1.

Uvod
Fizika kultura tei da povee razvoj svih aspekata linosti uenika: intelektualnog,
tjelesnog, socijalnog, moralnog, zdravstvenog i afektivnog. Dakle, fiziki odgoj se uoava
kao veoma vaan faktor odgoja uopte i posljedino predstavlja vaan dio kurikuluma u
koli. Fiziko vaspitanje kao nastavni predmet ima svoje specifinosti u odnosu na druge
predmete koji se predaju u koli. U svim vrstima i oblicima i detaljima uenika moe se
primijetiti zadovoljstvo i radost koje ova aktivnost sadri.
Fizika kultura je povjerljiva aktivnost koja osigurava fiziko i psihiko zadovoljstvo
i razvoj ovjeka kao linosti. Bitan je elemenat istog, a moe se ostvariti uspjenim
uenjem. U naim kolama je prisutan odreeni broj uenika koji pokuavaju da izbjegnu
fiziko vaspitanje, a to je u suprotnosti sa njihovim fizikim potrebama i motivima. Faktori
koji pospjeuju razvoj su mnogobrojni; mogu biti ue fiziki, psiholoki i faktori sredine. Od
ue fizikih faktora su: tjelesna nesposobnost, nizak nivo fitnesa, slaba koordinacijska
sposobnost, slaba snaga, manja snalaljivost (vjetina), adipozitet i dr. Zbog toga, uitelj
fizike kulture ima dominantnu ulogu i veliki uticaj u primjeni jednog diferencijalnog i
specijalizovanog rada s takvim uenicima. Uitelj mora da bude veoma senzibilan prema
prepoznavanju i otklanjanju negativnih psiholokih faktora: mora poznavati oblike saradnje
sa uenicima kako bi minimizirao negativne tendencije. Slika uitelja fizike kulture dobija
veliki znaaj. Jedan uitelj, s dobrom strunom i psiholokom osposobljenou, koji je
posveen uenicima - dae vrijedan doprinos u razvoju uenika.
Veliki je broj takvih uitelja i oni na asovima fizike kulture, kao i u vankolskim
aktivnostima ili u formiranju sportskih ekipa, igraju njihovu ulogu kako treba. Uitelj ne
smije da tretira uenike kao odrasle osobe, ali im mora poticati svijest o biolokim i
psiholokim problemima koji prate njihov razvoj. Prije svega, treba da imaju fiziko zdravlje i
psiholoko blagostanje, to se postie i kroz njihovo pravilno odgajanje, a takoe treba
pokazivati senzibilitet za talentovane i manje talentovane. Oblici i metode koje treba
upotrijebiti uitelj mogu biti raznovrsne i mnogobrojne. Stvaranje
radosne i ugodne
atmosfere, izraavanje bez rezerve jedne primarne figure uitelja kao modela odgoja,
izlaganje i poticanje pozitivnih ponaanja i postupaka uenika, upotreba usmenih kritika s
blagim tonom i rijeima kojima se ukazuje, uz tenju porasta linosti uenika su neki od
metoda.
Nikako ne bi trebalo povrijediti uenika jer uitelj je taj koji treba da bude inspiracijska
snaga za uenike na asovima fizike kulture. Uitelj, pomou posebnih metoda i stavova,
moe da upotrijebi ak i pokret, u cilju razvijanja naina razmiljanja uenika u
savladavanju problema i pomoi u razvoju sposobnosti, kako bi uenici postali svjesni
svog tijela, naina kretanja i odnosa prema sebi i ivotnim okolnostima. Jedan od uestalih
problema je izrazito vezan za fiziku aktivnost, a to je adipozitet, koji kod djece moe da
predstavlja faktor opasnosti za kardiovaskularne bolesti, visoki pritisak, dijabetes itd.
Meutim, faktori koji osiguravaju dobro zdravlje su sigurno i u tjelesnom angamanu,
razvoju kardiovaskularnog sistema, sistema kretanja, ojaavanja muskulature, fleksibilnosti
kimenog stuba itd.

Kljune rijei: anketa, vrijednosti vjebanja, nastavnik fizike culture

1.

Cilj istraivanja

Cilj ovog istraivanja je odreivanje i razumijevanje uticaja uitelja fizikog odgoja na

ouvanje, razvoj i napredak fizikog stanja djece, omladine i itave populacije. ini se da
uitelj fizike kulture zasluuje postavljanje u ulogu svojevrsnog zdravstvenog odgajatelja i
vanog faktora u formiranju linosti mladih, za pravilan odgoj i osposobljavanje za bolji
ivot sa manje briga. Forme, vrste i naini koje uitelj treba da koristi su brojne, a
kako bi u svom radu bio produktivan potrebna je dugotrajna profesionalna i nauna
priprema.

2.

Metode

Uzimajui u obzir da osnovni cilj istraivanja je upoznavanje uticaja uitelja fizikog

vaspitanja na zdravlje i fiziki odgoj djece I mladih, osim podataka iz domae i strane
literature, pripremili smo upitnik na osnovu kojeg smo ostvarili anketiranje uenika zavrnih
razreda etiri srednje kole u Brko distriktu BiH. Anketirani su uenici JU Medicinske kole,
JU Tehnike kole, JU Ekonomske kole i JU Poljoprivredne kole. Ukupan broj anketiranih
uenika bio je 100, po 25 iz svake kole. Anketiranje smo izvrili u periodu novembardecembar 2015. godine. Izabrali smo ove kole zato to su u njihovim programima
obuhvaeni nastavni predmeti koji razmatraju zdravstveno stanje i linost djece, omladine i
opte populacije. Upitnik koji smo primijenili sadrao je pitanja upuena uenicima ovih
kola, sa ciljem dobijanja miljenja uenika o uticaju uitelja fizikog vaspitanja na fiziko
zdravlje djece i omladine, te dobijanja
miljenja uenika o uticaju uitelja fizikog
vaspitanja na linost djece i omladine.

3.

Rezultati i rasprava

Na osnovu odgovara dobijenih putem upitnika, ustanovili smo naine uticaja uitelja
fizikog vaspitanja na fiziko zdravlje i linost djece i omladine.
Ono to je vano za zdravlje od samog djetinjstva su: savjeti roditelja, vaspitaa i
uitelja za odravanje line higijene, savjeti za pravilno dranje tijela za radnim stolom,
savjeti da kolske tane ne treba da budu pretjerano teke za noenje od kue do kole
i obrnuto, savjeti o negativnim uticajima psihikog i fizikog optereenja, kao i potrebu
za
igrom,
sportom, aktivnim odmorom, rekreacijom i zabavljanjem. Tu su i savjeti i
sugestije da se djeca i mladi udalje od loih navika, alkohola, cigareta i droge, zatim
upoznavanje djece sa znaajem hodanja, tranja u prirodi i istom vazduhu, upoznavanje
djece sa znaajem zimovanja, ljetovanja, etnji, ekskurzija i drugo, sugestije da se djeca i
mladi to vie bave sportom i da se ukljue u klubove i razliita sportska udruenja.
Jedan od bitnih metoda je i upoznavanje uenika s uticajem kole i sredine na njihovo
zdravlje i uopte da se utie na uvrivanje organizma djece i omladine, zatim, razvijanje
osjeaja i potreba za dobrim higijenskim navikama, kao i zadovoljavanje njihovih elja i
potreba za kretanjem, naroito kod djece mladjeg uzrasta i stepena razvoja.
Ono to je vano za formiranje linosti uenika: Na svakom nastavnom asu, u
svakom kontaktu s uenikom, uitelj fizikog vaspitanja za krajnji cilj treba da ima razvoj
pozitivnih osobina karaktera, morala i korektnog graanskog ponaanja. Meuodnosi
2

uenika u nastavnim asovima, kao i odnosi uitelj-uenik, povezuju se u unutranje

emocionalno izraavanje, ali i potovanje u svakom koraku ponaanja i uz korisne moralne
stavove. Uitelj fizikog vaspitanja treba da nastoji da utie na :
-

opti razvoj koordiniranih pokreta

razvoj novih pokretnih navika
razvoj psihikih procesa
razvoj pozitivnih moralnih odluka
razvoj pozitivnih emocija
ispravan stav prema radu
ispravan stav prema svom i vlasnitvu drugih
razvoj kolektivne svijesti kod pojedinca
razvoj i njegovanje discipline, rada i uenja

Pitanja koja smo postavili anketiranim uenicima imala su za cilj otkrivanje injenice
ko su faktori i lica koji imaju dominantan uticaj na fiziko zdravlje i linost djece i omladine.
Prvo pitanje je glasilo ta mislite ko su glavne linosti u fizikom razvoju dece I
mladih?. Na ovo pitanje su ponuene etiri odgovora I to: nastavnik fizike kulture, roditelj,
ljekar I pedagog.
Drugo pitanje je bilo Koji je sport dominantan za fiziki razvoj djece I mladih?. Na
ovo pitanje je ponueno pet odgovora i to: fudbal, atletika, koarka, gimnastika i odbojka.
Na prvo pitanje smo dobili sledee odgovore:
Tabela 4.1. Uenici JU Medicinske kole
Roditelji
Nastavnik fizikog vaspitanja
Ljekar
Vaspita

11
8
4
2

Tabela 4.2. Uenici JU Ekonomske kole

Nastavnik fizikog vaspitanja
Roditelji
Ljekar
Pedagog

15
5
2
3

Tabela 4.3. Uenici JU Poljoprivredne kole

Nastavnik fizikog vaspitanja
Roditelji
Ljekar
Pedsagog

13
6
5
1

Tabela 4.4. Uenici JU Tehnike kole

Nastavnik fizikog vaspitanja 14
Roditelji
5
Ljekar
4
Pedagog
2
Tabela 4.5. Ukupni rezultati odgovora
Nastavnik fizikog vaspitanja
Roditelji
Ljekar
Pedagog

53
24
15
8

Za nastavnika fizikog vaspitanja se izjasnilo 53 uenika, za roditelje 24, za za ljekara

15 i za pedagoga se izjasnilo 8 uenika.
Na drugo pitanje, dobili smo sledee odgovore:
Tabela 4.6. Uenici JU Medicinske kole
Fudbal
Atletika
Koarka
Gimnastika
Odbojka

6
9
3
5
2

Tabela 4.7. Uenici JU Ekonomske kole

Fudbal
Atletika
Roditelji
Koarka
Gimnastika
Odbojka

8
10
2
3
2

Tabela 4.8. Uenici JU Poljoprivredne kole

Fudbal

Gimnastika
Odbojka

6
8
4
4
3

Tabela 4.9. Uenici JU Tehnike kole

Fudbal
Atletika
Koarka

9
6
4
4

Gimnastika
Odbojka

2
4

Tabela 4.10. Ukupni rezultati odgovora

Fudbal
Atletika
Koarka
Gimnastika
Odbojka

29
33
13
14
11

Iz dobijenih odgovora, sport koji ima dominantan uticaj na razvoj i poboljanje

fizike sposobnosti djece I maldih je atletika, za ta se izjasnilo 33 od 100 anketiranih. Zatim
slijede predmeti: fudbal - 29 uenika, sportska gimnastika 14 uenika, koarka - 13
uenika i odbojka - 11 uenika.

4.

Zakljuak

U ovom radu su raspravljani rezultati dobijeni anketom u kojoj je uestvovalo 100

ispitanika iz etiri srednje kole u Brko distriktu BiH (JU Ekonomska kola, JU Tehnika
kola, JU Poljoprivredna kola I JU Medicinska kola Brko).
Rezultati pokazuju da u kretnim aktivnostima organizovanim u sistemu kola
nastavnik, ini jedan od naelnih faktora, sa vidnim uticajnim efektom na linost individue,
5

neposredno pomaui njegovom formiranju i razvijanju. Nastavnik fizikog vaspitanja, preko

svojih aktivnosti u koli, van kole i preko sporta igra vanu ulogu u fizikom razvoju djece u
odreenim etapama razvoja. Nastavnik ini da uenici razvijaju karaketne sposobnosti usko
vezane sa njihovim djejim svijetom, talentom, potencijalom i predispozicijama, istovremeno
jaajui odgojno njihovu linost.
Nastavnik fizikog vaspitanja, posebnim metodama i stavovima moe upotrijebiti
pokret za razvoj uenika kako bi se razvio nain razmiljanja za podnoenje problema i kako
bi uenici bili svjesni svog tijela, naina kretanja i razmiljanja.

Literatura
- Carbini, Massimo, Psikologia nell calcio, Rim, 1995.
* * * (1985). Europian Sports Charter, Il corpo il bambino, Roma: Scuola dello Sporto.
- Daci, J., Subashi, G., i Misja, B. (2006).
- Muriz H, i Sagjida B., Teoria dhe Metodologjia e Edukimit Fizik, Tirana (2000).
- Korekcija dranja tijela kod djece predkolskog uzrasta, Sarajevo, FFK.
6

- Higjiena Sportive, Canaj, P. i Kapedani, K., Tirana (2002.) FFK.

- Summer, J. (1995).
- Wiley, Sport Psychology, Njujork
- Vinjevi, D., Jovanovi, A. i Mileti, K., Teorija i metodika fizikog vaspitanja, Beograd,
(2004.)