd'bflos jg pkef]Qmf ;d"xn] cfk\mgf] cfDbfgLaf6 yf? df]rf{n] lhNnf ;Dd]ng ug]{
uf]ljGb v8\sf clxn] ljBfno, dlGb/nufotsf ljsf; lgdf{0fsf ljljw sfddf nufgL ul//x]sf] 5 eg] bfª÷
bfª÷yf? /fli6«o d'lQm df]rf{ g]kfnn] cfufdL df3 @%/ @^ ut]
af6f]el/ bfp/f af]Sg]x?sf] eL8, klZrd bfªs} xsdf ;a}eGbf 7"nf] ;ef ejg agfpg] tof/Ldf h'6]sf] 5 . rf}yf] lHfNnf ;Dd]ng ug]{ ePsf] 5 . df]rf{sf] ;Dd]ng cfof]hs ;ldltsf
7fpF – 7fpF d f bfp/fsf 7" N 7" n f / ;fhh:tf dx+uf] d'Nosf 7"nf a9L c6fpg ;Sg] ;efejg agfpg ;kmf, ;'Gb/ / x/fe/f afub}nfsf] ;+of]hs /fd jxfb'/ blxtsf] cWoIftfdf j'wjf/ 3f]/fxLdf j;]sf] j}7sn]
rfªx?, 3/] n ' xltof/ lnPsf ?vn] cf]u6]sf] afub}nfdf c? ;fgf nfu]sf] 5 . ejg lgdf{0fdf s/La csf]{ cfsif{0f h+unsf] aLrdf /x]sf] pQm lg0f{o u/]sf] xf] . df]rf{n] ;Dd]ngsf] k|rf/ k|;f/ ug],{ ufpFufpdf
ufpFn]x? laxfg xf];\ of ;fFem ?v / emf8L klg k|z:t 5 . h;n] ;ft nfv /sd nfUg] cg'dfg lzj dlGb/ ePsf] 5 . z'?df ;+u7g ;'b9[ tyf lj:tf/sf] nfuL Jofks tof/Ldf nfu]sf] jtfPsf] 5 .
jg}el/ el/Psf x'G5g\ / lbg}el/h;f] ;fgf lj?jfnfO{ a9\g / aLp ul/Psf] 5 . To:t}, o;} jif{ cf7 k| r f/sf] sdL ePklg clxn] j}7sn] yf?jfg :JffoQ u0f/fHo 3f]if0ff, cfTdlg0f{osf] clwsf/ ;lxt
6fSs6' S s cfjfh ;' l g/xG5 . c+s'/fpg lbb}g . sfF65fF6kl5 xhf/b]lv afx| xhf/;Dd nufgL ug]{ lzj/fqLdf d] n f eg{ , ljjfx, hflto :jfoQtf / ;+l3o /fHosf] ljifodf k|To]s j8fdf k|lzIf0f
hyfefjL jgh+ u n km8fgL, kftaf6 lj?jfnfO{ cfjZos dn ul/ 3' l Dtsf] i f :yfkgf ul/g] j|tjGw, nfv aQL, syf, ?b|Lh:tf rnfpg], yf?jfg :jfoQ u0f/fHosf] /Iff ub}{ ;+l3otf lj/fwL s'tTjx?sf]
cltqmd0f / sf7 rf]/Llgsf;L aGg] / ns8Laf6 pkef]Qmf / atfOPsf] 5 . h;sf] dfWofdaf6 wfld{ s sfo{ ug{ zflGtgu/, e08fkmf]/ ug].{ k|To]s j8fdf /fli6«o ;Dd]ng ;'/Iff :jod\ ;]jg bn
eO/x]sf] cj:yfdf k~rs'n]sf] jgnfO{ nfe x'g] ePsf] 5 . ns8L Ps nfv aL; xhf/ ?k} o fF kjggu/, af3df/] a f6 >4fn' u7g ug]{ nufotsf lg0f{o u/]sf] 5 . o;}u/L j}7sn] oxL kf}if #) ut]
afub}nf ;fd'bflos jgdf k'Ug] hf] / 3fF ; bfp/faf6 jflif{ s 8] 9 pkef]Qmfx?df nufgL ul/g];d]t eQmhg cfpg] u/] s f] df3L ;Gbe{sf] cj;/df z'esfdgf cfbfg k|bfg sfo{qmd ug]{,
sf]xL klg of] b[Zo b]v/] eml:sg nfv;Dd cfDbfgL x'g] u/]sf] cWoIf ;d"xsf sf]iffWoIf k|lbk zfxn] :yfgLoaf;Ln] atfP . dlGb/ df3 % ut] cGt{lqmof sfo{qmd ug]{ nufotsf lg0f{o u/]sf] ;ldltsf
;S5 . t/, eml:sg'kg]{ s]xL 5}g . b]jsf]6fsf] egfO{ 5 . k~rs'ns ] f] hfgsf/L lbg'eof] . olt w]/} pknlAw Joj:yfkg ;ldltsf pkfWoIf ;+of]hs /fd jxfb'/ blxtn] jtfpg' eof] . j}7sn] ;b:ox?sf]
ToxfF jg km8fgL x'Fb} 5}g a? Psb]lv rf/ j8fsf] b'O{ ;o k}lt; / ;kmntf xfFl;n u/]klg jg 6]saxfb'/ a'9fyf]sLsf cg';f/ sfo{If]q ljefhg u/L lkmN8df k7fO;s]sf] / ;Dd]ngsf] Jofks
jgh+un s;/L ;kmf, x/fe/f / bzdnj 5lQ; x] S 6/ If] q df hf]ufpg eg] lgs} r'gf}ltk"0f{ ePsf] jgsf] hUufdf dlGb/ ePsfn] tof/Ldf h'6]sf] pxfFn] hfgsf/L lbg'eof] .
;'Gb/ agfpg] eg]/ pkef]Qmfx?n]
sfF65fF6 ul//x]sf 5g\ . s/La ^
km}lnPsf] jg If]q 7]Ssfk§f / sf7 ;d"xsf cWoIf ;]jG] b| b]jsf]6fsf] ltyf{n'nfO{ dfq geO{ cWoog
rf]/Llgsf;Lh:tf lqmofsnfkaf6 cg'ej 5 . blIf0f a]lnjf/ j'6s \ j] f, e|d0f ug]n
{ fO{ ;d]t jg If]q lgs} ;+3if{ u/]/ dfq af“Rg ;lsg]
;o pkef] Q mf /x] s f] afub} n f hf]ufPsf]n] clxn] kmfObf x'bF } uPsf] pQ/ pd'jfnL 6f]n / lvntk'/, pkof]uL ePsf] 5 . ;fd'bflos bfª÷
bfª÷lx+;faf6 k|efljt eO{ xfn cf]/s ] g]kfnsf] ;]kmxfp;df
;fd'bflos jg Jojl:yt ug{ ;a}n] cWoIf b]jsf]6fn] atfP . k"j{df l6s'nLu}/f / klZrddf jgsf] c9fO{ lj3f If]q hldg / a;]/ clwsf/sf nflu nl8/x]sf dlxnfx?n] cfk"mx? ;d:of;Fu n8\g
tLg lbg;Dd >dbfg ug]{ lgod afub}nfaf6 cfPsf] sdfO{af6 lznfk'/ufpF h:tf 7"n7"nf a:tLn] dlGb/ dd{tsf nflu !@ xhf/ ;Sg] ePsf] atfPsf 5g\ . kvf{nleq cfjZos k/]dfq} vf]lng] /
agfOPsf] ;ldltsf cWoIf ;]jG] b| jg;ldltn] :yfgLo ;'wf zfx jg If]q 3]/s ] f] 5 . o:tf] cj:yfdf ?k}ofF lbO;lsPsf] / l5§} #) xhf/ ;j}nfO{ ;lhn} k|jz] ug{ glbg] ;]kmxfp;df hDdf ePsf k|efljt
b]jsf]6fn] hfgsf/L lbg'eof] . k| f lj s6s' O F o fnfO{ @% xhf/ jg km8fgL / cltqmd0faf6 hf]ufpg ?k}ofF lbg] tof/L eO/x]sf] jg
k~rs'n] uflj;sf j8f g+= !, a/fa/sf] ;xof]u ul/;lsPsf] / lgs} r'gf}lt ePsf] cWoIf b]jsf]6fn] ;d"xsf cWoIf b]jsf]6fn] hfgsf/L dlxnfx?n] o:tf] atfPsf x'g\ . ut ;ftf ePsf] Ps 5nkmnsf
@, # / $ sf afl;Gbfx? clxn] efg'eQm dfljnfO{ Psnfv ;xof]u atfpg' eof] . s/La kfFr x]S6/ ;f9] lbg'eof] . qmddf pgLx?n] kL8f ;x]/ a;]sf] ls t ;w+} ckdfg ;x]/ a:g'kg]{
afub} n f ;fd' b flos jg If] q lbOg] cWoIf b]jsf]6fn] hfgsf/L cf7 lj3f jg If]q cltqmd0f ePsf] cl3Nnf] jif{ jg ls t cfTdxTofsf] af6f] /f]Hg'kg]{ cj:yf cfpg] lyof] eGb} ;+3if{
sfF65fF6df nfu]sf 5g\ . ut jif{ lbg'eof] . o; jif{ Pp6f ;–ldn pxfFsf] cg'dfg 5 . Joj;:yfkgdf k|yd cfPsf] jg u/]/dfq} afFRg ;kmn ePsf] atfP . cGofo klg gug]{ pTkL8g klg
jg Joj:yfkgdf lhNnfel/df Nofpg] / aflx/ lgsf;L x' g ] asfOgf] , cfF k , ;fn, ;d'x o;jif{ yk cGo ljifodf g;xg] xf] eg] dlxnf lx+;f l5§} cGt x'g] pgLx?sf] wf/0ff lyof] .
k|yd ePsf]] afub}nf o;jif{ klg sf7kftsf] lr/fg klg pkef]Qmf l;;f} n ufotsf ?vn] 9fs] s f] klg k| y d x' g ] cfzf u/] s f] lx+;f k|efljtx? Pshgf klxrfg gv'ns ] f ckfË;lxt cf7 hgf
To;s} lg/Gt/tf lbg] bfpdf ;d"xn] g} ug]{ of]hgf /x]sf] pxfFn] h+undf aFb]n, jg v/fof], jg plgx?sf] egfO{ 5 . ;a} jg /x]sf 5g\ . ;]kmsf] x]/rfx, aRrfaRrLsf] /]vb]v, t/sf/L v]tL,
nfu]sf] 5 . jg ;+/If0fsf ;fy} atfpg'eof] . s'v/' f Pj+ ljleGg r/fr'?ËLx? / pkef]Qmf ;d"xn] jg If]qsf] ;+/If0f cbfntdf d'2f / tf/]v, lx+;f k|efljt dlxnf ;fyLx?sf] af/]df
;kmf, x/fe/f / ;' G b/ agfO{ klZrd bfªdf st} klg 7"nf] hLjhGt' v]ns ] f] dgf]/d b[Zo x]g{ u/L cfTdlge{/ aGg / cfk\mgf] ufpF jsfnt tyf k9fO{n]vfO{ u/]/ pgLx? ;do latfpg] ub{5g\ .
lhNnfd} gd"gf jgsf] ?kdf ljsf; ;efejg gePsf] cj:yfnfO{ ;lsg] :yfgLoafl;Gbfx? 7fpFsf] ljsf; lgdf{0f cfkm} ug{
ug]{ nIo lnPsf 5g\ pgLx?n] .
clwsf+z e"–efu ;fn, l;;f}
Wofgdf /fv]/ pkef]Qmf ;d"xn] atfpF5g\ . o;n] ;fd'bflos jgsf] ;s] …xl/of] jg, g]kfnsf] wgÚ
sf}lznfk'/sf] /ftf]8fF8f]df b'O{ ;o yk cfsif{0f a9fPsf] 5 . To:t}, egfO{n] ;fy{stf kfpFYof] ls <
lghL ljBfnonfO{ Jojl:yt ug{ ;j} nfUg'kg]{
bfª÷
bfª÷lghL ljBfnonfO{ Jojl:yt ug{ ;j} cf–cfk\mgf] If]qaf6

cfTdlge{/ aGb}5g\ zf/Ll/s ckfª\ux?


xl/af]n e§/fO{÷xnjf/ pgn] k9\g gkfPsf] b'v; ] f] kf]Vb} g]kfnLn] ckfËx?nfO{ ;xof]u ug]{ ;d]t ;xof]u k'¥ofpFb} cfPsf] pgn]
nfUg''kg]{ wf/0ff Ps sfo{qmddf af]Ng] jQmfx?n] /fv]sf 5g\ . KofK;g
bfªsf] !(cf}+ lbj;sf] cj;/df z'qmaf/ 3f]/fxLdf ul/Psf] ;+3Lo
/fHodf lghLljBfnosf] ;Defjgf / r'gf}ltx? ljifos cGt/lqmof
sfo{qmddf af]Ng] jQmfx?n] To:tf] wf/0ff /fv]sf lyP .
KofK;g bfªsf cWoIf s]zj yfkfsf] cWoIftf / s]Gb|Lo pkfWoIf
zf/Ll/s ckfËx?n] s]xL ug{ eg]– …klxnf ;a}n] ckfËnfO{ k9fP/ elgPsf ;+3;+:yfx? ;xof]u ug]{ atfP . o:t} xnjf/–$ sL b'j} v'§f gf/fo0f clwsf/Lsf] k|dv ' cfltYodf ;DkGg pQm sfo{qmddf af]Ng]
;Sb}gg\, ckfËx? 3/ kl/jf/sf] af]em s] x'G5 / < k9fpg' kb}g{ eg], eGbf ckfËsf] gfd ehfP/ cfk\mgf] gnfUg] zf/Ll/s ckfË k'ikf v8\sfn] jQmfx?n] lzIff k|bfg ug]{ ;+:yf lghL ePklg lzIff lghL x'g g;Sg]
x'G5g\ eGg] ;f]rfO{nfO{ tf]8b\ } cj;/ k9\g kfPsf] eP cem /fd|f] sfd k]6 eg]{ w]/} ePsf] pgn] atfP– clxn] l;nfO{s6fO{ l;ls/x]sf] l5g\ . ePsfn] ;/sf/n] o;sf] lgsf;sf nflu Jojxfl/s gLlt cjnDag
kfPdf pgLx?n] klg s]xL ug{ ;S5g\ ug{ ;lsGYof] ls <Ú b'O{ jif{ 3f]/fxLdf …clxn];Dd dfgj sNof0fn] Pp6f eljiodf l;nfO{s6fO{ ;]G6/ vf]Ng] ug{k' g]{ atfPsf lyP . sfo{qmddf lhNnf lzIff clwsf/L w|j' /fh s];Ln]
eGg] pbfx/0f lbg ;kmn ePsf 5g\ 5fnfsf h' Q f rKkn l;nfpg] 8«fO jfOsn / uflj;n] dfl;s b'O{ ;f]r /x]sf] pgn] atfOg\ . lghL ljBfnon] k'¥ofPsf] of]ubfgsf] k|zz + f;d]t ug{e
' Psf] lyof] .
zf/Ll/s ckfË OGb|axfb'/ g]kfnLn] . tflnd lnPkl5 k;]g{ Ldf cfk\mg} ;o lbg] u/]sf] 5, Tof] eGbf c? OGb|axfb'/, c;s'df/ / k'ikf t sfo{qmddf g]kfn kqsf/ dxf;+3 bfªsf cWoIf k|tfk /]UdL, clvn
cfk\mg} >d / ;Lksf] k|of]u u/]/ nufgLdf k;n ;~rfng ul//x]sf] s;}n] ;xof]u u/]sf 5}gg\ .Ú cfk"m k|ltlglw kfq dfq x'g\ . pgLx?h:tf qmflGtsf/Lsf cWoIf a;Gt rf}w/L, g]kfn ;+:s[t ljZjljBfnosf
cfTdlge{ / ag] s f xnjf/–@ g] k fnLn] atfP . a'jfsf] d[To' blnt / ckfË ePklg blntx?sf] w]/} zf/Ll/s ckfËx? ufpFa:tLdf ;xk/LIfs gf/fo0f g]kfnn] dGtAo JoQm ug'{ ePsf] lyof] . sfo{qmddf
gjnk'/lgjf;L g]kfnLn] k;]g{ Ldf …OGb| eO;s]sf] / bfh'x? 5'l§Pkl5 a'9L pTyfg ug{ eg] / vf] l nPsf cem} klg kL8f / lrGtf lnP/ ofbj lu/Ln] k|:t't u/]sf] sfo{kqdfly gf/fo0f ttf{n / lszf]/rGb
5fnf h'Qf rKkn dd{t k;nÚ cfdfsf] :ofxf/ ;';f/sf] lhDdf klg ;+3;+:yfn] cfk"mnfO{ ;xof]u gu/]sf] al;/x]sf 5g\ . s]xL ug]{ OR5f xFb' fxFb' } uf}tdn] l6Kk0fL ug{e' Psf] lyof] . ;f]xL sfo{qmddf KofK;g bfªn] g]kfn
;~rfng u/]/ dfl;s kfFr xhf/eGbf cfk\mg} sfFwdf /x]sf] g]kfnLn] atfP . g]kfnLn] u'gf;f] u/] . klg cfly{s cefj / ;Lksf] sdLsf kqsf/ dxf;+3sf] ejg lgdf{0fsf nflu % xhf/ % ;osf] ;xof]u
a9L cfDbfgL ug]{ u/]sf] atfpF5g\ . ckfË ePklg d]xgt / kl/>d ub}{ OGb|axfb'/h:t} xnjf/–@ aDg}df sf/0f 3/d} a:g afWo 5g\ . To:tf k|bfg ul/Psf] lyof] eg] ljleGg lghL ljBfnosf !) hgf 5fq5fqfnfO{
b' j } v' § f gnfUg] OGb| hfg] xf] eg] ckfËx?n] s]xL ug{ k;n ;~rfng ul//x]sf b[li6ljxLg zf/Ll/s ckfËx?sf] nfut tof/ d]wfjL 5fqf @)^^ k'/:sf/ k|bfg ul/Psf] lyof] .
XjLnlro/sf] ;xf/fdf otfplt ;Sb}gg\ eGg] ;f]rfO{nfO{ abNg] c;s'df/ rf}w/L ckfË ePklg s]xL kf/]/ ;/sf/n] cfTdlge{/ agfpg
lx88'n ub{5g\ . sIff $ ;Ddsf]
dfq cf}krfl/s lzIff xfl;n u/]sf]
;lsg] wf/0ff pgn] JoQm u/] .
ckfËtfsf] kl/ro kq gkfPsf]
ug]{ cfF6 / OR5f zlQm x'g] xf] eg]
s;};uF xft yfKg' gkg]{ atfpF5g\ .
ljleGg tflndx? ;~rfng ug]{ /
ckfËx? klg ;+ul7t eP/ cfk\mgf]
lhNnf dfjgclwsf/sf] cj:yfaf/] 5nkmn
g]qHof]lt ;+3 /Iffrf}/sf] cfly{s xs / lxtsf nflu cfjfh p7fpg] 3f]/fxL÷
fxL÷bfªdf dfgjclwsf/sf] cj:yf v:sb} uO/x]sf] eGb} z'qmaf/
df3L kj{sf] xflb{s z'esfdgf ;xof]udf k;n ;~rfng ul//x]sf] xf] eg] zf/Ll/s ckfËx? klg 3f]/fxLdf cfof]lht Ps sfo{qmddf af]Ng] jQmfx?n] To;k|lt lrGtf JoQm
rf}w/Ln] atfP . k;naf6 x'g] cfTdlge{/ eP/ ;Ddfgk"js { afFRg u/]sf 5g\ . /fli6«o dfgjclwsf/ cfof]u If]qLo sfof{no g]kfnu~hsf]
bfªsf] :jfledfg sdn/L d'Qm ;dfhsf] lgdf{0f cfDbfgLn] cfk"mnufot 3/kl/jf/nfO{ kfpFy] ls < cfof]hgfdf ;DkGg sfo{qmddf dfgjclwsf/sf kIfdf sfd ug]{ ;+:yfn]
sdn/L k|yf aGb u/f},+ bfªnfO{ sdn/L d'Qm lhNnf 3f]if0ffsf] sfof{Gjog u/f}+ . ;d]t 36gfnfO{ /fhg}lts kf6L{;uF hf]8g\ ] k|jl[ Qn] dfgjclwsf/jfbL
…5f]/Lx? lzIff rfxG5g\, bf;tf xf]Og, cfsif{s 38]/Lx? laqmLdf dflyg} k|Zg pl7/x]sf] atfPsf lyP . cfof]usf If]qLo lgb]z { s d'/f/L
sdn/L k|yf aGb u/f}+, 5f]/LnfO{ :s"n k7fcf}+ .Ú v/]nsf] ;+of]hsTjdf ;DkGg sfo{qmddf bfª lhNnfsf] ;a}eGbf a9L
zfGt Pj+ /d0fLo 7fp“ t'n;Lk'/ 8'dL| ufp“l:yt lzv/ sf]nf]gLdf /x]sf :t/Lo
o; cfly{s jif{ )^^÷)^& sf nflu ;/sf/n] d'Qm sdn/Lsf] k'gM:yfkgf dfgjclwsf/sf] xgg\ eg]sf] sDn/Lk|yf ePsf] jtfPsf lyP . /fHoåf/f
ug{ bfª, alb{of, afFs,] s}nfnL, s~rgk'/ / ;'vt{] lhNnfdf d'Qm sdn/L dfkb08sf ;'ljwf;DkGg ljsl;t 38]/Lx? laqmLdf ul7t zflGt ;ldltn] åGåsf qmddf ePsf dfgjLo Ifltsf] Ifltk"lt{
lgMz'Ns lzIff, c;xfo d'Qm sdn/Lsf nflu cfjf;Lo lzIff / pd]/ 7"nf] 5g\ . t'?Gt ;Dks{ ug]{nfO{ ljz]if 5'6 lbnfpg g;s]sf] ;d]t pgLx?n] atfPsf lyP . sfo{qmddf gful/s
^ ld6/ af6f] gf]6 M
ePsf sf/0f :s"n hfg g;s]sf d'Qm sdn/Lx?sf nflu OR5fcg';f/sf] gu/ ;dfh bfªsf ;+of]hs l6sf/fd /]UdL, g]kfn kqsf/ dxf;+3 bfªsf
Jojf;los tflnd ;~rfngsf nflu ? !@ s/f]8 ah]6sf] Joj:yf u/sf] kflnsfaf6 cWoIf k|tfk /]UdL, af/sf cWoIf efg'eQm zdf{, dfgjclwsf/sdL{ lgd{n
;j}df ;xif{ hfgsf/L u/fpg rfxG5f}+ . gS;fkf; uf}td, s]jn zdf{, dlxnf clwsf/sdL{ nIdL cfrfo{, kb\df rf}w/L, /rgf
yf? ;d'bfosf r]nLx? sdn/L bf;tfaf6 d'Qm eO ;/sf/n] ;~rfng x'g] u/L ;'jb] L, kqsf/x? ;'lznf cfrfo{, ljk'n kf]vn| ] , x'dk|;fb a:ofn, zf/bf
ug{ nfu]sf] d'Qm sdn/L k'gM:yfkgf sfo{qmdcGtu{t lzIff / ;Lk xfl;n tof/ zdf{, ;ljg lk|of;g, ;l/tf ;'jb] L, k"j{ sDnx/L dl~hnf rf}w/L, lrGtfdl0f
ug]{ ck;/ kfP, ef]ln aGg] gofF g]kfn lgdf{0fsf nflu ;Ifd gful/ssf] ul/Psf] kf}8n] , OGb| u'Ktfnufotn] dfgjclwsf/ xggsf 36gfsf af/]df hfgsf/L
?kdf b]zsf s0f{wf/ aGg ;Sb5g\ . tL bf;Tj ;dfg hLjg ljtfO/x]sf pQ/ af6f] u/fPsf lyP . cfof]usf ;b:o ;d]z yfkfn] ;xhLs/0f u/]sf] ptm sfo{qmdsf
;Dks{ M lgb]z{ s d'/f/L v/]nn] ;a}nfO{ wGojfb lbPsf lyP .
nlnth u zfx – @ @ ^
sdn/Lx?sf] ;+jb] gzLntfnfO{ a'emL sdn/L sfdaf6 5'6sf/f lbnfO{
df]tL v8\sf – @ @
lzIff / /f]huf/d"ns ;Lksf] cj;/ k|fKt ug{df cf–cfk\mgf] 7fpFaf6
;xof]u ul/lbg'xg' ;j}df xflb{s clkn ub{5f}+ .
k|d
] v8\sf – ^
Rofp vfg'xf];\ :j:y /xg'xf];\ .
sdn/L d'lQmsf nflu ;femf d~r bfª, b]pv'/L W E x]daxfb / xdfn – @ ^ :j:y, tfhf / cf}ifwL u'0fo'Qm Rofpm
sGo hftsf] :jflbi6 Rofpm
cfsif{s 38]/L laqmLdf ;Dks{ M
k'/g zdf{
tkfO{sf] 3f]/fxL ahf/df pknAw 5 .
;lxb :d[lt ;xsf/L k;n
3f]/fxL g=kf=sf] ;/f{ 3f]/fxL–% gjnk'/, bfª 6«flkmsrf]s 3f]/fxL, bfª
lkr ;8s glhs} df]= M (*%&*@)&**, df]= M (*$&*$^^^@,
cfsif{s 38]/Lx? (*$&*%(%)^ (*%&*#)#^!
wdfwd laqmL eO/x]sf
5g\ . d+l;/ d;fGt;Dd ;a}n] ;'gf}+ /]l8of] dWoklZrd
38]/L a's ug]{nfO{ ljz]if g]kfnsf] dWoklZrd tyf ;"b'/klZrdsf b'u{d u|fdL0f e]usf
5'6sf] Joj:yf 5 . hgtfdf ;"rgfsf] kx'“r k'¥ofpg] p2]Zosf ;fy bfª ;"rgf tyf
;~rf/ ;xsf/L ;+ : yf lnld6] 8 bfª bfªåf/f ;~rflnt /] l 8of]
dWoklZrd (!=$ d]ufxh{ cfjfhxLgsf] cfjfh klZrd g]kfnsf]
t'?Gt ;Dks{ cfjfh
cfjfhdf k|To]s 306f tfhf va/;lxt ljljw lzIffk|b, ;Gb]zd"ns
/fVg'xf];\ Pj+ dgf]/~hgfTds sfo{qmdx¿ lgoldt ;'Gg gla;{gx' f]nf .
;Dks{ M
k"0f{ clwsf/L– (*%&*#!!^^, e"kaxfb'/ 8f“uL– (*%&*#!!^% /]l8of] dWoklZrd (!=$ d]ufxh{
?b|dl0f kGt– (*%&*@@)*(, sdn 8f“uL– (*%&*#)*%( ;lxb pd]zdfu{, 3f]/fxL bfª
nfndl0f zdf{– (*$!^^@#(&, g/axfb'/ clwsf/L– (*%&*#)*#@ kmf]g M )*@–%^!%(), %^)*%$
6+sZ] j/ ;'jb] L– (*$&*@$!^*, gf/fo0f s]=;L=– (*%&*#)!** ˆofS; M )*@–%^)(!^
jif{ !@, c+s *, @)^^ kf}if @^ ut] cfOtaf/ lh=k|=sf=bf=b=g+= @)÷)%%–)%^, bf=lh=x'=b=g+= &÷)%%–)%^ *
/fli6«otfsf]====== ;xdltsf]====== o;k6s lx/fdl0f b'MvL
u0ftflGqs elnan k|ltof]lutf ;dfkg lblIft, Oltxf;ljb\ 8f= ;'/G] b| s];L, ;+ljwfg lgdf0f{sf] af6f]df cufl8
1fg]Gb| zdf{, /f]Nkf÷
kf÷u0ftflGqs v]ns'b dxf;+3 /f]Nkfsf] rf}yf] jflif{s
pT;j zlgaf/ ;DkGg ePsf] 5 . jflif{s pT;jsf] cj;/df cfof]lht elnan
rnlrq lgb]{zs o'j/fh nfdf,
cy{ljb\ tyf k"ju{ eg{/ bLk]Gb|axfb'/
a9fcf];\ eGg] 5 . ;+oGqn] of]
ck] I ff k" / f ug{ g;s] bnsf 5f]/L qmflGtsf] af6f] ;xh 5}g
lk|o 5f]/L Hof]lt,
k|ltof]utfsf] clGtd lbg zlgaf/ kmfOgn v]nx? ePsf lyP . k|ltof]lutfdf If]qL, hn;|f]tljb\ /Tg ;+;f/, g]tfx?dflyg} c;kmntfsf] 7"nf]
cfIf]k nfUg]5 . clxn]sf] h:t} ld7f] ;D´gf / cl;d Kof/ .
hnhnf o'jf Snj kf5fjfªsf] l6d k|yd, lxdr'nL o'jf Snj ;'lnrf}/sf] l6d clwsf/sdL{ 8f=/]0f' /fhe08f/L, ;j{k|yd ltd|f] hGdlbgsf] cj;/df jwfO{ tyf sfo{;kmntf / pQ/f]Q/
lålto, ;':dLtf o'jf Snj xl/ufpFsf] l6d t];f| ] / ;lxb :d[lt o'jf Snj /fª\;Lsf] ;Ldfljb\ a'l4gf/fo0f >]i7 / u|6] / ;xdltsf] nflu eg] / ul/g]
5nkmndf dfq of] ;+oGq ;Lldt k|ultsf] xflb{s z'esfdgf . ;fy} ltdLnfO{ hGd lbg] ltd|L cfdf b]jfnfO{ klg
l6dn] ;fGTjgf :yfg k|fKt u/]sf] lyof] . g]kfnsf kml0fGb| g]kfnn] /fli6«o awfO{ / z'esfdgf . cfh ltd|f] hGdlbg k/]sfn] o; cj;/df s]xL ljifodf
k|ltof]lutfdf k|yd x'gn
] fO{ ?=$) xhf/, låtLo x'gn] fO{ ?=#) xhf/, t[tLo :jfwLgtfsf nflu cfd g]kfnL Psh'6 eof] eg] o;af6 hgtfn] u/]sf]
cfzf, cfzfd} ;Lldt /xg] 5 / s'/fsfgL u/f}F eg]/ of] kq n]Vb} 5' .
x'gn] fO{ ?=@) xhf/ / ;fGTjgfnfO{ ?= !) xhf/ k'/:sf/ k|bfg ul/Psf] lyof] . x'gk' g]d{ f hf]8 lbg'ePsf] lyof] . g]kfndf hGdlbg dgfpg] k|so[ f b'Ok{ s | f/n] k|f/De eof] . Pp6f /fhf–dxf/fhfx¿n]
x]nf] df]afOn, lhlj; /f]Nkf / ljleGg JolQmx?n] k|ltof]lutfsf] k|fof]hg u/]sf xfQL cfof] xfQL cfof] km":;f
lyP . k|yd k'/:sf/sf nflu n'u+ L| df8L s[lif ;xsf/L ;+:yf /f]Nkf, låtLo sfnfkTy/===== h:t} x'g] 5 . ;'? u/] / kl5 To;nfO{ b/af/sf lk5nUu'x¿ / ef/bf/x¿n] lzsf] u/] . Tof] ;+:sf/
k'/:sf/sf nflu lgdf{0f Joj;foL ;+3 /f]Nkf, t[tLo k'/:sf/sf nflu ;lxb b]jL:d[lt ug'k{ g],{ jgdflysf] cltqmd0f cGTo,
xl/t /f]huf/L tyf jg pBdsf]
bfª ;'vt{] ===== qmdzM ;b}{ uP/ ufpFsf 7fn' / ;fdGtx¿sf] kl/jf/;Dd km}nbF } uof] . csf]{ g]kfndf
cª\uh ]| L ljifosf] k9fO{ lelqPkl5 To;};uF jy{ 8] dgfpg] sNr/ klg lelqof] . jf]l8{ª
s[lif ;xsf/L ;+:yf /f]Nkf / ;fGTjgf k'/:sf/sf nflu g]kfn /fli6"o sd{rf/L ;8sv08 sfnf]kq] ug{ cfjZos
dxf;+3 /f]Nkfn] k|fof]hg u/]sf lyP . kf}if @@ ut]bl] v ;'? ePsf] k|ltof]lutfdf k|aGw, jg cltqmd0f /f]Sg]nufotsf ah]6sf nflu ;DalGwt dGqfno,
:s'nx¿sf] lj:tf/;Fu} o;nfO{ klg Jofks ¿kdf lj:tf/ ul/of] . oL b'j} s'/f pTkLl8t,
u0ftflGqs v]ns'b dxf;+3sf ljleGg Onfsf, k|x/L, ljleGg Snjx? u/L @@ laifodf ;/sf/sf] Wofgfsif{0f u/fPsf] pk]lIft If]q / >dhLjL ju{sf hgtfnfO{ s'g} ;/f]sf/sf] ljifo ag]gg\ . pgLx¿nfO{ g
lhlj;, uflj; tyf ;DalGwt t hGdlbg dgfpg] k'm;{b g} x'G5 g t tfd´fd u/]/ cf8Da/ k|:t't ug]{ ;f}v /
j6f 6Ldn] ;xefuL hgfPsf lyP . ;dfkg ;df/f]xdf k|dv ' cltly PsLs[t 5 . ;fd'bflos jg tyf dxf;+3sf If]qsf ;ef;b\x?nfO{ ;xof]usf
g]skf dfcf]jfbLsf s]Gb|Lo ;b:o lbk]Gb| k'g …l;hnÚ, k|dv ' lhNnf clwsf/L OsfO{x?nfO{ cem a9L nf]stflGqs cfo>f]t x'G5 . of] t hgtfsf] >d / kl;gf r';/] wgk};f y'kf/]sf ;+ef| Gt ju{sf
agfpg] p2]Zon] dxf;+3n] cfkm\gf] nflu cg'/f]w ug]{ a}7sn] lg0f{o >drf]/x¿n] ug]{ cf8Da/L ;+:sf/ xf] . olt elg;s]kl5 ca c? w]/} s'/f ul//xg'
xl/k|;fb af:tf]nf, u0ftflGqs v]ns'b dxf;+3sf s]Gb|Lo cWoIf hoGb| rGb, u/]sf] 5 . dWoklZrdsf kxf8L
ljleGg /fhg}lts bn, ;+3;+:yfsf k|ltlglwx? kqsf/, v]nf8L / bz{sx?sf] ljwfg klg ;+zf]wg u/]sf] 5 . cfjZostf 5}g . To;}n] o;k6s d hGdlbgsf] cf}lrTo, cfjZostf / o;sf]
;+;f]lwt ljwfgcg';f/ dxf;+3sf] lhNNffsf] cfly{s åf/sf ?kdf pkfb]otfsf af/]df s]xL s'/f ulb{g . o; ljifodf d}n] ljutsf ltdLx¿sf hGdlbgsf]
;xeflutf /x]sf] lyof] . lgdf{0f x'g] ;8s sfnf]kq]sf nflu
rf}yf] /fli6«o dxflwj]zg cfufdL cj;/df k|ofKt rrf{ ul/;s]sf] 5' . d oltv]/ cGo s]xL ;fdlos ljifodf dfq s'/f
nIdL artsf] ;fwf/0f ;ef h]7df ug]{ lg0f{o klg dxflwj]zgn]
u/]sf] 5 .
cfjZos /sd ljlgof]hgsf ug{
bfª, ;Nofg / ;'vt{] sf /fhgLlts
ug{ uO/x]sf] 5' . To;nfO{ ToxL ¿kdf a'‰g]5o\ f} eGg] dnfO{ k"0f{ ljZjf; 5 .
w]/n} ] hGdlbgsf] cj;/df awfO{ tyf z'esfdgf lbFbf hGdlbg kg]{ JolQmnfO{
3f]/fxL÷
fxL÷nIdL art tyf C0f ;xsf/L ;+:yfsf] bf];|f] aflif{s ;fwf/0f ;ef ;+zf]lwt ljwfgcg';f/ ca bnx?n] k|lta4tf JoQm u/]sf 5g\ . dfq lbg] u5{g\ . jf:tjdf of] s'/f Tolt pko'Qm xf] eGg] dnfO{ nfUb}g . lsgls
zlgjf/ 3f]/fxLdf ;DkGg ePsf] 5 . ;+:yfsf cWoIf ofbj zfxsf] cWoIftfdf dxf;+3sf] kfFr ljsf; If]qaf6 $) bfª pBf]u jfl0fHo ;+3sf cWoIf 5f]/f5f]/LnfO{ s;/L x'sf{pg] / s:tf] agfpg] eGg] s'/fdf cfdfsf] ljz]if / dxTjk"0f{
;DkGg sfo{qmddf ;fem]bf/L jrt tyf C0f ;xsf/L ;+:yfsf cWoIf s[i0fk|;fb hgf Pj+ blnt, hghflt, ckfË, rGb|/fh kGtsf] cWoIftfdf ;DkGg e"ldsf x'G5 . x/]s aRrfsf cfdfx¿n] b; dlxgf;Dd k]6df x'sf{P/ hGd lbPsf
uf}td, gd:t] jrt tyf C0f ;xsf/L ;+:yfsf ;lrj ;'jf; uf}td, g]kfn dw];L, t/fO{ If]q, lxdfnL If]q, a}7sn] bfª–;'vt{] hf]8g\ ] ;8snfO{ x'G5g\ . hGd lbPkl5 x'sf{pg], kfng–kf]if0f ug],{ ;'vb'Mvdf ;fy lbP/ arfpg],
kqsf/ dxf;+3sf ;lrj ;ljg lk|of;g, /fKtL jrt tyf C0f ;xsf/L ;+:yfsf s0f{fnL cfbL If]qaf6 #& u/L && j}slNks kxf8L dfu{sf] ?kdf kl/jf/ lrgfpg], efiff l;sfpg], kfl/jfl/s / ;fdflhs lzIff lbg], jftfj/0fLo r]tgf
t'N;L /fgfnufotn] z'esfdgf lbg'ePsf] lyof] . sfo{qmddf :f+:yfsf ;lrj ;b:oLo /fli6«o ;ldlt /xg]5 . ljsf; ug]{ klg lg0f{o u/]sf] 5 . lgdf{0f ul/lbg] klxnf] / dxTjk"0f{ JolQm eg]sf] cfdf g} xf] . cfˆgf hLjge/sf
jnb]j of]uLn] jflif{s k|ltj]bg / sf]iffWoIf pbo/fh kf]v|]nn] cfly{s k|ltj]bg cg]sf}F b'Mvsi6 / kL8fx¿nfO{ ljl;{P/ aRrfnfO{ g} cfˆgf] ;Dk"0f{ ;'Gb/ hLjg

:jtGq sd{rf/L ldng s]Gb| u7g lbg]jftfj/0f;DawL ;r]tgf sfo{qmd


k|:t't ug'{ePsf] lyof] . b]Vg] o:tf] dxTjk"0f{ kIfdf /x]sf] cfdf kfqnfO{ ;D´gf g} gul/sg s]jn hGd]sf]
aRrfnfO{ dfq hGdlbgsf] jwfO{ / z'esfdgf lbg] k|rng g} l7s 5}g . d}n] ltdL
3f]/fxL÷
fxL÷dfgj sNof0f tyf jftfj/0f ;+/If0f s]Gb| bfªsf] cfof]hgfdf # b'O{ jlxgLx¿sf] hGdlbg cfof] eg] ltd|L cfdfn] Joltt u/]sf lbgx¿nfO{
bfª÷ jftfj/0f;DjGwL ;r]tgf sfo{qmd zlgjf/b]lv 3f]/fxLdf z'? ePsf] 5 .
bfª÷lhNnfe/ ljleGg sfof{nodf sfo{/t sfof{no ;xof]uLx?sf] z'qmaf/ ´N´NtL ;D´g k'U5' . To;}n] ltdLx¿;Fu} ltdLx¿sL cfdfnfO{ klg jwfO{ lbg
3f]/fxLdf ;DkGg e]nfn] z]/axfvb'/ a:g]tsf] cWoIftfdf /fli6«o :jtGq wtL{n] vf]h]sf] 5 xfdLnfO{, Ps xf}+ hnjfo' kl/jt{glj?4 h'WgnfO{Ú
…wtL{ / z'esfdgf lbg clgjfo{ st{Jo ;D´G5' . w]/n } ] eGnfg of] t a9L efjgfsf] s'/f
sd{rf/L ldng s]Gb| lhNnf tby{ ;ldlt u7g u/]sf] 5 . ;ldltsf kbflwsf/Ldf eGg] gf/fsf ;fy z'? ePsf] sfo{qmddf ljZj jftfj/0f lbj;df tof/ kfl/Psf eof] . of] efjgfsf] s'/f dfq xf]Og, ljrf/ / b[li6sf]0fsf] s'/f klg xf] . x/]s
pkfWoIf lji0f'k|;fb vgfn, ;lrj 6]saxfb'/ a:g]t, sf]iffWoIf Clif/fh s];L, kmf]xf]/d}nf Joj:yfkg / jfo' k|b'if0fnufotsf ;fdu|Lx?af/] ;r]tgf km}nfpg] cfdfx¿ >[li6stf{ x'g\ . cfˆgf ;Gtfgx¿sf nflu cfdfx¿n] h]hlt e'Qmdfg /
;x;lrj uf]kfn/fh pkfWofo / ;b:ox? kfj{tf kf}8]n, kf]if0f/fh Gof}kfg], atfOPsf] 5 . ljleGg ljBfnodf ul7t k|s[lt Snasf kbflwsf/Lsf] ;xeflutf ;f:tL v]ks ] f x'G5g\ To;sf] s]xL c+z dfq klg afa'x¿n] ef]us ] f x'bF g} g\ . t;y{
lji0f'axfb'/ /fjt /xg'ePsf] 5 . ;+u7gn] sfof{no ;xfosx?sf] xs lxt / /x]sf] ;r]tgf sfo{qmddf s]Gb|sf ;+:yfks cWoIf >Ldg Gof}kfg] / ;lrj ef]nf cfdfnfO{ g;D´g] lrGtg eg]sf] k'?ifk|wfg ;dfhsf] pTkL8gsf/L ;fdGtjfbL
clwsf/sf nflu ;+3if{ ub}{ cufl8 a9\g] ;lrj 6]saxfb'/ a:g]tn] atfpg'eof] . clwsf/Ln] k|lzIf0f lbO/xg'ePsf] 5 . lrGtg klg xf] . of] lrGtgnfO{ gx6fP;Dd jf:tjdf s'g} klg cfdfx¿n] of]
;'af]w /]UdLsf] :jfut dGtJoaf6 z'? ePsf] ;r]tgf sfo{qmd pb\3f6gdf ;dfhdf ;Ddfg kfpg klg ;Sb}gg\ .
o'/f]nf]lhi6 8fS6/ bfªsf] kNnjL cf}ifwfnodf Û cGgk"0f{ cfjfzLo dflj, l;4fy{ Ps]8d] L, hgHof]lt ljBfdlGb/ / lbklzvf cfjfzLo lk|o 5f]/L Û cfˆgf ;Gtfgsf lglDt afa'sf] eGbf cfdfsf] e"ldsf w]/} x'G5 eGg]
pdfljsf ljBfyL{x? ;xefuL /x]sf 5g\ . s'/f t d}n] dfly g} rrf{ ul/;s]F . oBlk s'g} klg afa'n] cfˆgf ;Gtfgsf af/]df
oxL df3 @ ut] zlgaf/sf lbg kNnjL cf}ifwfno t'n;Lk'/ rf]s
3f]/fxL bfªdf b]jbx d]l8sn sn]hdf sfo{/t o'/f]nf]lhi6 8f8f=;~hos'
=;~hos'df/ e"ldut hn;|ft] ljsf; ;ldlt lrGtf gug]{ sf]xL klg x'bF g} . t/, klg p;sf] e"ldsf cfdfsf] t'ngfdf sd g} x'G5 .
aRrfnfO{ ue{df /fv]/ x'sf{pg], d[To'sf] ;fdgf u/]/ hGd lbg], b"w r';fP/ k|f0f
-PdaLaLP;, PdP;, :k]zn o'/f] ;h{g_ cfpg] x'Fbf lk;fa kf]Ng], zfvf sfof{no ndxL, bfª arfOlbg] / z/L/sf] j[l4 u/fOlbg], lbzflk;fj :ofxf/]/ :j:y agfOlbg] s'/f cfdfsf
lk;fa l5g–l5gdf cfpg], lk;fa ubf{ b'Vg], lk;fa kx]nf] x'g], lk;fa
wldnf] x'g], lk;fadf /ut cfpg], lk;fa r'lxg], lk;fa glglv|+Psf]h:tf] x'g],
l;naGbL b/efpkq cfXjfgsf] ;"rgf Û dfq gLlh e"ldsf h:t} x'g\ . h;nfO{ k|sl[ tn] g} ljz]if lhDd]jf/L lbPsf] 5 . c?
jfXo e"ldsf / 7"nf] eO;s]kl5sf ;fdflhs bfloTjleqsf sfo{x¿df dfq afa'sf]
d[uf}nf, lk;fa y}nLdf ePsf] kTy/Lsf] lagf lr/kmf/ pkrf/ ;]jf, lkQy}nLsf] ;"rgf k|sfzg ldlt M @)^^ k'; @^ e"ldsf b]vf kb{5 . hxfF;Dd ltdLx¿sf] s'/f 5, To;df t jfXo sfo{x¿sf] e"ldsf
kTy/Lsf] b"/aLgåf/f pkrf/, Nofk|]:sf]kL ;h{/Låf/f pkrf/, PSsf;L k]6 o; sfof{nosf] e"ldut :ofnf] 6\oj' j]n l;+rfO{ cfof]hgf s[ifs ;xof]uL klg ltd|L cfdfn] g} lgefOg\ . d}n] t ltdLx¿sf lglDt vf; / pNn]Vo ¿kn] s]xL
b'Vg], sf]vf b'Vg], 9f8 b'Vg] ;d:ofsf] pkrf/ tyf lk;fa / kTy/L;DaGwL sfo{cGtu{tsf lgDg sfo{x?sf] nflu l;naGbL b/efpkqx? cfXjfg ul/Psf] 5 . klg ug{ ;s]g . To;}n] ltdLx¿sf] hLjgdf cfdfsf] e"ldsf lgs} dfly 5 . d]/f]
k'/fgf]eGbf k'/fgf] ;d:of ePsf la/fdLx?n] clu|d gfd btf{ u/fpg' != b/efpkqx? g]kfn ;/sf/af6 Ohfhtk|fKt lgdf{0f Joj;foLx? jf lghsf] OR5f / rfxgf eP klg Toltj]nfsf] kl/l:yltn] ubf{ ltdLx¿sf lglDt s'gk} lg
xf]nf . 6]lnkmf]gaf6 klg gfd btf{ u/fOG5 . cGo lbg jLPn tfdfªåf/f cflwsfl/s k|ltlglwx?n] b/efpkq b:t'/ ?=#)).)) -lkmtf{ gx'g_] lt/L cWofjlws bfloTj lgefpg ;lsg . xfdL Pp6f dxfg\ sfo{df lyof}F . hf] ltdLnfO{ klg yfxf
lgoldt r]s hfFr ul/g] ;xif{ hfgsf/L u/fpF5f}+ . Ohfhtkq, :yfoL n]vf gDa/ / e"=c= s/ btf{ k|df0fkq / cfos/ r'Qmf ePs} s'/f xf] . xfd|f] h:tf] cfly{s cj:yf / ;fdflhs kl/j]z ePsfx¿n] ltd|f]
xfd|f ;]jfx? M k|df0fkq ;/sf/L sfof{no jf ;+:yfdf ljB'tLs/0f sfo{ u/]sf] cg'ejsf] pd]/sf ltd|f bf}tF /Lx¿af6 lgs} 7"nf]7n " f] JolQmut hLjgsf ;'v;on / df]hdhfsf]
lel8of] PS;/] cTofw'lgs Kofyf]nf]hL ;]jf l;:6f]:sf]kL ;]jf k|df0fkqsf k|dfl0ft k|ltlnkLx? / vl/b sfaf{xLdf efu lng cof]Uo gePsf] hLjg Joltt ug]{ ;kgf b]vs ] f 5g\ xf]nf . /, pgLx¿n] cfˆgf ;Gtfgsf nflu
k|:tfljt vl/b sfaf{xLdf cfk\mgf] :jfy{ gaflemPsf] / ;DalGwt k]zf jf Joj;fo JolQmut hLjgsf dL7f–dL7f ;kgf k"/f u/fOlbg w]/} ldlxg]t klg ul//x]sf 5g\ . t/,
aL=Pn= tfdfª ;DaGwL s;'/df cfkm"n] ;hfo gkfPsf] egL lnlvt ?kdf saf]n u/L of] ;"rgf d}n] cfˆgf ;Gtfgsf] dfq geP/ >d u/]/ vfg], tNnf] ju{, hflt, If]q, lnª\u /
kNnjL cf}ifwfno k|sflzt ePsf] ldltn] !% -kGw|_cf}+ lbg;Dd sfof{no ;doleq e"ldut hn;|ft] ;d'bfosf tdfd afnaRrfx¿sf] eljZo lgdf{0f ug]{ cleofgdf nfu]sf] x'gfn]
t'n;Lk'/ rf]s 3f]/fxL bfª kmf]g g+=+ )*@–%^!^*#,df]jfO{n g+= (*$&*$&%@% ljsf; ;ldlt zfvf sfof{no ndxL bfªaf6 k|fKt ug{ ;lsg]5 . ltdLx¿sf lglDt s]xL ug{ ;Sg] kl/l:ylt ag]g .
@= sfof{non] dfu u/]sf] cj:yfdf o;df k|of]u x'g] d'Vo–d'Vo lgdf{0f Pp6f cfdfn] dfq ug'k{ g]{ bfloTj / clgjfo{ lgod leqsf sfo{ t ltd|L
v';Lsf] va/ Û v';Lsf] va/ ÛÛ ;fdu|Lx?sf] 6]:6 ;l6{lkms]6 pknAw u/fpg'kg]{5 . / ;Dk"0f{ sfo{x?sf] cfdfn] ltdLx¿sf nflu st{Jo lgefOg\ g} . pgn] t d}n] ug'k{ g]{ sfo{ klg
u'0f:t/ g]kfn ljB't k|flws/0fsf] dfkb08cg';f/ ;DkGg ug'{kg]{5 . ul/g\ . ltdLx¿nfO{ klg cf}krfl/s lzIff w]/} lbnfP/ eljZosf] af6f] ;/n /
o; ofldgf c6f] js{;k tyf gjb'uf{ c6f]kf6{;n] ljut bz jif{b]lv #= b/efpkq of] ;"rgf k|sflzt ePsf] ldltn] !^ -;f]x_}| lbg lbgsf] !@ M ))
tkfO{x?sf] ;]jf ub}{ cfO/x]sf] 5 . cab]lv gofF 9+un] df]6/;fOsn dd{t ;xh agfOlbg ;lsGYof] xf]nf g} . To;sf nflu slDtdf ltd|L cfdf 3/d} a:g'
ah];Dddf e"ldut hn;|ft] ljsf; ;ldlt zfvf sfof{no ndxL bfªdf btf{ kYof]{ / JolQmut hLjgsf dfldnfx¿df ;xefuL aGg' kYof]{ . t/, d}n] kl/jf/af6
ug]{, Ol~hg dd{t ug]{, Water service, Home sarvice sf] Joj:yf u/fO;Sg'kg]5{ . btf{ x'g cfPsf l;naGbL b/efpkqx? ;f]xL lbgsf] @ M ))
ug'{sf ;fy} df]6/;fOsnsf x/]s kf6{;x? ;'ky d"Nodf pknAw u/fOG5 . ;/sf/L ´f/f jf j]uf/L h:tf] 3/sf] Pshgfn] dfq /fhgLlt ug]{ ;+:sf/nfO{ tf]8/]
ah] b/efpkqbftfx? jf lghsf] cflwsfl/s k|ltlglwx?sf] /f]xa/df vf]lng]5 . kl/jf/sf ;a} ;b:ox¿n] /fhgLlt ug]{ jftfj/0fdf ;dlk{t ug'{ cfˆgf] st{Jo
Psk6s k|f]=k|]d l8;L tf]lsPsf] ;dodf lghx? pkl:yt gePdf klg b/efpkq vf]Ng afwf kg]5{ g} . 7fg] . h;n] ubf{ hgo'4sf] dWoefudf cfOk'Ubf ltd|L cfdf;Fu} ltdL klg
;]jf ug]{ ofldgf c6f] js{;k $= b/efpkqx? vl/b ug]{ clGtd lbg jf btf{ ug]{ lbg ;fj{hlgs labf kg{
uPdf ;f] sf] nuQ} sfof{no v'Ng] lbg pk/f]Qm cg';f/sf] sfo{ x'g]5 .
hgo'4df ;fd]n eof} . hgo'4df nfUbf cfˆgf] JolQmut hLjg / eljZosf]
df}sf t'n;Lk'/–% k'/fgf] a;kfs{, bfª af/]df ltdLn] ;f]Rg ;Sg] t ePsL lyOgf} tf klg d]/f] cfu|xnfO{ ltdLn] ;xif{
lbg'xf];\ . kmf]g )*@–%@@%#@, df]= (*$&*^^)$% %= b/efpkqbftfn] w/f}6L /sd -ch]G{ 6 dgL_ g]kfn a}s + lnld6]8 3f]/fxL bfªl:yt :jLsf/ u¥of} . d]/f] cfu|xnfO{ ltdL / ltd|L cfdf b'jn } ] a]lxrs :jLsf/ ug'n { fO{
o; sfof{nosf] lx=g+= @&÷%!÷#^^# gub /sd hDdf u/]sf] ;Ssn a}s + ef}r/ d}n] d]/f] kl/jf/df /fhgLlts/0f ug]{ ljifodf cfk"m ;kmn ePsf] 7fg] .
jf dfGotfk|fKt a}s + af6 hf/L u/]sf] b/efpkq k]z ug]{ clGtd ldltaf6 u0fgf 5f]/L Hof]lt Û kl/jf/nfO{ /fhgLlts/0f gug]{ ;d:of xfd|f] cfGbf]ngdf w]/} 5 .
/fKtLdf l/6\h u|k
' x'g] u/L slDtdf () lbg Dofb /x]sf] lj8a08 k]z ug'k{ g]5{ . ul/xfn] klg cfˆgf] kl5 nufpg] / k/lge{/ u/fpg] rng 5 . cfkm};uF lxF8g\ n ' fO{ g}
ca /fKtL c~rndf Nofk6k–sDKo'6/, competitive Rate df ^= b//]6 ebf{ d"No clej[l4s/ afx]ssf] dfq b//]6 c+s / cIf/df :ki6 /fhgLltdf 7"nf] nufgL 7fGg] / pgLx¿sf] ;fdfGo x}l;otn] gwfGg] x}l;otsf] ku/L
IT sf ;k\m6j]o/x? / sf/x? ;:tf] d"Nodf kfOG5 . a'lemg] u/L eg'{kg]{5 . c+s / cIf/df km/s kg{ uPdf jf s]/d]6 ePdf u'yfpg] ;d:of klg xfdLleq obfsbf x'sg{ ] / ufFh xfNg] sf]lz; ug{ vf]H5 . af]Sg}
A) Laptop : HP, Dell, Acer, Sony, MSI, HCL, Zeal cIf/df pNn]lvt b/nfO{ dfGotf lbOg]5 . g;Sg] ku/L u'yfOlbg] / To;}df dVv kg]{ k|jl[ Q a9\of] eg] To;n] qmflGtnfO{ kmfObf
&= pNn]lvt sfo{x? sfof{no / hnpkef]Qmf ;ldlt;Fusf] ;Demf}tf / pgLx?n]
cjlw M # b]lv % lbgdf Computer Institute ug'{kg]{ sfo{sf] k|ultsf] cfwf/df sfof{b]z lbOg]5 .
k'¥ofpFbg} . o:tf] ;+:sf/ / ;+:s[lt eg]sf] klg ;fdGtjfbL ;+:s[lt g} xf] . o;af/]df
B) Car : xfdL ;r]t aGg'k5{ . h] xf];\ hgo'4sf] k|so[ fdf Pp6} kl/jf/sf ;b:ox¿ kf6L{
Ritz Computers, Khaira Dang *= l/t gk'u]sf], Dofb gf3L k|fKt x'g cfPsf] / s'g} ;t{;lxtsf] b/efpkq pk/ cfGbf]ngdf nfu]/ 7"n7"nf of]ubfg ug]x{ ¿sf] klg pNn]Vo ;ª\Vof /Xof] . Pp6}
Chevrolet, Maruti etc.
s'g} sfaf{xL ul/g] 5}g . kl/jf/af6 w]/n } ] ;xfbt k|fKt ug]x{ ¿sf] ;ª\Vof klg sd 5}g . tL ;a} 36gfqmdx¿
C) Project for typing (Thesis Typing) NGO–Government &
(= b/efpkq cf+lzs jf k"/} l:js[lt ug]{ jf gug]{ clwsf/ sfof{nodf ;'/lIft /xg]5 . xfd|f] cfGbf]ngsf 7"nf pknAwLx¿ / cfbz{x¿ x'g\ . h:n] xfdLnfO{ phf{ k|bfg ug]{
Private all functions
Laxman sagar (shah) !)= o;df pNn]lvt sfo{x? cf=a=@)^^÷)^& sf] nflu :jLs[t ah]6af6 sfd ub{5 . qmflGtdf xfdLn] k]/| 0ff lng] To:t} pbfx/0fLo kIfaf6 xf] .
Tel : 082-694464
Director ;DkGg ug'{kg]{ ePsf]n] sfddf l9nf;':tL eO{ o;sf] cfly{s bfloTj csf]{ clxn] /fhgLlts 36gfqmdn] sf]N6] km]/s ] f] 5 . xfd|f ;kgfx¿ st} w'ldn
Mobil : 984791-444-7, 98478-97774
Ritz Group Ghorahi cfly{s aif{df ;g{ uO{ 5'§} ah]6 Joj:yf ug'{kg]{ sf/0fn] e'QmfgLdf s7LgfO{ x'G5g\ ls eGg] cfzª\sf b]vfkg{ vf]H5 . qmflGtsf] af6f] Tolt ;xh 5}g .
e-mail : ritzgroup@hotmail.com
pTkGg x'g uPdf sfof{no o;sf] lhDd]jf/ x'g] 5}g . olxj]nf b'Zdg klg xfdLleq 3';/] b/f/ k}bf ug{ vf]Hb} 5 eg] xfdLleq} klg s]xL
t'?Gt cfjZostf ÛÛÛ !!= o;df n]lvPsf afx]s cGo s'/fx? k|rlnt lgod sfg"g tyf ;fj{hlgs
vl/b P]g lgodfjnL adf]lhd x'g]5 . o;af/] cGo hfgsf/L cfjZos eP
;Qfsf] u'lnof] rf:gLn] nk]6g\ vf]Hb} 5 . ;+u7g, kf6L{ / hgtfnfO{ s]Gb|
b'aO{sf] …On]S6«f] d]sflgsnÚ sDkgLaf6 lgDg sfdbf/x?sf] agfpg]eGbf cfk"mnfO{ s]Gb| agfP/ kb, k|lti7f vf]Hg] k|jl[ Q x'sg{ vf]Hb} 5 . oxL
e"ldut hn;|f]t ljsf; ;ldlt zfvf sfof{no ndxL bfªdf sfof{no xf] ;+;f]wgjfb . ;Qf k|flKtsf] glhs k'Ubf o:tf k|jl[ Qx¿ c´ w]/} a9\b} hfG5g\ .
dfu eOcfPsf] x'gfn] hfg rfxg] OR5's JolQmn] cfk\mgf] ;dodf jf kmf]g g+= )*@–%$)))$ df ;Dks{ u/L k|fKt ug{ ;lsg]5 .
cfjZos sfuhft;lxt t'?Gt ;Dks{ /fVg'xf]nf . xfdL qmflGts} csf]{ k|so[ fdf 5f}F . qmflGt k"/f ePsf] 5}g eGg] s'/f ;a}nfO{ yfxf
l;=g+= 7]Ssf g+= sfo{ ljj/0f :yfg n=O{= c+s, d'=c= w/f}6L ePsf] s'/f xf] . xfdL oltj]nf kfl/jfl/s hLjgaf6 dfly p7]sf 5f}F . To;}n]
qm=;+= kb dfu ;+Vof tnj s/ / slG6h]G;L /sd ?= ljutdf h]h;/L qmflGtsf] cUgLofqfdf xf]ldP klg ca To;nfO{ k"/f ug]{ ljifodf
!= ;xfos On]lS6«l;og @) ^)) b]lv ()) afx]s ?= xfdL ;j}n] lrGtg dgg\ ug'k{ g]{ cfjZostf a9]sf] 5 . o; ljifodf ltdLx¿n]
@= ;xfos knDa/ @) ^)) b]lv ()) != !$÷)^^÷^& ljB'tLs/0f s / L { , a f u ] Z j / L / &,*#,))#.^@ sa'n klg ;f]Rg] 5f} eGg] s'/f /fVb} clxn] nfO{ oltd} kqsf] aL6 dfg{ rfxG5' .
sfd ug{'kg]{ ;do lbgsf] * 306f . -xKtfsf] ^ lbg_ l ; h { g z L n , STW /sdsf] ltdLnfO{ dfof ug]{ a'af b'MvL )^^ k'; @@, 3f]/fxL, bfª
a:gsf] Joj:yf 5 . vfgsf] Joj:yf 5}g . sn:6/, ;tal/of–# @=%%
zf/Ll/s ?kn] :j:y / s8f d]xgtL x'g'k5{ . hgsk'/ kmrsk'/ bfp/f rflxof] eg] xfdL 5“b5
} f}+ .
sDtLdf klg b'O{ jif{sf] sfdsf] cg'ej ePsf]nfO{ ljz]if u|fXotf lbOg]5 . @= !%÷)^^÷^& ljB'tLs/0f lji0f' / s}nfz STW $,**,($#.)& sa'n xfdLsxf“ uf]lnof sf7, l:6k bfp/f ;'ky d"Nodf kfOg'sf ;fy} u|fxs
sn:6/, ;tal/of–# /sdsf]
dfly pNn]lvt kbsf] nflu cGtjf{tf{ wdfwd eO/x]sf] 5 prflgDa'
ju{n] vl/b ug]{ %) So"lkm6eGbf dflysf] lr/fg / b'O;{ o s]hLeGbf a9Lsf]
@=%%
cfk\mgf] l;6 ;dod} ;'/lIft /fVg'xf];\ . #= !^÷)^^÷^& ljB'tLs/0f s l ; o f k ' / , STW #,)@,%^&.!% sa'n
l:6k bfp/f rfx]df %) k|ltzt ef8fdf 5'6;lxt ljqmL eO/x]sf] 5 .
;Dks{ M sn:6/ r} n fxL–$ /sdsf]
k|f=] lnnfw/ s];L
b l/e/ cf]e/;Lh k|f=ln= sl;ofk'/ @=%% dfpG6 Pe/]i6 sfi7 pBf]u
zfvf sfof{no 3f]/fxL,bfª ;lxbu]6 cufl8 kmf]g M )*@–%^@%*^ –sfof{no k|d'v t'n;Lk'/–( bf]3/], bfª kmf]g (*%&*@)!&%

You might also like