L01

Master

Hyrje n kursin Ekonomiksi i kapitalit njerzor

Prof.asc. Avdullah Hoti

Literatura
de la Fuente, A. and Ciccone, A. (2002):
Faqe 1-60

Avdullah Hoti (2007): Kapitulli 3

Si t definohet Kapitali njerzor 1

Pr shum njerz, kapitali definohet si dika e
prekshme q sjell t ardhura

Depozita n llogari bankare

Aksione n kompani t ndryshme
Makineri dhe pajisje
Fabrika etj.

Definimi i kapitalit n ekonomit moderne:

fardo investimi q sjell t ardhura

Definimi i kapitalit njerzor

Arsimi
Trajnimi (p.sh. kurset e TI-s)
Shpenzimet n kujdesin shndetsor
Njohurit nga nj ligjrat
3

Si t definohet Kapitali njerzor 2

Kapital konsiderohet do gj q sjell fitime:
Makinat

por edhe njohurit

(t prekshme)
(t paprekshme)

Format kryesore t investimit n KNj:

Arsimi dhe
trajnimi

Arsyet:
Rrisin t ardhurat
T dhnat empirike pr vende t ndryshme
Personat me arsim t lart mesatarisht marrin paga m t larta
Arsimi rrit produktivitetin e puns

Teoria e Kapitalit njerzor 1

Tri komponente t KNj:
Aftsit e lindura
Kualifikimet dhe njohurit t fituara n arsimin
formal
Kompetencat dhe prvoja e fituara gjat puns
dhe trajnimeve

Teoria e Kapitalit njerzor 1

Rndsia ekonomike e KNj njihet nga Adam
Smithi:
Puntort m t aft jan m produktiv
aftsit e puntorve

Formalizimi i KNj n shkencn e ekonomiksit

u b n vitet e 60-ta dhe 70-ta
Ben-Porath, Y. (1967): The production of human
capital and the life-cycle of earnings; Journal of
Political Economy, 75(4): 325-365
Agregimi i KNj gjeneron:
N nivel makro: rritje ekonomike
N nivel mikro: paga m t larta
6

Roli makroekonomik i KNj 1

Literatur n rritje e prkrah rndsin e KNj pr
zhvillim ekonomik
Si n vendet e zhvilluara ashtu edhe n vendet n
zhvillim

Interesi pr studimin e rolit t KNj n nivel makro:

Pr shkak t rezidualve t konsiderueshm n
spjegimin e variacionit n zhvillim n mes t vendeve
Funksioni i rritjes ekonomike (standard)
Y = f (L, K, N, T)
Kur i shtohet edhe niveli i KNj
Y = f (L, K, N, T, KNj)
Rritet aftsia spjeguese e modeleve q spjegojn rritjen
ekonomike kur prfshihet variabla mbi KNj
R2 n modelet ekonometrike rritet
7

Roli makroekonomik i KNj 2

Bils and Klenov (2000):
Vendet q kan pasur pjesmarrje m t lart n
arsim n vitin 1960, kan pasur rritje m t madhe
gjat periudhs 1960-1990

de la Fuente and Ciccone (2002):

Nj vit shtes i arsimit on n rritje ekonomike prej
5% n S-T dhe 2.5% n L-T

OECD (2003):
Nj vit shtes i arsimit ka shkaktuar rritje ekonomike
prej 6%

Keller (2006):
Globalisht, rritja e pjesmarrjes n arsimin fillor dhe
t mesm e barabart me nj devijim standard
shoqrohet me rritje ekonomike prej 2.3%
8

Roli makroekonomik i KNj 3

Prse ekziston lidhja arsim - rritje
ekonomike?
Nga efekti i arsimit n produktivitetin e puns
N afat t shkurtr:
Rritet GDP/puntor ose GDP/or pune

N afat t gjat:
ndodhin inovacione
eksploatim i teknologjive t reja

Roli makroekonomik i KNj 3

Prve sasis, edhe cilsia e KNj sht e
rndsishme
Nj vit shtes i arsimit ka efekt m t madh n SHBA se
sa n Indi
pr shkak t diferencave n cilsin e arsimit

Disa autor gjejn q lidhja n mes t rritjes

ekonomike dhe arsimit n fakt qndron pr shkak
t kualitetit t arsimit, e jo viteve t arsimit
Prvoja e vendeve ish socialiste gjat tranzicionit

Lidhje e dy anshme:
Arsimi ndikon n rritjen ekonomike
Rritja ekonomike ndikon n rritjen e nivelit dhe cilsis s
arsimit
10

Roli makroekonomik i KNj 3

N nivel makro, regresionet ekonometrike identifikojn
eksternalitetet e arsimit
Veniker (2001): tri lloje t eksternaliteteve
1. Eksternalitetet statike: Efekti i KNj n produktivitetin
aktual

Kapitali njerzor i puntorit ndikon n produktivitetin e tij dhe t t

tjerve pr rreth tij n vendin e puns

Ekziston evidenc e mjaftueshme pr kt

2. Eksternalitetet dinamike: efekti i KNj n aftsin pr t

adaptuar teknologjit e reja dhe pr inovacione n t
ardhmen
3. Eksternalitetet jo-monetare t KNj

Efektet e KNj q nuk lidhen me tregun

Norm m e ult e mortalitetit
Reduktim i krimit
Prmirsim i shndetit etj.
11

Roli makroekonomik i KNj 4

Evidenca pr eksternalitetet e KNj sht e pakt
Moreti (1998) i krahason pagat e puntorve t ngjajshm
n qytete t ndryshme
Puntort marrin jo t gjitha benefitet nga arsimi i tyre, nj pjes e
marrin puntort e tjer dhe shoqria n prgjithsi

Diferencat n mes t koeficionetve q masin kthimin n

KNj n nivel mikro dhe makro:
Makro:

Log GDP = 1 + 2 Schooling + e

Mikro:

Log Paga = 1 + 2 Schooling + e

Zakonisht,

2 > 2

q rezulton n eksternalitete
puntori me arsim t lart nuk merr t gjitha benefitet e arsimit
12

Roli mikroekonomik i KNj 1

N nivel mikro, investimi n KNj sht vendim
investiv
Investohet koha
E cila matet me pagat e humbura (por papunsia
pozitive)

Shpenzimet: direkte dhe indirekte (oportune)

Analiza mikroekonomike:
Personi investon n KNj nse:
prfitimet > kostot
Por prfitimet e pritura, prandaj duhet diskontuar ato
13

Roli mikroekonomik i KNj 1

Analiza ekonometrike ofron koeficionin e
kthimit nga investimi n KNj:
Mincer, J. (1974): Schooling, experience, and earnings;
Colombia Press, New York
ln Ys = + S + 1E + 2E2 + ni=1iDi + v
S= arsimi
E= prvoja e puns
D= dummy variables (gjinia, lokacioni, industria, sindikalizimi,
profesioni etj.
14

Roli mikroekonomik i KNj 2

ln Ys = + S + 1E + 2E2 + ni=1iDi + v
mat rritjen mesatare t pags pr do vit shtes t arsimit
Norma e kthimit n KNj
Madhsia e ndikon n politikat e arsimit
Shprndarja e shpenzimeve buxhetore n arsim n mes t niveleve dhe
llojeve arsimore

Ekziston evidenc pr pr shumicn e vendeve t bots

(Psacharopoulos 1973, 1985, 1994)
bie sipas niveleve t arsimit
sht m e lart pr femrat se pr meshkujt
sht m e lart pr vendet m pak t zhvilluara

1 dhe 2 masin efektin e prvojs n pun gjat ciklit t punsimit (form

konkave)
15

Roli mikroekonomik i KNj 3

Limitet e Funksionit Mincer:
I prshtatshm n periudha stabile
Nuk merr parasysh ndrprerjen e puns gjat ciklit t
punsimit
Lihen anash determinantat tjera t investimit n arsim:
kostoja jo financiare e arsimit,
prfitimet jo financiare t arsimit
Taksat
Gjatsia e ciklit t punsimit
Pasiguria pr pagn e ardhshme
Gjasat pr t humbur vendin e puns etj

16

Mikroevidenc pr kthimin nga investimi n KNj 1

Psacharopoulos and Patrinos (2002)

m e lart pr vendet n zhvillim

17

Mikroevidenc pr kthimin nga investimi n KNj 2

Table 3.1: The rate of return to a year of education for selected transition economies before and
during transition
Country
[1]
1. Transition countries
Cheidvasser and Benitez-Silva
(2006)
Andren et al. (2004)
Mnich et al. (2004)
Campos and Jolliffe (2002)
Clark (2003)
Chase (1998)

Pre-transition
Year Males Females All
[2]
[3]
[3]
[4]

Russia
Romania 1950-89
Czech R.
1989
2.7
Hungary
1986
Russia
Czech R.
1984
2.4
Slovakia
1984
2.8
2. High income countries ($9.266 or more per capita income) *
3. Low income countries ($755 or less per capita income) *

3.9

4.2
4.4

During transition
Year
Males Females
[5]
[6]
[7]

1992-99
3.2
4.9
3-4
2000
1996 (2002) 5.8(5.7) 7.1(6.8)
6.4
1998
1991-99
1993
5.2
5.8
1993
4.9
5.4

All
[8]
4.0
8.5
11.2
6-13

7.4
10.9

m e lart pr femrat se sa pr mashkujt

m e lart gjat tranzicionit krahasuar me periudhn
socialiste
18

Mikroevidenc pr kthimin nga investimi n KNj 3

bie sipas nivelit arsimor

19

Permbledhje
1.
2.
3.
4.

Si definohet KNj
Pse KNj sht i ndryshm nga kapitali fizik
Roli makroekonomik - evidenca
Roli mikroekonomik - evidenca

20