Professional Documents
Culture Documents
etj…
Veshjet dhe
vallet
Veshjet e burrave janë njësuar më përpara se veshjet e grave. Në rrethin e
Përmetit dallojmë tre tipe kostumesh për burra: veshjen me fustanellë, veshjen me
poture dhe veshjen me qillota. (Përshkrim më të hollësishëm për këto tipe veshjesh i
kemi bërë për rrethin e Kolonjës).Kostumi me fustanellë është përdorur në gjithë
rrethinat e Përmetit gjer në fillim te shekullit tonë. Ne mes ngjishnin një brez leshi,
ndërsa shtresat e kamura përdornin edhe silahun ku venin armët e brezit. Përveç
kalceve dhe çorapeve të leshta mbathnin opingat me xhufka e këpucët me proka.
Në periudhën e dimrit veshja me fustanellë plotësohej me gunën ose me bërrucën që
mbahej më tepër nga barinjtë.
Me daljen nga përdorimi të fustanellës, banorët e këtij rrethi filluan të përdorin
kostumin me poture. Poturet janë përdorur me tepër në qytetin e Përmetit dhe në
afërtinën rreth tij, dhe më pak në rrethinat e tjera. Përveç potureve, pantallona të gjëra
e të gjata gjer në gju, pjesë të këtij kostumi janë edhe jeleku dhe mëngorja, kalcet,
brezi, qeleshja, opingat me xhufka ose këpucët me proka.
Edhe në veshjen me poture dallimet sipas shtresave shfaqeshin nga cilësia e stofave
që përdornin për kostum. Shtresat e varfra te fshatit përdornin shajakun e zi ndërsa
shtresat e kamura poturet prej cohe, në ngjyrë blu të errët.
Mbas Luftës së Parë Botërore edhe në rrethin e Përmetit, veçanërisht ne rrethinën
Veshje per Gra
Veshja e grave përbëhej nga një këmishë e gatë sipër së cilës vishej cibuni
prej leshi në ngjyrë të zezë. Më vonë filloi të përdorej fustani i leshtë në ngjyrë
të zezë, blu të errët, vishnje, kafe ose të kuqe. Në kokë mbanin shami të zeza
me lule anash; mbathnin çorape leshi të ngjyrave të ndryshme dhe opinga lope.
Veshja me fustan ruajti edhe ndonjë element nga veshja e vjetër, siç ishte
këmisha prej pëlhure, punuar në avlëmend, që qepej nga gratë fshatare.
Përdoreshin dhe këmishë prej pëlhure të importuar Fustani, i gatë gjer në fund
të këmbëve (Shqeri, Dangëlli) ose gjer te pulpat (Cerje, Rreze), nga mesi e
poshtë vinte duke u zgjeruar. Mbi fustan vishnin jelekun prej kadifeje, i
zbukuruar me fije ari. Në pjesën e gjoksit venin grykësen, të qëndisur bukur nga
vetë gratë. Pjesë e pamungueshme e këtij kostumi ishte dhe përparja prej
kadifeje e zbukuruar në pjesën e fundit me qëndisma të ndryshme. Në kokë
mbanin shami mëndafshi me ngjyra të errëta; kishte edhe shami me ngjyra të
çelura, të zbukuruara anash me oja me thekë. Kanë përdorur çorape të bardha,
punuar me lesh të hollë, të zbukuruara në shpinën e këmbës dhe tek nyjet.
Mbathnin këpucë lëkure të zeza. Në mes ngjishnin brez prej argjendi. Si veshje
të sipërme, shtresat e pasura kanë përdorur edhe sakon prej kadifeje, të
zbukuruar me gajtanë e me gëzof. Në qytetin e Përmetit është përdorur kostumi
me fustan atllasi i gjatë gjer poshtë pulpave të këmbës. Përveç fustanit, si pjesë
e këtij kostumi, ishin edhe jeleku edhe mëngorja prej cohe të zbukuruar me fije
ari, këmisha e mëndafshtë, shamia e kokës prej mëndafshi, e zbukuruar me oja,
çorapet e holla prej pambuku dhe këpucët e zeza me gjysmë take. Kjo veshje
është përdorur më tepër nga popullsia e besimit islam të qytetit me gjendje të
mire ekonomike. Ky kostum qepej me material atllasi dhe përbëhej nga polka,
bluzë e qepur në formën e xhaketës, nga fundi i gjatë gjer në nyje të këmbës,
nga çorapet e holla dhe nga këpucët me pak takë.
Kultura e qytetit dallohet me një traditë të gjatë letrare
Vallet dhe muzikore.Përpos Naimit vargjet e të cilit edhe në
ditë tona janë të kërkuara nga Përmeti vijnë edhe
Popullor
shkrimtaret e njohur si p.sh.: Bardhyl Londo apo
Sejfulla Maleshova. Muzikantë të dalluar të nivelit
kombëtarë si Mentor Xhemali e Laver Bariu janë
e dhe
përkujdesur që muzika përmetare të dallohet me
karakteristikat e saja të një tradite të gjatë kulturore.
Kënga folklorike në rrethin e Përmetit këndohet në fshat
e
Kenget në qytet. Kënga në fshat, me përjashtim të shatrave të
krahinës së Malëshovës, këndohej në mënyrën
polifonike toske, ndërsa kënga qytetare ka si
karakteristikë të vetën shoqërimin me orkestrinë popullore të këngëve që këndohen edhe
këtu sipas mënyrës polifonike toske. Në qytetin e pastër e të ëmbël pranë lumit Vjosë,
shtëpi e përmetarëve të urtë, atdhe i Frashërllinjve dhe i shqiptarizmës, i muzikës, verës
dhe poezisë, një zonë e pikëzuar nga mijëra atraksione të së kaluarës të pasur të këtij
vendi.Kënga popullore përmetare karakterizohet në përgjithësi nga pasqyrimi në plan
lirik botës së brendshme shpirtërore, I ndjenjave e I mendimeve që e kanë
tërhequr,shqetësuar, gëzuar, bashkëshoqëruar përmetarin në ditët e tij “të mira” e “të
këqija”. Lirizmi I hollë, I butë, I ndjeshëm, tërheqës, I ëmbël, melodioz përbën tiparin
kryesor të këngës popullore përmetare.