Obrazovanje u Francuskoj

SAETAK
Francusko dravno obrazovanje je dobro organizirano, dobro financirano i openito sa
velikim prosjekom, te ima visoke standarde u odnosu na ostale europske zemlje. Od 1967,
kola je obavezna za svu djecu u dobi od 6 do 16. U kole ide od oko 13 milijuna uenika
koji su ujedinjeni u jedinstven sistem, opa struktura koja (kole, nie srednje kole i lyces)
je postupno osnovana 1960-ih i 1970-ih. Od 1970-ih, Francuska je takoer svjedokom vrlo
upeatljivog razvoja u predkolskom odgoju: sva djeca u dobi izmeu tri i pet godina mogu
pohaati vrtie. Dravni sistem obuhvata mreu privatnih kola, ukljuujui meunarodne
kole. Veina privatnih kola su pod nadzorom Ministarstva prosvjete i rauna se za oko 15
posto uenika u osnovnom obrazovanju, a 20 posto u srednjem obrazovanju, proporcije koje
imaju stabilan prosjek u posljednjih desetak godina. Mnoge su katolike kole, partnerstvo s
ugovorima s dravom (koja plaa nastavnika). Privatne kole i takve ugovore raunaju za
pod 50.000 uenika, a ovise o znaajnim financijskim doprinosima obitelji. Iako je nastavni
plan i program i procesi u dravnim kolama reformirano redovito, sustav se koristi s visokim
stupnjem dosljednosti diljem zemlje, a djeca u istoj dobi mogu oekivati da e se i prouavati
isti predmet i udbenik u isto vrijeme. Novije uvoenje sedam vjetina osigurava sustavno
approcah za nastavu. Reforme uvedene u 1989/90 podijelile su vrti i osnovnu kolu u
ciklusima (ciklusi pedagogique). Postoje tri ciklusa, svaki od tri godine trajanja, dizajniran da
prui mogunost za uenike za poboljanje i vlastitu brzinu i smanjenje broja ponavljanja
godina.

Kljune rijei: kolski sistem Francuske, Obrazovni ciklusi, Vrtii, Polaganje mature,
Privatne kole, Demokratizacija obrazovanja, Finansiranje obrazovanja

Obrazovanje u Francuskoj
SUMMARY
French state education is well-organised, well-funded and with generally average to high
standards in comparison to other European countries. The school-going population of about
13 million pupils is educated within a unified system, the general structure of which (schools,
lower secondary schools and lyces) was gradually established in the 1960s and 1970s. Since
the 1970s, France has also witnessed a very striking development in preschool education: all
children aged between three and five years can attend nursery schools. The state system is
complemented by a comprehensive network of private schools including international
schools. Most of the private schools are supervised by the Ministry of Education and account
for about 15 per cent of pupils in primary education and 20 per cent in secondary education,
proportions that have remained stable in the past decade. Many are Catholic schools, with
partnership contracts with the State (which pays the teachers). Private schools with no such
contracts account for under 50,000 pupils, and are dependent on considerable financial
contributions by families. Although the curriculum and processes in state schools are
reformed regularly, the system does benefit from a high degree of consistency across the
country, and children of the same age can be expected to be studying the same subjects and
textbooks at the same time. Reforms introduced in 1989/90 divided nursery and primary
schooling into cycles (cycles pedagogique). There are three cycles, each of three years
duration, designed to provide the ability for pupils to improve at their own speed and reduce
the number of repeat years.
Key words: French school system, Nursery Schools, Educational Cycles, Maturation, Private
schools, Democratization of education, Financing

Obrazovanje u Francuskoj
Sadraj:
Uvod............................................................................................................................................1
1.Geostrateki poloaj.................................................................................................................2
1.1. Krai historijski diskurs................................................................................................ 2
1.2. Ekonomsko, socijalni, politiki diskurs i finansije........................................................2
2.Koncept i organizacija nivoa obrazovanja...............................................................................3
2.1 Predkolsko obrazovanje.................................................................................................4
2.2 Osnovna kola (Ecole Primaire).....................................................................................5
2.3 Srednje obrazovanje........................................................................................................6
2.3.1 O maturi....................................................................................................................7
2.3.2 Vrijeme i nain polaganja mature.............................................................................7
2.3.3 Predmeti koji se polau na maturi.............................................................................7
2.4 Visoko obrazovanje.........................................................................................................8
3. Francuske Privatne kole......................................................................................................11
4. Finansiranje obrazovanja......................................................................................................11
5. Usmjeravanje i demokratizacija...........................................................................................12
6. Otvorenost ka drutveno-ekonomskom svijetu.....................................................................13
7. Nezavisnost ustanove............................................................................................................15
Zakljuak...................................................................................................................................16
Literatura

Obrazovanje u Francuskoj
Uvod
Francuski obrazovni sistem je visoko standardiziran i po nekim obiljejima specifian
sistem. U ovom sistemu djeca se potiu na razvijanje svijesti o sebi i uvode se u grupne
aktivnosti. Oni ue kroz umjetnost, obrte, glazbu, igre, sluanje i razgovor. Posljednje godine
u Maternelle se trude da omogue osnovne vjetine potrebne pri prijelazu na Primaire, tj.
itanje, pisanje i aritmetiku. Sistem je donio neke kritike od britanskih roditelja koje se
odnose na strukturu nastavnih metoda, uglavnom zbog, onog to oni smatraju, manjak
kreativnog izraavanja sebe kao osobe

kao to imamo zastupljeno u nekim britanskim

kolama. Francuski obrazovni sistem nam daje i opciju kada nam djete ima potekoe u
uenju ili u redovnom dolazenju na nastavu. Francuske kole mogu organizirati posebne
programe za uenje ako imamo takve potekoe te i za djecu koja nemaju francuski jezik kao
maternji. Kritika tog sistema mogla bi biti upuena na vrtie u Francuskoj. Neki ih smatraju
preuranjenim i nepotrebnim , pa ak i zamarajuim za djete. Mnoga djeca koja idu u vrtie
ve sada koriste torbe na kotaima, kao to koristimo kada idemo na odmor ,te

domaa

zadaa,koja moe biti zamorna i teka. U globalu ovaj sistem jeste jedan od vodeih , to se
moze zakljuiti od same utemeljnosti i stabilnosti Francuske kao drave, jer ipak kako
funkcionie drava tako na funkcionie i obrazovni sistem. Valja napomenuti da obrazovanje
u Francuskoj jako fleksibilno te modernizovano, to je jako teko uskladiti ako imamo ve
utemeljene stavove i smjernice u obrazovanju. Francusko obrazovanje nam daje odlian sklop
modernizacije i fleksibilnosti, a opet ne odstupa od onih pravih zadatih vrijednosti.

Obrazovanje u Francuskoj
1. Geostrateki poloaj
Francuska Republika (fra. Rpublique Franaise), je drava u zapadnoj Europi. Granii s
Belgijom, Luksemburgom, Njemakom, vicarskom, Italijom, Monakom, Andorom i
panjolskom.Francuska je jedna od zemalja osnivaica Europske Unije. Glavni grad
Francuske je Pariz; slubeni jezik je francuski;trenutni presjednik je Nicolas Sarkozy; Geslo
Francuske je Libert, Egalit, Fraternit (francuski: sloboda, jednakost, bratstvo).
Stanovnitvo Francuske broji oko 61 milion, a prosjena gustoa naseljenosti je 110
stanovnika po km.
1.1 Krai historijski diskurs
Granice dananje Francuske podudaraju se s drevnom Galijom, koju su nastanjivali Gali,
keltski narod.Galiju su osvojili Rimljani u 1. stoljeu pr. n. e., pa su Gali usvojili romanski
jezik i kulturu.Kranstvo se ukorijenilo u Galiji u 2. i 3. stoljeu nae ere. Istone granice
Galije uz Rajnu osvojila su germanska plemena u 4. stoljeu, prvenstveno Franci, od kojih
dolazi staro ime zemlje, "Francie". U napoleonskim ratovima (1803.-1815.) Francuska je
osvojila vei dio Europe i postala carstvo, ali zatim je vraena u stare granice. U 19. stoljeu
su se izmjenjivala razna dravna ureenja, da bi se od Francusko-pruskog rata (1870.) ustalila
republika.Francuska je tijekom 19. i 20. stoljea izgubila brojne kolonije, bogatstvo i vodei
poloaj meu dravama svijeta.
1.2 Ekonomsko socijalni, politiki diskurs i finansije
Ustav Pete Republike usvojen je opim referendumom 28. rujna 1958. godine. Dao je mnogo
vee ovlasti izvrnoj vlasti u odnosu na Parlament. Predsjednik se izravno bira na pet godina.
Predsjednik imenuje predsjednika vlade, predsjeda kabinetom, zapovijeda oruanim snagama
i sklapa dravne sporazume.Assemble Nationale (francuski parlament) je glavno
zakonodavno tijelo. Svi se zastupnici izravno biraju na pet godina. Postoji i Senat, gdje
senatore bira izborni odbor na devet godina, a svake tri godine bira se jedna treina Senata.
Senat ima ograniene zakonodavne ovlasti, a u sluaju neslaganja izmeu dva doma,
Parlament ima posljednju rije.

Preuzeto sa web portala http://hr.wikipedia.org/../francuska

Obrazovanje u Francuskoj
2. Koncept i organizacija nivoa obrazovanja
Nacionalni kolski sistem u Francuskoj obuhvata sljedee institucije: predkolsko obrazovanje
(2-5 godina), osnovno obrazovanje ( 6 11 godina), srednje obrazovanje prvog kruga (11-16
godina), srednje obrazvanje drugog kruga (16-18 ili 19 godina), te visoko obrazovanje (19-24
ili 25 godina).U Francuskoj jos uvijek postoji dvojni kolski sistem i javni i privatni .Javni
sistem ima mnogo vise ucenika, institucija i slubi.Postoje tri kategorije privatnih kola:
-

one koje ne zavise od drave , slobodne su da same stvaraju programe, rasporede i

udbenike i nastavni materijal, ali se drava ipak pita u pogledu etike i strune
kvalifikacije osoblja, primjene zakona i kriterija kolske higijene.

One koje su u blioj vezi sa dravnom organizacionom prosvjetom , koje nude

programe slinr programima javnih kola, iji su nastavnici kvalificirani u skladu sa
dravnim pravilima te primaju i plau od drave.

kole koje rade po ugovoru najmanje 3 godine , imaju programe kao i javne, te iste
takve udbenike i rasporede, a pripremaju uenike za slubene ispite.

Fleksibilnost je izgraena u teajevima tako da dijete moe ii naprijed u sljedei ciklus ak i

prije nego tipine tri godine prou, ili moe potrajati i due, ako treba. U 2005 Vlada je uvela
sedam vjetina i kompetencija na kojima poivaju nastave u osnovnim i srednjim kolama.
Te vjetine su:
ovladavanje francuskog jezika
praktino znanje od ivota, savremeni jezik
osnovni elementi matematike, znanosti i tehnologije
upoznatost sa zajednikim tehnikama komunikacije i dobivanje informacija
humanistike znanosti
drutvene i graanske odgovornosti
autonomija i inicijative

Obrazovanje u Francuskoj
Bie i evaluacija znanja, da li su studenti stekli kompetencije, prvo na kraju CE1 koji e se
uglavnom ugledati na standarde itanja i pisanja; drugi na kraju osnovnog obrazovanja,
ispitivanje gramatike, etiri osnovne operacije (zbrajanje, oduzimanje, mnoenje i dijeljenje) i
trei u koledu, gdje e se ocijeniti uenici sa svih sedam aspekata.
2.1 Predkolsko obrazovanje
Programski sadraji odgoja djece predkolskog uzrasta po svojoj strukturi, sadrajima kao i
oblicima i metodama izvoenja razlikuju se po pojedinim ciklusima predkolskog odgoja, jer
su programi po pojedinim ciklusima predkolskog odgoja prilagoeni psihofizikom uzrastu
djece. vrti nije obavezan u Francuskoj. Pohaa ga oko 30% djece u dobi od dvije i gotovo
100% do dobi od etiri pohaa Ecole Maternelle. Djeca mlaa od tri godine obino nisu
prihvaena u djeji vrti, a svaki zahtjev razmatra se od sluaja do sluaja. Djeije kole su
rasprostranjene, ak iu ruralnim podrujima, i obino su prikljuene na lokalnu osnovnu
kolu. Kao to je sada norma s osnovnom kolom, nema kole subotom. Tu nikad nije bilo
kole srijedom. Za djecu, odmor slijedi obavezno nakon ruka. Djeca mogu spavati dokle god
im je potrebno i nesmuju se buditi. Oni mogu donijeti lutke ili teddies s njima za popodnevno
spavanje. Rukovi se slue u koli za malu naknadu, u pravilu oko 1,50 do 2,50, za djecu
zaposlenih roditelja. Trokovi e se malo razlikovati od jednog do drugog grada, jer je tako
odlueno od strane Opinskog vijea. Djeca sa posebnim dijetama ili ako imaju alergije
mogu traiti posebne obroke. Oni mogu isto tako donijeti svoje lunch pakete u kolu. Ovo
vrijedi i za osnovne kole. Djeji vrti je osmiljen kako bi upoznao djecu s drutvenim
okruenjem jo od kole, i da razviju osnovne vjetine koordinacije. Osnovni cilj kole jeste
izraavanje djeteta

i usmena komunikacija.

Samo-svijest treba

poticati, kao i grupne

aktivnosti. To ukljuuje ukljuuju umjetnost i obrt, glazbe i igara. Tijekom posljednjih

godina Djeiji vrti je prouavao osnove itanja i pisanja i aritmetike u pripremi za osnovnu
kolu. Postoje roditelji koji smatraju da poslati djete u djeje jaslice, te poslati dijete u kolu
na tri godine je prerano. Meutim, francuski sistem vrtia je odlian, a ne samo u nainu da
se pomogne djeci u druenju, tu se mogu stvoriti trajna prijateljstva izmeu djece. Dijete koje
ulazi u francuski sistem na razini osnovne kole tee e pronai prijatelje ili ce se tee
uklopiti. Strunjaci koji su raunali da francusko dijete koje proputa djeji vrti i ide ravno
od osnovne kole, proputa dobrih est mjeseci da dostigne razinu jaslice-kolovanje djece.
Veina e se nai oni sami ponavljaju da cours prparatoire godine. Za dijete s loim
znanjem francuskog situacija jo je tea. Vrlo je teko itati na jeziku koji nije u potpunosti

Obrazovanje u Francuskoj
ovladan. Djeji vrti s druge strane je odlian nain da provjerite da vae dijete ima dobro
poznavanje francuskog prije osnovne kole.

Anti S.:''kolstvo u svijetu'', Zagreb, 1993.

2.2 Osnovna kola (Ecole Primaire)
Francuska osnovna kola (takoer poznata kao "Ecoles lmentaire") pokriva dob od est do
jedanaest godina. Predmeti su podijeljeni u tri glavne skupine:
1. Francuski, povijest, zemljopis i graanske studije
2. Matematike, znanosti i tehnologije
3. Tjelesni odgoj i sport, umjetnost i glazba
Po zakonu uenici moraju primiti dvadeset est sati nastave tjedno. Nastavnik ima neke
fleksibilnost u odluivanju na koje predmete troiti vrijeme na od dvadeset est nastavnih sati
tjedno. Prema rijeima ministra ... slubeni cilj francuske osnovne kole, kao to je definirano
u "Ministre de l'Education Nationale," je: "kako bi se osiguralosticanje osnovnih alata
znanja: usmeno i pismeno izraavanje, itanje i aritmetika.

Potie razvoj inteligencije,

umjetniki senzibilitet, prirunik i fizike vjetine i sportske sposobnosti. On prua temelje u

plastine i glazbene umjetnosti, te, u suradnji s obitelji djeteta obavezuje moralno i graansko
obrazovanje.Za svu mlau generaciju od 6. do 11. godine ivota osnovno obrazovanje je
obavezno, s tim to Ministarstvo prosvjete i sporta Francuske utvruje i donosi nastavne
planove i programe , zatim osigurava finansijska sredstva za njegovo ostvarenje prema
utvrenim standardima , brine se o obrazovanju nastavnika (uitelja) i njegovu strunom
usavravanju , a na lokalnoj razini osiguravaju se sredstva za investicije i materijalne
trokove. U praksi, roditelji e uvidjeti da je veliki naglasak na osnovama itanja, pisanja i
aritmetike, posebice nakon nedavne zabrinutosti zbog naputanja

kolovanja sa slabim

raunanjem, i pisanjem. Trenutno postoji veliki program za borbu protiv nepismenosti , a tu

su i nove inicijative koje proimaju razliite razine Djeije i Osnovne kole. Veina osnovnih
kola ima na koritenje kolski autobus. Vaa mairie ili uitelj e biti u mogunosti da vam da
detalje i onda moete zatraiti podizanje i vratiti se po svoje dijete, ako ne elite da ih sami
odvedete do kole. Neki roditelji misle da dodatno vrijeme provedeno u autobusu ini kolski
dan dosta dugim za djete ali neka djeca ipak uivaju u tom iskustvu .
8

Obrazovanje u Francuskoj

Anti S.:''kolstvo u svijetu'', Zagreb, 1993.

2.3 Srednje obrazovanje
Srednje obrazovanje je obvezno do 16 godina i ukljuuje prisustvo na faksu do dobi od 15
godina. Od 15. sljedei korak odluuje po ispitu. Vii rang za studente jeste prilika da
prisustvuju Lyce dok ne napune 18. gdje e sepripremati za studij baccalaurat. Ostali
studenti slijede skraene studije ali to sve zavisi od struke naravno. To su studije za brevet
d'Enseignement Professionnel (BEP) ili Certificat d'aptitude professionnelle (CAP) bilo to
moe dovesti do "baccalaurat professionel" u "profesionalni" Lyce Alternativno postoji
"baccalaurat technologie". Neki fakulteti su spojeni sa lyces, nekim studentima je time
odobren povlateni ulazak u Lyce. College etverogodinji fakulteti su podijeljeni u dva
obrazovna ciklusa:
Cycles d'Observation - Pokriva prve dvije godine, kada uenici slijede standardni nastavni
plan i program. To daje oko dvadeset dva i pol sata od standardnih nastavnih plus oko tri sata
tutorskih tjedno.
Cycles d'Orientation - Pokriva dvije posljednje godine, kada je dozvoljeno studentu stupanj
izbora ( "opcije obligatoires"), ali jo uvijek pohaa oko dvadeset etiri sata tjedno
standardnih sati plus obveznog sat drugog jezika.
Lyce - Srodan je srednjoj koli ili za studente koji su poloili ispit brevet, te e u pravilu
biti u dobi od 15 ili 16. To je moda najvii ugledni dio francuskog dravnog obrazovnog
sistema i dovodi do prestine Baccalaurat kvalifikacije. Tehnologija Lyce (Lyce
d'Enseignement et General Technologique) priprema studente za ope ili tehnologije
Baccalaurat ili tehnike certifikate (de brevet Technicien). Tu su i profesionalni lyces i
Centre de Formation d'Apprentis (CFA) nudi teajeve koji vode do strukovnih certifikata.
Francuski "Lyce" podijeljena je u dva ciklusa, Ciklus de odlunosti", koji se sastoji od klase
"seconde gnrale et technologique" i "ciklus terminal", koja se sastoji od klase "Premiere" i
"Terminale" vodi do

diplome "baccalaurat General" ili "baccalaurat technologique."

Obrazovanje u Francuskoj
Studenti koji su se odluili za vie strune studije tijekom Srednjokolsko obrazovanja moraju
pohaati struno lyces (Lyce professionel) gdje oni uzimaju teajeve kao to brevet
d'Etudes Professionel (BEP) ili Certificat d'aptitude Professionelle (CAP), koje mogu u
dovesti na Trei tip baccalaurat, "baccalaurat professionel". Ove opcije su se pokazale vrlo
popularnim u posljednjih nekoliko godina, a doveli su do uspjenog zapoljavanja u
ogromnom rasponu obrta, trgovine i industrije za manje akademski sklone studente.
2.3.1. O maturi
Na kraju srednje kole, u 18. godini starosti, gotovo svi uenici polau i dobivaju bakaleurat
(baccalaurat), koji nije potreban za zavravanje srednjokolskog obrazovanja, ve je
standardizirana kvalifikacija za visokokolsko obrazovanje ili profesionalni ivot. Naknadno
ga mogu polagati i odrasli, ukoliko im je potreban, a jednak je za njih kao i za uenike.
Broj bodova potrebnih za prolaz je 10 od moguih 20, te postoje etiri razine ocjena ovisno o
broju bodova. Ukoliko uenik dobije 8 ili 9 bodova moe pokuati usmenim odgovaranjem
dobiti prolaz. Ukoliko uenik ne poloi bakaleurat u prvom roku, ponavlja zadnju godinu
srednje kole; ne moe polagati u drugom roku u rujnu, budui da je on namijenjen samo
onima koji su bili sprijeeni prisustvovati u prvom roku. Uenici koji ne nastavljaju
kolovanje, mogu dobiti certifikat koji potvruje da su zavrili srednjokolsko obrazovanje
(certificat de fin d'tudes secondaires), ukoliko im je prosjek ocjena ini zbroj od minimalno 8
bodova.
2.3.2 Vrijeme i nain polaganja mature
Polaganje bakaleurata traje tjedan dana u lipnju. Ispit je jednak za sve uenike, a pitanja se
dre strogo uvana i otvara ih ravnatelj kole ili druga visoko pozicionirana osoba pred
uenicima nekoliko minuta prije poetka ispita. Uenici dobivaju identifikacijski broj i svoje
numerirano sjedalo. Pri ocjenjivanju se uva anonimnost uenika, to znai da ocjenjivai
nikad ne znaju iji ispit ocjenjuju. Ocjenjivanje vre nastavnici, no nikad uenicima kojima su
predavali.
2.3.3 Predmeti koji se polau na maturi
Postoje tri vrste bakaleurata: openiti, tehnoloki i profesionalni. Openiti se dijeli u tri
serije:
S - prirodne znanosti (fizika, matematika, kemija i biologija),

10

Obrazovanje u Francuskoj
ES - ekonomija i socijalne znanosti,
L - literarna serija (francuska knjievnost, filozofija, povijest i zemljopis i strani jezici).
Svaka vrsta bakaleurata rezultira specijalizacijom u jednom podruju i nosi odreenu teinu
svakom predmetu, koji u drugoj vrsti moe imati drukiju teinu. Veina ispita pie se u
obliku eseja; matematika i znanosti uz esejska pitanja imaju i zadatke, a neki uenici rade u
grupama na istraivakim projektima. Svi podaci vezani uz kolovanje svakog francuskog
uenika unose se u njegovu 'izvjetajnu knjiicu' (Livret de l'lve), koja ga prati od poetka
do kraja kolovanja. kole i lokalne vlasti slobodne su same oblikovati ove knjiice, a one
trebaju sadravati: rezultate perodikih ispita uenika, specifine indikacije o ueniku,
napomene nastavnika i sl.
2.4 Visoko obrazovanje
Visoko obrazovanje u Francuskoj se moe definisati kao skup pojedinanih obrazovanja na
koja se ide u cilju nastavljanja studija posle poloene mature kao prvog stepena visokog
obrazovanja. Ono obuhvata oko 2,14 miliona studenata. Ovaj broj svedoi o velikom porastu
broja studenata (1960. godine bilo ih je 300000, a 1980. skoro 1.200000) s obzirom da je za
dvadeset godina skoro udvostruen. Osobenost francuskog visokog obrazovanja lei u
injenici da u okviru njega u isto vreme postoji itav niz razliitih obrazovanja iji su ciljevi,
administrativne strukture, uslovi prijema i organizacija studija veoma razliiti. Studenti se
dele na sledee ustanove:
1 426 000 njih ide na 82 fakulteta. Re je o dravnim fakultetima od kojih je veina
viedisciplinarna. Oni nude opta i struna obrazovanja podeljena u tri ciklusa studija. U okvir
ovih fakulteta spadaju i takozvani tehnoloki univerzitetski instituti (poznati pod francuskom
skraenicom IUT), kao i kole za inenjere. Tome moemo dodati i 80 000 studenata koji idu
na univerzitetske institute za obrazovanje uitelja (IUFM), dravne ustanove koje su pripojene
fakultetima i koje su dakle zaduene za obuku uitelja i nastavnika;
319 000 ide na poslematurske razrede pri gimnazijama, bilo dravnim bilo privatnim koje
imaju potpisan ugovor s dravom. Ovu nastavu koja traje dve godine i koja se dakle odvija u
gimnazijama dre nastavnici srednjih kola. U skladu sa zakonom o decentralizaciji njihov rad
i potrebno investiranje finansiraju regije u kojima se nalaze, dok o platama nastavnika i
trokovima pedagoke prirode brine drava. U ove razrede spadaju: pripremni razredi za
visoke kole (na francuskom CPGE) u koje ide 76 000 studenata koji pripremaju ulazak u
11

Obrazovanje u Francuskoj
kole za inenjere, u trgovake i poslovno-upravne kole, kao i u visoke kole za profesore
drutvenih nauka (Ecoles normales suprieures) s jedne strane, a s druge strane, odeljenja
viih tehniara (STS) koja broje 243 000 studenata koji spremaju diplomu vieg tehniara
(BTS) sa ciljem da odmah po dobijenoj dvogodinjoj diplomi stupe u profesionalni ivot;
najzad, 320 000 studenata ide na razne druge dravne ili privatne studije od kojih emo
pomenuti naroito sledee:
paramedicinske i kole za socijalni rad, koje su pod nadzorom Ministarstva zdravlja,
visoke inenjerske kole nezavisne od fakulteta, koje su pod nadzorom Ministarstva
prosvete ili drugih ministarstva nadlenih za specifine oblasti: Ministarstvo odbrane (Visoka
politehnika kola za inenjere i oficire), Ministarstvo za poljoprivredu (visoke agronomske
kole), Ministarstvo za industriju (visoke rudarsko-geoloke kole ili visoke kole za
telekomunikacije), Ministarstvo za graevinu (Visoka kola za saobraajni inenjering).
visoke trgovake i poslovne kole, koje su veinom privatne ili zavise od privrednih
komora,
visoke umetnike kole i kole kulturnih delatnosti (arhitektura, lepe umetnosti) koje zavise
od Ministarstva kulture i komunikacija.
Francuski sistem karakterie takoe uporedno postojanje selektivnog i neselektivnog sektora.
Problematika selekcije, kao prilino osetljivo pitanje, se javlja odmah pri pristupu visokom
obrazovanju.
Prvi ciklus visokog obrazovanja koji traje dve godine zasnovan je u naelu na principu
nepostojanja prethodne selekcije. Naime, po lanu 14 Zakona o visokom obrazovanju iz 1984.
godine koji je postao lan L 612-3 Pravilnika o obrazovanju svaki maturant ima pravo da
upie studije tj. katedru po svom izboru. No, odmah zatim su precizirani izuzeci od ovog
pravila:
Prvi ciklus su tehnoloki univerzitetski instituti, pripremni razredi za visoke kole, kole viih
strunjaka i studije medicine (za koje postoji numerus clausus tj. ogranieni broj koji se
odreuje na nacionalnom nivou posle konkursa koji se odrava po zavrenoj prvoj godini
studija). Neto vie od 60% maturanata sa poloenom optom, gimnazijskom maturom se

12

Obrazovanje u Francuskoj
odluuje na upis na studije koje ne prave prethodnu selekciju u vidu prijemnog ispita, dok se
na prijemni za krae (dvogodinje) studije (nalik ovdanjim viim kolama) odluuju veinom
maturanti sa poloenom maturom u srednjim strunim kolama.
Drugi ciklus koji postoji preteno u okviru univerzitetskih studija na fakultetima odgovara
treoj i etvrtoj godini studija, to je u Francuskoj poznato pod oznakom BAC (matura) + 3
(godine studija), za ta se dobija diploma koja se zove "licence", i BAC+4, posle ega se stie
diploma pod nazivom "matrise". Na drugi ciklus se ulazi posle zavrenog prvog ciklusa na
fakultetu za koji se dobija diploma optih univerzitetskih studija (DEUG), ali takoe i u cilju
nastavljanja studija posle univerzitetske tehnoloke diplome (DUT) steene na tehnolokom
univerzitetskom institutu; posle pripremnog razreda za visoke kole (za studente koji nisu
uspeli ili nisu hteli da se upiu na visoku kolu); ili, to je ree, posle diplome (BTS) vieg
strunjaka (koja ponajpre lii na ovdanje vie kole). Drugi ciklus nudi studije i opteg i
strunijeg tipa (od kojih je poslednja stvorena diploma, struna, profesionalizovana "licence").
U okviru selektivnijeg treeg ciklusa (koji odgovara ovdanjim poslediplomskim studijama)
tradicionalno se razlikuju dva puta:
jedan odgovara uplivavanju u profesionalni ivot sa nivoom studija BAC+5, gde se peta
godina studija krunie diplomom visokih specijalizovanih studija (DESS). Ovaj nivo je jednak
nivou studija koji se stie u visokim inenjerskim ili visokim poslovno-upravnim kolama u
kojima studije traju tri godine, ali posle predhodno zavrene dve godine pripremne kole;
drugi je dalje obrazovanje putem istrivakog rada vezano to za zanimanja u okviru
visokog dravnog obrazovanja ili dravnih istraivakih institucija to za istraivanja u
poslovnim firmama. Po prvoj godini dobija se diploma produbljenih studija (DEA) posle koje
se moe ii dalje na pisanje doktorske disertacije to traje najmanje tri godine.
U odnosu na druge zemlje ovaj sistem je u prednosti utoliko to posle svake zavrne godine
daje mogunost da se stekne nacionalna diploma (BAC+2, BAC+3, BAC+4, BAC+5). Nalije
sistema je da je tei za razumevanje.

13

Obrazovanje u Francuskoj

3. Francuske Privatne kole

Oko 15% djece u Francuskoj pohaa privatnu kolu ili one vrste. kole dolaze u mnogim
oblicima: meunarodna, katolika, American, British, dan i ukrcaj, francuski i viejezina.
Ne iznenauje stoga da je nastavni plan i program za ispite postavljen odgovarajuem tipu
kole. Mogue je da vae dijete slijedi britanski ili ameriki obrazovni okvir, ali ovo je
ogranieno na podrujima od Francuske s tekim koncentracijama non-Francuski npr. Pariz ili
Cote d'Azur. Privatne

kole

imaju nekoliko alternativa u odnosu na upravljanje i

financiranje: (1) da su i dalje potpuno neovisni o intervenciji vlasti, pod uvjetom da

zapoljavaju kvalificirane nastavnike, (2) da se apsorbiraju u nacionalni javni obrazovni
sustav, (3) da prihvate zahtjeve Vlade da se nastavni plan i program i testira u zamjenu za
plae (contrat jednostavan), i (4) prihvate, osim toga, neke kontrolu vlade nad pedagogijom i
izborom nastavnika, u zamjenu za operativne trokove kao i plae (contrat d ' udruge). Meu
katolikim kolama, veina osnovnih kola, sa svojim ogranienim financijskim potrebama
su jednostavne, dok mnoge srednje kole, nakon to imaju vee operativne trokove, odabiru
contrat d'udruge. kole koje primaju sredstva iz contrat d'udruge moraju dokazati da imaju
karakteristian znak ili filozofiju u ne catered u javnom sustavu. Privatne kole bez religijske
orijentacije openito odluuju da ostaju neovisni od intervencije vlade, iako ne dobiju
odreenu koliinu javnih sredstava pod drugim zakonom.
4. Finasiranje obrazovanja
Ono se temelji na principima finasiranja javnih drutvenih djelatnosti kao i veini lanica
europske zajednice, s tim to se sredstva osiguravaju porezima iz razliitih izvora. Porezi koje
plaaju poduzea i privatni poduzetnici, odnosno prevne i fizike osobe iz svojih dohodaka i
dobiti, ine glavne izvore prihoda za formiranje budeta te finasiranja javnih rashoda u

14

Obrazovanje u Francuskoj
drutvenim djelatnostima. Treba istai kako su istraivanja u vezi financiranja javnih
djelatnosti pokazala da Francuzi izdvajaju oko 44,5 % od ukupnih proraunskih rashoda za
javne rasode, a da za obrazovanje troe oko 20 % sredstava namijenjih javnim rashodima.
Kakvo znaenje Francuzi daju obrazovanju najbolje se vidi prema dinamici porasta sredstava
za obrazovanje u poslednjih nekoliko desetljea. Od 60 tih godina sredstva za obrazovanje u
realnim i tekuim cijenama pokazuju stalne tendencije porasta.

5. Usmeravanje i demokratizacija
to se tie pristupa visokom obrazovanju postignut veliki napredak, potrebe ekonomije i
drave po pitanju kvalifikovanih

kadrova zahtevaju dalji razvoj kolovanja na

visokoobrazovnom nivou. Direktna posledica slobodnog pristupa fakultetu je nepostojanje

mehanizama putem kojih bi se aci i studenti usmeravali, a to im je preko potrebno.
Upisivanje na fakultet zavisi dakle od elja budueg studenta, informacija koje je uspeo da
prikupi i od toga da li je primljen ili ne na one studije koje vre prethodnu selekciju. Zna se,
na primer, da su male anse da maturant sa poloenom strunom maturom uspe na nekim
optim studijama na fakultetu, i da ima vie perspektive da zavri neke krae studije (pri IUT,
a naroito STS). No, maturant koji je na vreme ili pre vremena poloio strunu maturu odlazi
na BTS ili na IUT, (ponajvie slini ovdanjim viim kolama), dok e maturanti koji su
strune mature poloili sa zakanjenjem u odnosu na svoju generaciju otii na fakultet gde
nema prijemnog ispita, ali gde je velika verovatnoa da nee uspeti. Sve vei broj aka sa
poloenom optom maturom odluuje da se upie na IUT, spreman da kada zavri
dvogodinje strune studije, ako to poeli, nastavi studije na drugom ciklusu pri fakultetu.
Inae, iako je stanje stvari u Francuskoj manje strano nego u drugim zemljama, ipak se
primeuje odreen pad broja studenata koji se upisuju na opte studije prirodnih nauka.
Francuska, sem skoro besplatnih studija, ima veoma kompletan niz mera koje odgovaraju
iznosu od skoro 4 milijarde evra godinje : stipendije po socijalnim kriterijumima (niskim
primanjima), jeftina studentska menza, studenski smetaj, kojima treba dodati i poreske
olakice. Broj studenata kojima drava pomae je posle dva socijalna plana dostigao 30%.
Analiza ipak pokazuje da odlazak na najprestine studije (pripremne kole, visoke kole,
medicina) ostaje skoro iskljuiva povlastica aka koji dolaze iz viih drutvenih slojeva, kao i
da se proporcija stipendista znatno smanjuje sa pristupom na trei ciklus tj. poslediplomske
studije. Zbog toga je donijet odreeni broj mjera:
15

Obrazovanje u Francuskoj
davanje stipendija po socijalnim kriterijumima i za diplomu DESS, na treem ciklusu
studija;
raznolikost naina ulaenja na visoke kole;
davanje veeg broja stipendija po zasluzi studentima skromnog porekla i mogunosti
koji su uspeno poloili maturu (najmanje vrlodobrim uspehom), a odluuju se na
studije kao to su medicina, kole za sudije ili Visoka nacionalna kola za dravnu
upravu (ENA).
6. Otvorenost ka drutveno-ekonomskom svijetu
Po uzoru na visoke inenjerske ili poslovno-upravne kole i fakulteti su prilino razvili veze
sa ekonomskim i drutvenim snagama regije u kojoj se nalaze. Te veze funkcioniu putem
otvaranja specijalizovanih, profesionalizovanih studijskih grupa u okviru kojih u nastavi
uestvuju i profesionalci, dok se studenti alju na praksu u firme, putem uea fakultet u
organizovanju prekvalifikacija, kao i putem znaajnog broja istraivakih ugovora. Nedavno
usvojeni zakoni e omoguiti dalje jaanje ovih veza. Tako e Zakon o istraivanju i inovaciji
iz jula 1999. godine olakati stvaranje razvojnih jedinica i filijala, zatim razvoj slubi
zaduenih za industrijske i trgovinske aktivnosti u okviru samih fakulteta, kao i uee
predavaa-istraivaa u valorizaciji njihovih radova putem stvaranja firmi ili pruanjem
pomoi tim firmama. Opte naelo Zakona o drutvenoj modernizaciji e biti priznavanje
steenih iskustava, a naroito radnih iskustava kao odreenog nivoa studijskog znanja, u emu
e fakulteti imati veliku ulogu. Osnovna ideja je veoma jednostavna : da bi Evropa povratila
privlanost koju je imala u prolosti, da bi se u zemljama Evrope podsticalo kretanje studenata
i predavaa, treba stvoriti koherentni evropski prostor ije e okvire zemlje zajedno postaviti,
a koji uvaju bogatstvo i raznolikost nacionalnih sistema.
Taj zajedniki okvir sadri sledee odrednice :
usvajanje strukture visokih studija koja e biti zasnovana na tri velika nivoa : zavrna
diploma licence , poslediplomski master i doktorat, koje ponekad nazivamo 3-5-8 (po
godinama studija) ;
organizovanje studija po semestrima i obrazovnim jedinicama (predmetima) ;

16

Obrazovanje u Francuskoj
uspostavljanje zajednikog vrednosnog bodovanja koje bi omoguilo da se studije zavrene
u jednoj zemlji priznaju u svim drugima. To je takozvani sistem evropskih kredita (ECTS)
: 300 kredita odgovara priznavanju kompletnih poslematurskih studija posle kojih se dobija
master diploma ;
izdavanje dovoljno jasnih diploma studentu koje bi izriito ustanovljavale vrstu
kompetencija i znanja koje je stekao tokom studija ;
Svaka od zemalja je pozvana da sopstveni sistem prilagodi ovom zajednikom okviru delanja
i da time dovede do nastajanja evropskog prostora . Tako definisana evropska politika
konkretno osnauje prethodno opisane promene. Ona naroito omoguava da se napreduje na
putu ka postepenom ponovnom stvaranju ponude tj. izbora visokog obrazovanja koji je
trenutno isuvie rasparan i izdeljen na studije i diplome koje se esto poklapaju i preklapaju,
pa su samim tim, kako se kae, i teko itljive tj. razumljive.
Nemogue je ii ovde u detalje. Recimo samo da predloena ciljana struktura (zavrna
diploma licence , polsediplomski master i doktorat), podela na obrazovne module i sistem
kredita omoguuju, sem lakeg kretanja :
organizovanje ponude tj. izbora razliitih obrazovanja u vidu studija kojima se stiu
nacionalne diplome na tri uspostavljena nivoa ;
prisvajanje pluridisciplinarnog pristupa, podsticanje uspeha, razvijanje ostruavanja i
podjednako promiljanje i shvatanje redovnih studija, prekvalifikacije i priznatih drugde
steenih diploma ili radnog iskustva;
olakavanje obuavanja u znanjima koja proimaju razliite discipline (jezicima,
informatici), kao i razvoja tehnologija informacije i komunikacije, kao i dopisnog studiranja.
Drugim reima, jednim potpuno integrisanim pristupom, ova tenja ka otvaranju prema
Evropi i svetu podstie pedagoku obnovu na nacionalnom planu. U svakom sluaju, to je
otvoreni put za visoko obrazovanje u Francuskoj koja uostalom predstava jednu od zemalja
koje primaju veliki broj stranih studenata.

17

Obrazovanje u Francuskoj

7. Nezavisnost ustanove
Francuski sistem visokog obrazovanja, bar kada su u pitanju fakulteti, moe se okarakterisati
traganjem za uspostavljanje ravnotee izmeu potrebne nezavisnosti obrazovnih ustanova i
ouvanja odredaba ureivanja i kontrole na nacionalnom nivou, to je isto tako neophodno.
Zakoni iz 1968. i 1984. godine potvruju princip nezavisnosti visokoobrazovnih ustanova, a
naroito fakulteta tj. univerziteta. Fakulteti su javne ustanove naunog, kulturnog i
profesionalnog tipa (EPSCP), odnosno dravne administrativne ustanove sa posebnim
pravilima funkcionisanja:
upravni i administrativni organi fakulteta i njegovih ogranaka su organi koji prvenstveno
poivaju na principu izbora u kojima uestvuje cela fakultetska zajednica (predavaiistraivai, ostali predavai, administrativno i tehniko osoblje, kao i sami studenti).
naini dravnog nadzora i zatite su blai nego kada je u pitanju klasina javna ustanova i
dosta su analogni proceduri koja postoji kada su u pitanju teritorijalne zajednice: ne postoji
apriori finansijski nadzor, ve se dravni nadzor odnosi na kontrolisanje legalnosti i
potovanja budetske ravnotee.
drava odreuje sadraj studija tj. nacionalnih diploma i postavlja pravila po kojim se bira
kadar;
fakulteti nemaju mogunost biranja studenata koje e da prime, s obzirom da vai princip
slobodnog pristupa i nepostojanja prethodne selekcije; prava na upis su odreena na
nacionalnom nivou: uloga fakulteta je dakle relativna po ovom pitanju;

18

Obrazovanje u Francuskoj
fakulteti nisu vlasnici svoje nepokretne imovine koja pripada dravi, a plate koje se daju
fakultetu radi isplaivanja osoblja ne spadaju u budet samog fakulteta.
Najzad, Nacionalni centar i regionalni centri univerzitetskih i kolskih dela (CROUS) se kao
specijalizovane institucije bave pitanjima pomoi studentima (stipendijama, ishranom i
smetajem studenata).

4Preuzeto

sa web portala http://frenchentree.com

Zakljuak
Francuski obrazovni sistem je veoma obiman te kompleksan sistem. Drava je zahtjevna kada
je u pitanju obrazovanje. Dravni oragani su pozitivno nastrojeni ka obrazovanju, u cilju to
veeg prosperiteta drave. Oni ele da obuhvate zaista svaki aspekt obrazovanja, da rijee
skoro svaki problem npr. iskorijeniti nepismenost, ukloniti svaki oblik diskriminacije.
Obrazovanost stanovnitva sigurno je jedna od najboljih i najkvalitetnijih u Europi, to je
determinirano prije svega bogatom kulturom i tradicijom francuskoj drutva i nacionalnim
bogatstvom s kojim raspolae Francuska, te mogunostima koje joj to bogatstvo prua da to
vie ulae u obrazovanje. Francuski obrazovni sistem je visoko orijentiran prema
strukturiranom uenju, s naglaskom na tradicionalnu nastavnu tehniku za pomo uenicima da
dostignu potrebne standarde i prou ispite. Francuska vlada je izrazila zabrinutost zbog
osnovne pismenosti i raunanja standarda meu kolskim lanovima koji su pri odlasku iz
kole, naglasak na matematiku, itanje, pisanje, znanost i francuski jezik, te neke svoje
tradicionalne standarde nee zasigurno mjenjati. Kritike sistema su uglavnom usredoene oko
krutosti nastavnih metoda i nedostatku mogunosti za kreativno samoizraavanje u odnosu na
neke od viih liberalnih sustava obrazovanja (Velika Britanija). Djeca e vjerojatno naii na
vie domaih zadaa i velika oekivanja od nastavnika. S druge strane, mnogo djece iz vrtia
i Osnovnih kola e uivati u prednostima 'obiteljske atmosfere' s djecom razliite dobi u
uenju i igri zajedno uz potporu okruenja.

19

Obrazovanje u Francuskoj

Literatura
Stanko Anti: kolstvo u svijetu: Zagreb,1993.
Refik ati : Komparativna pedagogija: Zenica,2004.
http://hr.wikipedia.org/
http://wwww.politologija.hr
http://vrtic-zepce.com
http://edukacija.hr
http://frenchentree.com

20

Obrazovanje u Francuskoj

21

Obrazovanje u Francuskoj

22