Dhembje e solidaritet pr kombin e qytetrimit botror

Kryetari i FRD-s, Bamir Topi, me keqardhje t thell pr

ngjarjen tragjike n selin e revists satirike Charlie Hebdo, n
kryeqytetin francez, shprehu dhimbjen e thell pr viktimat dhe
familjet e tyre, solidaritetin e FRD-s pr Francn dhe popullin e
saj, si dhe mbshtetjen n luftn botrore antiterror.

Si i gjith shtypi i lir, kudo n bot, edhe redaksia e gazets

Fryma e Re, ngushllon s pari familjet e t vrarve n kt
masakr t shmtuar dhe ndodhet prkrah kolegve t revists
prestigjioze franceze, n prballimin e ksaj fatkeqsie.

Adresa:
Bulevardi George W. Bush,
Nr.15/1, Tiran
e-mail: gazeta.frymaere@gmail.com
Kryeredaktor: Agim Zeka
Mob: +355 69 21 15 769
Marketing: +355 69 40 55 244

E PRJAVSHME, INFORMATIVE, POLITIKE, EKONOMIKE, SOCIALE, KULTURORE

VITI l Nr. 40 E premte, 9 Janar 2015

DEKRIMINALIZIMI I KUVENDIT

Brtasin m shum mendjet kriminale q e projektuan t till

mblidhet
asambleja
kombtare
e frd-s
Editorial
Fajet e artikuluar n tavolina, n
ekrane televizive dhe foltore partish
politike, nuk duhet t vazhdojn t jen
t pandshkuara.

NJE VIT I RI DHE SFIDAT

E RNDSISHME T TIJ
Drejtsia nuk mund t jet
ndshkuese pr qytetarin dhe
mbrojtse pr qeveritarin, por e
njjt pr t gjith dhe e gatshme
t realizoj misionin e saj si
mbrojtse e vlerave demokratike.
Pr t besuar se nj rrug e re
ka nisur ne duam t dgjojm jo
m pr t akuzuar t drejtsis,
por pr t dnuar nga drejtsia,
qofshin kta edhe t veshur me
pushtet ose t rn nga pushteti.
Edlira ABAZI

fq. 2

Topi: Problem i madh i yni sht

nj opozit reale dhe nj
e Djatht e konsoliduar
Rruga pr ecurin politike dhe organizative
t FRD-s, sht orientuar n prshtatje me
ndarjen e re territoriale...
Aktualitet...

Qeverisjen e ktij vendi

nuk e legjitimon kodi
zgjedhor aktual
Akil SPAHIU

fq. 4

Opinion

E drejta pr pron, sht

nj dhe universale
Alfred FETO

fq. 4

Politik

SFIDA DHE KUNDRSFIDA

Mentar TOPIA

ARI N SHKALL
GLOBALE, PASIGURIA
E REZERVAVE DHE
SHQIPRIA
Shptim BEQIRI

fq. 5

URIM Q DO T DESHA T M
VINTE NGA MINISTRI IM
fq. 8

fq. 12

Pamflet...

O ZOT, GJMN BJE

NDRR
Arben KARAPICI

Emigracion

Abdurahim Ashiku

Gjeopolitik

fq. 13

Sport...

Xherdan Shaqiri,
nj tjetr shqiptar
n Seria A
fq. 15

Fryma e Re

FAQE 2

EDITORIAL

E Premte,

9 Janar 2015

Fajet e artikuluar n tavolina, n ekrane televizive dhe foltore

partish politike, nuk duhet t vazhdojn t jen t pandshkuara.

NJ VIT I RI DHE SFIDAT E

RNDSISHME T TIJ
Edlira Abazi

emi msuar q aktiviteti politik i nj

partie t jet i dukshm dhe
i prekshm vetm n prag
fushatash, ose n fushata
elektorale. Jemi msuar q
politikant, aktivistt dhe
specialistt e politiks t
gjenden pran njerzve vetm
kur zgjedhjet e radhs trokasin n prag. M tej, sherret
mes grupimeve t ndryshe
politike uzurpojn jett tona,
pa munduar dot ende dhe sot
pas 24 vjetsh demokraci,
t prodhojm nj politik
larg sherranjave t dits dhe
prfitimeve individuale ose
t astit.
Fryma e Re Demokratike nuk u krijua pr t br
pjes n kt skem dhe as
pr t qen nj parti m shum
n listn e gjat t subjekteve
politike t regjistruara n
gjykat. Ne erdhm n skenn
politike pr t prodhuar nj
politik ndryshe, nj politik
q udhhiqet nga interesi
pr qytetarin dhe kundrejt
qytetarit, pr t sjell prvojn dhe profesionalizmin
n krijimin e nj fryme t re
politikbrjeje, n at q gjendet do dit e lidhur me hallet
e qytetarit dhe e gatshme pr
interesat dhe mirqenien e
tij, t ulet dinjitoze n tavolina ku konsensusi, shihet si
arm pr t bashkpunuar dhe
bashkpunimi, si mundsi pr
t prodhuar zgjidhje.

Drejtsia nuk mund t jet ndshkuese pr

qytetarin dhe mbrojtse pr qeveritarin, por e njjt
pr t gjith dhe e gatshme t realizoj misionin
e saj si mbrojtse e vlerave demokratike. Pr
t besuar se nj rrug e re ka nisur ne duam t
dgjojm jo m pr t akuzuar t drejtsis, por
pr t dnuar nga drejtsia, qofshin kta edhe t
veshur me pushtet ose t rn nga pushteti.
Mbledhja e djeshme e
Asambles s Fryms s Re
Demokratike, e cila sht e
radhs dhe aspak nj prjashtim pr shkak t hyrjes n nj
vit t ri elektoral, e dshmon
kt.
Pas zgjedhjeve t 23
qershorit, nga t cilat Fryma
e Re Demokratike doli e penalizuar pr shkak t Kodit
Elektoral, tensionit dhe presionit politik, pr shkak t
konsumimit t veprs penale
t manipulimit dhe vjedhjes
s vots, ne nuk e ndrprem
veprimtarin politike. Ashtu
si sht konstatuar dhe sht
br publike, n vitin q lam
pas, Fryma e Re Demokratike
shkeli gjith territorin e vendit, n prpjekje pr t mos
u shkputur nga qytetari dhe
n nj investim pr t krijuar
pr her t par n Shqipri
nj sjellje ndryshe nga ajo q
jemi msuar deri m sot. Kjo
e jona nuk sht sjellje ku
kundrshtari shihet si armik,
mendimi ndryshe si blasfemi dhe sukseset e qeveris
kundrshtohen nprmjet
veprimeve destruktive q
krkojn rrzimin e saj. Sjel-

lja jon politike nuk i takon

as atyre q ngren lapidart
e sukseseve qeveritare pa
par ende frytet e aksioneve
t nisura dhe heshtin sa her
q veprimet e qeveris japin
sinjale n kaprcim t kufijve
q lejon Kushtetuta dhe ligji.
Ndryshe nga kto skema, Fryma e Re Demokratike
ka dshmuar, q n momentet
e krijimit t saj e deri m sot,
se po sjell n politikn shqiptare nj model t ri, nj model
ku kontrata e vetme q bhet
sht me qytetarin, i vetmi
q ka n dor t vulos me
vot fitimtart dhe humbsit
e nj beteje elektorale dhe t
rrotulloj timonin e anijes s
demokracis.
N emr t ksaj kontrate ne jemi t gatshm t
mbshtesim do prpjekje
dhe aksion q i shrben krijimit dhe forcimit t shtetit t
shqiptarve, ngritjes dhe konsolidimit t institucioneve,
lartsimit t dinjitetit ton
kombtar dhe prparimit n
rrugn e mundimshme drejt
Evrops.
Viti q nisim sht srish nj vit sfidash pr don-

jrin prej nesh, por dhe pr

shum antar, mbshtets
dhe simpatizant t Fryms s
Re Demokratike, anemban
Shqipris. Ky sht viti q
do t na prball srish me
sfida elektorale. Zgjedhjet
vendore jan ato q ndikojn
drejtprdrejt jett tona dhe
ksisoj, jan m t prekshme.
N kto kushte, na duhet t
prpiqemi e t punojm me
kujdes nga sot, pr t zgjedhur
mes nj procesi t drejt dhe
t kujdesshm seleksionues
kandidatt e Fryms s Re
Demokratike n kto zgjedhje. Ne duhet t vazhdojm t
mos jemi zhgnjyes me ata q
na votuan dhe me t tjert, sa
i takon kandidatve tan. N
nj konkurrenc vlerash dhe
meritash duhet t ofrojm pr
votuesin shqiptar kandidat
dinjitoz dhe me reputacion
si nj prpjekje pr t ngritur
politikbrjen n nj shkall
t re, t ndryshme nga e
deritanishmja, ku akuzat pr
lidhje me komunizmin, apo
me krimin kan shoqruar
n nj gjuh t prditshme
CV-it e tyre. N mbshtetje
t ksaj filozofie, Fryma e Re

Dhembje e solidaritet
pr kombin e qytetrimit
Shkruante nj mik n median sociale facebook: Sot
ndihem m pak mysliman...
Patm nj ndjesi t uditshme dhe pas pak ia kthyem
se nuk do t ishim dakord me shprehjen e tij t sinqert
dhe t dhimbshme, pr masakrn kriminale t terroristve
islamik n redaksin e revists humoristike javore
Charlie Hebdo.
Kjo, pasi ngjarja tragjike, ku humbn jetn 12 persona, nga t cilt 10 punonjs t fjals s lir, nuk ka t
bj me Islamin e vrtet, i cili n vet prmbajtjen e termit

do t thot PAQE. Madje, jo vetm Komuniteti Islamik

shqiptar, por edhe shum t tjer, islamik t vrtet jo
vetm u distancuan, por edhe e dnuan me ashprsi kt
akt terrorist t papar.
E gjith bota sht piklluar nga kjo ngjarje makabre, por sht edhe solidarizuar me popullin francez. Si
i gjith shtypi i lir, kudo n bot, edhe redaksia e gazets
Fryma e Re, ngushllon s pari familjet e t vrarve n
kt masakr t shmtuar dhe ndodhet prkrah kolegve
t revists prestigjioze franceze, n prballimin e ksaj
fatkeqsie.
Redaksia Fryma e Re

Demokratike sht shprehur

mbshtetse ndaj nismave
parlamentare q synojn t
shkpusin prfundimisht
politikn dhe administratn
shtetrore nga lidhja e saj
me t kaluarn komuniste.
N mbshtetje t ksaj filozofie ne jemi shprehur pa asnj konsekuenc, mbshtets
ndaj vendimmarrjes s fundit
t forcave parlamentare mbi
dekriminializimin e parlamentit dhe politiks.
Prtej ktyre, Fryma
e Re Demokratike, ashtu si
do shqiptar sht n pritje t
rezultateve t prekshme pr
dy nga sfidat m t mdha t
ktij viti. Ne konsiderojm t
tilla reformn n drejtsi dhe
reformn elektorale, t dyja
njsoj t domosdoshme pr
demokracin dhe shtetin e s
drejts.
Reforma n drejtsi sht nj togfjalsh i
shumprdorur jo vetm n
vitet e politikave postkomuniste, por dhe n kt nj vit
e gjysm qeverisjeje. Ajo
sht jo vetm nj nga detyrat
e rndsishme t shtpis q
na kan ln miqt tan evropian, por dhe elsi kryesor
n luftn kundr korrupsionit.
Ne jemi prdit dshmitar
t pingpongut institucional
Presidenc-Kuvend-Qeveri,
sa i takon ksaj reforme dhe
konstatojm se koha pr prfundimin e saj gati ka skaduar.
N kto rrethana, Fryma e
Re Demokratike mbshtet
do nism, angazhim e prpjekje q nxit realizimin dhe
prfundimin e ksaj reforme
si nj nevoj urgjente pr t
shndoshur demokracin.
Sistemi i drejtsis nuk mund
t mbetet peng i kokfortsis dhe armiqsive politike
dhe politika duhet me do
mjet, t gjej shtigjet q do
ta kthejn drejtsin e marr
peng te qytetari. Ashtu si n
shum vende t qytetruara
duhet t kuptohet se drejtsia
nuk mund t jet ndshkuese
pr qytetarin dhe mbrojtse
pr qeveritarin, por e njjt
pr t gjith dhe e gatshme
t realizoj misionin e saj
si gjykuese dhe mbrojtse e
vlerave demokratike. Pr t
besuar se nj rrug e re ka
nisur ne duam t dgjojm
jo m pr t akuzuar t dre-

jtsis, por pr t dnuar nga

drejtsia, qofshin kta edhe t
veshur me pushtet ose t rn
nga pushteti. Ka ardhur koha
q drejtsia t dnoj kdo q
ka guxuar nn emrin e shtetit
dhe nn petkun e pushtetit t
ket abuzuar me parat publike, me pronat, me dinjitetin
dhe vlerat e demokracis.
Fajet e artikuluar n tavolina, n ekrane televizive dhe
foltore partish politike, nuk
duhet t vazhdojn t jen t
pandshkuara.
Po kaq e rndsishme sa
reforma n drejtsi sht dhe
reforma zgjedhore. Ngri
juridik ku sht futur reforma
territoriale dhe deklarimet
e PD se me kt hart
territoriale nuk do t hyj
n zgjedhje, jan padyshim
nj krcnim pr to. Kto
zgjedhje jan po kaq t rrezikuara edhe nga KQZ-ja e
paplotsuar, nga mungesa e
akteve ligjore dhe nnligjore
q duhen t shoqrojn ndryshimet e harts s territorit
dhe nga Kodi Elektoral. Ky i
fundit, ndonse sht pranuar
nga t gjitha forcat politike si i
pamundur pr t prodhuar nj
gar t ndershme dhe rezultate t drejta, gjendet i rrezikuar nga skadimi i afateve
juridike pr ndryshimin e tij.
Pr t fituar kto sfida, Fryma e Re Demokratike, sht e gatshme t jap
mbshtetjen dhe kontributin e
saj. donjri prej nesh duhet
t vlersoj se puna e prditshme dhe bashkimi i forcave
dhe mendjeve sht ajo q
jo vetm do t na jap nj
rezultat inkurajues dhe fitues
n zgjedhje, por dhe do t na
ndihmoj t ecim prpara.
Prandaj le t intensifikojm
punn dhe prpjekjet tona
n shrbim t fitores dhe n
emr t saj ju them: Mos
u lodhni asnjher t jeni
pran qytetarve, mos ndaloni
s dgjuari, s shpjeguari
dhe mbshtetur donjrin
q troket n dern tuaj. Nj
politik progresive dhe evropiane sht e mundur edhe n
Shqipri.
Le t ecim s bashku drejt
nj rruge t till pr ti kontribuar demokracis dhe
Shqipris son.

FAQE 3

Fryma e Re

AKTUALITET

E Premte,

9 Janar 2015

Mblidhet asambleja kombtare e frd-s

DEKRIMINALIZIMI I KUVENDIT
Brtasin m shum mendjet kriminale q e projektuan t till
Topi: Problemi m i madh i yni
sht nj opozit e reale dhe nj
e Djatht e konsoliduar

enjten paradite,
n hotel Tirana
Internacional, u mblodh
Asambleja Kombtare e
FRD-s, e cila u prqendrua
n bilancin e puns s deritanishme t ksaj force politike,
orientimet e detyrat pr vitin
e ri, si dhe analizn e situats
politike n vend.
N fillim t fjals s
tij, kryetari i FRD-s, Bamir
Topi, foli me keqardhje t
thell pr ngjarjen tragjike
n selin e revists satirike
Charlie Hebdo, n kryeqytetin
francez. Ai shprehu dhimbjen e
thell pr viktimat dhe familjet
e tyre, solidaritetin e FRD-s
pr Francn dhe popullin e saj,
si dhe mbshtetjen n luftn
botrore antiterror.
Po ashtu z. Topi foli me
respekt t veant pr nj ndr
figurat e partis q pr shkak t
humbjes s parakohshme nuk
sht m mes nesh. Z. Stavri
Ristani, si miku yn i prbashkt dhe antar e drejtues i
partis, do t kujtohet prher
me dhimbje e respekt, tha z.
Topi duke ftuar t pranishmit
t mbajn nj minut heshtje n
respekt t kujtimit t z. Ristani.
Gjat fjals s tij, kryetari i FRD-s falnderoi me
przemrsi drejtuesit e FRD-s
n qarqe pr prkushtimin dhe
angazhimin e lavdrueshm
n konsolidimin e strukturave
n t gjith Shqiprin. Duke
folur m tej pr preokupimet
e FRD-s n kt vit zgjedhor,
ai vuri n dukje se strukturat e
partis duhet t orientohen drejt
n kt situat aspak pozitive,
t ndrtuar n nj shtrat kronik
t problemeve q ka e ka pasur
politika shqiptare.
Kryetari i partis Fryma
e Re Demokratike, Bamir Topi,
kritikoi opozitn parlamen-

tare shqiptare, duke e cilsuar

sjelljen e saj t oroditur dhe
deklaroi se opozita e theu
bojkotin vetm pr mandatin
politik. Problemi m i madh
i yni sht nj opozit e reale
dhe nj e Djatht e konsoliduar.
Ne flasim pr nj ekonomi
tregu ndrkoh q t gjith e
dim se qeverisja e djatht e
ka mbajtur peng ekonomin
e tregut, prmes qndrimit t
saj ndaj prons, u shpreh ai.
Nga mbledhja e FRDs, ku u diskutua organizimi
i ksaj force politike pr
vitin 2015, Topi nuk kurseu

kritikat edhe pr parlamentin.

Opozita shqiptare ka nj
sjellje t oroditur, vendi ka
nevoj pr nj t Djatht t
konsoliduar, njlloj si sht
dhe shumica e majt n pushtet, tha kryetari i FRD-s.
Duke analizuar situatn
politike n vend, Topi theksoi se shum gjra negative
t qeverisjes s shkuar jan
prezent edhe sot: klientelizmi n biznes dhe media
q shtojn korrupsionin, nj
parlament q akuzohet se ka
ligjvns t inkriminuar, jan
disa nga shtjet shqetsuese
q prmendi kryetari Topi.
N mbledhjen e Asambles Kombtare t partis, z.
Bamir Topi, theksoi se gjat
shtrimit t rrugs pr ecurin
politike dhe organizative t
FRD-s jemi orientuar n
prshtatje me ndarjen e re
territoriale, jo vetm sepse po
i afrohemi zgjedhjeve administrative, por edhe sepse FRD

e cilson kt si nevoj pr
ristrukturimin e partis dhe
zgjedhjeve brenda saj me objektivin nj antar nj vot.
Ai e cilsoi t nevojshme pr
strukturat drejtuese shtimin
e kontakteve me qytetart,
ndrsa theksoi se FRD n
zgjedhjet e kaluara politike,
kishte nevoj t forconte identitetin politik t saj ndaj hyri
e vetme n ato zgjedhje.Tani
situata sht krejt ndryshe
dhe n zgjedhjet vendore t
21 qershorit, do t veprojm
sipas interesave tona partiake, por edhe interesave t
qytetarit.
Zgjedhjet e pritshme
kan nuanc politike, por n
thelb jan zgjedhje administrative, ndaj detyra jon sht
t rrisim ndikimin e FRD-s
n do zon e n t gjith
Shqiprin, duke u br pjes
e nj aksioni t fuqishm
politik. Ne do t hyjm si nj
trup e organizuar n zgjed-

Rruga pr ecurin politike dhe

organizative t FRD-s sht
orientuar n prshtatje me
ndarjen e re territoriale
hje, duke muar e vlersuar
mendimin e shumics, prfundoi fjaln e tij kryetari i
FRD-s.
Sekretari i prgjithshm i FRD-s, Gazmend
Oketa, q foli m pas,
gjat mbledhjes s Asambles
kombtare, u ndal n disa
shtje organizative para
zgjedhjeve brenda partis, t
cilat u paraprijn zgjedhjeve
vendore t 21 qershorit.
Z. Oketa foli me besim
dhe entuziazm pr mundsit
q ka FRD pr t arritur rezultate pozitive n zgjedhjet e 21
qershorit pr drejtuesit vendor. Por, nnvizoi ai, 5 muajt
e mbetur duhen vlersuar si
koha e duhur pr tu prgatitur. N do deg t FRD-s
duhet t shtohen kontaktet
dhe t intensifikohet puna
prgatitore pr zgjedhjet,
larg euforis. Kjo mbledhje,
deklaroi z. Oketa, duhet t

na shrbej pr t rindezur
motort dhe pr t filluar sa
m par punn intensive pr
t prballuar me sukses sfidat
zgjedhore q kemi prpara.
Sekretari organizativ
i FRD-s, Sali Shehu,
u tha antarve t Asambles
se tani sht koha pr t vepruar, sepse sipas tij, FRD ka
tashm struktura t ngritura
dhe seriozitetin e duhur, ndaj
prgjegjsia dhe detyra tani
sht vese e strukturave
drejtuese n qarqe.
Aksioni, vazhdoi z.
Shehu , nisi sot dhe n fund
t marsit duhet t prfundojn
zgjedhjet brenda FRD-s.
Pas ksaj do t prcjellim
mesazhin se FRD sht e
pranishme kudo dhe po ashtu
sht aktore e rndsishme
n zgjedhjet e pritshme pr
pushtetin vendor.
Koresp. Fryma e Re

OPEN DATA ALBANIA:

Borxhi publik rekord, 3600 dollar pr frym
R

ritja e ndjeshme e huas

publike, m 2014 ka br
q borxhi pr frym pr shqiptart,
n vitin q sapo nisi t arrij shifrn
rekord prej 363.750 leksh, afrsisht
3.600 dollar. E thn ndryshe, nj
familje me 4 persona, n vitin 2015
do t mbart 1.455.000 lek (afrisht
15 mij dollar). T dhnat vijn
nga Open Data Albania, e cila ka
analizuar treguesit e borxhit publik
q nga viti 2005. Rritjen m t lart,
borxhi pr frym e ka pasur n vitin
2014, e shkaktuar kryesisht nga rritja
e lart q psoi stoku i borxhit n
kt vit. N Buxhetin e Rishikuar
pr vitin 2014, stoku total i borxhit
shfaqet me 104 miliard lek m
shum se n vitin 2013, apo 11.76%,
duke shnuar rritjen m t lart t
borxhit publik q nga viti 2010,
thekson Open Data Albania.
Open Data Albania, ka marr n
shqyrtim borxhin pr frym n vitet
2010- 2015. Ai llogaritet si raport

i borxhit total t marr dhe ende t

pashlyer nga shteti me popullsin
n nj koh t caktuar. Sikurse
vihet re nga grafiku, pjesa e stokut
t borxhit q mbart do qytetar
shqiptar nga viti n vit ka ardhur
n rritje, pr t arritur kulmin n
vitin 2015. Nga 245.151 lek q
ishte borxhi pr frym n 2010-n,
ai sht shtuar me rreth 118 mij
lek apo 48% m shum n 2015n, pr t vajtur n 363.750 lek.
Gjithsesi, sipas Open Data Albania, viti 2015 shfaqet me ritmin
m t ult rrits t stokut t borxhit
pr periudhn e marr n shqyrtim,
6.47% kundrejt vitit 2014, n dallim nga vite si 2011-a, ku borxhi u
rrit me 8% apo 2013-a me 6.88%.
Megjithat, akumulimi i tij ndr
vite dhe rritja konstante ka br q
pr vitin q sapo ka nisur, shqiptart
t prballojn nj borxh prher e
m t lart. Kshtu, nj familjeje
mesatare me 4 persona q n vitin

2010 i takonin 980. 606 lek nga

borxhi publik i prbashkt, n vitin
2015 do t mbart 1. 455. 000 lek.
Duhet theksuar se n llogaritjen e
borxhit pr frym ndikojn dy parametra, stoku i borxhit dhe popullsia.
Tkurrja e popullsis q nga viti 2010
ka dhn ndikimin e saj n rritjen e
borxhit pr frym, megjithat ritmet
e ulta me t cilat ndryshon popullsia, ka br q faktori mbizotrues q
prcakton ecurin e ktij indikatori,

t jet stoku i borxhit publik. Borxhi

publik ka ardhur n rritje nga viti
n vit, aq sa tre vjet m par u hoq
me ligj edhe tavani i nivelit prej
60 % i tij. Referuar t dhnave nga
Ministria e Financave, kufiri pr
rritjen vjetore t totalit ekzistues t
borxhit t shtetit dhe atij t garantuar
t shtetit, n dobi t palve t treta
prfituese, pr vitin 2015 sht 89.
5 miliard lek.

Fryma e Re

FAQE 4

REFORMA

E Premte,

9 Janar 2015

Reforma e ligjit pr partit politike dhe kodit zgjedhor prsa i prket

kthimit t moralit n politik e shtetbrje sht domosdoshmri e
rrethanave t jets politike dhe ekonomike n Shqipri.

Qeverisjen e ktij vendi nuk e legjitimon kodi zgjedhor aktual

Fabula e pushtetit si nxitje
e brendshme e lobingjeve
klanore n ekonomi e
politik pr dominim t
sferave t veprimtaris
n t gjith shoqrit
e vendeve n zhvillim,
sht n shkall siprore
trheqse dhe m jetgjata
n mentalitetin e ushtrimit
t s pars.

Akil SPAHIU

rganizimet e grupimeve t fardo

lloji n shoqrit si kjo e jona,
q priren t shndrrojn votn
e prfaqsuar t popullit n
autokraci, kan pr qllim
t ndrtojn themele shum
t shndosha q fabula e
msiprme t rezistoj gjat,
t jet shum debatuese pr t
prodhuar kampe t ndara aik,
t jet pjes e buks s prditshme t t papunve, t jet
shum e sofistikuar atje ku
duhet dhe shum ballazi atje
ku ska problem pr shkak
t injorancs dhe shum e
prkrahur ekonomikisht nga
ajo pjes e pandershme q
do t prfitoj frytet e saj, do
t mbajn peng gjithmon
nj reformim etik, s paku t
proceseve zgjedhore.
Duke iu referuar problematiks s zgjedhjeve n
Shqipri q nga lindja e pluralizmit t negociuar dhe pushteteve q solli deri m sot, duhet
t jemi t ndershm t pranojm
se zgjedhje nga ana administrative dhe procedurale nuk ka
pasur, sepse sht br shkak
gjith kohs faktori ndikues i
palve me mjete jo institucionale dhe ndikimi jo aq korrekt
nga faktori ndrkombtar pr
analizat n vazhdim.

Demokracia funksionale n do qeliz shoqrore

prodhon efekte t njjta me
besimin e dhn nga votuesit
n zgjedhje dhe kur kjo mungon
haptazi dhe shprehet n mnyr
brutale nga forcat politike n
arenn publike dhe mediatike,
do t mund t marrim me mend
se far menaxhimi do i bhet
ktij besimi pastaj, kur bhet
instalimi i qeverive pas zgjedhjeve dhe pushteteve t ndara
me kushtetut.
Prekja e Kushtetutes s
Shqipris dhe e Kodit Zgjedhor, sht konsideruar gjith
kohs tabu, kur bhet fjal pr
t rrezikuar sadopak piknisjen
e pandershme q zotron te grupimet politike shqiptare.
Nj reformim i ligjit pr
partit politike dhe kodit zgjedhor, qoft me t gjitha ndrhyrjet e mundshme n Kushtetut,
prsa i prket kthimit t moralit
n politike e shtetbrje, sht

OPINION
P

o dgjoja dje, si do dit n

mngjes, titujt e gazetave,
n emisionin Koha pr tu zgjuar t z.
Bashkim Hoxha. Fiksova nj titull
n gazetn Rilindja Demokratike
t PD-s, n t cilin bhej fjal
se, Gjykata Ndrkombtare e t
drejtave t njeriut n Strasburg,
i ka faturuar Qeveris Rama 8.3
milion pr 10 ish-pronar shqiptar. Nuk e di se pr cilt kategori
njerzish bhen kto shkrime. Duke
u marr me problemin e pronave t
gjyshit tim, kam marr njohurit e
duhura dhe mund t sqaroj: Do t
theksoja q n fillim se Strasburgut
mund ti drejtohesh vetm n dy
raste:
1 - Kur i ke kaluar tgjitha shkallt e gjykatave n vendin tnd dhe nuk
ke fituar t drejtn e pretenduar dhe
2 - Kur ke fituar t drejtn, por vendimi
i gjykats nuk ekzekutohet.
Duke pasur parasysh se nj proces gjyqsor n Shqipri zgjat afrsisht
nj vit, llogarit dalin prtej kohs
s Qeveris Rama, pra fajtore sht

domosdoshmri e rrethanave
q po kalojm dhe e prvojs
s deritanishme t jets politike
dhe ekonomike n Shqipri.
Duhet ndar netto
ndrhyrja n procesin e reformimit t Kodit Zgjedhor, i
cili n dy momente jetson dy
lloj pushtetesh krejtsisht me
karakteristika t ndryshme, si
jan ai vendor dhe qendror.
Ndrhyrja e par duhet
t zhvillohet sa m shpejt n
lidhje me zgjedhjet e qeverisjes
vendore, kurse pr reformn
e zgjedhjeve parlamentare,
t zhvillohet menjher pas
prfundimit t zgjedhjeve t
qeverisjes vendore.
Ndarja e ksaj n dy
pjes, pikspari sht nj ngut
pr vonesn n tranzicionin
e tejzgjatur, por nuk duhet t
shrbej si pretekst pr ta br
keq dhe pr tu shfajsuar m
von, si ka ndodhur dhe koha
mjafton edhe pr konsultime

me grupet e interesit
Mendoj dhe rezervoj t
drejtn q pr kt, reforma
duhet q pikspari, partit politike dhe listat qytetare, q hyjn
n zgjedhje, t prshtatin si
sjellje respektin ndaj shtetit t s
drejts dhe parimeve themelore
t Kushtetuts s Shqipris
dhe jo e fundit pr nga rndsia,
por pr tu mbajtur mend q t
ken vullnet politik dhe t jen
n shrbim t ktij vendi.
Duke pretenduar q si
do reform ligjore, edhe ajo
zgjedhore q e presin me padurim njerzit e thjesht q e
shohin veten aspak t prfaqsuar n modelet e qeverisjeve
t deritanishme, them se sht
me vend t gjendet ekuacioni
i duhur pr votuesit shqiptar,
duke u nisur nga barazia e vots
q pak njerz e prkthejn si
terminologji t drejt pr shkak
t manipulimit t vots gjat
procesit.

Barazia e vots e prfshirja n kt koncept dhe

zgjerimi i s drejts s vots si
dhe realizimi me transparenc,
sht nj nga parimet themelore
t njeriut pr t zgjedhur prfaqsuesin e tij n politik dhe
n qeverisje.
Kjo kolon e procesit
arrihet pikspari me vullnet
politik dhe gjithprfshirje n
konsultimet e mundshme pr
mundsimin e votimit t emigrantve q prbjn mse 1/3 e
popullsis s prgjithshme dhe
shprndarjen e duhur t votave
n prkthimin e mandateve
lokale ose parlamentare.
Votimi elektronik sht
nj nga eksperiencat botrore
q na mundson transparencn,
kredibilitetin dhe shpejtsin e
kryerjes s procesit, q do na
zbardh faqen para njerzve t
thjesht dhe dashamirsve t
ktij vendi pr besueshmrin
dhe pasjen qllim menaxhimin

E drejta pr pron, sht

nj dhe universale

dhe ish-qeveria Berisha. (Nse kt

demokraci t ndrruar n dekada, do
ta kisha par n ndrr para viteve `90,
ajo do t ishte ndrra m e keqe, prandaj
nuk jam as me PS dhe as me PD).
Nj ndr shkaqet e tranzicionit t
gjat n Shqipri dhe me pasoja rrjedhse, sht edhe moskthimi i pronave
pronarve t ligjshm. Kjo do ti jepte
frymmarrje ekonomis nprmjet shit-

blerjeve t prons, kuotimit

n burs e duke lehtsuar
kshtu edhe investimet e
huaja,q do t ishin elsi
i ringritjes s ekonomis.
(ky sht nj prshkrim
i shpejt dhe i prcipt).
N vitin 2004, socialistet
n pushtet, me vendim
parlamenti, nxorn nj
ligj, sipas t cilit shqiptart
mund t hapin dosje pr
pronat e tyre n Agjencin
e Kthimit dhe t Kompensimit t Pronave (AKKP) deri m
31.12.2008. Pas ktij afati, t drejtn
pr hapje dosje n AKKP, pronart
do ta fitonin t drejtn pr t krkuar
pronat e tyre nprmjet gjykatave, pr
rivendosje n afat, duke treguar arsye
t forta nprmjet dokumenteve e argumentuar se prse nuk i kan krkuar
pronat e tyre deri m 31.12.2008.

N vitin 2005, erdhn n pushtet demokratt, t cilt lan n fuqi t njjtin

ligj si vllezrit e tyre socialist.

Ku dallon n kt rast e
Djathta nga e Majta?

Deklarata universale e t drejtave

t njeriut, e shpallur nga Asambleja e
Prgjithshme, n rezolutn e saj 217
A (III) t 10 Dhjetorit 1948, n nenin
17 thot:
1 - do person, qoft ve e ve, apo
kolektivisht, gzon t drejtn e prons.
2 - Askush nuk mund t privohet arbitrarisht nga prona e tij.
Shqipria e ka firmosur kt
deklarat, n t ciln nuk ka afate.
Prse veprohet ktu kshtu ather?
Ky shkrim-opinion personal sht
vetm pr ata q respektojn t drejtn
universale t njeriut dhe nuk u mbajn
ison partive.
Alfred FETO

e drejt t procesit.
Tjetr pik nevralgjike e
procesit n trsi, jan burimet
njerzore q angazhohen, t
cilat duhet t jen me profil t
lart human dhe intelektual, t
paimplikuar n interesa partiake.
Zgjedhja e Presidentit
nga populli, reduktimi i numrit
t parlamentarve n Shqipri,
kufizimi i numrit t mandateve
t kryetarve t partive politike dhe kryeministrave, jan
krkesa legjitime pr autoritet
t denj si vend evropian, duke
u bazuar edhe n statistikat
ndrkombtare pr t tilla kufizime.
Nj fush shum
konkrete ku duhet t ndrhyhet, sht edhe ndryshimi i ligjit
pr financimet e partive politike
dhe pr nj transparenc t plot
dhe prfshirjes s medias n
fushatat zgjedhore.
Kandidimi pr n listat
zgjedhore n partit politike,
t jet nj proces i hapur dhe
transparent dhe n respektim
t kuotave gjinore e barazis
s prfaqsimit, por gjithsesi jo
objekt i listave t mbyllura n
zyrn e kryetarit t partis dhe
aspak prfaqsuese n terrenin
social-ekonomik t vendit.
Ky handikap i prodhuar
nga dy partit e mdha parlamentare dhe e gjith problematika akoma e pazgjidhur
pr nj qasje t drejt n reformn zgjedhore, ka krijuar deri
tani qeverisje jo n shrbim t
qytetarit dhe t gjitha grupeve
t interesit ekonomiko-social
n Shqipri.
Shembujt n erek shekullin e fundit e japin shum t
qart panoramn se si ligjet
zgjedhore dhe modifikimet
ad-hoc te Kushtetuts s Shqipris, kan vonuar integrimin,
prafrimin me shtetet evropiane
dhe zhvillimin afatgjat t vendit, kan zhvilluar n prmasa
t frikshme korrupsionin dhe
ngjallur besimin n pandshkueshmrin e s keqes.
Shfaqjet e deritanishme
mediatike pr ti propaganduar
kto reforma si t vshtira dhe
me plot pengesa, jan nj shembull i qart i vullnetit t keq
politik pr tejzgjatje t vuajtjes
n post-diktaturn shqiptare.
Duke dashur q n vijim
me nj prononcim tjetr t
afrt pr kt fushe, t shkohet
n thellsi t sugjerimeve pr
t dyja pjest e reformave pr
seciln qeverisje dhe duke par
q principet themelore t prmendura m lart pr ndrhyrje
urgjente dhe pr nj prmirsim
ekuo, do t citoja Volterin q
thot: M e mira sht armike
e s mirs!

FAQE 5

Fryma e Re

POLITIK/BOTA
Mentar TOPIAJ

iti i Ri 2015, pritet t

hap nj kapitull t
ri n marrdhniet e Shteteve t
Bashkuara me nj bot, e cila
n vitin q lam u b gjithnj
e m komplekse. Pushtimi i
Krimes nga Rusia ishte tronditja e par pr administratn e
presidentit Obama. Shtpia e
Bardh bri paralajmrime t
vendosura dhe shpalli sanksione t ashpra, por nuk i angazhoi
trupat ushtarake amerikane n
nj konflikt t till, q departamenti amerikan i Shtetit e
konsideron t rndsishm n
parim, por jo aq t rndsishm
nga ana strategjike. Pushtimi i
Krimes bri q marrdhniet
e Uashingtonit me Moskn, t
cilat presidenti Obama u prpoq ti zbut, kur mori detyrn,
sot t jen n nivelin m t ult
t tyre, q nga koha e Lufts
s Ftoht.
N ditt e fundvitit,
Kremlini miratoi nj variant
t ri t doktrins ushtarake
t Rusis, e cila i prcakton
NATO-n dhe Shtetet e Bashkuara t Ameriks sikur ato
t jen krcnime t mdha
kundr siguris s Rusis.
Megjithse varianti i ri i
doktrins me krcnim nuk
prbn ndonj ndryshim nga
thelbi i mparshm sovjetik,
nj Luft t dyt t Ftoht nuk
mund t ket. Qoft edhe pr
faktin e thjesht, se Rusia do
t detyrohej t hiqte edhe ato
q mban veshur n mes. Nuk
duam ta fyejm aspak, por ti
kujtojm se kjo ka ndodhur n
fakt me ish-Bashkimin Sovjetik kur n kulmin e lufts s
ftoht, n vitet 80-t t shekullit
20-t, gara e armatimeve mbrriti deri n kup t qiellit dhe
hyri n histori me termin e ri
lufta e yjeve, ka Kremlini
dhe ekonomia ruse nuk mundi
ta prballoj.
Megjithat, n Kremlin akoma nuk kan msuar
asgj. Klauzolat e reja theksojn si krcnim pr Rusin
zgjerimin dhe fuqizimin e
NATO dhe veprimet e Aleancs Atlantike pr marrjen e
prgjegjsive, q Rusia i konsideron si funksione globale t
realizuara prmes shkeljes s
ligjit ndrkombtar. NATOja nuk prbn krcnim pr
Rusin, ose pr ndonj vend
tjetr. Dhe jo vetm krcnim,
por as rrezik pr krcnim nuk
prbn NATO-ja pr Rusin.
E kundrta po, kjo ka ndodhur. Dhe ka ndodhur mir me
ish-ekosllovakin, n gusht
t vitit 1968. Kishte ndodhur
edhe m par dhe ca m mir
me Hungarin, n tetor t vitit
1956. Tanket ruse i prgjakn
mir nn zinxhir ekt dhe
hungarezt, q doln n protesta kundr pushtimit sovjetik. Kurse hapat e ndrmarra
nga NATO-ja pr t garantuar

E Premte,

Pushtimi i Krimes bri q marrdhniet e Uashingtonit me

Moskn, t cilat presidenti Obama u prpoq ti zbut, kur mori
detyrn, sot t jen n nivelin m t ult t tyre...

SFIDA DHE KUNDRSFIDA

Mendoj se udhheqsit e NATO-s duhet t ngren
nj dolli pr presidentin rus Vladimir Putin, thot Nik
Uitni, ish zyrtar i siguris i Bashkimit Evropian, i cili
tani punon n Kshillin e Marrdhnieve me Jasht t
Aleancs Atlantike. Q t jet e shndetshme, NATOja ka nevoj pr krcnimin rus dhe Putin u tregua i
pamend, q ofroi krcnim me bollk.
sigurin e vendeve antare t
aleancs kan qartsisht natyr
mbrojtse, jan proporcionale
dhe n prputhje me t drejtn ndrkombtare. N fakt,
jan veprimet e Rusis, duke
prfshir ato n Ukrain, t
cilat kan shkelur t drejtn
ndrkombtare, duke minuar
sigurin evropiane.
NATO-ja ripohoi se i
prmbahet qndrimit, i cili synon t vazhdoj dhe t krkoj
marrdhnie konstruktive me
Rusin, por kjo sht dhe do
t jet e mundur vetm me nj
Rusi q respekton t drejtn
dhe parimet ndrkombtare,
duke prfshir t drejtn e
vendeve pr t zgjedhur lirisht
t ardhmen e tyre. Qndrimi
m agresiv ushtarak i Rusis
n Evrop gjat vitit t fundit
e ka nxitur NATO-n t ndrmarr hapa t rinj pr forcimin
e mbrojtjes. Dhe si thon
analistt e shtjeve t siguris
n Bruksel, i ka dhn Organizats s Atlantikut Verior nj
mision t ri.
Ndryshimi n marrdhniet midis NATO-s dhe
Rusis lindi nga protestat n
Ukrain, t cilat uan n largimin e presidentit pro-rus t
ktij vendi, Janukovi. Rusia
drgoi trupa dhe operativ n
rajonin e Krimes, t cilin e
aneksoi me forc. N vazhdim,
Rusia mbshteti separatistt n
dy rajone t Ukrains lindore,
duke shkaktuar nj luft, q
po vazhdon prej disa muajsh. Ndrkoh, luftanije dhe
avion luftarak rus, u jan
afruar s teprmi n zonat
kufitare t vendeve antare t
NATO dhe t vendeve t tjera
perndimore. Sipas mendimit
ekspertve t siguris, kto
veprime kaq t shpejta dhe
kaq agresive nga ana e Mosks
nuk jan par, q nga Lufta e
Ftoht.
Mendoj se udhheqsit
e NATO-s duhet ti ngren
nj dolli presidentit Vladimir
Putin, thot me plot ironi Nik
Uitni, nj ish zyrtar siguris i
Bashkimit Evropian, i cili tani
punon n Kshillin e Marrdhnieve me Jasht. Q t jet
e shndetshme, NATO-ja ka
nevoj pr krcnimin rus dhe
Putin u tregua i pamend, q na e
ofroi me bollk. Megjith humorin plot shndet, zoti Uitni
e mbshtet arsyetimin e vet,
se veprimet e presidentit rus
e kan rigjallruar ndjeshm

9 Janar 2015

NATO-n dhe kan frymzuar

ndrmarrjen e nj sr hapash
t argumentuar pr forcimin e
mbrojtjes dhe t siguris aleate.
Kto masa prfshijn m
shum manovra ushtarake n
Ukrainn Perndimore si dhe
vendosjen e m shum trupave
n Poloni dhe n shtetet balltike. Me kt mnyr reagimi
ndaj krcnimit me bollk, q
po ofron presidenti rus Putin,
Aleanca Atlantike n proces
zgjerimi rikonfirmon, se do t
vazhdoj t mbroj me vendosmri dhe me prgjegjsi
vendet antare t saj dhe ato
q pritet t bhen, si pritet
edhe Ukraina. Doktrins ruse
krcnuese, NATO-ja i ofron
me bollk doktrinn e vet n
shrbim t paqes, t siguris
dhe t mbrojtjes s vendeve
evropiane. Ky sht thelbi dhe
misioni i ri i Organizats s
Atlantikut Verior n Evrop.
N prputhje t plot me kt
mision n shrbim t paqes
dhe t siguris, sht edhe vet
krijimi i nj force t re ushtarake evropiane e Reagimit t
Shpejt.
Presidenti rus Vladimir
Putin ka synuar q ti zhbj
arritjet e NATO-s q nga viti

1990, por veprimet e tij kan

pasur efekt t kundrt. Putin dhe Rusia kan krkuar e
vazhdojn t krkojn pika t
dobta, po rrmojn pr boshllqe n armaturn e NATO-s,
po shikojn n ka arje t
mundshme brenda strukturave
t NATO-s. Ndrsa gjejn
vetm solidaritet aktiv mes
vendeve antare t NATO-s
dhe sht pikrisht ky solidaritet i vendosur me njri-tjetrin,
q i ka t gjitha shanset pr
t parandaluar do veprim t
natyrs agresive nga ana e
Rusis.
Qoft edhe me nj vmendje t pakt, sht shum
i dukshm fakti q Presidenti
rus Vladimir Putin e ka larguar ish-mikeshn e tij m t
mir n Evropn Perndimore,
Kancelaren gjermane Angela
Merkel. Gjat gjith ksaj krize
n marrdhniet me Rusin,
Kancelarja Angela Merkel
sht prpjekur m shum
nga ka br do udhheqs
tjetr perndimor, t gjej nj
zgjidhje diplomatike. Zonja
Merkel po krkonte nj lloj
kompromisi. Dhe deri tani,
Putin nuk ka dhn as edhe nj
shenj qetsimi nga ana e tij.

Ndrkoh, antart e NATO-s

dhe vende t tjera kan vendosur sanksione ndaj Rusis, t
cilat n kombinim me rnien
e mimit t nafts kan shkaktuar nj rnie prej 40 prqind
t vlers s rubls. Ekspertt
parashikojn, se ekonomia ruse
do t rrshqas drejt nj rnie
edhe m t thell n 2015.
Sipas analistve, kto jan
zmbrapsje t mdha strategjike
pr presidentin rus Putin dhe
nse ka pasur shansin t jet
nj shahist i mir, tani gjithka
po shkon keq pr t.
Ndrkoh, presidenti
Barak Obama komentoi, se
problemet e sotme ekonomike
t Rusis, nuk tregojn q
presidenti Vladimir Putin t
ket shnuar ndonj fitore ndaj
tij, ose SHBA-ve, tha Obama.
N nj intervist pr fundvitin,
Obama nuk e pranoi dhe e hodhi posht vlersimin q Putin
sht mjeshtr shahu, q ia
hodhi SHBA-ve dhe aleatve
t tyre perndimor n betejn
territoriale n Ukrain. Putin
aktualisht prballet me dshtimin e monedhs s vendit, nj
kriz madhore financiare dhe
nj tkurrje masive ekonomike.
Problemet dhe m sakt telashtaksiratet financiare t Rusis,
pasojn sanksionet tregtare,
q Shtetet e Bashkuara dhe
Bashkimi Evropian i vendosn
n fillim vitin 2014. Pas aneksimit t pjesve t Ukrains
Lindore, horizonti rus filloi
t mjegullohet nga shkaku i
monedhs s paqndrueshme.

Ngrica fiskale filluan me rnien

e mimit t nafts. Sanksionet
minuan rubln, ngritn mimet
e importit, duke shtyr Rusin
n recension.
Sipas presidentit Putin,
tkurrja ekonomike do t zgjas e shumta dy vjet, por kjo
nuk sht aspak qetsuese pr
rust, t cilt gjejn te kriza
rastin t bjn humor, si sht
dshira q Viti i Ri tu dhuroj
nj president t paprdorur,
t paketuar n kuti, q rust
mund ta kthejn, nse nuk
do ta plqenin at. Vendi hyri
n nj Vit t Ri shum t shtrnguar ekonomikisht. Zrat
kritik dhe ata m optimist,
t cilt krkojn nj president
t paketuar n kuti, thon se
Kremlini dshtoi pr t pasur
nj ekonomi diverse, kurse
agresioni ushtarak n Ukrain
dhe mbajtja e trupave pushtuese
ruse atje, po krcnon ta zhyt
vendin n nj kriz m t thell
ekonomike.
Megjithat, Putin ka
vazhduar t mbaj qndrim
sfidues, pavarsisht nga recesioni i pritshm, i shkaktuar nga
rnia e mimit t karburantit
dhe nj rnie prej 40 prqind
t vlers s rubls. Kjo nuk do
t thot, se presidenti rus Putin
mund t trhiqet. Madje disa
nga ekspertt thon, se kto
probleme mund ta armiqsojn
dhe m shum shahistin.
Sidoqoft, Sekretari amerikan i
Shtetit, Xhon Kerri ka thn, se
pozicioni i Rusis n Ukrainn
Lindore ka filluar t ndryshoj.
Rusia ka filluar t bj lvizje
konstruktive, sipas zotit Kerri
dhe ato mund t elin rrugn
drejt zgjidhjes s konfliktit dhe
uljes s tensionit.

Arvizu - shqiptarve: Mirnjohje pr ngrohtsin, bujarin dhe mikpritjen tuaj

mikpritjen tuaj. Urimet dhe respektin tim
m t madh pr t gjith ju, AAA
Departamenti Amerikan i Shtetit e
emroi Aleksandr Arvizu si ambasador
n Tiran, n korrik t vitit 2010. Diplomati nga Uashingtoni e nisi zyrtarisht
detyrn n fund t muajit dhjetor, kur
paraqiti edhe letrat kredenciale te Presidenti Bamir Topi. Ai u vendos menjher

n qendr t vmendjes. N zgjedhjet e 8

majit, ambasadori amerikan do t mbahet mend pr gjestin e tij kur s bashku
me Ettore Sequi t Komisionit Evropian
prveshn mngt dhe u uln n radhn e
vzhguesve n shkolln Vasil Shanto,
kur po numroheshin votat e Njsis
Bashkiake Nr. 5 pr Bashkin e Tirans.

DONALD LU ZEVENDESON ARVIZU

prfundim t misionit t tij n

Tiran, Ambasadori i Shteteve
t Bashkuara t Ameriks, Aleksandr
Arvizu shpreh mirnjohje pr ngrohtsin,
bujarin dhe mikpritjen e shqiptarve. N
faqen zyrtare t Ambasads Amerikane n
Facebook, ambasadori Arvizu thekson:
T dashur miqt e mi shqiptar, Ka qen
nj nder dhe nj privilegj q t shrbeja
si Ambasadori i Shteteve t Bashkuara t
Ameriks n Shqipri pr katr vitet e fundit. Edhe pse koha ka kaluar sa hap e mbyll
syt, kujtimet e mia t vyera do t zgjasin
prher. Un do t jem gjithnj thellsisht
mirnjohs pr ngrohtsin, bujarin dhe

Ndrkaq n muajin nntor t 2014, Senati Amerikan ka konfirmuar Donald Lu si ambasadorin e ri t Shteteve t Bashkuara
t Ameriks n Shqipri. Ambasadori Lu sht votuar nga Senati,
ndrsa kandidatura e tij ka qen e bllokuar prej korrikut t vitit
2013, pr shkak t politikave t brendshme t SHBA.
I lindur n vitin 1966 n Huntington Beach, Kaliforni,
Donald Lu ka marr gradat Bachelor dhe Master n Marrdhnie
Ndrkombtare n Universitetin Princeton, m 1988 dhe 1991. Lu
ka shrbyer si vullnetar i Korpusit t Paqes n Sierra Leone gjat
viteve 1988-1990, ku ndihmoi pr t rivendosur puse t ujit dhe kontribuoi n edukim
shndetsor atje. Lu nisi karriern diplomatike n vitin 1990, ku ka punuar n konsullatn n Pakistan; si zyrtar konsullor n ambasadn e Tbilisit n Gjeorgji dhe si asistent
i veant i ambasadorit Frank Wisner. Ai ka punuar gjithashtu si zyrtar n ambasadn
e Nju Delhit n Indi. Nga 2003 n 2006, Lu ka punuar n ambasadn e Bishkekut n
Kirgistan dhe pastaj n Baku t Azerbajxhanit. Lu sht i martuar dhe ka dy fmij. Lu
flet KRIO, Urdu, Hindi, rusisht, gjuhn gjeorgjiane dhe at t Azerbajxhanit.

Fryma e Re

FAQE 6

E Premte,

9 Janar 2015

K O S O V A
KOSOVA KA DEPUTETT M T SHTRENJT N EVROP
N

Kosov,nevojiten m shum
se 11 vite q nj kosovar
me rrog mesatare t fitoj
shumn e parave q nj deputet i parlamentit t Kosovs
fiton brenda nj viti.
N fotografit dhe videot q ata ndan n rrjetet sociale, kostumet e tyre t zeza
e t hirta kombinoheshin mir
me ambientin e mbrmjes
derisa ata ngrinin dolli me
gotat e mbushura me ver t
kuqe. Tre burra krruseshin,
me brrylat mbshtetur n
nj tavolin dhe dgjonin
me vmendje mikpritsen q
u ligjronte atyre pr konturet, shprblimet dhe mosprkryerjet e demokracis.
Mikpritsja e tyre ishte Znj.
Tracey Ann Jacobson, Ambasadorja e SHBA-ve n
Kosov, n nj koktej n
Prishtin, organizuar pr nder
t burrave e grave t Kuvendit
t ri t Kosovs.
Kjo mbrmje madhshtore me shrbyesit publik t
shtetit m t varfr n Evrop,
dukej t ishte larg, shum
larg, errsirs shtypse q
mbretronte prjashta, larg
nj nne t katandisur n
pikllim t thell q varroste
djalin e saj t mitur i coptuar deri n vdekje prej qenve
endacak n pik t dits.
Diku tjetr, qindra kilometra
larg, kosovar t pashpres
zvarriteshin ilegalisht npr
kufij evropian, ndrkoh
q t tjer lngonin diku n
ndrtesa pa adres,duke pritur kthimin e tyre n nj vend
prej t cilit kishin provuar t
iknin sa m larg.
Kush jan kta njerz
me buzqeshje mburraveci,
me ver t kuqe dhe kostume t shtrenjta, q fajsojn

qytetart e tyre pr mjerimin

ekonomik q po mbretron,
q po i detyron t rinjt e
t vjetrit t marrin rrugn e
nj krkimi t pashpres pr
jet m t mir. ka sht
puna e ktyre politikanve
q paguhen me rroga marramendse, vetm e vetm
pr ta kthyer vendin n nj
djerrin rinore. Prej nga e
marrin kta njerz autoritetin
dhe legjitimitetin e tyre moral
pr ti nnvleftsuar qytetart
e tyre, sikur ata t ishin nj
band refugjatsh t prbuzur
prej ndonj katrahure t largt
t bots.
N nj bot ideale, kta
individ u zgjodhn pr t
drejtuar institucionin m
t lart n vend, q ka pr
detyr t mbroj interesin
publik, por n realitet, ata e
kan konceptin e oroditur t
shrbyesit publik. T metat
e ktyre njerzve mund t
rrjedhin n vlerat e tyre prtej
politiks, por e vrteta pr ta
si politikan shfaqet n vende
praktike si buxheti i qeveris.
Sado monoton q tingllon
kjo, buxheti zbulon fakte

depresive pr antart e parlamentit t Kosovs, t cilt

mendojn se kan t drejt ti
paguajn vetes rrog vjetore
me nj vler q nj kosovari
me rrog mesatare i duhen 11
vjet pr ta fituar.
Buxheti i vitit 2015
pr rrogat e 121 deputetve
t Kosovs, sht 4.76 milion euro, ose rreth 35.548
euro n vit (43.473 USD)
pr nj deputet. Jo do deputet e merr rrogn e njjt,
pasi q kjo sht mesatarja e marr prejbuxhetitt
shprndar pr t gjitha rrogat dhe shpenzimet ditore.
Megjithat, Prodhimi Bruto
i Vendit (PBV)pr do banor
n Kosov, sht rreth 3,877
USD, sipas t dhnave t
World Bank.
Kjo do t thot se t
ardhurat mesatare t nj rroge
n parlamentin e Kosovs,
jan mbi 11 her m t larta
se t ardhurat mesatare t
nj qytetari. N asnj vend
tjetr evropian nuk paguhen
deputett 11 her m shum
se qytetart, t cilve ata u
shrbejn.

Mustafa: Nuk jemi qeveria m e

madhe n Evrop e as n Ballkan
K

ryeministri i Kosovs, Isa Mustafa, i ka cilsuar loj me numra

shprehjet e disa deputetve dhe analistve se
Qeveria e Kosovs sht m e madhe se ajo
e Kins. Prmes nj postimi n Facebook, ai
ka thn se Qeveria e Kosovs nuk sht m
e madhja as n Evrop as n rajon.
Ja far shkruan m tej kryeministri i
Kosovs Mustafa n Facebook: Loj me numra.
Disa nga deputett tan, analist t pavarur dhe
specialist t vjeljes s pagave nga organizatat
e jashtme, po e krahasojn Qeverin e Republiks s Kosovs duke thn sht m e madhe

se ajo e Kins. N fakt Republika e Kins ka 20

ministri dhe sipas evidencave t fundit, ka afr
1.4 miliard banor. Nse kto pjestohen me 20
ministri, i bie do ministri n 70 milion banor.
India ka rreth 1.3 miliard banor dhe 51 ministri,
prkatsisht 25 milion banor pr nj ministri.
Sipas rastit kinez dhe analistve tan, Kosova
do t duhej t kishte 0.028 ministri, kurse sipas
rastit Indian duhet te kishte 0.08 ministri. Sipas
ksaj logjike njerzit trupmdhenj do t kishin dy
duar e dy kmb, kurse ata m t vegjl m pak
gjymtyr ose pa gjymtyr! Por e vrteta sht
se nuk jemi qeveria m e madhe as n Evrop

N kt kontekst, Kosova ka deputett m t paguar

n Evrop. Rivali m i afrt
i Kosovs sht Bosnja, q i
paguan deputett e tyrerreth
gjasht herm shum se t
ardhurat mesatare. Prtej Evrops, t dhnat mund t mos
jen n dispozicionin ton
q ta krahasojm Kosovn
me do shtet n bot, por
kygrafik ktui prpiluar prej
The Economist, e vendos
Kosovn n mesin e vendeve
me politikant m t paguar.
Prndryshe, t marrsh
nj rrog vjetore prej 43.473
USD n Kosov, sht e
krahasueshme me t ardhurat mesatare t qytetarve t
Gjermanis. Sipast dhnave
t Fondit Monetar Ndrkombtar (FMN) pr 2014, PBB
vjetore pr do banor n Gjermani sht 40.785 USD. Fatkeqsisht, kjo do t thot
se nj deputet i parlamentit
t Kosovs merr rrog m
t madhe se sa t ardhurat
mesatare t nj qytetari, q
sht banor i ekonomis m
t madhe dhe m t pasur n
Evrop. Ironia bhet edhe
m e trash, pasi q rroga
aktuale shprehet n figura
nominale, q do t thot se
rroga vjetore prej 43.473 SD
n Kosov ka m shum se dy
her fuqi blerse se n fardo
vendi tjetr t pasur. Kjo pr
shkak se mimet dhe kostoja e
jetess n Kosov sht relativisht m e ult.
Mund t merren kta
numra dhe t bhen krahasime t ndryshme komike,
por kjo nuk duhet t jet qesharake. T gjith parlamentet
e Evrops kan fuqin t
vendosin pagn e antarve t
tyre, por t gjith prmbahen
dhe nuk e paguajn veten me
rroga kaq marramendse.
Rasti i Kosovs nuk sht
vetm e lig simbolike, por

kjo ka pasoja edhe praktike.

Pr shembull, ta zm se rrogat e deputetve do t uleshin
deri n dy her mbi mesatare
(7.754 USD), ose rreth 650
USD n muaj, Kosova do t
kursente rreth 4milion USD
nga buxheti aktual.
T kursehen4 milion
USD, mund t mos duket
shum pun e madhe, mirpopr Kosovn kjo do t
ishte sukses. Kto para do t
mund t prdoreshin n vendet q mund t ken ndikimin
m t madh, si pr shembull
pr programe pr t trajnuar
t rinjt dhe pr ti ndihmuar
ata pr t gjetur pun n vend,
sesa t prpiqen pr ti ikur
mjerimit. Ose, me ato para
mund t sigurohen bursa
pr trajnim t mjekve, inxhinierve, shkenctarve,
pr t cilt vendi ka shum
nevoj. Apo thjesht vendi
edhe mund ti marr kto
para e ti paguaj kuadrot e
kualifikuara pr t mos ikur

nga Kosova. Mesatarisht

dhe varsisht prej programit,
kjo shum e parave do t paguante arsimimin dhe trajnimin e qindra njerzve do vit.
E tr kjo sht pr t
thn se institucioni m i lart
i vendit sht me gjas ai q
shpenzon m s koti dhe ai
q po i dmton njerzit q
ka pr detyr ti ndihmoj.
Kosova ndoshta as nuk ka
nevoj pr parlament me
orar t plot. Vendi mund t
funksionoj thjesht me politikan q punojn me gjysm
orari. Ndr t tjera, kjo do
t eliminonte strpagimin e
politikanve dhe do t zbehte
forcn e zyrs publike dhe do
t zvoglonte nxitjet e korrupsionit. Nse kjo sht shum
pr tu krkuar (nuk duhet t
jet), ather nj ulje e pagave
t deputetve duhet t jet
prioritet i menjhershm, para
se vendi t shndrrohet n nj
parajskorrupsioni t papar
askund tjetr n Evrop.

Plani serb pr
Kosovn, ndrmjet
Tirolit Jugor dhe
Republiks Srpska
Deri n fund t ksaj jave, presidenti i Serbis, Tomislav Nikoliq
dhe kryeministrit serb, Aleksandar Vuiq, do t nisin konsultimet
zyrtare pr zgjidhjen e statusit
prfundimtar t Kosovs.
Plani pr zgjidhjen e statusit s Kosovs, sipas
informatave, duhet t jet i gatshm para se t arrihet nj
marrveshje prfundimtare n Bruksel pr normalizimin
e marrdhnieve mes Prishtins dhe Beogradit zyrtar,
shkruan Veernje Novosti.
Sipas njoftimeve t mparshme, dokumenti i ri mes
Beogradit dhe Prishtins do t duhet t nnshkruhet kur
t prmbushen detyrimet sipas marrveshjes s par mbi
parimet e normalizimit t marrdhnieve, duke prfshir
formimin e Asociacionit t komunave serbe, ndrsa takimet
e reja mes dy qeverive priten t fillojn n muajin shkurt.
Ndrkaq, kshilltarja e presidentit t Serbis, Stanislava Pak, tha se propozimi i Nikoliqit do t jet specifik,
prkatsisht i cili tashm sht aplikuar n bot.
Mund t them, pr shembull, do t shfrytzojm
elementet e modelit t Tirolit Jugor, apo Republiks Serbe
t Bosnj-Hercegovins, tha ajo.

FAQE 7

Fryma e Re

E Premte,

9 Janar 2015

KU J T E S E

ndrra e muzgut t prhirt

Vilhelme Vrana Haxhiraj

sha fmij ather. Jo

rrall nga t rriturit
dgjoja shprehje, t cilave
sua dija kuptimin...
Gjithsesi, ndonj prej
tyre ende e sjell ndrmend
edhe sot. As vet se di pse
koht e fundit mendja m
onte n at mosh t pakthyeshme, n at mosh pafajsie
engjllore, kur prher m
udiste thnia e lasht: Kur
st ngroh dielli i mngjesit,
mos prit t t ngroh ai i
mbasdites!. Ishte nj thnie,
q pr pesdhjet vjet mrgimi n vend t huaj, m
bri t ndrroja me syhapur.
Doja ta vrtetoja njrn prej
fabulave t jets.
Vendlindja m dilte
parasysh e gjall, ashtu si
e lash... Ikm pa kthyer
kokn pas. Ishte nj arratisje
e dhembshme dhe tejet tronditse. Nuk sht e leht t t
detyrojn t braktissh tokn
e t parve t tu, t ndahesh
nga njerzit e nj gjaku, me
t cilt flet nj gjuh dhe ke
nj tradit. Mbi t gjitha n
at truall ishin rrnjt tona...
Degt ishin prindrit tan,
ndrsa ne, lastart q hijeshonim mbitokn...
Shpesh n fmijri thosha: Kur t rritem, do t ndrtoj nj ur q t lidh qytetin
tim t gurt me detin. Ndrsa
m von hamendsoja: sht
m bukur t ndrtohen shkall
rrethore q t zbresin but n
det... ndrroja duke zbritur
mes kodrave me ullinj dhe
portokalle..., vetm ndrroja. Dshira pr ta shijuar
Parajsne qytetit tim, m t
bukurit n bot, u shua. Ishin
vetm iluzione t humbura
prej adoleshenti, sepse pr t
br dika t mir dhe t bukur, nuk vlen vetm dshira...
Jan shum faktor pr t
realizuar ndrra dhe projekte
madhore. Askush q se ka
prjetuar, nuk e hamendson
dot. Kush imagjinon dot vall
se jeta jon ishte nj ferr?
Nuk guxonim t dilnim as
n rrug. Madje edhe sot m
gumzhijn n vesh fjalt e
ashpra dhe fyese t Atyre
q gjyshi, babai e t tjert i
kishin mbathur dhe ushqyer

si fmijt e tyre: Do tju

vrasim t gjithve, kulak
qeni! Do tju marrim gjithka:
pasurin, shtpin, tokn
edhe jetn. Nse do t ngelet
dikush nga ju, do kalbet npr
qeli dhe kneta. Kt meritoni
si shpagim. Ju jeni armiq
t popullit! Yt bir do t punoj hamall dhe n llagme
t ujrave t zeza. Nuk ka m
zotrinj... jo. Ne jemi zot t
vendit. Mos vall kjo ishte
nj prgjigje mirnjohjeje.
Ishte nj luft mes jets dhe
vdekjes, ku ne zgjodhm udhkryqin e panjohur. Bashk
me t u shua edhe ndrra ime.
Nism rrugn e gjat dhe t
mundimshme t mrgimit.
Isha i vogl, por skenat m
dalin parasysh t gjalla, si
n ekran.
Dimr... Mes nj tufani
t trbuar, pa vn re se ku
shkelnim e ku shkonim, zgjodhm t panjohurn q na
premtonte hiin... Vraponim
si t verbr, ndjekur nga nj
z i ashpr dhe i huaj: Largohuni, largohuni! Ne na ndajn
dy bot. Ju i prkisni nj bote
tjetr, bots s mjerimit...
Ndaj ikm, morm arratin
si t ndjekur nga amoku. U
larguam t tmerruar nga syt
kmbt. Arratisja prej do
gjje t bukur dhe t dashur
q i prkiste vendlindjes, na
dukej si shptim prej ankthit
q torturon njeriun para litarit.
Ather isha n prag
t adoleshencs dhe sillja
ndrmend vendlindjen time.
Kisha mall pr gjithka;
pr sokakt, pr blegrimat
mbrmjeve kur hynin kopet
n vath. M digjte malli pr
krojet, gurgullimat n lugje
e monopate. M u tha gjuha
pr nj fjal shqipe. Oh, sa
m mungonte gjuha e mms.
Malli tret gurin, than drurin,
ndrsa njeriu sht i fort...
Eh njeriu... Shpresa e mban
gjall t mjerin. I jep forc
pr t par prpara. Hap pas
hapi ne u prshtatm n vend
t huaj. Un, dikur nj lastar
i hajthm. Tashm m rrethonte mosekzistenca, boshllku q ndien i huaji n vend
t huaj. Kujt i duhej jeta ime
me emrin Kotsi?! Mua m
mungonte gjithka: ngjyrat e
jets q prher kan zilepsur
piktort, aromat dehse t
vendit tim, zrat magjepss
t natyrs s pakrahasuar, t
cilat ishin simfonit e pashkruara n asnj pentagram.
Gjith kto, q m mungonin,
i prkisnin vendit tim, parajss s lakmuar n shekuj nga
t huajt. Kush e vizitoi vendin

tim dhe nuk u dashurua pas

tij? Ndaj jetoja me ndrrat
rinore. N nett vetmitare
imagjinoja zbritjen e shkallve t gurta q duhej t ishin
ndrtuargjat mungess
sime t gjat. Nganjher prfytyroja se duke kaluar mbi
urn q tani duhej t lidhte
kalan maj shkmbit, me
bregun blu, mrekullohesha
me imagjinatn time. Duke
shijuar q nga sipr at bukuri
joshse q ngrthen pas vetes,
do shikues kur e sheh, qoft
edhe vetm njher, mendoja
se kush nuk e adhuron vall
vendin ku prehen Perndit?!
Kur zgjohesha, ndodhesha
para nj humbtire boshe, e
cila st fal asgj.
Eh, zhgnjim, zhgnjim, sa i pamshirshm je!
Ishte nj pritje e gjat e
strmunduar. Gjithsesi, prisja
prher, pa u lodhur dhe pa
e humbur t vetmen gj q
sma mohoi kush, shpresn...
T gjith si un, ti... dhe ai,
e dim se muzgut t prhirt
i vjen fundi dhe qielli hapet. Shikimi dhe mendja u
kthjelluan, kur trokiti ora e
s vrtets. Nj mngjes t
bukur, nj rreze drite, e cila
vinte nga larg si nj lajmtare,
m eli syt. Toka e huaj m
digjte nn kmb dhe un
vrapoja drejt toks s shenjt
t mohuar. Nuk mbylla m sy.
Balta q m lindi, po m thrriste. Duhet t shkoja dhe t
gjeja rrnjt atje n atdhe, aty
ku i kisha ln. Me ndrrn
ndr sy dhe shpresn tek e
nesrmja q po m trokiste, u
nisa pr atje ku kishte lindur
dielli im, dielli i toks sime t
amshuar...
Mes agut t mjegullt
t dits s re, mes ngjyrs
blu przier me t purpurtn
e nj dite t bukur dhe asaj
t argjendt, dallova trajtat e
relievit t vendit tim t dashur.
Madhshtore, si nj prmen-

dore Perndie, nn rrezatimin

vezullues t mngjesit, m
doli parasysh qyteti im, kodrat, fshatrat si qndisma
pajash nusrie dhe kalaja. Tej
n horizont syri m kapi qiell,
det dhe tok mes mjegulls,
ku vetm nj sy piktori dallon tri trajta t ngjyrs blu t
vendit tim. I ngazllyer, me
duart drejt qiellit, belbzova:
Perndi, skulptort e qiellit ke zgjedhur pr t latuar
trupin e mms s shenjt?
Mos vall piktorja Natyr
e ngeshme, me penel e stolisi,
pr ti dhn ngjyrat e ylberit
toks mm? Kompozitort
e Parajss, me tingujt e tyre
magjepss, kompozuan melodit hyjnore pr ta br sa m
joshs vendin tim prrallor.
Kurse syri i bots, Dielli, e
prkdheli me admirim duke
i dhuruar aromat q dehin.
Ndaj sht i pakrahasueshm
vendi im. Mendimet ndiqnin
njri-tjetrin. Ishte malli q
m kishte zhuritur, ndaj
sngopesha duke e shijuar.
M dukej sikur e shihja pr
her t par.
Zot, prse e ke bekuar?
Prse i fale kaq nure? Mos
vall sht e adhuruara jote?
Po mua, mua t mjerit, prse
ma mohove pr gjysm shekulli?!
Mes drithrimash po
zbrisja n tokn e t parve t
mi. Prej emocioneve t forta
isha br akull. Trup e shpirt
i rrqethur prej ankthit. Nj
ngr m kishte zn fytin.
Doja t qaja por sderdhja dot
asnj pik loti. Asnj fjal. Sa
vura kmbn n tokn mm,
avujt e saj t ngroht, malli
i zhuritur mi shkrin akujt
e zemrs. U ula n gjunj, e
prqafova at tok t vuajtur,
t ndar dhe t coptuar. E
putha dhe lott si breshr m
binin n kraharor. Sm priste
njeri. T afrmit q kishim
ln pas, nuk di se si do t...

Megjithat sa mblodha veten,

kmbt m uan drejt detit.
Nuk di pse n prfytyrime
shihja urn dhe shkallt e
ndrruara, por para meje
qndronin bunker, vetm
bunker...
Ne nuk na njihte kush.
Si mund t na kishin ndr
mend?! Na kishin mbyllur si
n nj kopsht zoologjik pr
t provuar dhe pr ti treguar
bots, se sa do ti rezistonim
izolimit barabar?!
Kapa kokn me duar dhe
i ngashryer mora n kmb
t prpjetn. Nj dhembje e
madhe m prshkoi trupin.
Kisha mall dhe nj keqardhje
t patreguar. Ve ullinjve q i
kishin plagosur dhe masakruar pamshir, mungonin
drurt frutor. Natyra prreth ishte e zhuritur, sikur e
kishte przhitur vettima. Q
posht, nn mure i hodha nj
sy kshtjells. Nj ngashrim
m doli prej shpirtit.
Erdha, po gjeta?
Nj kshtjell t rrnuar, t harruar nga koha. Nj
kalldrm t sakatosur. Nj
ezm q derdhte lot dhembjeje. T lodhur rrshqisnin me
prtes. Pritja e gjat i kishte
ngurtsuar dhe dukeshin si t
harruara. Rreth e rrotull syri
shikonte kopshte t thara.
Npr sokak ndeshje njerz
t rrgjuar, t trembur, si ndr
ethe prej dimrit t gjat q
kishin ln pas. Largoheshin
me shikim t zgurdulluar,
duke m par vjedhurazi me
bisht t syrit.
Tashm isha fare pran
shtpis sime, s cils ia
kishin ndryshuar daljen n
rrugn e madhe q prshkonte
qytezn mes pr mes. Ndaj
tani, n t majt t rrugs
kryesore, duhet t bja rreth
tridhjet metra. Isha ngurosur
dhe nuk di sa koh ngela i
gozhduar n anrrug. M
dukej sikur kmbt nuk mi

linte nj forc magnetike q

gjendej nn tok. Gjithsesi, u
ngjita me mundim. Nuk di sa
koh e bra; dhjet, njzet,
tridhjet minuta apo nj or...
Vetm dija q isha i djersitur
kok e kmb. Isha n ankth.
Gjendesha para shtpis sime
dhe smundja t hyja. E ndieja
se tashm ishte nj shtpi
e huaj. Nj ngr m kapi
kmbt. Brenda qenies sime
ndieja rnkimet e shpirtit tim
t plagosur. Para meje nj
port e mbyllur. Qndroja
para ports s fmijris, me
t ciln m lidhnin shum
kujtime dhe nguroja ta prekja.
Trokita me dorn q m
dridhej... Nuk di pse mu duk
nj pritje e gjat q m mori
frymn. Disa zra t huaj pas
asaj porte t huaj, m uan n
vitet e pakthyeshme t fmijris. Nj fytyr e huaj ma
hapi. Krcllima ankuese e
menteshave, m lndoi plagn
e shpirtit. As dgjoja dhe as
shikoja gj. Isha zhytur n
kujtimet e fmijris. U ula
te pragu dhe nisa t rnkoj i
prmallur.
Kush jeni? K
krkoni? - nj z i huaj m
bri t dridhem.
- Kam pasur nj mik
ktu... - belbzova emrin e
babait.
- Ne nuk i njohim.
Vetm kemi dgjuar q ata
u arratisn menjher pas
lirimit. Tani kjo shtpi na
prket ne...
- Mund t hyj pak? Ju
lutem!
- Patjetr...
Hyra brenda dhe shtanga. Vetm muri i jashtm dhe
porta ishin ato t dikurshmet.
Ndrsa gjithka ishte shndrruar n grmadh... Ndoshta
nj dit do ta ringre. Nuk
besoj se do t pres sa kam
pritur... Ather do t realizoj
ndrrn time. Nuk do t ndrtoj nj ur, as shkall q t
lidhem me detin, por nj teleferik. Dua q turistt e huaj
dhe ata vendas t vizitojn
Perln e vendit tim, ku lindja
dhe perndimi i diellit jan
m magjiket. Pozicioni mbizotrues i kalas mbi qytet,
zonn prreth dhe mbi det, m
rikthyen n botn e ndrrave.
Parajsn e kemi pran, por
nuk dim ta vlersojm.
Qndroja n kmbt e
kalas s lasht, bashk me
ndrrn n muzgun e prhirt
dhe sodisja at bukuri t rrall
q dhuron perndimin e rrall
dhe t pakrahasueshm t
vendit tim.

FAQE 8

EMIGRACION

Fryma e Re

E Premte,

9 Janar 2015

a
r
s
i
m
URIM Q DO T DESHA T M

MESUESI NGA
KOSOVA

VINTE NGA MINISTRI IM

Abdurahim ASHIKU

adresn time elektronike ka vite q

nga shtetar t lart t republiks m t re n bot, asaj
t Kosovs, m vijn urime
n dit t shnuara t kombit e t shoqris shqiptare.
Disa dit m par m erdhi
nj letr-respekt ndarjeje nga
ish-ministri i Diaspors, Ibrahim Makolli. Ndrsa m 31
dhjetor 2014, urimi m erdhi
nga ministri i ri i Ministris
s Diaspors t Republiks s
Kosovs, zoti Valon Murati.
N urimin, n adres t t
gjith mrgimtarve kudo
ku punojn e jetojn n bot
shkruhet:

T dashur bashkatdhetar,
Edhe nj vit i ri do t filloj s
bashku me shpresat, aspiratat dhe
dshirn e do njeriu pr lumturi,
suksese dhe mirsi.
N vitin q vjen, shpresojm edhe
pr nj t ardhme m t mir, pr t
gjith ne, n Kosov dhe diaspor, nj
t ardhme t ndritur pr kombin ton.
Para s gjithash, dua tju uroj
shndet juve dhe familjeve tuaja!
Njkohsisht, dua t shpreh
prkushtimin tim personal dhe t Ministris s Diaspors, t ciln e drejtoj,
se n vitin q po hyjm do t punojm
pr realizimin e objektivave strategjike
t ministris, q lidhen drejtprdrejt me

konsolidimin e lidhjeve t vendit ton

me diasporn dhe fuqizimin e ktyre
lidhjeve, ruajtjen e identitetit kombtar, integrimin e tyre n shtetet ku
jetojn, si dhe hapjen e rrugs pr diasporn q t jet pjes e rndsishme
e zhvillimit socio-ekonomik, arsimor e
kulturor t vendit dhe kombit.
Do t punojm q atdheun ta keni
m afr, q ai tu gjendet m pran
kur t keni nevoj pr t, q t jet m
i dashur kurdo q vini, por edhe do t
angazhohemi q ti krijojm mundsit
t jemi nj ur lidhse mes jush dhe
atdheut.
Urime Viti i Ri 2015!
Valon Murati 31.12.2014

Nj urim q do t desha t m
vij (t na vij) nga ministri im (i
yni), cilido ministr, q sa her vjen
n Greqi, na prgjrohet se s shpejti
do t ket marrveshje pr patentat,
pr toponimet, pr shkollimin shqip t
fmijve, pr njohjen e vulave, pr...
Nj urim q do t desha ta dgjoj e

ta shikoj n ekranin e vogl t televizioneve t shumta kombtare nga

Presidenti im, nga Kryeministri im,
nga kryetari i Kuvendit t shtetit tim...
Shpresoj ta prjetoj, megjithse, si
tregojn batht...
Abdurahim Ashiku
Athin, 31 dhjetor 2014

T mbetesh me kokn prapa, t mos shohsh prpara, t zgjosh djajt

e s kaluars pr t ndrtuar t ardhmen, nuk sht gj tjetr vese t
thejsh qafn.

THEQAFJA DHE
NGREQAFJA...

Dik DACI

agip Kiku sht nj intelektual, msues i denj e i

prkushtuar ndaj nxnsve t tij si forca m e madhe
e s ardhmes. Q ne t bhemi komb i madh dhe i qytetruar si
t gjith kombet e tjera t Evrops, lypet s pari t shkruajm e
msojm gjuhn e kulturn shqiptare. Dhe si duket, msuesi yn
i sht prmbajtur do germe pr ta uar deri n fund misionin e
tij. Msues mund t jen shum, por ata q n gjak e pasion kan
msimdhnien jan t rrall. Duke qen artdashs e nj puntor i
shkrimit, Ragip Kiku sjell pr lexuesit e vegjl nj abetare pune
q ka vlera t larta shkencore dhe edukative.
S pari, ka meritn e madhe q kjo abetare pune, prve
nxnsve kosovar dhe atyre shqiptar, sht e destinuar dhe
pr diaspor.
S dyti, kjo abetare ka nj ndrthurje t niveleve t ndryshme t inteligjencave, ka i nxit dhe u prshtatet m s miri
voglushve parashkollor.
S treti dhe sht m e rndsishmja, duke marr parasysh
pamundsin fizike a inteligjente t disa fmijve, q t mos
ndihen t privuar nga e drejta pr dije e shkollim, si dhe duke
shprehur nivel t lart demokratik pr t respektuar t drejtat e
fmijve me aftsi ta kufizuara. Kjo abetare pune i vjen n ndihm
do niveli duke harmonizuar n mnyr t prkryer prvojn e
gjat si msues n vendet skandinave.
Ajo q t bie n sy teksa merr n duar kt abetare pune,
sht shqipja e bukurshkruar me traditn m t vyer t lashtsis s saj. Prshembull, Fmij me nevoja t veanta - larg t
shkruarit e t folurit kartezian, fmij me aftsi t kufizuara.
Spikat nj origjinalitet tradicional i t shkruarit e t zgjedhurit e fjalve shqip si ibriku, babadimri, hambari, kacia-lopata,
kulla-vila, cuca-ika, sai etj. T gjitha kto e shum t tjera
bjn dallimin n shqipen e bukur larg huazimeve, barbarizmave
dhe sllavizmave. Pr tu vn re jan dhe radht q autori u l
shkronjave t tjera paraardhsve n fjalformim, duke nxitur
kujtesn afatshkurtr n at afatgjat.
Nuk kemi prdorim t emrave t huaj n vend t atyre
shqiptar, si sht vn re koht e fundit n tekstet simotra.
Tani nj msues n diaspor, sidomos n ort me grupmosha
t ndryshme, do ta ket shum m t leht me fillestart, sepse
vet metodologjia e puns e bn nxnsin shum m t pavarur
se n tekstet e tjera t sistemit t shkuar. Gjithashtu, modeli i
shkronjs font, sht tejet i veant, pasi nuk ka nj model t
till t ngjashm.

Shndosh populli shqiptar, se partit shkojn e vijn...

kaluara sht e
jona. At mund ta
shkruajm, mund ta kujtojm,
por nuk mund ta ndryshojm.
Populli, me urtsin e vet, e ka
gjetur fjaln e prshtatshme
q flet m shum se njmij
fjalime s bashku: Shiu q
ikn nuk ka nevoj pr ombrell. Nj njeri i urt nga
malet e Gollobords, Gani
Tuepi, talenti i jashtzakonshm popullor n piketimin
dhe ndrtimin e kanaleve
ujitse, sht i ngurtsuar n
sa e sa vepra nga vendlindja
e tij e deri n Sarand. Njeriu
q jetoi mse nj shekull,
nj dit, tek dgjonte n nj
kafene t Burrelit dy njerzit
m t pushtetshm lokal t
kohs q haheshin me njeri

tjetrin pr nj problem q
nuk kishin arritur ta zgjidhnin si duhet u thot: Mos e
smurni veten me at q nuk
bt dje. Shihni se far do t
bni nesr. E djeshmja sht
theqafje, e nesrmja sht
ngreqafje.
N platin Kifissia
njoha nj crrikas, nj burr
q i kishte kaluar me koh t
dyzetat, trup ngjeshur, me nj
fytyr vrar lije.Burri ishte
n shesh n rolin e lypsit
pr pun, kishte shtrir duart
pr t kaluar mbi kallot e tij
ndonj pun t rastit. At dit
platia ishte e mbushur si asnj
dit tjetr me lyps pune.
Crrikasi ngrinte e hidhte
gur mbi t kaluarn, mbi
Enverin e komunizmin e tij,

duke mos i kursyer sharjet,

as pr nnn dhe motrat e
tij. Halli i vetm i tij ishte e
kaluara ...
E lash n mngjes duke
shar, e gjeta n mesdit duke
shar... Platia ishte boshatisur
nga lypsit e puns. T
shumtt kishin gjetur pun...
Po at dit, duke udhtuar me tren, vshtrimin dhe
vmendjen ma lidhi nyje nj
burr. Flokthinjur, me nj
fytyr babaxhani, me sy t
fshehur pas dy rrathve t
mdhenj syzash t zeza, t
jepte prshtypjen e nj njeriu
t pjekur. Thash se pamja t
jepte prshtypjen e nj njeriu
t pjekur. Fjalt e nxjerra
nga goja e tij n bisedn q
bnte n stolin karshi, m

dhan prshtypjen e nj njeriu

t djegur. Nuk e kam fjaln
te bindja n fitoren e partis
s zemrs s tij. sht e drejta e tij t bj parashikime
fitoresh apo humbjesh si
bhen n ndeshjet e futbollit.
Ajo q m bri prshtypje nga sloganet e tij
ishte ajo q uronte dhe priste.
Nga ndryshimet q pres, i
thoshte shokut, s pari sht
q t dnohen t gjith ata q
e kan ln popullin mbrapa,
me n krye Berishn dhe zonjn e tij.... Ky njeri, n trenin
e nj qyteti, ku fjala Demokraci ka lindur tremij
vjet t shkuara dhe ka marr
dhen, nga nj qytet evropian,
bn thirrje pr revansh, pr
kthim prapa dhe linim jo

vetm t kundrshtarit politik

t partis s tij t dashur, por
edhe t familjes s tij (!)
T kthehesh n vitin
1946, n vitin 1992, n vitin 1997, apo n t gjith
vitet e tjera t tranzicionit t
rnd shqiptar, t mbetesh me
kokn prapa, t mos shohsh
prpara, t zgjosh djajt e s
kaluars pr t ndrtuar t
ardhmen, nuk sht gj tjetr
vese t thejsh qafn. Evropa
do t na kishte pranuar me
koh n gjirin e vet, q n
vitet 90-t, n qoft se ne do
t kishim par prpara, drejt
saj. Evropa, q kurr nuk e ka
dasht Shqiprin-Shqipri,
nj fjal do, nj veprim t
tipit Gjuha jasht goje, q
prsri t na mbaj larg, q
prsri emigrantt n Greqi

e gjetk ta ndjejn veten pis

arnaut apo byth shqiptari.
Shpresojm q nj gj
e till t mos ndodh m.
Shpresojm q nj dit t
ngrem kokn lart dhe t
themi se e kaluam smundjen, se jemi nj vend demokratik. Shpresojm q
shqiptart ta ken mundur
frikn, pavarsisht se cila
parti apo klas politike ngjitet
n pushtet.
N nj fjalor me fjal
t urta dikur kam lexuar nj
mesele q mbyllet me fjalt:
Shndosh gjja e gjall, se
njerzit shkojn e vijn...
N demokraci njerzit
duhet t msohen me nj kuptim tjetr t s ardhmes son:
Shndosh populli shqiptar
se partit shkojn e vijn...

FAQE 9

EMIGRACION

Fryma e Re

E Premte,

9 Janar 2015

Meditim dhe nj shkrim i hershm pr msuesin Ndue Nikolla

I LEHT DHEU I VENDLINDJES

Nuk e di nse ndonj dit do tia kthej miqsin, do
t shkoj n Kavalla, do t shkoj bashk me t n
Fan t Mirdits e do t ulem n odn mirditore. Nuk
e di. Zemra ma do...

e kto rreshta e
mbyllja meditimin tim pr Ndue Nikolln
n at takim malli e dashurie pr malet e vendlindjeve tona, n Athin.
E takova dy vjet m von, nj
dit maji 2009 n Selanik,
n nj seminar me msuesit
mrgimtar. Kishte ardhur
bashk me miqt e tij t

mrgimit, Aleko Zeqon dhe

Kio Bllanin, shokun tim t
shkolls s mesme. I fiksova
n nj fotografi. N plan t
par, majtas sht ai. Ndue
Nikolla bri t gjitha prpjekjet pr hapjen e shkolls
shqipe n Kavalla t Greqis.
Nuk u takova m me Ndue
Nikolln. E krkova dhe
m than se sht kthyer

n Atdhe, n krkim t ajrit

t pastr t maleve t Mirdits, lugins s Fanit ku tash
kalon rruga e gjer e Kombit.
Sot, m 3 janar 2014, pas
urimeve pr Vitin e Ri,
Aleko Zeqja me z vajtues
m tha se Ndue Nikolla
ka ikur pr tu kthyer n
nj yll mbi vendlindje...
M dhembi. Nuk e mbajta

fjaln e shkruar nj dit qershori 2007!

T qoft i leht dheu i

vendit tnd, vendit ton, Ndue

Nikolla...
Abdurahim Ashiku

TU RRITT NDERA NDUE NIKOLLA

Nj lajmrim postar rekomande. Nj letr brenda s cils nj
libr i vogl i prmasave 18 me 13,
mbushur n t tridhjetedy faqet me
nektar shpirti, poezi. Brenda librit
dy kartolina; njra me pamjen e Kavalls natn dhe tjetra me Kavalln
n breg t detit (sa e bukur qenka
Kavalla!) N njrn nga kartolinat
shkruhet:
Zonja e zotrinj t redaksis
dhe ata q i prkasin beqaris! Gzuar Vitin e Ri 2007. T jet nj vit
i begat n gazetari dhe shndet e
lumturi personale e familjare. Nj
mij t fala nga Kavalla! Nga Ndue
Nikolla, ish-msues i letrsis. N
futboll, admirues i Vllaznis!
Brenda zarfit dy letra n dorshkrim. N t parn shkruhet...Po u
drgoj kt libr me vjersha q e
nxora nga botimi n shtator 2006....
N letrn e dyt nj urim n vargje:
Gezeta Emigranti
Shkruen pr t thjeshtit,
shkruen t vrtetn.
O gazeta Emigranti,
Tek ti gjejm vetveten
Si punojm ne pa orar
Ti rri zgjuar gjer natn von
Bisedon me mrgimtar
Q kan halle e smun ti thon
Sikur gonxhja q el s pari
Gjith arom e largpamsi
Ti je shpres e do shqiptari
Q ndeshet me padrejtsi
Ndue Nikolla, Kavalla Greqi
Po kush sht Ndue Nikolla?
Ka lindur n Fan t Mirdits,
kur erdhi pranvera e vitit 1938.
Shtatvjearen e mbaron n Kuks.
N vitin 1959 mbaron Pedagogjiken
n Shkodr, kurse n vitin 1966
mbaron Universitetin e Tirans n

degn gjuh e letrsi shqipe. N

vitet 1966 1974 mson voglusht
e vendlindjes s tij, Fanit, kurse n
vitet 1974 1994, gjendet mes fmijve dhe banorve t Mamurrasit,
si msues dhe veprimtar shoqror.
Nga vitin 1994 emigron n Kavalla
t Greqis, ku punon e jeton mes
gzimit njerzor, si thot:
Jam rrethue me nipa e mbesa
Dhe u flas pr shqiptarin,
Se t gjith jetojm me shpresa
Se nj dit atje do t vijm...
Kopertina e librit ku pas katr
germave kapitale FANI dhe (Kuvendim n vargje) t ngrin n sy nj
pamje fotografike q e shndrruar
n kartolin, do ti bnte nder do
shtpie botuese. sht Fani i Mirdits n at pamje epiko legjendare

q vetm Zanat e Maleve din ta

lexojn.
Posht dhe djathtas nj lum
i kaltr, nj uj kristal q luan me
gurt e shkumzon. M lart, vetm
dy tre metra, nj fush e gjelbr n
krye t s cils, n nj breg tjetr
degzimi ujor zbardhin kulla t
mome. T gurta, me dritare frngji,
me oda t mdha kuvendesh historik. M lart- nj pyll i vogl
me nj oaz gjelbrimi n mes. M
lart- livadhe e pyje, gjer atje ku
gjelbrimin e mbulojn bashka t
bardha delesh rude q kullosin n
kaltrsit qiellore...
Tu rritt ndera Ndue Nikolla.
Ma rinove shpirtin e ma ngrite kokn
lart. Un nuk kam qen n Fan. Ma
kan treguar ku bije nj dit t 23
gushtit 1964, kur n karrocerin e
nj kamioni gjeologsh, udhtova t

prpjets s Oroshit pr t mbushur

grushtin me ujin e burimit n qendr
t Fush Lugje dhe n mbrmje pr
t kundruar, ulur prpara nj adre
gjeologjike me shpatullat mbi Nnshejt, at arkitektur madhshtore
majash malesh q e ka vetm Mirdita. Aty, nj gjeolog, q m von do ta
bja shok e mik, Gzim Shima, q i
njihte malet e banort e tyre m mir
sesa njihte lagjen e Varrit t Bamit
ku kishte shtpin dhe banort e
saj, duke m prshkruar vendin dhe
vendbanimet e zgjati dorn drejt
Fanit, tutje maleve. Fanin, m von,
pr shkak t largsis dhe thellsis,
pata dgjuar se si rrethi i Kuksit po
ashtu edhe ai i Mirdits, e shtynin
drejt njeri tjetrit. Nuk e di se sa her
ty si msues dhe banorve t tjer
t Fanit u sht dasht t shkojn
pr nj vul her n Kuks e her

n Rrshen...
M fal i dashur Ndue pr
ligjrimin paksa t gjat, ligjrim
q m doli nga shpirti dhe nga
zemra dhe nuk e mbajta dot. Na
mungon vendi yn i dashur Ndue.
Na mungojn malet, krojet, prrenjt e lumenjt. Naimin, ajupin,
Mjedn, Nolin..., besoj se i kupton
m mir sot, n terrenin e tyre, n
mrgim sesa n ...malet e Shqipris, fushat kodrat dhe pyjet e
gjelbruar Qengjin e Naimit q
an...edhe n qoft se rrugn ia
presin njzet a tridhjet vet...,
un e gjeta n rreshta e midis
rreshtave kur ti ligjron.
Dhe jo vetm kur ligjron
pr Fanin e Mirditn, por edhe
pr Lumn Krenaria e Kombit,
pr Kuksin q ma shtrin dorn,
shkoll m dha, pr Tirann dhe
bisedn te liqeni, pr humorin tek
bisedon me Vllaznin e Shkodrs e deri te kurbeti i zi n tok
t huaj...
E ke mbyll siparin e par
t kroit t shpirtit tnd me Syt e
tu, i shkruar n maj t vitit 1959.
Nga sa kuptoj ata sy jan t shoqes
tuaj t jets, ajo q n fotografi,
n krahun e djatht tuajin mban
n krah nj voglushe 23 vje
veshur si nuse...

Tu rritt ndera e tu
bft mal, Ndue Nikolli!
Nuk e di nse un e ti
do t mrijm t mos
vdirremi n kurbet,
q t mbrrijm t
kthehemi n male, n
ato vende ku jetojn
Zanat, t hapim dyert
e kullave t mome e t
ulim botn rreth e qark
n Odat e Kuvendit,
mbi lkur shekullore
deshsh e do tu flasim
turistve n t gjitha
gjuht e bots, ashtu si
i foln t part e maleve tona Edith Dyrhamit, Lord Bajronit e
t tjerve. Nuk e di, por
pr nj gj jam i sigurt,
n mos e mbrritshim
ne, do ta mbrrijn
djemt, vajzat, niprit e
mbesat tona...

A.ASHIKU

Fryma e Re

FAQE 10

Libri...

1) Nj bim kacavarse aziatike me gjelbrim t prhershm, gjethegjer, t ciln

popujt e Azis e prtypin si
nxits t but, sepse ndihmon n tretjen e ushqimit.
Megjithat, ai ka mjaft an
t kqija, si: zbrdhulja e
dhmbve, arja e mishrave
t dhmbve, faqeve dhe
prbirimin e qiellzs. Madje,
sht edhe drogues q l
pasoja n sistemin nervor.
Emrtimi i saj n latinisht:
Piper betle.

9 Janar 2015

N shqip nga Shtpia Botuese 100% non fiction, HELGAs SECRETS Titulli i veprs n origjinal: The Road to Wigan Pier George Orwell

vijon nga numri i kaluar

nuk t ngjallte ndot; un
nuk do t kisha lejuar q asnj
shrbyes anglez t m shrbente n at mnyr. Ndaj
birmanezve ndihesha njlloj
si do t isha ndier me grat.
Birmanezt, si shumica e racave t tjera, se kan nj er
t veant t ciln se prshkruaj dot: er e till q ti shpon
dhmbt por, prapseprap,
ajo er nuk mu vshtiros
asnjher. (Me raste, lindort
thon se ne, t bardht, vijm
er. Besoj se edhe kinezt thon
q t bardht vijn era qen. T
njjtn gj thon edhe birmanezt sido q asnjri prej tyre
nuk u tregua aq i pasjellshm
sa t ma vinte n dukje kt.)
E, n njfar mnyre, un
mbrojta qndrimin tim, ngase,
kur prballesh me faktet, ska
si t mos e pranosh se shumica
drrmuese e mongolve i kan
trupat shum m t hijshm
sesa shumica e t bardhve.
Krahaso lkurn e mndafsht
t endur mir t birmanezve,
e cila nuk u rrudhoset derisa
ata shkojn mbi dyzet vje
dhe, pasktaj, thjesht fishket
porsi nj cop lkur kafshsh
e thar, ndryshe nga lkura
e labrguar, e qullt dhe e
ashpr e t bardhve. Njerzit
e bardh i kan qimet t drejta dhe t shmtuara t cilat u
rriten te kmbt dhe n pjesn
e prapme t krahve, ndrsa
n kraharor u ln nj arne
shmtie. Kurse me birmanezt
ndryshon puna, pasi ata kan
vetm nj apo dy xhufka me
qime t zeza t ngrira n vendet e duhura, pasi n pjest e
tjera t trupit ata nuk kan fare
qime e, zakonisht, nuk kan as
mjekr. Njerzit e bardh gati
gjithnj ngelen tullac, ndrsa
birmanezt rrall ose asnjher.
Birmanezt i kan dhmbt si
rruaza, ndonse, n prgjithsi,
u jan ngjyrosur pr shkak t
lngut t arrs s betelit1, kurse
t bardhve pa dyshim q u
krimben dhmbt. Zakonisht,
t bardht nuk e kan aspak
trupin t bukur dhe, kur rriten,
bhen kacek n vende t pag-

E Premte,

jasa; mongolt i kan eshtrat

t bukura dhe, kur plaken,
e ruajn hijeshin e rinis.
Pranohet botrisht se, raca e t
bardhve nxjerr pak individ
q jan tmerrsisht t bukur
vetm pr pak vjet por, n
prgjithsi, thuaj t duash, ata
jan shum m pak t hijshm
sesa lindort. Por, nuk po mendoja pr kt kur kuptova se
shtresat e ulta t shoqris
angleze t ngjallin m shum
krup se vendsit birmanez.
Ende isha duke menduar sipas
pikpamjeve paragjykuese t
shtress sime shoqrore q i
kisha fituar hert n jet. Kur
sapo i kisha mbushur t njzetat
pr nj koh t shkurtr u bra
pjes e nj regjimenti britanik.
Domosdo q i admiroja dhe
i plqeja ushtart e thjesht,
ashtu si do riosh njzetvjear
do ti admironte dhe plqente
t rinjt trupmdhenj dhe t
hareshm q jan pes vjet
m t mdhenj se ai dhe q n
gjoks mbajn medalje t Lufts
s Madhe. E, megjithat, ata
vshtir se mu pshtirosn;
meqense ishin njerz t
zakonshm, un as q e mora
mundimin t rrija shum afr
me ta. Gjat mngjeseve t nxehta kur kompania marshonte
teposht n rrug, qndroja n
prapavij bashk me nj nnoficer; nga avulli q lshonin ata
qindra trupa t djersitur prpara
meje, m vinte t nxirrja zorrt prjashta. E ju e kuptoni
se ky ishte paragjykim i kulluar. Sepse, me gjas, ushtart
jan po aq t parrezikshm sa
jan edhe meshkujt e bardh.
Zakonisht ata jan t rinj, gati
prher t shndetshm pr
shkak t ajrit t pastr dhe
strvitjes ushtarake, ndrsa
disiplina e rrept i shtrngon
t jen t pastr. Por ja q un
kt nuk e shoh kshtu. Dija
vetm se merrja er djersn e
personave t shtress s ult
dhe kjo m bnte t m vinte
pr t vjell.
Kur, m von lava duart
nga paragjykimi pr shtreszimin e shoqris ose, pjesrisht kt e bra trthorazi dhe
nprmjet ecuris q zgjati pr
disa vjet. Ajo q ma ndryshoi
qndrimin q kisha pr shtjen
e shtresave shoqrore qe dika
q kishte lidhje t trthort me
t, nj gjsend q thuajse nuk
kishte fare lidhje me t.
N Policin Indiane shrbeva pr pes vjet me radh
dhe, n fund t asaj kohe, pr
imperializmin kisha kaq urrejtje sa mbase nuk mund ta
prshkruaj dot qartas. N at-

Nderim Katalonjs
mosfern e lir q mbizotron
n Angli kjo gj nuk kuptohet
dot qart. Vetm pasi bhesh
pjes e imperializmit mund
ta urresh at. N pamje t
par, sundimi britanik n Indi
duket vrtet mirdashs e i
nevojshm; pa dyshim, kshtu
sht edhe sundimi francez n
Marok e ai holandez n Borneo
sepse, n prgjithsi, njerzit i
qeverisin t huajt m mir se
qeverisin ata veten e tyre.
Por, nuk ka mundsi t jesh
pjes e nj sistemi t till pa
pranuar se ai sht nj tirani e
paprligjshme. Kt e di edhe
anglo-indiani m i trash. T
gjitha fytyrat e vendsve q
shikon n rrug ia qartsojn
kt ndrhyrje t prbindshme.
E, shumica drrmuese e angloindianve, t paktn hera-hers,
nuk sht se jan edhe aq t
vetknaqur pr pozitn e tyre,
si mund t besoj njerzia
n Angli. Nga njerzit q se
pritja dhe nga pijetart faqezinj q gzonin ofiqe t larta
zyrtare n shrbimin qeveritar,
kam dgjuar vrejtje t tilla:
Sigurisht q ne nuk gzojm
asnj t drejt n kt vend q
i ka rn flaka. Meq gjendemi
ktu, ather le t rrim pr
hir t Zotit. E vrteta sht
se asnj njeri modern, thell
n zemr, nuk beson se sht
e drejt t pushtosh nj vend
t huaj dhe popullin e tij ta
mbash t nnshtruar me forc.
Shtypja e huaj sht nj e keqe
q bie m shum n sy dhe
sht m e kuptueshme sesa ajo
ekonomike. Ksisoj, n Angli
e pranojm pa kundrshtuar se
duhet t na zhvatin, me qllim
q t mbajm n luks gjysm
milioni prtac apaul, por
do t luftonim gjer n pikn
e fundit t gjakut, n vend q
t na sundonin inimaint2;
ngjashm edhe njerzit q
rrojn me t hollat q fitojn pa
djers nga puna e t tjerve dhe
q, pr kt si vret ndrgjegjja
fare, e kuptojn fare qart se
sht e gabuar t shkosh e t
sillesh si i pari i vendit n dh
t huaj, ku je i padshiruar. Kjo
ka br q do anglo-indian e
brejn ndjenjat e fajita, t cilat
mundohet ti fsheh sa m mir
t mund, sepse liria e fjals
nuk ekziston dhe thjesht nse
t dgjojn t bsh ndonj vrejtje me ngjyrime kryengritse,
2 ) Term prmues q prdornin britanikt pr kinezt.

ather t rrezikohet karriera.

Aneknd Indis ka anglez
q, n fshehtsi, e neveritin
sistemin ku bjn pjes dhe,
me raste, kur jan plotsisht t
sigurt se ndodhen n shoqrin
e duhur, ather derdhin gjith
vrerin q e kan mbajtur t
fshehur. M kujtohet q nj
nat n tren e kalova me dik
q punonte n sistemin arsimor,
t cilin nuk e njihja dhe q
emrin nuk ia msova q nuk
ia msova dot kurr. Bnte aq
vap sa nuk mund t vinim dot
gjum n sy, kshtu q tr
natn e nats e kaluam duke
biseduar. Pas gjysm ore pyetjesh zhbiruese t kujdesshme,
secili nga ne nxori si prfundim
se ishte i sigurt, e pasandaj pr or t tra, ndrkoh
q treni lkundej duke ecur
ngadalshm n natn pis t
zez, ne rrinim ndenjur npr
krevatet prej detari me shishet
e birrs n dor dhe mallkonim
Perandorin Britanike, e mallkonim nga brenda me zgjuarsi
dhe n fshehtsi. Kjo na bri
mir t dyve. Mirpo patm
thn gjra t ndaluara dhe, n
dritn e venitur t mngjes kur
treni u ndal n Mandalei, ne u
ndam fajtor porsi ndonj ift
kurorshkels.
Kjo vrejtje arrin t
prgjithsoj pothuajse t tr,

pasi ka aste kur anglo-indiant

i trazon ndrgjegjja. Prjashtim
bjn vetm ata njerz q jan
duke br dika t dobishme
q mund t vrtetohet dhe q,
prapseprap, ajo do t bhej
ende qoft nse britanikt do t
ishin n Indi a jo; mes ktyre,
pr shembull, bjn pjes:
npunsit e pyjores, doktort
dhe inxhiniert. Por me mua
ndryshonte puna, pasi un kam
qen n polici, domethn se
kam qen pjes e makineris
s tanishme t despotizmit.
Mbasandaj, n polici ke rastin
ti shikosh nga afr punt e
pista t perandoris dhe ka nj
ndryshim t dukshm midis
brjes s punve t pista dhe
thjesht prfitimit prej tyre.
Pjesa m e madhe e njerzve e
miratojn dnimin me vdekje,
por e keqja sht se shumica
drrmuese e tyre nuk do ta
bnin punn e xhelatit. Bile
edhe europiant e tjer q
ndodhen n Burm kan njfar prmimi pr policin, pr
shkak t puns s vrazhd q i
duhet t bj. M kujtohet q
nj her tek po kontrolloja nj
komisariat policie, kur nj misionar amerikan t cilin, pr nj
arsye a nj tjetr e njihja fare
mire, erdhi aty. Ai, si shumica e
misionarve jokomformist, qe
budalla me gjith leckat e trupit

por, gjithsesi, njeri shpirtmir.

Njri nga ndihmsinspektort
e mi rrnjs iu hakrrua atij
ngaq iu ngjalln dyshime pr
t (kt sken e kam prshkruar n Ditt n Burm).
Amerikani e pa me vmendje
dhe, pasi u kthye drejt meje
m tha mendueshm: Mua
sm shkon npr mend t bj
punn tuaj. Kjo bri q mua
t m vinte shum zor. Q, kjo
sht puna q kam br! Madje
edhe nj teveqel si puna e atij
misionarit amerikan nga Mid
Uesti, q ska par femr me sy
dhe q nuk ka vn asnjher
pije n goj, kishte t drejtn
t m prmonte dhe ti vinte
keq pr mua! Por mua duhej t
m vinte po aq turp edhe sikur
t mos kishte asknd q t ma
vinte n dukje kt pun. Nisi
t m ngjallej nj pshtirosje
e paprshkrueshme pr gjith
makinerin e s vetquajturs
drejtsi. Thoni t doni, por
e drejta penale (e cila, bie
fjala, n Indi sht shum m
njerzore se n Angli) sht
nj tmerr i vrtet. At duhet ta
drejtojn njerz fare t pashpirt.
T burgosurit e ngrat q rrin
t mbledhur gali n kafazet e
kyura q qelben er, fytyrat e
zymta t frikura t t dnuarve
prej nj kohe t gjat, mollaqet
me mbresa ngaq i fshikullonin
me bambu, grat dhe fmijt
q vinin ulrimn kur u arrestoheshin njerzit e tyre gjra
t tilla jan t padurueshme
kur n njfar mnyre mban
drejtprdrejt prgjegjsi pr
to. Nj her pash t varnin nj
burr; kjo mu duk m e keqe
se nj mij vrasje. Nuk ndodhte
kurr t hyja n burg pa u ndier
(shumica e atyre q vizitojn
burgjet ndihen po njsoj) se
vendin e kisha prapa hekurave.
Atkoh, mendoja, madje edhe
tani, se krimineli m i rrezikshm q i ka br ndonjher
hije toks ka m shum moral
se gjykatsi q jep dnime me
varje. Por, doemos q mendime t tilla duhej ti mbaja
pr vete, pr shkak t heshtjes
gati-gati t plot q do anglez
sht i detyruar t zbatoj n
lindje. N fund, shtjellova nj
teori anarkiste sipas s cils
gjith qeverit ishin t liga, se
ndshkimi gjithmon prish m
shum pun se vet kryerja e
krimit dhe se njerzit mund
ti besosh se sillen mir vetm
nse i l t qet. Kjo patjetr q
ishte nj brokull sentimentaliste. Tani po arrij t kuptoj at q

FAQE 11

L IB R I

Fryma e Re

-sht socializmi?
se kuptoja dot ather, se do ta
lyp gjithnj nevoja q njerzit
paqsor ti mbrosh nga dhuna.
N shoqrin e do shteti ku
krimi nxjerr prfitime duhet t
kesh nj sistem ligjor t ashpr
dhe ta zbatosh me rreptsi at,
prndryshe zgjidhja e vetme
n teren sht Al Kaponja3.
Mirpo, ndjesia q ndshkimi
sht poshtrsi ngjallet pashmangshm tek ata q duhet
ta administrojn at. Duhet
t prgatitem t gjej q edhe
vet n Angli, shum polic,
gjyqtar, rojtar burgjesh e
kshtu me radh i prndjek
tmerri i fsheht, pr at q
bjn. Por, n Burm, shtypja
q ushtronim ishte e dyfisht.
Jo vetm q varnim dhe futnim n burg njerz e, kshtu
me radh, por kto i bnim n
cilsin e pushtuesve t huaj
q ishin t padshiruar. N t
vrtet, birmanezt nuk e pranonin asnjher juridiksionin
ton. Vjedhsi q futm n burg
nuk e pandehte veten si shkels
ligji q e kishin ndshkuar me
t drejt por, prkundrazi, si
pre e pushtuesit t huaj. Ajo q
iu b atij qe vese nj mizori e
pakuptimt dhe e qllimshme.
Fytyra e tij, prapa shufrave prej
lisi indian t fort t birucs dhe
shufrave prej hekuri t burgut,
fliste kaq qart. Por, mjerisht,
un nuk qesh strvitur t isha
moskokars ndaj shprehjes
s fytyrs njerzore.
Kur m 1927 u ktheva
n shtpi me leje, qesh m
se i vendosur ta lija punn
dhe rrufitja e ajrit anglez bri
q t vendosja n hatr t tij.
Nuk kisha ndr mend t isha
m pjes e despotizmit t lig.
Porse, doja shum m tepr
sesa t shptoja nga puna q
kisha br. Pr pes vjet me
radh un kisha qen pjes e
nj sistemi shtyps, i cili m
kishte ln vraga n ndrgjegje.
T panumrta qen fytyrat q
m vinin ndr mend fytyra t
burgosurish n dok, njerz q
pritnin npr qelit e nmura,
t nnshtruarit q i kisha mujshuar dhe fshatart e moshuar
q i kisha marr npr kmb,
shrbyesit dhe barrtort q
i kisha goditur me grusht n
aste trbimi (kto i bjn gati
t gjith n lindje, megjithat
3 ) (18991947) gangster
dhe dallaveraxhi amerikan
i lindur n Itali. At e burgosn m 1931 pr shmangie tatimesh. Emri i tij i plot
sht Alfonso Kapone.

me raste, pasi lindort jan tejet

ngucs) nuk m ndaheshin
kmba-kmbs, duke u br
kshtu t padurueshm pr
ndrgjegjen time. E dija se mbi
vete m rndonte nj barr faji
e rnd q duhej ta shlyeja. Ma
do mendja q po e teproj ca,
por nse pr pes vjet me radh
bn nj pun t ciln nuk e ke
fare me qejf, ather ka shum
t ngjar q t ndihesh kshtu.
Gjithka e kisha prmbledhur
n teorin e thjesht se, t
shtypurit kan gjithmon t
drejt ndrsa shtypsit gabim,
teori e gabuar kjo, pasoj e
natyrshme e s cils qe se un
qesh njri prej tyre. E ndieja se
m duhej tia mbathja jo vetm
nga imperializmi, por edhe nga
do form sundimi e njeriut
mbi njeriun. Doja t kridhesha,
t shkoja posht drejt e tek t
shtypurit, t isha si nj prej tyre
dhe tu merrja ann kundr tiranve t tyre. Dhe kt, ngaq
kryesisht m duhej t bluaja me
mend gjithmos n vetmi, urrejtjen kundr shtypjes e kisha
ndrydhur pr nj koh t gjat.
Atkoh, dshtimi m dukej se
ishte i vetmi virtyt. do dyshim
pr prparimin e vetvetes, bile
edhe pr suksesin e korrur
n jet, duke fituar disa qindra sterlina n vit, m dukej i
shmtuar nga ana shpirtrore,
njfar mujshie.
Pikrisht, n kt mnyr
un nisa t mendoja pr klasn
puntore angleze. Qe hera e
par q m binte vrtet n mend
pr t dhe, para s gjithash,
ngaq tek ajo gjeta prngjashmri. Antart e saj qen pre
simbolike e padrejtsis, duke
luajtur t njjtin rol n Angli,
ashtu sikurse birmanezt luanin rolin n Burm. Ktu kjo
shtje qe m se e thjesht.
T bardht qndronin n krye
ndrsa t zinjt posht, kshtu
q domosdo q keqardhja ishte
pr t zinjt. Tani e kuptova se
nuk ishte nevoja t shkoja tutje
gjer n Burm pr t par tiranin dhe shfrytzimin. Pikrisht, ktu n Angli, para syve
t mi, gjendej klasa puntore
e fundosur, q vuante mjerime
t cilat, ndonse n pamje t
par jan ndryshe, n thelb jan
po aq t kqija sa ato q kan
hequr n kurriz lindort. T
gjith kishin n maj t gjuhs
fjaln papunsi. Mbas Burms kjo ishte, pak a shum, e re
pr mua, por kopallat q shtresa
e mesme e shoqris nxirrte
nga goja (Kta t papun nuk

zn pun me dor, etj.) nuk

ia doln t m mashtronin dot.
Shpeshher, pyes veten nse
kto dokrra arrijn t mashtrojn vet ata q i thon. N
ann tjetr, ather un nuk
kisha kurrfar interesi pr socializmin apo pr ndonj teori
tjetr ekonomike. Atkoh, m
dukej madje kjo ndodh edhe
tani pr sa i prket asaj ane se
padrejtsit ekonomike do t
pushojn n astin q ne do t
na lind dshira pr ti ndaluar,
e jo m hert dhe, nse duam
tu japim fund atyre, ather
pak rndsi kan metodat q
prdoren pr ta br kt.
Mirpo, puna ishte se
un nuk qesh n dijeni t
kushteve t klass puntore.
Ndonse i kisha lexuar shifrat
e papunsis, prapseprap se
dija nnkuptonin ato; mbi t
gjitha, nuk dija faktin e rndsishm se varfria me nder
sht gjithnj shum e keqe.
Fati i frikshm i puntorit t
ndershm q, papritur e papandehur, e flakin n rrug mbas
nj jete t tr q ka punuar,
lufta e tij e pafuqishme kundr
ligjeve ekonomike t cilat ai
nuk i kupton dot, shprbrja
e familjeve, ndjesia grryese
e turpit - q, kto qen dika e
re pr mua. Kur mendoja pr
varfrin, at e prfytyroja n
trajtn e uris s tmerrshme.
Kjo bnte q mendja t m
shkonte prnjher te rastet
m t skajshme, t dbuarit e
shoqris: endacakt, lypsit,
kriminelt, prostitutat. Kta
qen t ultit e m t ultve
dhe, pikrisht, me kta un
doja t njihesha. Ajo q doja
m s shumti ather ishte q
t gjeja ndonj mnyr pr t
dal fare nga bota e nderuar.
Kt pun e blova thell, bile
thura plane me hollsi: si t
shitja gjithka, t hiqja dor
nga gjithmos, t ndryshoja
emrin dhe t nisesha pa asnj
dysh n xhep por, vetm me
teshat e trupit. Mirpo, n jetn
e vrtet nuk ka njeri q ta bj
nj gj t till; me prjashtim t
t afrmve dhe miqve q duhen
marr parasysh, sht e dyshimt nse ndokush i arsimuar
mund ta ndrmerrte kt, n
qoft se do t kishte mundsi
t tjera. Por, s paku, un mund
t hyja tek ata njerz, t shikoja
se si qe jeta q bnin dhe t
ndihesha prkohsisht pjes e
bots s tyre. Si t futesha dhe
ata t m pranonin n gji t
tyre, un duhej tu shkoja gjer

n fund gjrave e, pikrisht

kt edhe bra: ather isha m
se i vetdijshm se kjo qe fare e
paarsyeshme n kt mnyr
do t shkarkoja nga vetja nj
pjes t fajit.
Vendosa far t bja
pasi u mendova mir e mir.
Un, q thoni ju, do t shkoja
i maskuar si duhet n vende
t tilla si Laimhauz dhe Uajtepll, do t flija n shtpit
e mobiluara q u lshohen
me qera t gjitha shtresave
t shoqris dhe do t lidhja
miqsi me puntort e dokut,
pramatart e rrugs, njerz t
braktisur, lyps dhe, brenda
mundsive, edhe me kriminel.
E, n kt mnyr, do t zbuloja
t vrtetn pr endacakt, se si
arrije t zije shoqri me ta dhe
se rrug duhej t ndiqje q t
hyje n pavijonin e t varfrve
n spital; e, pasktaj, kur ta
ndieja q kisha msuar gjith
t fshehtat e zanatit, do t dilja
edhe vet n rrug.
N fillim, nuk e kisha
aspak t leht. E kam fjaln pr
maskimin sepse, sma shkrep
fare pr pun aktorllku. Pr
shembull, un nuk mund t
ndryshoj theksin qoft edhe
vetm pr pun minutash. Prfytyroja duke mbajtur parasysh vetdijen e frikshme t
shtress shoqrore t anglezve
se do t m damkosnin si
zotri, menjher sapo t
hapja gojn; ndaj, bra gati nj
histori fatmjer n rast se m
pyetnin, shtiva n dor teshat
q i shkonin pr shtat asaj
pune t cilat i laturisa si duhet.
Un, duke qen tmerrsisht
i gjat, nuk e kam t leht t
maskohem por, s paku, mora
vesh se do t thot t dukesh
si endacak. (Meq ra fjala, t
pakt jan ata q e din kt!
Shikoni do piktur endacaku
t paraqitur te Punch. Ato
jan gjithmon njzet vjet
prapa n koh.) Nj mbrmje,
pasi u bra gati n shtpin e
nj miku, u vura n udh dhe
u enda n drejtim t lindjes
derisa mbrrita n nj banes
sociale e cila ndodhej sipr
rrugs s shtruar me kalldrm
t Laimhauzit. I errt e i pist
ish ai vend. Nga mbishkrimi
Shtretr t lir pr beqar
q ndodhej te dritarja msova
se ajo qe nj banes sociale q
lshohej me qira. Zot i madh,
mu desh t merrja zemr pr
t hyr aty! Tani kjo duket
pr t qeshur por, si mund
ta kuptoni, un ia kisha deri

E Premte,

diku frikn klass puntore.

Doja t lidhesha me ta, madje
t bhesha si nj prej tyre, por
ata ende m dukeshin t huaj
e t rrezikshm; kur u futa n
pragun e errt t asaj banese sociale q lshohej me qira pr t
gjitha shtresat e shoqris, mu
duk sikur po zbritja n ndonj
vend t nndheshm, fort t
lemerishm pr shembull, si
nj gjiriz q glonte nga minj,
sa krahu t mdhenj. Hyra duke
qen plotsisht i prgatitur t
prleshesha. T pranishmve
do tu binte n sy q un qesh
ndryshe nga ta dhe prnjher
do t dilnin n prfundimin
se un pasksha vajtur pr ti
spiunuar; e ather ata do t m
suleshin e do t m flaknin nga
dritarja q, kt pritja un. E
ndieja q duhej ta bja at, por
vajtja atje nuk m plqente.
Brenda ders ia behu,
nuk e di se nga ku, nj burr me
kmish me mng t shkurtra.
Ky ishte i ngarkuari me pun
i vendit n fjal, t cilit i thash
se doja nj shtrat pr t kaluar
natn. Vura re se theksi im nuk
bri q ai t mi ngulte syt,
prkundrazi m krkoi vetm
nnt pens dhe pasandaj m
hoqi rrugn drejt kuzhins s
nndheshme t ndriuar nga
drita e zjarrit dhe q vinte era
myk. Aty kishte puntor ngarkim-shkarkimi q punonin n
dok, puntor krahu dhe ca detar q rrinin ulur, luanin dam
e pinin aj. As q e vun re kur
hyra. Meqense ishte e shtun
mbrma, nj barrtor ngarkimshkarkimi i ri n mosh dhe
shulak, q punonte n dok, qe
dehur e sillej vrdall npr
dhom, duke iu marr kmbt.
Ai u kthye, m pa, mu qas
duke u kalamendur, m tregoi
at fytyrgjern e tij kuqalake,
ndrsa te syt i dallohej nj
rrzllim e pajet. Q, ku po
qasej edhe sherri! N mngjes
puntori i ngarkim-shkarkimit
q punonte n dok mu plas n
kraharor dhe m hodhi kraht
n qaf. Ngjatjeta, pi nj filxhan aj, or lum miku, klithi ai
i prlotur, pi nj filxhan aj,
or lum miku!
Bra si m tha. Ishte
si t pagzoheshe. Pasandaj,
nuk kisha m frik. Kurrkush
nuk m pyeti, kurrkush nuk
shfaqi krshri fyese; t tr
u treguan t sjellshm, miqsor dhe besuan shum leht
sikur t isha nj prej tyre. N
at banes sociale, dhomat e
s cils lshoheshin me qira,
ndenja dy a tri dit, ndrsa pas
pak javsh, mbasi mblodha
disa t dhna pr zakonet e
varfanjakve, pr her t par
nisa t bja jet rruge.
Kt e kam prshkruar
plotsisht n Don and Out
in Paris and London (gati t
gjitha ndodhit e prshkruara
ktu kan ndodhur prnjmend, sido q jan rindrtuar)
kshtu q nuk dua ti prdyt.

9 Janar 2015

M von nisa t bja rishtas

jet rruge pr periudha m t
gjata, her nga dshira, her
nga nevoja. N banesat e lshuara me qira, jetova pr muaj t
tr. Por, ajo q m la mbresa
t pashlyeshme n mendje, qe
vajtja e par, pr shkak t udis q m ngjalli habia q m
n fund kisha zbritur mes shtress m t ult t shoqris
dhe, n kushte plotsisht t
barabarta me antart e klass
puntore. sht m se e vrtet
se endacakt nuk jan persona
tipsor t puntoris; sidoqoft, kur je mes endacakve
ti ndihesh i shkrir n nj
pjes nnshtres t klass
puntore, gj q, me sa di
un, nuk mund t ndodh n
asnj mnyr tjetr. Pr disa
dit me radh, un bashk me
nj endacak irlandez, u sorollatm npr rrethinat veriore
t Londrs. At e shoqrova
prkohsisht. Netve ndenjm
n t njjtn kuvli, ndrkoh
q ai m tregoi historin e
jets s tij ndrsa un timen, t
sajuar dhe, lypnim me radh n
shtpit e prshtatshme e, shumat e fituara i ndanim s toku.
Ndihesha tejet i lumtur. Q,
un qesh n shtresn m t
ult t shoqris, n themelet
e bots perndimore! Pengesat
shtresore qen rrzuar, apo
kshtu dukeshin. E atje posht
n nnbotn e neveritshme
dhe, doemos, tmerrsisht t
mrzitshme t endacakut, un
se prjetoja nj ndjesi lirimi,
peripecie, e cila m duket
absurde kur e sjell ndr mend,
por q, pr kohn, ishte mjaft
e gjall.

Kreu 10

Por, mjerisht, telashet

shtresore nuk zgjidhen duke
u miqsuar me endacakt.
Shum-shum, n bfsh kshtu, arrin t shkulsh disa prej
paragjykimeve shtresore.
N prgjithsi, endacakt, lypsit, kriminelt dhe t
dbuarit e shoqris, jan qenie
jashtzakonisht t pazakonta
e asfare prfaqsues tipik
t klass puntore, n trsi,
ashtu si inteligjencia letrare
sht prfaqsuese tipsore e
borgjezis. Nuk sht asnj
grim e vshtir t zsh miqsi
t ngusht me intelektualt
e huaj, por nuk sht aspak e
leht q kt ta kesh me nj
t huaj t nderuar t zakonshm t shtress s mesme. Sa
prej anglezve kan arritur t
shohin ann e brendshme t
nj familjeje t zakonshme t
borgjezis frnge, pr shembull? Mbase, kjo do t ishte e
pamundur, ve nse lidhen n
martes me nj t till. Pikrisht, e njjta gj sht edhe me
puntorin angleze. Nuk ka gj
m t leht sesa t jesh mik pr
kok me nj xhepist, nse di ku
- vijon -

Fryma e Re

FAQE 12

GJEOPOLITIK
Shptim BEQIRI

hoshte Alessandro
Morandotti: Asgj
nuk ka ndryshuar n shekuj.
Kush zotron arin, zotron
pushtetin. Ari sht konsideruar gjithnj streh e sigurt
ekonomike pr individt, korporatat, shtetet, aleancat ushtarake e me radh, i akumuluar
n koh me instrumente t
ndryshm legal dhe ilegal.
Koht e fundit ari sht kthyer
n lajmin e dits si interes
ekonomik i padiskutueshm
q influencon direkt n politikat strategjike ekonomike
ndrkombtare dhe n gjeopolitikn e shteteve, depozitimi
n banka, fonde apo n galeri
sigurie t ndryshme, e kan
br shum t mistershm
vendndodhjen dhe sasin e tij.
Fillojm me Presidentin
e Venezuels, i cili krkoi riatdhesimin e arit nga Amerika
dhe vendosjen e tij n funksion t popullit. Hugo Chavez
thuhet se kishte nuhatur se
depozitat n New York dhe n
Fort Knox ishin bosh, madje
ka koh q ka nisur nj debat
spekulativ se gjoja brenda
ktyre depozitave Amerikane nuk sht i ruajtur ari,
por kallpe tubi tungsteni t
praruar, metod e njohur kjo.
Asokohe presidenti i Venezuels u sulmua nga mediat dhe
nga vende t ndryshme se
riatdhesimi i metalit t muar,
i cili u konkretizua, kishte
si qllim t vrtet politikn
populiste anti-amerikane, por
n t vrtet faktet treguan
ndryshe, pr nj pragmatizm
me sfond ekonomik dhe aspak
ideologjik. Kriza ekonomike
e vitit 2008 q plasi si fillim
n Amerik dhe m pas n
Evrop, e vendosi n diskutim arin q shtetet zotrojn
n vende t ndryshme. Vende
t ndryshme n Evrop po
krkojn riatdhesimin e arit.
Ajo q bie n sy, sht se kto
vende nuk sht se jan t
shtyr nga politikat populiste,
me nocione nacionalizmi apo
ideologjike dhe vet drejtuesit
e banks qendrore evropiane
nuk jan t till pasi ata jan
thjesht teknokrat t mirfillt, t cilt nuk udhhiqen
nga pasione apo ndjenja nacionaliste. Edhe pse nuk ishte
e shtyr nga politikat populiste
apo nga presione t ndryshme,
Holanda ka riatdhesuar 122
mij ton ar nga Amerika, i
cili ishte depozituar n bankn
Federal Rezerv, e njohur
ndryshe, FED. Holanda me
kt veprim ka rritur nga 11%
n 31% sasin e metalit t

E Premte,

9 Janar 2015

Q nga formimi i shtetit shqiptar, Shqipria e sistemit demokratik zotron m pak rezerva ari

ARI N SHKALL GLOBALE, PASIGURIA

E REZERVAVE DHE SHQIPRIA
Asgj nuk ka ndryshuar n shekuj. Kush zotron arin, zotron
pushtetin. Ari sht konsideruar gjithnj streh e sigurt
ekonomike pr individt, korporatat, shtetet, aleancat ushtarake
e me radh, i akumuluar n koh me instrumente t ndryshm
legal dhe ilegal.
muar q duhet t qndroj n
rezervat e veta, ajo q sht e
re n kt operacion sht se
ari sht riatdhesuar vetm nga
Amerika dhe jo nga Kanadaja
e Anglia, operacion q sipas
shum analistve fsheh pasigurin q shfaq Banka Qendrore Amerikane dhe rezervat
e saj.
Gjermania q mban vendin e dyt pr nga rezervat
e thesarit n bot, me rreth
3.400 mij ton, ka vendosur q brenda vitit 2020 t
riatdhesoj rreth 50% te arit
n depozitat e veta. Ndryshe
nga Holanda, Gjermania ka
marr kt iniciativ e shtyr
nga presioni i mediave, i disa
politikanve dhe mbi t gjitha
nga grupet e interesit t shprehur me konsensus popullor,
pasi jan mbledhur firma. Nj
gjykat n Gjermani e shtyr
nga presione t ndryshme,
i ka krkuar Bundesbank t
dhna t besueshme n lidhje
me rezervat e depozituara
jasht Gjermanis. Mesa duket
Gjermania do t riatdhesoj
vetm nj pjes t thesarit
nga Franca, pothuajse sasi
simbolike, ndrsa Banka Qendrore Amerikane ka marr
nj vendim ndaj krkess s
Gjermanis pr riatdhesimin
e metalit t muar, prgjigje
e cila ka ln rezervat e Gjermanis t pandryshueshme,
pasi prgjigjja sht negative.
Berlini nuk mund t riatdhesoj thesarin e saj nga Amerika
ashtu si pritej, duket sikur
shtja ka marr prmasat e
nj precedenti t rrezikshm,
rasti sht diskutuar n nivele
t ndryshme politike, nga ku
sht krijuar bindja se ari i
sht dhn Ameriks n leasing, gjithsesi, populli gjerman
i druhet faktit se thesari nuk
vjen m n Gjermani pasi ai
sht shitur.
Prsa i prket rastit
t Austris, kjo e fundit ka
krkuar vetm nj kontroll t
rezervave t veta kudo ndodhen. Vijm te rasti Italian, i
cili pr nga rezervat e thesarit
z vendin e tret n bot, me
rreth 2 mij ton e gjysm.
Prqindjen m t madhe t
thesarit Italia e ka n Amerik,

pastaj n Angli, nj pjes t

vogl n Bankn Qendrore
Evropiane dhe n Bankn e
Italis. Ndryshe nga shtetet
skandinave, t cilat po lvizin
drejt riatdhesimit t thesarit
t tyre, Italia nuk ka br
asnj hap. N fakt drejtuesit
e Banks italiane nuk jan
gjendur prpara presioneve
t mediave apo t grupeve
t ndryshme politike, heshtja
vazhdon, ndrkoh q Italia
do t kishte zgjidhur nj sr
problemesh ekonomike me
thesarin e saj. Sasia e arit q
ndodhet sot n tok, dmth i
gjith ari i nxjerr nga njeriu
n t gjitha kohrat, sht rreth
176 mij ton. sht vlersuar
se me mjetet teknologjike q
njerzimi zotron, mund t
nxjerr edhe 25 mij ton.
Mendohet, pasi nuk ka prova
t dokumentuara, se shteti q
zotron m shum thesare
sht Vatikani me rreth 30%
t rezervave botrore, ose e
thn ndryshe me rreth 60 mij
ton. Dihet q ari sht garanci
stabiliteti dhe instrument ekonomik ndrkombtar. Nj ndr
motivet kryesore q shkaktoi
krizn ekonomike, rezulton
t jet pa dyshim edhe masa e
madhe e raportit kredit-borxh
t krijuara nga derivatet.
Financa spekulative ka
zmadhuar n mnyr t shpejt
kapacitetin e krijimit t kreditimit, pikrisht fal ndrprerjes s kufizimeve monetare
q ishin t lidhura me vlern
n ar, e thn ndryshe, ari nuk
kishte nj vler t paracaktuar,
pasi n vitin 1990, ishte shfuqizuar ligji Glass-Steagall. Eko-

nomia reale amerikane edhe

nj her u gjend si para vitit
1929, n nj kriz t krijuar
kryesisht nga spekulimet q
pasojat e saj po i vuajn kombet dhe popujt e tjer. Tashm
sht i njohur fakti se Shtetet
e Bashkuara t Ameriks kan
nj deficit n bilancin tregtar
dhe kjo dukuri po vazhdon
e thellohet, dmth sht nj
vend q merr borxh t jashtm
pr konsum t brendshm.
Fakti q Amerika merr borxh,
ishte nj lloj praktike q ishte
pranuar ndrkombtarisht, por
shtetet vazhdonin ti besonin
superfuqis botrore, por kriza
dhe skandalet financiare duket
sikur kan ulur ndjeshm at
faktor primar, ku Amerika
mbshtetej: besimi. Besimi
lindi nga garancia dhe stabiliteti ekonomik-financiar
i Ameriks, por duket sikur
gjrat n thelb po ndryshojn,
jo n favor t saj. Turbullirat
politike me sfonde strategjikeushtarake, pasiguria e dollarit
dhe kriza ekonomike duket
sikur po e drgojn Amerikn
drejt rnies.
N kt kontekst vendet
e tjera q kan lidhje direkte
ose indirekte, duan t mbrojn
ekonomit e tyre, q sipas
parashikimeve t analistve
dhe teknokratve t ndryshm
n fushat e financs, e parashikojn vitin 2015, problematik
me gjasa t riprsritjes s
krizs. Nuk sht i rastsishm
fakti q Kina dhe Rusia po
rrisin ndjeshm dhe shpejt
rezervat e tyre t thesarit.
Pekini ka nevoj q nprmjet
rritjes s rezervave t arit, t

rris n t njjtn koh edhe

stabilitetin e brendshm e t
jashtm ekonomik. N fakt u
pa edhe n forumin q u mbajt
n Beograd interesi i Kins
pr t investuar n rajone q
ndodhen n harta strategjike
t veanta gjeopolitike. Meq
Kina aktualisht z vendin
e par n bot pr shkmbime tregtare, sht propozuar
n Organizatn Botrore t
Tregtis dhe n Fondin Monetar Ndrkombtar q transaksionet t kryhen me monetn
e atij shteti q ka m shum
shkmbime tregtare, por nj
gj e till sht kundrshtuar
n bllok nga vendet perndimore. Edhe krkesat nga
shum vende t bots pr t
ndryshuar rregullat e Bretton
Woods, i cili rregullon t gjith
strukturn e marrdhnieve
ekonomike ndrkombtare q
pas Lufts s Dyt Botrore,
n mnyr q t parandalohet
ndonj kriz tjetr, por ndryshimi apo modifikimi i ktij
dokumenti sht i pamundur.
N kto kushte, sht
normale q bankat qendrore
t vendeve t ndryshme t
krkojn m shum garanci pr kredin dhe pr ekonomit e tyre. Prdorimi i
arit pr kontratat leasing i
prket natyrs ekonomike
dhe vendos n pah mekanizmin e tregut, n kt aspekt
Federal Rezerv mund t jap
n leasing nj pjes t mir t
arit, i cili i prket vendeve t
ndryshme t bots. Me ket
manovr mund t qndroj
dhe t mbaj vendin e par
n bot, nj gj t till e ka
br edhe m par n sasi t
vogla. Por, nse zbulohet ky
mekanizm hipotetik, do t
prshkallzonte nj reagim
zinxhir nga t gjitha shtetet e
bots q kan rezervat e tyre
n Amerik, duke krkuar
riatdhesimin e arit. Kjo sht
dhe frika q ka shtyr vendet
si Holanda dhe Gjermania t
krkojn rezervat e veta. Riatdhesimi i arit n depozitat e
vendeve prkatse, n kt rast
t vendeve evropiane, sht
nj veprim i cili do jepte siguri

n tregun e ktyre vendeve,

dmth n tregun evropian, por
n t njjtn koh do t ulej besimi n tregun e prgjithshm
botror, nga ku t gjith jemi t
varur, si quhet ndryshe tregu
global ose globalizmi.
Po Shqipria sa ar
zotron? Sipas t dhnave,
aktualisht Shqipria zotron
n rezervat e saj rreth 1.6 ton
ar. Zogu mori me vete kur iku
nga Shqipria 183 kg ar, por
rezervat e arit m t mdha
Zogu i kishte n Bankn Italiane n Itali, me rreth 2 ton
e gjysm, q m pas e sekuestroi Gjermania, pas Lufts s
Dyt Botrore pr t mbyllur
shtjen e Korfuzit, kur qeveria komuniste la arin peng.
Nuk ka raporte t sakta, por
mendohet se edhe gjat sistemit komunist t jet mbledhur
shume ar, nga njerzit e pasur
(taksa e jashtzakonshme) dhe
nga ana tjetr t jet nxjerr
nga miniera e Rubikut. Shifrat
nuk prputhen, pasi flitet pr
sasi nga 3 deri n 4 ton ar.
Ajo q bie m shum n sy
qndron te fakti se, q nga
formimi i shtetit shqiptar, Shqipria e sistemit demokratik
zotron m pak rezerva ari
dhe ky fakt bie n kundrshtim
me zhvillimin teknologjik,
me zhvillimin marrdhnieve
tregtare, me lvizjen e lir,
sepse minimalja kta faktor
duhet t kishin rritur rezervat
e thesarit dhe jo ulur ashtu sikurse e kan rritur dhe vendet
e rajonit. Vetm Maqedonia si
nj shtet i ri, zotron 6 ton ar,
shum domethnse kjo sasi.
Nse nuk ke ar, nuk ke pushtet
dhe forcn e duhur pr t prballuar krizat ekonomike. N
lidhje me floririn, oligarkt e
Shqipris demokratike dy
her e kan tradhtuar popullin
shqiptar, nj her duke e vjedhur vet arin, rasti i Krrabs
dhe nj her tjetr duke e falur,
rasti i miniers s Rubikut q
vazhdon t shfrytzohet nga
kompanit turke. Monetat n
kt rast ato t arit, prfaqsojn ose kan prfaqsuar historin e njerzimit, t kombeve,
t shteteve, kulturn, gjuhn,
gjithka q mund t ngelet
n koh, t transmetohet, t
trashgohet si nj dshmi e
ekzistencs s nj lidhjeje
gjaku. Vjedhja e arit t nj
populli do t thot vjedhje e
identitet t nj kombi, pasi aty
n ato kallpe ari sht vulosur
me gjak historia e tij.

FAQE 13

Fryma e Re

E Premte,

9 Janar 2015

Rrfenja burimore talebane

O ZOT, GJMN BJE NDRR

Nga Arben KARAPICI

Ai i shrbimit kombtar pyjor po thoshte t kishte ngritur dy

pallate me nga 12 kate dhe n mes t pyllit e priste legalizimin.
Bashkpronar e kishte ministrin.

sht bylbyli i shpress

s shekullit, tha rrfenja
e filloi t fliste pr demokracin
me uniforma dhe pr gjra t tjera
globale me politik. N zhgnjim t
plot pr far kishte shpresuar dhe
far po shihte t ndodhte, Pranvera arabe po masakrohej, edhe
pr dreq edhe pr keq, pas grushtit t
shtetit. N kufijt afr pranvers,
Shkretina e Akrepit ishte edhe ajo,
prvluese. Vera siriane prvlonte,
gjithashtu. Si n xhehenem, po digjej
kjo rra e prgjakur e Siris, kurse
kryeshtetari bnte propagandn e vet
me at, se far po ndodhte te fqinjt. Helikopter t qeveris hidhnin
pako ndihmash min, pr t vrar
mijra civil, q kishin nevoj pr
ushqim.
Aktort dhe faktort ndrkombtar e kishin ngritur fort zrin
akuz pr krime kundr njerzimit. Misioni verifikues i OKB, pr
prdorim armsh kimike, kishte
mbrritur n Siri dhe po t vrtetohej akuza, ndrhyrja ushtarake e
kombinuar ishte alternativ nga m
t mundshmet. Bile, gjenerali amerikan Uesli Klark, q e pati kurorzuar
me sukses edhe nj tjetr ndrhyrje
t ngjashme si kjo, rekomandoi t
njjtn rrug suksesi: Grshetim t
diplomacis s forcs me forcn e
armve, kishte thn Klark, pr ti
dhn fund regjimit n Damask.
N shkretinn urbane t Siris,
Asadi n luftn nitroglicerin, pr
shfarosjen e njerzis. Prbri bhej
me gaz nervin, se bnte gazi me
njerin. Pastaj me sarin-zaman,
si vdiste robi, pa gjetur derman.
Pastaj, artileria me tabun, i onte
njerzit me tabut. Predha cianuri,
a la t gjall, me bomba fosfor, sa
vdekur kan? Pastaj bombat Na-5
dhe njerzit shkonin me katr vet.
Po nga bombat aviacion, a ka mbetur
gj n Homs?! T gjith simbolet
e tabels si po vdesin me mijra
njerz. Propagands n Siri nuk po i
beson m asnj njeri, kurse bombave
po. Dhe ca m shum pasojave, q
len ato.
Raportimet nga terreni bnin
e bjn me dije, se helikoptert e
Asadit hedhin pako me eksploziv
nga ajri e po vriten me mijra civil,
q kan nevoj pr ushqime dhe
ndihm. Edhe moskovi e di mir
po bjn n Siri helikoptert e tij,
me pakot, ndihmat pr civil. Por
heshtje n Mosk, nuk ndjehet njeri,
se ndodh, se bhet n Siri.
Pastaj, vendet e kryesis u
mblodhn n mexhelis, pr rezo-

Edhe mbi vij deti me kate ngrita xhenetin. Deti sht i Zotit ka
thn i momi, por nuk sht ashtu, i zoti jam u. O zot qe kjo
pun, a merret deti me dhun? Dhe le t flas gjykata, le t plas
shamata, por nuk sht ashtu, sht si them u.
Dhe motet po ikin, nj edhe nga nj, ky ligji n letr rrumpalla
prmbi t.

lutn anti Siris. Ekspertt e kimis, kundr armve t Siris,

vun gishtin n list, nj emr i
prapashtesuar-stan. Zot, e priste
at vatan nga armt kimike modeli
Asad. Sipas veshit t miletit, se
nuk thithte mir i shkreti, m the t
thash, gjilpra n kasht. Dhe ec e
gjeje, t kam rixha, kush tha, pse dhe
si e tha. Sipas veshit t miletit, q po
thithte mir i shkreti, kapo-ministri i
shtetit, bn kontakt me prtejdetin.
Kishin br si fillim, nj vesh-marrje
n parim.
Kur ujku na ante gomarin,
jam n ndrr thoshte i ngrati. Zot,
gjmn bje ndrr lutej mileti i
stanit, kundr armve nga Asadi.
Dhe pastaj, n at stan, na u b nj
demonstrat. Pastaj dy, u bn dhe
tri kundr elementit toksik. Dhe
pastaj, dit e prdit, kundr armve
t kimis. Pastaj, u bn protesta,
tek ambasada aleate, kundr punsh
kimikate. Dhe spo kishin t pushuar
me Jo toks s helmuar. Kuptohej,
se t dyja palt, nuk e menaxhonin
mir, t gjith situatn...
Kundr armve kimike pritet
edhe grev sublime. Si m dgjove,
marrje. E duam stanin turistik dhe
jo me arsenal kimik, klithte nj

ambientalist. Kto armt e kimis

do ti bnin mir Rusis tha edhe
Saari Sahri, nj emigrant politik.
E kishte provuar ky i ngrati ishte
arma e Asadit! Le ti ojn n Rusi,
po thoshte Saari Sahri, ti shkatrrojn n ernobil... Karadulluzi
analfabet bri pastaj, nj vargzim,
pr realitetin historik. Nuk e kishte
jetuar stani, as provuar ky vatani.
N protestn e qytetit, dy
ish zyrtar t shtetit, deshn t
rrmbenin suksesin, por morn
mllefin e miletit. Protesta shfrente
marazin kundr politiks gazi,
protesta jepte alarmin Gazi dhe
vishte maskat antigaz. O zot, m the
vepro tani dhe un po veproj, po
ti a po dgjon? Marrje. T dgjova,
mirkuptova! Vendimin merre pa
frik dhe pik.
Pr do aksham dhe tek ekrani
dilte eksperti i ktij stani. I duam
armt nga Asadi. Ky eksperti i kimis thoshte armt skan rrezik. N
Latakia armt jan gati, na thoshte
do nat q nga ekrani. far po
presin, pse nuk i sjellin? Jemi stan n
mes t rrugs. Barra ia vlen qiran e
udhs! Por nuk qe e thn dhe stani
u pa, nuk sht gati q armt t
vinin nga Asadi.

Pastaj Aleati e prshndeti

publikisht kt qndrim. Pastaj e
mbajti mir shnim. Qysh, pse dhe
kush e ngriti miletin n furtun?
Pastaj Aleati e gjeti mir kush e
kishte ngritur n furtun. E gjeta
mir edhe un, tha rrfenja po nejse,
nuk merrem un me at pun...
Diku, n nj vend, shum larg
ksoj gjakjesh kimike, nnt shkretina kaptuar prej ktu, Arnautistan i
kishin thn, Albanistan ia thoshin
emrin, po prgjakej ajo far pati
mbetur pyjesh, hershm rrafshuar
ksaj toke, q Zoti lart e blatoi t
begat. Jo m kot, begatia qe gatuar
aq larg dhe nnt shkretina kaptuar.
Q mos digjej, me arm kimike, qe
gatuar aq larg begatia.
Pylli vdiq, t rroj sopata!
Kushedi mallkim Allahu gatitej
ti binte atij vendi pr gjmn e br
duarsh gjakatare mbi pyjet. Ata, q
e dinin, ulrinin. T tjert, q ishin
jobesimtar n Allah, se rrujshin
pr atpun.
N t gjith vendin po prkujtohej tremij vjetori i shrbimit
pyjor dhe atyre t pyllit nuk po i dilte
akoma pija e fests. Nuk po kishte
t pushuar as knga Nxirr sopatn,
zhvishe myllin.

Nxirr sopatn, zhvishe mylli,

se ashtu e krkon pylli.
Dhe motet ikin nj nga nj,
ligji n letr, rrumpalla mbi t.
Gostart e ftuar n pije jepnin
shifra marramendse, fitime nga
eksporti i lnds drusore. Kjo sht
politik mjedisore dhe jo shaka,
ironizoi njri nga gostart esll. M
rrove ti, ta rrova dhe un, por brisku
sht i berberit e pasoi ai tjetri, ai
tjetri, gjysm esulli. Dhe mos harro,
ktheja nderin, oja zarfin, bashk me
hakn. Dhe po shtove ca m shum,
sht m mir pr at pun. A merr
vesh po t them un?!....
Ai i shrbimit kombtar pyjor
thoshte t kishte ngritur dy pallate
me dymbdhjet kate. N mes t
pyllit e priste legalizimin dhe bashkpronar kishte ministrin. Vemi o
svemi, n mes t pyllit vemi dhe
sm ndalon njeri. Edhe mbi vij t
detit me kate e ngrita xhenetin. Deti
sht i Zotit pat thn ai i momi,
por nuk sht ashtu, i zoti jam u.
Dhe le t flas gjykata, le t plas
shamata, por nuk sht ashtu, sht
si them u.
O Zot, qe kjo pun, a merret deti me dhun?! Pr kt pun
votova un, tha Salam Ali Kupaci,
q ta marr detin me dhun!! Dhe e
rrklleu me fund kupacin me 12
gota rakie, rakie prej dllinje. Tani
q u bre tamam thirre drejtorin e
agjencis s legalizimeve. Ktu ta
sjellsh, i tha gostari esll, q kishte,
si duket, t njjtn pun me titullarin e agjencis.
Tre mij vjetori i shrbimit
pyjor u prkujtua dhe n Televizion. Dhe nj speciale shum
pylltare u dha n fund edicioni t
atij televizioni. Vetm gostia me raki
dllinje nuk u dha. Edhe fjala me dy
pallate, secili me nga dymbdhjet
kate, u la atje ku u tha. Kto me kate
nuk jan lajme kishte thn drejtori
Naxhibulla. Pr pyjet, q u pren,
ksaj pune sia kam ngen. Po t
keni lajme me vila, ato jan ca m t
mira. Si resorti i Mollahafizit ngritur
n qendr t mrizit, lajmi i shrben
turizmit As ngen mos ia kini pyllit q e preu spata, po t bni thot
Hafizi, do t keni shum urata!
Si duket, t gjith jan br
xurxull, po thosh mditsi Karadulluz. Korrupsioni agresiv mbi pyje
bnte t vetn. T vetn bnte, edhe
mbi det, agresioni korruptiv. Esll
fare dhe vetm esll, e di kujt i thon
esll, ishte vetm korruptokracia
hajniste n sistem.

Fryma e Re

FAQE 14

SHENDET

E Premte,

9 Janar 2015

Hund q rrjedhin, fyt i grvishtur, madje ethe

dhe dhimbje trupi. far duhet t bjm kundr
ktyre shenjave q tregojn nj infeksion viral

Ekzistojn mjekime
shum t thjeshta
pr t prmirsuar
me shpejtsi
gjendjen tuaj.

t nj ftohje, apo nj grip?

si t mjekoni SA m thjesht nj infeksion viral

ftoht apo grip: A keni

temperatur?

Shmangni aspirinn. Merrni paracetamol.Medikamentet me baz paracetamoli i gjeni n do farmaci. Doza

varet nga pesha dhe marrja e ilait duhet
br do 6 or. Mos ngurroni ti krkoni
kshilla farmacistit tuaj. N qoft se nuk
ju bie temperatura me paracetamolin,
konsultohuni me mjekun tuaj.
Pr fmijt e vegjl kontaktoni
mjekun pediatr.

T ftohtit gripi
T
ftoht apo grip:
A kolliteni?

N kt rast rekomandohen shurupet kundr kolls, por ato mund t

shkaktojn efekte dytsore. Bni kujdes
sidomos pr pranin e kodeins n kto
produkte. Ia vlen m mir t bni gargar,
ose me inhalacion (dihatje).

ftoht apo grip: Keni

dhimbje trupi?

Paracetamoli vepron kundr temperaturs, por gjithashtu edhe kundr

dhimbjeve . Paracetomoli mund t paksoj dhimbjet tuaja muskulore n rast
dhimbje trupi.

ftoht apo grip: I keni hundt

e zna?

N kt rast do t keni vshtirsi n

frymmarrje, sepse i keni hundt e zna. Gjat
dits kjo sht e mundimshme, ndrsa natn ju
pengon t flini qet. Disa zgjidhje ju ofrohen:
L a r j e n e h u n d v e m e s e r u m
fiziologjik.
Marrjen e antiseptikve dhe mikroelementve.

ftoht apo grip: A

keni dhimbje n fyt?

N kt rast ju duhet t merrni

antispektik ose anti-inflamator, n
form gargari, apo sulfate t sheqerosura. N prgjithsi kto japin efekte.
M mir sht t bni nj
mjekim 100% natyror dhe pr kt
merrni nj lug mjalt. Kjo zgjidhje
100% natyrore, sht efikase, madje
m tepr se medikamentet e cituara
m sipr.

ftoht apo grip: A ju vjen pr

t vjell, ose keni t
vjella?

N rastin e fmijve t vegjl mos ngurroni t konsultohuni me mjekun pediatr.

N kt rast mund t merrni nj

ila kundr t vjellurit. E mira sht
q t kshilloheni me mjekun dhe
farmacistin.
Por bni kujdes t merrni lngje
pr trupin tuaj. Duhet t kompensoni
humbjet n uj dhe n kripra minerale. Pini shpesh n sasi t vogl uj,
uj t sheqerosur, lngje...

ftoht apo grip: A vuani nga nj

diarre?

Ju duhet t merrni nj ila kundr diarreje, me

kshilln e mjekut dhe t farmacistit, por n kt rast
bni kujdes q srish t merrni lngje.

Antibiotikt nuk kan asnj dobi kundr viruseve

prgjegjse t t ftohtit dhe gripit.
Ato veprojn vetm kundra infeksioneve me origjin
bakteriale. Ka disa mjek, q n rast gripi apo sulmeve
virusale, ju japin antibiotik: kjo pr arsye sepse kan frik
pr nj komplikacion bakterial.
Prsa u prket ilaeve kundr viruseve, ato jan shum
t prshtatshme kundr virusit t gripit, me t vetmin
kusht q ato t merren shum shpejt, brenda 12deri 2472orve, pas fillimit t shenjave. N qoft se merren me
vones, ato nuk jan m efikase.

FAQE 15

Fryma e Re

E Premte,

9 Janar 2015

S P O R T
I

nteri realizon
goditjen e madhe
n merkaton e Janarit.
Tashm Xherdan Shaqiri mund t konsiderohet n kuptimin e plot
t fjals si futbollisti
m i ri i klubit zikaltr.
Udhtimi i drejtuesve
t Interit drejt Mynihut,
rezultoi i suksesshm
pasi palt arritn nj
marrveshje, e cila la t
knaqur t dy klubet e
prfshira n kt operacion merkatoje. Akordi
mes drejtuesve t Interit dhe atyre t Bayernit pr transferimin e
23-vjearit n Milano
u arrit pr shumn e 15
milion Eurove, edhe
pse prestigjiozja gjermane Bild shkon edhe
m tej teksa shkruan se
shuma q do t derdh
Interi n arkat e Bayernit
pr shrbimet e Shaqirit
kap shifrn e 18 milion
Eurove. Futbollisti i
prfaqsues zvicerane,
sipas asaj q zbulojn

Xherdan Shaqiri, nj
tjetr shqiptar n Seria A
Lojtari i Kombtares zvicerane do t jet pr dy vitet
e ardhshme pjes e skuadrs s Interit
mediat italiane, sht
transferuar te zikaltrit
n formn e huazimit pr
2 milion Euro me Interin q sht i detyruar
ta blej prfundimisht
Shaqirin pr 13 milion
Euro vern e ardhshme.
Ky operacion n total
kap shifrn e 15 milion
Eurove, ndrkoh q
sulmuesi me origjin
kosovare pritet t nnshkruaj nj kontrat
q do ta lidh at me
Interin deri n vern e
vitit 2019. N takimin
e organizuar n Mynih

Kombtarja, asnj
ndryshim n renditjen
e FIFA-s
S

hqipria e nis 2015

n vend numro n
klasifikimin e FIFA-s. N renditjen e par t vitit q sapo
ka nisur kuqezinjt vijojn t
mbeten n shkalln e 58 t
klasifikimit global, t njjtn

dhjetorin. Prjashtim bjn

vetm shum pak skuadra t
Ameriks s Jugut apo Azis
q kan sjell ndryshime
thuajse t paprfillshme n
klasifikim. N kt mnyr
nuk ndryshon asgj prsa i

ku mbylln 2014, dika e

natyrshme kjo duke qen se
nga dhjetori n janar kan
qen shum t pakta impenjimet pr skuadrat prfaqsuese, ka reflektohet edhe
n stanjacionin e klasifikimit
n total, ku shumica e kombtareve nuk kan lvizur
asnj vend n krahasim me

prket kreut, ku vijon t komandoj Gjermania kampione

e bots, me nj distanc pak
a shum komode piksh ndaj
Argjentins s vendit t dyt
dhe Kolumbin q z vendin
e tret. M pas vijn me radh
Belgjika, Holanda, Brazili,
Portugalia, Franca, Spanja
dhe Uruguai.

Allmua
rikthehet
te Dinamo
I

gli Allmua zgjedh Dinamon pr

vijimin e karriers n pjesn e dyt
t sezonit. Mesfushori 34-vjear zhvilloi
kt t mrkur seancn e par strvitore me
blut e kryeqytetit, me t cilt synon ngjitjen
n kategorin Superiore. Ish-futbollisti i
Kuksit u shpreh se n kryeqytet Dinamo
ishte skuadra e vetme ku do t mund t
luante rregullisht. "Erdha te Dinamo sepse
ishte e vetmja mundsi q t qndroja n
kryeqytet. Te Tirana dhe Partizani ishte e
pamundur t luaja pr shkak t konkurrencs, kshtu q vendosa t kthehem te
Dinamo, me qllimin e vetm ngjitjen n
superiore". Allmua n fakt sht futbollisti
i dyt me eksperienc q ka vendosur t
mbroj ngjyrat e Dinamos. Prej disa ditsh
nn urdhrat e trajnerit Dritan Mehmeti sht
vn edhe sulmuesi Daniel Xhafaj, nj
tjetr futbollist me eksperienc n futbollin
shqiptar. "Shpresojm q me eksperiencn
ton t japim kontribut pr arritjen e objektivave. Un e kam ndjekur me kujdes ecurin
e Dinamon dhe mendoj se duhet t kishte
grumbulluar m shum pik gjat fazs s
par", mbylli lojtari. Dinamo e mbylli 2014
n vendin e tret n kuotn e 20 - pikve, nj
m pak se Lushnja dhe Sopoti q bashkkryesojn n t njjtn kuot piksh Grupin
B t Kategoris s Par.

mes dy klubeve ishin

prezent shefi ekzekutiv
i Bayernit, Karl HeinzRummenige, drejtori i
prgjithshm i Interit
Marco Fassone dhe njeriu q merret nga afr
me merkaton e klubit
zikaltr, Piero Ausilio.
Me afrimin e Xherdan
Shaqirit drejtuesit e Interit ia kan plotsuar
dshirn trajnerit Roberto Manini, i cili kishte
krkuar me ngulm dy
sulmues krahu n skuadrn e tij dhe pas Lukas
Podolskit, tashm tra-

jneri 50-vjear mund t

mbshtetet edhe te nj
futbollist i klasit Botror,
si Shaqiri. Mbyllet kshtu aventura e 23-vjearit
me Bayernin, 2 vjet e
gjysm pas transferimit
t tij n Alianz Arena.
Me bavarezt Shaqiri
regjistron 79 prezenca
dhe 17 gola t shnuar.
Transferimi i sulmuesit
t kombtares zvicerane
n Milano, ka krijuar nj
entuziazm t madh te
tifozt e Interit, t cilt
tashm mund t ndrrojn me 4-shen ShaqiriKovai-Podolski-Ikardi
pr nj ringritje sa m t
shpejt t skuadrs s
tyre n majat e futbollit
italian dhe atij evropian.

Magani: Ja ku
Tirana ka nevoj
pr prforcime
G

jergji Muzaka dhe Francis

Kahata, dy blerjet e para t
rndsishme t merkatos dimrore, e kan
br me krah Tirann, q ka zhvilluar
kt t enjte seancn e fundit n "Sknder
Halili", pr t'i spostuar prgatitjet n
Durrs. N prononcimin e radhs pr
shtyp trajneri Gugash Magani siguroi se
merkatoja bardheblu nuk mbyllet me kto
dy blerje, pasi organika e tij ka nevoj pr
nj mbrojts dhe nj mesfushor me tipare
sulmuese. "Tirana ka br nj blerje t
goditur me Muzakn, ndrsa Kahata duhet par vetm n prgatitjen fizike.
Me kta dy futbollist e kemi kompletuar skuadrn n kraht. Tani krkojm
nj mbrojts dhe nj mesfushor qendre me tipare sulmuese". Nj tjetr emr
i spikatur i futbollit shqiptar q ndodhet n merkato sht Gilman Lika, por
Magani edhe pse nuk i kursen vlersimet pr shkodranin, shprehet me rezerva
mbi mundsin e arritjes s nj marrveshjeje me 27-vjearin. "Gilman Lika
sht nj futbollist tepr cilsor, por si e theksova m lart prioritet mbetet
mbrojtja dhe mesfusha. Gjithsesi s'mund ta fsheh q na intereson edhe ky
lojtar". Prsa i prket t ardhmes s Bushi, Magani la t kuptohet se gjithka
do t vendoset pas nj bisede q do t ket me sulmuesin kroat. "Bushi nuk
ma ka shprblyer besimin q m ka dhn. Do t kem nj bised me t dhe do
t'i krkoj t marr m shum prgjegjsi", prfundoi trajneri i bardhebluve.
Ditt n vazhdim Magani do t vzhgoj me kujdes dy futbollist brazilian,
nj mbrojts dhe nj sulmues, q do t mund t firmosin me bardheblut vetm
nse e kalojn me sukses provn. T shtunn Tirana do t zhvilloj nj takim
miqsor me Teutn, q do t pasohet nga teste t tjera para fillimit t fazs s
tret t kampionatit.

FAQE 16

Fryma e Re

E Premte,

9 Janar 2015

SPORT

Barcelona
bojkot
ceremonis s

Topit t Art
B

arcelona do t bojkotoj ceremonin e Topit t Art 2014, q

do t mbahet m 12 janar n Zyrih t Zvicrs.
Presidenti i klubit katalanas bri t ditur se
Barcelona do ti ndrpres marrdhniet me
FIFA-n prgjat gjith kohzgjatjes s ndshkimit t imponuar n lidhje me transferimet.
Gjykata e Arbitrazhit Sportiv, s fundmi vendosi t lr n fuqi vendimin e FIFA-s q e
ndalon Barcelonn t bj blerje deri n 2016,
pr shkak t parregullsive t klubit n firmat
me futbollistt e rinj t akademis La Masia.
Presidenti Bartomeu bri t ditur gjithashtu
se klubi nuk do t drgoj asnj prfaqsues
n galan e Topit t Art, edhe pse Lionel

Messi sht nj ndr tre kandidatt finalist

pr fitimin e trofeut m prestigjioz individual,
bashk me Cristiano Ronaldon dhe Manuel
Neuer. Gjithsesi vet argjentinasi ende nuk
ka br t ditur nse do t jet n ceremonin
e organizuar nga FIFA dhe France Football
t hnn e ardhshme duke e ln t paqart
nse vendimi i Bartomeut ka t bj vetm
me zyrtart e klubit apo edhe me futbollistt.
Presidenti i Barcelons ve t tjerash konfirmoi se do ti drgoj nj letr me tone t
ashpra presidentit t FIFA-s Sepp Blatter, ku
do ti komunikoj gjith paknaqsin e tij n
lidhje me ndshkimin q iu imponua klubit.

Shnajder, nj hap
larg transferimit te
Juventusi

esli Shnajder sht gjithmon e m pran Juventusit. Tifozve t

Interit mund t mos u plqej, por nj nga heronjt e triplets s
famshme t vitit 2010, mund ti bashkohet rivalve m t urryer t klubit
zikaltr, pasi sipas asaj q raportojn mediat italiane mesfushori holandez
i ka thn po bardhezinjve. Shnajder dhe Juventusi kan rn dakord pr
gjithka dhe tashm pritet q drejtuesit e kampionve t Italis t bindin
Galatasaray-in pr t ln t lir 30-vjearin. Problemi qndron pikrisht
te drejtuesit e klubit turk, t cilt nuk krkojn t privohen nga shrbimet
e mesfushorit holandez dhe sipas ktyre t fundit, nse Juventusi dshiron
t ket n ekip ish lojtarin e Interit dhe Realit t Madridit, duhet t paguaj
klazuoln e largimit t Shnajder nga Galatasaray, e cila prkon me shifrn e
20 milion Eurove. Distanca mes dy klubeve sht ende shum e madhe pasi
oferta e fundit e Juventusit pr futbollistin e prfaqsueses portokalli nuk
i kalon 5 milion eurot, megjithat n ditt e ardhshme mund t arrihet nj
akord mes palve. Bardhezinjt kurrsesi nuk mund t paguajn 20 milion
Euro pr nj lojtar q i ka kaluar t 30-tat dhe drejtuesit e klubit torinez po
punojn pr arritjen e nj marrveshjeje q mund t knaq t dyja palt.
Ideja m e fundit e kampionve t Italis sht 10 milion Euro, prfshir
ktu edhe bonuset dhe duke ditur q Galatasaray 2 vjet m par i pagoi
Interit vetm 7,5 milion Euro pr shrbimet e holandezit, marrveshja edhe
mund t arrihet. Dshira e Shnajderit pr tu transferuar n nj klub me
pesh n arenn evropiane sht aq e madhe saq 30-vjeari ka vendosur
t privohet nga paga prej 6 milion Eurosh n sezon te Galatasaray pr t
firmosur nj kontrat pr 1 vit e gjysm me Juventusin, nga e cila pritet t
prfitoj vetm 4,5 milion euro.

Kavani n Rom pr t bler banes, por

tifozt shpresojn
Edinson Kavani zbarkon n Rom pr t bler nj shtpi. Pr momentin bhet
fjal vetm pr nj investim ekonomik, megjithat tifozt verdhekuq kan nisur t
aludojn pr dika m tepr, q lidhet me merkaton. Do t ishte e vshtir t besohej
se Il Matador do t braktiste Paris Saint Germmain, q pagoi pr kartonin e tij rreth
60 milion Euro, por duke marr n
konsiderat marrdhniet e krisura me
drejtuesit e kampionve t Francs, ndrra e tifozve n nj t ardhme ndoshta
jo shum t largt mund t bhet realitet.
Banes e bler nga uruguaiani sht n
katin e tret dhe t fundit t nj pallati
antik, me nj siprfaqe totale prej 450
metrash. Prfaqsuesve ligjor t lojtarit
u mjaftuan vetm disa dit koh pr t
mbyllur procedurat e blerjes. Nj investim privat n qytetin e prjetshm, por
q pr momentin nuk lidhet me motive futbollistike. Gjithsesi, sht fakt q Roma po
krkon nj pyk pr sezonin e ardhshm, pr t mbushur boshllqet q do t krijoj
largimi i Destros. Kavani nuk ndihet mir n Paris dhe bashk me Lavezzin sht
ndshkuar nga Blanc pasi t dy lojtart latino-amerikan u paraqitn me dy dit vones
n strvitje. Trajneri i la jasht skuadrs dy ish-futbollistt e Napolit pr disa dit,
duke e konsideruar t papranueshme sjelljen e tyre. N Itali vazhdojn t shpresojn
n rikthimin e argjentinasit, por tashm kan nisur t ndrrojn edhe pr Kavanin.

Katr skuadra n gar pr t marr

shrbimet e Suarez
Luis Suarez prballet me nj t
ardhme t paqart te Barcelona pas
ngjarjeve t fundit n klubin katalanas,
si shkarkimi nga posti i drejtorit sportiv
t Andoni Zubizarretas, q
u pasua me dorheqjen
e asistentit t tij, Carles
Puyol. Q nga transferimi
i bujshm nga Liverpooli
n Camp Nou pr shifrn
e 75 milion sterlinave,
sulmuesi uruguaian sht
nn trysni pritshmrie t
klubit spanjoll, q nj or
e m par krkon nga ai t
rigjej formn ideale dhe
statusin prej golashnuesi q mbante te
Liverpooli, kjo pasi 27 vjeari numron
vetm tre gola n 12 ndeshje. Gjithsesi,
shifrat e tij nuk frenojn interesimin e
disa klubeve elitare t Premier League
q jan duke monitoruar Suarez-in, n
mnyr q t arrijn t ken shrbimet e
tij. Arsenali sht nj prej tyre, sikundr

edhe Manchester City, Manchester United

dhe Chelsea q vijojn t ngulmojn
pr t. N t shkuarn Barcelona sht
treguar e vendosur me lojtart e kalibrit,
si n rastin e Zlatan Ibrahimovi, t cilin e dhan n
huazim te Milani, pasi ky i
fundit dshtoi t prshtatej
me grupin e Pep Guardiols, edhe pse transferimi
i tij nga Interi n Spanj u
kushtoi arkave t Bars
plot 50 milion Euro, plus
kartonin e sulmuesit tjetr
Samuel Eto'o . Gjithsesi,
deri m tani duket se Barcelona nuk ka ndrmend ta shes Suarez,
edhe pse ky i fundit me transferimin n
Camp Nou ka humbur shum nga shklqimi i tij. Momentalisht pozita e Suarez
sht e paqart edhe pr faktin q Gjykata
e Arbitrazhit Sportiv prkrah vendimin e
FIFA-s q e ndalon Barcelonn t bj
blerje t reja deri n vitin 2016.