польский для 5 класса

.
Bieka-Swystowycz,
J.Kowalewski,
.Jarmoluk
JZYK POLSKI
Podrcznik dla klasy 5
Szk Oglnoksztaccych
z ukraiskim jzykiem wykadowym
(1. rok nauczania)
Zalecany przez Ministerstwo Owiaty i Nauki,

Modziey i Sportu Ukrainy
Czerniowce
Bukrek
2013
81.415.372
61
,

( 10 04.01.2013)
61
- . ., ., . .
: 5 (1- ) / . . -, . ,
. . . : , 2013. 224 .; .
ISBN 978-966-399-490-1
ISBN 978-966-399-490-1
81.415.372
- . ., .,
. ., 2013
, 2013
!
. ?
,
, .
.
. 38 10 : , , , , , ,
, ,
.
.
: , , , , ;
, , ; , ,
.
, ,
, .
, ,
.
.
Dzie dobry!
Witaj!
Cze!
Jestem Magda. A to s moi przyjaciele Romek, Mar
ta i Jan. Razem bdziemy si uczy jzyka polskiego.
Zapraszamy do nauki alfabetu.
4
Alfabet
. ,
, .
, ,
. .
32 .
. , .
Aa Bb Cc Dd
Ee Ff
Gg Hh Ii
Jj
Kk Ll
Mm Nn
Oo Pp Qq Rr
Ss
Tt
Uu Vv Ww
Xx Yy Zz

.
5
!
,
, , :
;
;
;
;
;
;
.
Aa
[].
arbuz
auto
rama
Tadek
mak
barka
, .

?
.
Kto to jest?
To jest Taras.
To jest pan Nowak.
Co to jest?
To jest mapa.
To jest apteka.
To jest sad.
. .
B n n,
p sek,
7
w g .
Oo
[].
ogon
kot
owoce
smok
.
Kto to jest? Co to jest?
To jest Tomek.
To jest Oksana.
To jest osa. To jest owek. To jest

obraz.To jest oko. To jest nos.
. .
To jest k z .
To jest kr w .
C .
Tomek ma
. Smok ma
8
. Oksana ma
Ii
[].
Internet
firanka
miska
iga
iskra
I.
Kto to jest? Co to
jest? .
To jest Anna, a to jest
r.
To jest p s nk .
, : miasto, piro, pies, niania, Tania.
biurko
bukiet
9
wiewirka
Ee
[e].
kr
kr
lf
: to to jest? co to
jest? .
To jest Wacek.
To jest Edek.
To jest Ewa.
To jest zam k. To jest z gar.

To jest z bra. To jest pant ra.
10 A, O, I E.
10
Uu
[].
burak
kapusta
bruk
nuta
buty
usta
,
U.
: to to jest? co to
jest? .
To jest b da. To jest k ra i kog t.

To jest muzeum. jest obraz.
.
ma ogon.
W muzeum jest
11
[].
u .
ra
makwka
ogrek
stg
.
To jest g ra. To jest b br.

.
wz
Wz
12
Yy

[].
dym
ryby
narty
skarpety
, Y?
Y.
,
.
To s truskawki.
To jest truskawka.
To s byki.
To jest byk.
To s cytryny.
To jest cytryna.
To s lisy.
To jest lis.
( , ) ,
sanki
spodnie
13
noyce
.
.

( []).
rka
bben
mita
krgle
. .
.
To jest sp. On ma pazury.

To jest pantera. Ona ma ctki.
To jest ciel. Ono ma atki.
.
. .
To jest
To jest
To jest
.
.
ma ogon.
ma rogi.
ma bben.
: dziecko, krowa, pies.

14
.
? -.
Barwny most na niebie,

Najczciej po burzy,
Kolorami wieci
I pogod wry.
(tcz)
C .
:
Ja id.
Id do domu.
Ja maluj.
Ucz si jzyka polskiego.
15
.
.
wwz
pk
zajc
mka
gska
: Kto to jest? Co to
jest?
To pani Ewa.
To m pani Ewy.
On ma wsy.
zb zby
db dby
16

.
. .
Wg E. i F. Przybylskich
GSKA
Wska droga wska

i za gsk gska.
Za potkiem, za ogrodem
id gski nad wod.
.
trba
trbka
.
. ?
Gski lubi wod. Id sobie nad wod. Popyn wod

daleko.
.
Ja (id, id).
Auta (jad, jad).
Ptaki (lec, lec).
Oleg i Ola (jest, s) kolegami.
Kara (jest, s) ryb.
Karasie (jest, s) rybami.
17
Jj
[].

j.
je
wujek
pokj
trjkt
jaskka
Kijw
, ONI i ONE. , .

ONI
One
18
by ()
.
. .
.
co to jest?
To s zajce.
To s jee.
To s pajki.
Ile tu jest kajakw?
Tu jest jeden kajak.
Tu s dwa kajaki.
, , ,
?
Janka je jagody.
.
Jan i Taras znaj jzyk
polski, a Jurek zna jzyk ,
.
francuski.
19
Ll
,
[]. i (li) ,
[].
.
la, lo, li, le, l, l, l
lalka
samolot
lody
litera
ld
lew
fala
lustro
laptop
, L.
W lipcu kwitn lipy.

W lutym ld jest jak lustro.
L.
Halina, Oleg i Helena s na lekcjach. Bolek jest koleg

Aliny. Ala, Ela, Ola, Ula i Lola to lale Oli.
.
.
Len jest niebieski. Fale s wysokie. Samolot jest

wielki. Krlik jest lkliwy.
20

[y
],
, , [y].
, .
, .
a a, o o, , u u, e e, y y, ,
opata
uk
apa
mydo
dugopis
koo
dka
ka
pudeko
. .
Paska do piowania,
okrga do grania.
(pia i pika)
.
W parku stoi awka. Na awce jest plecak. W plecaku

s kredki, dugopis, owek, linijka, butelka z wod.
21
, , .
ucja, ukasz, Wodek, Aa, Magorzata.
.
GRA W PIK
Pawe gra w pik. Do niego podeszli Taras i Oleg. Oni

razem zagrali z Pawem. Zacza si ulewa. Koledzy uciekli
z boiska. Po ulewie byo na nim peno wody i bota. Wyszo
soce, wysuszyo boisko. Chopcy grali dalej w pik.
L .
Sto y sto ik; ma y ma i;
ato
ata.

, .
g p s
wka
22
l pt p
k .
Mm
[].
.
ma, mo, mi, me, mu, m, my, m, m
mama
malina
most
motyl
mimoza
melon
M.
medal
mur
To mj kolega Marek. On ma maego kotka Murka.

Ten kotek lubi mleko. To miska z mlekiem dla kota.
.
23
.
Pachnca, czerwona,
socem malowana.
(malina)
.
Jan Brzechwa
MAPY
Mapy skacz niedocigle,

Mapy robi mapie figle
Niech pan spojrzy na pawiana:
Co za mapa, prosz pana.
.
MiymayMarekmalowamotylka.
Mapiamamamamaimimapk.
24
Tt
[].
.
ta, to, te, tu, t, ty, t, t
tort
telewizor
teatr
turysta
tata
tulipan
traktor
torba
tygrys
. ,
?
Tam stoi st,

a tutaj taboret.
Tata, mama, Taras i Oleg

jedz truskawki.
25
,
ONI i ONE. .
Oni
oni
One
ON + ON = ONI (panowie) ON + ONA = ONI (pastwo)

TY + TY = WY
TY + JA = MY

ONA + ONA = ONE
,
.
:
ONI rozmawiaj. ONE zbieraj owoce. ONE bawi si.
.
Anna Oogowska
TCZA
Lni na niebie tcza,

liczna, kolorowa.
Pytaj si dzieci:
Kto j wymalowa?
Soce malowao
Pdzelkiem ze zota.
Udaa si sonku
malarska robota.
.
i
26
Kk
[].
.
ko, ki, ka, ke, ku, k, k, k
kukuka
kefir
kanarek
keks
kucyk
kobieta
raki
. .
?
Ludwig Winiewski
KOZIOECZEK
Stan kozioeczek
przed babuni progiem.
Zada kapusty
i nastawi rogi.
Bodn ci naprawd.
Pomau, pomau...
Chcesz kapusty dosta,
Grzecznoci si naucz!
Na to babuleka:
Co za zwyczaj kozi,
prosisz o kapust
i rkami grozisz...
! Dzikuje! Prosz! Przepraszam!
27

.
Poniedziaek, wtorek, roda, czwartek, pitek, sobota,

niedziela.
.
Wg T. Humeckiej,
J. Kiernickiego
KOGUT
Prosiem koguta:
Kogucie, kogucie,
Poycz mi swj grzebie.
Nie poyczy. Uciek.
Teraz pieje: Kukuryku,
nie poycza si grzebykw!
28
Ss
[].
.
se, sa, so, su, s, sy, s, s
sowa
serwetka
ser
suknia
spodek
sk
smok
sl
sosna
sjka
syrenka
, S.
ad,
obota,
ok, ko a, la ,
mok.
29
to, ma o, kieba a,
. .
O SMOKU
Dawno temu, gdy na polskich ziemiach panowa krl

Krak, w Krakowie w jamie pod Wawelem mieszka straszny smok. Poera on zwierzta i ptaki, dziewczyny i chopcw.
Krl obieca odda za on swoj crk temu, kto pokona zego smoka.
Odwany szewczyk podstpem zwyciy smoka. Odbyo si huczne wesele. Modzi yli dugo i szczliwie.
?
?
, .
si
30
100 doy.
, [] .
.
sia, sio, si, sie, siu, si, si, si
nieg
winie
mietana
siano
lad
ksiyc
wierk
sito
prositko

S i .
sobota siostra
siedem serce
sjka sidmy
sp dziesi
ssiad miesic
sukienka siup
Sanok siano
31
?
SIKORKA
W rod spad wiey nieg. Taras i Oleg poszli do lasu.

Na niegu wida lady lenych mieszkacw.
Raptem pod wierkiem zobaczyli rann sikork. Zabrali
j ze sob, wyleczyli.
Wiosn wypucili sikork do lasu.
.
Cichy wieczr
pi ju
wieci,
, pi ju
32
Dd
[].
.
da, do, de, du, d, dy,d, d
deska
dudka
deser
dym
db
dywan
dog
kokarda
.
, b, c, , f, g, h,
, , , , , ,
n, , p, r, , , , ...
.
Dom Adasia jest daleko, a Danusi blisko.

Dog jest wielki, a ratlerek jest may.
Na deser jest duo liwek i wini.
33
.
o robi Darek?
One bd podlewa kwiaty na

klombie.
Co robi Dmytryk?
Darek trenuje pieska Dymka.
Co bd robi Dorotka i Danusia?
Dmytryk gra na dudce.
. ?
DYNIA I DB
Raz w letnie popoudnie pod dbem lea nadsany

Ada i rozmyla: Dlaczego na takim duym dbie rosn
takie malekie odzie?
Obok rosa ogromna dynia, o ktrej Ada pomyla:
Taka dorodna dynia, a na maej odyce ronie.
Naraz powia silny wiatr. Z dbu od trafi Adasiowi
w nos.
Na to Ada: Dobrze, e dynie nie rosn na dbie.
.
Darekdorotadanutadianabenedyktwadysawbohdan
ludmiadanieldmytro
34
Rr
[].
.
ra, ro, re, ru, r, ry, r, r
radio
rura
rakieta
rekin
rg
rower
renifer
rkaw
rogaliki
ry
. .
Maria Terlikowska
PIOSENKA O KRAKOWIE
Kto z was jeszcze nie wie,
no to niech si dowie,
e dawniej krlowie
mieszkali w Krakowie.
Tysic lat ma Krakw.
To wprost nie do wiary,
e nasz stary Krakw
jest a taki stary!
35
. R.
W KRAKOWIE
Taras z mam i bratem Romkiem wybrali si do Krakowa.

Krakw to stara stolica Polski. Turyci zwiedzaj to
miasto. Oni ogldaj Rynek Gwny, koci Mariacki,
Wawel i katedr.
Mama kupia Tarasowi i Romkowi lajkonika krakowskiego.
?
.
W
R
O
C
A
W
K
A
R
P
A
T
Y
R
D
N
I
E
P
R
A
O
D
R
A
D
S
36
K
M
A
B
C
E
H
G
R
D
E
K
W
A
R
T
A
F
I
Bb
[].
.
ba, bo, bi, be, bu, b, by, b, b
bez
balony
baran
bilet
bizon
borowik
borsuk
, .
. .
Wg H. Gutowskiej, M. Leonka, T. Wrbla
Lepi si go, lecz nie z gliny

ani z plasteliny.
Daje mu si miot w rk,
eby nam wyglda pikniej
w czasie nienej zimy.
(bawan)
10 ,
, .
:
auto-ogrek-koza-
37
Pp
[].
.
pa, po, pi, pe, pu, p, py, p, p
palce
puma
pantera
pudeko
pwysep
pka
pomidor
paw
parasol
palma
pelikan
pocig
Kto to jest? Co to
jest?
To jest Pawe, a to
Piotrek.
To jest papuga, a to pantera

i puma.
38
P.
olska, jzyk
olski,
olak,
rzyroda,
otawa,
iotr, awe, odlasie, olesie, oniedziaek, itek,
adziernik.
.
PSY I PIESKI
Peweek ma pieska Pimpusia. Ten piesek to may pudel. Brat Paweka, Piotr, opowiedzia mu, e na wiecie s
rne psy. Na pnocy psy wo adunki i ludzi. Na granicy pastwa pies suy do tropienia przestpcw. A s psy
opiekunowie chorych. W grach pies to pasterz owiec.
Piesek za Paweka jest na pociech i do zabawy.
?
?
?
,
P.
39
Ww
[].
.
wa, wo, wi, we, wu, w, wy, w, w
walizka
wilk
wydra
wagon
woda
wyspa
wgiel
wdka
wulkan
woy
.
To jest wujek Wandy i Witolda.
40
wersalka
wr
widelec
. W.
. .
Julian Tuwim
WARSZAWA
Jaka wielka jest Warszawa!

Ile domw, ile ludzi!
Ile dumy i radoci
w sercach nam stolica budzi.
Ile ulic, szk, ogrodw,
placw, sklepw, ruchu, gwaru,
kin, teatrw, samochodw
i spacerw i obszaru.
A si stara Wisa cieszy,
e stolica tak urosa,
bo pamita j malek,
a dzi taka jest dorosa.
? .
, ?
?
. .
Wg H. Gutowskiej, M. Leonka, T. Wrbla
Suy do picia,
suy do mycia.
Bez niej na ziemi
nie byoby ycia.
(woda)
?
41
Cc
[].
.
ca, co, ce, cu, c, cy, c, c
cega
cyfra
cebula
cukierki
cyrkiel
cukier
crka
.
CYRK
Cela, Jacek i Wacek poszli z ojcem

do cyrku. Tam wystpowa klown Cebula. On mia ctkowany cylinder i
cytrynowe spodnie.
A potem pies Cezar odgadywa
cyfr. Kucyk Cukierek taczy walca. I na koniec z cylindra Cebuli wyskoczyy zajce.
?
?
?
?
42
, [] .
,
i,
.
.
.
cia, cio, cie, ciu, ci, ci, ci, i
ciel
ciasto
ma
ciao
ciarwka
kape
bocian
ciastko
.
ciasto cao;
ciocia co;
ciel cement;
babciu kocur; koci cgi;
pocig prac;

braciszek cytryna.
. .
43
(kotek)
Cho czsto si myj,

Wsikw nie gol.
Przed Burkiem uciekam,
A z dziemi swawol.
ci
ma,
e, cio a, ni
bo an, po g, kap e.
, papro
, okie
, sie
.
Ksika jest
.
Noc jest
Muzyka jest
.
.
: cicha, ciekawa, ciemna.

. . .
MA
Wg W. Gawdzika
Jaka liczna ma! To nie ma. To motyl dzienny pa

krlowej. Nie ap pazia, nie cigaj go! Niech leci, dokd
chce!
A to s my. Olepio je wiato wiecy. A tam leci
nietoperz. owi w locie my. Pdzi nisko, unosi si w gr,
wywija kozioki.
Jaki liczny wieczr! Jak cicho, jak piknie lni zocisty
ksiyc!
44
Zz
[].
.
za, zo, ze, zu, z, zy, z, z
zebra
zabawki
karuzela
zoty
.
To jest
, a to
. One mieszkaj w zoo.
zamek
zamek
. .
.
Stanisaw Jachowicz
ZAJC
Wyszed zajc zza krzaka

i udaje junaka:
Wsy podnis do gry
wzrok nasroy ponury.
A wtem jako z niechcca

wietrzyk z krzaka
li strca...
Patrz ... nie ma zajca.
45
, [] .
,
,
. zi
.
.
zia, zio, zie, ziu, zi, zi, zi, zi
ziarno
koltko
ziemia
zima
poziomki
zioa
rebitko
ziemniaki
z .
ziarno zaraz;
zioa zoo;
Jziu zupa;
zib zb;
ziemia zebra;
ziba zba.
zi
a enka, ba e, je oro,
46
. .
emia,
arno.
.
. .
WIEJSKA PRZYGODA
Na wakacje Jzio pojecha na wie. Tam on ma koleg

Kazia i koleank Rzi. Dzieci razem si bawi i pomagaj
babci karmi zwierzta.
Pewnego dnia zgubio im si rebi. Kazio, Jzio i Rzia
do pna szukali go w lesie i polu. A znaleli rebi na
ce koo rda.
?
?
?
.
Tadeusz liwiak
ZIMOWA KOYSANKA
Synku, nieg pada,
syneczku, zanij,
noc opowiada
zimowe banie.
47
Rz rz
[].
p, t, k, ch [].
.
rza, rzo, rze, rzu, rz, rzy, rz, rz
rzodkiewk
rzeka
brzozy
orzechy
morze
orze
grzyb
przepirka
. .
Oni rozmawiaj
przez telefon.
Ona rozmawia
przez komrk.
.
Ma on nk nie ma buta,
Ma kapelusz nie ma gowy:
Co to jest?
(grzyb)
48
[].
.
a, o, e, u, , y, ,
aba
mija
elazko
arwka
uk
ubr
baant
rz.
tale , aba,
ko e, ba ant,
epa, art, g yb,

yrafa, b oza.
agle
yto
yrafa
ycie,
elazo, je ,
.
. ?
uygtno, krazbuna, ryarcafoa.

49
.
.
Wg K. Szpalskiego, M. Zauskiego
YRAFA
Gdybym spotka gdzie yraf,

ktra staaby przy szafie,
to wdrapabym si na szaf
i bym szepn tej yrafie:
Wie pani co?
Nie wiedziaem, odkd yj,
eby kto mia tak szyj!
,
.
W pokoju stoi
On jest nakryty
Na stole stoi

Z lewej

Z prawej strony le
.
One le na
Obok na spodku stoi
.
.
: obrus, n i yka, st, filianka, widelec,

serwetka, talerz.
50
Gg
[].
.
ga, go, gi, ge, gu, g, g, g
gra
gitara
gil
guzik
gazeta
gumka
groch globus
gwiazdy
. .
LEKCJA GEOGRAFII
Eugeniusz i Agatka s na lekcji geografii. Duo do

wiedzieli si o morzach, rzekach, wyspach i pwyspach.
Pani wnosi do klasy map i globus. Agatka na globu
sie pokazuje najwiksz wysp Grenlandi. A Genek
wskazuje na Giewont wysok gr w Tatrach. Dzieciom
podoba si geografia.
G ?
?
?
?
51
, .
2
u g m a k
t g i a a r
s o u l b g
. .
Dom ptaka.
Na gowie krla.
Jestem nieborak, jak
Owoc tropikalny.
Wikszy od morza.
Ronie w parku i lesie.
uszczypn bdzie znak.
1
2
. .
1
52
Nn
[].
.
na, no, ne, nu, n, ny, n, n
narty
noga
notes
namiot
ananas
kanapa
nora
nagietek
nuty
monety
. .
W pokoju
pana Nowaka s
.
Granatowa ka
owieczki byszczce,
pastuszek pyzaty
chodzi po tej ce.
(noc)
53
[].
,
,
. n n .
.
nia, nio, ni, nie, niu, nio, ni, ni
sonie
gniazdo
ko
niezapominajki
soce
niemowl
niebo
pomnik
.
n . .
Antoni Nowak mieszka w piknym starym Lwowie. Jest tam wiele

zabytkw: Wysoki Zamek, Katedr a
aciska, Katedra w. Jura, Opera
Lwowska, Ratusz, Cerkiew Wooska,
Czarna Kamienica i inne. Gdy Antoni
wyronie, Lww bdzie jeszcze pikniejszy. Niech tylko zawsze wieci
nad nami jasne soce i ogrzewa nas
swoimi agodnymi promieniami.
54
Ff
[].
.
fa, fo, fi, fe, fu, f, f, f
farby
kufer
delfin
filianka
foka
telefon
futro
fikus
fotel
flet
.
:
Feliks gra na flecie. Delfiny i foki yj w morzach.
. , F.
FELEK
Wiecie dzieci?
wiat jest wielki,
a na wiecie same
Felki.
Wic:
dla nek pantofelki,
a na obiad kartofelki,
a do lodw s wafelki,
Witold Woroszylski
a do pieca s kafelki,
a do mieci s szufelki
Naokoo wielki wiat,
a po rodku stoj ja:
nie kafelek, nie kufelek,
ani nawet pantofelek,
stoj ja: po prostu Felek.
55
.
?
filiankafirankafrancjafinlandiafranciszekfaladelfinsz
uflada.
.
1
56
Hh
[].
ch h .
.
ha, ho, hi, he, hu, hy
hak
hotel
hipopotam
hamak
herbata
.
helikopter
huragan
H.
Wg Ortografii na wesoo Profesora Przecinka
HIPOPOTAM
y hen w Nilu haaliwy hipopotam. By to hultaj, hu

lajdusza. Pi on duo wody. Jad do woli bez hamulcw,
bez umiaru. Spas si, e hej! A wreszcie ohydne hieny
przyszy hurtem tam nad boto. Przysza take horda so
ni. Hucz, trbi, prosz mile: Chcesz z higien y w
harmonii? Wic, na honor, z bota wyle!
57
Ch ch
[].
.
cha, cho, chi, che, chu, ch, chy, ch, ch
chleb
choinka
chatka
chmura
chirurg
chomik
mucha
chabry
C , .
chorych.
ronie w lesie.
ley na talerzu.
operuje
. ?
CHOINKA
W zielonym lesie rosa,

w zieleni traw i mchw.
Czy zima, czy te wiosna,
suchaa lenych gosw.
Nonna Kuczyska
A teraz stoi strojna,

a bije od niej blask,
i wieci, wieci jasno,
i cieszy, cieszy nas.
.
Pu
58
Cz cz
[], .
.
cza, czo, cze, czu, cz, czy, cz, cz
czapka
podrcznik czasopismo czekolada
czapla
rcznik
warkocz czerenie
czosnek
czog
. . .
W CZYTELNI
W czytelni jest duo ksiek.

Tam przychodz czytelnicy czyta
ksiki. Uczniowie chtnie i czsto
czytaj bajki.
W naszej czytance s ciekawe
opowiadania. Przeczytalimy ju
legend o Lechu, Czechu i Rusie.
Czytanie ksiek jest bardzo poyteczne.
?
?
59
cz,
, .
4 tery; 5 pi ; 6 sze
;
14 terna cie; 400 terysta.
, Cz?
z.
Stycze, luty, marzec, kwiecie, maj, czerwiec, lipiec,

sierpie, wrzesie, padziernik, listopad, grudzie.
.
Co jedzi z miasta do

Wrzucasz do skrzynki

miasta po torach?
pocztowej.
Po jesieni jest
Co najmilsze jest na

dungli.
Rudy, chytry, w lesie

wiecie?
Pasiasty, mieszka w

mieszka.
Co ronie na ce?
W zimie pada
1
Co chroni nas od

deszczu?
7
9
60
Sz sz
[].
.
sza, szo, sze, szu, sz, szy, sz, sz
szalik
koszyczek
szkoa
szynka
szecian
szafa
szyszki
szuflada
szklanka szydo
mysz
. .
Szedsaszasuchszos.
Szaramyszkaszukaserka.
Koszulawgroszkiuszytaprzezagnieszk.
, s
karpety,
pacer,
kapa,
61
ydo,
tafeta,
sz.
uflada.
IDZIE JESIE Z PENYM KOSZEM

Jestem jesie z penym
koszem.
Dobre rzeczy wam
przynosz:
gruszki klapsy,*
gruszki bery,*
pomidory
i selery,
rzodkiew, rzepk,
kalarepk
i pietruszk
na przyczepk.
Przysza jesie do gosposi:
Czy gosposia o co prosi?
Mam kapust

do kwaszenia,
dobre grzyby do suszenia,
borowiki same gwki,
sodkie liwki
i borwki,
pyszne jabka
na kompoty,
no, i gruszki
bergamoty.*
Idzie jesie

z wielkim koszem.
Bierzcie, prosz!

Jedzcie, prosz!
Komu jabka? Komu rydze?
Komu wie kukurydz?
I z koszyka wszystko znika,
e a wida dno koszyka.
Ludzie bior do spiarki.
Nasze mamy sma demy,
a my potem

wszystko zjemy.
* klapsy, bery, bergamoty odmiany gruszek.

?
62
Szcz szcz

[].
.
szcza, szczo, szcze, szczu, szcz, szczy, szcz,

szcz
deszcz
szczeniak
szczypce
szczupak
chrzszcz
szczygie
szczypiorek

.
barszcz;
szczcie;
szczaw;
szczur.
. .
Co to jest, na pewno wiesz,

Najeona jest jak je.
Lecz nikogo nie kuje,
Tylko zby szoruje.
(szczotka)
63
.
:
Wczesn wiosn zjawia si szczaw i szczypiorek.
.
koszczereniaszczypiorekszalikszczeniakczapkaszkoa
chrzszczszczcieczarodziejszansaszczawwieszcz
.
Maria Lorek
CZY JESTE SZCZLIWY?

Odpowiedz tak lub nie na pytania:
1. Czy cieszy ci szelest deszczu dochodzcy zza szyby?

2. Czy umiechasz si, gdy promie soneczny maluje na
niebie tcz?
3. Czy przygldasz si wierszczowi grajcemu pod czterolistn koniczyn?
4. Czy lubisz umiechnit twarz mamusi?
5. Czy pakae kiedy ze miechu?
6. Czy wieczorem, lec w ku, marzysz?
7. Czy zdarzyo ci si, e musiae si uszczypn, mylc,
e nisz?
.
64
Dz dz
[].
.
dza, dzo, dze, dzu, dz, dzy, dz, dz
dzban
twierdza
dzwonnica
dzwonki
rodzynki
kukurydza
. .
WIOSNA
Dorota Gellner
Szary skowronek wzbi si w oboki,

dzwonic, jak dzwonek z wiey wysokiej.
Dzieci radosne wybiegy z chaty
powita wiosn i zbiera kwiaty.
. .
Gdzie stoi dzbanek z mlekiem?

Gdzie wsadzi gow lis?
Dokd biegnie lis?
Co stao si z lisem?
65
D d
, [] .
d,
,
. dzi dz
.
.
dzia, dzio, dzi, dzie, dziu, dzi, dzi, dzi
dziecko
dziewczyna
dziao
odzie
dzik
godziki
dzib
() ? ?
Wg E. i F. Przybylskich
BARDZO WANE SOWO
Zapoznasz si dzi z bardzo wanym sowem w yciu

dzieci i dorosych.
Gdy ci mamusia zaszya dziurawe dinsy powiedziae
to sowo.
Kiedy bye chory dziadzio i babcia odwiedzili ci, te
powiedziae to sowo.
Codziennie wymawiasz to sowo dziesi razy, sto
razy Jakie to sowo? DZIKUJ!!!
66
?
Jesie tego nie zrodzi, czego wiosna nie zasiaa.

dz d.
pieni e, mie a,
dwa iecia.
iesi, le ,
won,
wik, wie a,
.
.
10
11
4
6
67
D d
[].
.
da, do, de, du, d, dy, d, d, di
dungla
dokej
ddownica dem
dinsy
.
Ddysty dZie
Od rana ddy. Oleg i Karolina nie jed na rowerach.

Ogldaj w domu telewizj albo graj na komputerze. Dzisiaj jest film o dungli, dzikich zwierztach i ich yciu.
Pij herbat i jedz drodwki z demem.
Dziadek zaproponowa zorganizowa konkurs na najciekawszy rysunek o dungli.
A co by narysowa na ten temat?
?
?
di dinsy, dip.
68
4 dz, d, d.
.
drodwkadinsydudodrodedemdentelmen.
. .
. .
Wod nosi
Chleb kroi
Pod filiank stawiamy
Zup jemy
W stajni stoi
Ze niegu lepimy
Z gry zjedamy na
Na boisku gramy w
Klown wystpuje w
Do morza pynie
10
3
2
6
4
7
5
69
. .
?
ABECADO
Abecado z pieca spado,

O ziemi si huko,
Rozsypao si po ktach,
Strasznie si potuko:
I zgubio kropeczk,
H zamao kadeczk,
B zbio sobie brzuszki,
A zwichno nki,
O jak balon pko,
a si P przelko,
T daszek zgubio,
L do U wskoczyo,
S si wyprostowao,
R praw nog zamao,
W stano do gry dnem
i udaje, e jest M.
70
Julian Tuwim
LEKCJA 1
Mieszkanie
Kuba z Darkiem mieszkaj na nowym osiedlu w Krakowie.

Obaj mieszkaj w blokach, Kuba na trzecim pitrze, Darek na
drugim. Przeprowadzili si tu z rodzicami w tamtym roku: Kuba
z Zamocia, Darek z Krosna. Chodz do tej samej Szkoy Podstawowej nr 53 przy ul. Skonej, do pitej klasy. Dzi Kuba pierwszy
raz odwiedza Darka. Podchodzi do drzwi wejciowych do czwartej klatki, dzwoni domofonem.
Darek (z domofonu): Kto tam?
Kuba: To ja, Kuba.
Darek: Ju otwieram.
Kuba: Dziki.
W bloku Darka nie ma windy. Kuba idzie po schodach na
drugie pitro. Puka do drzwi. Darek otwiera.
Darek: Cze! (do rodzicw): To jest Kuba.
Kuba: Dzie dobry!
Mama Darka: Dzie dobry. Daj, powiesz ci kurtk na wieszaku.
Tata Darka (do syna): Zapro koleg do swojego pokoju.
Id przez przedpokj do pokoju Darka.
71
Darek: To jest mj pokj.

Kuba: Fajny. Masz fajny widok: na budow.
Darek: No Z drugiej strony, z salonu jest lepszy: na Bielany
i zachd soca nad Laskiem Wolskim. Tata go uwielbia.
Kuba: Masz duo ksiek. Lubisz czyta?
Darek: Tak. Mam to po mamie. Ty nie masz pki z ksikami?
Kuba: Mam, ale mniejsz. Stoi w kcie. O! Masz takie samo biurko,
lampk i szaf! Kupilicie w IKEI?
Darek: W IKEI. Komputer mam saby, kupiem go w II (drugiej) klasie. Mysz si psuje, czsto si zawiesza.
Kuba: A jakie masz gry?
Mama (z kuchni): Chopcy! Chodcie na co do picia!
Id przez przedpokj do kuchni poczonej z salonem, pij sok pomaraczowy i patrz przez okno.
Kuba: Faktycznie, adny widok!
Mama: Moe masz ochot na obiad?
Kuba: Nie, dzikuj, jestem po obiedzie. Przepraszam, czy mog skorzysta z toalety?
Mama: Oczywicie, jest po lewej stronie, o tam, obok azienki, a rcznik wisi w azience obok umywalki.
Kuba: O, jakie stare lustro!
Darek: Tak, to po pradziadku Stanisawie, ze Lwowa.
Kuba: A moja prababcia pochodzia z Tarnopola.
MINISOWNICZEK
Mieszkanie: przedpokj, pokj, sypialnia, salon (=duy pokj),

kuchnia, korytarz, azienka, toaleta, balkon.
Blok: wejcie, klatka schodowa, schody, winda, domofon, dzwonek, pitro, parter.
Pomieszczenie: okno, sufit, podoga, ciana, drzwi, parapet.
Salon: meblocianka, rega, fotel, sofa, telewizor, kanapa, kino
domowe, wiea muzyczna, dywan.
Sypialnia rodzicw: szafa, ko, st, krzeso, szafka nocna,
lampka nocna, lustro.
Pokj Darka: komoda, komputer, biurko, lampa, wieszak.
Kuchnia: kuchenka, kuchenka mikrofalowa, toster, szafki, pki, lodwka.
azienka: umywalka, wanna, prysznic, brodzik, ciepa i zimna
woda, rcznik, mydo.
72
WICZENIE 1
Odpowiedz na pytania.
Gdzie mieszkaj Kuba i Darek? A gdzie Ty mieszkasz?
Do ktrej szkoy i ktrej klasy chodz chopcy? Do ktrej klasy Ty chodzisz? Do jakiej szkoy?
Jakie mieszkanie ma Darek? A jakie jest Twoje mieszkanie?
Czy chciaaby / chciaby mieszka w mieszkaniu Darka? Dlaczego? Jeli nie, to w jakim mieszkaniu chciaaby /
chciaby mieszka? A moe w domu za miastem?
Jaki jest pokj Darka? A jaki jest Twj pokj?
Co robi chopcy w mieszkaniu Darka?
WICZENIE 2
Poukadaj w kolejnoci wydarzenia.
Kuba i Darek rozmawiali w pokoju Darka.
Kuba podszed do klatki Darka.

Kuba przywita si z mam Darka.
Kuba wszed po schodach na drugie pitro.
Kuba zadzwoni domofonem.
Kuba zapuka do drzwi mieszkania Darka.
Mama powitaa koleg syna.
Mama Darka zaprosia chopcw na sok.
Darek otworzy drzwi Kubie.
Darek przedstawi Kub mamie.
WICZENIE 3
Odegraj scenki.
Dzwonisz domofonem do domu kolegi, odbiera mama: Sucham Ty:
.
Dzwonisz domofonem do domu kolegi, odbiera kolega: Sucham. Ty:
.
Pukasz do drzwi kolegi, syszysz gos kolegi: Kto tam?
Ty:
.
73
Przedstawiasz si mamie kolegi:

.
Witasz si z mam kolegi:
.
Dzikujesz za propozycj wypicia soku pomaraczowego:
.
Chcesz skorzysta z toalety w domu kolegi:
.
Chwalisz mieszkanie kolegi:
.
egnasz si z mam kolegi:
.
egnasz si z koleg:
.
Dzie dobry. To ja, Taras, kolega Olega. Cze, to ja,
Nastia. To ja, Oesia. Nazywam si Walera Krawczuk. Mam
na imi Walera. Chodz do szstej klasy. Chodz do Szkoy
redniej nr 36 w ucku. Dzikuj. Do widzenia. Cze.
WICZENIE 4
Dopisz brakujce wyrazy wedug wzoru.
WZR. To jest fotel, a to jest krzeso.
To jest krzeso, a to jest
To jest kuchenka gazowa, a to jest
To jest dywan, a to jest
To jest szafa, a to jest
To jest lampa, a to jest
To jest wieszak, a to jest
To jest komputer, a to jest
To jest sofa, a to jest
.
.
.
.
st, kuchenka mikrofalowa, telewizor, lodwka, kanapa, meblocianka, lustro, fotel

74
Czci mowy
W jzyku polskim podobnie jak w ukraiskim
jest dziesi czci mowy.
st, szafa, lustro, pan,

kobieta, orze
nowy, nowa, nowe;

lisi, lisia, lisie; wysoki,
wysoka, wysokie; zoty,
zota, zote; lwowski,
lwowska, lwowskie
ja, ty, on, mj, twj, jej,

siebie, ten, tamten, to,
co, jaki, taki, kady, sam,
nic, niczyj, kto
jeden, dwa, trzy;

pierwszy, drugi, trzeci;
ptora, p; dwoje, troje
czyta, pisa, lee
wesoo, prosto, dobrze,

wczoraj, dzisiaj, rano
do, na, przy, w, koo,

obok
i, a, e, albo
nie, by
aha, hej, oj
75
WICZENIE 5
Przetumacz podane zdania. Wypisz wyrazy wedug
wzoru.
WZR: rzeczowniki: auto, ...

przyimki: na, ...

czasowniki: robi, ...
przymiotniki: nowe, ...

zaimki: jego, ...
spjniki: a, ...
Dom Olega znajduje si w starej dzielnicy miasta. Jego mieszkanie jest na parterze starej kamienicy, jest due i wygodne. Na
podwrku jest mae boisko, rosn kwiaty, krzaki i drzewa. Stoi
take stary, biay samochd.
WICZENIE 6
Przeczytaj fragment wiersza Stanisawa Szydowskiego
Dom. Uzupenij cz w rodku: czym dla Ciebie jest dom?
Dom
Cztery ciany, okna i dach

i dym z komina.
I ju? Nie. I wiato,
gdy pna godzina.
I ju? Nie. I st,
i chleb na stole,
i ksiki.
I ju? Nie,
I jeszcze gos Matki.
Jej oczy. Jej rce.
Bez niej dom tylko ciany i dach.
I nic wicej.
WICZENIE 7
Wypisz z wiersza rzeczowniki w porzdku alfabetycznym.
76
Czas teraniejszy czasownikw by i mie
liczba pojedyncza
1. [ja] jestem
2. [ty] jeste
3. on pan jest
liczba mnoga
1. [my] jestemy
2. [wy] jestecie
3. oni panowie s
ona pani jest
one panie s
ono jest
oni pastwo s
liczba pojedyncza
1. [ja] mam
2. [ty] masz
3. on pan ma
ona pani ma
ono ma
liczba mnoga
1. [my] mamy
2. [wy] macie
3. oni panowie maj
one panie maj
oni pastwo maj
PAMITAJ:
Ale one + on = oni!!! Nawet 1 on + one = oni!!!

W jzyku polskim w zdaniach czsto opuszczamy zaimki osobowe oprcz 3. osoby, w jzyku ukraiskim za zaimki osobowe zachowujemy, natomiast moemy opuszcza czasownik .
Porwnaj: Jestem uczniem.
() .

Jestecie w domu.
() .

On ma zeszyt.
;

.
WICZENIE 8
Przepisz zdania i przetumacz je na jzyk ukraiski.
Halo, jestem w kamienicy, ul. Grodzka 63, gdzie wy jestecie?
77
Jestemy na trzecim pitrze.

A oni?
Oni s ju na czwartym.
Jest kto na podwrku?
Chopczyk i dwie dziewczynki s koo starego samochodu.
WICZENIE 9
Przetumacz na jzyk polski.
. . . . () . . ()
. . () ,
() . . . .
WICZENIE 10
W wolne miejsca wstaw czasownik by w odpowiedniej
formie.
[Ja]
Ona
[Ty]
Oni
Ona
[My]
[Wy]
One
w piwnicy.
na strychu.
na balkonie.
w salonie.
w kuchni.
w pokoju Szymka.
w przedpokoju.
w azience.
WICZENIE 11
W wolne miejsca wstaw czasownik mie w odpowiedniej
formie.
My
pod miastem.
Ona
tem.
Ja
mieszkanie w bloku, a wy
swj pokj, a ty
may dom
pokj razem z bra-
toalet razem z azienk, a oni

78
osobno.
My
Jakie [ty]
On
Ona
Te bloki
[Ja]
Oni
dwa balkony.
mieszkanie?
mieszkanie na sidmym pitrze!
adny widok z okna salonu.
windy.
pokj na prawo od kuchni.
daleko do szkoy z tego osiedla.
WICZENIE 12
Uzupenij wedug wzoru.
WZR: Ja jestem w pokoju, a on jest w kuchni.
Ty jeste na podwrku, a ona

On jest na balkonie, a my
Ona jest pod blokiem, a ona
My jestemy w szkole, a wy
Ja jestem w pokoju, a ty
Wy jestecie na klatce schodowej, a oni
Oni s w windzie, a one
Panie s w parku, a panowie
Pani jest w kuchni, a pan
Pastwo s w salonie, a pani
PAMITAJ:
Przy zaprzeczeniu i przeciwstawieniu zaimki osobowe przy czasownikach najczciej si zachowuje.
W jzyku polskim nie ma zawsze pisze si osobno.
79
WICZENIE 13
Uzupenij wedug wzoru:
WZR: Ja jestem w pokoju, a ciebie nie ma w pokoju.

Ty jeste na podwrku, a jej
On jest na balkonie, a nas
Ona jest pod blokiem, a jej
My jestemy w szkole, a was
Oni s w mieszkaniu, a mnie
One s w kuchni, a ciebie
Panie s na korytarzu, a panw
Pan jest w sypialni, a pani
WICZENIE 14
WZR: Tu jest balkon, a tam nie ma balkonu.

Tu jest st, a tam
Tu jest fotel, a tam
Tu jest lodwka, a tam
Tu jest lustro, a tam
Tu jest azienka, a tam
Tu jest kuchenka, a tam
Tu jest komputer, a tam
stou.
fotela.
lodwki.
lustra.
azienki.
kuchenki.
komputera.
80
WICZENIE 15
Przeczytaj i uzupenij wedug wzoru.
WZR: Ja mam pik, a on nie ma piki.
Ty masz komputer, a ona

komputera.
Ja mam dom z ogrodem, a ty
domu z ogrodem.
samoPan Nowak ma samochd, a pan Kowalski
chodu.
Ona ma du piwnic, a ja
duej piwnicy.
duo ksiPastwo Kowalscy maj ksiki, a my
ek.
laptopw.
Wy macie laptopy, a one
Dziewczyny maj adny widok z okna, a chopcy
adnego widoku z okna.
WICZENIE 16
Zaznaczone wyrazy zastp zaimkami osobowymi. Przetumacz te zdania na jzyk ukraiski.
Halina i Borys s w szkole.
Ja i Ludmia mieszkamy na nowym osiedlu.
Ty i Jola zapraszacie si do swoich domw.
Dziewczyny maj blisko do szkoy.
Waldek i Piotrek nie maj swojego pokoju.
81
Chopcy s na podwrku.
Ty i Micha jestecie na balkonie.
WICZENIE 17
Przetumacz te zdania na jzyk polski, zastpujc wydzielone wyrazy zaimkami osobowymi.
.
.
.
.
.
.
.
WICZENIE 18
.
.
.
, .
.
.
?
() .
() .
WICZENIE 19
Uzupenij zdania brakujcymi formami czasownikw
by i mie.
To
[Ty]
Ona
Pokj
meblocianka.
uczniem.
uczennic Szkoy redniej nr 23 we Lwowie.
drzwi i okna.
82
Taras
komputer, a Oleg
laptopa.
Rodzice
w domu.
[Ja]
w szkole.
[Wy]
z nami w parku.
Luda i esia
czas i pomagaj mamie w kuchni.
WICZENIE 20
, .
, .
, .
, .
, () .
, .
WICZENIE 21
Opisz swoje mieszkanie.
83
WICZENIE 22
Porwnaj pokoje Tarasa i Olega.
WICZENIE 23
Z podanymi wyrazami u zdania. Jeli nie znasz niektrych z nich, pom sobie sownikiem!
Drzwi, sufit, podoga, biurko, wazon, kwiat w doniczce,
parapet, klamka, karnisz, zasony, firanki, yrandol, kaloryfer, kredens, tapczan, dywan, fotel, rolety.
84
Akcent
W jzyku polskim akcent jest stay i prawie
zawsze pada na drug sylab od koca.
Taka sylaba nazywa si akcentowan.
Wyraz ma tyle sylab, ile w nim jest samogosek.
Na przykad: naprzeciwko, odwiedza, wyjeda, wygodny, czasopismo, mieszkanie, Mickiewicz Mickiewicza,
TarasTarasa.
WICZENIE 24
Porwnaj akcentowanie wyrazw w jzyku polskim
z akcentowaniem w jzyku ukraiskim.
mama
tata
babcia
brat
balkon
okno
ciana
magnetofon
mamo
WICZENIE 25
Wymawiaj dokadnie i szybko.
W czasie suszy szosa sucha.
85
LEKCJA 2
Rodzina
Jest roda po poudniu. Darek odrabia lekcje. Zrobi ju zadane wiczenia z matematyki i przyrody, a teraz musi jeszcze napisa zadanie z jzyka polskiego. Dzwoni Kuba:
Darek: No cze!
Kuba: Suchaj, co byo zadane z polskiego? Bo mnie nie byo.
Darek: Trzeba znale jakie stare zdjcie rodziny: babci,
dziadka albo pradziadka i opisa to zdjcie: kto na nim jest, trzeba ich przedstawi.
Kuba: Masz takie zdjcie?
Darek: No, co znalazem Jest u nas w domu takie zdjcie
pradziadka i prababci jak byli modzi z dziemi, czyli z moj
babci i jej starszymi brami, czyli wujkami mojej mamy
Kuba: Te musz poszuka. Gdzie u nas byo takie stare mojego taty, jak jest may i stoi u fotografa z rodzicami i siostr,
moj cioci. A co trzeba napisa? Tylko kto jest kto, czy jeszcze ile
maj lat, gdzie pracuj, kim s
86
Darek: Te trzeba. Ale o swojej rodzinie: o mamie i tacie.

Kuba: Czyli opisujemy stare zdjcie, a potem piszemy: Moja
mama jest nauczycielk, a tata informatykiem
Darek: Tak. I trzeba to poczy ze starym zdjciem, na przykad prababcia na kolanach trzyma moj babci, ktra jest mam
mojej mamy. Moja mama jest sekretark Kiedy to byy due
rodziny, nie?
Kuba: No, a ja jestem jedynakiem Tobie to dobrze, masz
brata. Ja te chciabym mie brata. Dobrze, e mam duo kuzynw No nic, dobra, dziki, zrozumiaem, no to cze
Darek: No cze!
MINISOWNICZEK
Rodzina: mama, tata (ojciec), ciocia, wujek, babcia, dziadek, kuzyn, kuzynka, siostra, brat, rodzestwo, m, ona, bratanek, bratanica, siostrzeniec, siostrzenica.
Zawody: aktor aktorka, dentysta dentystka, dziennikarz
dziennikarka, elektryk, fotograf, fryzjer fryzjerka, grnik, inynier, kelner kelnerka, kierowca, kominiarz, muzyk, krawiec
krawcowa, ksidz, ksigowy ksigowa, kucharz kucharka, lekarz lekarka, listonosz, malarz, mechanik, modelka, murarz,
pielgniarka, piosenkarz piosenkarka, policjant policjantka,
prawnik, profesor, przedszkolanka, rolnik, sprztaczka, sprzedawca sprzedawczyni, straak, takswkarz, urzdnik urzdniczka, weterynarz, zakonnik siostra zakonna, onierz, celnik
celniczka.
Dni tygodnia: poniedziaek, wtorek, roda, czwartek, pitek, sobota, niedziela.
Pory dnia: rano, poudnie, po poudniu, wieczr, noc. Kiedy?
rano, w poudnie, po poudniu, wieczorem, w nocy.
PAMITAJ:
Dzie dobry!

Dobry wieczr!
Cze!
Do widzenia!
Do zobaczenia!
Dobranoc!
! !
! !
! !
!
!
!
! ! ()
87
WICZENIE 1
Jakie zadanie maj Darek i Kuba?

Do kogo dzwoni Kuba?
Jak dua jest rodzina Darka i Kuby?
Kim s rodzice Kuby? Kim jest mama Darka?
Czy chopcy maj kuzynw i kuzynki?
Czy Kuba chce mie rodzestwo?
WICZENIE 2
Odegraj scenki.
Witasz koleank, ktr spotkae w bibliotece.
egnasz dziadka rano, gdy idziesz do szkoy.

Witasz nauczycielk w poudnie.
Witasz ssiadk wieczorem.
Dzwonisz do kolegi / koleanki telefonem komrkowym i pytasz o zadanie z matematyki. Odbiera kolega / koleanka.
Dzwonisz do kolegi / koleanki telefonem komrkowym i pytasz o zadanie z matematyki. Odbiera mama kolegi / koleanki.
88
Dzwonisz do kolegi / koleanki na telefon stacjonarny i pytasz

o zadanie z matematyki. Odbiera mama kolegi / koleanki.
Czy to mieszkanie pastwa Nowakw / Kowalskich? Tu
Adam, czy mog rozmawia z Tomkiem?
WICZENIE 3
Zwr si do.
Nauczycielki w szkole
Pani dyrektor w szkole
Nauczyciela w szkole
Pana dyrektora w szkole
Ssiadki
Mamy
Mamy kolegi
Taty
Kolegi Adama
Koleanki Anki
Sprzedawczyni w sklepie
Kierowcy w autobusie
Takswkarza
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
prosz pani, prosz pana, panie dyrektorze, pani dyrektor, mamo, tato, Adamie, Anko
WICZENIE 4
Przeczytaj tekst, a nastpnie przetumacz go na jzyk
ukraiski.
Stare fotografie
Oleg poprosi babci Ann o album rodzinny. Chciaby pooglda stare zdjcia. Babcia przynosi album. Wszyscy wygodnie
siadaj dookoa stou, wczaj wiato.
Babcia. To jest twj wujek Grzegorz.
Oleg. To ten mj wujek, ktry jest kolejarzem?
89
Babcia. Tak, a ta adna pani to twoja ciocia Danuta, kiedy

jeszcze bya studentk.
Taras. Kim ona jest teraz?
Oleg. Bibliotekark.
WICZENIE 5
Co przyniosa babcia Olega?

Kim jest ta adna pani na zdjciu?
Co robi wujek Grzegorz?
Kim jest ciocia Danuta?
Czyja to jest ciocia?
Co robi teraz bya studentka?
WICZENIE 6
Przynie zdjcia rodzinne i opowiedz o swojej rodzinie.
90
Rodzaj rzeczownikw
W jzyku polskim, podobnie jak w ukraiskim,
rzeczowniki wystpuj w trzech rodzajach:
mskim, eskim i nijakim
WICZENIE 7
Zgrupuj wyrazy wedug rodzajw.
Lektor, dentysta, crka, dziecko, okno, ojciec, fotografia, zadanie, telefon, lotnik, sprztaczka, malarz, pytanie, elektronik, poeta, pani, mieszkanie, lustro, krzeso, tata, ojciec, inynier, roda,
poudnie, wieczr, lampa, noc, sekretarka, sekretarz, doba, zdjcie,
osiedle.
91
WICZENIE 8
Przetumacz wyrazy i zgrupuj wedug rodzajw.
, , , , , , , , , , ,
, , , , , , ,
, , , , , , ,
, , , , , , .
WICZENIE 9
Przekszta zdania wedug wzoru.
WZR: To jest rolnik. Pan uk jest rolnikiem.
To jest pianistka. Pani Kotyk jest pianistk.
92
To jest krawiec. Pan Jasiski

To jest bibliotekarka. Pani Fedyk
To jest kierowca. Pan Kowal
To jest fryzjer. Pan Gugel
To jest nauczycielka. Pani Nowak
To jest prawnik. Pan Kowalski
To jest pielgniarka. Pani Kowal
To jest celnik. Pan Rodyk
To jest studentka. Anna Leniak
WICZENIE 10
Przepisz zdania wedug wzoru i przetumacz je na jzyk
ukraiski.
WZR: Taras to ucze. Taras jest uczniem.

Irena to studentka. Irena jest studentk.
Oleg to piewak. Oleg
Roman to grnik. Roman
Maria to pianistka. Maria
Igor to poeta. Igor
Tomek to aktor. Tomek
Olga to sprztaczka. Olga
Stanisaw to nauczyciel. Stanisaw
Monika to sekretarka. Monika

Pan Nowak to kolejarz. Pan Nowak
93
Piszemy wielk liter
WICZENIE 11
Na czym polega rnica pisowni narodowoci w jzyku
ukraiskim i polskim?
WICZENIE 12
Przetumacz ze sownikiem na jzyk ukraiski nazwy
narodowoci.
Biaorusin Biaorusinka
Czech Czeszka
Francuz Francuzka
Wgier Wgierka
Amerykanin Amerykanka
yd ydwka
Litwin Litwinka
Chiczyk Chinka
Estoczyk Estonka
Murzyn Murzynka
94
Rosjanin Rosjanka
Niemiec Niemka
Modawianin Modawianka
Bugar Bugarka
Sowak Sowaczka
otysz otyszka
Cygan Cyganka
Hiszpan Hiszpanka
Arab Arabka
Europejczyk Europejka
WICZENIE 13
Przepisz, podkrel wyrazy napisane du liter.
Nasz ojczyzn jest Ukraina. Kijw jest stolic naszego pastwa. Miasto to ley nad Dnieprem. Dniepr wpywa do Morza
Czarnego. Najwysze gry Ukrainy to Karpaty. Najwyszym
szczytem Karpat jest Howerla. Ukraina graniczy z Polsk, Biaorusi, Rosj, Sowacj, Wgrami, Modawi, Rumuni.
WICZENIE 14
Przeczytaj, a nastpnie wypisz nazwy wasne. Zapisz je w jzyku ukraiskim.
Juliusz Sowacki, polski poeta, urodzi
si na Ukrainie, w Krzemiecu nad Ikw.
By studentem Uniwersytetu Wileskiego.
Wiksz cz ycia spdzi na emigracji:
w Paryu, w Szwajcarii oraz we Woszech.
Jego najwaniejszymi utworami s Kordian, Balladyna, Lilla Weneda, Mazepa,
Beniowski i inne. Juliusz Sowacki zmar
w Paryu, a pochowany jest w Krakowie
na Wawelu.
WICZENIE 15
Wedug wzoru z wiczenia 14. u krtk biografi Tarasa Szewczenki.
WICZENIE 16
Jak si nazywa Twoje rodzinne miasto? Twoje miasto rejonowe i obwodowe?
95
Przy jakiej ulicy znajduje si wasza szkoa?

Nad jakimi rzekami le miasta: Kijw, Krakw, Warszawa,
Krzemieniec, Wrocaw?
WICZENIE 17
Przekszta zdania wedug wzoru.
A. WZR: Ten Niemiec
B. WZR: Ta sprzedawjest lekarzem. Ten lekarz czyni jest Polk. Ta Polka
jest Niemcem.
jest sprzedawczyni.
Ten Rosjanin jest rolnikiem
Ta aktorka jest Ukraink.
Ten Polak jest elektronikiem.
Ta dentystka jest Francuzk.
Ten Amerykanin jest

inynierem.
Ta sprztaczka jest Rumunk.
Ten Wgier jest nauczycielem.
Ta bibliotekarka jest Litwink.
Ten Rumun jest kierowc.
Ta studentka jest
Modawiank.
Ten Ukrainiec jest profesorem. Ta sekretarka jest Hiszpank.

96
WICZENIE 18
Jak masz na imi?

Jak ma na imi Twj kolega?
Jak si nazywa Twj kolega?
Jak ma na imi jego siostra?
Gdzie mieszkasz?
W jakich krajach bye?
Do jakich krajw chcesz pojecha?
Jaka jest teraz pora dnia?
Do ktrej szkoy chodzisz?
WICZENIE 19
Napisz wedug wzoru.
WZR: Jak si nazywa ten ucze? Ten ucze nazywa

si Andrzej Nowak.
Jak si nazywa Twj nauczyciel?

Jak si nazywa Twj wujek?
Jak si nazywa jego ona?
Jak si nazywasz?
WICZENIE 20
Przeczytaj wiersz Juliana Tuwima. Uzupenij brakujce
nazwy zawodw.
Wszyscy dla wszystkich

domy buduje,
szyje ubrania,
Ale gdzieby co uszy,
Gdyby nie mia mieszkania?
97
A i murarz by przecie
Na robot nie ruszy,
Gdyby
mu spodni
I fartucha nie uszy.
Piekarz musi mie buty

Wic do
i trzeba.
,
No, a gdyby nie
Toby szewc nie mia chleba.
Tak dla wsplnej korzyci

I dla dobra wsplnego
Wszyscy musz pracowa,
Mj maleki kolego.
WICZENIE 21
Wypisz z wiersza nazwy zawodw i u z nimi zdania.
WZR: Piekarz. Mj dziadek jest piekarzem.

WICZENIE 22
. . .
. .
. . .
.
98
WICZENIE 23
Uzupenij zdania brakujcymi wyrazami: nauczyciel, kierowca, kolejarz, studentka, aktorka, sprzedawczyni, kucharka, dentysta.
Matka Olega jest

Brat Mikoaja jest
Kuzynka Anielka jest
Ojciec Tarasa jest
Ciocia Bogumia jest
Kuzyn Wodzimierz jest
Ssiadka Maria jest
Dziadek Jana jest
.
.
WICZENIE 24

.
o,
( ).
. , ,
.
99
.
.
.
WICZENIE 25
St z powyamywanymi nogami.
Drabina z powyamywanymi szczeblami.
Muzeum Juliusza Sowackiego w Krzemiecu
100
LEKCJA 3
Tydzie i dzie
Dzisiaj jest niedziela. Jak dobrze! Mona spa dugo! Darek

lubi spa do dziewitej, ale tak moe tylko w sobot i niedziel. Niestety, ostatnio budzi go modszy brat, ju po sidmej. Dzi
wsta dziesi po smej. Jak zawsze umy si, ubra, zjad niadanie i wybiera si do kocioa na dwunast na msz dla dzieci
szkolnych. Potem obiad. I bardzo chce pj na desk z Kub i
innymi kolegami, pki jeszcze jest ciepo. Przy niadaniu rozmawia z rodzicami.
Darek: Mog dzi po obiedzie i na desk?

Tato: Ale planowalimy rodzinn wycieczk na rowerach
Mama: Miae pouczy si na sprawdzian z przyrody.
Darek: Ale ja wol desk! Wszyscy koledzy id. A na przyrod uczyem si wczoraj!
Tato: Masz cay tydzie na kolegw. A w niedziel powiniene czas spdza z nami.
101
Darek: Jaki tydzie? W poniedziaek mam angielski, we wtorek basen, w rod

Mama: Sam chciae. Kuba te ma angielski, szachy, szko
muzyczn
Darek: Ale ju nie chc: pobudka szsta trzydzieci, wszystko
biegiem, ju mama woa na niadanie, ju Kuba czeka, wracam,
odrabiam lekcje, zajcia po poudniu, a to jeszcze jaki dentysta,
nie mam czasu na nic, a ja chc pobawi si ze Stasiem
Tato: Ze Stasiem i tak si nie bawisz, a w czwartek masz wolne.
Mama: W czwartek jedziemy na zakupy, trzeba mu kupi
spodnie
Tato: Ale kochanie, w czwartek mielimy i do kina, obiecaa nam to!
Darek: Przecie w czwartek przyjeda babcia!
Tato: No tak, w pitek jedziemy z ni do lekarza. W sobot
Darek idzie na rajd w gry, nie zapominajcie
Mama: Ja w sobot cay dzie sprztam. A wy mi pomagacie, jasne?
Darek: To mog i dzi na t desk?
MINISOWNICZEK
Dzie: wsta wstaj wstam / wstaam; my si myj si umyem / umyam si; my zby myj zby umyem / umyam
zby; je niadanie / obiad / kolacj jem niadanie zjadem
/ zjadam niadanie; i (jecha) do szkoy id (jad) do szkoy poszedem / poszam (pojechaem / pojechaam) do szkoy;
wrci ze szkoy wracam ze szkoy wrciem / wrciam ze
szkoy; odrabia lekcje odrabiam lekcje odrobiem / odrobiam lekcje; mie zajcia dodatkowe mam zajcia dodatkowe
miaem / miaam zajcia dodatkowe; gra na komputerze
gram na komputerze graem / graam na komputerze; oglda telewizj ogldam telewizj ogldaem / ogldaam telewizj; spotka si z kolegami spotykam si z kolegami
spotkaem / spotkaam si z kolegami / koleankami; i z kolegami na rower / pik / desk / rolki / narty / ywy / basen;
i spa; i do kina na film, do teatru, do filharmonii, do cyrku, na wystaw do galerii, do galerii Kazimierz na zakupy, na
poczt, do sklepu po chleb, wyrzuci mieci, na plac zabaw, na
spacer, do teatru...
102
WICZENIE 1
Jaki rozkad tygodnia ma Darek?
Co mona powiedzie o tygodniu Kuby?
Co wydarzy si w rodzinie Darka w tym tygodniu?
O czym rozmawiaj rodzice Darka przy niedzielnym niadaniu ze swoim synem Darkiem?
Czym rni si niedziela Darka od pozostaych dni?
WICZENIE 2
Wypowiedz si.
Jaki jest Twj tydzie?
Jaka jest Twoja niedziela?
Twj najlepszy i najgorszy dzie w tygodniu.
Czy rodzice Darka zgodz si, eby Darek poszed z Kub na
desk? Dlaczego?
Czy Darek lubi swj tydzie? Co Ty by zmieni w tym tygodniu?
Jaki powinien by tydzie ucznia na Ukrainie?
Jaka powinna by sobota i niedziela?
103
Liczebniki
Liczebniki w jzyku polskim dzielimy na dwie

liczne grupy. Podobny podzia istnieje w jzyku
ukraiskim:
Liczebniki
gwne
Liczebniki
porzdkowe
zero
zerowy, zerowa, zerowe
jeden, jedna,
jedno
pierwszy, pierwsza, pierwsze
dwa, dwie
drugi, druga, drugie
trzy
trzeci, trzecia, trzecie
cztery
czwarty, czwarta, czwarte
pi
pity, pita, pite
sze
szsty, szsta, szste
siedem
sidmy, sidma, sidme
osiem
smy, sma, sme
dziewi
dziewity, dziewita, dziewite
10
dziesi
dziesity, dziesita, dziesite
11
jedenacie
jedenasty, jedenasta, jedenaste
12
dwanacie
dwunasty, dwunasta, dwunaste
13
trzynacie
trzynasty, trzynasta, trzynaste
14
czternacie
czternasty, czternasta, czternaste
15
pitnacie
pitnasty, pitnasta, pitnaste
16
szesnacie
szesnasty, szesnasta, szesnaste

104
Liczebniki
gwne
Liczebniki
porzdkowe
17
siedemnacie
siedemnasty, siedemnasta,
siedemnaste
18
osiemnacie
osiemnasty, osiemnasta, osiemnaste
19
dziewitnacie
dziewitnasty, dziewitnasta,
dziewitnaste
20
dwadziecia
dwudziesty, dwudziesta, dwudzieste
21
dwadziecia
jeden
dwudziesty pierwszy, dwudziesta

pierwsza, dwudzieste pierwsze
30
trzydzieci
trzydziesty, trzydziesta, trzydzieste
34
trzydzieci
cztery
trzydziesty czwarty, trzydziesta

czwarta, trzydzieste czwarte
40
czterdzieci
czterdziesty, czterdziesta,
czterdzieste
50
pidziesit
pidziesity, pidziesita,
pidziesite
60
szedziesit
szedziesity, szedziesita,
szedziesite
70
siedemdziesit
siedemdziesity, siedemdziesita,
siedemdziesite
80
osiemdziesit
osiemdziesity, osiemdziesita,
osiemdziesite
90
dziewidziesit
dziewidziesity,
dziewidziesita,
dziewidziesite
100
sto
setny, setna, setne

105
Ktra godzina?
Dwunasta
Trzecia
Pitnasta
Wp do smej
Sidma (dziewitnasta)
trzydzieci
Pitnacie
(kwadrans)
po drugiej
Druga (czternasta)
pitnacie
Za dziesi sidma
Szsta (osiemnasta)
pidziesit
O ktrej godzinie?
O jedenastej.
O wp do dziesitej.
O dziewitej (dwudziestej pierwszej) trzydzieci.
Za pitnacie (za kwadrans) szsta.

O pitej (siedemnastej) czterdzieci pi.
106
Dwadziecia pi po pierwszej.
O pierwszej (trzynastej) dwadziecia pi.
Dziesi po dziewitej.
O dziewitej (dwudziestej pierwszej) dziesi.
WICZENIE 3
Ktra godzina?
WICZENIE 4
O ktrej godzinie?
107
WICZENIE 5
Odpowiedz na pytania, uywajc podanych godzin.
O ktrej wstajesz?
7.45; 8.15; 6.00; 6.30

O ktrej wychodzisz do szkoy?
8.30; 8.25; 14.05; 14.35

O ktrej wracasz do domu?
12.45; 13.00; 15.40; 17.55

O ktrej jest kolacja?
18.00; 18.50; 18.15; 19.10

O ktrej kadziesz si spa?
21.00; 21.30; 22.15; 23.00

WICZENIE 6
Znajd w Internecie i posuchaj piosenki Niebiesko-Czarnych. Przeczytaj sowa. Czy Ty rwnie mgby / mogaby
zapiewa podobn piosenk? A moe Twj tydzie jest zupenie inny?
W poniedziaek, w poniedziaek ja nie mog,

bo pomagam mamie,
A we wtorek, a we wtorek i w rod ty masz w domu pranie,
No a w czwartek, no a w czwartek ja mam dyur,

w pitek, w pitek dwa zebrania,
Ty w sobot, ty w sobot te nie moesz, bo na lekcje ganiasz,
Ale za to niedziela, ale za to niedziela, niedziela bdzie dla
nas.
108
A za tydzie w poniedziaek ty nie moesz,

bo pomagasz mamie,
A we wtorek, a we wtorek i w rod ja mam w domu pranie,
No a w czwartek, no a w czwartek ty masz dyur,

w pitek, w pitek dwa zebrania,
Ty w sobot, ty w sobot te nie moesz, bo na lekcje ganiasz.
WICZENIE 7
Z tekstu piosenki wypisz nazwy dni tygodnia. Okrel ich
rodzaj gramatyczny, porwnujc z jzykiem ukraiskim.
U z nimi zdania.
WICZENIE 8
Ile dni jest w tygodniu?
Jak si nazywaj dni tygodnia?
Nazwij kolejno dni tygodnia:
Pierwszy dzie nazywa si
Drugi dzie
WICZENIE 9
Uzupenij zdania wyrazami podanymi z boku.
Przyjd do ciebie
.
w/we
Spotykamy si
.
wtorek, jutro
Czy masz czas
?
sobot,

przedwczoraj,
idziemy do teatru.
poniedziaek,

pojutrze,
wyjedamy na wakacje. niedziel,

dzisiaj,
?
czwartek,
Gdzie bye

wczoraj
109
idziemy na zakupy.

pjdziemy do muzeum.

PAMITAJ:
DOBA
110
rod,
przedwczoraj
pitek,
dzisiaj
Czas przeszy czasownikw

liczba pojedyncza
rodzaj mski rodzaj eski rodzaj nijaki
1. [ja] byem
byam
2. [ty] bye
bya
3. on, pan by
ona, pani bya ono byo

liczba mnoga
forma
mskoosobowa
1. [my] bylimy
forma
niemskoosobowa
byymy
2. [wy] bylicie
byycie
3. oni, panowie,
pastwo byli
one, panie byy
liczba pojedyncza
rodzaj mski rodzaj eski rodzaj nijaki
1. [ja] miaem miaam

2. [ty] miae
miaa
3. on, pan mia ona, pani

miaa
ono miao
liczba mnoga
forma
mskoosobowa
1. [my] mielimy
2. [wy] mielicie
3. oni, panowie,
pastwo mieli
111
forma
niemskoosobowa
miaymy
miaycie
one, panie miay
Czas przeszy czasownikw w liczbie pojedynczej ma trzy rodzaje mski, eski i nijaki podobnie jak w jzyku ukraiskim, a w liczbie mnogiej dwie formy: mskoosobow i niemskoosobow, co nie istnieje w jzyku ukraiskim. Czasowniki w jzyku polskim w liczbie pojedynczej i liczbie mnogiej w
czasie przeszym odmieniamy przez osoby, dodajc odpowiednie kocwki, ktrych brak w jzyku ukraiskim!
WICZENIE 10.
Przepisz zdania i przetumacz na jzyk ukraiski.
Po poudniu bylimy w muzeum.
Dzisiaj rano uczniowie byli w bibliotece.
Wczoraj by wtorek, a przedwczoraj poniedziaek.
Ten cay tydzie byem na wsi.
Gdzie bya wczoraj? Wczoraj byam u babci.
Dzisiaj rano bya adna pogoda.
Panowie byli w teatrze, a panie byy w filharmonii.
W styczniu byam w grach.
Przedwczoraj one byy w cyrku.
WICZENIE 11
Czasowniki w nawiasach napisz w odpowiedniej formie
czasu przeszego.
My (mie) ksiki, a wy (mie) zeszyty.
One (mie) gruszki, a ty (mie) jabko.
112
Ja (Ola) (mie) zegarek.

Oni (mie) rowery.
Ty (Jola) (mie) pirnik.
Dziecko (mie) zabawk.
Pastwo (mie) mieszkanie.
Ja (mie) stare zdjcia.
Panowie (mie) auta.
WICZENIE 12
U wedug wzoru pytania do zda.
WZR:

Wczoraj byem zajty.

Kiedy bye zajty?
Pan Andrzej:
W pitek byem we Lwowie.
Kiedy pan by we Lwowie?
Przedwczoraj byam na spektaklu.

Wczoraj byam na poczcie.
Dzisiaj rano Taras by w szkole.
Przed poudniem pani Maria bya w sklepie.
Wczoraj wieczorem bylimy u kolegw.
Przedwczoraj bya niedziela.
W czwartek rano bylimy na boisku.
Pani Maria: W pitek byam w parku.
Mama: W sobot cay dzie byam w domu.
Babcia: W pitek byam u was.
WICZENIE 13
.
,
.
,
.
?
113
() .
?
.
.
.
WICZENIE 14
Przetumacz na jzyk ukraiski.
W ostatni weekend Oleg i Taras byli na wsi z rodzicami u
babci. W sobot rano poszli do lasu na jagody i grzyby. Chopcy
zobaczyli sarn, ktra bya z ma sarenk. One byy na polanie
i nie widziay chopcw. Dla chopcw to byo pierwsze spotkanie
z sarn.
WICZENIE 15
Uzupenij zdania brakujcymi formami czasownika mie
w czasie przeszym. Cyfry napisz sownie.
Dzisiaj (ja, Taras)
niadanie o 8.30. We wtorek (ty,
Oksana)
spotkanie o 12.00. Przedwczoraj Oleg
114
kko informatyczne o 14.15. W sobot Anna

zajcia z
angielskiego o 15.45. Wczoraj my (chopcy i dziewczta)
wolny dzie. W poniedziaek (wy, Stasia i Kasia)
lekcj
taca. W niedziel turystki
wycieczk do parku. Na dzisiaj dziewczyny
trudne zadanie.
WICZENIE 16
Uzupenij wedug wzoru formami czasownikw mie i
by.
WZR: (Ty) Bye chory i miae gorczk.
(Ja, Oleg)
w szkole i
lekcj z historii.
(Ty, Tania)
w sklepie i
du zielon torb na zakupy.
Edek
na boisku i
pik.
w wzku i
zabawk.
Dziecko
Regina
na poczcie i
4 listy do wysania.
My (dziewczyny)
na koncercie, bo
tanie
bilety.
na wsi i
ciekawe wakacje.
Igor i Jula
Grayna i Boena
z koleankami na rowerach i
ciekaw przygod.
115
WICZENIE 17
Uzupenij zdania brakujcymi liczebnikami.
WZR A: 3 Na stole le trzy sowniki
2 Pani miaa
3 W cyrku byy
4 Ja mam
2 Oleg ma
3 Uczniowie maj
ksiki.
sonie.
owki.
zeszyty.
sowniki.
WZR B: 5 W miecie jest pi parkw.
awek.
5 Tu jest
6 Dziewczynki miay
lalek.
11 Chopcy mieli
samochodzikw.
21 W kuchni byo
kucharek.
97 W ogrodzie jest
drzew.
hutawek.
8 Na podwrku byo
100 Ten blok ma
okien.
WICZENIE 18.
Przepisz, liczebniki gwne zapisz sownie.
Dzisiaj miaem 3 lekcje, a w poniedziaek miaem 7 lekcji. W klasie Olega jest 20 nowych map, a wczeniej byo 10 nowych komputerw. W sali kina byo 12 rzdw i 18 miejsc w kadym rzdzie. Ania miaa 14 gier komputerowych, a Olga tylko 8.
Chopcy mieli 22 rowery, a dziewczyny miay 11 deskorolek. Nauczycielka miaa na lekcji 5 sownikw, 9 zeszytw i 6 podrcznikw.
116
Pisownia wyrazw z u i
W jzyku polskim dwik [u] jest oznaczany
przez litery u i .
WICZENIE 19
Przepisz, a potem przetumacz podane zdania na jzyk
ukraiski, wypisz wyrazy z .
U ksiki na pce.
Mam skrzan torb.
117
Z lnu robi si ptno.

Nasz szkolny chr zawsze dobrze piewa.
Po raz szsty nasza druyna wygraa zawody.
Pom koledze w nauce!
Staram si nigdy nie spnia.
Wsplna praca i wsplna zabawa jest zawsze przyjemna.
W pirniku s owki i pira.
Na dziace rosn ogrki.
W ogrdku s adne re.
WICZENIE 20
Przepisz, tumaczc ze sownikiem wyrazy, wypisz je
grupami z i u.
Pka, buka, krtki, pno, Bugarka, duy, mrz, kura, ty, ra, chmura, nuta, jaskka, chr, ludzie, ld, zupa, gruszka,
mucha, tko, ubr, uraw, mrwka, lud, piro, arwka, rw,
dka, duma, kubek, bbr, kko, krwka, bruk.
WICZENIE 21
Wpisz na miejsce kropek odpowiednio lub u.
Za g rami, za lasami ya sobie kr lewna, kt ra nigdy
si nie miaa. Za przywr cenie c rce h mor kr l obieca
d nagrod. Z g r i r wnin, z las w i wsi szli wesokowie.
Udao si rozmieszy kr lewn kr lewskiem s dze. Z jego
figlarstw kr lewna omal nie pka ze miech .
(wg polskiej bajki ludowej)
WICZENIE 22
Przetumacz ze sownikiem na jzyk polski.
, , , , , , , ,
, , , , , , , , , , , , , , , , ,
, , , , , .
118
WICZENIE 23
Odgadnij zagadk. Przetumacz j, wypisz wyrazy z i u.
U z wypisanymi wyrazami zdania.
Co to za litera?
Ma j ugr, pole nie ma,

Ma j gra, nie ma ziemia.
Syn jej nie ma, lecz ma cra
Wz j ma, a nie ma fura.
(wg Gramatyki na wesoo
Witolda Gawdzika)
WICZENIE 24
U krtkie dialogi w takich sytuacjach.
1. Wtorek, 16.30, winda, Oleg i Taras jad na zajcia z jzyka angielskiego.
2. Niedziela, babcia, Darek, rodzice, spacer, park, lody.
3. Sobota, popoudnie, pomagam mamie.
WICZENIE 25
. . , . .
. . . .
.
WICZENIE 26
Krl Karol kupi krlowej Karolinie korale koloru koralowego.
119
LEKCJA 4
Dwanacie miesicy
Dzi na lekcji jzyka polskiego chopcy pisali opowiadanie
Jeden dzie z mojej ulubionej pory roku. Darek napisa tak:
Moj ulubion por roku jest jesie. Moe to dziwne, e nie
lato, gdy s wakacje, mona jecha nad morze, w gry, nad rzek czy na wie, pywa, biega, jedzi na rowerze i nic nie robi, nie wiosna, gdy ju niedugo bd wakacje, wieci soneczko,
kwitn kwiaty i drzewa, ptaki wracaj z ciepych krajw, nawet
nie zima, gdy s ferie zimowe i wita Boego Narodzenia, gdy
jest nieg i mona jedzi na sankach i nartach, chodzi na lizgawk, lepi bawany i rzuca niekami. Jesie. Dlaczego jesie? Moe dlatego, e urodziem si jesieni, we wrzeniu? Bo
jest kolorowo? Jeszcze ciepo, ale s ju dugie wieczory, gdy mona by w domu, czyta, oglda i gra? Gdy smakuje co ciepego
i co sodkiego?
120
W jeden z takich padziernikowych dni, w sobot, pojechalimy ca rodzin na rowerow wycieczk do Tyca. Mama jechaa z przodu, ja za mam, a tata z moim braciszkiem Stasiem
w siodeku jecha z tyu. Troch mi si nudzio, bo wszyscy jechalimy bardzo wolno (przez Stasia). Ale trasa jest bardzo adna
nad Wis, do Tyca prowadzi bardzo wygodna cieka rowerowa. Do tego mama co chwila zatrzymywaa nas i robia zdjcia.
Za to w Tycu byo fantastycznie! Poszlimy zwiedzi klasztor,
zjedlimy pyszn szarlotk, tata wypi kaw, mama i ja herbat z
dzikiej ry, tata kupi sobie ksik, mama soik specjalnego demu z poziomek. A by tam dzie rodzinny zorganizowany przez
zakonnikw. Zabawa polegaa na szukaniu ukrytych w skaach
skarbw: specjalnych monet. Ja znalazem tylko jedn, ale i tak
dostaem dyplom, ksik i pyt. A potem byy: ognisko, pieczone
kiebaski i piewanie piosenek. A ja bardzo lubi piewa. Wrcilimy wieczorem do domu: zmczeni, ale szczliwi, e bylimy razem. A do tego byo kolorowo, ciepo jeszcze, smakowao co ciepego i sodkiego
MINISOWNICZEK
Miesice: stycze, luty, marzec, kwiecie, maj, czerwiec, lipiec,
sierpie, wrzesie, padziernik, listopad, grudzie.
Pory roku: wiosna, lato, jesie, zima.
Czas wolny: w domu czyta ksiki, oglda telewizj, gra na
komputerze; na wieym powietrzu jedzi na rowerze / nartach
/ sankach / ywach / desce (deskorolce / desce snowboardowej)
/ rolkach / wrotkach / quadem / kuligiem; zapali ognisko; upiec
kiebaski; zrobi grilla, i na spacer / na lodowisko / na basen /
nad rzek / na pla / do lasu / na grzyby / na jagody; opala si;
gra w pik; jecha na wycieczk do, chodzi po grach, wspina si na skaki, spdza czas np. w parku linowym, w wesoym
miasteczku, na placu zabaw.
Pogoda: wieci soce, pada deszcz / nieg, wieje wiatr, jest mrz,
temperatura wynosi 10 stopni / minus 10 stopni.
WICZENIE 1
Jakie s pory roku?
Jaki miesic zaczyna rok, a jaki zim?
121
Jakie s wiosenne miesice?

Jaka jest pogoda na wiosn?
Dlaczego Darek lubi jesie?
W ktrych miesicach s wakacje?
Jak mona spdzi ferie zimowe?
Jak mona spdzi wakacje?
Ktr por roku Ty lubisz najbardziej?
Pamitasz jak swoj udan i nieudan wycieczk? Dokd
jechaa / jechae, z kim i czym? Co tam robia / robie?
Kiedy wrcia / wrcie?
WICZENIE 2
Wyra swoje emocje. Wymyl inne sytuacje.
Fajnie. To super! Rewelacja! Ale ekstra! Bomba! Fantastycznie!
E, no Bez sensu! Katastrofa! No, niestety! Jaki al!
Ale wstyd!
Jutro nie bdzie lekcji jedziemy do aquaparku.

Jutro 1 IX, wracamy do szkoy.
Za tydzie jedziecie z III klas na wycieczk do Kijowa.
Jutro nie bdzie lekcji jedziemy do filharmonii.
Jak byo na szkolnej dyskotece?
Na wakacjach jedziemy do babci na cae dwa miesice.
No i jak ci si podoba ten film o dinozaurach?
Fajnie byo na sankach?
Jak byo na nartach?
Chopcy, prosz taczy z dziewczynami!
WICZENIE 3
Na wzr opowiadania Darka u wasne opowiadanie
pod tytuem Moja ulubiona pora roku jeden dzie.
122
WICZENIE 4
Jak widzi zim autor wiersza Jzef Czechowicz? Jaka
jest pogoda? Co robi ludzie? Jakie bd wita? Jak Ty widzisz zim? O czym jeszcze napisaby w wierszu? O czym
by nie pisa?
Zima
Pada nieg, prszy nieg,

wszdzie go nawiao.
Dachy s ju biae.
Na ulicach biao.
Strojne w biel,
srebrny puch
latarnie si wdzicz.
Dzi dzi dzi dzi
dzwonki sanek brzcz.
Pada nieg, prszy nieg,
bielutki jak mleko.
W sklepach gwar,
w sklepach ruch:
Gwiazdka niedaleko.
Jeszcze dzie, jeszcze dwa
chopcy i dziewczynki,
bd sta niby las na rynku choinki.
123
Przypadki i liczby rzeczownikw
WICZENIE 5
Przeczytaj wiersz Romana Pisarskiego. Wypisz w kolumny rzeczowniki uyte w liczbie pojedynczej i liczbie mnogiej.
Dwie liczby
Wszystkie dzieci, nawet mae,
zaraz nam przypomnie mog,
e odrnia si dwie liczby:
pojedyncz oraz mnog.
Pojedynczej uywamy,
gdy o jednej rzeczy mowa.
Mwi si wic: jedna wieca,
gruszka, kamie, kwiat czy sowa.
Oczywicie w liczbie mnogiej
mwi si ju: wiece, gruszki,
kwiaty, sowy czy kamienie, buty,
stoy czy poduszki.
124
Rozrniamy rzeczowniki ywotne

i nieywotne
WICZENIE 6
Wypisz do jednej kolumny rzeczowniki ywotne, do drugiej nieywotne.
Dziewczynka, niezapominajka, pies, woda, chopczyk, ziemia, ko, ksika, ojciec, chleb, matka, dom, krowa, osoba, zwierz, rolina, yto, jaskka, rzecz, zeszyt, tcza, grnik, las, krzeso, db, dynia, uczennica, kot, mid, pszczoa, cukier, grusza,
wrbel.
rzeczowniki ywotne
rzeczowniki nieywotne
125
Odmiana rzeczownikw rodzaju

nijakiego typu: niebo, pole, muzeum
w liczbie pojedynczej
M.
niebo
pole
sonko
muzeum
H.
D.
nieba
pola
sonka
muzeum
P.
C.
niebu
polu
sonku
muzeum
B.
niebo
pole
sonko
muzeum
3.
N.
niebem
polem
sonkiem
muzeum
O.
Msc. (o)
niebie
polu
sonku
muzeum
M.
W.
niebo
pole
sonko
muzeum
K.
Rzeczowniki zakoczone na -o, -e w DOPENIACZU maj

kocwk -a, w CELOWNIKU -u. BIERNIK i WOACZ s rwne MIANOWNIKOWI. NARZDNIK ma kocwk -em (w jzyku ukraiskim - i - (-, -)).
W MIEJSCOWNIKU rzeczowniki na -e oraz na -ko, -go,
-cho maj kocwk -u, rzeczowniki koczce si na -o kocwk -e, tutaj zachodzi wymiana tematowej spgoski: t (lato
lecie), rrz (piro pirze), dd (rondo rondzie), st
(miasto miecie ) i in.
W liczbie pojedynczej rzeczowniki zakoczone na -um, np.
muzeum, centrum, konserwatorium, liceum, gimnazjum, stypendium, we wszystkich przypadkach maj tak sam form.
PAMITAJ:
Wyrazy zakoczone na -ko, -go maj w NARZDNIKU -i- przed
-em: oko okiem, tango tangiem.
WICZENIE 7
Rzeczowniki w nawiasach zapisz w odpowiednim przypadku.
Ksika ley na (biurko). Na (morze) bya burza. Byem w
(kino). Poprawiam (zdanie) w (wiczenie). Powtarzamy ka126
de nowe (sowo) w (zadanie). Kwiatek stoi na (okno). Czy bye

w (miasto)? Kto mieszka w tym (mieszkanie)? Uczniowie pisz
(dyktando). Na dzisiaj nie mamy adnego (wiczenie). Mama kupia witeczne (ciasto). Od dzisiaj w (muzeum) nowa wystawa.
WICZENIE 8
. . .
. .
.
. .
, .
WICZENIE 9
U zdania z wyrazami: centrum, zdanie, soce, niebo, jezioro, wiczenie.
WICZENIE 10
WZR: To jest kino.
127
Byem w kinie.
To jest muzeum.
To jest mieszkanie.
To jest liceum.
To jest auto.
To jest miasto.
To jest pitro.
To jest pole.
To jest futro.
To jest przedszkole.
To jest wiczenie.
Byem w
Byam w
Bylicie w
Byem w
Bylimy w
On by na
Oni byli w
Pan by w
Dziecko byo w
Bdy byy w
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
WICZENIE 11
Uzupenij wedug wzoru i przetumacz.
WZR: To jest pokj i okno. Mamy pokj z oknem.
To jest pirnik i piro.

Mam pirnik z
.
To jest las i jezioro.
Widzimy las z
.
To jest buka i maso.
Masz buk z
.
.
To jest podwrko i drzewo. Widzimy podwrko z
To jest park i boisko.
W miecie jest park z
.
To jest mama i dziecko. Widzisz t mam z
.
To jest kawa i mleko.
Na niadanie bya kawa z
128
WICZENIE 12
Wypisz z wiersza Marii Terlikowskiej rzeczowniki rodzaju nijakiego i u z nimi zdania.
Kalendarz peen radoci

Nowy Rok. Dwa krtkie sowa
i wszystko bdzie od nowa:
stycze, i luty, i marzec.
Bawanki, sanki, sasanki,
ciepy wiatr wydmie firanki
i ju si wiosna pokae.
Powrc ptaki z poudnia,
las si rozpiewa jak lutnia:
Kwiecie, maj
dwa pachnce miesice.
A potem stanie przed domem
czerwiec z koszykiem poziomek,
czerwiec promienny jak soce.
A lipiec przysidzie na lipie,
miodowym kwiatem posypie,
zapachnie niwem i ytem.
Potem nad sadem rozbynie
sierpie rumiany jak winie,
sierpie okryty bkitem.
Srebrny od nitek pajczyn
wrzesie dzwonkami zadwiczy:
Dzieci ju pora do szkoy!
Ech, pora kolorowa,
byszczca, kasztanowa
padziernik, padziernik wesoy!
Listopad wiatr jak latawiec
i biay szron na murawie,
i chmury niegiem pachnce.
Grudzie z choink
i w szubie. Lubi choink
i grudzie lubi,
cay rok wszystkie miesice.
129
Czas przyszy czasownika by
liczba pojedyncza
liczba mnoga
1. [ja] bd
1. [my] bdziemy
2. [ty] bdziesz
2. [wy] bdziecie
3. on, pan bdzie
3. oni, panowie bd
ona, pani bdzie
one, panie bd
ono bdzie
oni, pastwo bd
WICZENIE 13
Zapisz czasownik by w odpowiedniej formie w czasie
przyszym.
Jutro (ty)
w kinie. Latem
mao chmur i duo
soca. Jesieni
duo owocw. Na niadanie
buki z masem. Na wakacjach (wy)
nad morzem. W sierpniu (my)
nad jeziorem. Po zajciach (ja)
mie czas
wolny.
WICZENIE 14
.
.
, .
.
.
.
.
.
.
130
WICZENIE 15
Zapisz czasownik by w odpowiedniej formie.
Dzisiaj
niedziela, jutro
poniedziaek.
Teraz
kwiecie, za miesic
maj.
Miesic temu
marzec.
W styczniu (my)
w grach.
Ty dzisiaj
w muzeum, a ja
jutro.
nad morzem.
W zeszym roku (wy)
W niedziel pastwo Kowalscy
w filharmonii na koncercie.
Jutro pani Nowak
miaa z nami zastpstwo na angielskim.
WICZENIE 16
U wedug wzorw zdania, wymieniajc dni tygodnia
i miesice.
WZR A: Wczoraj bya sobota. Dzisiaj jest niedziela.
Jutro bdzie poniedziaek.
WZR B: Przed tygodniem by stycze. Teraz jest luty.
Za miesic bdzie marzec.
WICZENIE 17
Gdzie bye wczoraj po lekcjach?

Jak mylisz, gdzie bdzie Darek latem?
Co bdzie jutro na niadanie?
Jakie bdzie zadanie na jutro?
Czy bdziesz w niedziel w muzeum?
Jaka pogoda bdzie jesieni?
Gdzie teraz jeste?
Gdzie bye wczoraj o tej godzinie?
131
Co bdziesz robi za miesic o tej porze?

Kim bdziesz za 10 lat?
WICZENIE 18
Przeczytaj i przetumacz komunikaty o pogodzie.
Nadal zimno
Dzi w kraju bdzie zachmurzenie due i umiarkowane. Miejscami wystpi przelotne opady niegu lub niegu z deszczem.
Temperatura maksymalna w dzie od czterech stopni Celsjusza
na poudniowym wschodzie do dziewiciu stopni Celsjusza na poudniowym zachodzie. Wiatr bdzie saby i umiarkowany, pnocny i zachodni.
W Warszawie i odzi bdzie zachmurzenie umiarkowane
i due z przelotnymi opadami niegu lub deszczu ze niegiem.
Temperatura minimalna w nocy dwa stopnie, temperatura
maksymalna w dzie plus siedem stopni.
Moliwe burze
Dzi w kraju bdzie zachmurzenie due, z wikszymi przejanieniami we wschodniej poowie kraju. Miejscami, gwnie na
zachodzie i poudniu Polski, bd opady deszczu i lokalne mgy.
W Warszawie i odzi bdzie zachmurzenie due z wikszymi
przejanieniami. Okresami bdzie deszcz, a take moliwa burza. Temperatura minimalna w nocy okoo +8 C, temperatura
maksymalna w dzie okoo +14 C. Wiatr saby i umiarkowany,
zmienny.
WICZENIE 19
U komunikat pogody na dzisiaj i na jutro dla Twojej
miejscowoci.
132
Oznaczanie mikkoci.
Zapisywanie goski [j]
PAMITAJ:
W pozostaych przypadkach zapisujemy dwik [j] liter i,
np.: miasto, biay, Maria, radio.
WICZENIE 20
Przepisz wyrazy, uzupeniajc je liter i lub j.
P es, lekc a, k osk, wakac e, fer e, Gruz a,
Sowac a, part a, rad o, przy echa, Zof a, akwar um,
b ega, akc a, piwon a, elewac a, b ay, arm a,
histor a, delegac a, p ana,
askka,
e, z e,
ob ania, lin a, komis a, s ostra.
133
WICZENIE 21
Przetumacz na jzyk polski i zapisz poprawnie.
, , , , , ,
, , , , , , , , ,
, , , , , , , , , , , , , , , , .
WICZENIE 22
Przepisz zdania i podkrel w wyrazach spgoski mikkie: , , , , d.
Wiosn las zielenieje. Roztopi si nieg. Jest duo wody w
rzekach. Sonko wieci dugo i mocno. Dzieci bawi si na placach zabaw. W niedziele rodziny chodz na spacery. Wieje wiey wiatr. Wszystko kwitnie. Ziemia pachnie
WICZENIE 23
.
.
, -
.
134
.
.
,
.
.
, .
, .
.
WICZENIE 24
Siedziaa mapa na pocie i ara sodkie akocie.
Opactwo oo. Benedyktynw w Tycu (Krakw)
135
LEKCJA 5
Lekcja jzyka polskiego

w szkole Darka
Nauczycielka: Nasza szkoa nawizaa kontakt ze Szko

redni nr 22 w Stryju, na Ukrainie, gdzie dzieci ucz si jzyka polskiego. Planujemy wymian: oni przyjad do nas, my pojedziemy do nich. W Stryju urodzi si Kornel Makuszyski, autor
znanych wam Przygd Kozioka Matoka. Jutro na informatyce
bdziecie czatowa z uczniami klasy VI b z tamtej szkoy, pomylcie, jakie pytania chcielibycie im zada.
Ania: To tam w Stryju s Polacy?
Nauczycielka: Poza Polsk te mieszkaj Polacy, na Wschodzie i na Zachodzie, na Ukrainie te. Ale polskiego ucz si nie
tylko Polacy, akurat w tej szkole w Stryju wikszo uczniw to
Ukraicy.
Marta: To jak oni si ucz, jak nie mwi po polsku?
Nauczycielka: No wanie ucz si mwi, pisa, czyta, rozmawia, a nawet kupowa, telefonowa, pyta o godzin, o drog.
Ukadaj dialogi W sklepie i U lekarza. Ich lekcje jzyka polskiego s troch inne od naszych. Suchaj nagra w jzyku polskim, ogldaj specjalne filmy, na tych lekcjach polskiego ucz
136
si te tego, czego wy na geografii i historii: o Polsce. Ale te robi to, co my: czytaj wiersze, ucz si ich na pami, ucz si ortografii, pisz na tablicy, pisz testy i sprawdziany, maj zadania
domowe, korzystaj ze sownikw.
Dagmara: I trudno tak nauczy si polskiego od zera?
Nauczycielka: Dla Ukraicw nie jest to tak trudne jak na
przykad dla Japoczykw, ale musz pracowa dla wielu z
nich jest to jzyk obcy, jak dla nas rosyjski czy angielski, cho angielski jest, oczywicie, trudniejszy.
Wojtek: A tam na Ukrainie ucz si te innych jzykw obcych?
Nauczycielka: Oczywicie, jak u nas angielskiego, niemieckiego, francuskiego, hiszpaskiego, rosyjskiego i wielu innych.
Dobrze, to jakie pytania im zadacie?
Piotr: To ja mam pytanie: Jak dugo uczysz si jzyka polskiego?
Monika: I ja mam: Gdzie mieszkasz? Co lubisz robi? Czym
si interesujesz?
MINISOWNICZEK
Szkoa: wejcie, szatnia, korytarz, sala gimnastyczna, biblioteka,
pokj nauczycielski, klasa matematyki, gabinet biologii, klasa V a,
gabinet dyrektora, dzwonek na lekcje, dzwonek na przerw, podzia godzin.
Klasa szkolna: awka, tablica, kreda, godo pastwowe, szafki,
pki, tablice, mapy, tablica interaktywna, rzutnik multimedialny, stolik, krzeso, biurko nauczyciela, kwiatki.
Lekcja: temat lekcji, pytanie, odpowiada przy tablicy, zgasza
si, usprawiedliwi si, usprawiedliwi nieobecno, zgosi np.
(nieprzygotowanie), zgosi brak zadania, wyj do toalety, prosi o powtrzenie pytania, by pytanym, odpowiada, dosta ocen (szstk, pitk, czwrk, czwrk plus (z plusem), trj, dopa
(dopuszczaln), jedynk, pisa sprawdzian, lekcja polskiego, matematyki, angielskiego, przyrody, wf-u [wuefu] wychowania fizycznego, plastyki, muzyki, kko informatyczne, dziennik, wpisa ocen do dziennika, zaznaczy obecno w dzienniku, sprawdza obecno, by obecnym, by nieobecnym, mie nieobecno.
Tornister: ksiki, zeszyty, zeszyty wicze, podrczniki, pirnik, dugopis, gumka, owek, kredki, farby, pdzelek, linijka,
ekierka, flamastry (mazaki), korektor, piro, tablet, laptop.
137
WICZENIE 1
Co wydarzy si jutro na informatyce?

Co maj przygotowa uczniowie?
O czym informuje uczniw nauczycielka?
Co moesz powiedzie o nauce jzyka polskiego w Stryju?
Jakie pytania ju przygotowali uczniowie klasy Darka?
Jakie pytania Ty by zadaa / zada?
WICZENIE 2
Jak to powiesz?
Witasz nauczyciela w szkole rano.
Witasz pani won w szkole rano.
Witasz dyrektora szkoy rano.
Nazywasz si Adam Nowak, odpowiadasz, e jeste na lekcji, np.
Nauczyciel: Adam Nowak?
Ty:
Odpowiadasz nauczycielowi, e kolegi dzisiaj nie ma na lekcji, np.
Nauczyciel: Anna Kowalska?
Ty:
138
Prosisz nauczyciela o moliwo wyjcia z klasy, np. do toalety.

Usprawiedliwiasz swoje spnienie.
Zgaszasz nieprzygotowanie do lekcji.
Zgaszasz brak zadania domowego.
Prosisz o powtrzenie pytania.
Prosisz o poyczenie dugopisu (koleg, nie nauczyciela!!!).
Nie moesz poyczy koledze dugopisu.
Poyczasz koledze dugopis.
Mwisz, e nie rozumiesz pytania. Prosisz o wyjanienie.
Prosisz o zaznaczenie obecnoci w dzienniku.
Prosisz o wczeniejsze zwolnienie z lekcji.
Czy mog wyj do toalety? Przepraszam za spnienie.
Przepraszam, chciabym zgosi nieprzygotowanie. Przepraszam, ale zapomniaem zadania. Czy mogaby pani / mgby
pan powtrzy pytanie? Masz poyczy dugopis? Nie mog,
mam tylko jeden. Jasne, masz. Przepraszam, nie rozumiem
pytania, czy mgby pan / mogaby pani wyjani to pytanie? Przepraszam, czy mogaby pani / mgby pan zaznaczy
mi obecno, bo si spniem? Czy mgbym dzi wczeniej
wyj z lekcji? Jestem / obecny / obecna. Nie ma jej / nie ma
go / nieobecna / nieobecny.
WICZENIE 3
Przeczytaj dwie zwrotki wiersza Romana Pisarskiego.
Co wiesz o historii jzyka polskiego i ukraiskiego? Dlaczego s do siebie podobne? Czego ju nauczye si o jzyku
polskim? Czy tak samo jest w jzyku ukraiskim?
O mowie polskiej
Powoli rosa nasza mowa,
pocztek jej daleki.
Powoli gromadzia sowa
przez wieki, dugie wieki.
()
139
Poprzez stulecia ustalaa

zwyczaje swe i prawa
ta mowa dzisiaj tak dojrzaa
dla myli tak askawa.
()
WICZENIE 4
Zadaj pytania nauczycielowi.
Kiedy i gdzie
Jakie s
Kto
Skd
najstarsze zabytki jzyka polskiego?

napisa pierwsz polsk gramatyk?
powsta wspczesny jzyk polski?
si bior nowe sowa w jzyku polskim?
WICZENIE 5
Posuchajcie Bogurodzicy, najstarszego zabytku jzyka polskiego z XIII
wieku. Czy zrozumielicie sowa? Czy
s tam sowa, ktre dzi s uywane
w jzyku ukraiskim? Dlaczego s lub
nie ma? Czy wiecie, czym bya (i jest)
Bogurodzica dla Polakw?
140
Odmiana rzeczownikw deklinacji

eskiej (twardotematowych)
zakoczoych na a w liczbie pojedynczej
M.
szkoa
siostra
kobieta
pogoda
D.
szkoy
siostry
kobiety
pogody
C.
szkole
siostrze
kobiecie
pogodzie
B.
szko
siostr
kobiet
pogod
N.
szko
siostr
kobiet
pogod
Msc. (o)
szkole
siostrze
kobiecie
pogodzie
M.
W.
szkoo!
siostro!
kobieto!
pogodo!
M.
ksika
uwaga
mucha
D.
ksiki
uwagi
muchy
C.
ksice
uwadze
musze
B.
ksik
uwag
much
N.
ksik
uwag
much
Msc. (o)
ksice
uwadze
musze
M.
W.
ksiko!
uwago!
mucho!
Rzeczowniki deklinacji eskiej (twardotematowe) zakoczone na -a w DOPENIACZU maj kocwk -y, po k i g -i;
w CELOWNIKU i MIEJSCOWNIKU wystpuje wymiana spgosek: kc, gdz, rrz, t, dd, l, chsz, s i in.
W BIERNIKU zawsze jest kocwka -, w NARZDNKU -,
WOACZ ma kocwk -o.
WICZENIE 6
Wyrazy w nawiasach zapisz w odpowiedniej formie.
Dostaem (jedynka), jak ja to powiem (mama)? Tata nie da
mi do (szkoa) (kanapka). (Irena) i Natalia wracaj z (bibliote141
ka). O (godzina) dziesitej przyjdzie koleanka. Jedziemy na (wycieczka) szkoln do (Warszawa). Mielimy goci z (Potawa). Zdania przepisujemy z (ksika). Prosz popatrze na t (mapa). Kupuj kwiaty (mama). Turyci jad z (Warszawa) do (Potawa).
Przyjechali gocie z (Oawa).
WICZENIE 7
Uzupenij kocwki rzeczownikw rodzaju eskiego.
Z nasz nauczycielk
jedziemy na wycieczk . Piotr lubi
gr w pik i jazd na rowerze ze swoj klas . Na szkolnym
korytarzu spotkalimy Iren z mam . W naszej klasi zawsze
mam potrzebn ksik pod rk . Atlas geograficzny wpad mi
za szaf . Ola jest crk nauczyciela. Na przerwie pijemy mleko albo herbat z cytryn . Mamy now szko z bardzo adn
bibliotek .
WICZENIE 8
Zmie zdania wedug wzoru.
WZR: To jest siostra. Daj prezent siostrze.
Mwimy o siostrze.
.
W klasowym akwarium jest ryba. Dajesz karm
w Internecie.
Znajdcie informacje o tej
To jest owocowa herbata. Przypatrz si tej
. W tej
co pywa!
Nasza pani od historii to bardzo mdra i pikna kobieta. Na
Dzie Nauczyciela mio da kwiaty takiej
. Powi.
nien by film o takiej
To jest moja mama. ycz
wszystkiego najlepszego! Pamitam o
dzi s jej imieniny.
W naszej klasie panuje zgoda midzy chopakami i dziewczynami. Dymy ku
. Inne klasy nie yj w takiej
.
142
WICZENIE 9
.
. . . .
.
143
Podzia czasownikw na koniugacje
Podstawowa forma czasownika (tylko nazywajca czynno)

nazywa si bezokolicznikiem, na przykad: pisa, wiczy, biega, je. W tej formie czasownik znajdziemy w sowniku.
Odmiana czasownikw przez osoby i liczby nazywa si koniugacj.
W jzyku ukraiskim istniej za dwie koniugacje rozrniane wedug 3. osoby liczby mnogiej (-, - ,
-, - ).
144
Odmiana czasownikw koniugacji

am, asz i em, esz w czasie
teraniejszym
liczba pojedyncza
czyta
zna je wiedzie umie rozumie
1. [ja]
czytam
znam
jem
wiem
umiem rozumiem
2. [ty]
czytasz znasz jesz
wiesz
umiesz rozumiesz
3. on pan
ona pani
czyta
zna
je
wie
umie
rozumie
ono
liczba mnoga
1. [my]
czytamy znamy jemy
wiemy
umiemy rozumiemy
2. [wy]
czytacie znacie jecie
wiecie
umiecie rozumiecie
wiedz
umiej rozumiej
3. oni panowie
oni pastwo czytaj
znaj jedz
one panie
PAMITAJ:
Czasowniki wiedzie i zna w jzyku ukraiskim maj znaczenie .
Czasownika wiedzie uywamy z pytaniem o kim? o czym? Na
przykad: Wiem o zadaniu na dzisiaj. Wiemy, e jutro pjdziemy do
muzeum. Czy wiecie, gdzie jest ten ucze?
Czasownika zna uywamy z pytaniem kogo? co? Na przykad:
Znam twojego brata. Czy znasz jzyk polski?
ALE UWAGA! Wiem wszystko. Nic nie wiem.
WICZENIE 10
Kto powiedzia Wiem, e nic nie wiem?
145
WICZENIE 11
U zdania, uywajc czasownika zna w odpowiedniej
formie.
[Ja]
[Ty]
Zbyszek
Teresa
Dziecko
[My]
[Wy]
Uczniowie
Studentki
Panowie
Pani
Pastwo
ten wiersz.
jzyk angielski.
tego pana.
t szko.
drog na szkolne boisko.
swj kraj.
nasz pani won.
regulaminy szkoy i klasy.
nowy podzia godzin.
duo artw.
wspczesn poezj.
swoich ssiadw.
zna
WICZENIE 12
Uzupenij zdania wyraeniami z ramki.
.
1. Wiem o
2. Czy wiesz, e w poniedziaek bdzie
?
3. Kto wie, co
na jutro?
4. Wiemy, e
trzeba duo pracowa.
?
5. Wiecie, gdzie jest
sprawdzian z matematyki; jutrzejszym zadaniu z polskiego; sala gimnastyczna, byo zadane; przed egzaminami
WICZENIE 13
Dobierz odpowiednie formy czasownikw wiedzie i
zna.
Czy [wy]
, kto otworzy okno? [My] nic nie

o tych sownikach. [Wy]
t reklam, jak przychodzi ucze do szkoy? On
, gdzie
146
jest Warszawa. Tadek

o szkolnym przedstawieniu. Uczniowie
ten wiersz na pami. Co [ty]
na ten temat? [Wy] nic nie
o nowej
uczennicy? Kady chciaby
swoj przyszo.
WICZENIE 14
?
.
.
, ?
, ?
.
.
.
.
.
.
.
WICZENIE 15
Odmie w czasie teraniejszym czasowniki: sucha, oglda, powtarza, korzysta, rozmawia, powiedzie, czeka.
WICZENIE 16
Czasowniki w nawiasach wypowiedz w odpowiedniej
formie.
Dzieci (poycza) ksiki w bibliotece. Czy kady (kocha)
swoj ojczyzn? Czy Oleg (wiedzie), e jego siostra ju przyjechaa? [My] (Woa) na niego, eby poczeka. W szkole [wy] (zbiera) punkty z zachowania. [Ja] (Zna) ten wiersz na pami. [My]
(Nie umie) taczy poloneza! Czy pani (wiedzie), ktra jest godzina?
147
WICZENIE 17
Uzupenij zdania formami czasownika czyta wedug
wzoru.
WZR: [Ja] czytam gazet.

[Ty]
[Ja]
On
Ona
[Ty]
Pan
Panie
Pastwo
[My]
[Wy]
Oni
One
[My]
Pani
Panowie
Pani
SMS od kolegi.
lektur z polskiego.
reklam.
wiersz Mickiewicza.
lekcj z podrcznika.
ogoszenie.
e-mail od koleanki.
czytank z elementarza.
powie.
ksik.
gazet.
po hiszpasku.
o modzie.
stare dokumenty.
napisy.
na ekranie.
148
WICZENIE 18
.
() .
.
.
.
?
.
?
.
?
WICZENIE 19
Uzupenij zdania formami czasownika rozmawia wedug wzoru i przetumacz.
WZR: Ja rozmawiam po polsku.
[My]
On
One
Ono
Pan
[Ty]
Ona
[Wy]
Oni
Pani
Pastwo
Panowie
Panie
Pan
biegle po angielsku.
le po francusku.
sabo po ukraisku.
po bugarsku.
dobrze po hiszpasku.
po czesku.
troch po sowacku.
bardzo dobrze po niemiecku.
po litewsku.
po rosyjsku.
po japosku.
po grecku.
po portugalsku.
po wgiersku.
149
WICZENIE 20
Wypisz z tekstu czasowniki. Utwrz od nich form
bezokolicznika.
Oleg i Taras mieszkaj we Lwowie. Czsto po szkole spotykaj si z kolegami na Rynku. W swojej szkole maj lekcje jzyka
polskiego, ju troch rozmawiaj po polsku, ogldaj polsk telewizj i suchaj radia. Ich nauczycielka jzyka polskiego nazywa
si Oksana Kowal. Wakacje spdzaj nad morzem, odpoczywaj
i chtnie pywaj. W maju wybieraj si na wycieczk do Polski.
Rok szkolny zaczyna si we wrzeniu, ale wakacje w czerwcu.
Forma osobowa
mieszkaj
Bezokolicznik
mieszka
WICZENIE 21
U zdania z wyraeniami (postaraj si, eby zdania
miay zwizek ze szko, np. Jesieni, kiedy zaczyna si rok szkolny, opadaj licie).
Opadaj licie; mam zadanie; wygldacie przez okno; zrywamy re; opowiadasz bajk; rozmawiaj w klasie; przeprasza nauczycielk za; gada z koleank; witamy nauczycielk; egnacie
zim; czytam e-maila.
WICZENIE 22
Przeczytaj te informacje o Polsce i dokocz pytania,wstawiajc czasowniki zna i wiedzie w odpowiedniej formie.
Czy
Czy
Czy
Czy
Czy
Czy
Czy
, ilu
?
, ile wynosi
, jakie miasto jest
dwie historyczne
polski
?
, ktre
?
, ktra polska rzeka
150
?
?
?
Czy
, kiedy by
?
Czy
, jak w latach 1945 1989 (tysic dziewiset
czterdzieci pi, tysic dziewiset osiemdziesit dziewi) nazywaa si
?
Czy
, od kiedy Polska jest w
?
Liczba mieszkacw: 38 (trzydzieci osiem) milionw.
Powierzchnia: 312 685 (trzysta dwanacie tysicy szeset
osiemdziesit pi) km2 (kilometrw kwadratowych).
Stolica: Warszawa (stolice historyczne: Gniezno, Krakw).
Hymn: Jeszcze Polska nie zgina (Mazurek Dbrowskiego).
Najwiksze miasta: Warszawa, d, Krakw, Wrocaw,
Pozna
Najwiksze rzeki: Wisa, Odra, Warta
Historia:
966 chrzest Polski (historyczny pocztek Polski).

1569 Unia Lubelska: Rzeczpospolita Obojga Narodw (I RP).
1795 1918 Polska pod zaborami (nie ma Polski).
1918 1939 Rzeczpospolita Polska (II RP).
1939 1945 okupacja niemiecko-sowiecka.
1945 1989 PRL (Polska Rzeczpospolita Ludowa).
Od 1989 Rzeczpospolita Polska (III RP).
2004 Polska w Unii Europejskiej.
151
Pisownia wyrazw
z , , om, on, em, en
W wyrazach rdzennie polskich piszemy lub . W niektrych wyrazach i wzajemnie si wymieniaj:
db dbu; zb zby; rka rczka.
W pokrewnych wyrazach ukraiskich na ich miejscu najczciej wystpuje: (), ():
wito o; db ; gob .
W wyrazach obcych z pochodzenia piszemy poczenia om,
on, em, en. Podobnie jest w jzyku ukraiskim:
koncert ;
kompas ;
cement ;
temperatura .
WICZENIE 23
Przepisz zdania, podkrelajc wyrazy z i . Objanij
ich pisowni.
Na dbie wisz odzie. Pij kaw i jem buk z marmolad. Uczniowie czytaj ciekaw ksik. Malujemy obrazek z tcz. Oleg dosta pitk z jzyka polskiego. Na szkolnym koncercie uczniowie VI c wykonuj melodi ludow. Jdrek zrobi bd
w zadaniu z geometrii. W dyktandzie nie ma bdw.
WICZENIE 24
Przepisz wyrazy, uzupeniajc je odpowiednimi literami
-, lub poczeniami liter om, on, em, en.
1.
6. Pi
12. Z
17.
Ksi ka. 2. Dzi cio. 3. M ka. 4. W . 5. B zyna.

tro. 7. Prez t. 8. P k. 9. Elem t. 10. P pa. 11. K pas.
by. 13. K cert. 14. D tysta. 15. Pami . 16. ab d.
ka. 18. Rem t. 19. wi to. 20. Cem t. 21. Go b.
152
22. G sienica. 23. T peratura. 24. G ska. 25. . 26. Pi

tka. 27. T cza.
Przy wykonaniu wiczenia warto skorzysta ze sownika!
WICZENIE 25
Wybierz 5 wyrazw z wiczenia 24 i u z nimi zdania
zwizane ze szko, np. Na wychowaniu fizycznym poszlimy na
k i gralimy w pik.
WICZENIE 26
, , , , , , , ,
, , , , , , , , , , , , , , , .
WICZENIE 27
Uzupenij wyrazy brakujcymi literami. Przetumacz
zdania na jzyk ukraiski.
W prez cie dostaem ciekaw ksi k . Zaj czki jedz
zielon
trawk . Paj k snuje paj czyn . Kierowca tankuje auto b zyn . Sprzedawczyni odmierza pi dziesi t
c tymetrw wst ki. W sklepie ty i Taras wybieracie rybn
k serw .
WICZENIE 28
.
. .
.
. , .
153
WICZENIE 29
Wymawiaj szybko i dokadnie.
Czarna krowa w kropki bordo
ara traw, krcc mord,
A jej crka ryo-raba
zdara rogiem kor z graba.
Koci w Stryju.
154
LEKCJA 6
Urodziny Darka
Dzi s dwunaste urodziny Darka. W tym roku w niedziel.
Mama przygotowuje obiad, a potem bdzie tort czekoladowy, a
wieczorem kolacja. Mama zrobia ju saatk. Zaplanowany jest
te spacer po osiedlu, jak bdzie adna pogoda.
Przyjad: babcia Krysia i dziadek Krzysztof (ze strony mamy),
babcia Eugenia i dziadek Stanisaw (rodzice taty), ciocia Beata z
wujkiem Grzekiem i dziemi kuzynami Darka Paulin, Monik i Mariuszem (ciocia Beata to siostra taty) i ciocia Ewelina
(siostra mamy) z kuzynem Darka Bartkiem. Wszyscy przyjad,
bo chc zobaczy nowe mieszkanie i troch tskni za Darkiem, a
jeszcze bardziej za jego braciszkiem Stasiem.
Przyjechali, powitali si i zaczli skada yczenia: zdrowia,

szczcia, dobrych ocen, fajnych kolegw, spenienia marze, a
ciocia Beatka to yczya mu ju nawet fajnej dziewczyny, ale to
tak artem. yczyli, eby zda egzamin na kart rowerow, eby
nauczy si angielskiego, eby mama nie krzyczaa (czyli: eby
by grzeczny). I wszystkiego, co najpikniejsze. Dosta te prezenty: now gr komputerow, klocki Lego, ksik o dinozaurach, starter do telefonu, sodycze, kijki do nart, mysz do komputera, gr planszow, kart pamici do telefonu i szalik z czapk.
155
Potem bawi si z kuzynami, gra z nimi na komputerze w t

now gr, robili co tam na swoich telefonach komrkowych, zagrali w gr planszow Kocham ci Polsko! (ale szybko im si
znudzio), Bartek chwali si swoim laptopem i aparatem fotograficznym (taki ju jest Bartek), zjedli paluszki, wypili sok pomaraczowy, nakrcili jaki film aparatem Bartka, potem cignli go do komputera, przesyali sobie piosenki midzy telefonami,
powygupiali si, wreszcie urzdzili turniej szachowy, ale go nie
skoczyli, bo mama zawoaa wszystkich na tort. Tort mia oczywicie 12 wieczek. Darek pomyla sobie yczenie i zdmuchn
je za pierwszym razem tak jak trzeba.
Potem poszli na spacer. Darek pokazywa wszystkim osiedle. adne nowe bloki, plac zabaw, swoj szko, koci, przedszkole, osiedlowe galerie handlowe z jego ulubion pizzeri, a nawet may staw ze zotymi rybkami. Dziadek Stanisaw zaprosi
wszystkich na lody. Gdy wrcili, czekaa ju kolacja: saatka warzywna (specjalno mamy). Wszyscy, jak zawsze, chwalili saatk: Co za smak Mmm, jaki zapach Rewelacja, a nawet Niebo
w gbie. Mama proponowaa dokadk (Moe jeszcze troch saatki? ), ale wszyscy piknie dzikowali, cho im bardzo smakowaa
(Och, dzikuj, ale ju nie mog, nie mam ju miejsca). Wieczorem wszyscy si poegnali i pojechali do swoich domw.
MINISOWNICZEK
Imprezy rodzinne: imieniny, urodziny, osiemnastka, Wigilia
(24 XII), niadanie wielkanocne.
Impreza: skada yczenia, dawa prezenty, yczy komu czego,
zajmowa si czym, bawi si w co, gra w co, nakrci film z
imprezy, urzdzi co.
Prezenty: gra komputerowa, klocki Lego, ksika o dinozaurach,
starter do telefonu, sodycze, kijki do nart, mysz do komputera,
gra planszowa, karta pamici do telefonu, szalik, czapka.
WICZENIE 1
Z jakiej okazji przyjechaa rodzina Darka?
Jaki by program urodzin Darka?
Czy program ten udao si zrealizowa?
156
Co robi Darek? Co robili gocie?

Co jest specjalnoci mamy?
Co zrobi dziadek Stanisaw?
Jak mylisz, czy mama Darka posza ze wszystkimi na spacer?
Jak mylisz, co w t niedziel robi Sta braciszek Darka?
Jak mylisz, ktry z goci podarowa ktry prezent Darkowi?
Jak mylisz, z ktrych prezentw Darek jest zadowolony, a z
ktrych nie bardzo?
WICZENIE 2
Odegraj scenki.
Skadasz yczenia mamie z okazji Dnia Matki (26 maja).
Skadasz yczenia babci z okazji Dnia Babci (21 stycznia).
Skadasz yczenia koledze / koleance z okazji imienin.
Skadasz yczenia nauczycielce / nauczycielowi z okazji Dnia
Nauczyciela (14 padziernika).
Skadasz yczenia dziewczynom w klasie z okazji Dnia Kobiet (8 marca).
157
Proponujesz koledze sok do picia.

Odmawiasz, gdy babcia proponuje Ci dokadk zupy pomidorowej.
Prosisz o dokadk pizzy.
Chwalisz zup grzybow babci.
Zachwycasz si prezentem.
Kochana mamo / babciu No to Staszek Prosz
pana Drogie koleanki Masz ochot na Czy mog prosi jeszcze kawaek O, Jaki Ale fajny
WICZENIE 3
U krtkie opowiadanie na temat Moje najlepsze urodziny wedug planu.
1. W jakim dniu obchodz urodziny?
2. Kogo zapraszam na urodziny?
3. Jakie dania podajemy z mam na urodzinowym stole?
158
Odmiana rzeczownikw
mikkotematowych deklinacji eskiej
M.
ciocia
ulica
kolacja
rola
D.
cioci
ulicy
kolacji
roli
C.
cioci
ulicy
kolacji
roli
B.
cioci
ulic
kolacj
rol
N.
cioci
ulic
kolacj
rol
Msc. (o)
cioci
ulicy
kolacji
roli
M.
W.
ciociu!
ulico!
kolacjo!
rolo!
M.
pani
gospodyni
powie
rzecz
D.
pani
gospodyni
powieci
rzeczy
C.
pani
gospodyni
powieci
rzeczy
B.
pani
gospodyni
powie
rzecz
N.
pani
gospodyni
powieci
rzecz
Msc. (o)
pani
gospodyni
powieci
rzeczy
M.
W.
pani!
gospodyni!
powieci!
rzeczy!
DOPENIACZ, CELOWNIK i MIEJSCOWNIK maj jednakow kocwk -i lub -y po (ry), rz (burzy), sz (myszy), cz
(rzeczy), c (nocy), dz (wadzy).
BIERNIK ma kocwk -, a w rzeczownikach zakoczonych
na spgosk BIERNIK jest taki sam jak MIANOWNIK.
W NARZDNIKU wszystkie rzeczowniki tej grupy przybieraj jednakow kocwk -.
WOACZ ma kocwk -o. Kocwka -u wystpuje po spgoskach mikkich w osobowych rzeczownikach zdrobniaych:
babciu, Kasiu, Zuziu, Haniu. W rzeczownikach zakoczonych
na spgosk wystpuj kocwki: -i, -y (O ty moja modoci!
O nocy ciemna!).
PAMITAJ:
Tylko rzeczownik pani w BIERNIKU ma kocwk -, czym

si rni od reszty rzeczownikw rodzaju eskiego.
159
WICZENIE 4
Rzeczowniki w nawiasach uyj w odpowiednim przypadku w liczbie pojedynczej.
Suchamy (pie) ludowej. W tej (cz) (powie) czytamy
o (modo) bohatera. Babcia w (kuchnia) robi (kolacja). Delegacja z (Francja) odbywa (podr) po (Ukraina). Na (lekcja) jzyka
polskiego suchalimy ciekawej (ba). Kuzynka (ucja) jak zawsze ma (racja). Dzieci w przedszkolu byy na wystawie kwiatw
z (pani Felicja). Ju od dawna nie widzielimy (pani Maria). Na
niadanie do (kasza) dodajemy maso. Zazwyczaj podczas (burza)
pada deszcz. O (ra) piewamy w piosence. Nauczycielka pisze na (tablica).
WICZENIE 5
Wypisz z tekstu Urodziny Darka mikkotematowe rzeczowniki rodzaju eskiego oraz okrel ich przypadek i podaj form mianownika wedug wzoru.
WZR:
Rzeczownik
w tekcie
Przypadek
Forma
mianownika
niedziel
B.
niedziela
WICZENIE 6
Uzupenij brakujce kocwki rzeczownikw rodzaju
eskiego. Ostatnie zdanie uzupenij.
Na kolacj Taras mia wczoraj kaw z mlekiem i kanapk
z szynk . Kaw bya bardzo dobra i Taras poprosi o jeszcze jedn filiank kaw . A na niadanie mia jajecznic z kiebas .
Na kanapc do szkoy jest ty ser z cebulk . Nie lubi cebulk ,
ale zjad z grzecznoc . Lubi pizz z papryk , cebul i przypraw korzenn.
160
WICZENIE 7
U najlepszy dla siebie jadospis na cay dzie.
herbata, kawa, mleko, kompot, sok, woda mineralna, cytryna, cukier,
chleb / buka / kanapka z szynk, kiebas, masem, ryb,
demem, jajkiem, musztard, ogrkiem, pomidorem, jajecznica,
zupa ogrkowa, pomidorowa, grzybowa, jarzynowa, barszcz,
ros,
ziemniaki, ry, kasza, makaron,
saata, saatka z ..., ogrki, kapusta, marchew,
gulasz, kotlet, ryba smaona, kurczak,
ciastko,
niadanie
Obiad
Kolacja
WICZENIE 8
.
.
, , ,
.
.
, .
161
WICZENIE 9
Zmie zdania wedug wzoru, uzupeniajc je wyrazami
z ramki.
WZR: Spotykam pani Olg.
Pani Olgo, co pani niesie?
.
, dokd pani idzie?
Widz
Spotykamy
.
, czy pani ju ma
urlop?
Widzimy
.
, przepraszamy za
spnienie.
Spotykam
.
, co siostra robi jutro
o 12.00, bo chcielimy zaprosi siostr na jaseka.
Widz
.
, dokd pani wyjeda?
Spotykamy pani kuchark w szkole.
, co pani
gotuje?
.
, jak si pani czuje?
Widz
pani Anna, pani Zofia, pani Maria, pani Natalia, pani
profesor, pani dyrektor, siostra Honorata, prosz pani
PAMITAJ:
W wyraeniach pani dyrektor, pani kierownik, pani premier,
pani doktor, pani profesor i podobnych formy dyrektor, kierownik
itd. si nie odmieniaj! Np. Spotykam pani premier. Pani dyrektor,
czy mog zrobi sobie z pani zdjcie?
Pani profesor mwimy do wszystkich nauczycielek w szkoach
rednich (m.in. liceach).
Pani + imi (te do mczyzn panie + imi, np. Pani Marto, Panie Jerzy) mwimy do osb dobrze nam znanych, jeli chc, bymy
tak mwili, np. do ssiadw.
NIE MWIMY TAK DO NAUCZYCIELI!!! Do nauczycieli w
szkole podstawowej mwimy prosz pani / prosz pana.
NIGDY DO NIKOGO NIE MWIMY PANI / PANIE + NAZWISKO, np. pani Kowalska, pani Nowak, panie Kowalewski!
Do osb duchownych mwimy prosz ksidza, prosz siostry lub,
gdy s mniej oficjalne relacje: ksie Andrzeju / siostro Magorzato.
162
Odmiana przymiotnikw
przez rodzaje
Przymiotnik przybiera przypadek, rodzaj i liczb okrelanego rzeczownika.
WICZENIE 10
Przeczytaj wiersz Wandy Chotomskiej Sze kucharek. Jak mylisz: co gotoway? Co mona przygotowa
(usmay, upiec, ugotowa) z podanych w wierszu produk163
tw? Czy wiesz, co mona zje w barze mlecznym na niadanie i obiad?
Sze kucharek

Byo sobie sze kucharek,

Jedna chuda jak sucharek,
Jak bueczka pulchna druga,
Trzecia jak makaron duga,
czwarta miaa mleczn cer
i lubia kluski z serem,
pita niby pczek tusta
i jak ocet kwana szsta.
Pi kucharek w mlecznym barze

miao przez ni kwane twarze,
bo nic nigdy nie robia,
tylko cigle si kcia:
z t najpierwsz o kakao,
co na blach wykipiao,
a z t drug o talerze
i o kad dziurk w serze,
o ry z trzeci,
o sl z czwart,
z pit za o buk tart.
164
WICZENIE 11
Wypisz z wiersza 5 przymiotnikw i u z nimi zdania.
WICZENIE 12
Dobierz odpowiednie przymiotniki do podanych rzeczownikw, napisz je w odpowiednim rodzaju.
pomaracza
liwka
niebo
mleko
sl
ziemniak
cukier
pieprz
jabko
led
zupa
saatka
cytryna
ogrd
trawa
sodki, czerwony, kwany, kamienny, zgniy, gorzki, soczysty, sony, pomaraczowy, zielony, ogrkowy, warzywny,
zsiady
WICZENIE 13
Pocz przymiotniki z waciwymi rzeczownikami i u
z nimi zdania.

mid
chleb
ser
herbata
zupa
kasza
tko
mleko
maso
tusty
lipcowy
pszenny
pomidorowa
gryczana
chiska
wiejskie
kurze
zsiade
WICZENIE 14
Podaj polskie odpowiedniki ukraiskich wyrae.
; ; ;
; ; ; .
165
WICZENIE 15
Naucz si nazw kolorw. Przetumacz je na jzyk ukraiski.
Kolory
biay
czarny
czerwony
fioletowy
zielony
granatowy
rowy
pomaraczowy
szary
ty
PAMITAJ:
Kolorowe kredki, nie owki!
166
zoty
seledynowy
beowy
popielaty
niebieski

, isz / ysz w czasie teraniejszym
1. [ja]
2. [ty]
3. on pan
ona pani
ono
1. [my]
2. [wy]
3. oni panowie
oni pastwo
one panie
liczba pojedyncza
robi
sta
robi
stoj
robisz
stoisz
robi
stoi
liczba mnoga
robimy
stoimy
robicie
stoicie
robi
stoj
lee
le
leysz
ley
leymy
leycie
le
Samogoska y wystpuje w kocwkach 2. i 3. osoby liczby

pojedynczej i 1. i 2. osoby liczby mnogiej po sz, , rz, cz (np. tumacz-ysz, prsz-y, wierz-ymy, wa-ycie).
WICZENIE 16
Odmie w czasie teraniejszym czasowniki: mwi, prosi, uczy, wnosi, myle.
WICZENIE 17
Czasowniki w nawiasach uyj w odpowiedniej formie.
W tej kawiarni lampy bardzo adnie (wieci). Po kamyczkach (szumie) strumyki. Po witach niektrzy (leczy si) z
przejedzenia. [Ty] (dzwoni) do Tarasa, eby (zoy) yczenia.
Mama (wnosi) waz z zup. [My] (wchodzi) do restauracji. Kelnerzy (roznosi) drugie danie: schabowego z kapust i ziemniakami. Kompot (sta) ju na stole.
167
WICZENIE 18
Uzupenij zdania czasownikami uczy si i robi wedug
wzoru.
WZR: Ucz si geografii.

[ty]
fizyki.
[ty]
gimnastyk.
on
wiersza.
ona
kanapk.

piosenki.
ono

ono
haas.

pan
historii.

pani
matematyki.
Robi wiczenie.
[my]
[my]
[wy]
[wy]
wycinank.
oni
obcych.
one
jarzynow.
pastwo
kolacj.
panie
pieni.
porzdek.
bajki.
jzykw
saatk
zakupy.
WICZENIE 19
.
.
.
.
.
.
.
168
Pisownia wyrazw z rz i
W jzyku polskim dwik, ktry najczciej wymawia si
jak ukraiski [], zapisuje si jako lub rz.
rz
piszemy, gdy w
pokrewnych wyrazach
ukraiskich jest p
burza ,
orzech ,
brzoza ,
lekarz ,
morze
piszemy, gdy w
wyrazach polskich rz
wymienia si na r
morze morski,
wierz wiara
piszemy po spgoskach
p, t, k, ch, natomiast
wymawiamy [sz].
przykad, przy, przyjaciel,

przyjecha, trzy, trzeba,
patrze, Krzysztof, krzyk,
krzak, chrzszcz, chrzan
piszemy, gdy w
pokrewnych wyrazach
ukraiskich jest
albo
ubr , ycie
, elazo ,
yka , n ,
moe
PAMITAJ:
W wyrazach pszenica, pszczoa, ksztat (i wyrazach od nich pochodzcych) oraz niektrych innych po p, k, t piszemy sz.
Gdy masz wtpliwoci, sprawd w sowniku!
WICZENIE 20
Przepisz, uzupenij wyrazy brakujcymi literami rz lub .
Koryta , zo a,
, ko uch, tale ,
yto, po eczka, ycie, uraw, kalenda , w esie, o ech, g yb, stra ,
elazo, p ygoda, aba, ksi ka, uk, b eg, ma ec, elatyna, ko e, b oza, k yk, ebrak, tko, urek, mija,
p d, po dek, wie ba, akiet, ch est, mala , onie ,
t ewiki, yrandol.
169
WICZENIE 21
Przetumacz na jzyk ukraiski za pomoc sownika.
Wyjanij pisowni rz i w wyrazach w tekcie.
Przez ulic
Andrzej przechodzi przez ulic Rzeczn. Zna j dobrze. Spojrza: na murze przylepione s przepisy przeciwpoarowe. Dziwne,
przecie tu nic nie moe si zapali. Przystan, wyrzuci stary bilet do kosza. Patrzy na lewo i na prawo, czy przejcie jest wolne.
Jedzie onierz na tym rowerze.
WICZENIE 22
.
: , . , . .
. . , , , ,
, , .
WICZENIE 23
Jerzy nie wierzy, e na wiey jest duo jey.
170
LEKCJA 7
Sport to zdrowie
Darek: Znowu dzi ten wf [wuef]!
Kuba: A co? Nie lubisz wfu? Fajnie jest. Mona pogra w pik, kosza, siatkwk
Darek: No, akurat. Tylko cigle te gupie wiczenia, akrobacje jakie
Kuba: A ja lubi turnieje dziewczyny kontra chopcy. Albo
najsabsi graj z najsilniejszymi, to nic, e wynik 20 do 0 (zera).
Ale jaka satysfakcja, e uda si jakiego gola strzeli albo punkt
zdoby
Darek: Wojtek to ma zdrowie: karate wiczy, w drugiej klasie

chodzi do szkki pikarskiej, na basen chodzi trzy razy w tygodniu, w weekendy na rowerze jedzi po grach, w zimie jedzi na
obozy sportowe
Kuba: Na nartach jedzi czy na desce?
Darek: Na jednym i drugim. Z mam w Alpy jed co roku
na narty, z tat latem po skakach si wspina.
Kuba: Moe troch przesadza, ale jest wysportowany. A ty lubisz jaki sport?
Darek: Tak, lubi rower, basen, chodzenie po grach, ale nie
cierpi biega na 100 metrw, skaka wzwy i w dal.
Kuba: Ja to bym chcia by kiedy kierowc rajdowym albo
motocyklist ulowym
171
Darek: Ale czy to jeszcze sport? Albo te wszystkie sporty ekstremalne, kto na bungee skacze, BMX-em jedzi po skaach,
Formua 1, rajd Dakar
MINISOWNICZEK
Dyscypliny sportowe: pika nona, siatkwka, koszykwka,
skoki narciarskie, hokej. Gra w np. tenisa. Trenowa np. judo.
Uprawia np. gimnastyk.
Mecz: wygra, przegra, zremisowa. Druyna, remis, wynik 3:0
(trzy zero / trzy do zera). Boisko. Sala gimnastyczna. Hala sportowa. Trybuny. Doping.
Pika nona: gra w pik non, sta na bramce, sdzia, gwizdek, atak, obrona, gol, strzeli gola, strzeli bramk / zdoby bramk, straci bramk.
WICZENIE 1
Czy Darek lubi sport?

Czy Kuba lubi sport?
Jakie sporty uprawia Wojtek. Sam. Z mam. Z tat.
Jaka jest opinia Darka o sportach ekstremalnych?
Jaka jest Twoja opinia o sporcie, lekcjach wf-u szkole, sportach ekstremalnych?
Jak oceniasz aktywno Wojtka? Czy chciaby y tak jak
on?
Jakich znasz polskich i ukraiskich sportowcw? Jakie dyscypliny sportu reprezentuj?
Jak dyscyplin sportu trenujesz? Jeli adnej dlaczego
nie?
Jak dyscyplin sportu lubisz oglda?
Jakiej druynie sportowej kibicujesz?
WICZENIE 2
Odegraj scenki.
Kupujesz bilet na mecz piki nonej.
Kibicujesz druynie na meczu piki nonej.
172
Proponujesz koledze pjcie na mecz.

Akceptujesz propozycj kolegi, eby pj na mecz.
Odmawiasz koledze, ktry proponuje Ci pjcie na mecz.
Polska gola! Prosz jeden bilet na mecz. Moe pjdziesz
ze mn na mecz? Dziki, ale nie mog. Dobra, wietny pomys!
WICZENIE 3
O jakich dyscyplinach sportowych mwi Danuta Gellnerowa we fragmencie wiersza Zawody lekkoatletyczne (pom sobie sownikiem).
Tu sportowcw
nikt nie zliczy.
Dyski byszcz
jak ksiyce.
Siatki, kosze
i oszczepy.
Kto z nas rzuci
dalej? Lepiej?
Szklana tyczka
dry i piewa.
Chopiec frunie
ponad drzewa.
173
WICZENIE 4
Nazwy czci ciaa pogrupuj wedug rodzajw w liczbie
pojedynczej. Ktre spord nich wystpuj raczej lub tylko
w liczbie mnogiej? Porwnaj z jzykiem ukraiskim.
GOWA:
wosy, warkocz, czoo, oko,
twarz, ucho, brew (brwi),
wargi, rzsa, nos, policzek,
usta, zb (zby), wsy,
broda, szyja.
TUW:
gowa, plecy, pier,
brzuch.
RKA:
okie, rami, do, palec,
paznokie.
NOGA:
udo, kolano, ydka, stopa,
pita.
174
Odmiana rzeczownikw nieywotnych

deklinacji mskiej
W jzyku polskim tak jak w jzyku ukraiskim rozrniamy rzeczowniki ywotne i nieywotne.
Wrd rzeczownikw ywotnych rodzaju mskiego wyrnia
si rzeczowniki mskoosobowe, ktre s nazwami mczyzn lub
mczyzn i kobiet razem np.: chopcy, lekarze, profesorzy.
rzeczowniki mskie
ywotne
mskoosobowe
nieywotne
niemskoosobowe
ucze, chopiec,
ko, kot, pies,
nauczyciel, dyrektor, chomik, kogut, w,
pan, lekarz, poeta,
chrzszcz, orze,
ojciec, krl
krlik
zeszyt, dugopis,
owek, rower,
obiad, tort, miesic,
wagon, dzie
M.
dach
pokj
zeszyt
komputer
wiat
D.
dachu
pokoju
zeszytu
komputera
wiata
C.
B.
N.
dachowi pokojowi zeszytowi komputerowi

dach
pokj
zeszyt
komputer
wiatu
wiat
dachem pokojem zeszytem komputerem wiatem
Msc. (o)
dachu
pokoju
zeszycie
komputerze
wiecie
W.
dachu!
pokoju!
zeszycie!
komputerze!
wiecie!
RZECZOWNIKI nieywotne tej deklinacji w MIANOWNIKU i BIERNIKU maj tak sam form, w DOPENIACZU
zwykle maj kocwk -u, czasami -a, na przykad: talerza, miesica, grama, grosza; prawie zawsze s to nazwy miast: Krakowa, Lwowa, Kijowa.
ABY SPRAWDZIC, JAKIEJ KOCWKI UY W DOPENIACZU, SIGNIJ DO SOWNIKA!
W CELOWNIKU rzeczowniki te maj prawie zawsze kocwk -owi, NARZDNIK zawsze ma kocwk -em, w MIEJSCOWNIKU i WOACZU wystpuj dwie kocwki: -u (po
175
spgosce mikkiej , w tym po c, dz, cz, d, sz, , rz, a take po

twardych k, g, ch) lub -e (po spgosce twardej, przy czym wystpi wymiana zmikczenie w temacie, np.: s, z, dd,
t, l, rrz i in).
WICZENIE 5
Zapisz podane wyrazy do tabelki.
Sdzia, ko, quad, rowerzysta, doping, gwizdek, pywak, numer, mecz, kosz, trener, nauczyciel wf-u, orze, plecak, piesek,
korytarz, plecak, nurek, schemat, turysta, wynik, ucze.
rzeczowniki mskie
ywotne
mskoosobowe
nieywotne
niemskoosobowe
WICZENIE 6
Uzupenij zdania rzeczownikami bilet, boks, dres, rower,
gwizdek, nieg wedug wzoru, w odpowiednim przypadku.
WZR: Ucze ma bilet na mecz.

Ucze nie ma biletu.
Taras trenuje
Mam nowy
Mamy dobry
ju dwa lata.
Taras nie trenuje
do wicze
Nie mam nowego
na te zawody.
Nie mamy dobrego
176
Syszycie
Z rana pada
sdziego?
Nie syszymy
.
, pjdziemy na narty!
Ju nie ma
WICZENIE 7
Odmie 5 rzeczownikw nieywotnych z wiczenia 5. i
u z nimi zdania.
WICZENIE 8
Przepisz, uzupeniajc wedug wzoru. Przetumacz na
jzyk ukraiski.
WZR: To jest sownik.

Korzystaj ze sownika.
Bokser ma zamany nos.

Szkoda
Sportowiec je zdrowy czarny chleb i biay ser.

Dzi nie kupi
ani
Kwiatek dla zwycizcy stoi w wazonie.

Brakuje jeszcze jednego
To jest jego zoty medal.

W tym roku nie zdoby
Oleg ma rower grski.

Taras nie ma takiego
WICZENIE 9
Sowa w nawiasach uyj w miejscowniku. Z podanymi
poczeniami wyrazw u zdania, najlepiej o tematyce sportowej, np. Druyna Wisy Krakw po meczu chodzia po
parku.
Chodzi po (park); wdrowa po (Kijw); mecz we (Lww);
wycig po (kraj); pywa po (staw); wygra we (sen); szuka w
177
(sownik); rosn w (ogrd); mieszka w (blok); czeka na (dworzec); znale w (leksykon); szuka w (tekst); jestemy w (las).
WICZENIE 10
.
.
.
.
.
.
.
.
178
Odmiana przymiotnikw
rodzaj mski
(nieywotny)
rodzaj nijaki
rodzaj eski
M.
nowy wysoki
tani
D.
nowego wysokiego taniego
nowej wysokiej
taniej
C.
nowemu wysokiemu taniemu
nowej wysokiej
taniej
nowy wysoki
tani
B.
nowe wysokie
nowa wysoka tania
tanie
nowe wysokie
now wysok tani
tanie
N.
nowym wysokim tanim
now wysok tani
Msc. (o)
nowym wysokim tanim
nowej wysokiej
taniej
W.
nowy wysoki
tani
nowe wysokie
nowa wysoka tania
tanie
W MIANOWNIKU liczby pojedynczej przymiotniki rodzaju

mskiego czone z rzeczownikami nieywotnymi maj kocwki
-y, -i; rodzaju eskiego kocwk -a; rodzaju nijakiego kocwk -e.
Przymiotniki rodzaju mskiego i nijakiego odmieniaj si podobnie, oprcz MIANOWNIKA, BIERNIKA i WOACZA.
PAMITAJ:
Przymiotniki rodzaju mskiego i nijakiego w NARZDNIKU i
MIEJSCOWNIKU maj jednakow kocwk -ym lub -im.
WICZENIE 11
Porwnaj odmian przymiotnikw z tabeli z odpowiedni odmian przymiotnikw w jzyku ukraiskim. Co je czy, a co odrnia?
179
WICZENIE 12
Przepisz tekst, a nastpnie wypisz z niego przymiotniki
z okrelanymi przez nie rzeczownikami. Okrel przypadek,
liczb i rodzaj kadego wypisanego przymiotnika.
Adam Maysz jest bardzo miym i
sympatycznym polskim sportowcem.
Jest uwaany za najlepszego polskiego
skoczka narciarskiego. Mio posucha
wywiadw z tak skromnym, cichym mczyzn. Cho ju niemody, jest bardzo
energiczny, sprawny, zdrowy, peen pomysw na ycie. Po zakoczeniu kariery zmieni dyscyplin sportu ze spokojnego i skupionego skoczka zmieni si w
spokojnego i skupionego, ale szukajcego
przygd kierowc rajdu Dakar. Ale nadal
pozostanie sportowcem uczciwym, sprawiedliwym, walczcym fair play.
PAMITAJ:
Kasia jest mi dziewczyn. Adam jest wysportowanym chopakiem.
Kasia jest mia. Adam jest wysportowany.
WICZENIE 13
Okrel przymiotnikami nastpujce rzeczowniki: soce,
szkoa, zeszyt, kwiatek, drzewo, kanapka. U z kadym zdanie.
WICZENIE 14
Przetumacz na jzyk polski. Odmie przez przypadki:
wysokie drzewo, adna pogoda, stary db.
, , , ,
, , , ,
180
, , , , , , , , ,
.
WICZENIE 15
Opisz siebie i swojego koleg / swoj koleank, mam,
tat, rodzestwo.
Oczy: zielone, szare, brzowe, niebieskie, piwne.
Wosy: dugie, krtkie, ciemne, jasne (jest blondynk), krcone, proste.
Ma: warkocz, wsy, brod.
Jest: wysoki, niski, szczupy, tgi, zgrabny, dobrze zbudowany, wysportowany.
Jest: zdolnym uczniem, miy, sympatyczny, umiechnity, uczynny, uczciwy, pracowity, leniwy, grzeczny, koleeski,
skromny, chwalipit, gadu.
Dobrze si uczy. Pomaga kolegom. Sucha pani w szkole.
Sucha mamy w domu. Mie duo zainteresowa. Nie marnowa
czasu.
WICZENIE 16
Przetumacz podane wyrazy na jzyk ukraiski. Ktre ze sportw chciaaby / chciaby uprawia? Czy wiesz,
jak nazywaj si sportowcy, ktrzy uprawiaj te dyscypliny
sportu? Na przykad, kto to jest szczypiornista? Albo szermierz?
gimnastyka
koszykwka
siatkwka
tenis
rzut oszczepem
kolarstwo
zapasy
boks
jedziectwo
szermierka
narciarstwo
akrobatyka
pika nona
ywiarstwo
pika nona
hokej
kajakarstwo
pchnicie kul
181
pywanie
pika rczna
skoki
narciarskie
szachy
skok wzwy
sporty wodne

, esz w czasie teraniejszym
liczba pojedyncza
pisa
chcie
mc
gotowa
1. [ja]
pisz
chc
mog
gotuj
2. [ty]
piszesz
chcesz
moesz
gotujesz
pisze
chce
moe
gotuje
3. on pan
ona pani
ono
liczba mnoga
1. [my]
piszemy
chcemy
moemy
gotujemy
2. [wy]
piszecie
chcecie
moecie
gotujecie
pisz
chc
mog
gotuj
3. oni panowie
oni pastwo
one panie
Czasowniki koniugacji -, -esz w 1. osobie liczby pojedynczej

zawsze maj kocwk -, w 2. osobie l.p. kocwk -esz, w 2.
osobie l.mn. -ecie, w 3. osobie l.mn. - (jak czasowniki pozostaych koniugacji).
Wiele czasownikw tej koniugacji ma inny temat w 1. os.
l.p. i 3. os. l.mn., a inny w pozostaych osobach, np. mc (w tabeli), ale te np. i (id, idziesz), wie (wioz, wieziesz), nie
(nios, niesiesz...), bra (bior, bierzesz ...) itd.
Pamitaj o zmianie czci tematu w czasownikach typu gotowa. Tu zawsze czstka -owa- w odmianie zmienia si na
-uj-! Tak samo w czasownikach typu przygotowywa: czstka
-ywa- w odmianie zmienia si na -uj- (przygotowuj, przygotowujesz). Osobliw zmian ma czasownik wstawa (-awa- na
-aj-): wstaj, wstajesz.
182
WICZENIE 17
Odmie czasowniki pracowa, bra, rysowa, my, wstawa,
chcie, kibicowa w czasie teraniejszym.
WICZENIE 18
Przepisz, uzupeniajc zdania formami czasownikw pisa, i wedug wzoru.
WZR: [Ja] Pisz list.

Id do szkoy.
[Ty]
na kartce.

[Ty]
do teatru.
On
zadanie domowe (opis koleanki).
na mecz.

On
wiczenie.
Ona

Ona
ulic.
On
kred.

Dziecko
powoli.
teraz dyktando.
[My]

[My]
do muzeum.
streszczenie.
[Wy] teraz

[Wy]
na spacer.
Oni
w zeszytach wyniki meczw.
183
Oni s grzeczni,

do domu zaraz po lekcjach.
One
szybko.

One
do parku.
Pan
adnie.

Pan
na koncert.
Pani
do koleanki e-mail.

Pani
na zakupy.
Panie
do redakcji.

Panie
do biblioteki.
Pastwo
do rodzicw.

Pastwo
na wystaw.
Panowie
nieczytelnie.

Panowie
szybko.
WICZENIE 19
Przepisz, czasowniki w nawiasach zapisz w odpowiedniej formie. Rozpoznaj rne koniugacje i utwrz potrzebn form.
Dyplomy z zawodw sportowych (lee) na biurku.
Puchary ze szkolnych konkursw sportowych (sta) na szafie.
Taras (pisa) e-maila do kolegi z informacj, e jutro odbd si we Lwowie eliminacje do Pucharu wiata w lekkiej
atletyce.
Na stadionie (kosi) traw przed meczem.
Pierwszy raz dzieci (widzie) tego sportowca, absolwenta naszej szkoy.
Mama (szy) specjalne ubranie dla swojego syna na jutrzejszy mecz.
Komu jeszcze [ty] (dawa) zaproszenie na nasz mecz?
Ja z Tarasem bardzo (lubi) chodzi po grach.
[My] (Wygrywa) powiedzielicie, dlaczego [wy] (artowa)?
Dzisiaj telewizja (transmitowa) mecz piki nonej z nowego
stadionu we Lwowie.
184
WICZENIE 20.
.
() .
.
.
( ) .
.
?
.
WICZENIE 21
Przepisz, dodajc czasowniki mc, lubi, kocha, pisa,
krzycze, osiga, bra, projektowa, pywa, wnosi w odpowiedniej formie.
Olga
wazon z kwiatami dla zwycizcw. Grafik
komputerowy
plakat na szkolne zawody sportowe.
Wasza druyna
udzia w meczu. Sportowcy
dobre wyniki. Jeste pracowita, zawsze
wszystkie wiczenia. Taras
zawody tenisowe. My
nasz
druyn. Po lekcjach uczniowie
i do domu. Na meczu
: My nie, my nie, my nie, my nie, my nigdy nie
poddamy si!. Otylia Jdrzejczak doskonale
na tych
zawodach!
185
Pisownia wyrazw z ch i h
W jzyku polskim ch i h oznaczaj jeden dwik, ktry si
wymawia jak ukraiski [x].
ch
piszemy, gdy w
pokrewnych ukraiskich
wyrazach jest x.
chata ;
chr ;
chemia ;
kocha .
piszemy, gdy w
pokrewnych ukraiskich
wyrazach jest albo brak
spgoski
hamak ;
humor ;
hetman ;
historia ;
Hanna ;
Hiszpania
PAMITAJ:
W wyrazach Podhale, halny, harcerz, herbata, hem i niektrych
innych piszemy h.
Gdy masz wtpliwoci, signij do sownika!
WICZENIE 22
Przepisz wyrazy, uzupeniajc je odpowiednio literami
ch lub h. Z podkrelonymi wyrazami u zdania.
uta. utawka, wi
erbata, Nowa
uta,
pu ar, mu a, ku nia,
er, przy odzi, u o, , mie ,

amulec,
opiec,
mura,
leb,
awa.
WICZENIE 23
. . . . .
186
WICZENIE 24
Wpisz podane wyrazy do tabelki, odszukaj ukraiskie
odpowiedniki.
wyrazy z h
bohater
wyraz ukr.
wyrazy z ch
chomik
wyraz ukr.
Hamak, haczyk, tchrz, hotel, hymn, chart, choroba, chochla,

chodzi, hutawka, chrupa, chrzszcz, dach, miech, haas, mucha, orzech, hipopotam, historia, hektar, hem, kocha, harcerz, hetman, chawa, chan, Chem, huta, humor.
WICZENIE 25
. . . . . .
.
WICZENIE 26
Pcha pch pchaa, pcha pakaa.
187
188
Czytanka
Legenda o smoku wawelskim
Dawno, dawno temu, za czasw panowania Ksicia Kraka
legendarnego zaoyciela miasta Krakowa nieustannie znikay mode dziewczyny, a nikt z krakowian nie wiedzia, co si z
nimi stao. A pewnego razu okazao si, e u stp1 Wawelskiego Wzgrza, w ogromnej pieczarze y straszliwy smok. Porywa
on nie tylko bydo i wszelak zwierzyn2, ale jego przysmakiem
byy jednak te mode dziewczyny.
Ksi Krak zatem ogosi: Kto zabije smoka, dostanie ode
mnie p krlestwa i moj crk za on. Wielu dzielnych rycerzy3 stawao do walki ze smokiem. adnemu jednak nie udao si
go pokona. W kocu mody szewczyk wpad na wspaniay pomys4! Wypcha skr owcy siark i podrzuci pod pieczar smoka. Godny potwr5, zobaczywszy smakowit owieczk, nie zastanawia si dugo poar j jednym tchem.
Zaraz potem poczu pieczenie w brzuchu. Z kad chwil pieko go coraz bardziej. Spragniony pobieg na brzeg Wisy i pocz
apczywie6 pi wod z rzeki. Wypi jeden yk, drugi, trzeci, ale cigle nie mg ugasi pragnienia. Pi wic dalej, pi, a pk! Miasto
zostao uwolnione od straszliwego smoka, a szewczyk otrzyma
od krla obiecan nagrod i polubi jego crk.
_________________
u stp ()
Porywa bydo i wszelak zwierzyn

3 dzielnych rycerzy
4 wspaniay pomys
5 godny potwr
6 apczywie
1
2
189
Wg H. KodzIA
Legenda o zej ksiniczce
Mia ksi Bolko Piastowicz, wadca zamku Chojnasty na

Dolnym lsku, liczn crk Kunegund. Pikne to byo dziewcz. Wosy czarne jak heban1 i oczy due, byszczce odziedziczya2 po swej matce, ksiniczce niemieckiej.
Cieszy si urod crki ksi Bolko i tylko czasami zachmurzyo si jego oblicze, gdy przypomina sobie, e Kunegunda miaa ze serce3.
miaa si, gdy kot zapa ptaszka, sowa zajczka, kiedy
psy szarpay kota, i klaskaa w rczki z uciechy.
Zamek ksicia Bolka by pikny. Wysoko, bardzo wysoko sta
na grze potny, wielki, niezdobyty! Zbocza gry porasta gsty
las sosnowy.
Z wieyc zamkowych rozciga si wspaniay widok na posiadoci ksicia4. Jak na doni wida byo przepikne dbrowy, zielone ki, pene kwiecia, szemrzce po skaach strumyki i wodospady, daleko, daleko, a do Gr Olbrskich, co je lud Karkonoszami5 zwa.
Wie o urodzie i bogactwie ksiniczki Kunegundy szeroko sza w wiat6. Zjedao si mnstwo rycerzy. Zamek Chojnasty rozbrzmiewa wesoymi pieniami na ucztach i zabawach. Na
dziedzicu odbyway si liczne gonitwy i turnieje.
A wreszcie ksiniczka orzeka, e tylko za tego wyjdzie za
m, kto w penej zbroi7 potrafi objecha dookoa zamek Chojnasty.
Byo to trudne i niebezpieczne zadanie. Zamek sta na wysokiej, skalistej grze, bardzo stromej, zewszd otoczonej gbokimi przepaciami.
A raz od polskiej strony przyby rycerz. Jasne wosy spaday
mu w splotach ujtych w zot siatk na ramiona. Bkitne oczy
patrzyy jasno i szczerze. Zgrabny by i wysoki jak topola, a tak
silny, e z atwoci podkowy stalowe ama w rku.
Podoba si w polski rycerz ksiniczce. Zwycia wszystkich rwienikw na turniejach, umiech mia miy, serdeczny.
A jednak nie odwoaa ksiniczka swego postanowienia8! Z
przestrachem patrzya, jak dzielny modzian dosiad konia i ruszy na objazd zamku.
190
Blada, wystraszonym wzrokiem ledzia ksiniczka ruchy

konia, patrzc z okna wysokiej zamkowej baszty.
A zagrzmiay triumfalne trby zote na dziedzicu zamkowym. Obwieciy zwycistwo.
Mody rycerz polski pokona wszystkie przeszkody i wjeda
na zamek.
Rado bia ze wszystkich twarzy, gone okrzyki na cze
zwycizcy uderzay w wiekowe skay i powtarzay si echem w
przepaciach. Z bijcym sercem schodzia dumna ksiniczka z
baszty zamkowej na spotkanie zwycizcy.
A on sta cichy, powany. Skin rk na znak, e chce mwi, i ucicho wszystko.
Dopeniem yczenia twego9, ksiniczko rzek lecz po
rk twoj doni swej nie wycign. Dzieli nas mnstwo ofiar twego kaprysu, wielka liczba modych rycerzy, ktrych zgubia.
Zrozpaczona Kunegunda dugo tuaa si10 po pustych pokojach na wietnym zamku Chojnasty. Patrzya z rozpacz w dal,
gdzie znikn orszak dzielnego polskiego rycerza11.
A dnia pewnego, nie mogc stumi w sobie tsknoty i alu,
rzucia si pikna ksiniczka w przepa i zgina.
Pozostaa po niej tylko legenda. Legenda o jej zym sercu,
ktr opowiadaj babcie wnucztom na Dolnym lsku w jesienne, dugie wieczory, gdy za oknami zawodzi wicher12 i niesie od
zamku Chojnasty opowie o dawno minionych dziejach13.
_________________
wosy czarne jak heban ()
odziedziczy
3 ze serce
4 posiadoci ksicia
5 Karkonosze (o )
6 wie ...szeroko sza w wiat
7 w penej zbroi y
8 nie odwoaa swego postanowienia
9 dopeniem yczenia twego
10 dugo tuaa si
11 orszak dzielnego polskiego rycerza
12 zawodzi wicher
13 o dawno minionych dziejach
1
2
191
Wg. J. I. Kraszewskiego
Kwiat paproci
W pewnej wsi1 y chopiec, ktry mia na imi Jacu. Usysza raz od starej kobiety, Niemczychy, opowie o cudownym2
kwiecie paproci. Ten kwiat kwitnie tylko raz w roku, w noc witego Jana, i tylko jeden w caym lesie. Ukryty jest w takim miejscu, e moe go znale wycznie czowiek mody i odwany, tym
bardziej, e rne straszyda broni do niego dostpu. Ale kto go
ju znajdzie tego czeka wielkie szczcie na ziemi.
Zawzi si Jacu i w noc witojask3 poszed do lasu. Nie
przestraszyy go ani ciemnoci, ani pltanina pni, korzeni i krzakw, ani straszne oczy spogldajce z gstwiny. Znalaz kwiat
paproci, zerwa go i schowa za koszul. Kwiat ostrzeg chopca,
e szczcie moe przynie tylko jemu, z nikim nie wolno mu si
dzieli. Zawaha si Jacu przez chwil, ale przysta na ten warunek. Wtedy kwiat zapuci korzonki do jego serca.
Radonie wraca modzieniec do domu. Najpierw wymarzy
sobie, eby mie ogromny paac, wiosk, liczn sub. Zaledwie to pomyla, spostrzeg, e jest piknie, po pasku ubrany.
Na drodze czeka na Jacusia powz zaprzony w sze biaych
koni4, ktry zawiz go do paacu. Chopiec wyspa si po pracowitej nocy w pocieli tak delikatnej jak abdzi puch. Obudzi si,
gdy poczu gd. St by suto zastawiony wybornymi przysmakami5, a pmiski same wdroway w jego kierunku. W skarbcu
znalaz nieprzebrane iloci zota, srebra i diamentw. Przemkno mu przez myl, e mgby si tym bogactwem podzieli z rodzin, ale zaraz przestraszy si, i wtedy wszystko straci. I y
192
sobie bogato i wygodnie, tylko nie by szczliwy. Budowa nowe

paace, przerabia ogrd, jad zamorskie przysmaki, lecz nudzi
si i tskni za rodzinn wiosk. Z tego powodu sta si okrutny6
i znajdowa przyjemno w zncaniu si nad ludmi.
W kocu Jacu zatskni za swoimi bliskimi. Pojecha odwiedzi rodzicw. Znalaz chat tak sam jak przed laty7, ale jeszcze ndzniejsz. Rodzona matka nie chciaa go pozna. Powiedziaa, e jej syn mia dobre serce i gdyby zdoby majtek, nie pozwoliby rodzinie przymiera godem. A takich pienidzy, ktrymi z nikim nie mona si podzieli, nie przyjby. Jacu sta zawstydzony i upokorzony8. Mia ochot pomc rodzinie, ale ba si
straci majtek. Waha si. W kocu wsiad do powozu i odjecha.
Dalej wid ycie bogacza, ale czu si jeszcze bardziej nieszczliwy. Wytrzyma rok. Znw pojecha do rodzicw. Ojciec
ju nie y, matka leaa chora, w domu panowaa ndza. Chwil
walczy Jacu ze sob, poniewa mia wielk ochot podzieli si
majtkiem, ale strach znowu zwyciy. Chopiec wsiad do karety i wrci do paacu.
_________________
w pewnej wsi
o cudownym ()
3 w noc witojask
4 powz zaprzony w sze biaych koni ,

5 wybornymi przysmakami ()
6 okrutny
7 jak przed laty ()
8 zawstydzony i upokorzony
1
2
193
Julian TUWIM
Ptasie radio
Halo, halo! Tutaj ptasie radio w brzozowym gaju,
Nadajemy audycj z ptasiego kraju.
Prosz, niech kady nastawi aparat,
Bo sfruny si ptaszki dla odbycia narad:
Po pierwsze w sprawie,
Co witem piszczy w trawie?
Po drugie gdzie si
Ukrywa echo w lesie?
Po trzecie kto si
Ma pierwszy kpa w rosie?
Po czwarte jak
Pozna, kto ptak,
A kto nie ptak?
A po pite przez dziesite
Bd wierka, wista, kwili,
Pitpilita i pimpili
Ptaszki nastpujce:
Sowik, wrbel, kos, jaskka,
Kogut, dzicio, gil, kukuka,
Szczygie, sowa, kruk, czubatka,
Drozd, sikora i dzierlatka,
Kaczka, gska, jemiouszka,
Dudek, trznadel, pomieciuszka,
Wilga, ziba, bocian, szpak
Oraz kady inny ptak.
194
Pierwszy sowik
Zacz tak:
Halo! O, halo lo lo lo lo!
Tu tu tu tu tu tu tu
Radio, radijo, dijo, ijo, ijo,
Tijo, trijo, tru lu lu lu lu
Pio pio pijo lo lo lo lo lo
Plo plo plo plo plo halo!
Na to wrbel zaterlika:
C to znowu za muzyka?
Musz zajrze do sownika,
By zrozumie piew sowika.
wir wir wirk!
wir wir wirk!
Tu nie teatr
Ani cyrk!
Patrzcie go! Nastroszy pirka!
I wydziera si jak kurka!
Do tych arii, do tych liryk!
wir wir czyrik,
Czyr czyr wirik!
I tak zacz wirzy, wika,
wierka, czyrka, czykczyrika,
e a kogut na patyku
Zapia gniewnie: Kukuryku!
Jak usyszy to kukuka,
Wrzanie: A to co za spka?
Kuku-ryku? Kuku-ryku?
Nie pozwalam, rozbjniku!
Bierz, co chcesz, bo ja nie skpi,
Ale kuku nie ustpi.
Ryku cho do jutra skrzecz!
Ale kuku moja rzecz!
Zakukaa: kuku! kuku!
195
Na to dzicio: stuku! puku!

Czajka woa: czyja ty, czyja?
Bya gdzie? Pia co? Pia, to wya!
Przepireczka: chod tu! Pjd tu!
Masz co? daj mi! rzu tu! rzu tu!
I od razu wszystkie ptaki
W szczebiot, w wiegot, w zgiek o taki:
Daj tu! Rzu tu! Co masz? Wirek?
Pirko? Ziarnko? Korek? Sznurek?
Pjd tu, rzu tu! Ja wier i ty wier!
Lepi gniazdko, przylep to, przytwierd!
Widzisz go! Nie dam ci! Moje! Czyje?
Gniazdko ci wij, wij, wij!
Nie dasz mi? Taki ty? Wstyd si, wstyd si!
I wszystkie ptaki zaczy bi si.
Przyfruna ptasia milicja
I tak si skoczya ta lena audycja.
Kotek
Miauczy kotek: miau!

Co ty, kotku, mia?
Miaem ja miseczk mleczka,
Teraz pusta jest miseczka,
A jeszcze bym chcia.
Wzdycha kotek: o!
Co ci, kotku, co?
nia mi si wielka rzeka,
Wielka rzeka, pena mleka
A po samo dno.
Pisn kotek: pii...
Pij, koteczku, pij!
Skuli ogon, zmruy lipie,
pi i we nie mleczko chlipie,
Bo znw mu si ni.
196
Adam Mickiewicz
Powrt taty
Pjdcie, o dziatki, pjdcie wszystkie razem
Za miasto, pod sup na wzgrek,
Tam przed cudownym klknijcie obrazem,
Pobonie zmwcie pacirek1.
Tato nie wraca; ranki i wieczory
We zach go czekam i trwodze;
Rozlay rzeki, pene zwierza bory
I peno zbjcw na drodze.
Syszc to dziatki biegn wszystkie razem,
Za miasto, pod sup na wzgrek,
Tam przed cudownym klkaj obrazem
I zaczynaj pacirek.
Cauj ziemi, potem: W imi Ojca,
Syna i Ducha witego2,
Bd pochwalona, przenajwitsza Trjca,
Teraz i czasu wszelkiego3.
Potem: Ojcze nasz4 i Zdrowa5, i Wierz6,
Dziesicioro7 i koronki8,
197
A kiedy cae zmwili pacierze,

Wyjm ksieczk z kieszonki:
I litanij9 do Najwitszej Matki10

Starszy brat piewa, a z bratem
Najwitsza Matko przypiewuj dziatki,
Zmiuj si, zmiuj nad tatem!
Wtem sycha tarkot, wozy jad drog

I wz znajomy na przedzie;
Skoczyy dzieci i krzycz jak mog:
Tato, ach, tato nasz jedzie!
Obaczy11 kupiec, zy radone leje,

Z wozu na ziemi wylata12;
Ha, jak si macie, co si u was dzieje?
Czycie tskniy do tata?
Mama czy zdrowa? Ciotunia? Domowi?

A ot rodzynki w koszyku.
Ten sobie mwi, a ten sobie mwi,
Peno radoci i krzyku.
Ruszajcie kupiec na sugi zawoa

Ja z dziemi pjd ku miastu.
Idzie... a zbjcy obskocz dokoa13,
A zbjcw byo dwunastu.
Brody ich dugie, krcone wsiska,

Wzrok dziki, suknia plugawa14;
Noe za pasem, miecz u boku byska,
W rku ogromna buawa15.
Krzykny dziatki, do ojca przypady,

Tul si pod paszcz na onie;
198
Truchlej16 sugi, struchla pan wyblady,

Drce ku zbjcom wznis donie.
Ach, bierzcie wozy, ach, bierzcie dostatek,

Tylko puszczajcie nas zdrowo,
Nie rbcie maych sierotami dziatek
I modej maonki wdow.
Nie sucha zgraja, ten ju wz wyprzga,

Zabiera konie, a drugi
Pienidzy! krzyczy i buaw siga,
w z mieczem wpada17 na sugi.
Wtem: Stjcie, stjcie! krzyknie starszy zbjca

I spdza band precz z drogi,
A wypuciwszy i dzieci, i ojca,
Idcie, rzek, dalej bez trwogi.
Kupiec dzikuje, a zbjca odpowie:

Nie dzikuj, wyznam ci szczerze,
Pierwszy bym pak strzaska18 na twej gowie,
Gdyby nie dziatek pacierze.
Dziatki sprawiy, e uchodzisz cao19,

Darz ci yciem i zdrowiem;
Im wic podzikuj za to, co si stao,
A jak si stao, opowiem.
Z dawna ju syszc o przejedzie kupca,

I ja, i moje kamraty20,
Tutaj za miastem, przy wzgrku u supca
Zasiadalimy na czaty.
Dzisiaj nadchodz, patrz midzy chrusty21,

Modl si dziatki do Boga,
199
Sucham, z pocztku porwa mi miech pusty22,

A potem lito i trwoga.
Sucham, ojczyste przyszy na myl strony,

Buawa upada z rki;
Ach! Ja mam on, i u mojej ony
Jest synek taki maleki.
Kupcze! Jed w miasto, ja do lasu musz;

Wy, dziatki, na ten pagrek
Biegajcie sobie, i za moj dusz
Zmwcie te czasem pacirek.
_________________
zmwcie paciorek
W imi Ojca, Syna i Ducha witego ,

3 Bd pochwalona, przenajwitsza Trjca, Teraz i czasu
wszelkiego , ,
4 Ojcze nasz
5 Zdrowa , ...
6 Wierz
7 Dziesicioro (przykaza)
8 koronki ()
9 litania ( )
10 do Najwitszej Matki
11 obaczy
12 wylata ()
13 zbjcy obskocz dokoa
14 suknia plugawa
15 buawa ()
16 truchle
17 z mieczem wpada
18 pak strzaska ()
19 e uchodzisz cao
20 kamraty ()
21 patrz midzy chrusty
22 porwa mi miech pusty
1
2
200
Cyprian Kamil Norwid
Moja piosnka
Do kraju tego, gdzie kruszyn chleba
Podnosz z ziemi przez uszanowanie
Dla darw Nieba....
Tskno mi, Panie1...
***
Do kraju tego, gdzie win jest du
Popsowa gniazdo na gruszy bocianie,
Bo wszystkim su...
Tskno mi, Panie...
***
Do kraju tego, gdzie pierwsze ukony
S, jak odwieczne Chrystusa wyznanie,
Bd pochwalony!2
Tskno mi, Panie...
***
Tskno mi owdzie, gdzie kt o mnie stoi?
I tak by musi, cho si tak nie stanie
Przyjani mojj...
Tskno mi, Panie...
_________________
1
2
Tskno mi, Panie () , ,

Bd pochwalony! !
201
Henryk Sienkiewicz
Spotkanie ze soniem
Fragment powieci
W pustyni i puszczy
Pewnego razu1, kiedy Sta poszed na polowanie, a Kali owi ryby za wodospadem, Nel postanowia pj do skay zamykajcej wwz2, aby zobaczy, jak te Sta z ni sobie poradzi
i czy ju czego nie dokona. Zajta obiadem Mea nie zauwaya
jej odejcia, dziewczynka za, zbierajc po drodze kwiatki osobliwej begonii, rosncej obficie wrd zrbw skalnych3, zbliya
si do pochyoci4, ktr wyjechali kiedy z wwozu, i zaszedszy na d, znalaza si przy skale5. Wielki gaz6, oderwany od
rodzimej skay, zamyka gardziel wwozu jak i poprzednio. Nel
jednak zauwaya, e midzy nim a cian jest przejcie tak szerokie, e nawet dorosy czowiek z atwoci mgby si przecisn. Przez chwil zawahaa si, po czym przesza i znalaza
si po drugiej stronie. Ale by tam zakrt, ktry trzeba byo min, by doj do szerokiego ujcia7, zamknitego wodospadem.
Nel pocza rozmyla: Pjd jeszcze tylko troch dalej, wyjrz
zza skay, raz spojrz na sonia, ktry mnie wcale nie zobaczy,
i wrc. Tak rozmylajc, posuwaa si krok za krokiem coraz
dalej, a wreszcie dosza do miejsca, w ktrym wwz rozszerza
si nagle w ma dolink, i zobaczya sonia. Sta odwrcony tyem do niej, z trb zanurzon w wodospadzie i pi. To j omielio, wic, przytuliwszy si do ciany skalnej, postpia jeszcze
202
kilka krokw i jeszcze kilka a wtem olbrzymi zwierz, chcc

pola sobie boki, odwrci gow, zobaczy dziewczynk i zobaczywszy ruszy ku niej natychmiast.
Nel zlka si bardzo, ale poniewa nie byo ju czasu cofn
8
si , wic przycisnwszy kolanko do kolanka, dygna soniowi9,
jak umiaa najadniej, po czym wycigna rczk z begoniami i
ozwaa si troch drcym gosikiem:
Dzie dobry, kochany soniu! Ja wiem, e nie zrobisz mi nic
zego, wic przyszam, eby ci powiedzie dzie dobry... i mam
tylko te kwiaty...
A kolos10 zbliy si, wycign trb, wyj z paluszkw Nel
wizank begonii, lecz woywszy j do paszczy wypuci zaraz
na ziemi, gdy widocznie nie smakoway mu ani kwiaty, ani wochate licie. Nel ujrzaa teraz nad sob trb na ksztat ogromnego, czarnego wa, ktry wyciga si i przegina: dotkn jednej
rczki i drugiej, potem obu ramion i na koniec, opadszy w d,
pocz si chwia agodnie na obie strony.
Wiedziaam, e mi nie zrobisz nic zego powtrzya dziewczynka, cho strach nie opuszcza jej jeszcze11.
So za cofn w ty12 swoje bajeczne uszy, zwijajc i rozwijajc na przemian trb i gulgocc radonie13, tak jakby gugota
zawsze, gdy dziewczynka zbliaa si do krawdzi wwozu.
I jak niegdy Sta z lwem, tak teraz dwoje stao naprzeciw
siebie on, ogrom14, podobny do domu lub skay i ona, drobna
kruszynka15, ktr mg zgnie jednym ruchem, nawet nie ze
zoci, ale przez nieuwag.
Lecz dobry i roztropny16 zwierz nie czyni adnych ani gniewnych, ani nieuwanych ruchw i widocznie rad by i uszczliwiony z przybycia maego gocia.
Nel omielia si stopniowo, a wreszcie wzniosa oczy w gr
i patrzc tak, jakby patrzya na wysoki dach, zapytaa, wysuwajc niemiao rczk:
Czy mona ci pogaska po trbie?
So nie umia wprawdzie po angielsku, ale z ruchu jej rki
zmiarkowa od razu17, o co idzie, i podsun jej pod do koniec
swego dugiego na dwa metry nosa.
203
Nel ja gaska trb18, z pocztku jedn rk i ostronie, potem dwiema, a wreszcie obja obu ramionkami i przytulia si do
niej z ca dziecinn ufnoci19.
So przestpowa z nogi na nog i wci gulgota z radoci.
Po chwili za obwin trb drobne ciao dziewczynki i podnis
je w gr, pocz koysa j lekko w prawo i w lewo.
_________________
pewnego razu
postanowia pj do skay zamykajcej wwz
,
3 wrd zrbw skalnych (mym)
4 zbliya si do pochyoci
5 znalaza si przy skale
6 gaz
7 ujcie
8 nie byo ju czasu cofn si
9 dygna soniowi
10 kolos
11 strach nie opuszcza jej jeszcze
12 cofn w ty
13 gulgocc radonie
14 ogrom
15 drobna kruszynka
16 dobry i roztropny
17 zmiarkowa od razu
18 ja gaska trb
19 z ca dziecinn ufnoci
1
2
204
Wg H. Sienkiewicza
Janko Muzykant
...Wcale nie by jak inne dzieci, by raczej jak jego skrzypki z
gonta1, ktre zaledwie brzczay. Na przednwku2 przy tym przymiera godem, bo y najczciej surow marchwi i take chci
posiadania skrzypek3.
Ale ta ch nie wysza mu na dobre4.
We dworze5 mia skrzypce lokaj i grywa czasem na nich szar godzin6, aby si podoba pannie sucej. Janko czasem podczogiwa si midzy opuchami, a pod otwarte drzwi kredensu7,
eby im si przypatrze. Wisiay wanie na cianie naprzeciw
drzwi. Wic tam chopak dusz swoj wysya ku nim przez oczy8,
bo mu si zdawao, e to niedostpna jaka dla niego wito,
ktrej niegodzien tkn9, e to jakie jego najdrosze ukochanie.
Pewnej nocy nikogo nie byo w kredensie. Pastwo od dawna siedzieli za granic, dom sta pustkami, wic lokaj przesiadywa na drugiej stronie u panny pokojowej. Janko, przyczajony
w opuchach, patrzy ju od dawna przez otwarte szerokie drzwi
na cel wszystkich swych poda. Ksiyc wanie na niebie by
peny i wschodzi ukonie przez okno do kredensu, odbijajc je
w ksztacie wielkiego jasnego kwadratu na przeciwlegej cia
nie. W tym blasku wida byo wszystko doskonale: wcite boki,
struny i zagit rczk. Koeczki przy niej wieciy jak robaczki witojaskie, a wzdu zwiesza si smyczek na ksztat sre
brnego prta...
Ach, wszystko byo liczne i prawie czarodziejskie: Janek te
patrzy coraz chciwiej. To strach zatrzymywa go na miejscu, to
jaka nieprzezwyciona ch pchaa go naprzd. Czy czary jakie, czy co?.. Czary, wyrane czary! Tymczasem wiatr powia: zaszumiay cicho drzewa, zaopotay opuchy, a Janek jakoby wyranie usysza:
Id, Janku! W kredensie nie ma nikogo... id, Janku!..
Noc bya widna, jasna. W ogrodzie dworskim nad stawem
sowik zacz piewa i pogwizdywa to cicho, to goniej: Id!
Pjd! We!. Lelek poczciwy10 cichym lotem zakrci si koo gowy dziecka i zawoa: Janku, nie! Nie!.
205
Biedny, may, skulony ksztat z wolna i ostronie posun

si naprzd, a tymczasem sowik cichuteko pogwizdywa: Id!
Pjd! We!
Biaa koszula migotaa coraz bliej drzwi kredensowych. Ju
nie ukrywaj jej czarne opuchy. Na progu kredensowym sycha
szybki oddech piersi dziecka. Chwila jeszcze, biaa koszula znika, ju tylko jedna bosa nka wystaje za progiem. Na prno11,
lelku, przelatujesz jeszcze raz i woasz: Nie! nie!. Janek ju w
kredensie.
Zarechotay zaraz ogromnie aby w stawie ogromnym, jakby
przestraszone, ale potem ucichy. Sowik przesta pogwizdywa,
opuchy szemra. Tymczasem Janek cign si cicho i ostronie,
ale zaraz go strach ogarn.
Cicha letnia byskawica, przeleciawszy midzy wschodem
a zachodem, owiecia raz jeszcze wntrze kredensu i Janka na
czworakach przed skrzypcami z gow zadart do gry. Ale byskawica zgasa, ksiyc przysonia chmurka i nic ju nie byo wida ani sycha.
Po chwili dopiero z ciemnoci wyszed dwik cichutki i paczliwy, jakby kto nieostronie strun dotkn i nagle ...
Gdyby jaki zaspany gos wychodzcy z kta kredensu spyta gniewnie:
Kto tam?
Janek zatai dech w piersiach, ale gruby gos spyta powtrnie:
Kto tam?
Zapaka zacza migota po cianie, zrobio si widno, a potem ... Ech! Boe! Sycha kltwy12, uderzenia, pacz dziecka, woanie: O! Dlaboga13!, szczekanie psw, bieganie wiate po szybach, haas w caym dworze ...
Na drugi dzie biedny Janek sta ju przed sdem wjta.
Mieli go tam sdzi jako zodzieja?.. Pewno. Popatrzyli na
niego wjt i awnicy14, jak sta przed nimi z palcem woonym w
gbie, z wytrzeszczonymi oczyma, may, chudy, zamorusany, obity, nie widzcy, gdzie jest i czego od niego chc? Do wizienia go
posa czy jak? Trzeba przy tym mie troch miosierdzia nad
dziemi. Jake sdzi tak bied, co ma lat dziesi i ledwo na nogach stoi? Niech go tam wemie stjka15, niech mu da rzg, eby
na drugi raz nie krad, i caa rzecz16.
206
Bo pewno!
Zawoali Stacha, co by stjk:
We go ta i daj mu na pamitk.
Stach kiwn swoj gupowat, zwierzc gow, wzi Janka
pod pach, jakby jakiego kociaka, i wynis ku stodce. Dziecko
czy nie rozumiao, o co chodzi, czy si zlko, do, e ni sowem,
patrzyo tylko, jakby patrzy ptak. Albo on wie, co z nim zrobi?
Dopiero jak go Stach w stodole wzi garci, rozcign na ziemi
i podgiwszy koszulin machn od ucha17, dopiero Janek krzykn:
Matulu! i co go stjka rzg, to on Matulu! Matulu!,
ale coraz ciszej, sabiej, a ktrym razem ucicho dziecko i nie
woao ju matuli...
Biedne, biedne, roztrzaskane skrzypce!..
Ej, gupi, zy Stachu! Kto tak dzieci bije? To to mae i sabe i zawsze byo ledwie ywe.
_________________
skrzypki z gonta
przednwek ( )
3 take chci posiadania skrzypek
4 ch nie wysza mu na dobre
5 we dworze y
6 szara godzina (mym) eip
7 drzwi kredensu (mym)
8 dusz swoj wysya ku nim przez oczy

9 ktrej niegodzien tkn
10 lelek poczciwy ()
11 na prno
12 sycha kltwy
13 Dlaboga !
14 wjt i awnicy
15 stjka
16 i caa rzecz (mym) i
17 machn od ucha
1
2
207
Maria Konopnicka
O sierotce Marysi
Fragment bani
O krasnoludkach i sierotce Marysi
I
Czy to gob leny grucha
Tak tskliwie a aonie,
Czy to sowik tak zawodzi
Po minionej dawno wionie? (...)
Ej! Nie gob to, nie sowik,
Ej! Nie puszczy to s jki,
Ale matka odumiera1
Swojej maej sieroteki!
Kto poywi? Kto napoi?
Kto przytuli j na wiecie?
Z modrych oczt2 kto zy otrze?
Kto przygarnie cudze dzieci? (...)
Kolebaa j w kolebce
Z zotej trzciny, rokiciny,
Teraz dla niej czarna ziemia
I zapiecek z twardej gliny.
Piosenk upi j bywao,
Piosenk rankiem ze snu budzi,
A teraz j woa bd
Zimne gosy obcych ludzi. (...)
Ganie sonko za grami,
Zachodowe gasn zorze3,
208
Odumara matka dzieci4,

Odumara w Imi Boe!
II
Pacze Mary cae dzionki5,
Pacze Mary cae noce ...
Przyleciay ju skowronki
I jaskka ju szczebioce.
Przyleciay ju skowronki
Na kwietniow, na niedziel6,
Na mogile matusinej
Rozkwitno bujne ziele.
Na mogile matusinej
Sieroteka cicho kwili.
Ju j z chaty, z tej radosnej,
Obcy ludzie wypdzili. (...)
Ide we wiat, ty sieroto,
Cudze gski pa na ce,
Niech ci myj bujne deszcze,
Niech ci suszy jasne soce
Niech ci myj bujne deszcze
Niech ci bujny wiatr pomiecie.
Ide we wiat, ty sieroto,
Co nikogo nie masz w wiecie!
_________________
matka odumiera
modre oczta
3
zachodowe gasn zorze
4
dzieci
5
cae dzionki
6
na kwietniow, na niedziel
1
2
209
Kornel Makuszyski
120 przygd
Kozioka Matoka
(Fragmenty)
Wszystkie mdre polskie kozy,
By je zliczy, nie mam siy!
Na narad si zebray
I rzecz tak uchwaliy:
W sawnym miecie Pacanowie
Tacy sprytni s kowale,
e umiej podku kozy,
By chodziy w penej chwale.
Przeto koza albo kozio,
Jaka bardzo mdra gowa,
Aby podku si na prb,
Musi pj do Pacanowa.
Kto ten dzielny? Kto si zgasza?
Ja! zakrzykn w gos kozioek.
Mia malek, pikn brdk,
A woano na1: Matoek.
Kiedy znalaz si na drodze,
Po raz pierwszy na wolnoci,
Skoczy w gr nasz kozioek,
Aby rozprostowa koci.
210
***
A kozioek zosta w lesie,
Pobekujc wci aonie2.
Bekiem zbudzi czarownic,
Bardzo straszn bab Jdz,
Co dziewczynek zote wosy
Jak na krosnach tka jak przdz.
Przysza, patrzy i wci cmoka,
Potem rzecze: Co, kochanie,
Jeste mi zanadto chudy,
Ale zjem ci na niadanie!
A on na to: Zdejm acuchy,
A ja za to ci z ochot
Poprowadz tam, gdzie le
Wielkie skarby, srebro, zoto!
Wiedzie potem czarownic
Przez las stary, przez las mody,
A oboje tam przybyli,
Gdzie s wielkie, czarne wody.
Kaza stan jej nad brzegiem
I na chwil zamkn oczy.
Baba stoi, a kozioek
Jak nie beknie! Jak nie skoczy!
***
Hulaj, kozio rad zawoa,
Potem pobieg do jej chaty
I uwolni troje dziatek,
Co pakay spoza kraty3.
***
Dzieci poszy w kraj daleki,
A on zosta na rozstaju.
_________________
a woano na
pobekujc wci aonie ()
3 spoza kraty -
1
2
211
Jan Brzechwa
Wiosna
Naplotkowaa1 sosna,
e ju si zblia wiosna.
Kret skrzywi si ponuro:
Przyjedzie pewno fur ...
Je si najey srodze:
Raczej na hulajnodze2.
W sykn: Ja nie wierz,
przyjedzie na rowerze.
Kos gwizdn: Wiem co o tym,
przyleci samolotem.
Skd znowu3 rzeka sroka
ja z niej nie spuszczam oka
i w zeszym roku w maju
widziaam j w tramwaju.
Nieprawda! Wiosna zwykle
przyjeda motocyklem!
A ja wam tu dowiod,
e wanie samochodem.
Nieprawda, bo w karecie!
W karecie? C pan plecie?
Owiadczy mog krtko,
e pynie wanie dk!
A wiosna przysza pieszo.
Ju kwiaty za ni piesz,
ju trawy przed ni rosn
i szumi: Witaj, wiosno!
212
Chrzszcz
W Szczebrzeszynie4 chrzszcz brzmi w trzcinie5

I Szczebrzeszyn z tego synie6.
W go pyta: Panie chrzszczu,
Po co pan tak brzczy w gszczu?
Jak to po co? To jest praca!
Kada praca si opaca.
W pomyla: Znakomicie!
Te rozpoczn takie ycie.
Wrci do dom7 i wesoo
Zacz brzcze pod stodo.
Po wolemu, tgim basem.
A tu Maciek szed tymczasem.
Ja ci tu pobrzcz, wole!
Dosy tego, jazda w pole!
I da tak mu robot,
e si w oblewa potem.
Po robocie pobieg w gszcze.
Ju ja to na chrzszczu pomszcz!8
Lecz nie zasta chrzszcza w trzcinie,
Bo chrzszcz wanie brzcza w Pszczynie9.
_________________
naplotkowaa
na hulajnodze
3 skd znowu
4 w Szczebrzeszynie ( )
5 brzmi w trzcinie
6 z tego synie
7 do dom
8 ju ja to na chrzszczu pomszcz
9 Pszczyna ( )
1
2
213
Stanisaw Lem
Dzienniki gwiazdowe
Wstawaj rzek, podnoszc mnie czy nic sobie nie zrobie?
Nie odparem, opierajc si rkami o podog, bo krcio mi
si w gowie z ktrego jeste dnia tygodnia?
Ze rody odpar. Idziemy szybko naprawi ster1, bo szkoda czasu!
A gdzie ten poniedziakowy? spytaem.
Ju go nie ma, to znaczy, widocznie ty nim jeste.
Jak to ja?
No tak, bo poniedziakowy sta si w nocy z poniedziaku na
wtorek wtorkowym, i tak dalej.
Nie rozumiem!
Nie szkodzi to z nieprzyzwyczajenia. Ale chod, szkoda czasu!
Zaraz odpowiedziaem, nie ruszajc si z podogi. Dzisiaj
jest wtorek. Jeeli ty jeste rodowy, i do tej chwili we rod jeszcze nie s naprawione stery, to z tego wynika, e co przeszkodzi
nam w ich naprawieniu, poniewa w przeciwnym razie ty, we rod, nie nakaniaby ju mnie do tego, abym ja, we wtorek, je z tob
wsplnie naprawia.
A kiedy w kocu udao mi si go przekona, wpadlimy w nastpny wir grawitacyjny2. Obla mnie zimny pot3, bo sobie pomylaem, e odtd bdziemy krci si w tej ptli czasowej w kko, a po wieczno4, ale tak si na szczcie nie stao. Gdy cienie5 osabo na tyle, e mogem wsta, znowu byem sam w kabinie. Widocznie lokalny6 wtorek, ktry trwa przedtem w pobliu
zlewu, znik, stajc si bezpowrotn przeszoci. Natychmiast za214
siadem do mapy, szukajc jakiego uczciwego wiru, w ktry mgbym wprowadzi rakiet7, aby wywoa ponowne zakrzywienie
czasu8 i w ten sposb zyska pomocnika.
Jako znalazem jeden, wcale obiecujcy9, i manewrujc silnikami, z wielkim trudem nakierowaem rakiet tak, aby przeci
go w samym rodku.
Co prawda konfiguracja tego wiru bya, wedug mapy, raczej
niezwyka mia dwa obok siebie lece orodki. Ale byem ju
taki zdesperowany10, e nie zwracaem uwagi na ow anomali.
Podczas wielogodzinnego krztania si w komorze silnikowej
ubrudziem porzdnie rce, poszedem wic je umy, widzc, e
mam jeszcze sporo czasu do wejcia w wir. azienka bya zamknita. Dobiegay z niej takie odgosy, jakby kto puka gardo.
Kto tam?! krzyknem zaskoczony11.
Ja odpar gos ze rodka.
Jaki znw ja?!
Ijon Tichy.
Z ktrego dnia?
Z pitku. Czego chcesz?
Chciaem umy rce... rzuciem machinalnie, mylc jednoczenie z najwiksz intensywnoci: bya roda wieczr, a on pochodzi z pitku, tak zatem wir grawitacyjny, w ktry wpa mia
statek, zakrzywi czas z pitku do rody, ale co si stanie wewntrz
wiru dalej, tego nie mogem sobie w aden sposb uzmysowi.
Szczeglnie intrygowao mnie12, gdzie moe by czwartek?
_________________
naprawi ster
wir grawitacyjny
3 bla mnie zimny pot
4 bdziemy krci si w tej ptli czasowej w kko, a po
wieczno
5 cienie
6 lokalny
7 wprowadzi rakiet
8 zakrzywienie czasu
9 wcale obiecujcy
10 byem ju taki zdesperowany
11 krzyknem zaskoczony
12 intrygowao mnie
1
2
215
Czesaw Miosz
Droga
Tam, gdzie zielona cieli si dolina
I droga, traw zarosa na poy1,
Przez gaj dbowy, co kwitn zaczyna,
Dzieci wracaj do domu ze szkoy.
W pirniku, ktry na wskro si otwiera,
Chroboc2 kredki wrd okruchw buki
I grosz miedziany3, ktry kade zbiera
Na powitanie wiosennej kukuki4.
Berecik siostry i czapeczka brata
Migaj midzy puszyst krzewin5.
Sjka skrzekoczc po gaziach lata
I dugie chmury nad drzewami pyn.
Ju dach czerwony wida za zakrtem.
Przed domem ojciec, wsparty na motyce,
Schyla si, trca listki rozwinite
I z grzdki ca widzi okolic.
_________________
zarosa na poy ()
chrobota
3 grosz miedziany ()
4 na powitanie wiosennej kukuki ( )
5 puszyst krzewin ()
1
2
216
Wisawa Szymborska
Kot w pustym mieszkaniu

Umrze tego si nie robi kotu1.
Bo co ma pocz kot
w pustym mieszkaniu.
Wdrapywa si na ciany.
Ociera midzy meblami.
Nic niby tu nie zmienione,
a jednak pozamieniane.
Niby nie przesunite,
a jednak porozsuwane.
I wieczorami lampa ju nie wieci.
Sycha kroki na schodach,
ale to nie te.
Rka, co kadzie ryb na talerzyk,
take nie ta, co kada.
Co si tu nie zaczyna
w swojej zwykej porze.
Co si tu nie odbywa
jak powinno.
Kto tutaj by i by,
a potem nagle znikn
i uporczywie go nie ma.
217
Do wszystkich szaf si zajrzao.

Przez pki przebiego.
Wcisno si pod dywan i sprawdzio.
Nawet zamao zakaz
i rozrzucio papiery.
Co wicej jest do zrobienia2.
Spa i czeka.
Niech no3 on tylko wrci,
niech no si pokae.
Ju on si dowie,
e tak z kotem nie mona.
Bdzie si szo w jego stron
jakby si wcale nie chciao,
pomalutku,
na bardzo obraonych apach.
I adnych skokw piskw na pocztek.
_________________
tego nie robi si kotu
co wicej jest do zrobienia
3 niech no
1
2
218
Sownik
A
hultaj
haaliwy ,
akcent
auto
i (id; szed) ( ; )
bardzo
bezokolicznik
,
byszczcy
boisko
but ,
kafelki
kalarepka
kanapa
kapelusz
koniugacja
kosz
krl
krzak
ksiyc
kwiecie
czasownik
ctkowany
chory
chroni ,
cichy
cieszy ,
czerwiec
czytelnia ,
czytelnik
liczba ;
~ mnoga
~ pojedyncza
liczebnik
~ gwny
~ porzdkowy
liczny
lekcja
lipiec
listopad
luty
deklinacja
doniczka
dorodny ,
dowiedzie si
dywan
dziecko
dzi, dzisiaj
dwik
adunk
odyga
ferie
maj
marzec
miesic
grudzie
gwar
nadsany
niechc
nietoperz
hamulec
hulajdusza
219
sylaba
szary
szczaw
szczypiorek
szepta
szufelk ,
obrus
obszar
opowiada
pantofle
partykua
pasiasty
pasterz
pa krlowej
padziernik
piknie
plecak
plcy
pociech
ponury
poyteczn
przestp
przypadek ;
przyimek
przymiotnik
przyswek
wierszcz
teraz
tor
trafi ;
tropi
twarz
tysic
ulewa
U
W
wakacje
waza
wazon
wdrapa si
wersalka -
wiedzie
wiele
wie
wrzesie
wszystko
wykrzyknik
rodzaj ;
~ mski
~ nijaki
~ eski
rzeczownik
rzodkiewka
samochd
samogoska
sierpie
sklep
skowronek
spacer
spiarni
spjnik
spgoska
stycze
swawol ,
zabytk ()
zaimek
zapozna si
zawsze
zocisty
zna
zwiedz
rd
220
SPIS TRECI
Alfabet......................................................................................... 5
LEKCJA 1................................................................................. 71
Czci mowy........................................................................... 75
Czas teraniejszy czasownikw by i mie.......................... 77
Akcent..................................................................................... 85
LEKCJA 2................................................................................. 86
Rodzaj rzeczownikw............................................................. 91
Piszemy wielk liter............................................................ 94
LEKCJA 3............................................................................... 101
Liczebniki............................................................................. 104
Czas przeszy czasownikw................................................. 111
Pisownia wyrazw z u i .................................................... 117
LEKCJA 4............................................................................... 120
Przypadki i liczby rzeczownikw......................................... 124
Rozrniamy rzeczowniki ywotne i nieywotne............... 125
Odmiana rzeczownikw rodzaju nijakiego typu: niebo,
pole, muzeum w liczbie pojedynczej.................................. 126
Czas przyszy czasownika by............................................. 130
Oznaczanie mikkoci. Zapisywanie goski [j]................... 133
LEKCJA 5............................................................................... 136
Odmiana rzeczownikw deklinacji eskiej
(twardotematowych) zakoczoych na -a w liczbie
pojedynczej............................................................................ 141
Podzia czasownikw na koniugacje................................... 144
Odmiana czasownikw koniugacji -am, -asz i -em,
-esz w czasie teraniejszym................................................. 145
Pisownia wyrazw z , , om, on, em, en.......................... 152
221
LEKCJA 6............................................................................... 155

Odmiana rzeczownikw mikkotematowych deklinacji
eskiej w liczbie pojedynczej............................................. 159
Odmiana przymiotnikw przez rodzaje.............................. 163
Odmiana czasownikw koniugacji -, -isz / -ysz
w czasie teraniejszym........................................................ 167
Pisownia wyrazw z rz i ................................................... 169
LEKCJA 7............................................................................... 171
Odmiana rzeczownikw nieywotnych deklinacji
mskiej w liczbie pojedynczej.............................................. 175
Odmiana przymiotnikw w liczbie pojedynczej.................. 179
Odmiana czasownikw koniugacji -, -esz w czasie
teraniejszym....................................................................... 182
Pisownia wyrazw z ch i h.................................................. 186
Czytanka................................................................................. 189
Legenda o smoku wawelskim.................................................. 189
Wg H. KodzIA. Legenda o zej ksiniczce .......................... 190
Wg. J. I. Kraszewskiego Kwiat paproci . ....................... 192
Julian TUWIM
Ptasie radio.......................................................................... 194
Kotek.................................................................................... 196
Adam Mickiewicz. Powrt taty.......................................... 197
Cyprian Kamil Norwid. Moja piosnka................................ 201
Henryk Sienkiewicz
Spotkanie ze soniem........................................................... 202
Janko Muzykant.................................................................. 205
Maria Konopnicka. O sierotce Marysi.............................. 208
Kornel Makuszyski. 120 przygd Kozioka Matoka...... 210
Jan Brzechwa
Wiosna.................................................................................. 212
Chrzszcz.............................................................................. 213
Stanisaw Lem. Dzienniki gwiazdowe................................... 214
Czesaw Miosz. Droga......................................................... 216
Wisawa Szymborska. Kot w pustym mieszkaniu........... 217
Sownik................................................................................... 219
222
- ,
,

5

(1- )
,

.
.
. , .
. , . , . , .
.
. , .
70100/16. .-. . 18,14. .-. . 20,00. 6605 . . 833.
,
. , 10, . . 58000.
1 10.07.2000

польский для 5 класса

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

польский для 5 класса

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

.

Zalecany przez Ministerstwo Owiaty i Nauki,

To jest pan Nowak.

To jest osa. To jest owek. To jest

To jest Anna, a to jest

, : miasto, piro, pies, niania, Tania.

To jest zam k. To jest z gar.

To jest b da. To jest k ra i kog t.

To jest g ra. To jest b br.

To jest sp. On ma pazury.

: dziecko, krowa, pies.

Barwny most na niebie,

Wska droga wska

Gski lubi wod. Id sobie nad wod. Popyn wod

Tu jest jeden kajak.

la, lo, li, le, l, l, l

W lipcu kwitn lipy.

Halina, Oleg i Helena s na lekcjach. Bolek jest koleg

Len jest niebieski. Fale s wysokie. Samolot jest

W parku stoi awka. Na awce jest plecak. W plecaku

ucja, ukasz, Wodek, Aa, Magorzata.

Pawe gra w pik. Do niego podeszli Taras i Oleg. Oni

Sto y sto ik; ma y ma i;

ma, mo, mi, me, mu, m, my, m, m

To mj kolega Marek. On ma maego kotka Murka.

Mapy skacz niedocigle,

ta, to, te, tu, t, ty, t, t

Tam stoi st,

Tata, mama, Taras i Oleg

ON + ON = ONI (panowie) ON + ONA = ONI (pastwo)

ONI rozmawiaj. ONE zbieraj owoce. ONE bawi si.

Lni na niebie tcza,

ko, ki, ka, ke, ku, k, k, k

Poniedziaek, wtorek, roda, czwartek, pitek, sobota,

se, sa, so, su, s, sy, s, s

Dawno temu, gdy na polskich ziemiach panowa krl

sia, sio, si, sie, siu, si, si, si

W rod spad wiey nieg. Taras i Oleg poszli do lasu.

da, do, de, du, d, dy,d, d

Dom Adasia jest daleko, a Danusi blisko.

One bd podlewa kwiaty na

Dmytryk gra na dudce.

Raz w letnie popoudnie pod dbem lea nadsany

ra, ro, re, ru, r, ry, r, r

Taras z mam i bratem Romkiem wybrali si do Krakowa.

ba, bo, bi, be, bu, b, by, b, b

Lepi si go, lecz nie z gliny

pa, po, pi, pe, pu, p, py, p, p

To jest papuga, a to pantera

wa, wo, wi, we, wu, w, wy, w, w

To jest wujek Wandy i Witolda.

Jaka wielka jest Warszawa!

ca, co, ce, cu, c, cy, c, c

Cela, Jacek i Wacek poszli z ojcem

cia, cio, cie, ciu, ci, ci, ci, i

Cho czsto si myj,

: cicha, ciekawa, ciemna.

Jaka liczna ma! To nie ma. To motyl dzienny pa

za, zo, ze, zu, z, zy, z, z

. One mieszkaj w zoo.

Wyszed zajc zza krzaka

A wtem jako z niechcca

zia, zio, zie, ziu, zi, zi, zi, zi

Na wakacje Jzio pojecha na wie. Tam on ma koleg

: obrus, n i yka, st, filianka, widelec,