T.C.

MLL ETM BAKANLII

OCUK GELM VE ETM

PSKO-MOTOR GELM

Ankara, 2013

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve retim

Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak rencilere
rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme materyalidir.

Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.

PARA LE SATILMAZ.

NDEKLER
AIKLAMALAR .................................................................................................................... ii
GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3
1. PSKO -MOTOR GELM ................................................................................................ 3
1.1. Tanm ve nemi .......................................................................................................... 3
1.2. Psiko-motor Yetenekler ................................................................................................ 4
1.2.1. Dikkat .................................................................................................................... 5
1.2.2. Kuvvet ................................................................................................................... 5
1.2.3. Denge ..................................................................................................................... 6
1.2.4. Tepki Hz .............................................................................................................. 6
1.2.5. E Gdm (Koordinasyon) .................................................................................... 7
1.2.6. Esneklik ................................................................................................................. 7
1.3. Psiko-motor Geliim Dnemleri ................................................................................... 8
1.3.1. Refleksif Hareketler Dnemi (01 Ya) ................................................................ 9
1.3.2. lkel Hareketler Dnemi (12 Ya) ..................................................................... 13
1.3.3. Temel Hareketler Dnemi (2-6 Ya)FAALYET- 1 .......................................... 15
1.3.4. Sporla lgili Hareketler Dnemi (7-12 Ya): ....................................................... 17
1.4. Psiko-motor Geliiminde Bireysel Farkllklar ve nemi .......................................... 18
1.5. Psiko-motor Geliimin Dier Geliim Alanlaryla likisi .......................................... 19
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 21
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 24
RENME FAALYET2 .................................................................................................. 26
2. PSKO-MOTOR GELM DESTEKLEMEYE YNELK ETKNLKLER ................ 26
2.1. Psiko-motor Geliimi Desteklemeye Ynelik Etkinlikler ........................................... 26
2.2. Psiko-motor Geliime Uygun Materyaller .................................................................. 37
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 40
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 42
MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 44
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 46
KAYNAKA ......................................................................................................................... 48

AIKLAMALAR
AIKLAMALAR
ALAN

ocuk Geliimi ve Eitimi

DAL/MESLEK

Erken ocuklukta retmen Yardmcs-zel Eitimde

retmen Yardmcs

MODLN ADI

Psiko-Psiko-motor Geliim

MODLN TANIMI

ocuklarn, psiko-motor geliim zelliklerini tantan ve bu ya

grubu ocuklarn psiko-motor geliim zelliklerine uygun
etkinlik semeyi ve materyal hazrlamay ieren renme
materyalidir.

SRE

40\16

N KOUL

Bireyin Geliimi modln tamamlam olmak

YETERLK

Psiko-motor geliime uygun etkinlik hazrlamak

MODLN AMACI

ETM RETM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI

LME VE
DEERLENDRME

Genel Ama
Uygun ortam salandnda bireyin psiko-motor geliim
zelliklerine uygun etkinlik hazrlayabileceksiniz.
Amalar
1. Uygun ortam salandnda bireyin psiko-motor geliim
zelliklerine uygun etkinlik seebileceksiniz.
2. Psiko-motor geliim zelliklerine uygun materyal
hazrlayabileceksiniz.
Ortam: Snf, erken ocukluk eitim kurumlar, zel eitim
kurumlar, rehberlik aratrma merkezleri, zel ve kamu kurum
ve kurulularnda bulunan eitim odalar
Donanm: Kaynak kitaplar, bilgisayar, projeksiyon,
fotoraflar, afi, bror, dergiler, uyarc pano, tepegz, asetat,
fotoraflar, CD, DVD, VCD, bilgisayar donanmlar,
televizyon
Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra verilen
lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz.
retmen, modl sonunda lme arac (oktan semeli test,
doru-yanl testi, boluk doldurma, eletirme vb.) kullanarak
modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek
sizi deerlendirecektir.

ii

GR
GR
Sevgili renci,
ocuk geliimi ve eitiminde erken ocukluk eitimi ve zel eitim nemli bir yer
tutar. ocuu ve geliimini bilmek, insan tanmak olarak nitelendirilebilir. Yaamn ilk
yllarnda balayan geliim, ocuun ileriki yalardaki yaantsn byk lde etkileyecek
bir sretir. lk yllar, ocuk geliiminin hzl olduu kritik yllardr. Bu erken geliim
yllarnda temeli atlan geliim alanlarndan biri de psiko-motor geliimidir.
Psiko-motor geliim, fiziksel byme ve merkezi sinir sisteminin geliimine paralel
olarak organizmann isteme bal hareketlilik kazanmasdr. Bir baka deyile, temelinde
hareket olan becerilerin kazanlmasn ieren ve doum ncesi dnemde balayp mr boyu
sren bir sretir. Bu srete byk (bedeni kullanma) ve kk kas hareketleri (nesne
kullanma) olmak zere iki hareket tr kazanlr. Bu iki tr hareketi yetikinler yapabilecek
dzeydedir. Ancak ocuklar bu kazanmlar sre iinde renirler. Yetikinler, sabah
uyandklar andan itibaren kollarn kaldrarak gerinir, yataktan kar, banyoya yrr,
musluu evirerek aar, sabunu alr, elini yzn ykar, kurulanr, giyinir, salarn tarar,
mutfak dolabn aarak bir eyler alr, dolab kapatr, ekmee bir eyler srer, ayakkablarn
giyer, ayakkablarn balarn balar, ceketlerinin dmelerini ilikler ve gn boyu daha pek
ok psiko-motor becerileri yaparlar. Bu psiko-motor beceriler, yetikinler iin sradan ve
kolay hareketler olmasna ramen ocuklarn bu becerileri kazanmalar iin zamana
gereksinimleri vardr. Bu nedenle ocuklarn psiko-motor becerileri kazanrken yetikinler
tarafndan desteklenmesi gerekir. Bu desteklemenin salkl olabilmesi iinde psiko-motor
geliim zelliklerinin bilinmesi ve bu dorultuda etkinlikler planlanmas nemlidir.
Bu modlde, ocuklarn psiko-motor geliim zelliklerini renerek ocuklarn bu
alandaki geliimlerine etkili olarak yardm edebileceksiniz. Psiko-motor geliimle ilgili
uygun etkinlik semek, yaratclnz kullanarak zgn materyal hazrlayabilmek iin yeni
bilgi ve beceriler kazanacaksnz.

RENME FAALYET1
RENME FAALYET1
AMA
renme faaliyetinde kazandrlacak bilgi ve beceriler dorultusunda bireyin psikomotor geliim zelliklerine uygun etkinlik seebileceksiniz.

ARATIRMA

Psiko-motor geliimin tanm ve nemi, psiko-motor yetenekler, psiko-motor

geliim aamalar, psiko-motor geliimde bireysel farkllklar, psiko-motor
geliimin dier alanlarla ilikisi konularna ilikin bilgileri; konuyla ilgili
kaynaklardan,

internetten

aratrarak

ve

bunlara

uygun

etkinlikleri

gzlemleyerek edindiiniz bilgileri rapor hline getirip snfta panoda

sergileyerek ve sunarak arkadalarnzla paylaabilirsiniz.

1. PSKO -MOTOR GELM

1.1. Tanm ve nemi
Psiko- motor kelimesi anlam olarak hareketi ifade eder. Dnyaya gelen her birey,
daha anne karnnda iken fiziksel olarak gelimeye balar. Dnyaya geldiinde de bu geliim
hzlanarak devam eder. nceleri refleks olan bu hareketlerin bazlar, refleks olarak mr
boyu devam ederken bazlar da zamanla organlarn bilinli olarak kullanlmas ile psikomotor becerilere dnr. Nefes alp vermek ya da gz krptrmak mr boyu bireyin
istemi dnda da olsa devam eden refleksif hareketlerdir. Oysa tek ayak zerinde sekmek ya
da kt kesmek, organlarn kullanmnn bilinli olmas ile yaplan eylemlerdir ve psikomotor geliim iinde deerlendirilir.
Psiko-motor geliim, yaam boyu devam eden psiko-motor becerilerde ortaya kan
davranlarn kontrol altna alnmas srecidir. Sz konusu olan davranlar; duyu organlar,
zihin ve kaslarn birlikte almas ile ortaya kar. Bir anlamda bu davranlarn kontrol
altna alnmasn salayan sre, psiko-motor geliimi ifade eder.
Psiko-motor geliim, fiziksel byme ve merkezi sinir sisteminin geliimine paralel
olarak organizmann isteme bal hareketlilik kazanmas olarak tanmlanr.
Psiko-motor geliim farkl deiikliklere urasa da bireyin tm yaam boyunca
devam eden bir sretir. Psiko-motor geliim, dzenli bir sra izler.

Psiko-motor Geliim ;
1
1. Batan

Ayaa

2.ten

Da

3. Byk kaslardan

Kk kaslara

3
2

Resim 1.1: Batan ayaa ve merkezden da doru bir geliim

Psiko-motor geliim byk kas ve kk kas geliimi olmak zere iki alanda ele
alnr.
Byk kas psiko-motor geliim: Bu geliim kaba psiko-motor becerileri olarak
ifade edilir. Bir btn olarak vcudun genel hareketlerini ve denge dinamiini kapsar.
Emekleme, ayakta durma, yrme, koma, salnm, dnme, yuvarlanma, zplama, denge gibi
hareketler zerideki kontrol anlatmak iin kullanlmaktadr.
Kk kas psiko-motor geliim: Bu geliim ince psiko-motor beceriler olarak
ifade edilir. Eli ve aya kullanmas ile ilgili becerileri kapsar. Tutma, kavrama, yazma,
yrtma, izme, yaptrma, kesme gibi beceriler rnek olarak gsterilebilir.
ocuk iin yapt her psiko-motor beceri, hareket ve szsz iletiim anlamndadr.
Psiko-motor beceriler yolu ile d dnyayla iletiim kurar. Kazand her yeni beceri ile de
kendi dnyasnn genilemesine ve yeni deneyler yapmasna yardmc olur.

1.2. Psiko-motor Yetenekler

Psiko-motor becerilerin gelitirilmesi, tm yaam boyu srer. Psiko-motor beceriler,
bir iin yaplmas srasnda kullanlan bilinli zihinsel etkinliin ynlendirdii koordineli kas
etkinlikleridir. rnein yaz yazma, daktilo yazma, piyano alma birer psiko-motor
beceridir. Psiko-motor yetenek, vcudun bir ya da birden fazla organnn katld kas
hareketi ya da ilemidir. Psiko-motor renme, ocuun doumundan sonra psiko-motor
yeteneklerin gelimesine bal kalarak ve ya ilerledike hzlanarak devam eder. ocuk
doduu anda hareket edebilecek ve baz psiko-motor becerileri gerekletirebilecek
durumdadr. Hatta ana rahmindeyken bile baz hareketler yapt, d etkilere kar baz yaln
tepkiler gsterdii bilinmektedir. Buna bakarak eitimciler, eitim-retimin doumdan
nce baladn sylerler. Doumdan sonra psiko-motor yetenekler hzla geliir. Psikomotor renme, bu yeteneklerin gelimesine baldr.
Psiko-motor yetenekler; dikkat, kuvvet, denge, tepki hz, e gdm ve esneklik olarak
ayrlr. Bu yetenekler ayrntl olarak ele alnmtr.

1.2.1. Dikkat
Dikkat, kelime anlam ile duygularla dnceyi, bir olay ve bir nesne zerinde
toplama olarak tanmlanr. Dikkat, gz veya kulaa gelen uyaranlarn bir ksmnn sonraki
sreler iin seilmesidir. Dikkat kavram, younlama ve zihinsel kurgularla e anlaml
olarak kullanlr.
ocuk; ounlukla ilk yllardan itibaren evresini tanma, kefetme duygusu iindedir.
evresinde grd, dokunduu hissettii her eyi alglar. Bebek, nceleri tandk kii ya da
eyay gz ile takip eder, sese tepki verir. Annesini tanr, dikkatle izler. Annesi yanndan
ayrlnca alar. Sonralar objeyi eli ile tutar, duyu organlar ile tanr, alglar ve tanmlar.
Dokuzuncu aydan itibaren ise nesneye dikkatini younlatrabilir. Hzla evreyi kefetme
istei dikkatini ksaltsa da bu dikkat eksiklii, farkl ilgi alanlarna ynelmesi ile
toparlanacak dikkat younluunu salayacaktr. ki- yalarnda, duran topa tekme atabilir.
Drt-be yalarnda tekerlekli bisiklete binebilir, makasla kt kesebilir. Drt be
yalarnda dz izgi zerinde yryebilir, alt yana geldiinde ise topa sopa ile vurabilecek
ve tek ayak zerinde on saniye durabilecek dikkat olgunluuna eriir.
ocuklara Dikkat edin. yerine Dikkatle bakn. demeyi tercih edin.
Uyarlmadan ok, model almak nemlidir.

1.2.2. Kuvvet
Btn psiko-motor davranlarn renilmesi bir kuvvet gerektirir. Koma, atlama,
trmanma, yrme hatta bir parman kprdatlmas bile kuvvet ister. Btn vcudun genel
bir kuvvetinin olmas gerektii gibi gvdenin, kol ve bacaklarn, elin ve parmaklarn
renilecek psiko-motor davranlar yapabilecek kuvvete sahip olmas gerekir. Kuvvet; bir
direnci yenebilme, kar koyabilme becerisi olarak da tanmlanabilir. Psiko-motor
davranlarda kas ve sinir sisteminin gelimesi nemli bir yer tutar. Kemiklerde ve i
organlardaki byme dorultusunda kaslar, merkezi sinir sisteminin direktifleri ile istenilen
davran yapar. ocuklarda kas kuvvetinin younlamas yaa, cinsiyete, olgunlama
dzeyine, daha nceki fiziksel etkinlik aamalarna ve bedensel llere baldr.

Resim 1.2: Kuvvet

Gce kar koyabilmek ya da direnci yenebilmek iin vcudunu etkin kullanan ocuk;
yrme, koma, srama, topa vurma, frlatma gibi hareketleri kuvvetle ilikili olarak
gerekletirir. Psiko-motor davrann trne gre de kuvvet deiiklik gsterir ve dtan
gzlenebilir. -drt yanda bir ocuk dolu vagonu itebilir, topu atabilir ve bunu yaparken
omuz ve dirsekleri kullanabilir. Drt-be yalarndan itibaren el arabas itebilir, halat ekme
etkinliklerine katlabilir, kutu ve blok gibi eyalar kaldrabilir, bunlar bir yerden bir yere
tayabilir.

1.2.3. Denge
Denge, belli bir yerde bir hareketi veya pozisyonu srdrme, durumunu devam ettirme
olarak tanmlanabilir. lk nemli denge biimleri, oturma ve ayakta durabilmedir.
ocuklarda psiko-motor becerilerde denge, daima nemli bir gd olacaktr. Vcut
ksmlarn, vcudun arlk merkezine gre etkili olarak kullanmay renecektir. Denge;
yrme, koma ve atlama becerilerinin kazanlmasnda da ok nemli bir faktrdr.
ocuk ileriki yllarda dengesinin geliimi ile iki tekerlekli aralarn, tekerlekli patenin
kullanlmas gibi pek ok aktiviteye katlabilecektir. Yaplan aratrmalara gre ocuk, iki
yandan nce denge becerisi kazanamamaktadr. ya civarnda tek ayann zerinde
-drt saniye durabilmekte, drt yandan sonra ise dairesel bir izginin zerinde yrme
becerisi kazanabilmektedir.
Denge yeteneinin gelitirilebilmesi iin psiko-motor etkinliklerde denge ile ilgili
almalara arlk verilmelidir.

1.2.4. Tepki Hz
nsanlarn duyu organlarn harekete geiren ve insanda bir tepkiye yol aan i ve d
durum deiikliine uyarc; dardan ya da ieriden gelen uyarclara kar organizmann
gsterdii davran tepki olarak tanmlanr.
Harekete hazr olma eklinde ifade edilebilecek olan tepki hz iin vcudun, dardan
ald uyarclara kar tepki gstermeye hazr olmas gereklidir (etki-tepki sreci). Etki ile
bu etkiye yaplan tepki arasnda geen zaman, reaksiyon zamandr. Reaksiyon zaman ne
kadar ksa olursa psiko-motor renme de o kadar hzl olur. Psiko-motor renmede genel
olarak btn vcudun tepkiye hazr olmas gereklidir. zellikle kollarn, bacaklarn ve elin
tepki yapabilecek olgunlua ulamas gerekir.
Psiko-motor davranlarn, kendine zg bir yapl hz vardr. Bir davrann
gerektiinden az hzda veya ok hzda yaplmas hlinde organizma tehlikeye girebilir.
rnein, bir makinenin almasn renecek bir rencinin gereken hzda hareket
edememesi, onun kolunun veya hayatnn tehlikeye girmesine sebep olabilir. Psiko-motor
renmede zellikle kolun ve parmaklarn gereken hz kazanmas ok nemlidir.

1.2.5. E Gdm (Koordinasyon)

E gdm (koordinasyon), belli bir amaca ulamak iin bilinli psiko-motor
hareketlerin devamll, ahenkli ve uyumlu almas olarak tanmlanabilir.
Psiko-motor renmenin pek ou birden fazla organn almasn gerektirir. En yaln
bir davranta bile gz, el, kol veya ayan, gvde ile ayan veya iki elin bir dzen iinde
almas olduka zordur. ocuk, renilecek davranlar yapacak organlar arasnda yeterli
koordinasyonu kuramyorsa, o davran renemez. Bu nedenle organlar arasndaki yeterli
koordinasyonun geliimi, bedensel olgunlua ve altrmalara baldr. Organlar arasndaki
e gdmn artmas, bedensel olgunluk arttka ve etkinlikle ilgili altrmalar oaldka
salanacaktr. rnein, be-alt yalarnda yaplan ve basit bir etkinlik gibi gzlenen sanatsal
etkinliklerde gzn, parmaklarn, elin, bilein ve gvdenin e gdm ierisinde almas
organlar arasndaki koordinasyonun arttn gsterir.

Resim 1.3: Koordinasyon

1.2.6. Esneklik
Vcudun gerektii zaman ne, yana, geriye ve istenen ynlere eilmesi, yani esnek
olmas gereklidir. Gvdenin, bacaklarn yeterli esneklie sahip olmad zamanlarda psikomotor davranlar renmek mmkn deildir. zellikle ilk ocukluk dneminde kemikler
kkrdaks yapda olduklarndan vcut daha da esnektir. Kemikler gelitike vcut esneklii
azalr. Esneklik, be-sekiz yalarnda sabit kalr. zellikle on iki-on yalarnda doruk
noktaya ular. Cinsiyet esneklikte nemlidir. Kz ocuklar, erkek ocuklara oranla daha
esnektir.

Resim 1.4: Bisiklete binmek, tm psiko-motor yeteneklerin gzle grld bir etkinlik

Psiko-motor yetenekler, btnlk hlinde bulunur. ocuk, doduu zaman bu psikomotor yetenekleri ancak kendi geliimi orannda yapabilir. Bu nedenle ancak kendine zg
baz becerileri yapabilecektir.

Etkinlik 1 (renci)
Etkinlik Ad: Burada Herkes retmen
rencilere psiko-motor geliim ve psiko-motor yetenekler konularn gzden
geirme, onlar hakknda soru karma, deerlendirme yapma ve retme frsatlar verilir.
rencilere kk kart ya da ktlar datlr. rencilerden konuyu gzden geirerek o
konuda sorulmasn istedikleri soruyu ya da tartlmasn istedikleri noktay karta yazmalar
istenir. Kartlar toplanarak ve kartrlarak yeniden datlr. rencilerin kendilerine gelen
karttaki soruyu ya da tartma konusunu aratrp ne syleyeceklerini saptamalar istenir.
Snfa sorularn ve yantlarn sunumu yaplr. Sunumlar zerinde tartlr.

1.3. Psiko-motor Geliim Dnemleri

Psiko-motor geliim srecinde iten ve dtan gelen srelerin etkileiminin sonucu
olarak basit reflekslerle balayan ba, boyun ve gvde kaslarnn kontrol aamalar eklinde
geliir. Benzer ekilde psiko-motor becerilerin temeli olan oturma, emekleme, yrme,
koma, atlama, trmanma gibi byk kas psiko-motor etkinlikleri ve uzanma, tutma,
brakma, frlatma gibi elin ynetimi ile ilgili kk kas psiko-motor etkinlikleri de aamalar
hlinde geliir.
Gallahue (1982), psiko-motor geliimini ocukluk dnemi ile snrlayarak incelemi
ve kuramn piramit modeli ile aklamtr. Bu modele gre her bir psiko-motor geliim
dnemi, bir dierinin zerine kurulur. Piramidin temeli, refleksif hareketler dnemini
gstermektedir. Bu dnemi, ilkel hareketler dnemi ve temel hareketler dnemi takip eder.
Piramidin tepe noktasn spor hareketleri dnemi oluturur.

ekil 1.1: Gallahuenin piramit modeli (1982)

1.3.1. Refleksif Hareketler Dnemi (01 Ya)

Bebekler, bedenlerinin eitli blmlerini hareket ettirmeyi salayan genel bir
yetenekle ve refleks olarak isimlendirilen davransal tepkiler dizisi ile birlikte doarlar.
Yeni doan bebein en bilinen ve en sk rastlanan baz refleksleri unlardr: Moro,
admlama, arama, yakalama-kavrama, emme, babinski, gz krpma refleksi
Bir refleks, bir uyaran trne zel otomatik bir tepki oluturur. rnein, k
tutulduunda gz bebei otomatik olarak bzlr. Aa beyin merkezlerinin kontrolndeki
ilkel refleksler gebeliin 18. haftasndan itibaren fetste grlmeye balar. Refleksler,
genellikle yenidoann beslenmesini emniyete alma ve koruma gibi ift fonksiyonludur. Bir
baka deyile, yaam srdrmeye katkda bulunurlar. Yenidoann yanana dokunan
annenin memesi, ban refleksif dnn uyarr, dudaklara deen meme ba refleksif
emmeyi meydana getirir, grtla uyaran st refleksif yutmaya yol aar.
Refleksler, ocuun ilk bilgi edinme kaynaklardr. Bebek iin koruyucu ve
arama/emme refleksleri gibi yiyecek salayc zellik tarlar. Sinir sisteminin
olgunlamasyla refleksler, yerlerini istemli davranlara brakr. Yaptklar hareketler bir
amaca yneliktir, ancak kaba ve kontrol ddr. Mesela bebek, bir nesneyi yakalamak
istediinde tm gvdesinin katld kaba bir hareket yapar.

Zamanla korteks daha geni apta idare etme gc kazanr ve istemli hareketler balar.
Birok refleks zamanla kaybolur ya da istemli hareketlerle btnleir. Bebekler, kaslar
zerinde istemli kontrol gelitirdiklerinde istedikleri zaman emerler, istedikleri yere bakarlar,
nesneyi yakalarlar. Davran, artk zel bir uyaran tarafndan kontrol edilemez.
Refleksif hareketler dnemi, birbirini izleyen iki aama halinde ele alnr.
Bilgi toplama evresi: Bu evre doum ncesi dnemden balayarak bebekliin
drdnc ayna kadar srer. Bu evrede refleksler, bebein hareketler yolu ile bilgi toplama,
besin arama ve korunmasnda temel ara olmaktadr.
Bilgi zme evresi: Bebeklik dneminde yaklak drdnc ayda balayan bu evrede,
beyin merkezlerinin geliimine bal olarak refleksler giderek yasaklanr. Oturma,
emekleme, sralama, yakalama, brakma gibi istemli hareketler ortaya kar.
Yaamn ilk ylnda psiko-motor geliimin dnm noktalar vardr:

lk hareketler
Oturma
Emekleme
Desteksiz yrme
Bamsz yrme

Bebeklerin bamsz yrmeye balama zamanlarnda farklklar grlebilir. Yine de

ilk iki yl ierisinde tm bebeklerde benzer psiko-motor geliim sreleri ile geliim
gerekleir.

Resim 1.5: Emekleme

10

Yaamn lk Bir Ylnda Psiko-motor Geliimin Dnm Noktalar

Ya

Psiko-motor Davran

1hafta

Ban, bir taraftan dier tarafa evirir.

1 ay

Yzst durumda iken ban ksa sre kaldrabilir.

2 ay
3 ay

4 ay

5 ay
6 ay
7 ay
8 ay

9 ay

10 ay

11 ay
12 ay

Yzst durumda gsn ksa sre kaldrabilir.

Ban, aniden kaldrp drse bile oturur durumda ban dik tutabilir.
Grme alan iindeki bir nesneye kolunun tm hz ile vurur fakat isabet
ettiremez.
Destekle oturabilir, srt dengesizdir. Karn zerinden yana ya da arkaya
yuvarlanabilir.
Grsel alan iindeki nesneyi takip edebilir.
Gzlerini uzaktaki ya da yakndaki nesne zerine sabitleyebilir.
Nesneye uzanabilir ve kavrayabilir.
Aina olduu nesneleri tanr.
Mama sandalyesi zerinde kolayca oturur. Sallanan nesneleri kavrar.
Nesneyi bir elinden dierine geirir.
Desteksiz oturur.
Erime alan dndaki nesnelere srarla uzanr.
lk blou eline aldktan sonra ikinciyi alr.
Kendi kendine oturma durumuna geer.
Yardmla ayakta durur.
Mobilyalara tutunarak ayakta durur.
Ayakta durma pozisyonundan oturma durumuna geebilir.
Fincan tutabilir ve iindeki svy iebilir.
Yukar trmanabilir, evresinde dnebilir.
Elleri ve dizleri zerinde emekler.
Mobilyalara tutunarak sralar.
Her iki elinden tutulursa yrr.
Basit szcklere ve ynergelere tepki verir (Dokunma, oyunca bana
ver vb.).
Tek elinden tutulursa yrr. melir ve eilir.
melme durumundan kendini yukar doru kaldrarak dizlerini
bkmeden ayakta durur.
Dzgn bir ekilde oturur. Yukarlara kabilir, aaya inebilir.
Giyinme ilemine katlabilir.

11

6 Haftalk-25 Aylk Bebein Psiko-motor Geliimi

Resim 1.6: 6 haftalk25 aylk bebein psiko-motor geliimi

Bu dnemde, bebekler iin de geliimi destekleyici etkinliklerin nemi byktr.

Hareket etmeyi uyaran oyun aktiviteleri ile vcudun st blmlerinin gerilmesi, gvdenin
dnmesi, ba ve boyun kontrol, uygun kavrama vb. hareket becerileri gelitirilebilir.

12

1.3.2. lkel Hareketler Dnemi (12 Ya)

lkel hareketler, ilk iki yata gzlenen istemli hareketlerin ilk biimidir. Bebein
oturmas, emeklemesi, ayakta durabilmesi, geliimde olgunlamann nemini ortaya
koymaktadr. Bu hareketler, yaamn ilk iki ylnda kemik, kas ve sinir sistemindeki
geliimin yan sra, bebee salanan altrma olanaklar sonucu ortaya kar. lkel
hareketler, olgunlamaya baldr ve ortaya klarnda nceden kestirilebilen bir sra izler.
Normal koullarda bu sra deimez ancak bunlarn ortaya k zamanlar, hzlar ocuktan
ocua farkllk gsterebilir. Bu bireysel farkllklarn kaynan kaltsal ve evresel etmenler
oluturur.
Yaam iin gerekli olan istemli hareketlerin temelini oluturan ilkel hareketler ba,
boyun ve gvde kaslarnn kontrol gibi dengeleme hareketleri, uzanma, brakma, yakalama
gibi maniplatif becerileri, srnme, emekleme, yrme gibi lokopsiko-motor hareketleri
kapsar.
lkel hareketler dnemi iki aama halinde incelenmektedir.
Reflekslerin ortadan kalkt evre: Bu evre, doumla balar ve bir yana kadar
srer. Bu dnemde, sinir sisteminin olgunlamas ile refleksler yerlerini istemli hareketlere
brakr. Bu dnemde istemli hareketlerdeki farkllama ve btnleme zayftr. Hareketler
amal olmasna karn, kontrolsz ve kabadr. rnein, bebek bir nesneyi yakalamak
istediinde el, bilek, kol, omuz ve hatta gvdenin tmnn katld kaba bir hareket yapar.
Bir baka deyile elin nesneye uzatlma srecinde istemli bir hareket olmasna karn kontrol
eksiklii vardr.
lk kontrol evresi: Birinci ya ile ikinci ya aras, ilk sene ortaya kan ilkel
hareketler zerinde altrmalar yapld ve bunlarn kontrol edildii evredir. Zihinsel ve
psiko-motor srelerdeki hzl gelime sonucu ilkel hareket yeteneklerinde hzl bir art
gzlenir.
Bu evrede bebekler, temelde denge salama, lokopsiko-motor ve maniplatif
becerilerde uzmanlama ve kontrol kazanma ile ilgilenirler.
Denge salama: Bebek bedenini dik tutabilmek iin yerekimine kar srekli bir
ura vermek zorundadr. Yer ekimine kar kas ve kemik sistemi zerinde kontrol
salamak, tm bebekler iin nceden kestirilebilir bir sra izler. nce ba ve boyun kontrol,
daha sonra gvde ve bacaklarn kontrol salanr. Bebein yatar durumdan dik duruma
geebilmesindeki sral ilerlemede, batan ayaa geliim ilkesi aka gzlenebilir. Yeni
domu bebek ba ve boyun kaslarn kontrol edemez. Birinci ayn sonunda, bu kaslarn
kontroln kazanmaya balar ve bebek yzst yatrldnda enesini kaldrabilir. Be aylk
bir bebein ise srtst yatrldnda ban kaldrabilmesi gerekir.

13

ekil 1.2: Yaamn ilk ylnda kazanlan psiko-motor becerilerden bazlar

Yer deitirme (lokopsiko-motor hareketler): Lokopsiko-motor hareketler, byk

lde dengeleme hareketlerine dayanr. Bebek dengeleme hareketlerinde yeterli bir duruma
gelmedii srece zgrce yer deitiremez. Bu dnemde kazanlan balca lokopsiko-motor
hareketler, srnme, emekleme ve yrmedir.
Maniplasyon: Maniplatif hareketlerin ortaya kmas da yrmedeki gibi uzun ve
sral geliim aamalarndan geer. Temel maniplatif beceriler; uzanma, yakalama ve
brakmadr. Bebek, drdnc ayda nesne ile iliki kurmasnda gerekli olan el, gz
koordinasyonunu salayabilir. Balangta uzanma, kaba bir omuz ve dirsek hareketidir.
Daha sonra bilek ve el harekete dorudan katlr. Beinci ayn sonunda bebek, mkemmel
biimde nesneye uzanarak dokunabilir.
Yakalama, doumdan sonraki ilk ayda tmyle refleksif bir harekettir. stemli
yakalama, uzanmann baarlmasndan sonra ortaya kar. Bebek, bir nesneyi yakalamak
istediinde nceleri baparman kullanamadndan nesneyi kabaca avular. Bu durum,
yerini zamanla baparmak ve iaret parmann da kullanld bir yakalama hareketine
brakr. Baparma yeterli ve etkili bir ekilde kullanarak yakalama, genellikle on ikinci
ayda gzlenir. Bebek, on drt aylk olduunda uzanma ve yakalama hareketi bir yetikinden
pek farkl deildir.
Bu dnemde en g baarlan hareket, kendi istei ile brakmadr. lk aylarda nesneler
bebein elinden der. stekle brakma, yaklak onuncu ayda gerekleir. Bundan sonra
bebekler, bu hareketi gelitirmek iin srekli olarak nesneleri bir yere brakr. Bebek, on
sekiz aylk olduunda uzanma, yakalama ve brakma hareketlerini baarl bir ekilde
kullanabilir.

14

Emekleyerek merdiven kar. ... 13-24 ay

Taklit ederek top yuvarlar. .....13-24 ay
ubua 4 halka geirir. ..13-24
Modele bakarak 3 kple kule yapar. . 13-24 ay
Merdivenlerden geriye doru emekleyerek iner. .......13-24 ay
melir, ayaa kalkar. ...13-24 ay
Eilerek yerden nesneleri alr. ....... 13-24 ay
4 kpten kule yapar. .......17-24 ay
ekil 1.3: lkel hareket dneminde srayla yaplan etkinlikler

Bu dnemde kazanlan hareketler, ok fazla kontrol gerektirir. Yrmede yeterli hale

gelen ocuk; dikkatini hareketinden, evreye yneltir. Herhangi bir engel ile karlatnda
hemen seri hareketten dierine geerek amacna ulamaya alr.

1.3.3. Temel Hareketler Dnemi (2-6 Ya)FAALYET- 1

Yaamn ikinci ylndan balayarak yedinci ylna kadar geen sre temel becerilerin
kazanld dnemdir. Tm ocuklarn ortak zellik tamas ve yaam iin gerekli beceriler
olmasndan dolay temel beceriler olarak ifade edilir. Bunlar; koma, atlama, srama,
sekme, yakalama, frlatma, topa ayakla vurma gibi hareketlerdir.
ki yandan sonra temel hareketler kaba bir ekilde ortaya kar. nce ocuk, kendi
bedeninin hareket becerisini anlamak ve bunu denemek iin aba gsterir. Daha sonra bedeni
zerindeki kontrol ile hareketlerini daha uyumlu ve kontroll yapmaya balar. Dnemin
sonlarnda ise ocuk, uyumlu ve kontroll gelimi hareketlerini mekanik ynden etkili
olarak gerekletirir. Be-alt ya dneminde temel beceriler olgunlam olarak grlr.
ocuun olgunlamasnda iyi bir retim verilmesinin, cesaretlendirilmesinin ve altrma
olana yaratlmasnn nemi byktr.
Baka bir ifadeyle bu sre; balang, ilk ve olgunluk evresi olmak evrede
gerekleir. Bu evreler, geliimsel bir sra izlemekle beraber her evreyi dierinden kesin
izgilerle ayrmak mmkn deildir.
Balang evresi: Bu evrede ocuklar, kendi bedenlerinin hareket yeteneklerini
anlamak ve bunlar denemek iin aba gsterir. Hareketler srasnda beden ya ok abartl ya
da ok snrl biimde kullanlr. Ritim ve koordinasyon zayftr.
lk evre: Bu evrede, kontrol ve ritmik koordinasyon artt iin ocuun hareketleri
daha uyumlu ve kontroll olmaya balar. Buna ramen, abartma ve snrlama vardr. -drt
ya ocuklar gzlendiinde bu evrenin zelliklerini tayan pek ok hareket grlebilir.
Olgunluk evresi: Bu evrede ocuklar, mekanik ynden etkili, uyumlu ve kontroll,
gelimi hareket ekillerini sergiler. Be-alt yana gelen ocuklarn bu evreye ulam
olmalar gerekir.

15

TEMEL HAREKETLER DNEMNDE KAZANILAN PSKO-MOTOR

YETENEKLER
2-3 Ya Byk Kas Yetenekleri

Kk Kas Hareketleri

ift ayak srar.

pe drt boncuk dizebilir.

Geri geri yrr.

Kap kolu aabilir.

Destekle merdiven iner.

5-6 kpten kule yapabilir.

Duraan topa tekme atar.

Destekle ne takla atar.

Kitabn sayfalarn tek tek evirebilir.

Kd ikiye katlar.

3-4 Ya Byk Kas Yetenekleri

Kk Kas Hareketleri

20 cm ykseklikten yere atlar.

Hareketli topa tekme atar.
Parmak ucunda yrr.
tekerlekli bisiklete biner.
Salncakta sallanr.

paral yapboz yapar.

Makasla keser.

Kaydraktan kayar.

izgi zerinden makasla keser.

ne takla atar.
Ayak deitirerek merdiven kar.
Havadan atlan topu tutar.
4-5 Ya Byk Kas Yetenekleri

Kk Kas Hareketleri

Tek ayak zerinde 4-8 saniye durur.

Deiik ynlere koar.
Dengede yrr.
ift ayak zerinde on kez srar.
5 cm ykseklikteki ip zerinden atlar.
Alt kez geriye srar.

Resimde ev, adam, aa izebilir.

Makasla basit ekiller keser, yaptrr.

Top sratr ve yakalar.

Ayak deitirerek merdiven iner.
Tek ayak zerinde be kere srar.

16

5-6 Ya Byk Kas Yetenekleri

Kk Kas Hareketleri

Dengede ileri, geri, yanlara yrr.

p atlar gibi srar.

Kalem tutar.

Topa yn vererek sratr.

Byk harf izer.

ki elle top tutar.

Bir resmin snrlarn tarmadan boyar.

p atlar.

Kalemtra kullanr.

Sopa ile topa vurur.

Resim keser.

Paten kayar.

ekile ivi akar.

ki tekerlekli bisiklete biner.

smini yazar.

Kzak kayar.

Koarken yerden nesne alr.

Tek ayak zerinde 10 saniye durur.

Kk harfleri, bakarak izebilir.

Barfikste 10 saniye asl bekler.

ekil 1.4:Temel hareketler dneminde kazanlan psiko-motor yetenekler

1.3.4. Sporla lgili Hareketler Dnemi (7-12 Ya):

Bu dnem, genelde yedi ile on iki ya arasn kapsar. lkokul ocuklar, yeni beceriler
kazanmaktan ok daha nce kazandklar temel becerileri daha akc ve doru olarak ortaya
koyarlar. Burada spor terimi geni anlamyla kullanlmtr. Yani yalnz yarma deil ayn
zamanda elence ve spor etkinlikleri asndan gnll katldklar faaliyetler, oyun, dans
gibi aktiviteleri de kapsayan bir ara olarak benimsenmitir.
Bu dneminde, lokopsiko-motor, maniplatif ve dengelemeye ilikin hareketler
birletirilerek ip atlama, adm gibi oyunlarda ya da futbol, basketbol gibi sporlarda
kullanlr.
Sporla ilikili hareketler dnemi, spor becerilerine gei evresi, spor becerilerini
uygulama evresi ve spor aktivitelerine yaam boyu katlm evresi olmak zere evre
halinde incelenmektedir.
Spor becerilerine gei evresi: ocuklar yedi ve sekiz yalarnda gelitirdikleri
becerilerini, birletirerek daha kompleks ve zel formlara dntrmeye balarlar. Bu
becerileri gnlk yaamda, eitli oyunlarda, rekreasyonel ve spora zg ortamlarda
uygularlar. Bu evrede ocuklar, kendilerini fizyolojik, anatomik ve evresel faktrler
tarafndan snrlanm hissetmezler. Beceri dzeylerini, kilo, boy, kuvvet, esneklik,
dayankllk gibi fiziksel zelliklerini dikkate almakszn tm spor branlar ile ilgilenirler.
Bu nedenle ocuklarn spor branlarna ilgisi ksa sreli olabilir.

17

Spor becerilerini uygulama evresi: ocuun beceri geliiminde on birden on yaa

kadar ilgin deiimler yer alr. ocuk, bu dnemde fiziksel kapasitesinin ve snrllklarnn
farkna varmaya balar. Artan zihinsel yetenekler ve deneyimlerle, eitli etmenleri de
dikkate alarak belli bir brana odaklamaya balar. Beceri derecesini ykseltmek iin tek
zm, uygun say ve nitelikte altrma yapmaktr.
Spor aktivitelerine yaam boyu katlm evresi: Yaam boyu devam eden, on drt
yanda balayan bu evrenin en nemli zellii bireyin kazanm olduu hareket becerilerini
yaam boyu kullanmasdr. Bir nceki evrede beliren ilgiler, yetenekler ve seimler bu
evrede daha da snrlandrlr. Etkinlie katlm dzeyi, bireyin yeteneklerine, olanaklarna,
fiziksel zelliklerine, motivasyonuna ve gemi deneyimlerine bal olarak deiir. Birey
artk yeteneklerinin st snrna yaklamtr. Zaman, para, tesis, malzeme gibi etmenler
spora katlm etkiler.
Ksaca bu dnemdeki geliim hz, psiko-motor olgunlua ve duygusal etkinliklere
baldr. ocuk yedi yandan on yana kadar olgunlam olan temel becerilerini
birletirerek sporla ilgili becerilerini de kullanmaya balar. Kuvvet, dayankllk, hz, denge
gibi zelliklerin gelimesiyle performans artar. Deiik hzlarda ip atlama, ta sektirme ve
top frlatma gibi hareketler, bu evrimin tipik gei hareketleridir. Hareketler giderek daha
karmak ve spor trne zg seilmeye balanr. On bir yandan sonra beceri gelimesinde
bireysel farkllklar ve bir brana (statye bal olarak) ynelme eklinde ortaya kar.
Kapsaml altrma ile yeni birok hareket renilmi ve pekitirilmi olur. ocuklar, hareket
becerilerini renmeye ve yarmaya ok isteklidir. Daha sonraki yalarda ise spor dalna
zg hareketler ve becerilerle yalara gre spor dallar sz konusu olur.
Cinsiyet farkllnn psiko-motor beceri ve performans zerindeki etkisinin artt bu
yllarda erkekler, srat, srama, frlatma ve denge ile ilgili hareketlerde, kzlar ise esneklik
ve kk kas gruplarnn koordinasyonunu gerektiren hareketlerde daha iyidir. Yaplan
aratrmalar, kzlarn on drt ya dolaylarnda, performanslarnn doruk noktasna
ulatklarn, erkeklerin ise ergenlik dneminde de performanslarn arttrmaya devam
ettiklerini gstermektedir.

1.4. Psiko-motor Geliiminde Bireysel Farkllklar ve nemi

ocuun geliimi, bireye ebeveynlerden geen genlerin, yani kaltmn ve yaad
ortamn (evresel faktrlerin) etkisi altndadr. Tm bireyler, kendi geliim izgilerinde
belirli bir sray izleyerek ilerleme kaydederler. Tm geliim dnemlerinde olduu gibi
psiko-motor geliimde de dnemlere ilikin ya belirlemeleri yalnzca genel snrlardr. Her
bireyin kendine zg dnme, hareket etme, hissetme, konuma ve anlama biimi vardr.
Psiko-motor geliim becerileri, genelde gzlenebilir beceriler olduu iin ocukta
gerekleen farkllklar daha somut olarak fark edilir. rnein, ocuun ge yrmesi
ailelerde Acaba bir problem mi var? sorusunu akla getirir. Oysa fiziksel bir sorun yoksa,
ocuk bamsz yrme becerisini birka ay ge olarak gelitirebilir. Balangta da
belirtildii gibi psiko-motor geliimdeki farkllklarda hem evre, hem de kaltm etkisi
bilinmektedir.

18

Ebeveynlerden kaltsal olarak geen zellikler, her ocuun byme ve gelime

orann, boy uzunluunu, kemik ve cinsiyet ynnden geliimini tayin eder. Buradaki
bireysel ayrlk, ocuun kaltm yolu ile ald byme zelliklerine, becerileri renmeye
az ya da ok yetenekli olmasna dayanr.
ocuun doup byd evre de psiko-motor geliimde etkilidir. Aile yaps,
sosyo-ekonomik ve kltrel dzeyin psiko-motor geliimde etkili olduu yaplan
aratrmalarda da belirtilmitir. Ailenin ocuu motive edici olmas, korkularn anlamas ve
ona gre tavr taknmas pek ok psiko-motor becerinin renilmesinde etkilidir. Ayn
zamanda sosyo-ekonomik dzeyde salkl beslenmenin nemi dnlrse psiko-motor
geliime ilikin salkl beceriler kazanmada ilikili olduu gzlenebilir. Salksz koullar,
psiko-motor geliimi engeller. Apartmanlarda hareket kstll yaayan ocuklarn, ak
havada daha ok oyun oynayan, sportif tesislerden yararlanan ocuklara nazaran psiko-motor
becerilerinin daha az gelimi olduu grlr.
Genelde, alt aydan bir yla kadar kazanlan psiko-motor yetenek saysnda bireysel
farkllklar grlmektedir. Bu bireysel farkllklar, baz ocuklarn yeni psiko-motor
becerileri renmeye neden hazr olup olmadklarn aklayabilir.

1.5. Psiko-motor Geliimin Dier Geliim Alanlaryla likisi

Psiko-motor geliim; dzenli ve salkl beslenme, yaam artlar, giyim gibi temel
ihtiyalarla sk skya ilikilidir. Sosyo-ekonomik dzeyleri dk ailelerde, yetersiz ve
dengesiz beslenme sonucunda ocuklar hastalanmaktadr. Yaadklar evre artlarnn
olumsuzluu, beslenme ve giyim problemleri psiko-motor geliimi olumsuz olarak etkiler.
Bilisel geliim srelerinden olan algsal yetenekler ve beceriler, ocuklarn hareket
becerileri kazanmasnda nemli bir etken olarak rol oynar. Algsal psiko-motor yetenekler ve
renmeye hazr olma, olgunlam beceri kavramlarnn kazanlmasna ve gelitirilmesine
yardmc olur. Ayrca psiko-motor geliim, ocuklarn be duyusunun (grme, iitme,
dokunma, tat alma, koklama) olgunlamas ile dardan gelen eitli uyarclara kar
alglayarak tepki vermesine neden olur.
Psiko-motor geliim; ocuklarn evre ile iletiim kurmasnda, yaamlarn devam
ettirmede nemli yer tutar. ocuklar, psiko-motor becerilerini oyun ierisinde kefederler.
ocuk, oyun sayesinde dier bireylerle sosyal iletiime girerek toplum ierisinde sosyalleir.
Yaratclklar geliir. Bylece ocuun kendine olan z gveni artar, kendini yeterli hisseder
ve olumlu benlik kavram kazanr.
Benlik kavram; bireyin kiisel zelliklerini, snrllklarn, nelerden holanp nelerden
holanmadn fark etmesi ile ortaya kar. ocuun sal ve bedensel durumu benlik
kavramnn geliimi ve btnl zerinde nemli yer tutar. Ayrca ocuklarn psikolojik
ihtiyalar karlanp ruhsal durumlar gelitike, yeni psiko-motor becerilerin de kazanlmas
daha yksek seviyelerde olur.

19

Fiziksel geliim, psiko-motor geliim ile paralel gitmektedir ve birbirinden ayr

dnlemez. Bir ocuun evresini tanmas ve evresini ynetme becerisine kavuma
srecinde psiko-motor geliimi son derece nemlidir. Bu srete, ocuun bamszln
tanmasnda ve ynetmesindeki rol de gz ard edilmemelidir. Bunun yan sra evresine
uyum salamas ve sosyal faaliyetlerde varlk gstermesi iin de psiko-motor geliim iyi
anlalmaldr. Psiko-motor geliimin salkl olmas, fiziksel geliimin yan sra zihinsel,
duygusal ve sosyal geliimlere de nemli katk salar.
Etkinlik 2 (renci)
Etkinlik Ad: emberin Paylam
renciler i ie iki ember oluturur. ve d emberdekiler yz yze gelecek ve
ikierli eleecek biimde ayakta dururlar ya da otururlar. ocuklarn psiko-motor geliim
dnemleri, psiko-motor geliimde bireysel farkllklar ve nemi, psiko-motor geliimin dier
geliim alanlaryla ilikisi ile ilgili olarak nce kar karya oturanlar birbiri ile gr
alveriinde bulunurlar. Sonra her biri ters ynde kayarak nceki einin yanndaki ile yeni
bir ikili oluturur ve konumaya devam eder. Bylece her renci birka ele ayr ayr
grme frsat bulmu olur.

20

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
ocuun psiko-motor geliim zelliklerini aratrnz. Bu zelliklere uygun etkinlik
seerek hazrlaynz. Etkinliinizi snf ortamnda veya uygun ortamlarda ocuklara
uygulaynz. Etkinliinizi fotoraflarla ve kamera ekimleri ile destekleyerek sunum
hazrlaynz. Etkinliinizin sonucunu rapor hline getirip panoda sergileyerek ve sunarak
arkadalarnzla paylanz.

lem Basamaklar

neriler

ocuklarn ya ve geliim seviyesine

ocuun ya ve geliim seviyesine gre
gre psiko-motor geliiminin zelliklerini
psiko-motor geliiminin zelliklerini
inceleyiniz.
dikkatli olarak aratrnz.
ocuklarn psiko-motor geliim
ocuklarn psiko-motor geliim
zelliklerine uygun materyali yaratc,
zelliklerine uygun materyal inceleyiniz.
estetik ve dikkatli olarak aratrnz.
Ya gruplarnn psiko-motor geliim
Ya gruplarnn psiko-motor geliim
zelliklerine uygun etkinlikleri tertipli,
zelliklerine uygun etkinlikleri
dzenli, yaratc ve estetik olarak
belirleyerek seiniz.
belirleyiniz.
Etkinlikleri uygulamadaki amacnz
belirleyiniz.
Etkinlik iin uygun ara gerelerinizi
(materyal) seiniz.
Etkinliin amacn ve uygulama
basaman ocuklara anlatnz.
Etkinlii ocuklara uygulaynz.
Etkinlik srasnda ocuklarla iletiim
kurunuz.
Etkinliinizi amacna uygunluu
asndan deerlendiriniz.

ocuun hangi psiko-motor geliim

zelliini ltnz belirtiniz.
Ara gerecin ocuun geliimine uygun,
dayankl ve kullanl olmasna dikkat
ediniz.
Dzgn cmleler kurmaya ve Trkeyi
iyi kullanmaya dikkat ediniz.
ocuklara kar gler yzl ve hogrl
davrannz.
Olumlu iletiimde bulununuz.
ocuklara kar sabrl ve anlayl
olunuz.
Etkinliinizi amacna uygunluu
asndan objektif ve gvenilir olarak
deerlendiriniz.

Etkinliinizi ocuklara uygularken

fotoraf ekiniz.

stekli, yaratc ve estetik olunuz.

Etkinliinizi ocuklara uygularken

kamera ile ekiniz.

stekli, yaratc ve estetik olunuz.

Etkinlikte ektiiniz fotoraf ve kamera

ekimleri ile sunum hazrlaynz.

Sunuunuzu dikkatli, yaratc ve estetik

olarak hazrlaynz.

21

 ocuklarn psiko-motor geliim

zelliklerini ve etkinliinizin sonucunu
rapor hline getirerek panoda
sergileyerek arkadalarnzla paylanz.
Etkinliinizle ilgili sunumlarnz ve
raporlarnz, dier kurumlarla benzerlik
ve farkllklar karlatrarak
arkadalarnzla tartnz.

Raporunuzu hazrlarken ve panoda

sergilerken istekli, dikkatli dzenli, temiz
ve titiz olunuz.
Etkinliinizle ilgili sunularnz ve
raporlarnz, dier kurumlarla benzerlik
ve farkllklar objektif olarak
karlatrnz.

22

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet,
kazanamadnz becerileri Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz.

Deerlendirme ltleri

Evet

Hayr

1. ocuklarn ya ve geliim seviyesine gre psiko-motor geliim

zelliklerini incelediniz mi?
2. ocuklarn psiko-motor geliim zelliklerine uygun materyal
incelediniz mi?
3. Ya gruplarnn psiko-motor geliim zelliklerine uygun etkinlikleri
belirleyerek setiniz mi?
4. Etkinlikleri uygulamadaki amacnz belirlediniz mi?
5. Etkinlik iin uygun materyal setiniz mi?
6. Etkinliin amacn ve uygulama basaman ocuklara anlattnz m?
7. Etkinlii ocuklara uyguladnz m?
8. Etkinlik srasnda ocuklarla iletiim kurdunuz mu?
9. Etkinliinizi, amacna uygunluu asndan deerlendirdiniz mi?
10. Etkinliinizi ocuklara uygularken fotoraf ektiniz mi?
11. Etkinliinizi ocuklara uygularken kamera ile ektiniz mi?
12. Etkinlikte ektiiniz fotoraf ve kamera ekimleri ile sunu
hazrladnz m?
13. ocuklarn psiko-motor geliim zelliklerini ve etkinliinizin
sonucunu rapor hline getirerek panoda sergileyerek arkadalarnzla
paylatnz m?
14. Etkinliinizle ilgili sunumlarnz ve raporlarnz, dier kurumlarla
benzerlik ve farkllklar karlatrarak arkadalarnzla tarttnz m?

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

23

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki sorular dikkatlice okuyarak doru seenei iaretleyiniz.
1.

Psiko-motor geliim ile ilgili etkinliklerle aadakilerden hangisi gerekletirilemez?

A) ocuklar kendi vcutlarn tanr.
B) Fiziksel yeteneklerini tanr.
C) Dil becerisi geliir.
D) D dnya ile iletiim kurar.

2.

Psiko-motor geliim, hangi geliime paralel olarak gerekleir?

A) Duygusal geliim
B) Fiziksel geliim
C) Dil geliimi
D) Bilisel geliim

3.

Aadakilerden hangisi psiko-motor geliimle ilgili yeteneklerdendir?

A) E gdm
B) Yetenek
C) Motivasyon
D) Alg

4.

Dikkatin geliiminde aadakilerden hangisi yoktur?

A) evreyi tanma
B) Kefetme
C) lgi
D) Bellek

5.

Bir direnci yenebilme, kar koyabilme becerisi olarak tanmlanan kavram

aadakilerden hangisidir?
A) Tepki
B) Kuvvet
C) Dikkat
D) Engel

6.

lk nemli denge becerileri aadakilerden hangisidir?

A) Koma-trmanma
B) Srama
C) Tek ayak zerinde durabilme
D) Oturma ve ayakta durma

7.

Etki ile bu etkiye yaplan tepkinin arasnda geen zamana ne ad verilmektedir?

A) Kuvvet zaman
B) Reaksiyon zaman
C) Denge zaman
D) Dikkat zaman

24

8.

Aadakilerden hangisi psiko-motor geliim aamalarnn dnemlerinden deildir?

A) Refleksif hareketler dnemi
B) Sporla ilgili hareketler dnemi
C) Emekleme dnemi
D) Temel hareketler dnemi

9.

Yaamn ilk ylnda psiko-motor geliimin dnm noktalar vardr. Aadakilerden

hangisi bu dnm noktalarndandr?
A) lk hareketler
B) Oturma
C) Destekle yrme
D) Yukardakilerin hepsi

10.

Bebek hangi ayda desteksiz ve dik oturabilir?

A) Drdnc
B) Altc
C) Yedinci
D) Dokuzuncu

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

25

RENME FAALYET2
RENME FAALYET2
AMA
renme faaliyetinde kazandrlacak bilgi ve beceriler dorultusunda uygun ortam
salandnda psiko-motor geliim zelliklerine uygun etkinlik hazrlayabileceksiniz.

ARATIRMA

evrenizde bulunan erken ocukluk eitim kurumlarndan ailelerden,

kitaplardan, elektronik ortamdan, oyuncaklardan ocuklarn psiko-motor
geliim zelliklerine uygun materyalleri aratrp etkinlik hazrlaynz.
Edindiiniz deneyimleri rendiiniz konularla btnletirerek kan sonular
arkadalarnzla paylanz

2. PSKO-MOTOR GELM
DESTEKLEMEYE YNELK
ETKNLKLER
2.1. Psiko-motor Geliimi Desteklemeye Ynelik Etkinlikler
Okul ncesi eitimde en az yer verilen ve aileler tarafndan da en az nem gsterilen
etkinlik psiko-motor geliimi destekleyici etkinliklerdir. Dier geliim alanlarna ynelik
etkinliklere gsterilen ilgi, ne yazk ki bu geliim alanna farkl nedenlerle
gsterilmemektedir. Okul ncesi eitim kurumlarnda uygun mekn bulunmamas bu
nedenler arasnda bulunur.
Erken ocukluk dnemi ocuklarnn en belirgin zelliklerinden birisi de hareketli
olmalardr. Hareket, ocuun geliimini etkileyen nemli bir unsurdur. ocuklarn hareket
gereksinmelerini karlayacak en uygun etkinlikler ise hareketli oyun etkinlikleri, beden
eitimi programlardr.

26

Geliim, psiko-motor, sosyal, duygusal ve bilisel ynleri ile bir btndr. Psikomotor becerilerin kazanlmas sadece fiziksel geliim deil duygusal ve sosyal geliim
asndan da nemlidir. Psiko-motor beceriler, zellikle ocukluk dneminde benlik
saygsnn geliiminde ve arkadalar arasnda belli bir yer edinmede nemli rol oynar. Psikomotor becerilerin yeterli dzeyde gelimemesi ocuklarn kendilerini fiziksel aktivitelerde
yetersiz alglamalarna neden olabilmekte, yeterli salk ve uygunlua ulamalarn
engelleyebilmekte ve yetikinlik yllarnda da daha salksz ve sedanter (hareketsiz yaam)
bir yaam tarz srdrmelerine neden olabilmektedir. Bu nedenle beden eitimi ve spor
aktiviteleri, ocuklarn hareket gereksinimlerini karlamak ve tm geliim alanlarn
desteklemek asndan nemlidir.
Bu dorultuda gerekletirilecek etkinlikler ile kazandrlmas hedeflenen beceriler
vardr. Bu beceriler u ekilde sralanr:

Kendi vcudunu ve yeteneklerini kefedebilme,

Mekn, zaman ve arlk ile ilgili kavramlar kazanabilme,
D dnyay kefedebilme, fark edebilme,
Duygu ve dncelerini psiko-motor hareketler yolu ile ifade edebilme,
Koordineli ve ritmik hareket etme becerisi kazanabilme,
Dikkat kontroln salayabilme,
Nesneleri belli mesafedeki bir hedefe atabilme,
Belli bir mesafeden kendine doru atlan nesneyi yakalayabilme,
El-gz koordinasyonunu salayabilme,
ki el-gz koordinasyonunu salayabilme,
El-ayak-gz koordinasyonunu salayabilme,
Koordinasyon, denge, eviklik ve kuvvet gerektiren psiko-motor hareketlerde
beceri kazanabilme,
Gnlk yaamda kullanlan ara gereci kullanmada beceri kazanabilme,
Belli nesneleri yeni ekiller oluturacak biimde bir araya getirebilme,
Makas uygun ekilde kullanabilme,
Belirli ekilleri izebilme,
Deiik zellikteki kaplardan sv ya da taneli kat malzemeyi, farkl zellikteki
kaplara doldurabilme ve boaltabilme,
El-bilek kullanmay gerektiren hareketlerde beceri kazanabilme
Bu becerileri kazandrmak amacyla gerekletirilmesi dnlen psiko-motor
geliimi destekleyici etkinlikler planlama ve uygulamada dikkat edilmesi
gereken zellikler:
Etkinlikleri planlarken ya da uygularken ocuklarn ya ve geliim dzeyleri
dikkate alnmaldr.
Hareketler ve becerilerin kolaydan zora doru bir sra izlenmesine dikkat
edilmelidir.
zellikle kk kaslarn psiko-motor geliimine ilikin etkinliklerde, ocuklarn
gnlk
yaam
deneyimlerinde
karlaabilecekleri
durumlarda
kullanabilecekleri beceriler kazandrlmaldr.

27

Yeni bir beceriyi ya da oyunu tantrken ocuklarn dikkatleri oyuna

younlatrlmaldr. rn: Beceriyi kazandrmadan nce grubun dikkatini
ekmek iin ocuklardan ayaa kalkarak el ele tutumalar ve yanlara alarak
byk bir ember oluturarak yere oturmalar istenebilir.
Oyun ya da beceri adlandrlarak ocuklarn en iyi ve kolay ekilde
anlayabilecekleri ifade ile ierik tanmlanmaldr. ocuklarn daha iyi
anlayabilmeleri iin sylediklerinizi kendi ifadeleri ile bir kez daha
tekrarlamalar istenmelidir. Daha sonra bir kez de ynerge ile birlikte hareketi
her aamas ile yaparak model olunmaldr. Yaplacak hareketin her aamasnn
nasl yaplacann anlaldndan emin olunmaldr.
Etkinlik ncesinden gerekli materyallerin teminine ve n hazrln yaplmasna
zen gsterilmelidir. ocuklarn dikkat sreleri ksa olduundan etkinlik
ieriinin aklanmasndan sonra hazrlk yapldnda ocuklarn hareketle
ilgili aamalar hatrlamalar zorlaacaktr.
Hareketi gerekletirirken bir aamadan dierine gemelerini uyarc ya da
hareketin ritminin deitirilmesini hatrlatan ses uyarclar (davul, def, zil,
ddk vb.) birlikte seilmelidir.
Etkinlik iinde top, ember ya da ip gibi yardmc materyal kullanlacaksa, her
ocuk iin ayr ayr olmasna zen gstermek, harekete balamadan nce bunlar
datlmaldr.
ocuklarn hareketleri yaparken birbirlerini engellememeleri salanmaldr.
Snf ierisinde karkl nlemek ya da ocuklarn birbirlerini engellemeden
almalarna yardmc olmak iin nce hep birlikte ayn ynde allmaldr.
ocuklar, hareketlerde olgunlatka yn deiiklikleri kendi seimlerine
braklabilir.
ocuklarn hareketlerini engellemeyecek giysiler tercih edilmelidir.
Hareketlerin uygulanmas srasnda hatal durular ya da doru yaplmayan
hareketleri dzeltme konusunda ar zorlayc olmamaldr. ocuun hareket
etmekten ok zevk almas gereini unutmamak gerekir.
Hareketle ilgili olgunluu kazanana kadar deneme yapmas iin gereken sre
tannmaldr. Bu denemeler srasnda ocua ait baarszlklar ya da problem
durumlar da gzlenerek onlarn baarl olmalar iin yardmc olunabilir.
Eli hareketlerde, gerekli durumlarda setii e deitirilmelidir. Bylece ocuk,
farkl insanlara uyum salayabilmeyi ve birlikte alabilmeyi renmi
olacaktr.
Etkinlik uygulamalar srasnda deiik ritimlerde mzik kullanlmaldr. Mzik,
hareketlere ocuklarn daha ok konsantre olmalarnda etkili olacaktr.

Bu dorultuda hazrlanabilecek ve uygulanabilecek etkinlik rnekleri aada

sunulmutur:

Bebee, bakabilecei bir nesne verebilir, yzkoyun yattnda, gzleri ve

baklaryla hareketlerini takip edebilmesi iin yetikinin parmaklar veya renkli
objeler, bebein gr alan iinde oynatlr (1. ay).
Bebek kucaa alndnda ban dik tutabilmesi iin ngrak ya da sesli
oyuncak sallanabilir (3. ay).

28

Ara sra sesli uyaranlar vererek bebein deiik pozisyonlarda yatmas

salanabilir (6. ay).
Bebein, 10 dakikay gememek kouluyla srtn ve yanlarn destekleyerek
oturmas salanabilir. Bu, gn boyu tekrarlanabilir. Eline ve uzanabilecei yere
oynayabilecei oyuncaklar konabilir (6. ay).
Bebek, yzkoyun durumdayken uzana sevdii oyuncak konulabilir ve onu
almas konusunda bebek cesaretlendirebilir. Srnerek gitmek istediinde
vcudunu hareket ettirmesi iin tabanlarndan iterek desteklenebilir (6. ay).
Bebekle oynarken oyuncan onun eriebilecei ykseklikteki bir yere,
rnein; koltua koyabilir, ardndan oyunca alabilmesi iin onu
cesaretlendirebilir, gerekirse tutunarak ayaa kalmasna yardmc olunabilir.
Bebek, koltua tutunarak ayaa kalktnda alklanabilir (9. ay).
Bebek, oturur durumda oyun oynarken sevdii oyunca almas iin ona
uzatlarak, ayaa kalkarak almas iin cesaretlendirilir. Eer bebek
kalkamyorsa el uzatlarak kalkmasna yardmc olunur (12. ay).
Merdiven karken veya bir iki basama bulunan bir meknda bebein elinden
tutarak basamaklar kmasna yardmc olunabilir. ocuk emeklemeden
yryerek ift ayakla merdiven ktnda dllendirilir (18. ay).
Bebei masaya oturtarak nne byk ebatta kt, kalem koyularak izim
yapmas istenir ve yapt izimleri szel ifadelerle dllendirebilir (18. ay).
ocuun ekmeli oyuncaklarla oynamasna olanak salanabilir. Bunun iin
ocukla birlikte bir kutuya ip balanarak bir araba hazrlanabilir ve sslenerek
birlikte oynanabilir (2 ya).
ocuun merdivenden tek bana inmesine olanak salanarak, ocuun
bamszlk abalar desteklenebilir. (2 ya).
Zplama ve ayak ucunda yrme faaliyetlerinin yer ald oyunlarla top ve
komaca yoluyla enerjisini harcamas iin ortam yaratlabilir (2,5 ya).
htiyar adam yry, dalgn adam yry, cce yry, robot yry,
dev adam yry, simiti, balk, satc yryleri; meyve toplama ve
devirme; ekin, ot bime; tahta rendeleme, odun kesme ve yarma; kaz, rdek,
ay, fil, maymun, tavan, leylek yry gibi eitli hayvan taklitlerinin yer
ald
oyunlar ile psiko-motor geliimi, zellikle byk kas geliimi
desteklenebilir.
ocuun eline prasa, havu, patates gibi sebzeleri vererek bunlarn zerine
keskin olmayan bir kazc ile ekiller izmesi istenerek ekillerin yer ald
sebze kesitlerini sulu boya ile istedii renkte boyamas salanr. Ardndan beyaz
bir kda bu kesitleri bastrmas istenerek baskl motiflerden eitli
kompozisyonlar oluturulmas salanr. Bylece ocuun byk ve kk kas
geliimi desteklenebilir.
Bir kt, akordeon gibi katlanr. Bu kdn zerine bir insan resmi izilir.
nsan eklini makasla kesmesi istenir. Kt aldnda pe pee sralanan insan
ekilleri ortaya kar. ocuklarn kk kaslarnn geliimi desteklenir.

29

eitli top oyunlar oynanabilir. Topun, ocuun fiziksel boyutlaryla uyumlu

byklkte olmasna zen gsterilir. Bir torbaya doldurulan pinpon toplarnn
ocuk tarafndan durduu yerden kmldamadan belli bir mesafeye konan sepet
ya da geni azl bir kavanozun iine atlmas istenerek oyun oynanr. Sepet ya
da geni azl bir kavanozun iine atlan toplar saylr. Ayn oyun, daha byk
topla ve ocuklarn boyuna uygun yerletirilen potaya atlarak oynanr.
Farkl ya gruplarna ynelik ekillendirilebilecek etkinlikler de bulunur. Bu
rnek etkinlikler ayrntl bir ekilde verilmitir.

30

Etkinlik rnei 1
Etkinlik Ad: Ka deiik ekilde yryebilirim?
Etkinlik Tr: Oyun-hareket etkinlii
Etkinlik Amac: Byk kas psiko-motor kaslarn etkin olarak kullanabilme, probleme
deiik zmler retebilme, neden-sonu ilikisi kurabilme, yaratclk ve hayal
gcn kullanabilme
Materyal: nsanlarn deiik yrylerini ieren resimli kartlar
n Hazrlk

Etkinlik ncesi, ocuklarla birlikte yrmenin nemi ve yry ekilleri ile

ilgili sohbet edin.
Dergi ve gazeteleri inceleyerek deiik yry ekillerini ieren resimleri kesin
ve karton zerine yaptrn.

Uygulama: ocuklarla birlikte ember eklinde oturun. Daha nceden birlikte

hazrladnz resimli kartlar inceleyin. nceleme srasnda hareketlerdeki benzerlik ve
farkllklara dikkatlerini ekin. Daha sonra Ka deiik ekilde yryebilirim?, Nasl
yryelim? gibi sorular ynelterek ocuklarn rettikleri yry ekillerini deneyerek
gstermelerine yardmc olun. Aadaki rnekleri kullanarak ocuklarn ok deiik yrme
ekilleri nermelerine destek olun.

Admlayarak yrme (byk adm, kk adm, parmak ucu, topuk temas ile
adm)
Srayarak yrme
Yan yan yrme
Geri geri yrme
Tek ayak zerinde srayarak yrme
Srnerek yrme
Kendi etrafnda dnerek yrme vb.
Uygulama srasnda her ocuun birbirinden farkl yry ekli nermesini
salayn.

31

Resim 2.1: Admlayarak yrme

neriler

Bu etkinlik benzer ekilde srama, koma, frlatma vb. hareketler iin de

denenebilir.
Duygulara gre yrme ekilleri hakknda sohbet edilebilir, ilgi hareketleri
taklit edilebilir.
Hayvanlar ile insanlarn yemek yeme, yrme ekilleri aratrlabilir, benzerlik
ve farkllklar ynnden karlatrlabilir.

Etkinlik rnei 2
Etkinlik Tr : Oyun-hareket etkinlii
Etkinlik Ad: Neler srar?
Ama: Byk psiko-motor kaslarn etkin olarak kullanabilme, srama hareketinin
zelliini kavrayabilme
Materyal: Srama hareketi yapan canl ve cansz varlklara ait resimli kartlar, helezon
yay, top, boncuk vb. srayan nesneler
n Hazrlk

Etkinlik ncesi ocuklarla birlikte dergi ve gazeteleri inceleyerek srama

zelliine sahip canl ve cansz (top, balon vb.) varlklarn resimlerini kesin ve
karton kartlar zerine yaptrn.
Yakn evredeki nesneleri inceleyin. Aratrarak bulunan srama zellii olan
nesnelerle snfnzda bir ke oluturun. Keye bir isim verin.

32

Uygulama
ocuklarla birlikte yerde ya da masada oturun. nce srama hareketinin nasl
olutuu, srama hareketi iin ne gerektii (yaylanma), nelerin sramasnn kolay, nelerin
sramasnn zor olduu vb. konular hakknda sohbet edin. ocuklarn konu ile ilgili bilgi,
deneyim ve gzlemlerini paylamalarna yardmc olun. Daha nceden hazrladnz resimli
kartlardaki canl ve cansz varlklara ait srama zelliklerini karlatrn. Benzer zellikte
srama hareketi yapabilenleri gruplayn. Snf iindeki nesnelerden oluturulan
srayabilenler kesinde ocuklarn aratrma, inceleme ve karlatrmalar yapmalarna
yardmc olun. ocuklarla birlikte deiik srama hareketlerini deneyin. En zor ve en kolay
srama ekilleri hakknda dncelerini paylamalarn salayn.

Resim 2.2: Byk psiko-motor kaslarn etkin olarak kullanma

neriler

Etkinlik sonras deiik kaynaklardan elde edilen resimlerle bir pano ya da

albm hazrlanabilir.
Hayvan sraylarn oaltabilir.
Oyunlarn ierisinde bu etkinlii deerlendirebilir (rnein ismini duy, topu
yakala. retmen belli bir sra izlemeden Topu yakala Arda. der ve topu
yerden sektirir, topu yakalayan ocuklar alklanr).

Etkinlik rnei 3
3. Etkinlik rnei yok.
neriler

Bu etkinlik, ocuklarn dzeyine gre nce bir hayvan ve bir ritim olarak
uygulanabilir; ocuklar etkinlikte olgunlatka hayvan says ve ritim eitlilii
arttrlabilir.

33

ocuklardan hayal glerini kullanarak ok daha deiik, hi tannmayan bir

hayvan canlandrmalar da istenebilir.
Bu etkinlik, bir hayvan seilerek (rn. tavan) deiik ritim ardkl
hareketleri canlandrlabilir ve bu hayvanla ilgili bir yk oluturulabilir; daha
sonra ocuklardan resimlemeleri istenebilir.
ocuklardan benzer ekilde bir hayvan seerek (rn. rdek) deiik ritim
ardkl iinde hayvann duygularn (zgn, kzgn, neeli, yorgun vb.) ifade
etmelerini ve ilgili hareketleri canlandrmalar istenebilir.

Resim 2.3: Ritme uygun hayvan yry

Etkinlik rnei 4
Etkinlik Tr: Sanat etkinlii
Etkinlik Ad: Hamurdan hayvanlar
Ama: Kk psiko-motor kaslarn kullanarak zgn bir rn meydana getirebilme
Materyal: Renkli oyun hamurlar, dme, boncuk, ie kapaklar, yn paralar vb.
artk materyaller

Resim 2.4: Kk psiko-motor kaslarn etkin olarak kullanma

34

n hazrlk

Etkinlik ncesi, ocuklarla birlikte ok deiik hayvanlar yakndan gzleyerek

zellikleri hakknda bilgi edinilen bir hayvanat bahesine ya da hayvan
iftliine gezi dzenleyin. Gezi srasnda ocuklarn; hayvanlarn vcut
ekillerine, vcut ksmlarna renk ya da deri zelliklerine, gz, kulak vb.
organlarna dikkat etmelerine yardmc olun.

Resim 2.5: Hayvanlar inceleme

Hayvanlarla ilgili ykler okuyun. ocuklarn bu ykdeki hayvanlar

zellikleri ile (yrme, ses karma vb.) canlandrmalarn isteyin.
Hayvanlar ieren sanat etkinlikleri dzenleyin, parmak oyunlar oynayn,
arklar syleyin.
Hayvanlar konu alan dergi ve gazeteleri inceleyin, buradan keseceiniz hayvan
dergileri ile snfnz iin hayvanlar albm oluturun.
Hayvanlarn beslenme, reme, hareket etme gibi baz zelliklerini aratrn. Ne
yedikleri; nerede, nasl yaadklar; nasl hareket ettikleriyle ilgili sohbetler
dzenleyerek bilgi ve deneyimlerinizi paylan.
Uygulama: ocuklarla birlikte nceden hazrlanan renkli oyun hamurlarnn ve
artk materyallerin bulunduu masaya oturun. Daha nceki bilgi ve deneyimlere
dayanarak ocuklarla birlikte oyun hamuru ile birlikte oluturacaklar hayvan
sein (rn. fil). Setiiniz bu hayvan ekli, vcut ksmlarnn zellikleri vb.
ayrntlar ynnde tekrar tanmlayn. ocuklardan nlerindeki hamuru ve artk
materyalleri kullanarak seilen hayvan yapmalarn isteyin.

neriler

Tek bir hayvan seilebilecei gibi birka hayvan da seilebilir ve ocuklarn

hamurdan oluturduu bu hayvanlarla bir iftlik ya da hayvanat bahesi
oluturularak sergilenebilir.
Her ocuktan, oluturduu hayvanla ilgili bir yk oluturmasn ve bu yky
(hayvann kukla olarak kullanarak) anlatmas istenebilir.
Her ocuun hayvan ile ilgili bilmece retilebilir ya da hazr bilmeceler
kullanlarak ocuklarla birlikte tahmin etme oyunu oynanabilir.

35

Etkinlik rnei 5
Etkinlik Tr: Oyunhareket etkinlii
Etkinlik Ad: Renklerin Hareketi
Ama

ekil/hareket ilikisi kurabilme

Problem zebilme
ki el-gz koordinasyonunu salayabilme
Kk kas psiko-motor becerilerini etkin kullanabilme
Byk kas psiko-motor becerilerini etkin kullanabilme
Verilen say kadar hareketi yapabilme

Materyal: Renkli kartonlar, eitli dergiler, gazeteler, eitli nesneler, makas vb.
materyaller
n Hazrlk

Etkinlik ncesi ocuklarla birlikte evredeki nesneleri, eitli dergi ve kitaplar

inceleyin. Renkler ve ekiller hakknda sohbet edin. Grdnz her nesnenin
eklini ve rengini tanmlayn.
Renk ve ekilleri bir araya getirdiinizde neler yapabileceinizi tartn.

Uygulama: ocuklarla birlikte nceden hazrladnz renkli fon kartonlarnn ve

materyallerin bulunduu masann bana oturun. Daha nceki bilgi ve deneyimlerinize
dayanarak ocuklarla birlikte renkli fon kartonlarndan 30 cm apnda daire, gen, kare ve
dikdrtgen ekilleri keserek hazrlayn. Daha sonra ocuklarla birlikte rahat hareket
edebileceiniz bir alan sein. nceden hazrlam olduunuz ekil kartlarn bir kez daha
tanmlayn ve ocuklarla birlikte her bir ekil kart iin bir hareket (ocuklarn ya ve geliim
dzeylerine gre rn. daire iin kollar yukar kaldrma, gen iin yere melme, kare iin
olduu yerde srama, dikdrtgen iin el rpma vb.) belirleyin. Her bir ekil iin
belirlediiniz hareket, ocuklar tarafndan iyice anlaldktan sonra kartlarn arasndan bir
tanesini sein ve ocuklardan ilgili hareketi yapmasn isteyin. Ayn uygulamay dier ekil
kartlar iin uygulayn.

Resim 2.5: ekiller ve renkler

36

neriler

ocuklarn dzeyine ve etkinlik uygulamasndaki baar durumlarna gre

ekillere ait hareketler deitirilebilir, yeni ekiller ilave edilerek etkinlik benzer
ekilde uygulanabilir.
Kartlara ilikin hareketler, hzl-yava oturarak yaplan hareketler de ekleyerek
denenebilir.
Bir ekil kart yerine birka ekil kart gsterip iki hareketi birlikte (rn. el
rpma ve dnme vb.) yapmalar istenebilir.
Bu etkinlik benzer ekilde mzik aletleri kullanlarak denenebilir (rn. daire iin
davula vurma, kare iin tef kullanma vb.).

2.2. Psiko-motor Geliime Uygun Materyaller

Byk Kas Geliimi iin Uygun Materyaller

eitli toplar (tenis topu, salk topu, hentbol topu, orta boy plastik top vb.)
Halat
Araba ya da kamyon tekerlekleri
emberler
Bo variller
Jimnastik minderleri

Resim 2.6: Top oynama ocuklarn psiko-motor becerilerini desteklenmesi

p merdiven ya da trmanma merdiveni

Jimnastik sras
Denge tahtas
Tornetler
Atlama ipleri
Kaydrak, salncak, tahterevalli gibi bahe oyuncaklar

37

Resim 2.7: Atlama ipleri

Resim 2.8: Tahterevalli gibi bahe oyuncaklar

Kk Kas Geliimi iin Uygun Materyaller

Bez oyuncaklar
Bo kutular
Di kama halkalar
Byk renkli kpler
Byk tahta ivilerle gemeli oyuncaklar
Basit bloklar
Takp skmek iin plastik cvata ve somunlar
Bo tahta ve mukavva kutular
Tahta, bez veya plastik hayvanlar
Kum havuzu ve kum oyuncaklar
Mzik aletleri, zil, tef, davul
Boncuklar ve ip
Parmak boyas
Balama oyuncaklar
Dmeli, fermuarl giysileri olan giydirilecek bebekler
Kavram gelitirici oyuncaklar
yk kitaplar ve masallar
El kuklalar
Yapboz oyuncaklar
p balama ve eitli kt iler
Kolaj almas, artk kt ve kuma paralar
Keskin olmayan makas ve ktlar
Domino
Basit resim, harf ve say oyunlar
Oyun hamurlar

38

ekil 2.9: Boyama almalar kk kas geliiminin desteklenmesi.

39

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
ocuun psiko-motor geliim zelliklerini inceleyiniz. Erken ocukluk eitim
kurumlarnda, piyasadaki oyuncaklardan ocuun psiko-motor geliimine uygun
oyuncaklar aratrarak fotoraflarn ekiniz. Aratrdnz bu oyuncaklarn ocuklarn
psiko-motor geliimine uygun, hangi ya grubuna ve etkinlie ynelik olduunu
belirleyerek yazacanz zgn bir albm oluturunuz.

lem Basamaklar
ocuklarn ya ve geliim seviyesine
gre psiko-motor geliiminin
zelliklerini dikkatli olarak inceleyiniz.
Erken ocukluk eitim kurumlarnda,
piyasadaki oyuncaklardan ocuun
psiko-motor geliimine uygun
oyuncaklar aratrnz.
Aratrdnz ocuun psiko-motor
geliimine uygun oyuncaklarn
fotoraflarn ekiniz.
Aratrdnz bu oyuncaklarn
ocuklarn hangi psiko-motor geliimine
uygun olduunu belirleyiniz.
Aratrdnz bu oyuncaklarn
ocuklarn hangi psiko-motor geliimine
uygun olduunu albmnze yaznz.
Aratrdnz ocuun psiko-motor
geliimine uygun oyuncaklarn
fotoraflarn albmnze yaptrnz.
Aratrdnz ocuun psiko-motor
geliimine uygun oyuncaklarn hangi
ya grubuna ve etkinlie ynelik
olduunu belirleyerek yaznz.
Hazrladnz albmnz
arkadalarnzla paylanz.

neriler
ocuklarn ya ve geliim seviyesine
gre psiko-motor geliiminin
zelliklerini dikkatli olarak aratrnz.
ocuklarn psiko-motor geliiminin
zelliklerine uygun etkinlikleri dikkatli
olarak aratrnz.
Aratrdnz ocuun psiko-motor
geliimine uygun oyuncaklarn estetik
ve yaratc olarak fotoraflarn ekiniz.
Aratrdnz bu oyuncaklarn
ocuklarn hangi psiko-motor geliimine
uygun olduunu dikkatlice belirleyiniz.
Aratrdnz bu oyuncaklarn,
ocuklarn hangi psiko-motor
geliimine uygun olduunu albmnze
dikkatli ve titiz olarak yaznz.
Aratrdnz ocuun psiko-motor
geliimine uygun oyuncaklarn
fotoraflarn albmnze temiz ve
dzenli olarak yaptrnz.
Aratrdnz ocuun psiko-motor
geliimine uygun oyuncaklarn hangi
ya grubuna ve etkinlie ynelik
olduunu dikkatlice ve titizlikle
belirleyerek yaznz.
Hazrladnz albmnz
arkadalarnzla objektif olarak
paylanz.

40

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz becerileri Evet,
kazanamadnz becerileri Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz.

Deerlendirme ltleri

Evet

Hayr

1. ocuklarn ya ve geliim seviyesine gre psiko-motor geliiminin

zelliklerini dikkatli olarak incelediniz mi?
2. Erken ocukluk eitim kurumlarnda, piyasadaki oyuncaklardan
ocuun psiko-motor geliimine uygun oyuncaklar istekli olarak
aratrdnz m?
3. Aratrdnz ocuun psiko-motor geliimine uygun oyuncaklarn
fotoraflarn ektiniz mi?
4. Aratrdnz bu oyuncaklarn ocuklarn hangi psiko-motor
geliimine uygun olduunu dikkatlice belirlediniz mi?
5. Aratrdnz bu oyuncaklarn, ocuklarn psiko-motor geliimine
uygun olduunu albmnze dikkatlice ve titizlikle yazdnz m?
6. Aratrdnz ocuun psiko-motor geliimine uygun oyuncaklarn
fotoraflarn albmnze temiz ve dzenli olarak yaptrdnz m?
7. Aratrdnz ocuun psiko-motor geliimine uygun oyuncaklarn
hangi ya grubuna ve etkinlie ynelik olduunu belirleyerek yazdnz
m?
8. Hazrladnz albmnz arkadalarnzla paylatnz m?

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

41

LME VE DEERLENDRME
LME VE DEERLENDRME
Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen
bilgiler doru ise D, yanl ise Y yaznz.
1.

( ) Etkinlikleri planlarken ya da uygularken ocuklarn ya ve geliim dzeylerini

dikkate almak gerekir.

2.

( ) zellikle kk kaslarn geliimine ilikin etkinliklerde ocuklarn gnlk yaam

deneyimlerinde karlaabilecekleri durumlarda kullanabilecekleri becerileri
kazandrmak gerekir.

3.

( ) Hareketle ilgili olgunluu kazanana kadar deneme yapmas iin gereken sreyi
tanmak gerekir.

4.

( ) Etkinlik uygulamalar srasnda deiik ritimlerde mzik kullanlmamaldr.

5.

( ) Nesneleri belli mesafedeki bir hedefe atabilme psiko-motor geliimi destekler.

Aadaki sorular dikkatlice okuyarak doru seenei iaretleyiniz.

6.

Aadakilerden hangisi psiko-motor becerilerinin geliimine uygun etkinliklerin,

ocuun geliimine salad katklardan biri deildir?
A) ocukta yaam boyu fiziksel aktivite alkanl kazandrmak
B) Kas kuvveti, dayankllk, koordinasyon, esneklik ve eviklik gibi temel unsurlar
gelitirmek
C) Temel hareketleri ayn ekilde tekrarlamak
D) Saldrganl olumlu ynde kanalize etmesini salamak

7.

Psiko-motor geliimi desteklerken hedef, aadakilerden hangisidir?

A) ocuklarn kendi vcutlarn tanmas, fiziksel yeteneklerini ve snrllklarn
kefetmesidir.
B) ocuun yeni davranlar, salkl bir biimde kazanmas ve uygulamasdr.
C) Yrme, koma, atlama, trmanma gibi becerileri kazanmasdr.
D) Makasla kesme, izgi izme, kt katlama vb. gibi becerileri kazanmasdr.

8.

Aadakilerden hangisi psiko-motor geliimi destekleyici dzenlenecek etkinlikler

aracl ile ocuklara kazandrlmas amalanan becerilerden deildir?
A) Dikkat kontroln salayabilme
B) El-gz koordinasyonunu salayabilme
C) Makas uygun ekilde kullanabilme
D) Belirli ekilleri isimlendirebilme

42

9.

Aadakilerden hangisi byk kas geliimi iin uygun ara gerelerdendir?

A) Oyun hamurlar
B) Yapboz oyuncaklar
C) Kaydrak gibi bahe oyuncaklar
D) El kuklalar

10.

Aadakilerden hangisi kk kas geliimi iin uygun ara gerelerden deildir?

A) eitli toplar
B) Domino
C) Byk renkli kpler
D) Kavram gelitirici oyuncaklar

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirmeye geiniz.

43

MODL DEERLENDRME
MODL DEERLENDRME
Aadaki sorular dikkatlice okuyarak doru seenei iaretleyiniz.
1.

Fiziksel byme ve merkezi sinir sisteminin geliimine paralel olarak organizmann

isteme bal hareketlilik kazanmas olarak tanmlanan kavram aadakilerden
hangisidir?
A) Byk kas geliimi
B) Psiko-motor kelimesi
C) Kk kas geliimi
D) Psiko-motor geliim

2.

Emekleme, ayakta durma, yrme, koma, sallama, dnme, yuvarlanma,

zplama, denge gibi psiko-motor hareketleri aadakilerden hangi ile ifade

edilir?
A) Byk kas geliimi
B) Psiko-motor kelimesi
C) Kk kas geliimi
D) Fiziksel geliim

3.

ocuklarda kas kuvvetinin younlamas aadakilerden hangisine baldr?

A) Yaa ve cinsiyete
B) Olgunlama dzeyine
C) Fiziksel etkinlik aamalarna
D) Hepsi

4.

Belli bir amaca ulamak iin bilinli psiko-motor hareketlerin devamll,

ahenkli ve uyumlu almas olarak tanmlanan kavram aadakilerden
hangisidir?
A) Tepki hz
B) Denge
C) E gdm
D) Esneklik

5.

Aadakilerden hangisi esneklik iin sylenemez?

A) Kemikler gelitike vcut esneklii azalr.
B) Erkek ocuklar, kz ocuklara oranla daha esnektir.
C) Esneklik 5-8 yalarda sabit kalr.
D) zellikle 12-13 yalarda doruk noktaya ular.

44

6.

Aadakilerden hangisinde 2-6 yalar kapsayan koma, atlama, srama,

sekme, yakalama, frlatma, topa ayakla vurma gibi hareketlerin yer ald
dnemdir?
A) Refleksif hareketler dnemi
B) lkel hareketler dnemi
C) Temel hareketler dnemi
D) Sporla ilgili hareketler dnemi

7.

Aadakilerden hangisi yenidoanda grlen reflekslerden deildir?

A) Koklama
B) Yakalama/kavrama
C) Moro
D) Admlama

8.

Aadakilerden hangisi byk kas geliimi iin uygun materyallerden deildir?

A) Bo variller
B) Tornetler
C) Halat
D) Parmak boyas

9.

Aadakilerden hangisi kk kas geliimi iin uygun materyallerdendir?

A) Denge tahtas
B) Balama oyuncaklar
C) emberler
D) Atlama ipleri

10.

Aadakilerden hangisi psiko-motor geliim ile ilgili etkinlikleri planlama ve

uygulamada dikkat edilmesi gereken zelliklerdendir?
A) Oyunu ya da beceriyi adlandrarak ocuklarn en iyi ve kolay ekilde
anlayabilecekleri ifade ile ieriini tanmlamak
B) Hareketlerin uygulanmas srasnda hatal durular ya da doru yaplmayan
hareketleri dzeltme konusunda zorlayc olmak
C) Etkinlik srasnda gereken ara gereci ve malzemeleri temin etmek
D) Hareketler ve becerilerin zordan kolaya doru bir sra izlemesine dikkat etmek

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.

45

CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
RENME FAALYET-1N CEVAP ANAHTARI
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

C
B
A
D
B
D
B
C
D
C

RENME FAALYET-2NN CEVAP ANAHTARI

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

Doru
Doru
Doru
Yanl
Doru
C
B
D
C
A

MODL DEERLENDRMENN CEVAP ANAHTARI

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

D
A
D
C
B
C
A
D
B
B

46

NERLEN KAYNAKLAR

ARAL Neriman, Okul ncesi Eitim ve Eitim Programlar, Ya-Pa

Yaynlar, stanbul, 2002.

CRHNLOLU Fatma Gl, ocuklarn Ruh Sal ve Geliimi, Okul

ncesi Dnem, Nobel Yaynlar, Ankara, 2004.

DALKILI Nursel Uyar, Okul ncesi Eitimde niteler, Belirli Gnler ve

Haftalar, Epsilon Yaynlar, stanbul,2004.

DARICA Nilfer, Okul ncesi Eitimcileri in Etkinlik Dnyas Uygulama

Kitab, Morpa Kltr Yaynlar, stanbul, 2004.

ERKUNT Nimet, Okul ncesi Eitim ile lgili Uygulamal almalar, MEB
Basmevi, stanbul, 1966.

KO Nizamettin, Okul ncesi Eitim ve Sorunlar, TED VII. Eitim

Toplants, Ankara, 1983.

MENGTAY Sami, Okul ncesi ve lkokullarda Hareket Gelii, Tutibay,

Ankara, 1999.

ONDER Alev, Okul ncesi ocuklar iin Eitici Drama Uygulamalar,

Morpa Kltr Yaynlar, stanbul, 2003.

ZTRK Ayten, Okul ncesinde Eitiminde Oyun, Esin Yaynevi, stanbul,

2001.

47

KAYNAKA
KAYNAKA

AIKGZN Kamile, Aktif renme, Eitim Dnyas Yaynlar, zmir,

Mart, 2005.

AKAY Gl, ocuk Geliimi, Esin Yaynevi, stanbul, 2009

ATAMAN Ayegl, Geliim ve renme, Gndz Eitim ve Yaynlar,

Ankara, 2004.

BACANLI Hasan, Eitim Psikolojisi, Alkm Yaynevi, stanbul, 1991.

Geliim ve renme, Nobel Yaynlar, Ankara, 2002.

BLR ule, Her Ynyle ocuunuz, Alkm Yaynlar, stanbul, 1998.

CCELOLU Doan, nsan ve Davran, Remzi Kitabevi, stanbul, 1993.

REZ Seniha, ocuk Geliimi ve Eitimi, MEB Basmevi, stanbul, 1975.

KALE Rasim, Okul ncesi Dnemde Beden Eitimi ve Oyun retimi, Nobel
Yaynlar, Ankara, 2003.

ZER Kamil, Dilara Sevimay ZER, ocuklarda Psiko-psiko-motor

Geliim, Nobel Yaynlar, Ankara, 2005.

SAN nci, Sanat ve Eitim, A Eitim Bilimleri Yaynlar, No: 151, A

Basmevi, Ankara, 1985.

YAVUZER Haluk, ocuunuzun lk 6 Yl, Remzi Kitabevi Yaynlar,

stanbul, 1999.

Gallahue, David, Understanding Psiko-motor Development in Children: Jhon

W. Sons, Inc. Canada, 1982.

Gallahue, David, & Ozmun, John C. Understanding Psiko-motor Development:

Infants, Children, Adolescents, Adults. Dubuque:

Brown & Benchmark

Publishers, 1998.

GVEN Nergis, St ocuunda Psiko-motor Geliim, ocuk Geliimi ve

Eitimi El Kitab 2 (24-32), Hacettepe niversitesi Yaynlar, Ankara, 1979.

GVEN Nergis, Okul ncesi Dnemde Beden Eitimi almalarnn

nemi, 5.Okul ncesi Eitimi ve Yaygnlatrlmas Semineri, Ya-Pa
Yaynlar, stanbul, 1988.

ZER Dilara, Psiko-motor Geliim, Eitim Psikolojisi, Kriter Yaynlar,

stanbul, 2009.

48

BULUT PEDK enay, Psiko-psiko-motor Geliim, ocuk Geliimi, Ya-Pa

Yaynlar, stanbul, 2011.

49