ELM3102 Kurikulum Dan Kaedah Pengajaran Pendidikan Moral

Tajuk 1

Pengenalan Sukatan dan Huraian Sukatan Pelajaran

Pendidikan Moral Sekolah Rendah

Sipnosis
Tajuk pertama ini memberi tumpuan kepada tiga tajuk kecil iaitu Sejarah dan
Kepentingan Pendidikan Moral di Malaysia; tajuk kedua ialah Pengenalan kepada
Sukatan Pelajaran Pendikan Moral KBSR dan tajuk ketiga ialah Perincian Huraian
Sukatan Pendidikan Moral KBSR. Dalam tajuk pertama akan dibincangkan tentang
mengapa Pendidikan Moral penting dan sejarahnya, manakala tajuk kedua akan
dibincangkan tentang matlamat dan objektif Pendidikan Moral, rangka konsep dan
organisasi kandungan sukatan pelajaran dan akhirnya dalam tajuk ketiga akan
dijelaskan isi kandung salam Sukatan secara terperinci, dengan hasil pembelajaran
dan cadangan aktiviti bagi setiap topik pembelajaran.

Hasil Pembelajaran

1. Mengetahui sejarah dan kepentingan pengajaran dan pembelajaran subjek

Pendidikan Moral di sekolah
2. Memahami isi kandungan sukatan pelajaran Pendidikan Moral KBSR (dan
KSSR sebagai isi kandungan tambahan)
3. Mengkaji secara terperinci rangka huraian sukatan pelajaran Pendidikan Moral

ELM3102 Kurikulum Dan Kaedah Pengajaran Pendidikan Moral

Kerangka konsep tajuk

1.0

Sejarah dan Kepentingan Pendidikan Moral di Malaysia

Di Malaysia, pembangunan dan kemajuan Ilmu pengetahuan dan kemahiran

diolah dengan baik melalui satu sistem pendidikan yang menyeimbangkan

pembangunan dan kemajuan ilmu dengan pembangunan dan kemajuan nilai murni
insan. Ini dapat dilihat melalui Falsafah Pendidikan Kebangsaan yang menyatakan
Pendidikan di Malaysia merupakan suatu usaha yang berterusan untuk
memperkembangkan lagi potensi individu secara menyeluruh dan bersepadu
supaya dapat melahirkan insan yang seimbang dan harmonis dari segi intelek,
rohani, emosi dan jasmani berdasarkan kepercayaan dan kepatuhan kepada
Tuhan. Bagi mencapai hasrat yang mulia ini, maka sistem pendidikan di negara ini
dibentuk bagi melahirkan insan yang berilmu dan beramal dengan nilai-nilai murni
mengikut acuannya sendiri.
Pembinaan insan yang harmonis boleh direalisasikan melalui pengamalan
dan penghayatan nilai-nilai murni. Oleh yang demikian, matapelajaran Pendidikan
Moral diperkenalkan kepada pelajar-pelajar bukan Islam dan Pendidikan Islam
kepada pelajar-pelajar Islam.
Tujuan pendidikan moral adalah untuk membentuk individu yang berperibadi
mulia dan bertanggungjawab melalui pemupukan, penghayatan dan amalan nilai
murni masyarakat Malaysia Rakyat. Malaysia terdiri dari pelbagai kaum yang ingin
mahu maju dalam semua bidang.

Dalam mencapai hasrat ini, rakyat Malaysia

2

ELM3102 Kurikulum Dan Kaedah Pengajaran Pendidikan Moral

akan berdepan dengan pelbagai masalah terutamanya dalam mengekalkan
budaya,adat dan nilai-nilai murni.

Oleh itu Pendidikan Moral digubal untuk

membentuk masyarakat seperti berikut:

1.0.1 Mengamalkan Nilai-nilai Murni
Asas pendidikan moral adalah amalan nilai-nilai murni. Melalui penghayatan
dan pengamalan nilai-nilai murni mewujudkan satu masyarakat yang bermoral
tinggi.

Nilai murni individu wujud melalui ilmu dan kepercayaan agama.

Di

Malaysia, kepercayaan kepada Tuhan adalah rukun yang perlu diamalkan dan
dihayati oleh setiap rakyat di Malaysia. Rakyat negara ini terdiri dari pelbagai kaum
dan Islam merupakan agama rasmi negara, menurut perlembagaan persekutuan
perkara tiga(1).

Jadi walaupun pelbagai kaum dan agama rasmi Islam, setiap

rakyat harus menghormati peraturan ini dan perlu mengamalkan nilai-nilai murni
yang mengajar kita semua hormat-menghormati agama, adat, bahasa dan
kepercayaan kaum yang lain. Jadi,pendidikan moral memainkan peranan penting
dan besar dalam mencapat matlamat ini.
1.0.2 Cinta dan Setia kepada Negara
Pendidikan Moral menekankan nilai cinta dan setia kepada negara. Melalui
amalan

kesetiaan

kepada

negara,

setiap

rakyat

rela

berkorban

demi

mempertahankan negara daripada anasir luar. Kesetiaan yang tidak berbelah bagi
kepada raja dan negara adalah salah satu faktor yang boleh menyatupadukan
rakyat Malaysia yang berbilang laum keturunan, bangsa dan agama.
1.0.3 Menjunjung Tinggi Perlembagaan dan Kedaulatan Undang-undang
Perlembagaan negara digubal berasaskan kesepakatan semua kaum dan
semua pihak negara ini.Melalui pendidikan moral, setiap individu dididik untuk
menjadi rakyat yang menghormati, menghargai serta memahami perlembagaan
negara sebagai satu kontrak sosial rakyat yang tidak boleh dipersoalkan dan
diganggu gugat oleh mana-mana individu atau pihak. Setiap individu di negara ini

ELM3102 Kurikulum Dan Kaedah Pengajaran Pendidikan Moral

dilindungi oleh undang-undang hak dan kebebasan semua rakyat dijamin dan boleh
diamalkan dengan bebas asalkan tidak melanggar undang-undang.
1.0.4 Bersopan dan Bersusila
Rakyat negara kita yang berbilang kaum, agama dan kepercayaan,
seharusnya hidup hormat-menghormati antara satu sama lain.

Kita harus

menghormati budaya seperti pakaian dan perayaan budaya kaum yang lain. Begitu
juga halnya dari segi agama dan kepercayaan.

Pendidikan moral menekankan

semua rakyat negara kita untuk menghormati kepercayaan dan agama kaum lain.
1.0.5 Menyahut cabaran 2020
Cabaran keempat Wawasan 2020 adalah untuk mewujudkan masyarakat
bermoral dan beretika.Oleh yang demikian Pendidikan moral dalam sistem
pendidikan di negara ini adalah untuk melahirkan individu yang bukan sahaja
mempunyai ilmu yang tinggi tetapi juga bermoral dan beretika. selain daripada itu,
melalui pendidikan moral juga rakyat yang berbilang kaum dan kepercayaan dapat
hidup bersatu padu,rukun damai dan bertolak ansur. keadaan ini bersesuaian
dengan cabaran kelima wawasan 2020 iaitu mewujudkan masyarakat bermoral dan
bertolak ansur.
1.0.6 Mengetahui dan Melaksanakan haknya Mengikut Perlembagaan
Hak individu di negara kita telah ditetapkan seperti yang termaktub dalam
perlembagaan persekutuan.

Perlembagaan dalam bahagian 2, telah nyatakan

tentang kebebasan asasi rakyat negara kita.

Kita patut mengetahui hak kita

sebagai rakyat Malaysia kerana dengan mengetahui hak kita sebagai warganegara,
kita juga dapat menjaga diri kita, masyarakat kita dan harta kita.

Kita juga

mempunyai kebebasan hidup dengan aman dan sejahtera. Hak dan kebebasan
kita dalam perlembagaan negara dengan jelas menjamin kehidupan yang aman
dan harmoni. Melaui pendidikan moral, kita dapat mencari dan mengetahui untuk
hak kita dan terus mengamalkan nilai-nilai etika supaya kebebasan kita terjamin
dan terus kita mempertahankan hak individu.

ELM3102 Kurikulum Dan Kaedah Pengajaran Pendidikan Moral

1.0.7 Mengetahui dan Melaksanakan tanggungjawab sebagai rakyat
Malaysia
Setiap rakyat mempunyai tugas dan tanggungjawab terhadap negara. Kita
bertanggungjawab untuk memajukan diri, bangsa dan negara kita. Tanggungjawab
utama kita ialah mengekalkan keharmonian dan keamanan serta kemajuan negara
kita. Untuk menuju arah tersebut, semua rakyat patut mempunyai semangat dan
mengamalkan nilai tolerensi atau tolak ansur antara satu sama lain.

Amalan

hormat-menghormati dan kejiranan yang tinggi dapat mengekalkan semangat

perpaduan yang menjadi asas kepada keharmonian negara. Melalui pendidikan
moral tujuan ini boleh dicapai di kalangan rakyat, jadi pendidikan moral mengajar
setiap rakyat mengetahui tanggungjawab terhadap negara.
1.0.8 Amalan Berbudi Bahasa
Budi bahasa budaya kita merupakan slogan yang merangkumi nilai-nilai
murni yang perlu kita amalkan di negara ini. Nilai-nilai murni dalam amalan berbudi
bahasa merangkumi nilai-nilai keikhlasan, kesabaran, tolerensi dan sebagainya.
Pendidikan moral dapat membantu kita mengamalkan nilai-nilai berbudi bahasa
dan terusnya membentuk masyarakat yang harmoni dan bersatupadu.
1.0.9 Menjadi Ejen Moral
Pendidikan Moral boleh melahirkan ejen-ejen moral yang berfungsi sebagai
pengamal nilai-nilai murni. Individu yang bermoral dan beretika pada diri sendiri,
juga boleh dicontohi oleh orang lain. Individu yang cemerlang bukan sahaja
merupakan ejen moral tetapi mereka juga adalah penerima moral yang baik. Oleh
yang demikian, pendidikan Moral dalam sistem pendidikan kita menekankan nilainilai moral yang diterima oleh semua supaya rakyat negara kita menjadi ejen moral
yang dicontohi dan disegani oleh negara lain.

ELM3102 Kurikulum Dan Kaedah Pengajaran Pendidikan Moral

1.1

Pengenalan sukatan pelajaran Pendikan Moral KBSR & KSSR

-

Matlamat dan objektif Pendidikan Moral

Rangka konsep

Organisasi kandungan sukatan pelajaran

1.1.1 Jumlah Bidang dan Nilai yang perlu diajar sepanjang tahun (KBSR)

Tema

Nilai

1. BIDANG PEMBELAJARAN 1 :

1.1

Kepercayaan Kepada Tuhan

NILAI BERKAITAN DENGAN

1.2

Kebersihan Fizikal dan Mental

PERKEMBANGAN DIRI

1.3

Harga Diri

1.4

Kerajinan

1.5

Hemah Tinggi

1.6

Kasih Sayang

1.7

Kesederhanaan

1.8

Kejujuran

1.9

Baik Hati

1.10

Berterima Kasih

2.1

Kasih sayang terhadap keluarga

2.2

Hormat dan taat kepada anggota

2. BIDANG PEMBELAJARAN 2 :
NILAI BERKAITAN DENGAN
DIRI DAN KELUARGA

keluarga
2.3

Tanggungjawab terhadap
keluarga

3. BIDANG PEMBELAJARAN 3 :

3.1

NILAI BERKAITAN DENGAN

Tanggungjawab terhadap
masyarakat

DIRI DAN MASYARAKAT

4. BIDANG PEMBELAJARAN 4 :

3.2

Toleransi dalam ,masyarakat

3.3

Semangat Bermasyarakat

3.4

Peka terhadap isu sosial

4.1

Kebersihan dan keindahan

ELM3102 Kurikulum Dan Kaedah Pengajaran Pendidikan Moral

NILAI BERKAITAN DENGAN

Persekitaran

DIRI DAN ALAM SEKITAR

5. BIDANG PEMBELAJARAN 5 :

4.2

Menyayangi Alam Sekitar

4.3

Peka terhadap Isu Ala, Sekitar

5.1

Hormat dan setia kepada

NILAI BERKAITAN DENGAN

pemimpin

DIRI DAN NEGARA

5.2

Patuh kepada Peraturan dan

Undang-Undang

5.3

Cinta akan Negara

5.4

Keamanan dan
Keharmonian

1.1.2 Jumlah Bidang dan Nilai yang perlu diajar sepanjang tahun (KSSR)

TAHUN

TAHUN 1

TEMA

NILAI

DIRI SAYA

1. Kepercayaan kepada

TAHUN 2

SAYA DAN KELUARGA

TAHUN 3

SAYA DAN SEKOLAH

TAHUN 4

SAYA DAN JIRAN

TAHUN 5

SAYA DAN MASYARAKAT

TAHUN 6

SAYA DAN NEGARA

7

Tuhan
2. Baik hati
3. Bertanggungjawab
4. Berterima kasih
5. Hemah tinggi
6. Hormat
7. Kasih sayang
8. Keadilan
9. Keberanian
10. Kejujuran
11. Kerajinan
12. Kerjasama
13. Kesederhanaan
14. Toleransi

ELM3102 Kurikulum Dan Kaedah Pengajaran Pendidikan Moral

Oleh sebab Pendidikan Moral KSSR telah dilaksanakan bermula tahun

2011 untuk murid Tahun Satu, dan pada tahun yang sama, Pendidikan
Moral KBSR masih dilaksanakan untuk murid Tahun 2, 3, 4, 5 & 6,
anda dinasihatkan supaya menguasai isi kandungan bagi kedua-dua
versi sukatan.
Rujuk sukatan pelajaran Pendidikan Moral KBSR dan

KSSR, kumpulkan maklumat-maklumat dan buat nota mengenai

ketiga-tiga tajuk di atas (iaitu Matlamat dan objektif Pendidikan
Moral, Rangka konsep, Organisasi kandungan sukatan pelajaran).
Bandingbezakan kedua-dua versi sukatan tersebut.

(1 jam)

1.2

Perincian huraian sukatan Pendidikan Moral KBSR.

Tujuan huraian sukatan pelajaran Pendidikan Moral ini ialah untuk membantu guru
merancang aktiviti dan menghasilkan bahan pengajaran dan pembelajaran yang
sesuai dengan tahap kematangan pelajar. Ianya juga sebagai panduan guru
melaksanakan Kurikulum Pendidikan Moral di bilik darjah dengan lebih berkesan

Perkembangan isi kandungan

Cadangan isu dan situasi

Nilai

Kandungan akademik

Hasil pembelajaran

Cadangan aktiviti

ELM3102 Kurikulum Dan Kaedah Pengajaran Pendidikan Moral

Dengan merujuk kepada Huraian Sukatan Pendidikan Moral KBSR

bagi Tahun 5 dan Tahun 6, serta Pendidikan Moral KSSR bagi Tahun 1
dan Tahun 2, bincangkan kesemua tajuk di atas dan mengumpulkan
bahan-bahan berkaitan untuk disimpan dalam Folder P&P Pendidikan
Moral ELM3102 anda.
(1 jam)

Tajuk 2

Persediaan Rancangan Pelajaran Tahunan dan

Rancangan Pengajaran Harian Pendidikan Moral

Sipnosis

ELM3102 Kurikulum Dan Kaedah Pengajaran Pendidikan Moral

Apabila seseorang guru masuk ke dalam kelas, sememangnya anda akan
nampak buku tebal yang dibawa bersama, itulah Buku Rekod Mengajar yang
dimiliki oleh semua guru di mana tersimpannya Rancangan Pengajaran
Tahunan dan Rancangan Pengajaran Harian dan butiran-butiran mengenai
pengajaran dan pembelajaran seperti jadual waktu, senarai nama murid
beserta markah dan sebagainya.

Kementerian Pendidikan Malaysia

mewajibkan semua guru menyediakan butiran-butiran pengajaran dan

pembelajaran (P&P) bagi setiap waktu mengajar mengikut jadual waktu
sekolah.
Tajuk Kedua ini memerlukan guru menguasai kemahiran menyediakan
Rancangan Pengajaran Tahunan dan Rancangan Pengajaran Harian untuk
menghasilkan pengajaran dan pembelajaran yang berkesan. Rancangan
Pengajaran Tahunan akan memberikan garis panduan kepada susunan
topik-topik yang perlu diajar sepanjang tahun yang dipecah-pecahkan
mengikut minggu. Persediaan Rancangan Pengajaran Harian merupakan
garis panduan terperinci yang digunakan oleh guru untuk menjalankan
pengajaran dan pembelajaran secara sistematik.

Hasil Pembelajaran
1.

Mengetahui perincian butiran Rancangan Pengajaran Tahunan/Semester

bagi subjek Pendidikan Moral di sekolah, dan boleh merancang pecahan
nilai bagi setiap minggu dan semester.

2.

Mengetahui perincian butiran Rancangan Pelajaran Harian bagi subjek

Pendidikan Moral KBSR (dan KSSR), termasuk penulisan hasil
pembelajaran dari segi kognitif, afektif dan tingkah laku.

Kerangka konsep tajuk

10

ELM3102 Kurikulum Dan Kaedah Pengajaran Pendidikan Moral

2.1

Rancangan Pengajaran Tahunan

Rancangan Pengajaran Tahunan perlu disediakan oleh guru pada awal
tahun sebelum minggu persekolahan pertama bermula. Rancangan
Pengajaran Tahunan mempaparkan semua topik dan sub-topik dalam
sukatan pelajaran mengikut minggu persekolahan dalam satu tahun.
Perancangan agihan topik-topik bagi setiap minggu perlu teliti supaya topiktopik yang luas perlu masa yang lebih lama untuk disampaikan kepada
murid, dan P&P semua topik dapat disempurnakan dalam satu tahun. Guru
juga perlu merujuk kepada maklumat dalam takwim sekolah seperti cuti
sekolah, cuti am, minggu peperiksaan, hari majlis, aktiviti-aktiviti sekolah dan
sebagainya, untuk perancangan P&P sepanjang tahun.

2.2

Kepentingan Rancangan Mengajar

1.

Ia merupakan satu panduan kepada guru tentang topik-topik yang

hendak disampaikan.
2.

Dapat mengelakkan guru terpesong atau terkeluar tajuk-tajuk yang

hendak diajar.
3.

Membantu guru menentukan pendekatan, strategi, kaedah dan teknik

P&P yang sesuai dengan objektif, pengalaman murid, kehendak sukatan

dan resos P&P.
4.

Membantu guru menyediakan bahan dan alat bantu mengajar.

Selain daripada kepentingan Rancang Mengajar tersebut di atas,

bincang bersama rakan sejawat sekolah anda, apakah kepentingan lain
yang mereka tahu? Bandingbezakan pandangan guru veteren dengan

11

ELM3102 Kurikulum Dan Kaedah Pengajaran Pendidikan Moral

guru permulaan

terhadap penulisan Rancangan Mengajar sebagai

tugas wajib seseorang guru, dan apakah komen anda sendiri.

(1 jam)

2.3

Contoh butiran persediaan Rancangan Pengajaran Tahunan

(i)

KBSR (rujuk Lampiran 1)

(ii)

KSSR (rujuk Lampiran 2)

Dengan merujuk kepada Huraian Sukatan Pendidikan Moral KBSR dan

KSSR, sediakan satu Rancangan Pengajaran Tahunan (RPT) bagi
Pendidikan Moral KBSR Tahun 5 atau Tahun 6, dan satu lagi bagi
Pendidikan Moral KSSR Tahun 1, Tahun 2, Tahun 3 atau Tahun 4.
Anda boleh minta kebenaran guru Pendidikan Moral di sekolah anda
untuk merujuk dan membincangkan RPT yang disediakan oleh mereka
pada tahun-tahun lepas.
(1 jam)

2.4

Butiran Persediaan Rancangan Pengajaran Harian (KBSR)

Pada umumnya RPH (KBSR) perlu mengandungi butiran seperti
berikut:
1. Butiran-butiran am tarikh, masa, kelas, bilangan murid, pengetahuan
2.
3.
4.
5.

sedia ada, kemahiran berfikir, nilai sampingan dan bantu mengajar.

Objektif pengajaran/Hasil Pembelajaran kognitif/ afektif / tingkah laku
Strategi pengajaran/aktiviti
Langkah-langkah pengajaran Set Induksi, Perkembangan, Penutup.
Penilaian Kendiri

Contoh Format Persediaan Mengajar adalah seperti berikut:

Maklumat am yang perlu ada dalam persediaan harian

Mata Pelajaran
Tarikh/Masa
Kelas
Tajuk

12

ELM3102 Kurikulum Dan Kaedah Pengajaran Pendidikan Moral

2.5

Bidang Pembelajaran Rujuk Sukatan Pelajaran Tahunan berkenaan

yang mengandungi 5 Bidang Pembelajaran.

Nilai
Sub Nilai - rujuk Sukatan Pelajaran Tahun berkenaan
Hasil Pembelajaran Kognitif. Afektif dan Tingkah Laku
Pengetahuan Sedia Ada
Pendekatan
Bahan Bantu Mengajar

Contoh Butiran Persediaan Rancangan Pengajaran Harian

(i)

KBSR (rujuk Lampiran 3)

(ii)

KSSR (rujuk Lampiran 4)

Lampiran 4 yang disertakan dalam Modul ini adalah satu contoh

Rancangan Pengajaran Harian (RPH) yang ringkas bagi Pendidikan
Moral KSSR Tahun 2 (Saya dan Keluarga), ia adalah satu garis
panduan mengikut format yang dicadangkan, anda dikehendaki
menyediakan

merancang

secara

perinci

bagi

butiran

Aktiviti

Pengajaran dan Pembelajaran dan Elemen Merentasi Kurikulum

(EMK). Anda boleh merujuk kepada contoh penulisan dan penjelasan
kedua-dua butiran di atas dengan melayar internet, antara laman web
berkenaan ialah www.slideshare.net/sealih/emk-dalam-kssr.
(1 jam)

Rumusan
Rancangan Pengajaran Tahunan (RPT) dan Rancangan Pengajaran Harian (RPH)
perlu mengambil kira perkara-perkara berikut:

13

ELM3102 Kurikulum Dan Kaedah Pengajaran Pendidikan Moral

1. Mengenal pasti objektif 3 domain dalam Pendidikan Moral iaitu: Kognitif
(Pemikiran Moral), Afektif (Perasaan Moral) dan Psikomotor (Tingkah laku
Moral).
2. Mengambil semua faktor yang akan mempengaruhi pelaksanaan pengajaran
dan pembelajaran dalam kelas seperti cuti, aktiviti sekolah dan peperiksaan.
3. Mengetahui secara terperinci isi-isi yang hendak disampaikan kepada murid.
4. Memilih teknik dan sumber Pengajaran dan Pembelajaran yang dapat
meningkatkan kualiti pembelajaran murid-murid di samping mencapai hasil
pembelajaran yang dirancangkan.
5. Persediaan mengajar harian biasanya mengandungi butiran yang lebih
terperinci seperti contoh penggajaran di lampiran.

14