Professional Documents
Culture Documents
SUNUM
Hoþgörü ve diyalog çaðýnda ayný ülkede ayný mahallede hatta ayný binada
hemen her gün ailesinden çok ayný ortamý paylaþan memleketimin güzide insan-
larý arasýnda bir tebessüm bir ufacýk baþ selamý neden çok görülür.
Bahçeþehir Atatürk Lisesi Etrafýmýza gülümseyerek bakmak, güvenmek ve güven vermek yerine þüpheli,
Adýna Sahibi sorgulayýcý hatta yargýsýz hüküm veren tavýrlarýmýzý takýnýrýz evden çýkarken?
Farkýnda deðil miyiz? Seçtiðimiz tavýr ve davranýþlarýmýzýn da ruhumuzu
Faris ÖZEK kararttýðýnýn bizi ve çevremizi mutsuz ettiðinin…
(Okul Müdürü)
Mutlu olmak ve çevremizdekileri de mutlu etmek bizim elimizde sadece
Genel Yayýn Yönetmeni kendimize bakmak, bir iki dakika kendimizi sorgulamak, geçici hayatýmýzý birbir-
Yunus KOÞAR imizi üzmekle geçirmenin ne kadar anlamsýz olduðunu anlamamýza yetecektir.
(Türk Dili ve Edebiyatý Öðrt.) Býrakalým artýk ayrýlýklarýmýzýn uçlarýný parlatmayý. Bakýn ayný gök kubbenin
altýndayýz. Bakýn ayný havayý teneffüs ediyoruz. Bakýn ayný þehirde ayný
Yayýn Kurulu mahallede yaþýyoruz. Bakýn ayný türküyle coþuyor, ayný aðýtla gözyaþý döküyoruz.
Merve ÖZTÜRK Neden dalýndaki kýpkýrmýzý gülü görmek yerine dikenine gözümüzü dikiyoruz?
Tolga AKINCI
Yoksa bizler mekânlara ve zamanlara sýðmayan gönül erleri Yunus'un
Lütfü Berk KIRAY Mevlana'nýn, Yesevi'nin torunlarý deðil miyiz? Ne oldu?
Ýdilcan DOÐAN
Kutay GÖZÜBÜYÜK "Gel, gel, ne olursan ol yine gel,
ister kâfir, ister Mecusi,
ister puta tapan ol yine gel,
Ýletiþim Bilgileri bizim dergâhýmýz, ümitsizlik dergâhý deðildir,
Tel: 0212 669 24 51 yüz kere tövbeni bozmuþ olsan da yine gel...
yunuskosar76@hotmail.com Þu topraða sevgiden baþka bir tohum ekmemeliyiz,
Sonraki sayýlarýmýzda dergimize Þu tertemiz tarlaya baþka bir tohum ekmemeliyiz biz...
reklam vermek isteyenler için Beri gel, beri! Daha da beri! Niceye þu yol vuruculuk?
Tel: 0506 218 34 36 Madem ki sen bensin, ben de senim, niceye þu senlik benlik.."
YAYIN KURULU
BAHÇEÞEHÝR ATATÜRK LÝSESÝ
1
Röportaj
Bir þeyin metodunu anladýðýnýz zaman bilgi arkasýndan gelecektir. Usulü her
zaman ön planda tutmalýsýnýz. Ýçinizde samimiyet olmalý, verme tabiatlý
olmalýsýnýz, iyi niyetli olacaksýnýz ve metodu ön planda tutmalýsýnýz.
sosyal yaþam konusunda… Ýstiyoruz ki alan býrakýlmalýdýr. Ormanlarýn þehir lunduðu bir okul burasý. Ben okulunu-
kaliteli yaþam kaliteli insandan ortaya merkezinde olmasý gerekir; Emirgan zu yapý itibariyle ve etkinlikleri itibariy-
çýkar. Öyle insanlar var ki Ýstanbul'da gibi yýldýz parký gibi… Koca koca bina- le takdir ediyorum. Böyle bir derginin
boðaz turu yapmamýþ, birçok tarihi lar yapýlýrken hemen baþýnda bir kent okulunuzda çýkmasý zaten nasýl bir
yerleri, müzeleri gezmemiþ…2010 ormaný yapýlmalýdýr. okul oluðunuzu, nasýl öðrencilere sa-
Kültür Baþkentini fýrsat bilerek beledi- hip olduðunuzu gösteriyor. Bu baþarý-
yeyle birlikte bunlarý organize edece- Göreve geldiðiniz zaman içerisinde nýn bu yýl ve gelecek eðitim yýllarýnda
ðiz. Buradaki sosyal projemizin amacý sanatla ilgili ne gibi çalýþmalar yaptý- da faaliyetlerinizle devam edeceðinizi
insan boyutu, kaliteli yaþam, kaliteli in- nýz? umuyorum.
san projesidir. Þu ana kadar sanatla ilgili bir çalýþ-
ma yapmadým fakat bununla ilgili ça- Dergimizi nasýl buldunuz?
Toplu konut alaný gün geçtikçe ar- lýþmalarýmýz olacaktýr. Bu tür çalýþmalar Derginiz çok güzel. Sizlerin çalýþ-
týyor, yeþil alanlar ise azalýyor. Bu konu aktarýlan bütçe ile de ilgilidir. Ýstan- malarýný burada görmek velilere de
hakkýnda ki düþüncelerriniz nelerdir? bul'un Kültür Baþkenti olmasýyla bera- heyecan veriyordur mutlaka. Fakat iþ-
Þehirleþme konusunun en ana ber ilçelere kaynaklar aktarýlacaktýr. Bu lediðiniz temanýn derginin kapaðýnda
sorunlarýndan bir tanesi budur. Kentle- kaynaðýn bir kýsmýný kültür ve sanat fa- yer almasý ve o konu üstünde aðýrlýklý
þen dünyada neler vardýr? Kentlerde aliyetlerine aktaracaðýz. Ýlçemizde bu- olarak iþlenmesi gerekir diye düþünü-
çiftçilik mesela Kayabaþý bölgesi tarým- nunla ilgili çalýþmalarý belediyemiz de- yorum.
la geçimini saðlayan, çiftçilik yapan bir vam ettirmektedir.
yer. Ýstiyoruz ki orada kent kurulurken Baþarýlý olmak için sizce neler
yine orada çiftçilik yapýlabilsin geniþ iti- Þu anda uygulamak istediðiniz ne yapýlmalý?
bariyle. Örneðin kent ulaþýmý yeþillen- gibi projeleriniz var? Ýnsan herkesi sevmek zorunda de-
dirmek, kentlerde doðal afet riskini Ýlçemiz içerisindeki beþ bölgeyi yan ðildir ama saymak zorundadýr kim
azaltmak, yeni bir yol, kentlerin yok- yol Tem gibi baðlantý yollarýna muhtaç olursa olsun ne iþ yaparsa yapsýn. Ýn-
sulluk mücadelesi… Sezai Karakoç'un olmadan birbiriyle ulaþýmýný saðlamak. sanlar bir þeyleri yaparken kendine bir
'Balkon' þiiri vardýr. Balkonlarýn insanla- metot bulmalý. Okullarda öðretmenle-
rýn tabutu haline gelecek. Koca koca Çalýþmalarýnýz sýrasýnda halkla ilgili rimiz bunlarý öðretmeye çalýþýyorlar. Bir
binalarýn hepsi balkon, insanlar bal- olan en büyük probleminiz nedir? þeyin metodunu anladýðýnýz zaman
kondan çýkýyor hava alabilecek, dola- Genel olarak en büyük problem bilgi arkasýndan gelecektir. Usulü her
þabilecek baþka bir yer yok çünkü. ulaþým. Beþ bölgeden oluþan geliþ- zaman ön planda tutmalýsýnýz. Ýçinizde
Ama bizim ilçemizin þu avantajý var ye- mekte olan bir ilçe olduðumuz için samimiyet olmalý, verme tabiatlý olma-
ni yerler planlanýrken buna göre plan- ulaþým konusunda sýkýntýlar yaþýyoruz. lýsýnýz, iyi niyetli olacaksýnýz ve metodu
lanýyor. Ýsterim ki Bahçeþehir Park yu- Halkýmýzda bu konuda sýkýntý yaþa- ön planda tutmalýsýnýz. Bunlarý uygu-
karý kadar uzansýn, ama arada binalar maktadýr. ladýðýnýz zaman baþarýlý olursunuz.
yapýlýyor. Binalar yapýlýrken gerekli yeþil Sayýn Kaymakamýmýza çok
alanýn býrakýlmasý lazým. Baþakþehir'de Okulumuz hakkýnda neler düþü- teþekkür ederiz.
ki Sular Vadisi'nde Ýstanbul'un en bü- nüyorsunuz?
yük yürüyüþ alaný býrakýlmýþ mesela.
Kayabaþýný yaparken yani her 10 Ben okulunuza geldim, ziyaret et- Uður Polat \ Müzeyyen Balamir
km(kare) böyle bir meydan, yeþil bir tim. Çok yetenekli öðretmenlerin bu- Zarife Çolak \ Lütfü Berk Kýray
ise 1283'tür. Mehmet Bey Karamanoðul- ve kardeþleri de yakalanýp hapsedilmiþti. KARAMANOÐLU MEHMET BEY ve FER-
larýnýn baþýna geçtiðinde, Anadolu'da IV. Rükneddin Kýlýçarslanýn ölümü üzeri- MANI
Moðol hâkimiyeti bulunmaktaydý. Ka- ne, yerine III. Gýyaseddin Keyhüsrev geçti. Karamanoðlu Mehmet Bey'in, 13 Mayýs
raman Bey'in ölümünden son- Mehmet Bey ve kardeþleri serbest býrakýldý. 1277'de, Türkçeyi korumak amacýyla yayýn-
ra, Anadolu Selçuklu Karamaoðlu Mehmet Bey, baþa geçer ladýðý ünlü fermanýný, herhangi bir ferman
Sultaný IV. Rük- geçmez, Selçuklulara cephe aldý. Üzerine diye nitelendirmek, yanlýþ olsa gerektir.
nettin Kýlý- gönderilen Moðol-Selçuk ordusunu, Göksu O dönemdeki Anadolu'nun durumunu
vadisinde maðlup etti. Güneye yönelip, Sa- kavramadan, fermaný deðerlendirmek de,
hiller Emini Hoca Yunus ordusunu da yine gerçeklere tam anlamýyla ulaþmamýzý
yenerek egemenliðini saðlam- engeller.
laþtýrdý. Daha sonra, Eþre- XII. y.y. ve sonralarý, Anadolu Selçuklula-
foðlu ve Enteþe Türk- rý'nýn hüküm sürdüðü; Anadolu Selçuklularý
menlerini de yanýna Türk olmalarýna raðmen, devletin her ala-
alarak Konya önlerine nýnda Ýran hâkimiyetinin apaçýk görüldüðü
geldi. Konya'yý zapte- ve Türklüðün deðerlerinin, devlet eliyle
derek Gýyaseddin Siya- unutturulmaya yüz tuttuðu yýllardýr.
vuþ'u Selçuklu tahtýna Ýþte bu dönemde Karamanlýlar, Anado-
geçirdi. lu'da, dil alanýnda deðil; Türk deðerlerinin
O sýrada Selçuklu- yaþatýlmasý için, her alanda, büyük mücade-
lar, edebi dil olarak leler vermiþlerdir.
Farsçayý, devlet iþlerin- 1238'de Selçuklularýn Ýranlaþmasý karþý-
de ise Arapçayý kullaný- sýnda, Karaman'lýlarýn atasý Nure Sofi'nin de
yorlardý. Halk ise bu iki katýldýðý; Türklüðün savunmasý denilebile-
dilin dýþýnda, kendi öz cek, Kýrþehir'in Maliya Ovasý'nda gerçekleþen
dili olan Türkçeyi kullan- savaþ; Karamanoðullarýnýn Anadolu'da ver-
mayý sürdürüyordu. dikleri mücadelelerin, koltuk kavgasý deðil;
Mehmet Bey, millet Türk deðerlerinin korunmasý olduðunun en
olarak yaþamanýn ilk þar- açýk delili sayýlabilir.
tý olarak, dil birliðinin Karamanoðlu Mehmet Bey de, atasý
saðlanmasý gerektiðine Nure Sofi gibi, Anadolu'da, Türklüðün, Türk
inanýyordu. deðerlerinin mücadelesini vermiþtir. 1277'de
Kendi dilini ve kültü- yayýnladýðý fermanýn özünde, bir milletin
rünü hor gören, baþka birlik beraberliðinin ilk adýmýnýn, dil birliði
kültürlerin egemenliðine olduðu gerçeði vurgulanmaktadýr.
girmeyi yücelik sanan, bu Orta Asya'dan Anadolu'ya göçen, bura-
yoz anlayýþa tepki göste- da devlet ve beylikler kuran Türk boylarýnýn,
riyordu. Konya'nýn alýn- baþka milletlerin deðerlerini kabullenip, ken-
masýndan sonra, 1277 di öz yapýlarýný terk etmeye yöneldikleri ve
tarihli ünlü fermanýný ya- bu yöneliþi adeta marifet saydýklarý bir dö-
yýnladý. Türkçeden baþka nemde, sadece Karamanoðullarýnýn, Türk
bir dil konuþulmasýný ya- deðerlerine baðlý kalma savaþý vermeleri ve
sakladý. O'nun bu ferma- Karamanoðlu Mehmet Bey'in bu gerçeði,
ný Anadolu'da uzun yýllar tarih sayfalarýna, fermanýyla kazýmasý, Ana-
yankýlanmýþ ve günümü- dolu Türk tarihinin en önemli adýmlarýndan-
ze kadar gelmiþtir. dýr.
Konya'yý yeniden ele
geçiren Moðollar, Kara- Osmanlý Devleti'nde
manoðullarý üzerine yü- Türkçenin devlet dili olarak geliþmesi,
rüdüler. Küçük bir orduy- Osmanlýlar zamanýnda güçlenerek devam
la Moðollara karþý yiðitçe etmiþtir. "Gerçekten bütün imparatorluk ida-
savaþan Mehmet Bey, resinin muameleleri, yabancý devletlerde
kardeþleri Tanu ve Zekeri- muhaberat ve dünyanýn en zengin Türkçe
ya ile birlikte þehit düþtü. arþivi Osmanlýlara ait olduðu gibi Orhan
Mehmet Bey askeri Gazi, vakfiyelerini ilk defa Türkçe yazmakla
ve idari yönden bilgili ve vakýf dilinin Arapça olmasý kaidesi de kýsmen
yetenekli bir devlet adamý deðiþtirilmiþtir." (18) Osmanlý Beyliði,
Orhan
Hakalmaz’la
Söyleþi
Öncelikle hedefleriniz olsun. Çok büyük hedefler yerine küçük küçük hedefleri
baþardýkça kendinize güveniniz artacak ve gözünüzü büyük hedeflere dikeceksiniz.
Bize kendinizden kýsaca bahseder gimle bir alakasý var. Bazen bana so-
misiniz? Sanat hayatýnýzýn baþlamasýnda ruyorlar,''neden müzik?'' diye. Ben
Kendimden kýsacýk bahsedersem, kimler etkili oldu? kendimi bildiðimden beri elimde bir
Samsun doðumlu, aslen Bayburtlu- Babamýn büyük ölçüde etkili oldu- alet,onu çalýp söylüyorum diyorum.
yum. Ýlkokulu Samsun 30 Aðustos Ýl- ðunu söyleyebilirim. Ayrýca Nida Tü-
kokulu'nda baþladým. Daha sonra Ýs- fekçi hocamýn da çok büyük katkýlarý Peki bu yarýþmaya katýldýktan son-
tanbul'a gelip konservatuara giriþ oldu bu konuda. Ýstanbul'a geldiðim ra hayatýnýzda neler deðiþti?
yaptým. Konservatuarda 11 senelik zamanlarda TRT'de ''Çocuk Saati'' adlý Yarýþmadan sonra bir deðiþiklik ol-
eðitimden sonra yüksek lisans yapýp programa katýlýp saz çalmýþtým. Bu- madý. Oldubitti bir olay gibiydi, ger-
Sayýn Nida Tüfekçi hocamýzýn referan- nun da etkili olduðunu söyleyebilirim. çekten de oldu ve bitti. Zaten o dö-
sýyla kendi okulumda öðretim görevli- nemleri de çok fazla anýmsayamýyo-
si olarak göreve baþladým. Ayrýca TRT 8 yaþýnýzda Karadeniz Altýnses Ya- rum. Anca resimlerden hatýrladýðým
Radyoevi'nde 2 senelik bir çalýþmam rýþmasý'nda bir birincilik elde etmiþsi- birkaç þey oldu. Sadece insanlarýn be-
oldu. Bunun yanýnda vokalistlik-bað- niz. Bu yarýþmaya katýlmaya fikri nere- nim hakkýmdaki görüþlerine etkisi ol-
lama sanatçýlýðý da yaptým. Bunun dý- den doðdu? du. Ýnsanlar bana ''Bu çocuktan iþ çý-
þýndaki zamanlarý evimde, ailemle ge- Yine babamýn sayesinde oldu. As- kar'' gözüyle bakmaya baþladý.
çiriyorum. lýnda bunu birazda benim müzik sev-
ÞÝFALI BÝTKÝLER
nemli hastalýklarýn tedavisi için Kimyon Maydonoz
Ö muhakkak doktora gitmek gere-
kir. Fakat alternatif týpta bitkiler-
le çok farklý çözümler önümüze çýkmak-
Kimyon,
özellikle de-
Mayda-
nozgiller fa-
týr. Doðadaki meyveler, sebzeler, baha- mir minerali milyasýndan;
ratlar ve þifalý bitkiler bizlere doðanýn bir açýsýndan yapraklarý
hediyesidir. z e n g i n d i r. güzel kokulu
Ýnsanoðlu yüzyýllar boyu hastalýkla- Kolesterol ve parçalý,
rýn tedavisini doðada bulunan þifalý bit- oranýný azal- kazýk köklü,
kilerle bulmaktadýr. Yeryüzünde varolan týr. Nefes 30 - 100 cm
çoðu bitkilerin, meyvelerin ve sebzelerin darlýðý, pros- boyunda, iki yýllýk otsu bir bitkidir. Çiçek-
insan vücuduna faydasý vardýr. tat, þeker hastalýðý ve romatizmada fay- leri þemsiye halindedir. Tohumlarý ufak
dalýdýr. Vücudu terleterek zararlý madde- ve esmerdir. Meyvelerinin içeriðinde
Ýþte þifalý bitkilerden bazýlarý: lerin vücuttan atýlmasýný kolaylaþtýrýr. Ba- uçucu bir yað ile apiin adlý bir glikozit
ðýrsak solucanlarýný düþürmeye yardýmcý vardýr. Kökünde, biraz uçucu yað, mü-
Zencefil olur. Sinirleri yatýþtýrýr ve yüksek tansiyo- silaj ve apiin vardýr. Yapraklarý, kökü ve
nu düþürür. Kimyon yaðýnýn antiseptik, meyvesi kulanýlýr. Ýdrar söktürür. Ýþtah
Etken antibakterial, hazmý kolaylaþtýricý, idrar açar. Ýltihaplý yaralarýn iyileþmesini sað-
madde arttýrýcý ve uyarýcý özellikleri vardýr. lar. Aybaþý sancýlarýný keser. Yüksek tan-
bakýmýn- siyonu düþürür. Kalbin yorulmasýný ön-
dan zen- Kýrmýzý Biber ler. Kansýzlýðý giderir. Kansere karþý korur.
gin olan Karaciðer þiþliðini giderir. Safra akýþýný
zencefil;% Bol mik- kolaylaþtýrýr. Vücuttaki zehirli maddele-
80 su, % 2 tarda C vita- rin atýlmasýný kolaylaþtýrýr. Vücutta biri-
protein, % mini içerir. ken suyu boþaltýr.
1 yað, % Ayrýca, mag-
12 niþasta, demir, fosfor, kalsiyum, nezyum, kal- Ihlamur
B ve C vitamini içerir. Özellikle Hin- siyum gibi
distan, Çin, Asya ve Arabistanda mineraller ve Ihlamur-
çok tüketilir ve her türlü þifa uygu- P, K vitamin- giller famil-
lamasýnda da kullanýlýr. Zencefil, leri barýndýrýr. Baðýþýklýk sistemini güç- yasýndan;ke-
kan damarlarýný açar, vücutta sý- lendirir. Bulaþýcý hastalýklara direnci artý- restesi güzel,
caklýk yaratýr ve kalbi canlandýrýr. rýr. Ýþtah açýcý ve sindirimi kolaylaþtýrýcý bir gölge
Çeþitli mide rahatsýzlýklarý ve ha- özelliði vardýr. Kansere karþý etkili bir ko- aðacý ve bu-
zýmsýzlýkta, mide bulantýsý ve is- ruyucu görevi üstlenmiþtir. Solunum nun kurutu-
hal tedavilerinde kullanýlan zen- yollarýný açar, soðuk algýnlýðý, grip, bron- larak çay gibi
cefil eklem iltihaplarýnda ve gaz þit ve öksürüðe iyi gelir. Afrodizyaktýr. haþlanýp içilen güzel kokulu çiçeðidir.
spazmlarýnda da hayati göster- Romatizma, baþ ve diþ aðrýlarýný hafifle- Temmuz ve aðustos aylarýnda toplanýp,
gelerin düzeltilmesi adýna tir. kurutulur. Birçok çeþidi vardýr.
önem taþýr. Enfeksiyona baðlý
ateþlenmelerde hazýrlanmasý Sinirleri kuvvetlendirir, sinir bozuklu-
kolay ve ucuz, üstelik güve-
Enginar
ðunu giderir. Uyku verir. Kan dolaþýmý-
nilir bir dosttur. Hindistan'da nýn normal olmasýný saðlar. Kansýzlýðý gi-
bir üniversitede yapýlan in- Enginar,
A ve C vita- derir. Kalp kifayetsizliðinde faydalýdýr.
celemelerde zencefilin kara- Damar kireçlenmesini önler. Böbrekleri
ciðer ve kandaki kolestero- minleri ile
kalsiyum, ve mesaneyi temizler. Ýdrar söktürür.
lü azalttýðý sonucuna varýl- Kum döker, taþ oluþmasýný önler. Ter
mýþtýr. Uçak, vapur, araba potasyum,
demir, man- söktürür. Grip ve soðuk algýnlýðýnýn þika-
gibi ulaþým araçlarýndaki yetlerini giderir. Göðsü ve bronþlarý yu-
sarsýntýlardan doðan mi- ganez ve fos-
for mineral- muþatýr. Mide ifrazatýný artýrýr. Balla ka-
de bulantýlarý ve kusma- rýþtýrýlýp içilirse, mide ülserine faydalýdýr.
lara karþý rahatlatýcý etki- leri açýsýndan
zengindir. Sindirimi kolaylaþtýrýr. Ýdrar Kabýzlýðý ve baðýrsak spazmýný giderir.
sini de unutmamak ge- Saç dökülmesini önler.
rek. Yolculuða çýkma- söktürücüdür. Kandaki þeker oranýný
dan yarým saat önce ayarlar, kolesterolü düþürür. Vücuda
aðýza alýnan 1 gr zence- dinçlik verir. Romatizma þikâyetlerini Havuç
fil bunu engelleyecek- azaltýr. Ýshali keser. Ter kokusunu giderir.
tir. Soðuk algýnlýðýna Ateþ düþürücü ve iþtah açýcýdýr. Prostat Haftada beþ kere yendiði takdirde
karþý da karanfilli ve li- kanserini önlemeye yardýmcý olur. Engi- Araþtýrmalara göre kadýnlarda kalp en-
monlu zencefil çayý et- nar kalbi ve damar saðlýðýný korumakta farktüsünü, felç tehlikesini yüzde 68
kili oluyor. da etkilidir. oranýnda azaltýyor. Günde iki havucun
Tayfun Akbaba:
Fizik Öðretmeni
(Müdür Yardýmcýsý)
Atatürk ülkemizin çaðdaþ Nuri Cihan Çelik:
uygarlýklar düzeyine ulaþtýran tek Matematik Öðretmeni
liderdir. Arkamýzdan gelen yeni (Müdür Yardýmcýsý)
nesil bu uðurda ilerleyerek ülke- Türkiye Cumhuriyetinin
mizi en medeni ve aydýnlýk gün- kurucusu ileri görüþlülüðünü
lere kavuþturacak tek nesildir. her alanda gösteren dünyanýn
gelmiþ geçmiþ en büyük 5 lide-
rinden biri. kýsa sayýlabilecek
bir ömre sýðdýrdýðý savaþ ala-
nýndaki baþarýsýný yanýnda çok
kitap okumasý hatta okuduðu
kitaplarda satir altlarýný çizebil-
mesi enteresan. Bu büyük insa-
nin bir kaç satýrla anlatmak
mümkün deðil..
Binali Gül:
Türk Dili Ve
Edebiyatý Öðretmeni
Atatürk, uçurumdan dü-
þen bir milletin son anda tu-
tunduðu hayat aðacýdýr. Bu
aðaç baðýmsýzlýk, fedakârlýk ve Nuray Göksu:
millet olabilme aðacýdýr. Ata- Ýngilizce Öðretmeni
türk akmaktan vazgeçen Ana- Dünyanýn en zeki, en akýl-
dolu nehrini hem de tersine lý, en azimli,en çalýþkan ve
akýtan eþsiz bir önderdir. memleketini çýkarsýz sevebi-
len,milleti için yaþayan bir lider
olduðu için takdir ediyo-
rum.Yaptýðý zaten hepimizin
bildiði devrimler.Bugüne kadar
ayakta kalmamýzý saðlayan bir
lider.Bundan sonrasý da biz
gençlerin Atatürk'ün yaptýklarý-
ný kavrayarak memleket sevgi-
sinden tavýz vermeden ülkemi-
zi iyi yerlere getirmek için uð-
raþmalý.Biz öðretmenlerde ay-
Turan Erten: dýnlatmaya yardýmcý olmaya
Tarih Öðretmeni çalýþýyoruz.Ama benim Ata- Faruk Tosun
Türkiye cumhuriyetinin türk'te en çok sevdiðim yaþama Türk Dili
kurucusu büyük bir asker ve ve memleketine karþý ihtiraslý Edebiyatý Öðretmeni
devlet adamý Türkiye Cumhuri- olmasý ve baðýmsýz bir ülke ya-
yeti devletinin çaðdaþ uygarlýk ratmak için büyük mücadele Tüm dünya ve insanlýk
düzeyine çýkmasý için gerekli vermiþ olmasý. alemi için akýllarda yer etmiþ
olan altý temel ilkeyi koyan, bu
büyük bir lider unutulmaz bir
ilkeler doðrultusunda ülkemi-
önder. Milletine ve ülkesine
zin kalkýnmasýný saðlayan bir li-
yürekten baðlý büyük bir asker
derdir.
ve insanlýk için onurlu bir
kahramandýr.
Hakan Aydin:
Beden Eðitimi Öðretmeni
Cumhuriyetimizin kurucu-
Ayfer Yýldýrýmer: su. Þehitlerimizin kanýyla deðiþ-
Coðrafya Öðretmeni mez sýnýrlarýmýzý çizen. Bize mil-
Bugün ülkemde ve kendi let olmayý,bize devlet olma-
hayatýmda var olan siyasi, eko- Tijen Çaðýrgan:
yý,bize ülke olmayý öðreten bü-
nomik, sosyal, kültürel ve diðer Rehberlik Öðretmeni
yük önderimiz ayni zamanda
bütün alanlarda ne güzellik Ýleriyi gören, zekâsý ve as- sonsuz liderimiz,baþöðretme-
varsa tümünü borçlu olduðu- ker dehasý ile bir milleti uyandý- nimiz,her zorluklara karþý koy-
muz - borçlu olduðum 'ÖRNEK ran, belki onlarca yüzyýllarca muþ bir lider olarak hatýrlarým.
ÝNSANIM'.Tanrý'nýn Türk milleti- sürebilecek geliþmeleri çok kýsa
ne armaðanýdýr. sürede gerçekleþtirebilen dün-
yadaki gelmiþ geçmiþ en
önemli lider bana göre Türk
milletinin herþeyi Atatürk`e
borçlu olduðunu düþünüyo-
rum. Gençliðin onu gerçekten
iyi anlamasý ve yolunu takip et-
mesine umut ediyorum.
Ýsmail Küçük:
Din Kültürü Ve Ahlak
Bilgisi Öðretmeni Vicdan Ergül:
'Atatürk, insanlýk tarihinde Matematik Öðretmeni
sayýsý bir kaçý geçmeyen hakiki M.Kemal Atatürk bence
millet kurtarýcýlarýndan bir ta- büyük bir önder, çok akýllý bir
nesidir. Bu kurtarýcý da Anado- insan, ileri görüþlü, çaðdaþ ve
lunun içinden çýkmýþtýr.' Ahmet Merey:
iyi bir önder gözlemcidir. Kýsa-
Coðrafya Öðretmeni
casý eþsiz bir insan iyi ki vardý,
Türk tarihinin unutul-
iyi ki cumhuriyetimizi kurdu!
mamýþ ve asla unutulmayacak
liderlerinden biridir.
GÜRÜLTÜ
KÝRLÝLÝÐÝ
Son yýllarda sanayileþmenin, maki- ki, "Bu, Türki-
neleþmenin, otoyollarýn yaygýnlaþmasý, ye'nin öz
nüfusun artmasýna paralel olarak gü- musikisidir."
rültü miktarý ve bundan etkilenen can- demiþtir.
lýlarýn sayýsýnda da artmalar görülmesi Gürültü-
kaçýnýlmazdýr. yü ölçen ay-
Gürültü olarak nitelendirilen sesle- gýta "sono-
rin insanlarýn rahatsýz etmesi; zamana, metre" adý
mekana, kiþiye, kiþinin psikolojik duru- verilirken,
muna ve kiþinin alýþkanlýklarýna göre deðerlendir-
deðiþebilmektedir. Gürültü uzmaný me dB (desi- Ahmet MEREY
Gunther, Dortmund'taki bir fabrikada bel) iledir. Coðrafya Öðretmeni
ürültü, günlük yaþantýmýzýn her
Peygamberimiz (sav)
Temizliðe Verdiði Önem
eygamberimiz niyeti temiz olmayanýn miz etmek ve üzerinizdeki nimetini
Güzelleþelim
Derken
Saðlýðýmýzý
Kaybetmeyelim
ozmetik ve güzellik ürünle- yasallarýn tek baþýna bir zararý ol- yajda aþýrýya kaçýldýðýnda, koz-
Gideceðiniz Yeri
Bilmiyorsanýz,
Vardýðýnýz Yerin
Önemi Yoktur
rýnýzý olumlu olarak etki- Çalýþmaya baþlamadan önce ne
leyerek verimli ders çalýþ- için çalýþtýðýnýzýn farkýnda olmanýz ge-
manýzý ve etkin öðren- rekir. Ulaþmak istediðiniz her neyse
menizi saðlayacaktýr. onu somut olarak görmeniz sizi çalýþ-
Ýkinci olarak yapmanýz maya isteklendirir. Bu nedenle önce-
gereken, kendi koþullarý- likle kendi yetenekleriniz, beklentileri-
nýza göre bir çalýþma sis- niz ve olanaklarýnýz ölçüsünde hedef-
tematiði geliþtirmek ve lerinizi belirlemelisiniz. Burada karþý-
sistematik içerisinde mýzda farklý bir pencere açýldý. Kiþisel
olumlu ders çalýþma alýþ- yeteneklerimiz, beklentilerimiz ve ola-
kanlýklarý kazanmaktýr. naklarýmýz. Kiþinin baþarýlý olabilmesi
Her bireyin kiþilik yapýsý, için kendini tanýmasý gerekir.
algýlama özellikleri farklý
olduðundan, geliþtirece- Kendini Tanýma
ðiniz bu sistematiðin Kendini tanýma; bedenimizin, dü-
kendinize uygun olmasý- þüncelerimizin, duygularýmýzýn, birbir-
na özen göstermelisiniz. leriyle ilgili iliþkilerini kurabilme, kendi-
kuldaki baþarý ya da baþarýsýz-
26 Þubat 1992
Hocalý
Katliamý'nýn
seney-i devriyesidir.
öze Hocalý Katliamý'nýn ne ol- yasaklanmýþ ve saklanan bütün si- ye soracaksýnýz. Size bu olayý da ký-
SÜYÝKTÝ
KALA;
ALMATA*
ise son sýnýfta iken ede- zen Türkiye'mizi uzaktan
Yunus Emre
du'nun Ünye ilçesi; Sivas yakýnýnda nifaka, gös-
bir yol üstü. Görüldüðü gibi sayý ve teriþe, ham-
iddia hayli kabarýktýr. Bazý belgeler, lýða, riyaya,
Yunus Emre'nin asýl mezarýnýn Kara- düþmanlý -
man veya Sarýköy'de olduðuna iþa- ða, þekilcili-
ret etmektedir. Nitekim, 1970?li yýl- ðe karþý çýýk-
larýn baþýnda Sarýköy'deki mezarýn maktýr.
Yunus'a ait olduðuna kesin gözüyle Yunus
bakýlarak bu köye Yunus Emre adý Emre ayný
verildi ve oradaki bir bahçe içine zamanda Zekeriya ÇAYHAN
anýt dikildi. 1980?li yýllarda ise, bütün in- Müdür Yardýmcýsý
1350?de yapýlmýþ olaan Karaman'da- sanlýða hi-
ki Yunus Emre Camii'nin yanýndaki tap eden
mezarýn onun gerçek mezarý oldu- büyük þairlerdendir. Bu anlamda
ðu iddia edildi. Aslýnda bu durum, Mevlana'nýn bir benzeridir. O'nun
Yunus Emre'nin Türkler tarafýndan Mevlana kadar çok tanýnmayýþý ise, bir
ne kadar sevildiði ve benimsendiði- yandan kullandýðý dil olan Türkçe'nin
nin çarpýcý bir örneðidir. Gerçekten Batý'da Farsça kadar bilinmemesi, öte
ürk halk þairlerinin tartýþmasýz
2-Nuruosmaniye Nüshasý:
Nuruosmaniye Kütüphanesi
4904 no'da kayýtlýdýr. 315 yaprak-
tan müteþekkildir ve içerisinde 219
adet þiir bulunmaktadýr. Ýstinsah
tarihi H.940, M.1534 dür.
olmak istediðimizdir. Hatta moda ta- veya en eski nüshasýný tespit etmek 3-Yahya Efendi Nüshasý:
birle idolümüzdür. Çünkü bugün hala çok zordur. Yunus Emre divaný'nýn Süleymaniye Kütüphanesi Hacý
onun kullandýðý gerçek saf Türkçeyi Türkiye, dünya veya þahýs kütüphane- Hahmud Efendi bölümünde 3480
kullanmak istiyoruz, onun eserlerinde lerinde elliden fazla yazma nüshasý no'da kayýtlýdýr. 107 yapraktan oluþan
tarif ettiði hayatýnda da tatbik ettiði bulunmaktadýr. Bu eserler daha sonra bu Divan'da 302 þiir yer almaktadýr.
olgun insanlardan (insan-ý kamil) mü- þifahi olarak derlenmiþ veya bir yaz- 16.y.y.da istinsah edilmiþtir.
teþekkil bir toplumu arzuluyoruz ve madan istinssah edilmiþ nüshalardýr.
bugün hala karþýlaþtýðýmýz her sorun- Bugüne kadar yapýlan araþtýrma- 4- Karaman Nüshasý :
da -ister ferdi sorularýmýz isterse top- larda Yunus Emre'nin kendi kalemin-
Karaman nüshasý olarak bilinen
lumsal sorunlarýmýz olsun- onun hoþ- den çýkmýþ bir nüshaya rastlanmamýþ-
bu nüsha Merhum Baha Kayserilioð-
görüsünü görmek istiyoruz. Bu vesi- týr. Eski ve yeni el yazmasý Yunus Em-
lu'nun elindeki nüshadýr.
leyle Yunus gibi bir deðere sahip olan re divanlarý içinde 15. y.y.da istinsah
bir millet bu deðere layýk olmak zo- edildiði anlaþýlan Süleymaniye Kütüp-
rundadýr. hanesi- Fatih bölümünde bulunan el 5-Balýkesir Nüshasý:
yazmasý nüshadýr. Bu nüsha Balýkesir Ýl Halk Kütüp-
hanesi 451 no'da kayýtlýdýr.
YUNUS EMRE'NÝN Fatih nüshasý istinsah tarihi belli
olmamakla birlikte, yazý karakteri, im-
ESERLERÝ la ve kaðýt özellikleri yönüyle 15. y.y 6-Niyazý Mýsri nüshasý:
özelliklerdi arzetmektedir. Huruf-u Topkapý Sarayý Müzesi, Hazine Kü-
YUNUS EMRE DÝVANLARI Hece usulüne göre tertip edilen bu tüphanesinde 303 numarada kayýtlý-
eser, her yö önüyle 15. y.y özelliklerdi dýr. Þerh-i Gazel-i Yunus Emre adlý bu
arz etmektedir. Huruf-u Hece usulüne nüsha H.1127 tarihinde istinsah edil-
1-Fatih Nüshasý:
göre tertip edilen bu eser, bilinen Yu- miþ olup, 16 yapraktan oluþmuþ ve
Yunus Emre'nin en çok bilinen
nus Emre Divanlarýnýn en iyisidir, an- nesih yazý ile yazýlmýþtýr.
eseri Divan'ýdýr.Fakat bu eserin aslýný
cak istinsah edeni bilinmemektedir.
7-Bursa Nüshasý:
Bursa Ýl Halk Kütüphanesi Eski
Eserler Bölümünde 882 numarada
kayýtlýdýr. Nesih Yazý ile yazýlmýþ
olaan bu nüshada 120 þiir bulun-
maktadýr ve 53 yapraktan oluþ-
muþtur.
RÝSALET-ÜN NUSHÝYYE
(Ögütler Risalesi):
Mesnevi biçiminde, aruz ölçü-
sü ile yazýlmýþ bu þiir 573 beyittir.
Baþta 13 beyitlik bir baþlangýýçtan
sonra, kýsa bir düz yazý vardýr. Ar-
kasýndan destanlar gelir. Destan-
larda Ruh, Nefis, Kanaaat, Gazap,
Sabýr, Haset, Cimrilik, Akýl konularý
iþlenir. Öðretici ve öðüt verici bir
eserdir. Risaalenin sonunda yazýldý-
ðýna göre "Söze tarih yedi yüz ye-
diydi" mýsraýndan H.707 de M.
1307 veya 1308 da yazýldýðý anla-
þýlmaktadýr.
Zekeriya ÇAYHAN
Türk Dili ve Edebiyatý Öðretmeni
BAHÇEÞEHÝR ATATÜRK LÝSESÝ
33
Hayvanlar alemi
Hayvanlarýn
ilginç
özellikleri
"ANGUT" UN SADAKATÝ Bu mesafe bazen 100 km'yi geçebilmektedir.
Diþi penguenler sadece bir yumurta yumurtlar
man yumurtlamasý gerektiðine karar verir. Artýk,
yavruya bakacak kuþ belirlenmiþtir.
Herkesin haksýz bir þekilde kullandýðý bir ifade- ve kuluçka görevini erkeklerine devredip denize Guguk, bakýcý kuþun yumurtlamaya baþladýðýný
dir 'Angut'. Biri laftan anlamayýnca, boþ boþ bakýn- dönerler. Erkek kuluçkaya yattýðý dört ay boyunca görür görmez harekete geçer. Kuþ yumurtladýktan
ca ya da aptallýk edince hemen 'Angut musun?' hýzý zaman zaman 120 km'yi bulan kutup fýrtýnala- sonra yuvadan ayrýlýr ayrýlmaz, hiç vakit kaybetme-
der günümüzün insaný. Angut'un aslýnda bir kuþ rýna karþý koymak zorundadýr. Bu süre içinde sü- den yuvaya gider ve kendi yumurtasýný býrakýr.
olduðunu bilmeyen bir sürü insan var ülkemizde. rekli yumurtalarýn baþýndadýr, bu yüzden avlanma Ama burada çok akýllýca bir þey daha yaparak, yu-
Özelliði nedir bilir misiniz? Angut kuþunun eþi imkaný da bulamaz. Zaten en yakýn yiyecek kayna- vanýn gerçek yumurtalarýndan birini aþaðý atar. Bu,
öldüðü zaman yanýna o anda baþka bir yýrtýcý hay- ðý birkaç günlük mesafededir. Dört ay boyunca yuvanýn sahibi olan kuþun þüphelenmesini engel-
van veya bir insan gelse dahi gözlerini bir dakika hiçbir þey yemeden yatan erkek bu süre zarfýnda leyecektir.
bile eþinin ölüsünün üstünden ayýrmadan o da yarý yarýya kilo kaybeder. Ama asla yumurtayý terk Anne guguk kuþu, yavrusunun güvenilir bir
ölene kadar onun baþucunda bekler. etmez. Aylarca aç kalmasýna raðmen kendisi için hayata atýlmasý için þaþýlacak kadar mükemmel bir
Ýþte bu canlýnýn yaptýðý en büyük 'Angut'luk bu- av bulmaya çýkmaz, açlýða katlanýr. strateji ve zamanlama yap-
dur. Ayrýca bu olay bütün Angut kuþlarý için geçer- Dört ay sonunda yumurtalar kýrýlmaya baþladý- maktadýr. Çünkü diþi gu-
lidir, arada bir görülen bir þey deðildir. Diþi olsun ðýnda birden diþi belirir. Bu dört ay boyunca boþ guk bir mevsimde 1 de-
erkek olsun bütün Angut kuþlarýnýn durmamýþtýr, sürekli yavrusu için çalýþmýþ, kursa- ðil tam 20 tane yumur-
Çok ürkek bir hayvan olmasýna raðmen eþinin ðýnda yemek biriktirmiþtir. ta yapar. Buna uygun
ölüsünün baþýnda bekleyen Angut kuþuna elinizi Anne yüzlerce penguenin arasýndan eþi ve yav- olarak, çok sayýda
uzatsanýz dahi oradan kaçmaz. rusunu güçlük çekmeden bulur. Anne geçen za- bakýcý ebeveyn
Hani derler ya 'Angut gibi bakmasana' diye... man içerisinde sürekli olarak avlandýðýndan son saptayýp,
Keþke herkes Angut gibi bakabilse deðer verdikle- derece dolu bir kursakla gelmiþtir. Kursaðýndakileri bunlarý
rine. Bundan sonra bazýlarýna 'Angut' demeden boþaltarak bakým iþini üstlenir.
önce bir kere daha düþünün. Bir "Angut" bile ola- Bahar geldiðinde buzul erimeye baþlamýþ ve
mayan o kadar çok insan var ki artýk günümüz- buz tabakasý üzerinde denizin ortaya çýktýðý delik-
de... ler belirmiþtir. Artýk anne ve baba bu deliklerden
balýk avlayarak beslenecek, yavrularýný da ayný yi-
KUTUP ÝKLÝMÝNE GÖRE yecekle besleyeceklerdir.
Yavruya bakmak oldukça zahmetli bir iþtir;
g ö -
zetle-
YARATILAN PENGUEN onun beslenmesi için ebeveynler bazen uzun süre
hiçbir þey yemezler. Ayrýca her yerin buzlarla kaplý
mesi ve
yumur tla-
Penguenlerin kuluçkaya yattýklarý dönem kutup
olduðu ortamda yuva yapma olanaðý yoktur. An- ma zamanla-
kýþýna rastlar. Üstelik kuluçkaya yatan da diþi deðil,
ne ile babanýn, yavruyu buzun soðuðundan koru- rýný iyi ayarla-
erkek penguendir. Penguen çiftini bu zamanda -
mak için yapabilecekleri tek þey, yavruyu ayaklarý- masý gerek-
40°C'ye kadar düþen soðuðun yanýnda bir de bu-
nýn üstüne koyup, karýnlarýyla ýsýtmaktýr. mektedir. Anne
zul daðlarý zorlayacaktýr. Kýþ boyunca buzullar git-
Hayvanlarýn yumurtlamadaki zamanlamalarý da guguklarýn iki günde bir yu-
tikçe büyüyecek, kuluçka yeri ile en yakýn besin
oldukça önemlidir murtlamalarý ve her yumurta-
kaynaklarýnýn bulunduðu deniz kýyýsý arasýndaki
Acaba niçin penguenler yazýn deðil de kýþýn yu- nýn yumurtalýkta beþ günde oluþ-
mesafe fazlasýyla artacaktýr.
murtlarlar? Bunun tek sebebi vardýr: eðer yazýn masý dolayýsýyla, kuþun kaybedecek
yumurtlanmýþ olsa, yavrunun büyümesi kýþa rast- bir dakikasý yoktur.
layacak o zaman da etraftaki denizler donmuþ On iki günlük bir kuluçka devresi geçirip yu-
olacaktý. Bu durumda hem hava þartlarý çok aðýr murtadan çýkan guguk yavrusu, 4 gün sonra göz-
olduðundan, hem de besin kaynaðý olan deniz lerini ilk kez açtýðýnda, ona çok müþfik davranan -
çok uzaklarda kaldýðýndan ebeveynler yavruyu ama aslýnda kendisinin olmayan- ebeveynleri ile
besleyecek besini zor bulacaklardý. karþýlaþýr. Yumurtasýndan çýkar çýkmaz ilk iþi de,
Penguenler, son derece soðuk olan kutup ebeveynlerin olmadýðý bir zamanda, yuvadaki di-
ikliminin etkisinden korunmak için bir araya ðer yumurtalarý aþaðý atmaktýr. Bakýcý ebeveynler
toplanýrlar. Böylece bu topluluðun üyesi olan kendilerinin sandýklarý yavruyu büyük bir özenle
yavrular soðuk rüzgarlarýn da etkisinden ko- beslerler. Yavrunun yuvadan ayrýlacaðý 6. haftaya
runarak toplanma imkaný bulabilirler. doðru karþýmýza ufak iki kuþun (ebeveynin) doyur-
duðu koca bir kuþun, yani guguðun ilginç görün-
tüsü çýkar.
Guguk kuþunun, yavrularýný baþka kuþlarýn hi-
GUGUK KUÞU mayesine terk etmesi üzerinde düþünelim. Acaba
anne guguk, yavrularýna bakmaya üþendiðinden
Guguk kuþunun baþka kuþlarýn yuvalarýna veya yuva yapmayý bir türlü beceremediðinden mi
yumurtlayýp, yavrularýný bu yuvalardaki ebeve- böyle bir yola baþvurmuþtur? Yoksa, daha öncele-
yinlere baktýrdýðýný biliyor muydunuz?... ri yuva yapýp yavrusuna baktýðý halde, bunun ol-
Diþi guguk, yumurtlama vakti geldiðinde dukça zahmetli bir iþ olduðunu farketmiþ, ardýn-
adeta zamanla yarýþýr. Devamlý uyanýk ve dikkat- dan bu yöntemi mi keþfetmiþtir? Sizce bir kuþ ken-
li olan kuþ, yapraklar arasýnda gizlenerek, yuva di baþýna böyle bir plan yapabilir mi?
yapan çiftleri gözler. Daha önceden iyi tanýdýðý
bir kuþ türünün yuva yaptýðýný görünce ne za-
Hayvanlar alemi
A l b a t r o s l a r, Koalalar asla Sümüklü böceklerin dört tane burnu
yaklaþýk 40 su içmezler. Sývý vard?r.
km/saat hýzla ihtiyaçlarýný ye- Dalmaçyalýlar gut olmayan tek köpek cinsidir.
uzun süren bir dikleri ökaliptüs Bukalemunlarýn dilleri, vücutlarýndan iki
uçuþ boyunca yapraklarýndan kat daha uzundur.
havada uyuyabi- karþýlarlar. Bir fare bir deveye oranla daha uzun süre
lirler. Bir albatros Bukalemun, susuzluga dayanabilir.
bir ay süren bir hareket kabiliye- Sadece disi kanaryalar ötebilir.
uçuþunda yere ti az olduðu için Penguen yüzebilen ama uçamayan tek
hiç inmeden düþmanlarýndan kustur.
15000 kilomet- kaçamaz. Fakat Baykuþ mavi rengi görebilen tek kuþtur.
relik bir mesafe renk deðiþtirme Sineklerin beþ gözü vardýr.
kat edebilir. özelliði sayesin- Yunuslarýn beyni insanlarýnkinden daha
Þu ana kadar yapýlan araþtýrmalar doðrul- de kendini ka- büyüktür.
tusunda, köpek balýklarý yaþamlarý boyunca mufle edebilir. Zürafalar yüzemez. Zürafa 35 cm. uzun-
hiç hastalanmayan tek hayvan grubunu Ona verilen bu lukta siyah bir dile sahiptir.
temsil etmektedirler. Bilindiði kadarýyla, bu özellik sayesinde Zürafalarýn ses telleri yoktur.
hayvanlarda, kanserde dâhil olmak üzere, düþmanlarýndan Dünyada insan basýna düsen karýnca sa-
her bir hastalýða baðýþýklýk mevcuttur. kaçamasada yýsý bir milyondur.
Bir salyangoz kendini deðiþik Timsahlar dillerini dýsarý çýkartamazlar.
üç sene boyunca þekillerde sakla- Timsahlar renk körüdür.
uyuyabilir. En yabilir. Gözleri Bir timsahýn gözlerinin arasýndaki mesafe,
hýzlý hareket her tarafý göre- ayaklarýnýn büyüklügüne esittir.
eden salyangoz bilir. Bir gözüyle Yunuslar bir gözleri açýk uyurlar.
0.0313 mph'lik karþýsýna bakar- Kangurular geri geri yürüyemezler.
hýza sahiptir. ken diðer gö- Bütün kutup ayýlarý solaktýr.
Memelilerin züyle arkasýný görebilir. Vücut uzunluðu ka- Yetiskin bir ayý, bir at kadar hýzlý kosabilir.
kaný kýrmýzý, bö- dar dili vardýr. Yapýþkan olan dilinden hiçbir Kediler ultrason seslerini duyabilirler.
ceklerin kaný sarý ve ýstakozun kaný mavidir. av kaçamaz. Kedilerin beyninde 32 adet kas vardýr.
Bir devekuþunun gözü beyninden daha Karasinek, altý ayaklý olarak yaratýlmýþtýr. Atlarýn,insanlardan 18 tane daha fazla ke-
büyüktür. Dördü ile yürür, ikisi yedektir. Yürüdüðü migi vardýr.
Ortalama bir inek, yaþamý boyunca yakla- ayaklarý çamurlanýrsa yedek ayaklarý ile bun- Fareler kusamaz.
þýk 200.000 bardak süt verir. larý silip kurular. Filler zýplayamayan tek memelidir.
Tüm yaþam süresinde, ortalama bir iþçi Deve, uzun Kelebekler,ayaklarýyla tat alýrlar.
arý bir çay kaþýðýnýn 1/12'si kadar bal yapabi- süre yiyip içme- Tarantulalar iki buçuk yýl yiyeceksiz yasa-
lir. den yaþayabilen yabilirler.
Karýncalar bir hayvandýr. Köpeklerin ter bezleri,ayaklarýndadýr.
uyumaz. Ýþçi ka- Çölde aç kalan Sadece disi sivrisinekler ýsýrýr.
rýncalarýn yaþam deve, vücudun- Aslanlar bir günde 50 kez eslesebilir.
süresi 7 yýlken, daki yaðlarý ya- Su aygýrlarý, insandan daha hýzlý koþarlar.
kraliçe karýnca karak gerekli gý- Bir devekusunun gözü,beyninden büyüktür.
doðal þartlar al- dasýný temin Kangurular Geri Geri Yürüyemezler.
týnda 15 yýl bo- eder. Hörgücü Bir köpekbalýðý 100 milyon damla deniz
yunca yaþayabi- yað deposudur. Uzun çöl yolculuðunda ye- suyu içindeki bir damla kaný hissedebilir.
lir. dek gýda deposu olan hörgücünün yavaþ Karýncalar uyuyamaz
Her yýl evcil hayvan mamasýna harcanan yavaþ azaldýðý görülür. Böylece kendi kendi- Atlar, bir ay kadar ayakta durabilir
ortalama tutar 1,5 milyar dolardýr. Bu tutar, ni besleyebildiði için açlýk deve için bir me- Erkek penguenler, feministlerce ödüle la-
bebek mamasýna harcanan miktarýn dört sele sayýlmaz. Devenin, ikinci mühim husu- yýk görülecek türdenler. Zira onlar, kuluçka-
katýna eþittir. siyeti de susuz yaþayabilmesidir. Kýzgýn kum- ya yattýklarý 4 ay boyunca aðýzlarýna bir þey
Bir diþi uskumru bir seferde 5,000,000 lar üzerinde aðýr yükün altýnda bir hafta su koymuyorlar.
yumurta býrakabilir. içmeden yol alabilir. Devenin yað deposu Yine penguenlerin, biz insanlarýn esprile-
Bir aðaçka- olan hörgücü ayný zamanda bir su kaynaðý- rine konu olan, sarkaç biçimindeki yürüyüþ-
kan, aðaca ga- dýr. Bilim adamlarýnýn aklýnýn alamadýðý kim- lerinin de bir nedeni var.Penguenler, her adý-
gasýný saniyede yevi hadiseler neticesinde, hörgüçteki yað mýn sonunda bir sonraki adým için enerji de-
yirmi kez vura- suya da dönmektedir. Yað, hem gýda, hem polayarak, enerji tasarrufunda bulunuyorlar.
bilir. de su ihtiyacýný karþýlamaktadýr. Devenin Kirpiler suda batmazlar.
Her yýl baþka bir özelliði de, vücuttaki suyun kay- En agrasif kelebek Dünya'nýn en agresif
10.000'den faz- bolmamasý için hemen hemen hiç terleme- kelebeði Ugandalý Charaxes candiope.Bu
la kuþ camlara yecek þekilde, kum fýrtýnasýnda kumlarýn çok güçlü uçucu
çarparak ölmek- burnuna kaçmamasý için burnu hemen ka- tür,bölgesine da-
tedir. panacak þekilde yaratýlmýþtýr. vetsiz giren hay-
Sincaplar, düþmanlarýndan korunmak için vanlara ve insan-
iki yol takip ederler. Yýrtýcý kuþlarýn geldiðini lara aktif biçimde
bildirmek için, yuvanýn giriþ deliðinden içeri saldýrýyor.
girerler. Kirpi gibi hayvanlarýn geldiðini bil-
dirmek için yuvanýn çýkýþ deliðinden kaçar- Elif SÖZKESEN
lar. 11-J
YÜZYILIN DENEYLERÝ
açtý ve güneþ sistemindeki gezegen leceðini kanýtlayarak bilim dünyasý- mun takip etti ve dünyanýn farklý yer-
sayýsý Astronomi Birliðinin kararýyla nýn kanýný donduracak bir atýlýma im- lerinde birçok araþtýrmaccý, bu iki ör-
8'e düþürüldü. Keþfedilen gezegene, za attý. Yamanaka, Kyoto o Üniversite- neðin ardýndan at, inek ve kedi gibi
tanýmý üzerindeki tartýþmalar nede- si laboratuvarýnda, insan embriyosu birçok hayvan türünü klonlamayý
niyle, mitolojide kavga ve nifak tan- kullanmadan kök hücre üretilebile- baþardý. 2001 yýllýnda Güney Asya
rýçasý olaarak bilinen Eris'in adý uygun ceðini, farelerdden alýnan deri hücre- öküzü, 2009 yýlýnda ise bir deve ile
görüldü. Plüton'dan yaklaþýk 115 ki- leri üzerinde genetik oynama yapa- bir bizon klonlandý.
lometre daha geniþ olan Eris, gün neþ rak gösterdi. Araþtýrmayla elde edi-
sistemindeki en uzak gezegen olarak len köök hücrenin insan embriyosu
biliniyor. Eris'in güneþten uzaklýðý kullanýlmadan üretilmesi, kök hücre
14,5 milyon kilometreyi buluyor. çalýþmalarýna izin vermeyen çevrelerii
BÜYÜK HADRON ÇARPIÞTIRICISI 2005 yýlýnda yapýlan gözlemlerde rahatsýz etmeyecek olmasý dolayýsýy-
Yüzyýlýn en büyük deneyi olarak Eris'in bir de uydusu bulunduðu keþ- la da büyük önem taþýyor. Kýsaca iPS
kabul edilen 10 milyar dolarlýk araþ- fedildi ve bu uyduya Dysnomia adý olarak adlandýrýlan, yeni geliþtirilmiþ
týrmada, Büyük Hadron Çarpýþtýýrýcý- verildi. Eris'in yörüngesi, Güneþ sis- kök hücre tipi, yetiþkin deri hücrele-
sýyla, 14 milyar yýl önce evrenin do- temindeki diðer gezegenlerin yörün- rine dört gen yerleþtirerek ortaya çý-
ðumuna yol açtýðýna inanýlan Büyük gesel düzlem mine 45 derece eðik ko- kardý. Vücuttaki 220 hücre tipinden
Patlama ortamýnýn yaratýlmasý amaç- numda bulunuyor. Bu eðim yüzün- herhangi birinin sayýsýz kopyasýný MARS'TA SU BULUNMASI
lanýyor. Ýsviçre'nin Cenevre kentinde- den 2005 yýlýna kadar gözlerden oluþturma yeteneðine sahip embri- Kýzýl Gezegen Mars'ta su bulun-
ki yeraltý tünelinde yapýlan deneyde uzak kaldýðý düþünülen Eris, Gü- yonik kök hücreler gibi davranmaya duðu iddiasý doðrulandý. NASA, uzay
geçen yýl ilk kez çalýþtýrýlan atom çar- neþ'in çevresindeki turunu 560 yýlda baþlayan iPS hücreleri, hastanýn ken- aracý Phoenix'in, suyun varlýðýnýý ka-
pýþtýrýcýsý, bir ton helyumun tünele tamamlýyor. di yetiþkin hücrelerinden türretildiði nýtlamakla kalmadýðýný, suya temas
sýzmasýna yol açan elektrik baðlantýsý için baðýþýklýk sistemi tarafýndan red- ettiðini açýkladý. Mayýs ayýndan bu
arýzasý yüzünden kapatýldý. Bu yýlýn dedilme riski taþýmýyor. iPS hücreleri, yana Mars'ýn yüzeyini, mekanik kolu-
sonlarýnda yapýlan ve gelecek yýl ya- embriyolard dan türetilmediðinden nu kürek yerine kullanarak inceleyen
pýlacak asýl çarp pýþtýrma operasyonu- büyük bir ahlaki ve dini soruna yol robotun, gezegenin daha önce tahlil
nun provasý olarak görülen "Atlas" açmýyor. edilmemiþ bölg gesinde suyla karþýlaþ-
adlý deneyde ise 1,18 trilyon elektrot týðý belirtildi.
volt gücünde, karþý yönlerde yol alan
iki parçacýk ýþýnýnýn çarpýþmayý do-
ðurduðu açýklandý. Çarpýþtýrýcýýnýn ka-
tedral büyüklüðündeki dev odasýnda MÝCRORNA
bulunan belli baþlý dört detektörden Ýlk kez 1993 yýlýnda keþfedilen,
biri, ilk yüksek eneerjili proton çarpýþ- ancak adýný 2001 yýlýnda alan mic-
masýný dünya rekoru olarak kaydetti. GÜNEÞ SÝSTEMÝNÝN roRNA'lar, saðlýk ile hastalýk arrasýnda
Çarpýþtýrýcýnýn enerjisi aþama aþama
artýrrýlmaya devam edecek. Deney sý- DIÞINDAKÝ GEZEGENLER önemli bir rolü bulunan genetik þifre
parçacýklarýndan oluþuyor. Genin
rasýnda tünel boyunca ayrý yönlerde Evrende yalnýz olmadýðýmýzý is- nasýl çalýþtýðýný konttrol eden hücrele-
iki proton huzmesi veriliyor. Iþýýn de- patlamaya yönelik araþtýrmalarýn rin düzenli çalýþmasý için ihtiyaç du-
metleri ayrý istikametlerde, ýþýk hýzýna odak noktasýnda bulunan güneþ sis- 7 MÝLYON YILLIK KAFATASI yulan dengenin saðlanmasýna yar-
yakýn bir süratle halka þeklindeki tü- teminin dýþýndaki gezegenlere iliþkin Afrika'nýn Çad çöllerinde 2001 dýmcý olan n bu parçacýklar iþlevini
nelde yol alýyyor. Proton ýþýnlarýnýn keþiflerin tarihi, 1990'lý yýllarýn baþla- yýlýnda bulunan ve 6-7 milyon yýllýk kaybettiðinde hastalýklar ortaya çýký-
birbiriyle büyük bir enerjiyle çarpýþ- rýna dayanýyor. Bu yýllarda, güneþ olduðu tahmin edilen kafatasý, insa- yor. MicroRNA'larýn bu nedenle yeni
masýnýn ardýndan bilim adamlarý, sisteminin dýþýnda keþfedilen geze- noðlunun atasýna dair tartýþmalarýn ilaçlarýn keþfinde çok büyük önemi
kozmosun doðasýný kavramaya yara- gen sayýsý tek haneli sayýlarla göste- merkezi haline geldi. Toumai adý ve- bulunduðuna inanýlýyor.
yacak yeni parçacýklar görmeyi umu- rilirken, 2000 yýlýnda 20 kadar geze- rilen kafatasýný bulan Michel Brunet
yor. gen daha bulundu ve bu sayý son 10 liderliðindeki Poitiers Üniversitesi eki-
yýlda yüzlerce olarak anýlmaya baþla-- bi, kafatasýnýn bir insansýya, insanla-
dý. Dünyaya trilyonlarca kilometre rýn atasýna ait olduðunu duyurdu.
uzaklýkta bulunan bazý gezegenlerin Bilim dünyasýnda bu görüþe karþý çý-
teleskoplarla fotoðraflarý çekilebildi. kanlar da oldu. Bir kýsým bilim adamý,
Keþfedilen 400'den fazla gezegenin kafatasýný, maymunlarla insan ara-
büyük bölümünün, Jüpiter ve Sa- sýndaki kayýp halka olarak kabul
türn gibi devasa gaz gezegeni oldu- ederken, bir diðer kýsým bunun bir GENOM HAYVANAT BAHÇESÝ
ðu açýklanýrken gökbilimciler çalýþ- gorile ait olduðu tezini savundu. So- Uluslararasý bir çalýþma olan Genom
malarýný, yaþam izine rastlayabilecek- yaðacýnda halen belirsiz bir yere sa- Hayvanat Bahçesi projesiyle, bir or-
lerini dü üþündükleri Dünya benzeri hip olan Toumaii'nin karakteristik ganizmanýn DNA'sýnda kayýtlý gene-
gezegenler üzerinde yoðunlaþtýrdý. özelliklerinde hem insan, hem de tik bilgilerin tamamýna ulaþýlmasýn-
maymunla baðlantýlar kuruldu, an- da maliyetin düþürülmesi amaçlaný-
cak halen nihaai bir sonuca varýlama- yor. 635 milyon avroya ve 10 yýllýk
CÜCE GEZEGEN ERÝS dý. Bazý bilim adamlarý, bulunan ka-
fatasýndan yola çýkarak, insansýlarýn
bir çalýþmaya mal olan proje, hücre-
lerin nasýl çalýþtýðýnýn ortaya çýkarýl-
Tanýmý konusunda gökbilimcileri 7 milyon yýl iki ayak üzerinde yürü- masýna ve hastalýklarýn sayýsýz me-
ikiye ayýran ve en sonunda "cüce ge- düðü iddiasýný da ortaya attý. totla araþtýrýlmasýna katkýda bulunu-
zegen" sýnýfýnda yer almasýna kaarar
yor. Bilim adamlarý, Genom 10K ad dý
verilen Eris, 2005 yýlýnda keþfedildi.
Dünyaya 15 milyar kilometre uzak- KLONLAMA verilen Genom Hayvanat Bahçesini
yaratarak, 10 bin omurgalý türün
n sonraki ilk yýlýn-
lýktaki Eris, keþfinden Klonlama
kayýtlý genetik
da güneþ sisteminin 10. gezegeni çaðý, 1997 yýlýn-
bilgilerinin ta--
olarak anýlýrken, Uluslararasý Astro- da ilk memeli-
mamýna ulaþ-
nomi Birlliðinin gezegen tanýmýný ya- nin, Dolly adý
mayý amaçlýyor.
yýmlamasýnýn ardýndan "cüce geze-
gen" sýnýfýna sokuldu. Buzullarla kap-- KÖK HÜCREDE BÜYÜK DEVRÝM verilen bir koyu-
nun klonlanma-
lý gezegenin yeni statüsü, kendisin- Japon bilim adamý Þinya Yama- sýyla baþlaadý. Fatma Kübra
den daha küçük olan Plüton'un da naka, Kasým 2007'de, insan embriyo- Dolly'i 2000 yý- Keþkendir
"cüce gezegen" kabul edilmesiine yol su kullanmadan kök hücre üretilebi- lýnda bir may-
Fetih Marþý
Aðýt... Tanrýya sesleniþ
Yelkenler biçilecek, yelken
ler dik
Aðlayýn, parmaklarý nur Daðlardan çektiriler, kalyon ilecek;
Sularýndan kýnalý kýzlarým Elsizlere el,dilsizlere dil ver yeniden, Kerpetenlerle surun diþleri
lar çekilecek;
Lütfet,bize bin þanlý nesil ver yeniden,
Aðlasýn Meraga göklerind sökülecek
en
Meraga'ya bakýp yýldýzlarým
Dünyayý alýp avcuna bir gün Tanrým,
Yürü, hala ne diye oyunda
oyn
Fatihin Ýstanbulu fethettið aþtasýn?
n.
Avcunda bu dünyaya þekil ver yenide
Yollara Kürþadlar uzanm i yaþtasýn.!
ýþ ölü
Aðlasýn Akülke, aðlasýn Sen de geçebilirsin yardan
Sütgölü , ana
Yiðitlerim uyur gurbet ellee
rde Senin de destanýný okuyalým dan, serden....
Kimi Semerkant'ta bekler ezberden...
beni Babam Haberiin yok gibidir taþýdý
ðýn deðerden...
Kimi Caber'de
Elde sensin, dilde sen, gön
üldesi
Caber yok, Tiyanþan yok, Babalýðýndý seni bana baðlayan Fatihin Ýstanbuulu fethettið n baþtasýn...
Aral yok i yaþtasýn.!
Ben nasýl varým? Zekândý beni gururlandýran
Aðla ey Tanrý daðlarýdan Yüzüne çarpmak gerek zam
Sevgindi beni þýmartan ane
Göster: Kabaran sular nas nin fendini...
Ýndirilmiþ Tanrým ýl yýkkar bendini?
Ölümdü beni senden ayýran. Küçük görme, hor görme,
delikanlým kendini
Þu yakýn sularýn Üzülme babacýðým bensizliðe,
Kolu neden bükülmez Kapatma gözlerini aðlayarak Þu kýrýk abideyi yükseltecek
taþ
Fýrat niçin, Dicle niçin, A Fatihin Ýstanbulu fethettið tasýn;
ras Sevinçle yürüyorum aydýnlýða, i yaþtasýn.!
Benden doðar, bana dökülm niçin
ez? Sevginni yanýmda götürerek. Bu kitaplar Fatihtir, Selim
dir, Süleymandýr.
Ben ki ataeþle konuþurdum. Seni bir daha hiç göremeyeceðimi Þu mihrap Sinanüddin, þu
Se minare Sinandýr.
Ýdil'le Tuna'yla Nil'le kon lle konuþurdum bile bile yürüyorum Haydi artýk uyuyan destan
ýný uyandýr.!
uþurdum
"Sangaryos"u "Sakarya"
yapan Yürüyorum babacýðým Bilmem, neden gündelik iþle
"Ýkonyom"u "Konya" yap rle teelaþtasýn
an buraadan çok uzaklara Kýzým, sen de Fatihler doð
Dille konuþurdum. uracak yaþtasýn.!
Yaþayan hiç kimsenin
eriþemeyeceði diyarlara Delikanlým, iþaret aldýðýn
gün
Yürüyyeceksin... Millet yür atandan
üye
Yürüyorum babacýðým senden Sana selam getirdim Ulub cek arkandan!
çok uzakllara atlý Hasandan....
Joanna Karataþ Sen ki burçlara baayrak ola
Yollar cak
Fatihin Ýstanbulu fethettið kumaþtasýn;
i yaþtasýn.!
Varsýn biraz da yollar çeksin benim cefamý Býrak, bozuk saatler yalan
Artýk verin çocuklar, artýk verin asamý!. yan
Çelebiler çekilip haremlerde lýþ iþlesin!
kýþ
Bir baþka kainnata, bir baþka yurda yol var; Þiir Kitaplarý: Yürü aslaným, fetih hazýrlý lasýn!
ðý baþlasýn...
Siz örtünün garipler siz örtünün abamý! Heykeltraþ (1924),
Yorgun düþüp uzandým altýndaa asumanýn;
Yastýðýmýn Rüyasý (1930), Yürü, hala ne diye kendin
le sav
Gölgende buldum ey dal bir anne ihtimamý.
Ayetler (1936), Fatihin Ýstanbulu fethettið aþtasýn?
Bir Bayrak Rüzgar i yaþtasýn.!
Þahane manzaraydý dünya sýnýrlarýnda Bekliyor (1946),
Bir kubbenin rüku?u, bir zirvenin kýyamý. Rubaiyyat-ý Arif (1956),
Enikli Kapý (1964),
Yükseklerinde ömrün daðlar, sular kovuklar: Kubbe-i Hadrâ (1956),
Yükseklerin diliylee tekrar edin nidamý! Kökler ve Dallar (1964),
Daðlar lisana geldi, gökler lisana geldi; Emzikler (1964),
Þerh oldu Mesnevi?den yýldýz Dualar ve Aminler (1967),
Þerh oldu Mesnevi?den yýldýzlarýn kelamý.
Aynalarda Kalan (1969),
Kanatlar ve Gagalar (1946),
Þeffaf mavinizden abdest alýp el açtým Kýbrýs Rubaileri (1964),
Artýk yakýndayým, ey gökler, duyun duamý! Avrupa'dan Rubailer (1971),
Kova Burcu (1967).
CEREN GÝDEREN 11/E 842
Anadolu
Türkülerle Çaðlar
Anadolu yoðurur, ezgisini Anado- Yýllar yýlý okunmamýþ, okutul-
lu yapar. Anadolu bir önüyle tür- mamýþ Anadolu insaný ,yazýdan
külerle yaþar. Bunun için türküler- yoksun olunca , düþüncelerini
de kiþisel çaba aranmaz. Anadolu kendine özgü þekillerle, renklerle
insanýdýr çabalayan… dile getirmeye çalýþmýþ.Halýsýna,
Türkülerin gerçek yapýlarýnda kilimine iþlemiþ sevdasýný Anadolu
olaylar gizlidir. Toplumu tesirinde konuþur da konuþur, içini döker el
býrakan, peþinden sürükleyen nice iþlerinde ,türkülerde .Yalnýz nakýþ-
dramalar vardýr türkülerde lar deðil, renkler konuþur Anado-
AHMET SELVÝ Yâri gurbete çýkan sevgilinin, lu'da
Türk Dili ve Edebiyat Öðretmeni bundan daha güzel, daha içli Anadolu'da kilim demek, özle-
uðurlamasý olabilir mi? Ya gider de mi, inancý, sevgiyi, ilmik ilmik,
nadolu'yu duygusallýðý için- bir daha sýlayan dönmezse, ya renk renk
Doðuda
saklý köþe
Bitlis
dar çýktýðýný göstermektedir. Obsidyen ðine varýrlar. Baba, þehirde canlý kalýp
yataklarýndan elde edilen doðal camýn kalmadýðýný öðrenmek için oðlunu
yontucu, kesici, kazýyýcý olarak çevre- þehre gönderir. Bir süre sonra oðul
deki yerleþim yerlerinde kullanýldýðý geri döner ve uzaktan babasýna þöyle
anlaþýlmaktadýr. seslenir : " Þehirde yaþama dair hiçbir
Yine yapýlan çalýþmalar sonucunda iz yok; sadece beþ tane minare ayakta
o döneme ait ticaret yolu Van Gö- kalmýþ." Bunu duyan baba yýkýlýr, diz
lü'nün doðusundan güneye (bugün ki çöker ve þöyle bir aðýt yakarak oðlunu
Van ili sýnýrlarý içerisinde bulunan Kal- yanýna çaðýrýr.
kolitik - Maden Dönemi - yerleþme
alaný olan Tilkitepe), batýda ise Diyar- "Bitlis'te beþ minare, beri gel oðlan
bakýr il sýnýrlarýna (Ergani yakýnýndaki beri gel.
çanak-çömleksiz bir Neolitik yerleþme Yüreðim dolu yâre, beri gel oðlan
yeri olan Çayönü) dek uzanmaktadýr. beri gel."
Güneybatý Asya ülkelerindeki Neolitik
Çað M.Ö. 9000-5000, Avrupa ülkele- Bu aðýt zamanla türkü ve manilere
rindeki Neolitik Çað M.Ö. 6500, Tuna konu olarak günümüze kadar gelir.
kýyýlarýnda M.Ö. 5500 olduðuna göre
Bitlis'in tarihinin 5000 yýldan fazla ol- Gelenek ve Ýnanýþlar
masý, 5000 - 7000 yýllýk olmasý çok
BÝTLÝS'ÝN TARÝHÝ kuvvetle muhtemeldir. Doðum Gelenekleri :
Bitlis, (Kürtçe: "Bilîs" veya "Bedlîs", Bitlis'te hamile kadýna "aylý kadýn"
Ermenice: "Baghaghesh" ve daha son- Bitlis Ýsminin Kaynaðý denilir. Hamileliðin ilk dönemleri aile:
ralarý "Baghesh" olarak kullanýlmýþtýr.) Bitlis'in günümüzde kullanýlan is- fertlerinden gizlenir. Ancak fiziki deði-
Bitlis ilinin merkezi olan þehirdir. Mer- minin nereden kaynaklandýðý kesinlik- þiklikle hamilelikten hane halkýnýn ha-
kez ilçeye baðlý 3 bucak vardýr.Doðu le bilinmemektedir. Bitlis tarih boyun-
Anadolu Bölgesi'nde yer alan Bitlis'i, ca deðiþik isimlerle anýlmýþtýr. Asurlular
güneyden Siirt, batýdan Muþ, kuzey- Bit-Liz, Persler ve Yunanlýlar Bad-Lis
den Aðrý illeri ve doðudan Van Gölü veya Bad-Lais, Bizanslýlar Bal-Lais-on,
çevreler. Bitlis, Kaleleri ve Ýslam eserle- Babaleison veya Baleþ, Araplar Bad-
riyle önemli bir ildir. Lis, Ermeniler Pageþ veya Pagiþi olarak
Tarihçiler Bitlis tarihini deðiþik za- kullanmýþlardýr. Asur dilinde Bit keli-
manlardan baþlatmaktadýrlar. 5000 mesi yurt, Bet kelimesi kale manasýn-
yýllýk, 7000 yýllýk tarih gibi. Gerçekte da kullanýlmýþ, Bit-Liz demek Liz'in Yur-
Bitlis tarihi Neolitik Çað dediðimiz Ye- du, Bet-Lis demek ise Liz'in Kalesi ma-
ni taþ dönemine kadar uzanmaktadýr.[ nasýna gelmektir.
Bitlis ve yöresinin yazýlý tarih önce-
si oldukça karanlýktýr. En önemli ne- Bitlis'te Beþ
denleri yüzeydeki buluntularýn az ol-
masý ve bugüne kadar gerçekçi bir ar-
Minare Hikâyesi
keolojik çalýþma yapýlmamasýdýr. Rus iþgali sýrasýnda Bitlis, bir hara-
Bitlis ili sýnýrlarý içerisinde bulunan be þehir görüntüsü alýr. Düþmanýn çe-
Süphan ve Nemrut Daðý daðlarýndaki kilmesinden sonra savaþ esnasýnda
obsidyen (doðal cam yataklarý), doð- Bitlis' ten kaçan bir baba ve oðul, Bit-
rudan olmasa bile dolaylý olarak bu lis'e dönmek üzere yola çýkarak þehre
yöre tarihinin Neolitik dönemine ka- hakim konumdaki Dideban Daðý ete-
berinin 1 olmasýndan sonra gelin an- pabuç giyilir.Kadýnlarda; Entari, leçek, Medreseler: Ýhlalsiye Medresesi,
nesine, oðlan anne: ve babasýna ilk bele gümüþ kemer baðlanýr ve günlük Nuhiye Medresesi, Þerefiye Medrese-
müjdeyi verenler para ve hediyelerle ev iþlerinde rengârenk kloþ giyerler. si, Yusufiye Medresesi ilin önemli
ödüllendirilirler. Anneler veya evlenmiþ olanlar beyaz medreseleridir.
Sünnet Gelenekleri : tülbent takarlar. Ayaða ise harik, reþik Hamamlar: Paþa Hamamý, Han Sa-
Sünnet önceleri yaz aylarýnda Siirt veya yemeni giyilmektedir. rayý Hamamýdýr. . Ayrýca El Aman Ker-
ilinden Bitlis'e gelen gezgin sünnetçi- Yemekleri: vansarayýndaki hamam kalýntýsý ile Ah-
ler tarafýndan yapýlýr. Keledoþ, Mihir, Glodik, Ýçli köfte, lat ve Adilcevaz Kaleleri içerisindeki
Düðün Gelenekleri: Büryan kebabý, Adilcevaz Cevizi. hamam kalýntýlarý tarihi deðer taþý-
Evlenme çaðýna gelmiþ olan erkek El Sanatlarý: maktadýr.
gencin babasý durumuna uygun gör- Gej ( yöresel kumaþ ) , seccade ve Hanlar ve Kervansaraylar: Hatuni-
düðü kýzý hanýmý vasýtasýyla oðluna heybe, cacým, aba, Bitlis Kuþaðý, halý- ye ( Hazo ) Haný, Papþin ( Hüsref Paþa)
bildirir. Oðlan bu vesileyle kýzý görme- cýlýk, yöresel ayakkabý harik, toprak se- Haný, Baþhan Haný, El-Aman Haný
ye gider, kendisine eþ olacak kýzý be- ramik (çömlekçilik), iðne ve boncuk Kaplýcallar: Güroymak (Çukur) Kap-
ðenirse annesine söyler. oyasý, taþ iþçiliði, bastonculuk lýcasý, Ilýcak ( Germav ) Kaplýcasý, Nem-
Ölümle Ýlgili Adet ve Ýnanýþlar: rut Daðý Kaplýcasý, Alemdar, Köprü Al-
Bitlis'te acýlý günler de komþu ve BÝTLÝS TURÝZM MEKÂNLARI tý, Çim Çölmüðü, Arap Köprüsü, Yýlan
akrabalar arasýnda birlik beraberlik ve Kaleler: Bitlis Kalesi, Tatvan Kalesi, Dirilten, Acý Su vb. kaplýcalarý olarak sý-
paylaþma duygusu içinde yardýmlaþ- Ahlat Kalesi, Ahlat Sahil Kalesi, Adilce- ralanabilir.
manýn en güzel örnekleriyle yaþanýr. vaz Sahil Kalesi. Göller: Van Gölü, Nemrut Daðý ve
Geleneksel Kýyafetleri: Cami ve Kümbetler: Ulu Cami, Ký- Krater Gölleridir
Erkeklerde; Çuha, serhaddýn, çek- zýl Cami, Þerefiye Külliyesi Cami. Emir Sportif Etkinlikler: Avcýlýk ve olta
men, samur, bellerine alaca kuþak, Bayýndýr Kümbeti, Küfrevi Kümbeti, balýkçýlýðý, dað yürüyüþü, kayak mer-
baþlarýna fes ve fesin üzerinde ahme- Çifte Kümbet, Emir Ali Kümbeti, Usta - kezidir.
diye(ipekli þal) , ayaða ise elde örül- Þagirt Kümbeti, Þeyh Babo (Üryan Ba-
müþ, desenli yün çorap ve ponçikli ba) Türbesi baþlýcalarýdýr. Müzzeyyen Balamir 11-D
YEÞÝLAY HAFTASI
(1-7 MART)
H A F TA S I
YEÞÝLAY HAFTASIYLA
ilgili güzel sözler
* Ýçki güldürür, süründürür, öldürür.
* Ýçki saðlýðýn düþmanýdýr.
* Ýçki kötülükler doðurur.
* Ýçki aile bütçesini eritir.
* Ýçki sinir ve sindirim sistemlerini bozar.
* Sigara kanserle kardeþtir.
* Akýllý adamlarýn tek içkisi sudur.
* Ýçki bütün kötülüklerin anasýdýr.
* Ýçki öldürür, kumar söndürür, spor güldürür.
* Ýçki insaný sefalete, rezalete hatta cinayete sürükler.
* Alkol, veremin en yakýn dostudur.
* Alkol kapýdan girerse, mutluluk pencereden çýkar.
* Toplumdaki pek çok facianýn sorumlusu içkidir.
* Alkol almak, gönüllü çýlgýnlýktýr.
* Ýçkinin girdiði yerden akýl, ahlâk ve utanma kaçar
HURÝYE GÜMÜÞKAYA
BAHÇEÞEHÝR ATATÜRK LÝSESÝ
48
Çevre
Sevgili
Arkadaþlar!
Alkollü içki, sigara ve uyuþturucunun zararlý olduðunu bilme-
yenimiz yoktur. Ama ne yazýk ki insanlar yine de, bilinçsiz bir þekil-
de bunlarý tüketirler. 5 Mart 1920 tarihinde Hilâl-i Ahdar Derneði
kurulmuþtur. Hilâl ay, Ahdar yeþil anlamýna gelmektedir. Hilâl-i Ah-
dar Derneði daha sonra Yeþilay adýný almýþtýr. Bu derneðin amacý,
alkollü içki, sigara ve uyuþturucunun zararlarýný topluma anlatmak
ve bunlarý içenleri vazgeçirmektir.
Uyuþturucu denince akla esrar, eroin ve kokain gibi maddeler gelmektedir. Ülkemizde bu maddelerin kulla-
nýlmasý ve satýlmasý yasaktýr. Bu yasaða uymayanlara aðýr hapis cezalarý verilir. Uyuþturucu madde insaný uyuþ-
turur ve baðýmlýlýk yaratýr. Saðlýklý bir insanýn bu maddelere yaklaþmasý düþünülemez. Uyuþturucu madde kulla-
nýmýnýn sonu ölümdür. Sapýk iliþkiler ve bu iliþkilerden kaynaklanan suçlarý genelde uyuþturucu kullanan insan-
lar iþlemektedir.
Ýçildiðinde insaný sarhoþ eden maddelere alkollü içkiler diyoruz. Sarhoþ olan insan kolayca suç iþler. Trafik ka-
zalarýnýn büyük bir bölümü, içkili araç kullanmaktan ileri gelmektedir. Ýçki içen insanlarýn aile hayatlarý da yok gi-
bidir. Eþlerini ve çocuklarýný döven insanlarýn büyük bir bölümü, içki içip sarhoþ olan
insanlardýr. Sarhoþ insanlar, çevrelerini de rahatsýz ederler. Beyin, kalp, mide ve akciðer
gibi organlar içkiden etkilenir. Ülser, felç ve siroz gibi hastalýklara ise içki sebep olur.
Bir baþka zararlý da sigaradýr. Ne yazýk ki sigara, toplumumuzda yaygýn olarak içilen
bir maddedir. Ýþtahý kesip akciðerlerimizde büyük tahribata sebep olur. Sigara içen in-
sanlar, ömürlerinin önemli bir bölümünü bu canavarýn eline teslim etmiþ olurlar. Siga-
ranýn kansere olduðunu herkes bilir.
Bütün kötülüklerin anasý olan uyuþturucu, alkollü içki ve sigaradan uzak, saðlýklý bir
ömür geçirmenizi diliyorum...
HURÝYE GÜMÜÞKAYA
SAÐLIK DÜÞMANLARI
Saðlýðýnýn düþmanlarý
Ýçki, sigara, kumar.
Bunlara alýþanlar.
Görürler pek çok zarar.
Ýçkinin kötülüð ðü
Saymakla bitmez her an.
Katil bile olur da,
Hatýrlayamaz insan.
Vücuduna, kesene
Zararý çoktur onun.
Tütün ömrü kýsaltýr.
Çabucak gelir sonu.
Hazineyi eritir,
Cebinde kalmaz para.
Kumar kötü bir illet,
Alýþan düþer dara,
Saðlýk düþmanlarýndan
Korun her an uzak ol,
Yaþamak istiyorsan,
Kendine bul baþka yol.
2010
Kültür Baþkenti
Ýstanbul'a
getirileri nelerdir ?
Ýstanbul'un sadece tarihi birikimi
ile deðil, kültür sanat etkinlikleri ile
de uluslararasý arenada etkin tanýtý-
mýn yapýlmasý sayesinde, gerçek bir
kültürel deneyim yaþamak isteyen
ziyaretçilerin Ýstanbul'a yönlendiril-
mesi ve ziyaretçilerin kentteki orta-
lama kalýþ sürelerinin uzatýlmasý,
hem Ýstanbul'un tanýtýmýna katkýda
bulunacak hem de çeþitli ticari fa-
aliyet kollarýnda daha fazla gelir el-
de edilmesini saðlayacaktýr.
Bu durumun sonucu olarak da
KAÇ ADAY VARDI ? Ýstanbul, ekonomik anlamda tu-
Ýstanbul Büyükþehir Belediye ÝSTANBUL NEDEN AVRUPA rizm hareketliliðinden daha fazla
Baþkaný Kadir Topbaþ AB komisyo- BAÞKENTÝ SEÇÝLDÝ ? yararlanabilecektir.
nuna projeyi verdiði zaman ayný Ýstanbul, coðrafi konumu ve
anda Almanya'nýn Essen ve Maca- binlerce yýllýk kültürel mirasýyla, Ýstanbul'un 2010 yýlýnda
ristan'ýn Pecs kenti' de 2010 Avrupa
Kültür Baþkenti olmak için adaylýðý-
dünya metropolleri arasýnda ayrý- Avrupa Kültür Baþkenti ol-
calýklý bir konuma sahiptir. Genç ve
ný koydu. dinamik nüfusu, yaratýcý bir enerji
masýnýn saðladýðý katkýlar:
Avrupa Kültür oluþturarak, Türkiye'nin bir aynasý * Ýstanbul'un adý, 2006 yýlýndan
baþlayarak dünya kültür sanat gün-
Baþkenti Nedir ? olan Ýstanbul'u dünyanýn en dina-
deminin merkezine oturacak.
Avrupa Kültür Baþkenti kavramý mik kentlerinden biri haline getir-
mektedir. Ýstanbul'da özellikle son * Tarihi boyunca farklý kültürleri
ilk kez, 1980'lerde ortaya çýkmýþtýr. bir arada yaþatan Ýstanbul, sahip
Dönemin Yunanistan Kültür Ba- yirmi yýlda geliþen kültür bilinci,
kültür yaþamýna da yansýmaktadýr. olduðu dünya kültür mirasýný tüm
kaný Melina Mercouri'nin önerisinin zenginliðiyle Avrupa'yla paylaþa-
Avrupa Birliði Bakanlar Konseyi ta- Ýstanbul, her geçen gün, yalnýz Ýs-
tanbullular için deðil, tüm dünya cak.
rafýndan benimsenmesiyle Avrupa * Ýstanbul, kültür varlýlarýmýzýn
kültürüne deðer katan, Avrupa'ya için bir çekim alaný, bir kültür ve sa-
nat merkezi niteliði kazanmaktadýr. korunacaðý ve çaðdaþ müzecilik
katký saðlayan kentlere verilmeye anlayýþýyla sergileneceði yeni mü-
baþlanan bu unvana ilk kez 1985'te 21. yüzyýl, kentlerin yüzyýlý olacak-
týr. Kentler; kimliklerini canlandýra- zeler kazanacak.
Atina sahip olmuþtur. * Katýlýmcý bir yaklaþýmla oluþtu-
Bu unvan, 1985-2000 yýllarý ara- rak, kültürlerini ileriye taþýyarak ve
birikimlerini paylaþarak, küresel rulacak kentsel dönüþüm projeleri
sýnda AB'ye üye ülkelerin kentlerin- bir yandan kentin çehresini deðiþti-
den birine verilmiþtir. 2000 yýlýna kültürü oluþturmaktadýr.Ýstanbul'un
2010 Avrupa Kültür Baþkenti olma- recek, öte yandan kentlinin yaþam
gelindiðinde ise, yeni bin yýl nede- kalitesini yükseltecek. o Ýstanbul
niyle, Avrupa Kültür Baþkenti unva- sýyla Avrupa, Ýstanbul'da kendi kül-
türünün köklerini keþfedecek ve yeni kültür mekanlarýna kavuþacak,
ný hem ayný yýlda birden fazla ken- kentin kültür altyapýsý güçlendirile-
te, hem de AB adayý olan ülkelerin birbirini anlama yolunda önemli bir
adým daha atacaktýr. Ýstanbul'un cek.
kentlerine verilmeye baþlanmýþtýr. * Ýstanbullular farklý sanat disip-
Ýstanbul'un, Avrupa Kültür Baþ- baþarýlý bir Avrupa Kültür Baþkenti
olmasý, Ýstanbullularýn bu projeyi linleriyle kucaklaþacak, Ýstanbullu
kenti yolculuðu da, yeni bin yýl ne- gençler sanatsal yaratýcýlýkla daha
deniyle, AB adayý olan ülkelerin benimsemeleri ve en geniþ katýlým-
la desteklemeleriyle gerçekleþecek- yakýn bir iliþki kurma olanaðý bula-
kentlerine Avrupa Kültür Baþkenti cak.
unvaný verilme kararýyla birlikte tir.
* Ýletiþimden organizasyona,
baþlamýþtýr.
Rap Müziðin
Tarihi
ýsaltýlmýþ haliyle, Rythmic American Po- sel ve sosyal mesele-
Nevruz Bayramýmýz ve
Bayramýmýzýn Tarihi
tur. Ve bu durum, hem bütünüyle
Türk dünyasýnda hem de Türkiye
üzerinde oynanan oyunlara zemin
hazýrlamýþtýr. Nevruz, alet edilmek is-
tenmiþtir. Güneydoðu illerimizi Türki-
ye'den ayýrmaya yönelik planlara gö-
re, Kürt vatandaþlarýmýzýn farklý etnik
yapýda olduklarýný ortaya koymak
adýna, Nevruz'un onlara özgü bir
bayram olduðu ispat edilmeye çalýþýl-
mýþtýr. Halbuki, tarihi kaynaklar bize
net bilgiler vermektedir ki Kürt büyü-
ðü Demirci Kav'ya ait olduðu iddia
edilen hikaye Türk tarihinin, mitoloji-
sinin bir bölümü, Ergenekon Efsane-
sinin de sadece bir varyantýdýr. Erge-
nekon Destaný, Göktürklerin tarihi-
nin özetidir. Ergenekon, Göktürk-
ev ve rûz kelimelerinin birleþ- 21 Mart'a tekabül eden Nevruz gü- ler'in yüzyýllarca çift sürerek, av avla-
61
Ödüllü sorular
Bu sayfadaki sorularý tam ve doðru cevaplayan öðrencilerimize
Okul Müdürümüzün desteðiyle sürpriz hediyeler verilecektir.
Birazda
gülelim
Kare Bulmaca
SOLDAN SAÐA YUKARDAN AÞAÐIYA
1-)Geveze-Evcil olmayan hayvan- 1-)Zayýf, çelimsiz-Gaye erek
larý vurma veya yakalama iþi 2-)Dört tarafý sularla çevrili kara
2-)Bir ilimiz-Valide parçasý-Enkýsa zaman dilimi-Bir
3-)Bönlük , Kalýn kafalýlýk baðlaç
4-) Ortodokslarda Ýsa, Meryem 3-)Üretimevi-Utanma utanç
veya ermiþlerin tahta üzerine duygusu
mumlu ve yumurtalý boyalarla ya- 4-)Temel esas-tedavi yolu deva
pýlmýþ dinî içerikli resimler 5-)Açý-ezmek sözcüðünün emir
5-)Çok iyi duruma getirme, geliþ- hali
tirme, güçlendirme-Ata 6-)Büyükler ileri gelenler
6-)Beyaz-Bir kuþ türü 7-)Kuzey Atlantik paktý-meydan
7-)Yavru yetiþtirecek duruma gel- saha
miþ olan hayvan- Benzerlerini ge- 8-)Yararsýz, iþe yaramaz
ride býrakmýþ 9-)Çocuðu olan kadýn-Arnavut-
8-)tersi sakar luðun baþkenti
9-)Ýþsiz, iþsiz güçsüz, baþýboþ, ay- 10-)Bir baðlaç-Bir zaman birimi
lak-Bir bitki
10-)Yemek dýþýnda yenilen yaþ ve-
ya kuru yemiþ vb. þeyler