SENI ANYAMAN

ANYAMAN

Menganyam ialah proses menjalin helaian atau

jaluran daun mengkuang atau daun pandan
yang telah diproses mengikut disiplin tertentu
Seni anyaman ini telah terkenal sejak zaman
dahulu lagi dalam masyarakat Melayu
terutamanya di Terengganu, Kedah, Perak dan
Melaka.

Contoh Anyaman

Bahan anyaman

Antara bahan anyaman yang sering digunakan

ialah daun pandan dan daun mengkuang
Daun pandan mudah didapati di kawasan
pantai yang berpaya, manakala daun
mengkuang pula boleh didapati di kampung
atau kawasan berbukit
Selain daun pandan dan mengkuang, bahan
lain yang digunakan untuk mengayam ialah
buluh, rotan dan kercut, bemban

ALATAN
i. Parang
ii. Pisau
iii. Pelurut

untuk menetak pangkal daun

membuang empulur dan duri
dibuat daripada buluh untuk
melembutkan daun
iv. Tempayan untuk merendam daun
v. Bekas besar untuk mencuci
vi. Periuk
untuk merebus
vii. Dapur
- diguna dalam proses mewarna
viii. Jangka
untuk membelah daun menjadi
helaian yang dikehendaki
ix. Penyisip
untuk menyisip lebihan helaian
daun supaya tidak terburai

Peralatan dalam mengayam

Parang

Penyisip

Jangka

Pelurut

Pisau

PROSES PENYEDIAAN MENGKUANG

UNTUK ANYAMAN TIKAR

Ambil daun di waktu pagi / petang

Potong bahagian pangkal
Susun 3 5 helai
Buang empulur
Melayur daun di atas bara api
Mengjangka daun
Melurut daun
Ikat menjadi tongkol
Rendam dalam air biasa 2 hari 2 malam untuk melunturkan warna hijau
daun ( air perlu ditukar 2 kali sehari )
Jemur hingga kering
Proses mewarna . Jemur semula Melurut daun sekali lagi
Proses anyaman boleh dilakukan.

Proses Mengayam

a) Melagang - Proses menganyam bermula

dengan melagang, iaitu menganyam pada
bahagian tengah atau tulang tikar. Proses
melagang ini akan menentukan panjang atau
pendek tikar tersebut
b) Menganyam - Proses menganyam adalah
menyelang- nyelikan daun mengkuang bermula
daripada asas melagang sehingga ke bahagian
tepi

c) Menyisip - Seterusnya sisipan dilakukan ,

iaitu meregang anyaman untuk memasukkan
jaluran lebihan bagi proses menyambung atau
mematikan anyaman. Sisipan juga dilakukan
untuk mengemaskan anyaman supaya tidak
terburai atau longgar.
d) Mengerat - Proses terakhir dalam
menganyam ialah mengerat, iaitu memotong
bahagian yang berlebihan.

Teknik Anyaman Lagang

Teknik Anyaman dari Tepi

KELARAI

Kelarai ialah corak atau motif yang berbentuk dan

terhasil daripada proses menganyam.
Anyaman yang tidak mempunyai kelarai dipanggil
anyaman ghadas atau anyaman biasa.
Kelarai ialah corak atau motif pada sesuatu anyaman.
Biasanya kelarai yang terdapat apada anyaman
adalah berasaskan flora, fauna, geometri, abstrak,
nama tempat dan nama pereka.

Anyaman kelarai biasanya terancang dan dilakukan

serentak semasa proses anyaman.
Dua jenis warna kontra digunakan bagi menunjukkan kesan.
Susunan warna sesuatu anyaman biasanya dinamakan
corak
Susunan warna sesuatu anyaman biasanya dinamakan
corak
Jenis kelarai boleh dibahagikan kepada beberapa kumpulan
dan nama individu.

Kebiasaan bentuk-bentuk kelarai berdasarkan

tumbuh-tumbuhan, haiwan, dan abstrak.

BENTUK TIKAR
Tikar terbahagi kepada beberapa bahagian,
iaitu;
i. Badan
ii. Kepala tikar
iii. Bucu tikar
iv. Tepi tikar

FUNGSI TIKAR
i. Tikar biasa alas tidur & untuk tetamu
ii. Tikar sembahyang sebagai sejadah
iii. Tikar parutan alas semasa memarut
kelapa
iv. Tikar jemuran untuk menjemur padi
v. Tikar alas nikah diguna semasa upacara
akad nikah

CONTOH-CONTOH MOTIF
KELARAI TULANG BELUT

KELARAI BERHATI

KELARAI BUNGA TELUR

KELARAI BERAS PATAH

KELARAI PUCUK REBUNG

KELARAI PECAH LAPAN

KELARAI KEPALA LALAT

KELARAI MAK MEK