Dasma fillon me momentin e nisjes se krushqve pr t marr nusen.

Faza e par: Tek shtpia e dhndrrit

N kt faz ndihet humori i holl dhe gzimi i ksaj dite t shnuar. Kjo vihet re qysh me
ardhien e kafexhiut, t cilit grat e shtpis i kndojn kngn e kafexhiut:
Mir se vjen kafexhi
Na piq kafen sheqerli
Se sheqerin e kem gani
Se na kem dugajen ne ship
Mos qit nja po qit dy
Mbushja mere barkun bardakut
Gjat kohes q kafexhiu ka vn punn n vij, grat fillojn ta ngacmojn prsri duke i
knduar:
Kafexhi more dembel
je ndry brnda e nuk po del
me na pru xhezmen me kafe
po bajm gaz e po bajm llafe
Mbas kafexhiut u vjen radha desharve. Desharet jan miqt m t afert t familjes. Nj nga
dhuratat e shumta q ata sjellin n shenj respekti dhe dashamirsie sht dashi, pr shkak t t
cilit ata kan marr edhe emri deshar. Kjo dhurat jo vetm q sht simbol mirsie, respekti
por edhe nj ndihm ekonomike pr familjart, t cilt duhet ti presin edhe me gosti miqt e t
ftuarit. Gjat ardhjes s desharve, grat e shtpis, ashtu si n momente t ndryshme t dasms,
u dalin prpara desharve. T ndar n dy grupe ato fillojn tu kndojn atyre:
Kush asht ai q vjen me dash
vjen N.N bylykbash
bylykbash edhe zotni
paska teshat qep nterezi
cka na pruni pr dhunti
pru nj dash e nj flori
shtoja zot tufen e tij
banja zot njqind a nje mij
Kshtu priten t gjith deshart q vijn n cermonin e dasms. Nj ndr zakonet e ktij
momenti t dasms, sht se gjat koh q miqt dhe t ftuarit vijn njri pas tjetrit, dhndrri
nuk duhet t jet n shtpi, por i fshehur diku gjetk, pasi, sipas zakonit, sht turp q ai t
shikohet gjat ksaj kohe.

Faza e dyt: nisja e krushqve

Faza e dyt ka t bj me przgjedhjen e krushqve dhe nisjen e tyre drejt shtpis s nuses. Ky
moment sht nga m t spikaturit n t gjith rrjedhn e dasms. Si n t gjitha astet e
prcaktuara, as ky moment nuk kalon po u kndur nga grat, t cilat luajn nj rol t madh n
kndimin e kngve t dasms:
Udha e mbar o krushku i par
Na bje nuses fort t bardh
Udha mbar o krushku i dyt
Na bje nusen buk t ngryjt
Udha e mbar o krushku i tret
Na bje nusen si je vet
Udha e mbar kur t shkoni
Nuses ton ju ti thoni
Hajde shpejt se t pret sokoli
Po t pret i sokol me flet
Bab e nan ke me i gjet
N nisjen e tyre burrat e shtpis, n shenj gzimi dhe hareje, nuk e len pa e zbrazur nj
pushk, duke respektuar kshtu at q krkon zakoni. Krismat e pushkve ndrthuren me kngt
e grave, t cilat vazhdojn t kndojn deri me largimin e krushqve.
Faza e tret: tek shtpia e nuses
Faza e tret e dasma zhvendoset n shtpin e nuses. Edhe n kt moment, zakonet dhe doket
rrjedhin dhe festohen si tek shtepia e dhndrrit. Ndryshojn vetm krushqit, pasi, si dihet, n
shtpin e nuses nuk ka krushq. Edhe tek nusaj vjen kafexhiu, kndohen kng, krcehen valle,
priten miqt dhe dashment, pra gzohet njlloj si n shtpin e dhndrrit.
Ashtu si dhndrri q rrinte fshehur, zakoni e krkon q edhe nusja t Nt mos shfaqet n syt e
bots, sidomos t burrave. N mbrmje vijn krushqit, pr pritjen e t cilve i zoti i shtpis ka
caktuar nj njeri pr tu dal prpara. Personi i caktuar me kt detyr duhet ti njohi mir
zakonet e dasms dhe ti shoqroje krushqit sipas tradits. Krushqit nuk duhet t hyjn tek nusja,
ata duhet ta shikojn at vetm n nisje, pra n mngjes. M pas shtrohet sofra dhe teksa miqt
jan e pin, i zoti i shtpis dhe krushku i par dalin nga dhoma pr t vazhduar zakonin, pr t
nxjerr pajn e drgur nga dhndrri: duvakun, strenglat, opingat etj. T gjitha kto momente
shoqrohen me kng dhe valle prkatse.
Faza katrt: kthimi i krushqve
Faza tjetr dhe e fundit sht kur krushqit, s bashku me nusen, kthehen n shtpin e dhndrrit.
Kur afrohen pran shtpius ata nisin sihariqin, i cili duhet tu jap lajmin i pari, q krushqit jan
afer dhe q nusja po i afrohet shtpis. Grat, q ne kete rast jan te parat q e marrin lajmin,
mblidhen dhe ndahen n dy grupe q tia nisin kngs dhe valles s sihariqit. Nj nga kngt m
t spikatura sht kjo e mposhtmja:

Sihariq o ndalu nudhe

Sa tna vishet dhndrri n kull
Sihariq o ndalu nudh
Sa tmarr armt dhandrri nkull
Dhandrr o kulmi i shtpis
Niqe mendjen e djelmnis
Tash kij mendjen e burrnis
Sot ke hy n nj tjetr vath
Mbi ty varet ajo vash
N kt moment t dasmes, t gjith njerzit e familjes, miqt e ftuarit, dalin e presin sihariqin
dhe ardhjen e nuses. Sihariqi, si lajmtari i par, mbasi ka kthyer dy tre gota raki dhe ka ngrn
petulla me mjalt, ashtu si e ka zakoni, niset tu dal prpara krushqve pr tu hyr n shtpi s
bashku me ta. asti kur krushqit i afrohen shtpis nuk kalon pa krismat e pushkve: armt
shkrepen nga dhndrri dhe miqt.
Kur vjen nusja n oborr, ashtu si n momentet e tjera, grat fillojn ritualin e tyre t kndimit dhe
t valls.
Nusja jon urish si bleta
Krushkut tpar o ju ngjat jeta
Q po vjen me duer xhepa
Tue derdh moll tue derdh sheqera
Kjo kng prseritet disa here pr t prshndetur dhe respektuar t gjith krushqit me radh, te
cilet rrin ulur ne oborr duke pritur ritualin e rradhes. Ndrkoh grat e shtpis merren me
nusen, e cila kryen sipas zakonit t gjitha ritualet e nuseris, duke filluar nga mbeshtetja tek muri
i shtpis dhe duke i kaluar rreth koks se saj tri her kularin e kalit. M pas rituali vazhdon me
derdhien e sheqerit dhe grurit prpara ders kur hyn nusja, sheqeri pr t treguar mblsin e
nuses dhe gruri pr t sjell begati. Pas ktij rituali, i cili vzhgohet nga t gjith miqt, t ftuarit
dhe familjart, fillojn t shtrohen sofrat. Sofra e krushqve sht sofra e par. N kt sofr,
sipas zakonit krushku i par merr iftelin dhe ja fillon kngs.
Prmbledhje
N trsin e trashigimis son folkloristike, kngt e dasmes prbjn nj nga ciklet me
interesante pr gjrsin dhe vlerat e tyre estetike, pr elementet social-kulturor t kultivuar ndr
shekuj. Ky fakt, s bashku me pasurin dhe variacionet e kngve, valleve e melodive t
larmishme, dshmojn pr cilsit e virtytshme t marrdhnieve t banorve t krahins, si edhe
t temperamentit t tyre. Kngt e dasmes, n trsin e tyre, shprehin optimizm pr aktin e
martess, pr vazhdimsin e jets, pr forcimin ekonomik t familjes. Pikrisht nga ky funksion i
aktit t martess buron karakteri shoqror i ciklit t kngve popullore q kan shoqruar
ceremoni t larmishme me rite dhe me nj numr t madh kngsh, q dallohen nga krahinat e
tjera.