SVEUILITE U ZAGREBU

GEODETSKI FAKULTET
ZAVOD ZA PRIMIJENJENU GEODEZIJU

IZMJERA ZEMLJITA
interna skripta za vjebe

Izradili:
Saa Vrani, mag.ing.geod. et geoinf.
Doris Pivac, mag.ing.geod. et geoinf.

Zagreb, veljaa 2015. godine

SADRAJ
1

USPOSTAVA GEODETSKE OSNOVE U SVRHU DETALJNE IZMJERE TERENA.......... 1

1.1
Poligonski vlak ................................................................................................................ 1
1.1.1 Uvod i svrha ..................................................................................................................... 1
1.1.2 Vrste poligonskih vlakova ................................................................................................ 2
1.1.3 Poloajno izjednaenje .................................................................................................... 4
1.1.4 Visinsko izjednaenje ....................................................................................................... 8
1.2
Precizni nivelman .......................................................................................................... 10
1.2.1 Uvod i svrha ................................................................................................................... 10
1.2.2 Raunanje visinske razlike izmeu dviju letvi ................................................................ 11
1.2.3 Raunanje definitivne visinske razlike u nivelmanskom vlaku ....................................... 12
1.2.4 Prikljuak na visoki reper ............................................................................................... 12

PROGRAMSKA PODRKA ZA OBRADU GEODETSKIH MJERENJA ....................... 15

2.1

Topcon Link ................................................................................................................... 15

2.2

GeoMIR ......................................................................................................................... 17

2.3

T7D ............................................................................................................................... 18

2.4

QGIS .............................................................................................................................. 19

2.5

ABC Raster Manager ..................................................................................................... 20

1 Uspostava geodetske osnove u svrhu detaljne

izmjere terena
Uspostava mree stalnih i pomonih geodetskih toaka na terenu provodi se u
svrhu detaljne izmjere terena u cilju izrade planova i karata, odnosno uspostave baze
prostornih podataka. U ovom poglavlju obraene su teme poligonometrije i preciznog
nivelmana kao metoda izmjere za uspostavu geodetske osnove koja slui kao osnova za
detaljnu izmjeru terena. Osim te dvije metode za uspostavu geodetske osnove koriste se
i GNSS (eng. Global Navigation Satellite System Globalni navigacijski satelitski
sustav) metode mjerenja.

1.1 Poligonski vlak

Poligonski vlak je niz toaka stabiliziranih na terenu, sa svojim nadzemnim i
podzemnim centrom, povezanih mjerenim kutovima i duinama na osnovu kojih se
raunaju njihove koordinate.

1.1.1 Uvod i svrha

Za detaljnu izmjeru terena potrebno je odrediti velik broj geodetskih toaka na
relativno maloj udaljenosti. Budui da taj uvjet ne ispunjavaju postojee toke
geodetske osnove (trigonometrijske ili GNSS toke), potrebno je postojeu geodetsku
osnovu progustiti mreom poligonskih toaka.
Slika 1.1 prikazuje primjer geodetske mree koju je potrebno progustiti mreom
poligonskih toaka.

Slika 1.1. Geodetska mrea

Toke poligonskog vlaka na terenu su stabilizirane trajnim oznakama (plastinoeljezne oznake, betonski stupovi, eljezne cijevi, itd.). Prema trenutno vaeim
propisima, za svaku pomonu toku geodetske osnove, pa tako i za toke poligonskog
vlaka potrebno je priloiti fotografiju (DGU 2013), dok se kroz povijest za toke
geodetske osnove izraivao poloajni opis toke u tzv. trigonometrijskom obrascu br.
27.
Za odreivanje poloaja poligonskih toaka potrebno je na terenu izmjeriti sve
kutove u poligonskom vlaku (prijelomne i vezne) te duljine izmeu toaka poligonskog
vlaka.
Poligonski vlakovi moraju zadovoljiti dva uvjeta:

uvjet iskoritenosti (postavljanje toaka na terenu s ciljem obuhvata to

veeg broja detalja)

Str. 1

matematiki uvjet (oblik vlaka to blie ispruenom vlaku, tj. prijelomni kutovi
i 180 20 )
Slika 1.2 prikazuje primjer poligonskog vlaka.

Slika 1.2. Poligonski vlak

1.1.2 Vrste poligonskih vlakova

Vrste poligonskih vlakova, s obzirom na povezanost sa poznatim tokama, su:

umetnuti,

zatvoreni te

slijepi poligonski vlak.

S obzirom na prikljuak poligonski vlakovi dijele se na:

obostrano prikljueni po smjeru i po koordinatama.

prikljuen na poetku po smjeru i po koordinatama, a na kraju samo po

koordinatama,

prikljuen samo po koordinatama i

slijepi poligonski vlak.

Na slikama 2.3., 2.4., 2.5. i 2.6. prikazani su primjeri poligonskih vlakova.

Str. 2

Slika 1.3. Obostrano prikljueni poligonski vlak

Slika 1.4. Zatvoreni poligonski vlak

Str. 3

Slika 1.5. Poligonski vlak prikljuen po koordinatama

Slika 1.6. Slijepi poligonski vlak

1.1.3 Poloajno izjednaenje

Str. 4

Slika 1.7. Obostrano prikljueni poligonski vlak

tg pa
tg bq

ya y p

(1.1.)

xa x p
y q yb

(1.2.)

x q xb

a1 pa a 180

(1.3.)

ako je ap a 360 , onda tu sumu prvo umanjimo za 360

ako je

0 ap a 180

ako je

180 ap a 360

onda je

1a ap a 180

onda je

1a ap a 180

12 1a 1 180

(1.4.)

23 12 2 180

(1.5.)

______________________________

IMA bq pa n 180
'

gdje je n cijeli broj (broj svih prijelomnih i veznih kutova).

Kutna nesuglasica rauna se prema izrazu:
f TREBA IMA

Str. 5

(1.6.)

f bq pa r 180

(1.7.)

Dozvoljeno kutno odstupanje u poligonskom vlaku rauna se prema izrazu:

f f max 20' ' n

(1.8.)

gdje je n broj svih izmjerenih (prelomih i veznih) kutova.

Mjerene poligonske kutove treba izjednaiti tako da bude:
f 0

To izjednaenje provodi se uz pretpostavku da su svi kutovi mjereni jednako

tono. To e odgovarati stvarnosti, ako su stranice poligonskog vlaka priblino jednake
duljine. Uz tu pretpostavku, svaki e poligonski kut dobiti jednaku popravku:

(1.9.)

S popravljenim poligonskim kutovima izraunaju se smjerni kutovi svih

poligonskih stranica. Potom slijedi raunanje koordinatnih razlika za svaku stranicu
poligonskog vlaka prikazano na slici 1.8.

Slika 1.8. Raunanje koordinatnih razlika

y1 y a y1

x1 x a x1

y1 d1 sin 1a

x1 d1 cos 1a

y2 d 2 sin 12

x 2 d 2 cos 12

yn dn sin nn1

xn dn cos nn1

(1.10.)

ili openito:
(1.11.)

_____________________________
y b y a yi

x b x a x i

_____________________________

IMA

IMA

y b y a TREBA x b x a TREBA
Str. 6

(1.12.)

_____________________________
f y TREBA IMA
f y yb ya yi

f x TREBA - IMA
f x x b x a x i (1.13.)

Slika 1.9. Koordinatne razlike

Ukupno linearno odstupanje poligonskog vlaka rauna se prema izrazu:

f d f y2 f x2

(1.14.)

Maksimalno dozvoljeno linearno odstupanje u poligonskom vlaku rauna se

prema izrazu:

d 0.0012 d 0.03

f d f d max f d 0.0010

gdje je [d] suma duljina poligonskih stranica.

Popravke koordinatnih razlika raunaju se prema izrazima:

v y1

fy

d1

v x1

fx
d
d 1

v y2

fy

d2

v x2

fx
d
d 2

v xi

fx
d (1.16.)
d i

ili openito:

v yi

fy

d i (1.15.)

Za kontrolu mora biti:

v
yi

fy

vxi fx .

Koordinate poligonskih toaka izraunat e se sa tako popravljenim koordinatnim

razlikama.

y1 y a y1 v y1

x1 xa x1 v x1

y 2 y1 y 2 v y 2

x2 x1 x2 v x 2

ili openito:
Str. 7

y n y n1 y n v yn

x n x n 1 x n v xn

U nastavku je prikazan primjer poloajnog izjednaenja obostrano prikljuenog

poligonskog vlaka.

Slika 1.10. Poloajno izjednaenje poligonskog vlaka

1.1.4 Visinsko izjednaenje

Svaka poligonska toka treba biti odreena kako svojim poloajnim koordinatama
u dravnom koordinatnom sustavu tako i nadmorskom visinom. Nadmorske visine
poligonskih toaka su osnova za detaljnu visinsku izmjeru terena. Najee se odreuju
trigonometrijskim mjerenjem visina jer se provodi totalnom stanicom zajedno s
mjerenjem u svrhu poloajnog odreivanja. Mjere se vertikalni kutovi na poligonskim
tokama prema susjednim poligonskim tokama u dva poloaja durbina.

Str. 8

Slika 1.11. Trigonometrijsko mjerenje visina

Visinska razlika rauna se prema izrazu:

hi d h i ctg z i ii ri

(1.17.)

h i d k i coszi ii ri

(1.18.)

_______________________

IMA

H B H A H AB TREBA
Visinska nesuglasica rauna se prema izrazu:

f H TREBA IMA
H f H max 4 d 0 r K

(1.19.)

gdje je:

r broj stranica u vlaku

d0 prosjena duljina stranice u vlaku u hektometrima (

K konstanta ovisna o nainu na koji su odreene visine ''zadanih''

toaka
o K=8 cm, ako su visine poetne i zavrne toke odreene
trigonometrijski
o K=5cm, ako je jedna toka odreena trigonometrijski, a druga
nivelmanom
o K=2 cm, ako su visine poetne i zavrne toke odreene
nivelmanom

Popravka visinske razlike rauna se prema izrazu:

v h1

fH
d
d 1

Str. 9

d
)
100 r

v h2

fH
d
d 2

v hi

fH
d
d i

ili openito:
(1.20.)

Mora biti zadovoljeno:

vhi fH
Visine poligonskih toaka raunaju se prema izrazu:

Hn Hn1 h n vhn

(1.21.)

Slika 1.12. Visinsko izjednaenje poligonskog vlaka

1.2 Precizni nivelman

1.2.1 Uvod i svrha
Osnovu visinske izmjere ini polje stalnih visinskih toaka repera
geometrijskog nivelmana definirano u slubenom visinskom sustavu Republike
Hrvatske. Polje stalnih visinskih toaka repera obuhvaa sve repere na podruju
Republike Hrvatske. Dijelovi polja stalnih visinskih toaka nazivaju se nivelmanske
mree, a nivelmanske mree ine zatvoreni poligoni (figure). Nivelmanske poligone
formiraju nivelmanski vlakovi, koji se prostiru izmeu vornih repera ili graninih
repera (na granici drave). Nivelmanski vlakovi sastoje se od nivelmanskih strana.
Nivelmanska strana je visinska razlika izmeu dva susjedna repera.
Polje stalnih nivelmanskih visinskih toaka repera, odnosno nivelmanskih mrea
dijeli se na sljedee redove:

nivelman visoke tonosti,

precizni nivelman,

tehniki nivelman poveane tonosti,

tehniki nivelman,

gradski nivelman.
Str. 10

Opseg poligona nivelmana visoke tonosti iznosi najvie 300 km. Duljina vlakova
preciznog nivelmana iznosi najvie 80 km. Duljina vlaka tehnikog nivelmana poveane
tonosti iznosi najvie 50 km. Duljina vlaka tehnikog nivelmana iznosi najvie 30 km.
Mrea nivelmana visoke tonosti slui kao osnova za razvijanje nivelmanskih
mrea niih redova. Ona obuhvaa velika podruja, povezuje mareografe s grupama
temeljnih repera i omoguava sigurno odravanje datuma nivelmanskih mrea. Zbog
toga vlakovi nivelmana visoke tonosti moraju prolaziti stabilnim podrujima u
geolokom smislu ili najkraim putem u nestabilnim podrujima.
Vlakovi preciznog nivelmana razvijaju se unutar poligona nivelmana visoke
tonosti uvoravanjem ili neposrednim povezivanjem repera nivelmana visoke tonosti.
Takvi vlakovi moraju prolaziti solidno izgraenim prometnicama. Ukoliko prolaze
nestabilnim predjelima u geolokom smislu treba ih razvijati u vidu mree zatvorenih
figura.
Tehniki nivelman poveane tonosti povezuje repere nivelmana visoke tonosti,
repere preciznog nivelmana ili repere nivelmana visoke tonosti i preciznog nivelmana.
Tehniki nivelman proguuje mreu nivelmana viih redova i svrha mu je
jednostavnije obavljanje pojedinih praktinih zadataka.
Gradski nivelman obuhvaa ira podruja pojedinih gradova ili veih naselja.
Razvija se u vidu zatvorenih poligona, a prikljuuje se, u naelu, na vlakove nivelmana
visoke tonosti ili preciznog nivelmana.
Preciznim nivelmanom odreuju se nadmorske visine repera koji e kasnije
posluiti kao geodetska osnova za izmjeru detalja u visinskom smislu. Maksimalno
dozvoljeno standardno odstupanje kod preciznog nivelmana je 2mm/km.

1.2.2 Raunanje visinske razlike izmeu dviju letvi

Kod nivelmana, visinske razlike raunaju se razlikom oitanja zadnje i prednje
letve. Zadnja letva je ona letva koja se nalazi iza nas ako se okrenemo u smjeru
prostiranja vlaka.

155 42

220 35

761 90

826 87

la
lb

a
b
Slika 1.13. Visinska razlika izmeu dviju letvi

Mjereno:
Str. 11

Zadnja letva: a, la

Prednja letva: b, lb

Trai se: h ab
h z p

155 42

761 90

K=606 48

220 34

826 86

K=606 52

_____________________________

hI 0.64 92 hII 0.64 96

h ab

h I h II
2

hab 0.64 94

m
/2
2

h ab 0.32 47 m

1.2.3 Raunanje definitivne visinske razlike u nivelmanskom vlaku

Oznai li se visinska razlika dobivena niveliranjem izmeu repera R1 i R2 sa:
H NAPRIJED ,

a visinska razlika dobivena niveliranjem izmeu repera R2 i R1 sa:

H NATRAG ,

tada se visinska nesuglasica rauna prema izrazu:

f H H NAPRIJED H NATRAG

(1.22.)

Dozvoljeno odstupanje za precizni nivelman rauna se prema izrazu:

H mm 2 mm

Dkm

(1.23.)

gdje je Dkm srednja duljina nivelmanskog vlaka u kilometrima.

Mora biti zadovoljen uvjet:

f H H .
Najvjerojatnija vrijednost visinske razlike izmeu repera R1 i R2 rauna se prema
izrazu za obinu aritmetiku sredinu:

H R1R 2

H NAPRIJED H NATRAG
2

(1.24.)

pri emu se predznak za visinsku razliku uzima od smjera NAPRIJED.

1.2.4 Prikljuak na visoki reper

Reperi mogu biti postavljeni ili u objektu ili u terenu. Ukoliko su postavljeni u
objektu, mogu biti visoki ili niski. Na visoki reper ne moe se postaviti nivelmanska
letva budui da su napravljeni kao ploa u zidu s rupom. Kod prikljuka vlaka na visoku
reper postoji dva mogua sluaja:

vizura se nalazi iznad repera

Str. 12

vizura se nalazi ispod repera

1. Vizura se nalazi iznad repera:

85

220 35
826 87

l R 5.5 cm

la

h Ra

Slika 1.14. Prikljuak na visoki reper- vizura iznad repera

Mjereno:

Zadnja: R, lR

5.5 cm

85

Prednja: a, la

220 35

826 87

Trai se: h Ra

K=606 52

Konstanta letve K 606 50 5 ( K 301 55 5 )

h z p

__________________
0.055 m 2

__________________
0.11

m
2

0.00 85

__________________
m
2
m
p 2.20 35
2
z 0.11 85

___________________

h Ra 2.08 50

m
/2
2

h Ra 1.04 25 m

Str. 13

2. Vizura se nalazi ispod repera

85
l R 5.5 cm

826 87

h Ra

la

Slika 1.15. Prikljuak na visoki reper-vizura ispod repera

Mjereno:

Zadnja: R, lR

5.5 cm

85

Prednja: a, la

220 35

826 87

Trai se: h Ra

K=606 52

Konstanta letve K 606 50 5 ( K 301 55 5 )

h z p

__________________
0.055 m 2

__________________

0.11

m
2

0.00 85
__________________
m
2
m
p 2.20 35
2

z 0.1015

___________________

hRa 2.30 50

m
/2
2

hRa 1.15 25 m

Str. 14

220 35

2 Programska podrka za obradu geodetskih mjerenja

Prilikom obrade geodetskih mjerenja te izrade konanih geodetskih proizvoda
moe se koristiti irok spektar programskih paketa. Svaki programski paket ima svoje
prednosti i nedostatke te pokriva odreeni dio procesa izrade geodetskih proizvoda.

2.1 Topcon Link

Topcon Link je program koji omoguava prijenos podataka izmeu raznih Topcon
instrumenata i stolnog ili prijenosnog raunala. Softver podrava sve Topcon formate
datoteka, kao i niz industrijskih formata. Svaki format se moe pretvoriti u eljeni
Topcon format za izvoz u Topcon instrumente.
Na slici 2.1 prikazano je grafiko suelje Topcon Link-a. Postupak prebacivanja
podataka iz instrumenta zapoinje klikom na File -> Import from device ili na ikonu
oznaenu crvenim pravokutnikom.

Slika 2.1. Grafiko suelje Topcon Link-a

Pri prijenosu na raunalo, podaci se pohranjuju u .txt format to je vidljivo na slici

2.2. Na instrumentu se podese postavke za slanje podataka iz instrumenata u raunalo.
Nakon toga odabere se datoteka s lijeve strane i pritisne se na gumb u sredini prozora
(dvije strelice >>).

Str. 15

Slika 2.2. Prebacivanje podataka na raunalo

Nakon to su podaci prebaeni s instrumenta na raunalo, potrebno je napraviti

konverziju u itljivi tekstualni format .all (Slika 2.3). Klikom na gumb Add files doda
se izvorna datoteka iz prethodnog koraka. Pod destination folder se odabere odredini
direktorij u koji e se .all datoteka spremiti. Za destination format odabere se format
.all. Klikom na gumb Convert provodi se konverzija datoteke. Kreiranoj datoteci je
potrebno dodati ekstenziju .all ukoliko nije postavljena. Nakon toga se datoteka .all
moe otvoriti u bilo kojem ureivau teksta.

Slika 2.3. Konverzija podataka iz .txt formata u .all zapis

Nakon konverzije dobije se .all zapis koji sadri sva mjerenja pohranjena u
instrumentu za odabrani folder. Na slici 2.4 prikazano je znaenje svakog pojedinog
Str. 16

podatka dobivenog u .all zapisu. Kao primjer uzet je obostrano prikljueni poligonski
vlak, pri emu su mjerenja obavljena u dva poloaja instrumenta na svakom stajalitu.

Slika 2.4. Poligonski vlak u .all zapisu

Vie informacija o Topcon programima moe se pronai na URL 1.

2.2 GeoMIR
Programsko rjeenje GeoMIR (Slika 2.5) je kompletno rjeenje za obradu
geodetskih mjerenja kao i prikaz istih u tablinom i u grafikom obliku. (URL 2).
Postoji i besplatna inaica aplikacije GeoMIR koja ima odreena ogranienja u pogledu
maksimalnog broja stajalita, toaka, ali za odreene manje geodetske projekte moe
biti dostatan.

Str. 17

Slika 2.5. GeoMIR4 suelje

Na web stranicama aplikacije GeoMIR (URL 2) se moe preuzeti besplatna

inaica kao i upute za koritenje.

2.3 T7D
Naziv programa kratica T7D proizlazi iz osnovne funkcije koju program
obavlja transformacija koordinata preko jedinstvenog transformacijskog modela
izmeu naslijeenog/starog geodetskog datuma HDKS s temeljnim elipsoidom Bessel
1841 i novog geodetskog datuma HTRS96 uokvirenog na meunarodnom elipsoidu
GRS80.
T transformacija
7 - parametarska
D - distorzija
Unutar svih definiranih geodetskih datuma ponuen je zapis koordinata u
sljedeim oblicima:

ravninske koordinate yxH/ENH

elipsoidne DMS (stupnjevi minute sekunde)

elipsoidne DEG (decimalni stupnjevi)

elipsoidne GON/GRAD (gradi/goni)

kartezijeve XYZ

Ravninske koordinate podrazumijevaju reducirane y i x koordinate u GaussKrgerovoj projekciji (5. i 6. zona) za stari datum HDKS, odnosno reducirane E i N
(istok, sjever) koordinate za novu kartografsku projekciju HTRS96/TM.
Predviena su tri ulazna formata za spise/datoteke:

Jednostavna lista (jednim razmakom odijeljena)

Formatirana lista (znakom separatora odijeljena)

Str. 18

ASCII zapis

Predviena su tri izlazna formata za spise/datoteke:

Jednostavna lista

Formatirana lista

Detaljna lista

Vie informacija o koritenju aplikacije T7D moe se pronai na URL 3.

2.4 QGIS
GIS ili geografski informacijski sustav obrauje prostorne podatke, a prostorni
podaci su zapravo informacije povezane s prostornim poloajem. Jedan od poznatih GIS
sustava je program otvorenog koda QGIS (ranije zvan Quantum GIS) koji se moe
preuzeti na web stranici URL 5. QGIS podrava veliki broj vektorskih i rasterskih
formata te mnoge baze podataka. Takoer, QGIS omoguuje vizualizaciju, upravljanje,
ureivanje i analiziranje podataka te izradu karata.
Na slici 2.6 prikazani su uneseni slojevi u QGIS. Sloj pomocne_polozajne_tocke i
sloj GNSS_tocke su vektorski podaci u .dxf formatu, dok je sloj DOF rasterskog
formata. Kod unosa slojeva bitno je napomenuti da se prvo uitavaju vektorski slojevi te
se prikaz prilagodi tom sloju, a potom se uitavaju rasterski slojevi. Ukoliko se uita
rasterski sloj prije, tada pri svakoj promjeni razini uveanja se povlae novi podaci sa
WMS servisa to znatno usporava proces uveavanja prikaza.

Slika 2.6. Grafiko suelje QGIS-a sa unesenim vektorskim i rasterskim formatima

U QGIS-u mogua je izrada raznih preglednih karata (Slika 2.7), ali i pohrana
prikaza u georeferenciranom .tif format (Slika 2.8).

Str. 19

Slika 2.7. Izrada karte u QGIS-u

Prilikom spremanja prikaza u .tiff format, kreira se i datoteka s ekstenzijom .tifw

kojoj je potrebno promijeniti tu ekstenziju u .tfw. Ta datoteka sadri koordinate
ishodita i mjerilo spremljene slike. Temeljem tih podataka, slika se moe umetnuti na
originalne koordinate te za nju kaemo da je georeferencirana.

Slika 2.8. Spremanje prikaza u .tif format

Prije spremanja prikaza kao slike potrebno je ugasiti sve ostale slojeve kako bi
bila spremljena slika bez vektorskih slojeva (samo DOF).
Na web stranicama aplikacije QGIS (URL 5) moe se preuzeti besplatna inaica
kao i upute za koritenje.

2.5 ABC Raster Manager

ABC raster Manager je dodatak za AutoCAD, napisan u Visual Basic-u koji
omoguava lake upravljanje georeferenciranim slikama (URL 4). Nakon instalacije,
unutar AutoCAD-a je prikazana alatna traka samog dodatka (Slika 2.10).

Str. 20

Slika 2.9. Ukljuivanje dodatka ABC Raster Manager

Ukoliko nije prikazana, moe se ukljuiti desnim klikom mia na gornju alatnu
traku te klikom na dodatak RasterManager (Slika 2.9).

Slika 2.10. Suelje AutoCAD-a s dodatkom ABC Raster Manager (oznaeno crvenim pravokutnikom)

Klikom na ikonu Insert georef images (oznaeno crvenom bojom na slici 2.11),
otvara se dijalog za odabir datoteke. Odabere se prikaz DOF-a kreiran u QGIS-u kao to
je objanjeno u prethodnom odjeljku.

Slika 2.11. Umetanje georeferencirane slike

Po uspjenom umetanju slike, slika se prikazuje u AutoCAD-u na originalnim

koordinatama. Prikaz se moe prilagoditi veliini papira naredbom IMAGECLIP kojom
moemo definirati granicu obrezivanja slike (pravokutnik ili proizvoljni poligon).
Ukoliko slika ima okvir, to znai da je ukljuena sistemska varijabla IMAGEFRAME,
te njenu vrijednost treba postaviti na 0 upisivanjem IMAGEFRAME u redak za naredbe
i postavljanjem vrijednosti na 0.
Str. 21

Slika 2.12. Georeferencirana slika u AutoCAD-u

Ukoliko se slika pojavi iznad vektorskih objekata, potrebno je kliknuti na rub

slike te nakon desnog klika mia odabrati Draw order -> Send to back.

Str. 22

Literatura
URL 1: Topcon web stranice
http://www.topconpositioning.com/products/software/updaters-andutilities/utilities
URL 2: GeoMIR web stranice
http://www.geomir.org/cms/
URL 3: T7D upute za koritenje
http://www.dgu.hr/assets/uploads/Dokumenti/Proizvodi%20i%20usluge/Cropos%
20web%20shop/T7D%20geoid%20transformacija/T7D_Upute.pdf
URL 4: ABC Raster Manager
http://www.abccorsicad.it/software_autocad_en.html
URL 5: QGIS
http://www2.qgis.org/en/site/

Str. 23