dr.sc.

Stribor Markovi
www.plantagea.hr

glavni sterol ivotinjskih organizama, vrlo

rijedak meu bakterijama
pripada skupini lipida sterola
iznimno slabo topiv u vodi, ali topiv u uljima i
staninim membranama
1769. Franois Poulletier de la Salle izolira ga iz
unih kamenaca, 1815. Michel Eugne
Chevreul definira strukturu

 ishodni spoj (sirovina) za sve

steroidne hormone ukljuujui i spolne

hormone, aldosteron i kortizol
neophodan za funkciju staninih
membrana
ishodni spoj za une kiseline
ishodni spoj za vitamin D

 razina kolesterola nije preputena

stihiji
ovisi o unosu kolesterola hranom i
koncentraciji kolesterola u stanici
organizam striktno kontrolira
apsorpciju, sintezu, transport,
razgradnju i izluivanje

www.biocarta.com

1.

2.
3.

SREB (sterol-regulatory element

binding proteins) vezani su za SCAP
protein kada kolesterola ima puno
kada razina kolesterola padne, SREB se
odcjepi
vee se za SRE (sterole response
elements) na DNA gena poput
HMGCoA redukatze (sinteza
kolesterola) i LDL receptora (unos
kolesterola u stanice iz okolia)

www.biocarta.com

u sluaju vee koncentracije kolesterola,

nastaju oksisteroli veu se za LXR (liver X
receptor)
potie stvaranje enzima CYP7A1 u jetri koji

razgrauje kolesterol u une kiseline

potie stvaranje ABC1 transportera u crijevima koji
pumpa kolesterol nazad u sadraj crijeva

u sluaju poveanja razine unih kiselina

veu se za FXR (farnezoid X receptor)

smanjuje stvaranje CYP7A1 (smanjenje razgradnje

kolesterola)
potie I-BABP-1 koji vraa une kiseline nazad u
jetru

1910: Windaus aterosklerotini plakovi sadre

20x vie kolesterola u odnosu na normalnu aortu
1913: Anikov zeevi hranjeni kolesterolom
oboljevaju od ateroskleroze
1939: Carl Mueller familijarna
hiperkolesterolemija i srani udari
1956: Gofman LDL kolesterol korelira sa sranim
bolestima
1964: Khachadurian homozigotna familijarna
hiperkolesterolemija
1970: Keys na 15000 ljudi epidemioloki ispitana
korelacija sranih udara i razine kolesterola u krvi
1980: Wilson korelacija kolesterola, drugi faktori
(puenje, povien krni tlak)

A historical perspective on the discovery of statins. Endo A. Proc Jpn Acad Ser B Phys Biol Sci. 2010;86(5):484-93.

 LDL lo
tendecija deponiranja na krvnim ilama
jedan od fatkora u nastanku ateroskleroze

HDL dobar
sposobnost skupljanja vika, ukljuujui i

iz makrofaga
reverzni transport kolesterola

 da li je uope korelacija razine

kolesterola i sranog udara tona?

http://www.thincs.org/

puno ea kontroverza: je li

matematika granica od 5 mmol/L za

sve primjenjiva?
Goodman & Gilman: <5,2 mmol/L poeljno;

5,2-6,2 rubno; >6,2 visoka razina

Shepherd J, Cobbe SM, Ford I, et al. Prevention of coronary heart disease

with pravastatin in men with hypercholesterolemia. West of Scotland
Coronary Prevention Study Group. N Engl J Med. Nov 16 1995;333(20):
1301-7.
postoji granica do koje je sputanje LDL kolesterola korisno
Pitt B, Waters D, Brown WV, et al. Aggressive lipid-lowering therapy
compared with angioplasty in stable coronary artery disease.
Atorvastatin versus Revascularization Treatment Investigators. N Engl J
Med. Jul 8 1999;341(2):70-6.

nema razlike u incidenciji sranih bolesti u

lijeenim grupama s razinom od 2 i 3 mmol/L LDL

kolesterola

sekvestranti ui (kolestiramin, kolestipol)

smanjuju reapsorpciju unih kiselina;

mehanizam djelovanja je poticanje razgradnje

kolesterola
zastarjela klasa

niacin nuspojave (valunzi)

fibrati (PPAR)
statini

najkoriteniji; inhibitori HMGCoA reduktaze

(smanjena biosinteza kolesterola)

ezetimib

inhibitor NPC1L-1 (Niemann-Pick protein C1-like

protein 1) smanjena apsorpcija

biljke koje smanjuju biosintezu kolesterola

Monascus purpureus crvena gljivica rie, sadri

prirodni statin lovastatin (monakolin K)

biljke koje poveavaju razgradnju kolesterola

najee koleretici artioka, maslaak korijen

biljke koje smanjuju apsorpciju kolesterola fitosteroli

biljke sa sluzima/djeluju na metabolizam
ugljikohidrata
lan, piskavica

biljke koje djeluju na drugaije mehanizme

bergamot

 preko 57 klinikih studija za razne

ljekovite biljke, ukljuujui:

Monascus purpureus (crvena gljivica rie)
Glycyrrhiza glabra (sladi)
Alium sativum (enjak)

Cynara scolymus (artioka)

Sylibum marianum (sikavica)

The ecacy and safety of herbal medicines used in the treatment of hyperlipidemia; a systematic review.Hasani-
Ranjbar S, Nayebi N, Moradi L, Mehri A, Larijani B, Abdollahi M.Curr Pharm Des. 2010;16(26):2935-47. Review.

 prema EFSA

(autorizirane tvrdnje):

guar, glukomanan (konjak), kitozan,

hidroski-propil-metil-celuloza, pektin,
beta-glukan (zob, jeam)
esencijalne masne kiseline
biljni steroli (1,5-2,4 g dnevno)
gljivica rie

 stvara niz monakolina - lovastatin

koristi ga kao bioloko oruje

sprjeava sintezu kolesterola u drugim

organizmima

1.

kada se prestaje s drugim, najee tip II

statinima

40mg lovastatina = 5mg rosuvastatina = 10mg

2.

atorvastatina = 20mg simvastatina

kod veih razina kolesterola (cca >6,5 mmol/

L)
u dodacima prehrani u EU preparati s 10mg
lovastatina
niska doza = manje nuspojava
potreban metabolizam, tip I statin

fiksni preparati s Q10 su najmudrija opcija

obino dovoljno djelotvorni u zamjeni bez
obzira na dozu

idealne za blae sluajeve

hiperkolesterolemije;
adjuvantna terapija gljivici rie kure
3-4x godinje
artioka EPS 5mL 2x kroz mjesec dana; iza
toga 5mL 1x ESCOP odobreno
dekokt korijena maslaka - 4 june lice;
dekokt 6-8 dcl vode, prije obroka tijekom
dana
svakako paziti u sluaju zatvora
reapsorpcija unih kiselina je
kontraproduktivna

talijanski recept
jedna, vrlo ohrabrujua klinika studija
aktivne tvari su polifenoli
uz sikavicu, koristan kada postoji problem
steatoze (masne degeneracije) jetre i
povienog kolesterola
8-10g koncentriranog soka dnevno kao
samostalna terapija
u fiksnim preparatima zajedno s gljivicom
rie

 korisna kod ljudi koji uzimaju puno

ugljikohidrata
samljeti u mlinu za kavu
2-3 ajne liice dnevno u jogurtu, soku

jabuke, narane, grejpa...

lan poeljan kod ljudi s usporenom

probavom i zatvorom

 imaju smisla samo kod ljudi koji

hranom unose puno kolesterola

nema smisla kod ugljikohidratnih
tipova
najmanje 0,8g dnevno (EFSA), poeljno
1,5-2,4g dnevno

 hrana bogata kolesterolom (masno

crveno meso, jaja), ali opet bez

paranoje
pripaziti na ugljikohidrate eeri,
krob
uvesti lan i oraide poput oraha u
prehranu

HVALA NA PANJI

HVALA RORA NATURA