Osnovni dimenzii na li~nosta

Sekoj ~ovek ima edinstvena li~nost.Taa e odredena so specifi~na kombinacija na razli~ni

karakrni,odnosno emotivno-psiholo{ki i fizi~ki osobini.Li~nosta ja so~inuva sintezata od dva
najbitni elementa:kako lu|eto deluvaat vrz drugi lu|e i od druga strana kako se sfa}aat i
gledaat samite sebe si.Razli~nite osobini na site lu|e pa i na menaxerite doveduva do toa tie
vo organizacijata da se odnesuvaat sosema razl~no.Poradi toa mnogu e va`no,lu|eto koi vr{at
selekcija pri vrabotuvawe na menaxer da vodat smetka za li~nosta na menaxerot,a ne samo za
negovite kvalifikacii za odredeni rabotni zada~i.Tie isto taka treba da go poznavaat profilot
na organizacijata,odnosno nejzinata dejnost,kako i strukturata na li~nosta na postojnite
menaxeri,da bi mo`ele da izvr{at pravilen izbor i na krajot da dobijat skladen menaxerski
tim.Vo su{tinata na odnesuvaweto,odnosno osobinite na li~nosta na menaxerot na edna
organizacija ja odreduvaat nejzinata celosna aktivnost i nejziniot profil.

Li~nosta na menaxerot e glaven faktor za individualnoto odnesuvawe vo

organizacijata.Razlikite na li~nosta doveduvaat do razli~ni odnesuvawa na poedinecot,a toa
doveduva do razli~na produktivnost i zadovolstvo od rabotata.Poradi toa mnogu e va`no da
se usoglasat osobinite na menaxerot {to e mo`no pove}e so vidot na rabotata {to treba da ja
izvr{uva.Menaxerot treba da obezbedi negovata organizacija da ja izvr{uva svojata osnovna
namera,treba da planira,treba da postapuva kako klu~na informativna alka me|u
organizacijata i nejzinoto okru`uvawe.Menaxerot e odgovoren za dejstvuvaweto na negovata
organizacija spored statusot.Menaxerot treba so planski priod da gi naso~i idnite aktivnosti
na pretprijatieto,da razvie takva organizacija koja }e obezbedi efikasno izvr{uvawe na
akciite,da gi motivira lu|eto za efikasna i korisna upotreba na svojot trud i da kontrolira kako
se ostvaruvaat celite.

Menaxer(menager) e sekoj koj na koe bilo nivo vo organizacijata go naso~uva naporot na

drugite lica za ostvaruvawe na celite.Menaxerite ne nastapuvaat brzo,ne navleguvaat vo
rizik,ja izbegnuvaat konkurencijata i sli~no.Nivnata osnovna funkcija e donesuvaweto odluki
za potrajni uspesi,so vnimatelen izbor me|u mo`nite alternativi.Menaxerite,~esto se solidno
educirani i raspolagaat so kvaliteten fond na znaewe za sektorot vo koj dejstvuvaat i so
specifi~en fond na znaewe od oblasta na upravuvaweto.Razli~ni menaxeri izvr{uvaat razli~ni
raboti vo zavisnost od organizaciskoto nivo na koe se nao|aat,funkcijata {to ja izvr{uvaat i
pozicijata {to ja zazemaat.

1
Nasledni i socijalni faktori

Li~nosta na site lu|e se odreduva i formira so posreduvawe na pove}e faktori.Dva najva`ni

faktori se genetski-nasleden faktor i socijalen,odnosno faktor na opkru`uvawe.

Nasledniot faktor gi opfa}a site onie karakteristiki koi lu|eto gi dobivaat so ra|aweto,kako {to
se pol,fizi~ka predispozicija, konstrukcija,temperament i dr.Tie se obele`ja so koi se ra|ame i
koi vo su{tina ne mo`eme da gi menuvame.Naukata seu{te,osven vo ekperimentalnata oblast
nema vlijanie na na{iot genetski kod.

Socijalniot faktor vklu~uva golem broj na faktori na `ivotnata sredina koi vlijaat vrz
nego.Eden od najva`nite faktori vo opkru`uvaweto e semejstvoto,so ogled deka toa e
sredinata vo koja deteto raste,se razviva i gi prifa}a osnovnite modeli na odnesuvawe.Vo
dopolnenie na osnovnoto semejstvo ima zna~ajno vlijanie i po{irokoto semejstvo kako i
dru{tvoto od opkru`uvawe i prijatelite.Vlijanie isto taka no vo pomal obem ima i
nacionalnata pripadnost,pripadnost na odreden socijalen sloj i profesijata.

Vo prilog na dvata najva`ni faktori,~esto mo`e da se slu~i da nekoja nepredvidena

situacija,dovede do toa da se izrazi nekoja osobina na li~nosta koja bila skriena,a za koja
odredena li~nost ne ni znaela deka postoi.Razli~nite ekstremni situacii vo koi odredena
li~nost }e se najde vo tekot na `ivotot,~esto doveduvaat do manifestacija na nekoi skrieni
potencijali karakteristiki.

Tipovi li~nosti

Poznavaweto na osobinite na li~nosta na menaxerot,odnosno ne~ii kakterni crti e mnogu

va`no,za da mo`eme da predvidime i da go kontrolirame odnesuvaweto na toj menaxer.Vo
zavisnost od tipot na menaxerskata zada~a se biraat tipovi na li~nosti na koi }e odgovara taa
rabota.Vo klasifikacijata postojat pet osnovni karakteristiki,koi ja odreduvaat li~nosta.Tie se:

 Ekstrovertnost
 Introvertnost

2
  Prijatnost
 Sovesnost
 Emocionalna stabilnost
 Otvorenost

Ekstrovertnite lu|e se komunikativni i prijatelski raspolo`eni sprema drugite.Tie polesno

vospostavuvaat kontakti so kolegite i pove}e im odgovaraat raboti vo koi e neophodna stalna
komunikacija so drugite.

Introvertni se onie lu|e koi se zatvoreni i te{ko stapuvaat vo socijalni kontakti so drugite.Niv
podobro e da im se dade rabota vo koja komunikacijata ne e va`en segment za taa rabota.

Prijatnosta se ogleduva niz nekoj streme` da se bide vo dobri odnosi so drugite.Toa se gleda
po ne~ija kooperativnost,kolegijalnost i gri`i za drugite.Na takvite menaxeri treba da im se
dade rabota vo koja se raboti timski i vo koja se va`ni me|u~ove~ki odnosi.Nasproti
niv,neprijatni lu|e koi gi karakteriziraat nekolegijalnost,neprijatnost i nepristojnost treba da se
rasporedat za izvr{uvawe na neprijatni raboti kako na primer naplata na pobaruva~ka.

Sovesnost e karakteristika koja ni poka`uva kolku e nekoj vnimatelen,istraen,organiziran i

samodiscipliniran.Toe e osobina koja e po`elna,ako ne i neophodna kaj site vrsti i tipovi na
menaxeri.Onie koi se nesovesni se mnogu ~esto impulsivni,neuredni pa so samoto toa i
neefikasni.Takvi menaxeri ne se potrebni ni vo edna organizacija,Ova e edinstvena osobina
koja ne e po`elna ni vo edna vrsta na rabota.

Emocionalnata stabilnost se prika`uva niz smirenost i sigurnost.Lu|eto koi se emocionalno

stabilni se naj~esto mnogu efikasni vo rabotata so koja se zanimavaat.Nasproti
niv,emocionalno nestabilnite lu|e se mnogu ~esto nervozni i nesigurni.Od taa nesigurnost
proizleguva visok stepen na kriti~nost i samokriti~nost.Takvite menaxeri se praviot izbor za
rabota na kontrola na kvalitetot,bidej}i od pregolema doza na krtiti~nost proizleguva
perfekcionizam.Nivnata uloga vo timovite isto taka mo`e da bide zna~ajna,zatoa {to tie
sekoja alternativa }e ja kritikuvaat i da gi sogledaat site nejzini aspekti,{to }e bide od korist
vo pronao|awe na najdobroto re{enie.

Otvorenost e karakteristika za lu|eto koi se kreativni,originalni i radoznali.Menaxerite koi ja

imaat ova osobina se pogodni za dinami~ni raboti vo koi stalno doa|a do promena ili
inovacija,kako i za rizi~ni raboti.Od druga strana,zatvoreni tipovi na li~nosti gi

3
karakteriziraat konzervatizam i konvencionalnost.Niv im se potrebni raboti vo koi nema
mnogu oscilacija i promeni.

Ekstrovertnost Introvertnost
Aktiven,otvoren Tivok,povle~en
Na {to ja fokusirate
Interaktiven Koncentriran
va{ata energija?
Zboruva pa misli Misli pa zboruva
Dru{tven Reflektiven
Razum Intuicija
Prakti~en Na {to obrnuvate Generalen

Detaqi vnimanie i od kade Mo`nosti

Konkretno sobirate informacii? Teoretsko

Specifi~no Apstraktno
Mislewe ~uvstva
Analiti~en Subjektiven
Kako gi procenuvate i
Glava Srce
donesuvate odlukite?
Pravila Okolnosti
Pravda Milosrdnost

Presuduvawe Nabquduvawe
Struktuiran Fleksibilen
Vremenski orientiran Otvorenost za diskusija
Kako se odnesuvate kon
Odlu~nost Istra`uvawe za
nadvore{niot svet?
Organiziran mo`nostite
Spontan

Zrelost na li~nosta

Li~nostite isto taka mo`eme da gi posmatrame po stepenot na nivnata zrelost,odnosno po

stepenot na razvojot.Zrelite li~nosti }e bidat aktivni,nezavisni }e imaat {iroko ineresirawe,}e

4
poseduva samosvest i kontrola i }e sogleduva dolgoro~na perspektiva.Nasproti niv,nezrelite
li~nosti }e bidat pasivni,zavisni od drugite,interesirawata }e im bidat povr{ni,te{ko }e se
kontroliraat i }e mo`at da sogledaat samo kratkoro~na perspektiva.Vlijanieto na zrelosta na
li~nosta na menaxerot e isto taka eden od zna~ajnite faktori na odnesuvaweto vo
organizacijata.Toj e mnogu va`en faktor,osobeno pri formirawe na menaxerskite
timovi,odnosno izborot i dodelenite ulogi na menaxerot vo vnatre{nosta na timovite.

Zrela li~nost Nezrela li~nost

Aktivnost
Nezavisnost
Raznovidno odnesuvawe
Dlaboki interesirawa
Dolgoro~na perspektiva
Nadredena pozicija
Samosvest i kontrola
Pasivnost
Zavisnost
Ednostrano odnesuvawe
Povr{ni interesirawa
Kratkoro~na perspektiva
Podredena pozicija
Nedostatok na samosvest i kontrola

Karakteristiki na li~nosta

Postojat isto taka u{te nekoi dimenzii na li~nosta,koi se kaj menaxerot mnogu va`ni.Tie se:

 Avtoritarizam
 Samopo~ituvawe
 Samo-nabquduvawe
 Sklonost kon rizik
 Brzina,odnosno oset za vreme

Avtoritarnite li~nosti mnogu te{ko gi menuvaat svoite uveruvawa i imaat po~ituvawe samo
za mo},sila i avtoritet.Takvite li~nosti mnogu lo{o se odnesuvaat sprema onie koi ne gi
po~ituvaat.Tie drugite gi posmatraat samo niz prizmata na mo} i sila.Ako vo organizacijata
ne se nao|aat na ~elna pozicija tie }e go po~ituvaat svojot rakovoditel samo ako e
avtoritativen.Koga doa|aat na rakovodna pozicija nivniot avtoritarizam doa|a do izraz i oni }e
rakovodat po sistem na vodewe.

5
Samopo~ituvaweto se gleda niz stepen na li~no uva`uvawe i po~ituvawe na svoite
sposobnosti.Toa e povrzano so efikasnosta bidej}i li~nostite koi se samoefikasni }e imaat i
visok stepen na samopo~ituvawe.Menaxerite koi ja poseduvaat ovaa osobina se sposobni za
re{avawe na te{ki problemi,kako i za postignuvawe na dobri rezultati na te{ki odnosno
komplicirani raboti.Tie se visoko motivirani,skloni da prevzemat rizik i mnogu se nezavisni.

Li~nostite koi imaat sposobnost na samonabquduvawe se svesni za svoite osobini i mo`at

svoeto odnesuvawe da go prilagodat na okolinata i situacijata.Vakvite menaxeri pove}e
vnimanie }e posvetuvaat na odnesuvaweto na drugite vo organizacijata i lesno }e go
prilagoduvaat svoeto odnesuvawe na okolinata

Menaxerite koi se skloni na rizik,brzo nosat odluki i toa na osnova na mal broj na
informacii.Tie se pogodni za mnogu dinami~ni raboti vo koi doa|a do ~esti promeni.Za
razlika od niv,menaxerite koi prifa}aat ponisko nivo na rizik se studiozni i tie odluki
donesuvaat toga{ koga gi imaat site potrebni informacii.Nivniot kvalitet najdobro se iska`uva
vo raboti kade ne e dobro da se donesuvaat izbrzani i povr{ni odluki.

Po osetot za vreme,odnosno po brzinata,li~nostite mo`at da se podelat na dve grupi. Vo

prvata spa|aat onie koi se sekoga{ vo dvi`ewe,se nestrplivi,mnogu ~esto rabotat pove}e raboti
vo isto vreme i te{ko se opu{taat.Vakvite li~nosti stalno imaat oset da moraat da izrabotat {to
pove}e i pove}e,a da imaat se pomalku vreme.Vo drugata grupa spa|aat li~nosti koi nemaat
oset za itnost,tie mo`at vo sekoe vreme da se opu{tat i nikoga{ ne se nestrplivi.Niv e mnogu
te{ko da gi motivira{.Takvite li~nosti nikoga{ nemaat oset za nedostatok na vreme i potreba
od itnost,poradi odredena rabota.

Vlijanieto na nacionalnata kultura

Vlijanieto na nacionalnata kultura na li~nosta na menaxerot ne e presuden.Me|utoa razli~nite

nacionalni kulturi }e dovedat do toa,odredeni tipovi li~nosti na menaxeri vo odredeni kulturi
da se javuvaat po~esto otkolku vo drugi.Do toa doa|a poradi favorizacija na odredeni osobini
ili crti na li~nosta vo odredena kultura.Vo zavistnost od toa koi osobini se pove}e ceneti vo
toa dru{tvo,doa|a do pogolem razvoj na tie osobini.

Vlijanieto na fizi~kite faktori

6
Na li~nosta i odnesuvaweto na menaxerot golemo vlijanie }e imaat i fizi~kite faktori kako
{to se vozrasta,polot,bra~nata sostojba i dol`ina na rabotniot sta`.

So godinite,doa|a do pad na fizi~kite i intelektualnite sposobnosti,{to doveduva do pad na

produktivnosta,no od druga strana postoi iskustvo koe doveduva do zgolemuvawe na
produktivnosta.So stareeweto opa|a silata,brzinata i koordinacija na dvi`ewa,no iskustvoto
nosi prednost koja se ogleda vo faktot deka nekoi rutinski zada~i mo`e da se napravat na
efikasen na~in,blagodarenie na rutinite,otkolku {to bi go napravila toa nekoja mlada
li~nost.Isto taka,postarite lu|e se pomalku podlo`ni na promeni,a so toa pote{ko gi napu{taat
organizaciite,so tendencija se prilagoduva kon nova rabota i pomalku se fleksibilni.Od druga
strana,tie se zadovolni od rabotata i poretko otsustvuvaat.

Polot ne vlijae na produktivnosta na rabotata,iako postojat mnogu stereotipni zaklu~oci i

mislewa na ovaa tema.`enite sepak na po~etokot na noviot milenium uspeale da se izborat za
ramnopraven tretman pri rabota.

Bra~niot status ima malo vlijanie vrz odnesuvaweto na rabota.Edinstvenata razlika se ogleda
vo faktot deka lu|eto koi imaat svoi semejstva,naj~esto poradi obvrskite vo tie semejstva i
odgovornosta za niv,poka`uvaat pomala sklonost kon rizici i te{ko gi menuvaat organizaciite
vo koi rabotat.

Rabotniot sta` vlijae na produktivnosta.Negovoto vlijanie se ogleda vo faktot deka

vrabotenite koi imaat pominato pove}e vreme vo edno rabotno mesto vo istata organizacija se
pozadovolni,imaat pove}e rutina pa zatoa se poefikasni i poproduktivni.

Intelektualni i fizi~ki sposobnosti

Golema razlika me|u li~nostite na menaxerot mo`eme da vidime posmatraj}i ja razvienosta

na nivnite sposobnosti.Sposobnostite mo`eme da gi podelime na intelektualni i fizi~ki.

7
Vo intelektualni sposobnosti spa|aat:verbalna sposobnost,snao|awe vo
prostorot,pomnewe,numeri~ka sposobnost,sposobnost na percepcija i rezonirawe.Menaxerite
koi bi sakale da se zanimavaat so finansii bi trebalo da imaat razvieni numeri~ki
sposobnosti,za bez problem da se snajdat so broevi i da bi mo`ele da izvle~at zaklu~koci na
osnova na poznati pri~ini.Tie koi bi sakale da se zanimavaat so ispituvawe na pazarot treba
da poseduvaat razvieni sposobnosti za rezonirawe i pomnewe,da bi mo`ele da najdat re{enie
za odreden problem,koristej}i pri toa svoe iskustvo.

Fizi~kite sposobnosti se ogleduvaat preku nekoi motorni sposobnosti i tie se va`ni koga treba
da se manipulira so rabotite vo opkru`uvaweto.

Soglasnost na vidot na rabotata i li~nosta

Od seto ova sogleduvame deka lu|eto se mnogu razli~ni,kako i toa da ne postojat dobri ili lo{i
tipovi li~nosti na menaxeri.Kombinacijata na site osobini na sekoj menaxer go pravi
ednostaven i najnapred se tie osobini presuden faktor za izbor na menaxerot na nekoja
organizacija.Isto taka site tie osobini treba da se usoglasat so tipot na rabotata koja odreden
menaxer treba da ja izvr{uva,kako i so ostanatite tipovi na li~nosti vo
organizacijata.Prisutnosta na odredeni osobini na li~nosta,razli~no }e bidat vrednuvani vo
razli~ni tipovi rabota.Kompatibilnosta na li~nite karakteristiki so barawata na rabotata e
mnogu va`na.Pri~ina za toa e {to kompatibilniot menaxer }e bide voedno i
produktiven,bidej}i }e mo`e svoite mo`nosti da gi iskoristi maksimalno,a so toa i negovata
zadovolnost od rabotata vo organizacijata }e bide golema.Od druga strana,ako na menaxerot
mu dodelite rabota {to e vo sprotivnost so negovite li~ni kvaliteti i koi gi bara li~nosta,koja e
celostno razli~na od negovite,toj }e se ~uvstvuva frustrirano i nezadovolen,bez razlika kolku
taa rabota na nekoj drug mu izgleda privle~na i predizvikuva~ka.Toa e fakt {to treba da go
znaat i samite menaxeri.Prvenstveno tie treba da bidat svesni za svoite li~ni karakteristiki i
svojot karakter.Treba da se obidat {to pove}e da se razvijat,intelektualno i duhovno,kako i da
se obidat nivnite sposobnosti i talenti da gi iskoristat maksimalno.Samo na toj na~in,niz
proces na li~en razvoj i obrazovanie mo`e da se postigne kompletno zadovolstvo vo rabotata
koja ja izvr{uvaat.

8
Vrz osnova na seto ova mo`e da se napravi gruba procena na vidot na li~nosta i nivnite
profesii.Tipovi koi preferiraat fizi~ka aktivnost vo odnos na sila i ve{tina,a pri toa se stabilni
i prakti~ni im odgovaraat rabotni mesta vo proizvodstvoto.Lu|eto koi sakaat istra`uvawe i
razmisluvawe,a pri toa se analiti~ni,qubopitni dobro }e se snao|aat so ekonomijata ili
novinarstvoto.Za lu|eto koi imaat razvieno ~uvstvo za drugite i potreba za pomo{,pogodni
profesii se profesor ili socijalen rabotnik.Menaxerite koi imaat razvieno verbalna sposobnost i
mo} na ubeduvawe,a poseduvaat ambicija i doverba odli~no }e se snajdat vo proda`ba i
odnosi so javnosta.Emotivni,neprakti~ni i kreativni lu|e treba da se zanimavaat so nekoj vid
na umetnost.

Liderstvo

Liderstvoto na menaxer e proces koj rabotata na ~lenovite na grupata se naso~uva kon

ostvaruvawe na organiziranite celi.Liderstvoto podrazbira deka drugite ~lenovi na grupata se
spremni da prifatat upatstvata na liderite.Lider e onoj ~len na timot koj ima najgolema li~na
mo}.Taa mo} mo`e da ja koristi na razni na~ini,a da bi vlijaelo na odnesuvaweto na
drugite.Mo`e da ja koristi na primer da vlijae na rabotnicita da se `rtvuvaat za dobroto na
kompanijata.Mnogu organizacii denes smetaat deka za menaxerite e neophodno na imaat
liderski sposobnosti.

Dobar menaxer mora da poseduva sposobnosti da gi motivira drugite.Za da go napravi

toa,mora da bide cenet i po~ituvan od strana na svoite kolegi i mora da ima dobra sorabotka
so rabotnicite.Ako e nekoj dobar planer,~esen i organiziran no pri toa ne e vo sostojba da gi
motivira lu|eto od svoeto opku`uvawe toj nema da bide dobar menaxer,bidej}i nema da bide
vo sostojba da gi realizira organizaciskite celi.

Idninata na menaxerot

Za nekoj da stane uspe{en menaxer vo vremeto koe doa|a so se prisutnata avtomatizacija vo

erata na informatikata,mora da poseduva visko nivo na znaewe vo menaxerska i
organizaciska smisla.Isto taka mora da ima `elba za postojana edukacija,a pred se mora da
bide celosna li~nost.Treba da se obide da gi razvie i zajakne site onie osobini na svojata
li~nost koi }e mu pomognat vo sekojdnevnoto sovladuvawe na rabotnite zada~i,kako {to se
kreativnost,emocionalna stabilnost,samouverenost,moralnost i bez somnevawe.Toa se osobini
koi }e mu pomognat vo sekojdnevnata rabota,nezavisnost od vidot na rabotata koja ja }e

9
izvr{uva.Mora da ja neguva sposobnosta na brzo prifa}awe i implementacija na novi
znaewa,na~in na rabota i mislewa.

Koristena literatura:

www.maturskiradovi.net

www.scribd.com

www.wikipedia.org

10