BAB

3 : KESEDARAN PEMBINAAN NEGARA DAN BANGSA

3.1 LATAR BELAKANG PEMBINAAN NEGARA DAN BANGSA

Zaman KesultananMelayu Tradisional
Muncul kerajaan kerajaan raja
Kedudukan raja tinggi dan istimewa dalam sesebuah kerajaan
Raja Memberi perlindungan politik menjamin keselamatan rakyat yang mendiami wilayah yang
diperintah oleh raja
Kesetiaan rakyat terhadap raja yang menentukan sempadan kerajaan atau wilayah yang diperintah oleh
raja tersebut
Kesultanan Melayu Melaka
Negeri bererti kawasannegeri Larut, negeri Bernam negeri Krian
Zaman British
KESANMengubah konsep kerajaan dan negeri masyarakat Melayu tradisional
Dalam perjanjian antara sesebuah kerajaan Melayu dgn British kerajaan negeri dengan segala

jajahan takluknya British campur tangan di S/M kerajaan Melayu Negeri

British menetapkan sempadan setiap kerajaan
Konsep kerajaan konsep Negeri
1946 Malayan Union negera dan bangsa yang moden

Zaman Selepas British

1948 Persekutuan Tanah Melayu Negeri Melayu pentadbiran pusat
1957 PTM Tanah Melayu negara baru yang merdeka
PTM negara Malaysia yang berdaulat
Konsep BangsaSekumpulan manusia dalam satu ikatan ketatanegaraanwarganegara sesebuah

negara
Konsep Bangsa Malaysia merupakan konsep baru bagi rakyat berbilang kaum
PTM 1957 8 31 1963 9 16 negara dan bangsa
Malaysia
Bangsa Malaysia terdiri drp masyarakat berbilang kaum yg berlainan bangsa, budaya dan kepercayaan
dan pendapat terhadap keduniaan
Bangsa Malaysia dibentuk melalui penggunaan satu bahasa kebangsaan serta pengamalan kebudayaan
kebangsaan dan Rukun Negara dlm setiap bidang kehidupan
Pembentukan bangsa Malaysia merupakan hasil perjuangan kemerdekaan, pengisian kemerdekaan dan
pengekalan kemerdekaan
Pembinaan bangsa Malaysia

3.1.1

PEMBINAAN NEGARA DAN BANGSA

Konsep negara bangsaMerujuk pada pembentukan negara bangsa moden di Eropah

Revolusi Inggeris 1688Perang Kemerdekaan Amerika 1776 Revolusi Perancis 1789
hak rakyatkerajaan berperlembagaan negara bangsa moden
Pembentukan negara moden adalah mengikut sempadan rumpun bangsa bagi menggantikan bentuk
negara feudal
Eropah Baratzaman moden awal 16 pertumbuhan nasionalisme
memperlihatkan bibit-bibit kelunturan entiti politik berasaskan keagamaan ()

kemunculan idea negara bangsa

Nasionalisme penduduk berbilang bangsa Austria, Rusia Turki
Para nasionalis unsur persamaan rumpun bangsa dan bahasa membentuk negara bangsa
masing2 penyatuan dan pembentukan negara bangsa
1914 1918 Jerman sekutunya
PerancisPersidangan Damai Paris telah mencapai kesepakatan melalui Deklarasi Empat Belas
Perkara Woodraw Wilson
deklarasi
a) Penentuan nasib negara oleh rakyat sendiri
b) Prinsip sempadan negara berasaskan bangsa
KESAN
a) Austria-Hungary Turki (dibahagi-bahagikan)
b) Pelbagai golongan etnik bangsa tersebut mendapat kemerdekaan

c)

Muncul negara bangsa baru(Czechoslovakia, Estonia, Finland, Latvia, Lithuania, Poland Yugoslavia)

Negara Itali dan Jerman

Itali wilayah wilayah Venetia Lombardy Austria Orang Itali
a) Menyatukan wilayah-wilayah mereka di bawah sebuah pemerintahan
b) Itali Austria
Count Camillo Benso di Cavour amalan realpolitik*** menyatukan Itali menjadi sebuah negara
pemerintahan monarkidalam penyatuan Itali 1860 Napoleon III (pemerintah Perancis)
menentang Austria
RealpolitikNiccolo Machiavelli The Prince amalan

tentera Napoleon III Itali Austria

Camillo (pungutan suara) menyatukan Itali
1866 Itali Prussia Austriawilayah Venetia Itali
1870 Perancis Rom Camillo Itali Rom sebuah negara bangsa Itali
JermanOtto Eduard von Bismarck 1871 amalan realpolitik politik darah dan besi
menyatukan negara
Bismarck provokasi ()
menyatukan Jerman
Jerman sistem kediktatoran () yg dianjurkan oleh Bismarck utk menyatukan Jerman
Bismarck isu membenci kuasa asing
menyatukan JermanBismarck
a) Peperangan dengan Denmark (1864)
b) Peperangan dengan Austria
(1866)
c) Peperangan dengan Perancis
(1870)

Pembentukan Kerajaan Islam Madinah

Penyatuan melalui prinsip Islam di Madinah
Nabi Muhammad s.a.w. kerajaan Islam menyusun perlembagaan
Piagam Madinah orang YahudiKristian Arab
diplomasimusyawarah permuafakatan Nabi Madinah
amalan kerjasama permuafakatan antara pemimpin dengan rakyat
Pembentukan Negara Bangsa Malaysia
bijaksana pemimpin tidak melibatkan tumpahan darah
rundingan, pakatan murni tolak ansur antara tiga kaum terbesar
Nilai pemimpinKebijaksaan berpandangan jauh

3.1.2 CIRI-CIRI NEGARA DAN BANGSA MALAYSIA

ciri-ciri

NEGARA
wilayah yang mempunyai penduduk,
sempadan dan pemerintah yang berwibawa
PTM,
Merujuk kpd insitusi pemerintahan yang tersusun
dan bertanggungjawab membuat dan
melaksanakan keputusan politik
menguatkuasakan undang2 dan peraturan kerajaan

PERLEMBAGAAN
Peraturan tertinggi sama ada bertulis
atau tidak bertulis yg menjadi rujukan dan
panduan mentadbir negara
perlembagaan merupakan peraturan
bertulis tertinggi yg didokumenkan dan dijadikan

KERAJAAN
Institusi pemerintah yg
bertanggungjawab menggubal dan
melaksanakan dasar sesebuah negara
badan membuat, mentafsirkan dan
melaksanakan dasar2 tersebut
Bertindak sbg pengaman dan penentu arah
kehidupan masyarakat
3 (Badan
Pelaksana, Perundangan dan Kehakiman)
BANGSA
Sekumpulan Manusia yg mendiami
sesebuah wilayah serta yang mempunyai
persamaan dari segi bahasa, adat resam,
kesenian dan pengalaman sejarah

3.2

rujukan utk mentadbir negara

Memberikan jaminan perlindungan kpd
rakyat negara

Bangsa
bangsa Malaysia kukuh

KESULTANAN MELAYU MELAKA - ASAS PEMBENTUKAN NEGARA DAN BANGSA

15 Kesultanan Melayu Melaka asas pembinaan negara dan bangsa
peradaban peraturan kenegaraan Tun Sri Lanang Sejarah Melayu Sulalatus Salatin
(historiografi)
masyarakat tersusun, berperaturan sistem pentadbiran dan politik tersendiri

6 CIRI-CIRI
WILAYAH PENGARUH
Wilayah kawasan tempat
tinggal rakyat dan
sempadannya yang diterima
umum
Wilayah berpengaruh
kawasan yang rakyatnya
menerima dan memperakui
pemerintahan raja
sempadan

Semenanjung T/M timur

Sumatera

KERAJAAN
Badan yg diberikan kuasa utk
menguruskan pentadbiran, menjaga
keamanan, mempertahankan
kedaulatan negara dan menjalin
hubungan diplomatik dgn negara
lain
raja ,
sultan/raja Bendahara,
Penghulu Bendahari, Temenggung

RAKYAT
Seluruh penduduk bagi
sesebuah wilayah dan mereka
terikat kepada undang2 dan
peraturan yg dikuatkuasakan
dalam wilayah tersebut
peranan
Mentaati raja yg memerintah
bersedia
mempertahankan negara,

Laksamana
portfolio

adat istiadat kerajaan

gotong-royongkerahan tenaga

Sistem Pembesar Empat

LipatanMenjamin kesentosaan
sistem pemerintahan beraja dan
kerajaan Melaka
KEUNGGULAN UNDANG-UNDANG
Penguatkuasaan undang2
merupakan cara formal utk
mengawal masyarakat melalui
peraturan yg diwartakan
Memelihara keamanan
dan melindungi rakyat
Undang2 menentukan struktur
kerajaan, kehakiman, bahasa,
agama dan kerakyatan diterima
oleh masyarakat
2 Undang2
bertulis
a) Hukum Kanun Melaka
b) Undang-undang Laut
Melaka
hukum adat tempatan
agama Islam
Hukun Kanun Melaka 44
fasal

KEDAULATAN
Kekuasaan tertinggi terhadap
rakyat sesebuah wilayah dan
kekuasaan ini tidak boleh dihadkan
oleh mana2 pihak
Juga Merujuk pada kekuasaan yg
dimiliki oleh sebuah negara atau
pemerintah
Negara pemerintah

hak mutlak
Kedaulatan bebas drp
campur tangan, paksaan, taklukan
atau penjajahan kuasa asing
kedaulatan merujuk
kepada raja yang memerintah
Raja yang memerintah mewakili
negeri atau kawasan pemerintahan

LAMBANG-LAMBANG
Lambang Negara merupakan
simbol atau tanda yang
menjadi identiti negara
penyatuan negara

dan bangsa
Sistem pemerintahan

berajaadat istiadat Melayu,

bahasa Melayu agama Islam

Kebesaran sultan dan Kesultanan

Melayu Melaka (Kedaulatan
)
a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)

Alat regalia
Nobat
Warna
Bahasa
Undang-undang
Protokol
Adat istiadat istana
Tengkolok Diraja

Raja pembesar
Masyarakat (pantang
larang)
kesalahan jenayah awam

Undang-undang keluarga

i)
j)
k)
l)

Cogan Agama
Gendik Diraja
Kalung Diraja
Pending Diraja

Undang-undang Laut Melaka

Pegawal kapal

Atur cara pelayaran

Perniagaan

Bidang kuasa nakhoda

kapal

Hukuman bagi kesalahan

jenayah

3.3

WARISAN

NEGERI-NEGERI MELAYU

Johor, Perak Pahang kerabat diraja Melaka Sistem pemerintahan Kesultanan

Melayu Melaka
gelaran Sultan

mengamalkan Sistem Pembesar Empat Lipatan pembesar

perubahan semasa dan penyesuaian dengan keadaan tempatan

Kitab undang-undang bagi Johor, Perak dan Pahang undang

Hukum Kanun Melaka Undang-undang Pahang (Sultan Abdul Ghapur

Muhaiyuddin Syah 1596 )
3.3.1 JOHOR UNDANG-UNDANG TUBUH KERAJAAN JOHOR
Sultan Abu Bakar memperkenalkan Undang-undang Tubuh Kerajaan Johor ( 1895 )ciri-cirinya
a) Perlembagaan bertulis yg teratur dan lengkap
b) Diasaskan mengikut perlembagaan Barat
Undang
a) Keturunan sultan sebagai pewaris takhta
b) Pengiktirafan orang Melayu sebagai rakyat Johor
c) Agama Islam sebagai agama negeri
undang, Raja Islam waris pemerintah Johor
Raja, Menteri Jemaah Pangkuan Negeri negeri
Raja Menteri Besar Jemaah Menteri Naib Menteri Besar
Perlembagaan Johor 1895, Majlis Mesyuarat Kerajaan
a) Majlis Negeri mempunyai kuasa perundangan
b) Jemaah Menteri mempunyai kuasa pelaksanaan
Perlembagaan Fasal 49 Majlis Negeri dipengerusikan oleh Menteri Besar sebagai Yang Dipertua
dan berfungsi membantu Raja dan Jemaah Menteri dalam mentadbir negeri dan rakyat
Jemaah Menteri 8-12 pegawai kanan kerajaan yang menjadi ahli Majlis Negeri

Islam
pegawai kerajaan yg dilantik menjadi Menteri mengangkat sumpah memberikan taat setia kpd

Raja serta kerajaan Johor

Persidangan Jemaah Menteri raja/Menteri Besar/Naib Menteri Besar/3

Jemaah Menteri
Penggubalan perlembagaan bertulis ini didorong oleh keinginan pemerintah Johor utk membentuk kerajaan
bercorak demokrasi bagi menggantikan pemerintahan raja berkuasa mutlak

undang memantapkan sistem pentadbiran Johor menghalang rancangan British

menguasai negeri Johor

3.3.2 KELANTAN SISTEM JEMAAH MENTERI

( )

Diamalkan sejak pemerintahan Sultan Muhammad I

Beliau melantik beberapa orang pembesar utk membantu pentadbiran baginda
Sultan Muhammad II membentuk Sistem Jemaah Menterimelicinkan pentadbiranCiri-ciri
(i)
8 badan Jemaah Menteri
(ii)
Setiap satunya dianggotai oleh empat orang pembesar
(iii)
Setiap Jemaah Menteri bidang tugas
Kelantan abad-19 sistem pentadbiran yg mantap
1842 Kelantan struktur pentadbiran
Sultan Muhammad II menyingkirkan kerabat diraja yg terlibat dlm pertikaian perebutan kuasa
dan menggantikannya dengan golongan pembesar yg bergelar Nik dan Wan
Golongan Pembesar ini membantu mengukuhkan kewibawaan Sultan Muhammad II dengan
memberikan taat setia yg tidak berbelah kpd baginda

3.3.3 TERENGGANU UNDANG-UNDANG TUBUH KERAJAAN TERENGGANU

Sultan Zainal Abidin III 1911 meluluskan Undang2 Tubuh Kerajaan Terengganu yg dikenali sbg
Ittiqan-ilmuluk bi-tadil il-suluk yg bermaksudkeyakinan kpd pemerintah yg berdasarkan
keadilan
Undang ini mengasaskan Undang-undang Tubuh Kerajaan Johor 1895
Tujuan diperkenalkanmenghalang British yg sedang berusaha meluaskan kuasanya di
Terengganu
Perubahan yg dibawa kpd pentadbiran
Masih mengekalkan amalan sistem monarki dgn memberikan kedudukan yg istimewa kpd agama
Islam, iaitu sbg agama negeri
Pemerintahan bercorak raja berperlembagaanPemerintah beragama Islam
waris Sultan Terengganu
Sultan dibantu oleh Majlis Mesyuarat Kerajaan dan Jemaah Menteri
Menteri yang menganggotai Kerajaan beragama Islamterengganu

UNDANG-UNDANG TUBUH KERAJAAN TERENGGANU MENGANDUNGI FASAL BERIKUT

Perlantikan Raja

Waris takhta

Syarat menjadi Raja

Tertib Raja

Zuriat Sultan
Raja yang belum cukup
umur.

Tegahan kepada raja

Sara
iraja

hidup

Tanggungjawab
pembesar

Kedudukan
Islam

Agama

Ketaatan
pemerintah

kepada

Pemilihan
Besar dan Naib
Besar

Kepentingan
dan
agenda
mesyuarat
kerajaan

Mengadakan perjanjian

Hubungan
kerajaan
denga kerajaan lain.

kerabat

Menteri

Majlis
Mesyuarat
Kerajaan Negeri

Kesalahan
kepada negeri

Menteri
Menteri

khianat


Majlis Mesyuarat Kerajaan diketuai oleh Menteri Besar yg dilantik oleh SultanJemaah Menteri
berhak memilih Naib Menteri Besar setelah diperkenankan oleh Sultan
Ahli Mesyuarat Kerajaan membantuk sultan dan Jemaah menteri utk
mentadbir negeri
menggubal undang-undang dan peraturan negeri
menjaga kebajikan rakyat
menjaga keamanan negeri
menjalinkan hubungan persahabatan dengan negeri lain

Kepentingan Undang-undang Tubuh Kerajaan Terengganu

(a) Perlembagaan bertulis yg teratur dan mantap
(b) Menjamin sistem pentadbiran berkesan
(c) Menggambarkan kebijaksanaan pemerintah Terengganu utk meningkatkan kecekapan sistem
pentadbiran
(d) Sbg benteng / tulang belakang utk mengekalkan kedaulatan negeri terengganu

3.3.4

NEGERI SEMBILAN - PRINSIP

DEMOKRASI

DAN

KONSEP

PERSEKUTUAN

Ciri-ciri NS
NS 9 negeri Sungai Ujong, Rembau, Johol, Jelebu, Jempol, Seri Menanti, Inas, Terachi dan
Gunung Pasir
raja sendiri iaitu Raja Melewar yg diberi gelaran Yamtuan Besar dan bersemayam di Seri
Menanti
NS bentuk persekutuan negeri NNMB
Mengamalkan sistem pemerintahan Adat Pepatihiaitu kedaulatan di tangan rakyat

Adat PepatihYang Dipertuan Besar pembesar ***

Undang, Lembaga, Buapak Anak Buah pelantikan
Yang Dipertuan Besar keputusan adalah berdasarkan perundingan baginda dengan Undang
NS beberapa daerah / jajahan luakEmpat luak utama ialah Rembau, Sungai Ujong, Jelebu

dan JoholUndang ketua luak dan mereka dipilih oleh LembagaUndang melantik Yang
Dipertuan Besar
Lembagadilantik oleh Buapakmerupakan ketua suku anggota masyarakat Undang
BuapakKetua Perutanggota Perut Anak BuahBuapak menjadi tempat rujukan bagi
setiap masalah adat

NS sistem pemilihan pemimpin unsur demokrasi sistem permuafakatan dan

semangat kerjasamaantara suku semasa memilih pemimpin

NOTA TAMAT