Professional Documents
Culture Documents
Vedat Temiz
Giri
En yaygn kullanlan zlemez balant yntemidir.
Avantajlar:
i. lave malzeme miktar ok az olduu iin hafif
konstrksiyonlar elde etmek mmkndr.
ii. Kaynak balantlarnn grn dzgndr.
iii. Kaynak ileminin esneklii nedeni ile deiiklik ve ilaveler
yapmak her zaman mmkndr.
iv. Nispeten dk maliyetlidir.
v. Zor geometrilerle dahi balant yapmak mmkndr.
vi. Balant yksek mukavemetlidir.
Makina Elemanlar I
Giri
Dezavantajlar:
i. Genellikle ergime sonucu i gerilmeler ve arplmalar oluur.
ii. Ergime-katlama sonucunda i yapda deiiklikler sz
konusu (gevrekleme).
iii. Boyut toleranslar bakmndan snrlamalar vardr.
iv. Her mhendislik malzemesi kaynaa uygun deildir.
v. Gerilme giderme tavlamas ilave maliyet getirir.
Makina Elemanlar I
Giri
Saylan avantajlar sayesinde kaynak makina konstrksiyonlarnda
yaygn olarak kullanlr.
rnekler:
o
o
o
o
o
o
o
o
Kaynak kabiliyeti
Makina Elemanlar I
Kaynak metalrjisi
Makina Elemanlar I
Kaynak yntemleri
Eritme kayna kaynak, birletirilecek iki parann, bazen
balantya ilave metal ekleyerek eritilmesiyle gerekletirilir
rnekler: elektrik ark kayna, elektrik diren kayna, oksiyanc gaz kayna, lazer kayna
Makina Elemanlar I
1) paras
2) alumo (tor)
3) Dolgu metal
Dolgu malzemeli:
elik t=415 mm, Alminyum - t=115 mm
Makina Elemanlar I
Ak ark kayna
paras ile elektrot arasnda manuel oluturulan
elektrik ark ile metal ergir.
Uygun elektrotlar ile btn demir esasl veya demir
esasl olmayan malzemelere uygulanr.
t = 1. . .100 mm arasndaki sa levhalar veya borular.
Btn kaynak pozisyonlarna uygun
1) paras
2) Metal elektrot
3) Elektrik ark
Makina Elemanlar I
1) paras
2) Metal elektrot
3) Elektrik ark
Genel zellikler:
Yaygn olarak dk karbonlu eliklerin tek paso ile
yaplan kaynanda ve anmaya maruz yzeylerin
koruyucu olarak kaplanmasnda kullanlr.
Makina Elemanlar I
Tozalt kayna
Koruyucu bir toz rts altnda eriyen
elektrotla gerekletirilen bir elektrik ark
kaynadr.
1) paras
2) Metal elektrot
3) Toz beslemesi
4) Toz
5) Bakr kaytlar
Genel zellikleri:
Yatay pozisyondaki aln ve ke kaynaklar
t=210 mm kalnlndaki metal salarn
310 mm diki kalnl ile kayna
Yksek hassasiyet
Otomotiv, demir-elik sanayi, gemi inaat,
konteynerler, eitli mhendislik
uygulamalar
G kayna: ounlukla AC
Makina Elemanlar I
Is i paras ve bunu
epeevre saran elektrot
arasnda oluan manyetik
ark ile elde edilir.
zellikler:
Boru ve ii bo profillere
uygun
t < 2 mm, d < 300 mm
Paralar balanr
Paralar yerletikten
sonra manyetik ark
uygulanr.
Uygun kaynak
parametreleri ile
balant yaplr
Makina Elemanlar I
1) paras
2) Plazma ark
3) Wolfram elektrot
4) Plazma gaz beslemesi
5) Odaklama gaz beslemesi
6) Koruyucu gaz
7) Dolgu malzemesi
Makina Elemanlar I
1) paras
2) Wolfram elektrot
3) Asal gaz
4) Dolgu malzemesi
Makina Elemanlar I
1) paras
2) Eriyen metal elektrot
3) Asal gaz
Makina Elemanlar I
1) paras
2) Eriyen metal elektrot
3) Asal gaz
Makina Elemanlar I
Lazer kayna
Bir lazer kaynanda retilen lazer nn kaynak
blgesine odaklanmas ile s gerekli s elde edilir.
zellikler:
t = 0.5. . . 20 mm aras levhalarn kaynana uygun
Elektron kaynandaki gibi vakuma gerek yoktur
Yzeyleri yanstc olan malzemelerde yeterli sya
ulamada problemler olabilir.
effaf yzeylerin arkasndaki blgeye kaynak yapmak
mmkndr.
1) paras
2) Odaklama eleman
3) Lazer
Makina Elemanlar I
1)
2)
3)
4)
5)
Elektro-cruf kayna
Kaynak edilecek malzemenin ergime derecesinden
daha yksek scaklktaki bir cruf banyosunda yaplr.
zellikler:
Dikey yaplmas gerekli aln kaynaklar iin
Alamsz ve dk alaml eliklere uygun
t = 8. . .1000 mm aralndaki kalnlklara uygun.
Hem dey hem de yatay kaynak pozisyonu.
1) paras
2) Ergimi metal
3) Dolgu malzemesi
4) Klavuz destek
Makina Elemanlar I
Termit kayna
Paralarn kaynak ular demir oksit
alminyum tozu iine gmlr ve bir
birlerine bastrlr.
Karm tututurulduunda ok kuvvetli
bir ekzotermik bir reaksiyon oluarak,
alminyum, alminyum okside dnr
ve demir oksit ise saf demire redkte
olur.
Reaksiyon bir kez baladktan sonra
koruyucu baryum sper oksit tozu
altnda kendi kendine devam eder.
Meydana gelen eriyik scakl 3000oC
kadardr.
Kullanm alanlar: raylar ve byk kesitli
paralarn birletirilmesi
Makina Elemanlar I
Termit kayna
Makina Elemanlar I
1) paras
2) Karbon elektrot
Makina Elemanlar I
Nokta kayna
Elektrotlar arasndaki blgenin direnci nedeni
ile lokal snma meydana gelir. Daha sonra
uygulanan basn ile kaynak tamamlanr
zellikler:
1) paras
2) Bakr elektrotlar
3) Sabit elektrot
F: bastrma kuvveti
Makina Elemanlar I
1) paras
2) Bakr elektrotlar
3) n ekillendirilmi
kabartmalar
F: bastrma kuvveti
Makina Elemanlar I
Saplama kayna
Elektroda takl saplama ile i paras arasndaki
blgenin direnci nedeni ile lokal snma
meydana gelir. Daha sonra uygulanan basn ile
kaynak tamamlanr
zellikler:
1) paras
2) Saplama
3) Elektrot
F: bastrma kuvveti
Makina Elemanlar I
1) paras
2) Dner elektrotlar
3) Sabit elektrot
F: bastrma kuvveti
Makina Elemanlar I
a) Kaynak ncesi
b) Kaynak sonras
1) paras
2) eneler (bakrdan)
F: bastrma kuvveti
Makina Elemanlar I
a) Kaynak ncesi
b) Kaynak sonras
1) paras
2) eneler (bakrdan)
3) Elektrik ark (balangta)
F: bastrma kuvveti
Makina Elemanlar I
Srtnme kayna
Tornaya benzer bir aparat ile paralardan biri
dndrlr dieri sabit tutulur. Temas yzeyleri
srtnme ss ile yeterli sya ulatnda, sistem
durdurulur ve paralar birbirine bastrlr.
zellikler:
1) Dnen i paras
2) Duran i paras
3) Duran i parasn tutan
ene sistemi
F: bastrma kuvveti
Makina Elemanlar I
Srtnme kayna
Makina Elemanlar I
ndksiyon kayna
zellikle modern boru imalatnda kullanlr.
Bobinin rettii indksiyon akmlar ile boru snr
ve kaynak yaplm olur.
zellikler:
1) Dnen i paras
2) ndksiyon bobini
3) Isnma blgesi
4) Temas alan
F: bastrma kuvveti
Makina Elemanlar I
1) paralar
2) Scak hava memesi
3) Dolgu malzemesi
(kaynak ubuu)
F: besleme
Makina Elemanlar I
a) Isnma aamas
b) Isnma sonras paralarn
birbirine bastrlmas
1) paras
2) Scak levha
F: bastrma kuvveti
Makina Elemanlar I
Makina Elemanlar I
Kaynak az
Makina Elemanlar I
Makina Elemanlar I
Makina Elemanlar I
Makina Elemanlar I
Kt
Orta
yi
Dikilerin ylmas
Makina Elemanlar I
Konstrktif esaslar
Kt
yi
Aklama
ok fazla n hazrlk
Hurda karacak
konstrksiyonlardan kann
Faturalardan kann
ift diki ancak byk kuvvetler sz
konusu ise kullanlr
Makina Elemanlar I
Konstrktif esaslar
Kt
yi
Aklama
Makina Elemanlar I
Konstrktif esaslar
Kt
yi
Aklama
Kuvvet etkime ynn dikkate
alnz. Kaynak kkn ekmeye
maruz brakmaynz
Dikiler ayn noktada
ylmamaldr
Makina Elemanlar I
Konstrktif esaslar
Kt
yi
Aklama
Diki srasn dikkate alnz
Makina Elemanlar I
Konstrktif esaslar
Kt
yi
Aklama
Kuvvet etkime ynnn dikkate
alnz
En iyi
zm
Boru birletirmeleri
T- birletirmeleri
Makina Elemanlar I
S % 0,06
Si: %0,250,35
N % 0,01
Mn: %0,301,5
Al: %0,020,05
P % 0,06
Kaynak muayenesi
Uygun tahribatsz muayene usulleri
1.
2.
3.
4.
5.
Gzle kontrol
Fluoresan (penetran) sv
Magnetik parack testi
Ultrasonografik kontrol
X veya nlar ile kontrol
Makina Elemanlar I
Makina Elemanlar I
Makina Elemanlar I
nlem
l=(l1-2a)+(l2-2a)+....
Makina Elemanlar I
Makina Elemanlar I
Makina Elemanlar I
Makina Elemanlar I
Makina Elemanlar I
Hasar durumlar
ekme zorlanmasnda aln ve bindirme balant iin hasar
durumlar
Statik
Dinamik
Statik
Dinamik
Makina Elemanlar I
Makina Elemanlar I
Makina Elemanlar I
Makina Elemanlar I
Makina Elemanlar I
=
elik konstrksiyonlar iin
=
2+(
12
=
1
( + )
2
12
2+(
=
2
Makina Elemanlar I
+
2
=(
Makina Elemanlar I
Makina Elemanlar I
=(
( )
Makina Elemanlar I
=
Makina Elemanlar I
32
32
32
16
Makina Elemanlar I
32
32
32
16
Makina Elemanlar I
Makina Elemanlar I
I. Kalite
III. Kalite
Makina Elemanlar I
Makina Elemanlar I
Makina Elemanlar I
Makina Elemanlar I
Kaynak Mukavemeti
kem=v1.v2.v3.
Kaynak dikiinin
Emniyet gerilmesi
Kaynak kalite
faktr
em
Darbe
faktr
Yap elemannn
Emniyet gerilmesi
Statik halde em= Ak/S
Dinamik halde em= D(T) /S
Kaynak diki
faktr
Makina Elemanlar I
Punta kayna
says
Bir puntann
alan
Makina Elemanlar I
Radyal gerilme
Eksenel gerilme
Makina Elemanlar I
Denklemde Di=Da-2.t ve em= limit/S konur ve gerekli dzenlemeler yaplrsa, kazann sac
kalnl kolayca hesaplanabilir.
Korozyon pay:
Et kalnlndaki
negatif deiimleri
dikkate alan faktr
Emniyet
katsays
Yap elemannn
mukavemeti
Kaynak diki
faktr (0,80,9)