Volume 3, Issue 02 Janar 10, 2011

Our Words
Weekly Issue
“ N E W L I F E ” J E T A E R E

SPECIAL GUXIMTARI
POINTS OF
INTEREST: Viti 1986.Nje lajm si rrufe u perhap n te hatija.Hekurani punonte me ta.Atyre u trenit.Por stacioni I trenit mund te komu-
gjithe Shqiperine “NE NJERI I GUXIM- vinte keq se si nje njeri kaq I ditur te nikoje me qytetare te ndryshem prandaj me
Temerity in time of SHEM NGA ELBASANI I KA SHKRUAR trajtohej keshtu.Me familjen e Bahri mire te dergohet ne malin e Krastes si
the Iron Curtain DIREKT PRESIDENTIT RAMIZ ALIA .NE Omarit kishin miqsi .Babai I tij ishte mik hamall.Por ai kudo qe shkonte punetoret e
FUND TE LETRES KA FIRMOSUR PER- I ngushte me Bahri Omarin .Bahriu e kish donin sepse ai I hapte syte u tregonte rrugen e
No Sided articles SONALISHT.VALLE KUSH ISHTE KY ndihmuar Hekuranin.Ai ishte nipi I drejte , kodin e punes qe vetem eshte I
and no restriction NJERI KAQ I GUXIMSHEM QE I DER- luftetarit Hodo Nivica dhe Bilal Rukijas shkruar por kurre I zbatuar.Nga kjo zhurme e
for our members, GON NJE LETER PRESIDENTIT ?MOS qe njihen ne krahinen e laberise per madhe tronditet qeveria .C‟behet ne Elbasan
our guest and our VALLE NJE I CMENDUR , APO I SE- trimerite e tyre.Ai mbaroi studimet ne kush eshte organizatori ,HEKURAN
friends. MURE? akademine BIDA .ATA E DININ , E NJIHNIN PRAN-
DAJ URGJENT DERGOJNE ISH ZV
Latest needs for our Jo ai nuk ishte as I cmendur dhe as I semure , KRYEMINISTRIN ADIL CARCANIN I
community and the ai ishte nje intelektual , nje bir I popullit qe CILI ISHTE NIP NGA Nivica kusheriri I
luftoi per popullin megjithse censura ishte e Hekuranit.Adili I degjon punetoret.Papritur
latest resolutions
madhe.Ai kish nje emer te thjeshte HE- ngrihet Hekurani dhe I kerkon qeverise te
Our Free Voice KURAN BIDA I lindur ne nje familje patri- shikoje gjendjen e mjeruar te punetoreve qe
otike labe nga Nivica e Kurveleshit.Ishte nje skane mjetet e punes dhe kushtet per te
through our words.
njeri me Kulture te gjere me tre universitete punuar .Atehere ai premton qe do te dergojne
dhe me universitetin e katert te punes si Historia Jone menjehere cizme , rroba pune dhe gjithcka qe
hamall ne gurore ,universitetin e popullit.I duhej .Dy kusherinjnjeri zvkryeminister dhe
tille ishte ai I thjeshte , I mencur dhe I guxim- tjetri I zgjuar me 3 universitete por
I N S I D E T H I S shem.Punoi 25 vjet per tu ardhur ne ndihme ushtarake Moske . Punoi ne Korce dhe HAMALL.Dhe pse sepse lufton per te drejtat
I S S U E : studenteve per te zgjidhur problemet mate- pastaj pedagog ne akademine ushtarake e popullit te tij.Edhe pse doli ne pension ai e
matikore.Ja se ctregon ai. ne Tirane.Asnjehere ska lejuar serviliz- ndiqte jeten e popullit te tij se si vuante nga
Faqe min dhe ka vlersuar te aftin .Mirpo ne ate ky system qe ishte ne kalbezim , ne degjene-
Guximtari 1,8 sistem I paafti vlersohej, servili , spi- rim.Vendi po shkonte ne katastrove.Varferia
_Jeta ime ka qene shume e komplikuar.Une
kam luftuar me njerezit me kapele , me ata qe uni.Nuk hezitoja -tregon ai- per ti shkruar kish arritur kulmin , nderkohe izolimi ishte
Faqe drejtojne makinen shteterore deri ne kupolen direct ne qeveri per ndonje keqkuptim . dhe me I hekurt pas vdekjes se dikta-
TIrane-Elbasan 1 e tyre .Tere jeten kam derguar letra ku I Gje qe atyre su pelqente.Transferimi I tij torit.Atehere mendon ai duhet bere dicka
jepnja mendimet e mija ne drejtim te organ- ne Elbasan ish I papritur .Edhe ai vete e qofte dhe me jeten per te ndihmuar popullin
Flutur Bida Zavalina, izimit te shtetit „ kuptohet per ti ndihmuar.Por kuptonte qe ish letra qe I kish derguar lart tim te varfer –tregon ai.Per kete ne mesnate
Ismail Kadare,Vullnet Faqe ata s‟te degjojne u pelqen me mire te ngrene per riatdhesimin e personit te famil- ngrihet dhe shkruan nje leter ku I drejtohet
2-3, ne pergjegjesi injorantet , te paaftet vetem per jes ,Ahmet Kucin, I ardhur nga Presidentit Ramiz Alia per gjendjen e rende
Mato, Pellumb 4-5 Amerika.Pas transferimit ne Elbasan ekonomike qe eshte krijuar ne vend.Varferia
te mos u prishur rehatija qe kane kri-
Gorica , Muhamet filloi permua -tregon ai -tatepjeta.Pas disa ka arritur kulmin .Perse I shpenzoni parate
juar.Shoket , miqte e tij ishin njerezit e
Mjeku, Gezim Uruci thjeshte hamejte , njerezit e punes .Ata ishin ditesh me denojne pa asnje arsye ne per te ndertuar PALLATIN E KONGRE-
njerez te paster qe nuk dinin cishte re- prodhim si hamall ne stacionin e SEVE MIJERA DOLLARE DHE NUK
Fjorabla Brahimaj,
Faqe
Lediana Kapaj, Edu-
5-7
Tunel I Ri rrugor Tirane Elbasan
ard Dilo, Gezim Llo- Brenda këtij viti do të fillojë ndërtimi i autostradës Tiranë gjatë vizitës së tij në Kuçovë, kreu i qeverisë premtoi
jdia, Jorgo Telo -Elbasan. Kryeministri Sali Berisha e bëri dje këtë dek- edhe më shumë investime që do të çojnë në urban-
laratë nga qyteti i Kuçovës, ku ndodhej për inaugurimin e izimin e plotë të komunave, fshatrave dhe bashkive të
Mimoza Rexhvelaj, shkollës së mesme "Myrteza Kepi" në Kuçovë, investim qarkut të Beratit. Berisha nxiti fermerët e kësaj zone të
Faqe me vlerë 40 milionë lekë. "Së shpejti do të përfundojë vijojnë me mbjelljen e ullirit, duke premtuar
Vasil Tabaku, Kujtim
6-7 rruga Kozarë - Fier Shegan, do të ndërtojmë rrugën mbështetje për ta nga buxheti i shtetit. Sipas tij, 6 mijë
Stojku, Nehat Jahiu, 7 Kozarë - Kuçovë, një segment kryesor i Boshtit të Jugut, fermerë të Beratit kanë përfituar nga grantet e qever-
Skender Braka dhe brenda vitit 2011 do të fillojë segmenti përfundimtar i isë. Turizmi dhe liberalizimi i vizave kanë qenë dy
Boshtit të Jugut, segmenti Berat - Tepelenë. Sikundër, pika të tjera ku u ndal kreu i qeverisë gjatë fjalës së tij.
brenda këtij viti do të fillojë ndërtimi i segmentit të ri Ai iu referua vlerësimit të "Lonley Planet" për
Adresa Faqe Tiranë - Elbasan", tha Berisha në fjalën e tij. Ndërtimi i Shqipërinë, duke cilësuar se për vitin e ardhshëm,
Anetaresimi 8 Tiranë-Elbasan është parashikuar me fonde të veçanta vendi ynë do të përbëjë destinacionin më atraktiv të
edhe në buxhetin e vitit tjetër dhe një pjesë e financimit turizmit, ndërkohë që liberalizimin e vizave e quajti
do të bëhet nga Emiratet e Bashkuara Arabe. Ndërkohë që një moment historik, i cili do t'u shërbejë shqiptarëve.
 P a g e 2 O u r
Tani ai nuk ishte më oficer. Nuk ishte më
i besuar. Po ç'djall kishte ai që, një e më
dy, ia vërsulte letrat ankimore Komitetit
Qendror të PPSH ? Përse ngulmonte ai se
e keqja e vatanit patjetër kishte hedhur
rrënjë pikërisht në selinë e KQ?. Kishte
gjë vallë për Enverin, ndonjë vrojtim
kritik për të, ndonjë pakënaqësi? Jo,
kurrsesi, por ama Hekuran Bida e pat
kuptuar që herët, që gjithë merimangat e
zeza që ia pinin gjakun vatanit kush më
shumë e kush më pakë, folezën e kishin
atje, në KQ të PPSH. Nuk ish as i pari, as
i fundit kryengritës, por patjetër që ky
ishte i pamposhturi.
Gjithsesi, edhe pse kur dilte në xhiron e
mbrëmjes, në bulevardin përgjatë shëti-
tores së Elbasanit, sado që shumë e
vështronin, por ndër ato shikime fare pak
vërente dashamirësi, ai kryet e mbante si
malet e Këndrevicës dhe as e bënte qejfin
qeder, tek ndeshej me partiakët kryesorë,
apo me spiunët më të rafinuar. Ngjante se
vështrimi i Hekuran Bidës u thoshte
atyre: "Jam unë zot këtu, jo ju o sa-
hanlëpirës!" Është e sigurt që në mendës-
inë e Hekuranit, për të mos thënë në tërë
fijet nervore të trurit të tij mohues, edhe
Ramiz Alia, një fatkeqësi për Shqipërinë nga Ismail Kadare
Sa më bëri keq në çast një lajm i tillë
ashtu siç erdhi, aq edhe më ka bërë mirë.
Sepse kuptova që në atë shtet, mund të
jetoja edhe me atë akuzë supreme, që
ishte paradoksi më i madh. Në mendjen
e tyre isha shkrimtar, njëkohësisht ag-
jent, por që të jem i sinqertë, nuk e
besoja se ata e besonin këtë gjë. Po ata
eksitonin veten. Do të ishte më mirë që
të isha vërtet një agjent, sepse së paku do
të isha i qetë, se jam një agjent që i
shërbej diçkaje, se kam një mbrojtje të
huaj, të burimit ndaj të cilit jam agjent.
Kjo ishte më paradoksalja. Por nga ana
tjetër, unë u mësova me këtë gjë. Ka-
lonin muajt, kalonin vitet, botoja normal-
isht. Më e gëzueshme ishte për qenien
time, që nuk rashë në depresion, por
NJE ZBULIM SENSACIONAL NE ARKIVIN E VATIKANIT , PER GJUHEN SHQIPE I VITIT 1210
NGA GEZIM URUCI I SHKRUAR NE PERGAMEN 800 VJET NE GJUHEN PELLAZGE (ne fq.3)
Rasti i ri i trillimit të një “Teodor
Shkodrani”, “shqiptar nga Shkodra”, si
autor i një “dorëshkrimi shqip të vitit
1210”, i interpoluar mbi shkruesin e
njohur bizantin Theodor Skutarioti, nuk
dëshmon as për dije, as për mendjempre-
jtësi, le më për “rafinim” jo dhe jo. (Ja
vetëm një hollësi: sikur dorëshkrimi “i
zbuluar” të ishte përnjëmend i shkruesit
bizantin Theodor Skutarioti, atëherë fjalia
“Me ndihmën dhe dëshirën e fort të lum-
turit Zot, përfundova në vitin 1210, ditën e
9 marsit”, përpos problemeve filologjike,
do të paraqiste dhe një pamundësi nga ana
kulturore; Theodor Skutarioti i Bizantit do
ta kishte dhënë vitin jo 1210, por 6716,
ngase autorët bizantinë përdornin një
sistem të ndryshëm numërimi të viteve, që
nuk fillonte nga “viti i Jesu Krishtit”, por
nga ai i “krijimit të botës”, sistem të cilin
ne sot e konvertojmë automatikisht sa i
herë i përkthejmë këta autorë etj.) Ndërsa
të bësh lëmsh patroniminë, si dhe
toponiminë bizantine me atë arbëre/
shqiptare të Mesjetës; të ngulmosh me
tepri te sugjestionimi i publikut me termin
“Arkiv Sekret” apo “shkrim në perga-
Veprat e Enverit kanë mangësi Nga Lirim Deda
sigurimsat depërtonin, jo vetëm se për atë
punë paguheshin, por edhe pse ligësia ishte
lënda e tyre shpirtërore.
I papërkulur siç ishte, në prill të vitit 1963
dha edhe tre provimet e fundit në fakultetin
e matematikë-fizikës në Universitetin e
Tiranës, diplomë që i dha të drejtën e
mësuesit në këtë lëndë. Po në ato mote
ishte dhe një kërkesë, që kuadrovikët të
vijonin studimet me korrespondencë, për
t'u kualifikuar, ose më saktë për të siguruar
vendet e punës, në udhëheqje të përparimit
të vendit. Hekuran Bida, pa paragjykuar
asnjërin prej studentëve, i mëshironte nga
që në cilindo fakultet mund të vijonin
studimet, por, oh, për matematikë fizikë,
formimi i tyre i gjertanishëm, ishte bruto
kashtë elbi. Dhe pikëllohej gjer në shpirt
dhe nuk mund të miklonte e përkrahte
udhëzimet se kuadrot kryesore të rrethit, të
emëruar sipas farefisnisë partiake, na
qenkëshin edhe shkencëtarët e ardhshëm.
Mirëpo kërkesat e mësuesit pedagog, teksa
nuk përafronin me synimet e Komitetit të
Partisë, për të bërë me grada shkencore ca
derdimenë, vetvetiu lindën konflikte dhe
pedagogu i matematikë fizikës, kur "nuk
kuptonte vijën e partisë për të bërë kalorës
vazhdova që të shkruaja normalisht.
Cili është shpjegimi, magjia, që nuk u
ndëshkuat dhe arritët të mbijetonit në
diktaturë?
Nuk është kaq magjike, është dukuri
shumë e njohur. Shkrimtarët tepër të
njohur dënohen me shumë vështirësi. Sa
dënohen me aq lehtësi disa herë, po kështu
nuk dënohen me aq lehtësi sa mund të
kujtohet. Po të shikojmë përvojën ruse,
sovjetike, shkrimtarët janë dënuar në
mënyrën më ekstreme, më të skajshme,
flas për shkrimtarë të njohur, por është
gjithashtu mbyllur syri për shkrimtarë po
aq të njohur dhe po aq të rrezikshëm në
mënyrë po të skajshme.
Nëse regjimi nuk reagoi ndaj jush, a tentoi
t‟ju joshte, t‟ju jepte privilegje?
menë”; të mëtosh se “dorëshkrimi lexo-
het mjaft lehtë”, kur edhe një lexues me
formim mesatar duhet ta dijë pak a
shumë vështirësinë e madhe të leximit të
paleografisë së Mesjetës, le mandej të
një “dorëshkrimi autograf” të shek. XIII
etj., do të thotë të jesh larg “falsit his-
torik” të mirëfilltë, madje të japësh e të
marrësh me fantomën e tij.
Ajo çfarë mbetet është, gjithsesi, të
shihet “dorëshkrimi autograf”, i zbuluar
tash pesë vjet në “Arkivin Sekret” dhe
ende i panxjerrë prej kujt në dritë. Më
shqip: kush e ka, le ta nxjerrë, për t‟u
folur mandej së rishti mbi dijen, padijen
dhe “rafinimin”.
"... ju vumë kërkimeve në Arkivin Sekret
të Vatikanit për të gjetur ndonjë gjurmë
të këtij dokumenti apo dorëshkrimi.
Konsultimi me kolegë specialistë me
përvojë nga Arkivi i Vatikanit, por edhe
studiues eminentë botërorë, që bëjnë
studime në Vatikan, ishte i dobishëm,
ngase kursyem shumë kohë dhe
eliminuam disa nga fondet arkivore,
ata që s'ia kishin hipur as gomarit", vet-
vetiu duhej qëruar ky soj pedagogu.
Pushohet nga puna dhe pas shumë rropat-
jeve e caktojnë të punojë si hamall në
stacionin e trenit, bashkë me 5 të tjerë. Falë
autoritetit të tij, që një jetë të tërë pat
punuar me mençuri, nder e atdhetari, teksa
e caktuan zyrtarët që të punonte hamall në
stacionin e trenit, u drithëruan jo më ata që
e pritën, por dhe shinat e çelikta të heku-
rudhës. Pedagogu, i diplomuar me tre
fakultete, oficeri madhor, ja, pra, se na
qenka katandisur i barabartë me punëtorët
e pashkolluar të krahut. Po cilët ishin në
këtë rast të barabartët me të dhe ortakët
bashkëvuajtës? Skuadra e këtij grupi
përbëhej nga 6 vetë, të cilët duhej të
shkarkonin dy vagonë me 30 ton me gurë,
si dhe një vagon me çimento me peshë 20
ton. Një thes me gurë peshonte rreth 100
kg, ndërsa me çimento 50 kg. Çdo
punëtori, hamall, i duhej të bënte 3.5 km në
1 orë, i ngarkuar pra secili do të transpor-
tonte 100 kv gurë dhe 170 thasë me
çimento. Puna kryhej pa asnjë pushim dhe
një distancë 25 km.Një zot e di se si e
përballoi këtë punë Hekuran Bida, bashkë
me punëtorët e tjerë -hamallë, por nga që
Privilegji edhe terrori shkojnë bashkë. Të
gjithë shkrimtarët, artistët apo intelektu-
alët e njohur, në një sistem tiran, në dik-
taturë, janë në një farë mënyre të privileg-
juar. Ekzistojnë personalitete të njohur të
privilegjuar, sepse ndodh që regjimi të ta
presë çdo burim dhe ti të mos mundesh të
kesh asnjë akses në njohje. Vogëlsia e
Shqipërisë në këtë rast, e bënte pak të
vështirë këtë gjë. Ishte një cilësi pozitive e
vogëlsisë. Nuk ishte aq e lehtë që të mën-
janoje një shkrimtar, artist apo filozof të
njohur, gjë që ishte shumë e lehtë në
vende si Rusia apo Kina. Pra ishte kjo gjë,
që për sa kohë që botoje dhe shkruaje, ishe
i privilegjuar në thelb dhe nuk mund të
thoshe kurrë që ishe njeri i persekutuar,
sepse persekutimi ishte kaq i egër dhe kaq
duke qenë pothuajse të sigurtë se aty nuk
mund të ndodhej një dokument apo
dorëshkrim për të cilin bën fjalë Nilo
Borgia, e pas tij edhe Zef Skiroi."
"...Paralelisht kemi konsultuar edhe
burime të ndryshme nga Biblioteka Apos-
tolike e Vatikanit, duke shfrytëzuar Ko-
dekse dhe dorëshkrime të tjera që kishin të
bënin me shqiptarët dhe Shqipërinë. Siç
dihet Arkivi i Vatikanit e ka zanafillën e
tij nga Mesjeta e hershme. Për publikun
dhe studiuesit laikë ai u hap vetëm pas
vitit 1882. Këtu ruhen dokumente,
dorëshkrime dhe libra nga më të
ndryshmet, që kanë të bëjnë me releg-
jionin dhe kishën; por edhe me momente
të tjera të jetës laike, politike, shkencore,
etj. Funksionimi i këtij Arkivi është
rregulluar në vitin 1927 me rregulloren:
“Regolamento dell‟Archivio Vaticano del
1927”. Konsultimi dhe shfrytëzimi i
dokumenteve, por edhe i literaturës tjetër
që ruhet në këtë Arkiv, është përcaktuar
nga Papati dhe zbatohet me përpikmëri
duke mos bërë asnjë lloj lëshimi. Për
W o r d s
atij nuk iu nda gazi nga buza, ngaqë edhe
midis hamallëve shpërthente shpirti i
bardhë i njeriut qytetar, ata që prisnin që
Hekurani të protestonte, deri sa të rrasej në
burg, gjykuan dhe vendosën që të mos e
lejonin të punonte në atë kolektiv
hamallësh që kishin simpati për të, por ta
transferonin ca më larg e ca më tutje - në
Krastë të Elbasanit. U përlotën hamallët
punëtorë që po ndahej nga gjiri i tyre, ish
pedagogu dhe oficeri i lartë, 40 vjeçar, që
ngrinte mbi supe nga dy thasë me gurë e
me çimento për të tejkaluar planin, por ja
pikërisht kjo nuk u pëlqente partiakëve
drejtues, që merrnin udhëzime nga KQ i
PPSH, ku Hekurani vijonte të niste letra në
mbrojtje të të drejtave të punëtorëve. Por
dhe në Krastë, teksa u njoh me rregullat e
rëndomta të punës, teksa dinte t'i kuptonte
ligjet e shkruara dhe zbatimin e tyre gjys-
mak, i revoltuar Hekuran Bida me letrën
dërguar Komitetit të Partisë të rrethit,
gjykon se me këtë praktikë pune po
skllavërohen punëtorët! Jo, more, po pse
nuk e ditka partia që punëtorët janë të
lumtur? Cili je ti që na tregon se ata po
rropaten e nuk shpërblehen sipas djersës së
derdhur kur të gjithë janë për socializmin?
i dukshëm në shtresat e tjera të popullsisë,
sa fakti që kishe një publikim ishte një
privilegj i madh.
Raportet tuaja kanë qenë problematike me
një pjesë të regjimit apo dhe me vetë
Enver Hoxhën?
(Vazhdon javen e ardhshme)
momentin mund të konsultohet lënda
burimore arkivore deri në periudhën e
Benediktit të XV, viti l914; ndërsa për atë
në vazhdim, por edhe për disa fonde të
veçanta, pos lejeve speciale, një pjesë e
mirë e Arkivit të Vatikanit është ende
“sekrete”.
Më në fund, në vitin 1998, kemi pasur
fatin të kishim në dorë një vëllim të lidhur
me kopertina të forta druri, nga viti 1210,
titulli i të cilit në regestat e Vatikanit nuk
ishte i shënuar komplet dhe në formën
origjinale. Shfletimi i kujdesshëm, që në
faqen e parë, ishte shenjë se teksti nuk
ishte në gjuhën latine, greke, sllave apo
ndonjë gjuhë tjetër, por ishte i tëri në
gjuhën shqipe. Vëllimi i tëri është në
pergamen, gjë e zakonshme për kohën kur
ishte shkruar. I ka 208 fletë, pra 208 faqe,
sepse në pergamen shkruhet vetëm në
njerën anë. Paginimi [numërimi] i faqeve
është vetëm recto. Dimensionet janë: 28 x
39.5 cm. Komplet vëllimi është i ruajtur
shumë bukur, nuk ka dëmtime, pos që në
disa vende ka filluar të fshihet ngjyra dhe
kjo në fletët 188, 189 dhe 192. I gjithë
dorëshkrimi është i shkruar me grafema
 V o l u m e 3 , I ss u e 0 2
Shkoder Currently
NJE ZBULIM SENSACIONAL NE ARKIVIN E VATIKANIT , PER GJUHEN SHQIPE I VITIT 1210 NGA
GEZIM URUCI I SHKRUAR NE PERGAMEN 800 VJET NE GJUHEN PELLAZGE (nga fq.2)
(shkronja) latine dhe i tëri në gjuhën shqipe, në
dialektin e veriut, i cili si i vjetër që është paraqet
mjaft vështërisi për t‟u lexuar. Në fillim, por edhe
në disa vende brenda dorëshkrimit, ka iniciale të
cilat janë shumë të bukura. Tri nga ato janë të
praruara me flori. Inicialet tjera janë me ngjyrë të
kuqe, pjesa dërrmuese, ndërsa dy janë me ngjyrë blu
të hapur. Në dorëshkrim ka edhe tri miniatura,
kryesisht të punuara nga floriri, të cilat paraqesin
momente biblike. I gjithë dorëshkrimi është auto-
graf, i shkruar nga një dorë. Ndërsa në fund fare, në
f. 208, autori është firmosur vetë me emrin: Teodor
Shkodrani, duke shënuar: “Me ndihmën dhe
dëshirën e fort të lumturit Zot, e përfundova në vitin
1210, ditën e 9 të marsit”.
(“Mee nihemmen zze dessirnnee e phorte t‟
Lummnummitt ZOT e mbaronjj n‟Vitte MCCX
dittn ee IX t‟ Mmarxxitee”.
THEODOR SSCODRAANNITTEE)
Dorëshkrimi ndahet në tre kapituj, në f. 1r – 97r mbi
teologjinë; f. 98r – 146r mbi filozofinë dhe 147r –
208r mbi historinë. Secili nga kapitujt mund të jetë
edhe libër në vete. Duke mos mohuar vlerën dhe
rëndësinë e dy kapitujve të parë, kapitulli i tretë ka
tërhequr më shumë vëmendjen tonë ngase pos të
dhënave me interes të veçantë, autori citon edhe
vepra të tjera që ka konsultuar dhe më shumë se një
I APASIONUARI PAS THESAREVE TË SË SHKUARËS Nga Pëllumb Gorica (fq.7)
Në Elbasan me koleksionistin e numizmatikës
Vangjel Kapedani E kam bërë të udhës, që të
përshkruaj mbresa, takime me miq, të portretizoj
krijues, intelektual me vlera, të apasionuar pas
thesareve të së shkuarës. Përsosmërisht për cilido që
merr penen e dëshiron të shkruajë me kendvështri-
min e duhur për emra që kanë synime të qarta në
jetë, pasione për të bërë diçka
ndryshe nga të tjerë, me vlera
të veçanta dhe që i dallon në
shoqëri, duke lënë gjurmë.
Me një dëshirë të hershme e
kënaqësi të veçantë, në një
nga këto ditët e fund vitit
2010, u gjenda në studion e
koleksionistit Vangjel Kaped-
ani, në një nga ambientet e
Bashkisë së qytetit të El-
basanit. Ndonëse nuk më
ishte dhënë rasti ta njihja më
parë, për të kisha dëgjuar shumë nga miqtë e mi
elbasanas, por edhe lexuar në median e shkruar, ku
është thënë jo pak herë për këtë koleksionist të
veçantë. Siç thashë, kisha dëgjuar e lexuar dhe i
nxitur nga kureshtja dëshiroja ta njihja. Studioja e
tij, një ambient i vogël, por madhështor për kolek-
sionin me objekte antike, antikuare, dorëshkrime,
piktura etje. Aty vështron një përzierje midis së
vjetrës, të resë, së bukurës, modernes, dhe historisë.
Haiti Currently
herë, mbështetet në kronikat shqiptare të
qyteteve të ndryshme. Pas një pune dis-
avjeçare, kemi arritur të bëjmë transkrip-
timin dhe transliterimin e dorëshkrimit.
Ishte një punë shumë e mundimshme kjo,
ngase ne nuk kishim tekste [dokumente
apo dorëshkrime] të ngjashme nga kjo
kohë apo kohë më e afërt, për të konsul-
tuar e krahasuar grafemat, fjalët, fjalitë
dhe strukturën e përgjithshme
gramatikore. Jemi të vetëdijshëm se mund
Të arrish të komunikosh me të është e
lehtë. Pas fjalëve të para përshëndetëse, në
pamje të parë të krijon përshtypjen e
njeriut të qetë, por ajo që të befason është
përzemërsia e tij, dëshira e interesi kur
flitet për lashtësinë, thesaret e kulturës
sonë, botimeve të këtilla, kërkimeve dhe
objekteve
antike. Kjo
të imponon
respekt si
shenjë e
njeriut me
kulturë të
gjerë. Me
pasionin e
shenjtë dhe
vizionin
për veten ai
është bërë i
njohur me koleksionimin e thesareve të
vjetra. Ky pasion i ka dhënë aq shumë
emocione dhe ndihet tepër i mrekulluar
nga këto objekte që e rrethojnë, por ka
kaluar edhe sakrifica, shqetësime, madje,
duke iu kërcënuar edhe jeta. Me shpirtin
njerëzor që e karakterizon Vangjel Kaped-
ani i ka mposhtur këto vështirësi. Dhe me
një njeri të tillë të përkushtuar mund të
Shkoder Currently
të ketë lëshime, por mbetet që specialistët e
fushave përkatëse, pas studimeve të tyre, të
nxjerrin përfundime të drejta dhe shkencore.
Pos rëndësisë së jashtëzakonshme që ka
dorëshkrimi, për atë se tregon një
vazhdimësi të pandërprerë të shkrimit të
gjuhës shqipe, ngase sipas dëshmive që
kemi, për herë të parë bëhet fjalë për gjuhën
shqipe në vitin 1284 (jo 1285 siç është
menduar deri me tashti) në një dokument të
Arkivit të Dubrovnikut /Raguzës/ nga 14
korriku i vitit 1284, ku thuhet: “Dëgjova një
zë që thërriste në mal në gjuhën shqipe” (Et
audiui unam uocem clamantem in monte in
lingua albanesesca). Po sjellim faksimilin e
origjinalit i cili botohet për herët të parë si i
tillë. Dëshminë e dytë e kemi nga një autor
anonim, që sipas të gjitha gjasëve ishte prift
i urdhërit domenikan, i cili në vitin 1308,
gjatë udhëtimit nëpër Ballkan, kur
përshkruan Shqipërinë dhe shqiptarët, ndër
të tjera shkruan: “këtu shqiptarët e lartëpër-
mendur kanë një gjuhë të dallueshme prej
latinëve, grekëve e sllavëve, kështuqë nuk
merren vesh fare me popujt tjerë” [Habent
enim Albani prefati linguam distanctam a
latinis, grecis et slavis ita quod in nullo se
inteligunt cum aliis nationibus]. Dëshmia e
tretë është ajo e Guljelm Adamit, i cili në
vitin 1332, me porosi të papës Gjon XXII,
shkroi traktatin “Directorium ad passagium
faciendum”, duke i bërë kështu edhe një
relacion Filipit të VI-të Valua, mbretit të
bisedosh gjatë. Me modesti ai nis të tregon
për pasionin e tij, koleksionin dhe vlerat që
ai përfshin. Sigurisht ke dëshirë ta dëgjosh
gjatë. Kur flasim e shkruajmë për Vangjel
Kapedanin është tepër e rëndësishme të
theksojmë se me dëshirën, pasionin e tij ka
mbi 40 vjet që gërmon, mbledh antikuare
dhe objekte tepër të
rralla arkeologjike,
dorëshkrime të vjetra,
që gjatë viteve të fundit
janë bërë të njohura
edhe jashtë kufijve të
Shqipërisë. Në të
vërtetë nuk bëhet fjalë
aspak për një gjë të
lehtë. Është diçka e
rëndësishme që dua të
nënvizoj, se ky pasion
brilant është edhe
kuptimi i jetës së tij. Ja
vlen të nënvizohet po
ashtu edhe fakti, se
koleksionisti Vangjel Kapedani posedon
mjaft antikuare me vlera, thesare të së
shkuarës, të bëra të njohura. Ndërsa ai nis e
tregon për objektet e rralla që zotëron vlerat
e tyre, impresionohesh me pasionin e tij të
jashtëzakonshëm. Ai nuk është kufizuar
P a g e 3
Francës, me titull: "DIRECTORIUM AD
PASSAGIUM FACIENDUM (UDHËZIM
PËR TË KRYER KALIMIN E DETIT), ku
jep të dhëna për Shqipërinë dhe shqiptarët.
Këtu gjejmë edhe fjalinë e famshme që e
bëri të njohur në histori: “Dhe megjithëse
shqiptarët kanë një gjuhë krejt tjetër dhe të
ndryshme nga latinët, ata kanë shkronjat
latine në përdorim dhe në të gjithë librat e
tyre.” Pra, nëse e shikojmë kronologjikisht,
që nga viti 1284, kur për herë të parë për-
mendet gjuha shqipe, dorëshkrimi i Teodor
Shkodranit, e shtyn edhe për 74 vjetë më
herët jo vetëm përmendjen e gjuhës, por
edhe e dëshmonë se shqipja ishte shkruar;
ndërsa kur bëhet fjalë për dokument të
shkruar, siç është “Formula e Pagëzimit”
nga viti 1462, ky dorëshkrim është më i
hershëm për 252 vjet, kurse më i hershëm se
“Meshari” i Buzukut për 345 vjet.
.. Cilat janë arsyet që e shtyen autorin,
Teodor Shkodranin, të shkruante shqip në
këtë kohë, kur gjuhë kulture ishin greqishtja
ose latinishtja? Pse shkrim në gjuhën
shqipe, kur edhe të gjitha shërbimet fetare
bëheshin në gjuhët greke ose latine? Debate
të tilla janë me shumë interes, ngase hapin
mundësi për t‟u thelluar më shumë, për të
njohur e studiuar përditshmërinë e popullit
shqipt
vetëm me koleksionimin e antikave, të
dorëshkrimeve, të gjetjeve të rralla, por
edhe si një interpretues i tyre, me shpjegime
të hollësishme edhe nga këndvështrimi i
historik dhe përqasjes së kohëve, kulturave,
rëndësisë dhe ndikimit. Dhe kjo tregon edhe
erudicionin e tij, por edhe duke u dhënë
rëndës-
inë e
duhur që
kanë
këto
zbulime
auten-
tike.
Edhe pse
e pranon
që
deshi-
frimi i
tyre
kërkon
njerëz
profesionist. Këto i ka studiuar me
vëmendje të madhe me ndihmën e
studiuesve, historianëve, arkeologëve. I
njohur për këtë pasion nga historianë,
studiues, shkrimtarë, gazetarë. Nuk mund të
lëmë pa përmendur këtu miqësinë e tij me
 P a g e 4 O u r W o r d s

Veprat e Enverit kanë mangësi Nga Lirim Deda (nga fq. 2)

Mos na kërkon ti, filozofi dhe matematicieni që ne
të hapim rrugë për ekonominë e tregut? Bo-booo,
ky nuk është thjeshtë revizionist, por adhurues i
sistemit kapitalist.
Arrestojeni tradhtarin!
Por pak më përpara se të jepej ky urdhër, bubulliti
vet Komiteti i Partisë në rreth: mblodhi të përzg-
jedhuri, ku duhej demaskuar revizionisti dhe impe-
rialisti. Ja ligjërimi i sekretarit të KP të rrethit, në
rropatje për demaskimin e Hekuran Bidës:- Shokë
komunistë, shokë punëtorë... Atje në Krastë juve
po ju shfrytëzon i porsaardhuri Hekuran Bida. Ju,
shokë punëtorë, jeni të bindur se partia ju mban në
pëllëmbë, se ju jeni lokomotiva e revolucionit, ndaj
duhet që ju të jeni vigjilentë. Askush nuk beson se
ju mund të ngrini krye kundër partisë. E, pra, ato që
u ka mësuar Hekurani juve, gjoja duke zbërthyer
Kodin e Punës, synojnë që t'u bëjnë
kundërrevolucionarë...
- Sa vija në udhëheqje ka Partia e
Punës? - ish zëri i Hekuran Bidës, kur
të tjerët ishin stepur. Sekretari i KP të
rrethit ishte mbledhur e bërë një
grusht. Ligjet, që shprehen në Kodin e
Punës janë sinteza e vijës së partisë.
Ndërkaq sekretari u vuv. Nuk dinte
ç'të thoshte. Lajmërohet urgjent zv.
kryetari i Këshillit të Ministrave, Adil
Çarçani, i cili i shoqëruar nga Jashar
Menzelxhiu provokojnë një mbledhje
në Krastë, me synim të hidhnin poshtë
"parullat armiqësore" të punëtorit me
tre universitete... Edhe pse gjatë
këtyre muajve Hekuran Bidën, me
sebep e fare pa sebep e thërrisnin në degën
e PB, a thua ai kalonte nga njëra kafene në
tjetrën, për asnjë sekondë nuk e uli
"hundën", që kish nuhatjen e qytetarit të
Republikës përballë zagarëve dhe hafijeve,
që edhe pse ishin paguar për të nuhatur,
nuk kuptonin se vet brekët e tyre ishin të
shurrosura. Kështu që sërish iu desh He-
kuranit t'i bënte telegrame edhe vet Meh-
met Shehut. Në selinë e kryeministrisë ai
qyshkur pat qenë i pranishëm me ankesat
plot revoltë dhe gjatë kësaj kohe, në unison
edhe me hallet e gjendjen e vendit, desh
nuk desh edhe Mehmeti e gjykoi se ishte
më mirë të shuhej revolta e Hekuran Bidës
se sa të shpallje luftë me të. Dhe, si u
shkarkua edhe nga detyra në Krastë, apara-
çikët e KE të rrethit, më në fund, me dhelpëri,
për ta mikluar me shpresë se do të heshte, e
caktuan ekonomist në degën e planit, në
Letan. Që këtej do furnizohej fabrika e çimen-
tos me gurin gëlqeror të atjeshëm. Tërë kjo ish
pjesë e punës për funksionim dhe prodhimin e
çeliqeve në Kombinatin Metarlugjik, vepër e
ngritur me ndihmën e Kinës. Teksa e filloi
këtë detyrë, Hekuran Bida, kokëkrisur e
vullnet madh për dije, siç ish ai e askush
tjetër, gjen kohë dhe shkon e jep edhe
provimet për fakultetin e tretë: fakultetin
ekonomik, dega e planit, Universiteti i Ti-
ranës. Dhe profesionalizmi i tij në Letan
sahkëlqeu në luftë ballëpërballë me mediok-
ritetin aq sa iu kundërvu edhe inxhinierëve
kinezë, të cilët edhe pse s'kërkuan falje,
këshilluan që punët në Letan të vijonin sipas

Libri per Kosoven nga Muhamet Mjeku “Ndeshjet: shqiptarët me shqiptarë”

Nga fillimi i vitit 1945 një togë
e Brigadës së V të UNÇSH
kalon nëpër Shalë të Bajgorës.
Në rrugë e sipër ajo bënte edhe
mobilizimin e shqiptarëve të
kësaj ane. Njëri ndër luftëtarët
më të shquar,Ukshin Kovaçica,
cili më parë kishte refuzuar
pjesëmarrjen në regjimentin e
Xhafer Devës- mobilizohet
vullnetarisht në Brigadën e V.
Kur toga arrin në Prekaz të
Drenicës, ku ishte edhe një
pjesë e shtabit, ai demobilizo-
het me pretekst se kishte marrë
pjesë në luftimet kundër
njësive partizane në Shqipëri
dhe në Kosovë. Ky me këtë
rast thotë se” në Shqipëri, ku
flen shpirti im, nuk kam qenë
kurrë e as që e kam drejtuar
pushkën ndonjëherë kundër
shqiptarëve, por kam luftuar
dhe do të luftoj kundër
pushtimit serb deri sa Kosova disa shqiptarë, si Qazim vetë lexuesi se ç' ishin këto, jike. Në këtë drejtim, në e Rinisë së Kosovës, si
të bëhet Shqipëri”. Këto fjalë Bajgora, Rasim Qerkezi etj. Luftën e Drenicës dhe me formacionet tjera
të Kovaçicës udhëheqësve Një gjë ende nuk është ( 1945), shpeshherë janë partizane të përbëra prej
ushtarakë iu duken pak si qartësuar tërësisht : a ishin përleshur forcat shqip- shqiptarëve. Ka pasur
provokative dhe për pak se në dijeni brigadat shqiptare tare të Shaban Palluzhës raste që pasi të jenë marrë
nuk u pushkatua. Ai, pas dhe udhëheqja politike e me forcat partizane që vesh se po luftonin njëri
urdhërit, dorëzon armët dhe Shqipërisë se çka ngjante ishin të përbëra vetëm kundër tjetrit, luftimet
kësaj kohe në Kosovë, ku me shqiptarë, ose të janë ndërprerë.
vetëm gjatë vitit 1945, sipas përzira: shqiptarë, serbë Partizanët shqiptarë nga
disa statistikave, janë vrarë, ishin apo nuk ishin krime! e malazez. T'u përkujto- Kosova, të udhëhequr nga
masakruar apo zhdukur mbi Shtrohet pyetja a ishin këta jmë se disa nga batalio- Malë Sadiku, janë ata të
30 mijë shqiptarë të Kosovës kosovarë që, sipas R. Alisë, net e forcave parizane cilët popullatës së
apo pjesërisht dinin, por për me flamur shqiptar kërkonin ishin të udhëhequra nga Drenicës i shkaktuan
shkaqe të internacionalizmit të jenë " në duart e tyre"! komandantët shqiptarë si shumë vuajtje e dhembje.
socio-komunist, heshten. Ndeshjet: shqiptarët me Malë Sadiku( Tropojë), Kishte edhe komandantë
kalon në rajonin e Shalës së Për këto vrasje në Kosovë shqiptarë Salko Miderrizi, Ukë tjerë shqiptarë që i përlyen
Bajgorës ku, më vonë, pas dy nuk flasin as Ramiz Alia e as Deshi fat i keq që në Kosovë, Gashi( Kosovë) e të tjerë duart më gjakun e shqip-
vjet luftimesh ballë për ballë Shefqet Peçi. Ky i fundit në në fund të vitit 1944 dhe në që luftonin kundër tarëve të kësaj pjese të
me formacionet ushtarake një intervistë dhënë një fillim të 1945, të ndesheshin Shaban Palluzhës dhe Kosovës. Shaban Pal-
serbe, vritet bashkë me djalë gazete shqiptare pas rënies së shqiptarët me shqiptarë-ata që ithtarëve të tij. Janë luzha, në një rast, duke
dhe me disa shokë që luftonin komunizmit, ka mohuar çdo i kishin rrokur armët të shënuar raste të përlesh- folur për këto probleme
kundër pushtimit serb të gjë që ka lidhje me krimin në luftonin për komb e liri me jeve njënacion- serioze të kombit, pat
Kosovës. Në vrasjen e tij, veç Kosovë nga Brigadat parti- ata që në luftë kishin hyrë ale :Brigada e Shaban theksuar: (vazhdon javen
serbëve qenë të ivolvuar edhe zane shqiptare. Le të gjykojë kryesisht për çështje ideolog- Palluzhës me batalionin e ardhshme)

Vullnet Mato & Mimoza Rexhvelaj

Vullnet Mato kur dihet mirë qëkur më thirrët të mbirë me tepri, Preku buzet e thara me duart qe drid-
MIKESHA E TORTAVE se shija e nektarit në nëntëdhjeteshtatën dhe ngopa tokën me varre, heshin nga nje puthje e ngurosur ne
te strofka e ariut vetë, siç më tha shejtani?... pritjen shekullore qe e beri te
Mikesha nazemadhe të ngec në fyt, të ha ca trimosha kercente hop cdo qeliz.....
më tërboi keqas, por si mund ta lija që koka erë u kish Madje dhe tani kur flas, U krijua ndjesia qe koha kishte ndaluar e
me atë gjoksin pa nxjerrë mallin? marrë. ka ca kokëzjarrtë, ngecur mes degeve te gjetheve ...
dy ballkone torta. që avullojnë me shkulma Me nje fryme u perpoq te mblidhte cdo
Grisa dy palë këpucë Zhytur duar e buzë Jam krijuar vampir i rreth e rrotull, copez kujtimi si bleta qe mbledh nek-
lustrafine enkas, te gjoksi me tortë, hekurt që më mbajnë fshehur, tarin lule me lule duke iu shmangur
për t‟i dhënë siguri u gdhimë llangosur të pi gjak të nxehtë, si qenin në thark, ngaterimit ne ferra.
me premtime të forta. gjer te kërthizat në ije. pastaj të ushqej të leh krisma te njëri-tjetri Vec emrin ate nuk e belbezoi dot,ishte
Dhe prapë ëmbëlsirën dheun e uritur me kërma. apo mbi popull. teper e dhimbeshme kujtimi i ferrit qe
Kur u bind tamam s‟e mbaruam dot, S‟dua të di se më urrejnë puthen parajsen dhe te flaken ne pafun-
se isha top sekret, si hajdutë të uritur njerëzit që duan jetë, Unë pres desin e prugatorit
më ftoi në hyrjen në atë burg dashurie... apo me shami të zeza dhe dheu barkmadh pret. ...duke te lidhur me nje fije te paduk-
ku jetonte me fqinj. më mallkojnë nënat. Dua vetëm një yshtje shme shprese......
Te dhoma beqare, Ç’MË THA KALLASHNIK- si pretekst, Miljona kilometra hapsire boshe ne
në mesnatën e fshehtë, OVI Ajo nënë që e do gjallë të dy kundërshtarëve, udhetimin shtegetar te kohes nuk e
hymë pa frymë, fëmijën e vet, kur një më thërret, kishte humbur castin....tani mes shiut i
rrëshqitas si minj. Tovarish grykëzjarrti, le ta mësojë të mos t‟u ha kokat ngelej vec te fshinte pluhurat qe
Kallashnikov, ndërsejë me shumë oreks… renkonin ne agoni te mbuluar me hi....
Në dysheme betoni me dhëmbët në karikator grykën time, Dhoma e erret e mbushur me relike te
shtroi dyshekun, të mprehur brisk, por t‟i mbajë trutë Mimoza Rexhvelaj vjetra te ruajtura me fanatizem duheshin
kërcitja e shtratit ç‟dreqin kërkove brenda kafkës të qetë, Te rilindesh per nje tjeter ajrosur me driten e diellit.
mos ndihej matanë. nga brigjet e detit Azov se unë nuk jam krijuar jete... Qe dhe shpresat e rreme te shkriheshin si
Ndryshe zhurma të kullotësh mish njeriu të mbaj fjalime. Aroma e vjeshtes e solli prej se bora per te ushqyer token e etur....kishte
sadopak e mekur, buzë detit Adriatik?... largu nga sketerra e erret ku e ardhur koha qe t,i tregonte vetes se
komshiu fanatik Ç‟faj kam se njerëzit kishte braktisur me vakte e me sakrificat per hijen nuk ja vlenin. Tani qe
na bënte hatanë. -Kam mësuar flas shqip, gjaknxehtë në Shqipëri, kohe... drita depertoi duke purifikuar erresiren
o allbanski poet. nuk nxorën mësime Kujtimet filluan te flluskojne do te lirohej nga pengu per te filluar nje
Provova të vjedh Më pëlqen toka nga Afrika te Afganistani, sa u zgjua duke menduar qe po tjeter flet...te rilindesh per nje tjeter
dashuri si komit, dhe mishi i gjallë shqiptar, ku bëra rrallimin e kallinjve jetonte ate ndjesi te harruar. jete...
V o l u m e 3 , I ss u e 0 2 P a g e 5

NAIMIT NUK IU LEJUA TĖ SHKELTE PRAGUN E KOHĖS SONE nga GËZIM LLOJDIA Studiues
Naimi këndon jetën dhe natyrën
shqiptare, këndon bagëtinë e bu-
jqësinë, këndon punën dhe virtytin,
dhe me te gjitha këto, kërkon te
forcoje idenë e të përkëdhele
dëshirën e lirisë e të mvehtesise
kombëtare. Kerkon t'u shtjerë
ndërmend shqiptarëve se janë një
komb me vehte, më i lashtë e m'i
fiseem nga te tjeret, dhe se duhet te
punojne per te krijuar një bosht jete
kombëtare. Iu-kujton se nderi e
lavdi e tyre eshte ne Shqiperi, dhe
jo ne boten e gjere: Ti Shqiperi me
ep ndere, me ep emrin shqipetar,
Zemeren ti m'a gatove plot me
dëshirë e me zjarr. Duke shqyrtuar
anët artistike ai shprehet se vargu I
tij nuk ishte I gdhendur as I përso-
sur,është e thjeshtë,por I përzemërtë
e I dashur si fjalët e foshnje,I
ngrohtë e plotë shpirt si psherëtima
e një mëme.Duek kërkuar
pozicionin mes letërsisë dhe his-
torisë sipas Ermenjit ai përket më
tepër historisë se letërsisë.Duke
hedhur këtë tezë i ai nis dhe e
argumenton me fjalët se:”Ne nje
kohe kur vetedija kombetare eshte
shurdhuar, kur shqiptaret kane
harruar vet-vehten, ai del si fytyre
apostulli dhe iu leeit ungjillin e
kombesise. Del e hap driten e nje
vatre shqiptare, përgatit fushen
shpirterore per nje bosht
mendimesh lirie e
mvehtesije, rreth te cilit
do te sillej jeta shqiptare
ne t'ardhmen. Keto
ndjenja e mendime
Naimi i perhap me anen
e vjershes, te cilen e gjen
si mjetin me te mire per
t'i shpure drejt ne zemer
te popullit.
Prandaj edhe gjuhe e tij
eshte ajo e fshatarit te
thjeshte. Naimi, si ai
mesonjesi i mire qe ulet
e behet nje me nxenesit
per te derdhur me lehte
ne shpirt te tyre ate eka
ka ne shpirt te tij, zbret
ne radhen e popullit dhe i hap pa
druajtje zemren e embel e te qete.
Duke analizuar krejt veprën e
Naimit ai shprehet vepra e Naimit
është poetike në tërësin e saj.Duke
folur për vargëzimin naimjan pro
Ermenji ka bërër këtë zbarthim:”
Zemer e tij eshte gjithmone njel-
loj, e patrazuar prej furtunash e
valesh, e ndritur dhe e embelsuar
kundrejt botes se jashteme nga nje
djelle i perhershem dashurie. Kur
shqyrton në thellësi poezinë e
Naimit ai shprehet se kjo gjëndje
që duket më tepër monotone
ndoshta I përket influencës së
besimeve të vjetra persiane që e
shohin botën nën dy ngjyra.Duke
e theksuar më poshtë ndikimin e
bektashizmit të cilët kanë një histori
të mirëfilltë letrare që rrjedh nga
kohërat pas mjegullës ai me vjershat
morale kërkon të ëmbëlsoj shpirtrat e
zgjuar,mëshirën,virtytin,‟tiu zbus
shqiptarëve ndenjën e egër-
sisë. Duke qenë panteist ai
shfaq dashurin për natyrën
dhe këtë prof Ermenji e
përmend por diku nga mesi I
këtij shkrimi ai shprehet se ai
ka thekësa aq të fort sa që na
bëjnë të mendojmë Shën
Franceskun dhe mistikët e
mëdhenj. Në të vërtetë
ndikimi I Naimit ka qenë nga
Rumiu e më tej tek poete pers
që sollën krijime fantastike.
Ajo linjë mbeti në themel
edhe të krijimeve bek-
tashinj,të cilët kanë edhe
hynqarin e tyre që ka pas
shkuar vjersha,pa shqyrtuar
dervishët e mëpasëm apo mistikët e
mëdhenj,madje gruaja mistike që u
dashurua shumë pas Zotit ,quhej
Rabije ,për tu hedhur tek Jonuz
Emre,që në Turqi ka disa tyrbe,ku
bëjnë edhe falje ndonëse ishte një
poet.Kjo lidhje mes njerëzve që
kishin ndikim nga fryma e
mistikëve është e pranishme
edhe tek poezia e Naimit.
Mirëpo duke qenë më tepër
bektashi dhe hartonjës I statutit
të parë për bektashizmin shqip-
tar,ai është njëkohësisht
gurëvendësi I parë I këtij komu-
niteti shqiptar gjer gjuha e tij
ishte përveç të tjerave dhimbja
dhe shpresa.Prandaj ngrohtësia
naimjane na sillet në vargëzime
e këtillë,bardhësi që buronte nga
mistiksa bektashiane,përe të
mirën të bukurën dhe kom-
bëtaren.Duke kanalizuar në këtë
udhë shkrimin e prof Ermenjit
them se ai ka pasur njohuri të
mjëfteueshme kur thote Ndjenjat
pantheiste, qe i kish te lindura në
zemër (ose I v vinin nga besimi
Bektashian në lidhje me besimet
e vjetra hindjane e persane qe
Naimi kish thithur neper mjet të
persishtes), i vlejnë këtë here t'i
jape nje shpirt të vetëm gjithë
natyrës shqiptare e t'i pajtoje te
gjitha gjërat ne frymën e ngrohtë
të jetës. Në Bagëti e Bujqësi,
(vazhdon javen e ardhshme)

Veprat e Enverit kanë mangësi Nga Lirim Deda (nga fq. 2)

vërejtjeve dhe propozimeve të Hekuran Bidës. Kuptohet
se sërish u rrudhën buzët, u hapën dosje dhe u arrit edhe
deri atje sa ta cilësonin si armik të miqësisë shqiptaro-
kineze, por...shyqyr që pak më pas kinezët i mohuan edhe
ata që e patën lidhur atë miqësi dhe veç vuajtjeve
shpirtërore Hekurani nuk pësoi një tjetër burgim.A i bihet
murit me kokë?
Këto fjalë të urtësisë popullore, Hekuran Bida i pat
dëgjuar qysh në vogëli, paçka se një kokë si ajo që kish
mbi supe, e mbushur plotpërplot me dituri, nuk pyeste për
mure, kurthe e prita. Kështu edhe kur pat dalë në pension.
Për ditë synonte të jetonte kohën, sado në varfëri, si gjithë
të tjerët, ndaj edhe kërkonte e debatonte me të gjithë ata
që kur e shihnin i ndalnin këmbët e shkëmbenin dy fjalë
me të. Dikush, në një bisedë të tillë, e pyeti nëse e kish
dëgjuar fjalimin e Presidentit Ramiz Alia, që trajtonte
problemet ekonomike dhe, aty, veç të tjerave, guxoi t'u
tërhiqte vëmendjen ekonomistëve: "Ekonomistët nuk
flasin, kanë frikë se bëjnë gabime..." - pat qortuar ai. Dhe
si i mendoi punët, u ul e i shkruan që atë ditë Ramiz Alisë
një letër, ku nënvizonte: 'Nuk janë ekonomistët që kanë
frikë, por është shteti që ka frikë...se mos na dëgjon
hasmi..." Dhe më poshtë: " Para pesëdhjetë vjetëve,
në çdo fshat kishim 1-2 spiunë, sot, në çdo tre vetë,
njeri është i tillë. Vlera e pagës së punëtorit në ditë
është sa vlera e një gjysmë pjate me gjellë, në një
restorant të kategorisë së parë... Për punë jo të bara-
bartë, jepet afërsisht pagë e barabartë. Për shembull:
një punëtor që konsumon 5000 kalori në ditë paguhet
21.5 lekë, një punëtor që konsumon 2500 kalori në
ditë paguhet 19.5 lekë. Norma kolektive, lehtëson
punën e administratës, por fut në grindje me njëri-
tjetrin punëtorët dhe nga kjo fiton shteti. Ç'duhet
bërë? Të lirohen të burgosurit politikë. Të zhvlerëso-
het ligji për dënimin me motivin për Agjitacion e
Propagandë. Nëpunësit e shtetit të jenë të depoliti-
zuar. Partia, nga një parti fisesh a familjesh, të
shndërrohet në parti klase. Veprat e Enver Hoxhës
kanë mangësi. Për t'i lexuar ato duhen 10 vjet, gjë që
askush s'mund ta bëjë sot e jo më nesër. Ato mund të
përmblidhen në pak vëllime..."Kjo letër iu nis Ramiz
Alisë më 31 Tetor 1986, ditën në prag të Kongresit
të PPSH. S'kaluan ditë dhe ja e kërkojnë në prokurori, vet prokurori.
Mbi tavolinë, Hekurani vuri re letrën që i pat dërguar Ramiz Alisë
dhe një shënim mbi zarf: "Të ndiqet penalisht". S'kaluan veçse disa
minuta dhe ai tek pa policët e hetuesit e hakërryer, dëgjoi urdhrin:
"Në emër të popullit, jeni i arrestuar!" Popull ziu, shfryu Hekurani. -
Sot më arrestuat mua, por mos harroni, nesër e keni radhën ju!
Kështu në birucën Nr.8 do të ngryste ditë e muaj, siç do të vuante më
vonë edhe në spitalin e burgut, me synimin që nëpërmjet injeksion-
eve t'ia mpinin kujtesën, në mos t'ia merrnin edhe jetën. Ja, këto ishin
grimca nga jeta e një njeriu të pamposhtur, i cili çuditërisht, edhe kur
e prunë nga SHBA këto ditë, tek prehej në arkivolin frigorifer,
ngjante se fytyra e tij nuk dukej as e lodhur, as e pezmatuar, por në të
kundërt ajo ish tejet e qetë, me një nënqeshje të mençur, a thua ish i
vetëdijshëm se në luftë e në jetë pat mbijetuar si një qytetar i nderuar
i kombit shqiptar, të cilin e deshi aq shumë dhe aq furishëm.
E, i dashur lexues, a e përqas dot me një figurë të tillë të mad-
hërishme dikë tjetër nga bashkëqytetarët tanë? Unë e kam të vështirë,
por nëse diku në një familje, lagje a qytet jeton dhe punon ende një
njeri i tillë, ai patjetër që do ketë ngrënë bukë me Hekuran Bibën, do
kenë pirë gjak si vëllezër, ndryshe varfëria jonë do të ishte më e
tmerrshme dhe mjerimi do na përpinte.

Shkrime Private nga Fjoralba Brahimaj

Akoma nuk po e kupton pse penës tënde I është ngrirë
boja e nuk mund të shkruajë më…Mijëra mendime të
vijnë në kokë,mijëra fluturaken ndjenjash të kalojnë
nëpër shtigjet e e zemrës e nuk ulesh t‟I hedhësh diku
në letër për ta lehtësuar atë barrë që të mundon, që as
vetë nuk e kupton se ç‟është…Diçka e zezë a gri që të
ka mpirë çdo muskul të vullnetit dhe kurajos për të
ecur përpara ,nuk kupton asgjë ,thjesht rri indeferente
ndaj çdo gjëje për të cilën dikur luftoje me shpirt, e që
tani sheh të thërrmohet ngadalë përpara syve akull të
shpirtit.Bën çuditërisht ftohtë këto ditë por ti nuk e
ndjen aq e akullt është bërë qenia jote”-Po po ajo
zemër që dikur digjej nga dëshira për të bukurën,për të
ecur përpara,për të kërcyer në ritmet e një jete që kishte
uljet dhe ngritjet e saj,por të paktën…të entuziazmonte
ta jetoje.Dhe nis e shkruan diçka:”Tani ecën rrugëve të
jetës e lodhur, e ftohtë si një copë akulli që nuk ka
rreze dielli që e shkrin.Dëbora ka rënë këtë mëngjes në
qytet e njerëzit ecin të entuziasmuar nëpër rrugë për të
parë, një ngjarje që shumë rrallë ndodh në qytetin
tënd,duke bërë fotografi e duke luajtur si fëmijë me
topa dëbore.Ty asgjë nuk të intereson as kjo dëborë,e
rrallë,që solli grimca gëzimi në shpirtin e çdo-
kujt.Mbase pyet veten në nëse je kthyer edhe ti në
një Hansel të vogël që nuk ndjen dhe nuk kujton
më asgjë nga gëzimet e dikurshme.Pyet veten nëse
edhe ty të ka mbetur një copëz pasqyre e thyer
diku në shpirt.Mbase kjo është e vërteta nga
kristali i thyer i gëzimit të ka mbetur ajo copëz që
të shfaqet herë pas here dhe tan grin harenë pa
çelur akoma.Ecën indiferente mes njerzve mes
turmës me të cilën ndeshesh për ditë,me përsona
që në një ditë të zakonshme do t‟I shohësh plot me
indiferencë,si sot njëlloj pa asnjë lloj ndryshimi…
Dhe pena përsëri ka mbetur e ngrirë, jo nga dimri
sepse mjafton ta vendosësh pak afër zjarrit dhe ajo
përsëri shkruan por nuk e di pse nuk të përgjigjen
as gishtat, dora,as krahu asgjë.Shkruan zhgarrav-
ina mbi fletë,e shkruan akull dhe përsëri e prish e
hedh tutje,ngrihesh vjen nëpër dhomë si luaneshë
në kafaz dhe ulërin shpirti nga dhimbja që nuk
shkruan dot…lexon ankthshëm ato që ke shkruar
por nuk të pëlqen.Letrën e zhumbros plot inat e
dhimbje, të bëra bashkë,e hedh tutje dhe ulesh të
shkruash përsëri…E mbërthen penën me dorën që
nuk të bindet por e sheh e hedh tutje e bashkë me
të të gjithë takëmet e shkrimit që ndodhen në tavolinë.Boja e
shkrimit nuk tw bintet sepse gjaku i jetës që vlonte në damarët e
jetës tani ka ngrirë.Hedh çdo gjë,vazon,lulet,penën e fletët e
mbetura të bardha e ato plot zhgarravina të shpirtit…I merr e i hedh
tutje sikur ta kanë ato fajin se ti ke vdekur në shpirt.Ulëret nga
dhimbja:”Dua të shkruaj ,dua të hedh në letër tërë qenien time.Dua
të çlirohem nga ky mankth që më ka mbështjellë të gjithën e që nuk
po më lejon të jetoj.Dua…dua …dua”.Qan e ngashërehesh e ulur
përtokë e me dhomën e kthyer në një rrëmujë apokaliptike por pa
lot…Por ti nuk ke më lot se të janë tharë ashtu si çdo
gjë ,prandaj ,ndoshta,as pena nuk të bindet më…Dhe sheh si çdo gjë
rreth teje është bërë e përhimët ashtu si një shpirt pa ëndrra dhe
dëshira,si kufoma e një qenie pa asgjë që ta ngjyrosë me të gjitha
ngjyrat e jetës.E ashtu të merr gjumi ,mbi rrëmujën e krijuar nga ti
vetë,një gjumë paëndrra, bosh si shpirti yt…Të merr e të mbështjell
gjumi I ftohtë I zbrazëtisë,me penën që tani nuk mundet më të
shkruaj nuk mundet më të thotë atë që të mundon brenda në shpirt
sepse edhe në shpirt ti ke zbrazëti dhe gri…dhe kështu e mban atë
penë trofe të ftohtë të dhimbjes tënde.
 P a g e 6 O u r
-Si mendoni,do të pijmë
bashkë një kafe?-Këmbënguli
vajza ,e cila nuk di se prej ku
telefononte, por me sa kuptohej
prej këtij qyteti ndoshta dhe
diku afër.
-Së pari nga po më flisni dhe së
dyti, ku mund të ju gjej në tërë
këtë shkretim, gati rënkova
unë.
-Kam mbrritur në Tiranë dhe
flas nga Hotel “Eorpa
Park”,nëse gjeni kohën, po ju
pres këtu tek holli…
-Nuk vonohem, thash ashtu
shpejt e shpejt.Për hirë të
miqësisë dhe raporteve që ishin
krijuar, duhej të shkoja pa e
lënë të priste
gjatë miken
time të re dhe
fisnike.
Nuk dija ku
kisha lënë
kravatën, po
ashtu dhe
corapet, nisi
kështu një
kërkim i
ethëshëm
nëpër shtëpi
gjersa më në
fund i gjeta.U
vesha me
ngut dhe u nisa rrëmbimthi.
Në Hotel “Rogner” Europa
Park, kishte lëvizje dhe
Skender Braka
Selam Musait…
- O kapedani im i
madh !
Më dil tek shkëmbi tej
në Drashovicë !
Pushkën tënde përsku-
qur prej barotit,
fortë e më forte
mbështetja gjoksit !
Mos ta lëmë kohën të
shkoj.
Më mire t‟i japim
jetës sonë një orë liri,
se sa shekuj supeve
skllavëria t‟na rëndoj.
Davaritet tymi qiellit
të përflakur.
Det i kraharorit
tënd,mbushur copëza
këngësh heroike.
Përzhitur mjegullës
së përgjakur.
Flakëron e zera gunë,
si një qënie zjarrtë Dhe nga sytë një pikë lot si inxhi i rrjedh.
mitike.
Tutje në Baçardha e
në Kaninë , dyqinë
burra sokëllinë.
- Mblidhe Messe ' )
gjithë ushtrinë dhe
hidh detin sa më parë!
Mos e prek flamurin Me piktura t‟shtrenjta e perde mëndafshi
tonë,se kjo tokë të
bëhet varr!
Dallëndyshet zgjojnë
pranverën.
BALETI I DRERIT TE PLAGOSUR nga Vasil Tabaku
gjallëri.Aty më tepër se
gjithkush lëviznin qeveri-
tarët aktual të vendit, të cilët
përfaqsonin forcën politike
të majtë, ose thënë ndryshe,
komunistët e modifikuar.
Teksa po kërkoja me sy
Helenën e Prishtinës, cepi i
vështrimit tim prej gazetari
profesionist, kapi lëvizjet
gati prej pantere të njërit
prej pushtetarëve.Jasht në
hyrje të hotelit u shfaqën
rojat e kryeministrit dhe
pantera qeveritare, gjithë
servilizëm u gjet tek hyrja
gjoja rastësishtë, vetëm e
vetëm të përshendetej me
kryeministrin, ti dhuronte
atij një buzëqeshje duke
vënë dorën në
Skender Braka, Jorgo Telo, Nehat Jahiu, Kujtim Stojku,
Vrerosur deti hap dritaret.
Mbi varrin tend në Qafe të Kuçit.
Një vaj bilbili kurrë nuk ndalet.
Kujtim Stojku
Hapi i pare
Bir kujdes kur hedh hapin tënd
Dh‟çdo gjë mësoje me durim
Mbille farën bir me kujdes
Q‟ajo t‟mbij‟e t‟rritet mirë.
Ajo më parë do t‟lëshoj kërcell
I cili do t‟rritet si lastar
Kallirin me plot kokrra
Më n‟fund ja mbledh
E gjithmonë do t‟dalësh faqe bardh‟.
Endacaku.
Ja atje tej
Duke tërhequr këmbët zvarr
Mjekra e thinjur deri n‟gjoks i dridhet
Me torbë n‟krah e kurriz të dalë
Dorën e thatë përpara e shtrin
‟Me një zë t‟mekur e plot drithërimë
M‟falni një lek thot‟pash zotin n‟qiell
Dikush hedh diçka n‟torbën e tij
E vazhdon‟t‟eci përsëri me ngadalë
Kjo foshnjë e plakur dhe kërmë e gjall‟
Këngën e vdekjes këndon me ngadalë
Endet ky mjeran pa plang e pa shtëpi
Bishtin cigares ja thith deri n‟fund
T‟mjerit endacak era mjekrën i tund.
Afrohet kafeneve ku disa kohën vrasin
Që ta largojnë shumë shpejt e qerasin.
Gjith‟këto që shikoj t‟bëjn t‟vësh kujën
Disa vuajnë urie për copën e bukës
Duke lypur lëmoshë jeton varfanjaku
Hapat ja njoh nga larg këtij endacaku.
W o r d s
zemër.Ndjeva neveri dhe artit.Megjithatë sonte nuk nuk ishte e thënë të përjetoja politikë kisha shkruar me
nuk di pse mu pështjellua e vura re këtë pakujdesi, e qetësinë.Përballë meje, tej në dhjetra shkrime për skenat
dhe gati po më vinte për të cila shpesh më kushtonte verandën e hotelit, nën pemët dhe shfaqjet e politikës dhe
vjell. një tension të brendshëm
-Nuk jeni mirë?-më tronditi nervor,djersitje dhe nuk di
dhe më pruri në realitet zëri pse me sikletoste pamas,
i Helenës së Prishtinës tërë ai fallcitet dhe shtirje.
-Oh, Helenë…Ne u përqa- Ne u drejtuam për nga
fuam, buzët e shkëlqyera të cepi, atje ku mendoja se
vajzës më hoqën neverinë mund të ishim më të qetë,
që po ndjeja. vajza më ndoqi pas e
-Eja, shkojmë të pijmë bindur duke më shtërnguar
kafenë tonë me martini me dorën.Dikush më për-
akull, -më tërhoqi nga dora shëndeti duke i hedhur një
Helena e Prishtinës vështrim lakmitarë
Unë po i lëmoja flokët e Helenës së Prishtinës.
bukur vajzës, e cila papritur -Nuk di pse shumë më
më kishte krijuar një aft- kanë parë sikur të duan të
mosferë të ngrohtë më përpijnë, tha Helena,
miqësore dhe shumë djemë më kanë
gjithësesi më jepte gërgitur…
impulse jete dhe -Nuk prish punë, qesha e kopështit, pinte uiski me një kisha bërë qindra emisione
drite të fshehtë unë, këtu në Tiranë, vajzat ambasador të huaj të një televizivë duke u ndalur në
brenda vetes.U i marrin si dekorata gërgit- shteti perëmdimor politikani këto fenomene.Duke i
futëm në bufenë jet apo si themi ne ngac- me mbiemrin “Nano”, që në kushtuar mjaft kohë anali-
qëndrore.Në këtë mimet e djemëve.Një fjalë gjuhët latine do të thot “i zave politike, unë edhe
lokal zakonisht popullore e Shqipërisë së vogël”.Për momentin ky njeri kisha rriskuar shumë, pasi
mblidheshin vipat, Mesme thotë se vajzat i me mbiemrin zvogëlues ishte cënoheshin shpesh domen
unë shpesh e kisha rritin vështrimet e dhe kryeministër i qever- et e mafies
bezdi pirjen e djemëve. isë.Nuk di se si do të jet politike.Natyrisht, nuk
kafes në këtë -Nëse nuk ëshë varg i pasqyruar në mimikën time kishin munguar dhe kër-
mjedis, pasi ndonjë poezie tënde,është kjo përballje në distancë me cënimet e drejtpërdrejta apo
pikërisht këtu një thëne tepër e bu- njeriun të cilin nuk e sim- dhe të tërthtorta për ta
kishte shumë kur,brilante, qeshi vajza patizoja, sepse Helena e mbyllur gojën.
pompozitet dhe shtirje nga nga Kosova. Prishtinës u trondit dhe më
ca të ashtuquajtur “VIP”-a Ishim ulur vërtet në një vuri dorën në ballë.Unë si (vazhdon javen e
të politikës apo dhe të vend të qetë, por për mua publicist por edhe si analist ardhshme)
Jorgo Telo E shumëpritur! E këputën telat me
O ÇAJUP, O KRYEPLLAJË! Le pa le kur nëpër shpate ëndërruar shumë nga gjemba.
(Peizazh) Vrundullojnë dhen e dhi…! stërgjyshërit, nga gjyshërit, U takuan dy
Blegërimat nuk përmbahet nga Luma…Luma e
“O Çajup, o vend i bukur, Bukuri mbi bukuri…! baballarët tanë, nga ne, Kukësit dhe
O bahçe e luleve…!” dhe… Luma
Sepse tok me blegërimat Tani shumë breza nuk janë e Orizarës. Dy
Kështu nis kënga e shquar; Ngjiten zile e këmborë. më në mesin tonë për Luma të një
Kapërcyer dhjetëvjeçarë. Trembur ikin vetëtimat t‟u gëzuar, në mesin e të nëne. Të troshi-
Gjithkush është mrekulluar Prej deshve, cjepve përçorë. gjallëve. Ata, për këtë tokë tura trohatroha.
Nga kjo pllajë, Kryepllajë. të tyre, të ndarë në copa, Dy lot të kthjellët
Pret e pret kjo Kryepllajë treteshin nga brezi në brez si vesa e mëngje-
Si një magje gjelbëroshe Që të veshë disa për së gjalli. Dhe mbyllën sit të vjeshtës
Koloseu më vigan. “kostume”…. sytë me mallin që s‟e tret rrodhën
Me burime nëpër qoshe Dhe me bujarinë e saj, dheu. gropëzave të
Me Parajsën më përngjan. Të jetë pllaja më fatlume. Medet! Për jetë të jetëve syve të mi dhe të
mbetën të ndarë nga njërit- poetit gojëmbël,
Aty malet ngjajnë kodra S‟ësht‟ çudi dhe perënditë, jetri, Agimit! (Agim
Një sekret i lartësisë… Për t‟u çlodhur sa më hi- pa e parë kurrë vëllanë e Spahiut). Tërë
Aty fusha është si sofra jshëm një gjaku, të një tamli, natën biseduam
Me të gjitha mirësitë… Do të zbresin ndonjë ditë vite e shekuj me radhë. me
Te ky vend fort i mag- Eh, dashuri e përmallim i mallin e
Aty nuk mbahet blerimi jishëm… paharruar! Shembje, dhembjes së
Kur buis të nginjen sytë. braktisje, të kaluarës së gëzimit e të
Aty ajri ka strehimin; Strakaveci te ben roje hidhur. Këputje telash me dashurisë. Deri
Më i pastri në Orbitë. Shkemb i Zhejit - thene gjemba. Përqafime malli e në
ndryshe. dashurie.Shpirtrat e tra- agim nuk futëm
Bukuritë s‟kanë të sosur Te rri prane si Shqiponje. zuar, pikë gjumi në sy.
Dehet shpirti nga aromat. Te dy hidhni vallen dyshe... të tronditur thellë, kërk- Sonte…Pas
Si në kor thëllëzat rrotull onin..., nxitonin të kalonin shumë
Do zilepsen amazonat… S‟ësht‟ e largët ajo ditë; në vitesh…Pas
Do ndërrojë “kurs” turizmi. gjysmën tjetër të zemrës së shumë she-
Aty lulet janë në garë, Do të ngjiti lartësitë tyre, në pjesën tjetër të kujsh…
Kush të ket‟ ngjyra më tepër Muaj vere e muaj dimri… shtetit mëmë, që, padre- U bashkuan dy
Aty shpatet çfarë s‟mbajnë…! jtësisht, ishte mollë e Luma të një
Caj e lule, ç‟do më tjetër? NEHAT JAHIU ndaluar. nëne.
me radhë, shekuj me radhë. Përqafoheshin vëllai me
Midis qiellit e malit Pa e parë vëllai, vëllanë. vëllanë. Vëllai i një gjaku.
Turren bletët pa përtes‟. Vëllanë e një gjaku. Vëllanë Vëllai i një tamli. Vëllai
Gjithçka lypset, aty marrin. e një tamli. i…
Ndërtojnë mjaltin me kujdes. Dhe erdhi një ditë e pritur… U shembën muret. U
 V o l u m e 3 , I ss u e 0 2 P a g e 7

GJUHA SHQIPE, NJE MINIERË ARI GJUHËSORE! Nga Eduard Dilo

Nga Eduard Dilo
(gjuha e lashtë indiane), persisht, latin-
isht, greqishten klasike dhe shqipes, ariti
në përfundimin se « gjuha e popullit
shqiptar, ishte ndër më të vjetrat e të
gjithë popujve të Europës . Në këtë
përfundim aritën edhe
studiuesi francez Eduard
Snader, gjuhëtari danez
Holger Petersen, Kristian
Sandfel Jensen, etj. » (f
37E.J.) I pari që e emërtoi
gjuhën shqipe si « gjuhën
e Perëndive » ishte gju-
hëtari arbëresh, Dhimitër
Kamarda. Në librin e tij
“Një esse e gramatikës
krahasuese rreth gjuhës
shqipe” (1864), duke bërë
krahasimin e rrënjëve të
fjalëve, në sanskritisht
(gjuha e lashtë indiane),
persisht, latinisht,
greqishten klasike dhe
shqipes, ariti në përfundimin se « gjuha e
popullit shqiptar, ishte ndër më të vjetrat
e të gjithë popujve të Europës . Në këtë
përfundim aritën edhe studiuesi francez
Eduard Snader, gjuhëtari danez Holger
Petersen, Kristian Sandfel Jensen, etj.
» (f 37E.J.)
Studiuesi tjetër arbëresh,
Xhuzepe Krispi (xhaxhai i
kryeministrit të parë të Ital-
isë) pohon: « Duke gjurmuar
origjinën e gjuhës greke,
është një gjë e bukur të
shohësh se si ajo të kthen, në
pjesën e saj më të madhe, te
shqipja…gjuha me të cilën
flitej në shekuj para
Homerit… Gjuha shqipe, ka
qënë një nga trungjet e parë,
prej nga buroi më pas ajo
gjuhë hujnore e helenëve italian) kishin të njejtën rrënjë me fillimin (Pellazg) dhe fundin (Shqiptar)
» (f11,12 Xh.K.) përgjegjeset e tyre në shqip (f.44 E.J.) të një vargu gjuhësor, vijëmësia e të
Edhe Sami Frasheri, (studiues i Po kështu,Albanologut Otto Blau vëren cilit deri në ditët tona nuk është
lindjes së gjuhëve në botë) se “mbishkrimet e lashta mbi pllaka kundërshtuar as nga historia, as nga
pohonte në vitin 1889, se « guri, të zbuluara më 1897-99, në Kretë gjeografia, as nga arkeologjia madje as
gjuha shqipe është më e vjetër, e Lemos dhe për një kohë të gjatë të nga antropologjia “(f.433) « Shqipëria
se gjuha e padëshifrueshme, mund të dëshifrohen dhe rajonet në kufi të saj, paraqesin një
vjetër greke nëpërmjet gjuhës shqipe” (f.45 E.J.) rast unik në Europë : një dhe vetëm një
dhe ajo Autori i dy veprave madhore mbi popull, i cili jeton në tokat e tij stërgjy-
latine, lashtësinë (« Shqipëria… » dhe « shore, të paktën që nga neolitiku
prandaj Mikenët=Pellazgët ») Arif Mati, pohon » (f.12 A.M.)
edhe populli se« Gjuha shqipe është një gjuhë Pohimi se gjuha pellazge është gjuha
shqiptar, autoktone që ngjitet më tej se Neolitiku që flasim ne sot, vërtetohet nga fakte të
është më i » (f 280)…Bop pohon se „gjuha shumta që na vijnë nga kohët antike.
vjetri ». Ky shqipe nuk ka asnjë lidhje zanafillore “ Le të kenë, pra, parasysh se shqipja
pohim i tij, me asnjë gjuhë tjetër“ (f.240 A.M.) Pra barbare është NËNA e gjuhës së
ishte rrjed- ne flasim një gjuhë, që është e krijuar Homerit, Eskilit, Herodotit, Tuqiditit si
hojë e pa asnjë model të mëparshëm, e lindur dhe e gjuhës së famshme, të njohur si
krahasimit bashkë me zhvillimin e njerëzimit, dhe gjuha e Atikës!” (f186 A.K.)
të rrënjëve është i befasueshëm fakti, se„Gjuha e “ Përputhje të pakundërshtueshme dhe
te gjuhës sotme shqipe është ruajtur pothuajse e ngjashmëri gjuhësore të pamohueshme
shqipe,me paprekur gjatë më shumë se 30 she- gjënden njëherazi në gjuhën etruske,
ato të kujsh në malesitë e vjetra të Europës ilire dhe shqiptare. Gramatika etruske
gjuhës së dhe mbi të gjitha, ato të Alpeve di- nën një formë më pak të evoluar rigjen-
vjetër greke, latine, narike shqiptare „(f.435 A.M.) det në gramatikën shqipe“ (f.176 A.M.)
sllave,gjermane dhe gjuhëve të Po përse studiuesit e dy shekujve të « Pellazgo-shqipja është e vetmja gjuhë
vjetra europiane si dhe gjuhës fundit, e emërtojnë me togfjalëshin në Europë që mund të ngjitet deri në
persiane, zende dhe sanskrite. “pellazgo-shqipe”? mugetiren e kohërave dhe të interpre-
Studiuesi J.Thomopullos Arësyen na e shpjegon historiani tojë gjuhën antike madje parahistorike
tregon « se si fjalët etruske A.Mati:“ Unë do ta emërtojë me fjalën të këtyre Pellazgëve » (f. 433 A.M.)
(popull pellazg i Gadishullit „pellazgo-shqipe“, sepse bëhet fjale për (vazhdon Javen e ardhshme)

I APASIONUARI PAS THESAREVE TË SË SHKUARËS Nga Pëllumb Gorica (fq.3)

arkeologun Neritan
Ceka, eruditin Moikom
Zeqo, poligloti Zef
Simoni, të cilët e kanë
ndihmuar mjaft. Herë
pas here mjetet e infor-
macionit masiv shkrua-
jnë e flasin për zbulimet
e ndryshme, vlerat,
pasionin e tij, por
ndërkohë me modestinë
që e karakteri-
zon,Vangjel Kapedani
boton shkrime ku hedh
mjaft dritë mbi lashtës-
inë e tyre e duke zgjuar
interesimin dhe kërkon
më shumë preokupim
nga studiuesit, insti- qytetit të Elbasanit, ai njëmend për fakte të studiues të tjerë për realizuar në një lëkurë 1700 e tjetra në mesin e
tucionet përgjegjëse pranon se gërmimi dhe lashtësisë së krishtërimit gjurmime të mëtejshme keci. Për këtë zbulim ai viteve 1800. Ato ishin të
për gërmime, ruajtje, zbulimi i në për të zbuluar thesare shprehet se i është veçanta sepse ishin larë me
etj. - Çdo objekt apo këtij Shqipëri të tjera të fshehura, por dashur një punë kolosale ar. Po ndërkohë, teksa aludon
gjetje ruan një vlerë, - mozaiku dhe ky që institucionet nuk po për ta pastruar e ruajtur. në lidhjen me hebrenjtë,
të thotë ai. - Nëntoka është edhe është një shfaqin asnjë interes. Po ashtu interesant është shprehet se prania e tyre në
jonë fsheh thesare ndaj një gër- argu- Duke hyrë në të fshe- një kodik të shkruar me Elbasan nuk është e panjohur.
dhe mjaft gjera janë vishje e ment htat e historisë së dorë, që i përket shekul- Rruga Egnatia ishte një
akoma mister. Me lehtë në bindës thesareve tona, që lit XV, deshifruar nga itinerar që bënte të mundur
shumë kënaqësi të historinë e për të ndoshta për dikë janë Zef Simoni. Interesimin kalimin e mjaft udhëtarëve të
tregon për zbulimin e lashtë e vazhduar të parëndësishme, po e studiuesve e ka shfaqur kombësive të ndryshme edhe
mozaikut paleokristian kulturën e gërmi- pasqyrojmë disa edhe gjetja e një kryqi, hebrenjve. Aty kanë qenë
para dy vitesh në afërsi qytetit të met. Kjo grimca nga gjetjet e tij që i përket kohës së ndërtuar disa sinagoga. Dhe
të Rrapit të Bezistanit Elbasanit. del edhe në Elbasan. Kupa e lindjes së në fund përmbledhur me pak
në Elbasan, i cili sot Më shumë në atë Shenjtë apo Shën Grali Krishtërimit.Koleksionis fjalë për Vangjel Kapedanin
është lënë në mëshirë zbulimi i çka i gjendur para viteve ti Vangjel Kapedani dhe pasionin e tij është më se
të fatit. Duke shkruar mozaikut është ‟90, që ka përmasa të zotëron edhe dy bibla normale të shkruhet përsëri.
në një nga mediat e është një dëshmi e përfolur edhe nga tilla 145 x 99 cm i hebraike; një e viteve

Lediana Kapaj & Gentiana Mikushnica

Lediana Kapaj
SI ZOG I LODHUR
Në pemën e jetës një degë
zgjodha unë
dhe bashkë me shpirtin
ndërtuam një varkë.
U nisëm pa busull mbi
dallgët furtunë,
furtunë e zezë shartuar me
natë...
Si zog i lodhur kërkonim
një ishull,
të gjenim pak paqe edhe
qetësi,
Por ishujt ishin si male të
kripur,
nga lotët e zogjëve që
kërkonin liri.
S‟mbaronte rruga, prapë
në fluturim,
zogj shtegtarë si shumë të
tjerë,
dënuar gjithë zogjtë e
vendit tim,
ende s‟e njohin stinën
Pranverë!
Do të rrëfej shpirtin,këtë
shpirt të rrëmbyer,
do të flas për shpresën,që
kurrë nuk është thyer.
Do të them për zem-
rën,këtë zemër të marrë,
"pemë" e bëri ndjenjën
dhe pse ishte farë.
Ushqyer nga dielli,dritë e
zemrës time,
ku do të të gjej,ti zbraz
këto rrëfime?
Të jap shpresën time,të fal
shpirtin tim,
të të them se jeta,gjithnjë
jep shpërblim
. Degjoj tinguj
Kokën e ulur ngadalë e
ngrita,zëri më dridhej por
thashë dy fjalë:
"Sado zhgënjime ka
dashuria,e ndjej në vete e
kam të gjallë!
I kam besuar unë bu-
kurisë,kam parë dhe lulet
kur vallëzonin,
dëgjova zogjtë,i preka
yjet,mbi dashurinë ëngjëjt
lodronin"!
Të gjitha këto me penën
shkrova,mbi shkronjat
befas loti u ndal,
një gjurmë la mbi fletën
time,syri penduar më tha
"më fal".
Gentijana Mikushnica
Degjoj tingujt e shiut,
melodin qe formon,
degjoj muziken e
zemeres sime,
shoh shpirtin tim,
se si vallezon ne keta
tinguj
te nostagjis,..!
Kujtoj me nostagji,
me shum dhembje,
tingujt e shiut te kaluar,
por nuk me mungon
dashuria,
degjoj ate muzik te
zemeres,
ndjej gezimin e saj kam be,sepse ju ishit ata askush
qe prej vitesh nuk e te cilet me mesuat kete fjalen drit,por vetem
ndjeva... rrug ta nis,te hy ne kete erresir...
Vallezoj ne shtigjet erresir,une nuk kam faj, Ajo nuk ka faj,mos
dhe rruget Kupto o njeri,mos fajso fajso,
e jetes,krejtsishtttt e per gabim qenien njeri, mos nenqmo,por
thjesht mos fajso nje viktim te ndimo...
e qet,ndonse ne till sikur ajo, Largo nga ajo rrug e
zemer tash sa vite qe tani gjysme e shveshur quajtur
nuk me peshonte ajo endet ne rrug dhe ne eresir,meso te hy ne
dhembje... sheshin rrugen
Shiu,tingujt,melodia,s e Prishtines,mos fajso ate e drites sukse-
heruan,pastruan per ate rrug qe mori, sit ,dituris
gjdo plag mbi ate Sepse ishte e re dhe nuk e lumturis...Te kete
zemer te bardh.. mendoj,nuk kishte afer mundesi
aske ta kshilloj,mos dhe ajo te ndieje
Mos fajso ate… fajsoni ate vajz,ate dashuri,
viktim,sepse dikush tjeter e jo dhembje...
Une skam faj,joooo vendosi qe te mare ate
mos me fajsoni per rrug,
gabimin e qe ate rrug ku nuk njihte
 WE ARE ALSO ON THE WEB
WWW.NEWLIFEAACO.ORG

Non Profit Charitable

Organization

Cdo njeri mund te behet anetare dhe te bashkoet

“ N E W L I F E ” J E T A E R E me misionin tone per te krijuar nje shtet te vogul
ketu ne kete continent te madh. Te ndihmojme
1774 - 76 street njeri tjetrin qoft dhe me nje keshille te thjeshte.
Suite D3
Brooklyn, New York
Kjo eshte nje thirrje per te informuar njeri
11214 tjetrin plus dhe per projekte te ardhshme qe jane
Phone: 718-594-0511 ne pune e siper. Se shpejti nje Shkolle Shqipe
Fax: 201-795-4795 Anglishteje dhe nje vend ku te gjith njerezit te
E-mail: Endri@newlifeaaco.org
gjejn nje strehim nga cdo hall apo nevoje. Bash-
kimi ben fuqi dhe Zemra e Vullnetarit nuk ka
cmim.
Building a Future One Person At a Time...

GUXIMTARI (fq.1)
NDIHMONI MENDONI PER LUKSIN Valle ckish bere Hekurani DOR NE KUBE DHE RUMANI)dhe Evelina Mihal, saj beri qe te urdherohej ti behej nje vizite mjek-
POPULLIN QE SKA TUAJ POR MENDONI kunder deshires se popul- Gavrosh Dhimiter , Silvana Pogace.Dhimiter Pogace sore si I cmendur , si I semure psiqik.HETUESI
BUKE NE PER POPULLIN SE HIS- lit ?Ai vec kish shkruar OFICER KU ne 1991 doli me tanke neper Tirane NE E PRANOI BAKSHISHIN E MADH , QE DHE
TAVOLINE.PRISHE TORIA DO TJU DE- per te ndihmuar DEMOSTRATEN E STUDENTEVE PER DEMOK- Kuptohet Silvana mori peshqeshin e saj per ate
NI GJUMIN NJE- NOJE .PERSE PRAN- popullin.Cfare ligji kish RACI, SILVANA POGACE punonte tek Presidenti pune te madhe qe krey 150 mije leke qe do te
HERE ZOTI PRESI- VERA HOXHA BLEN shkelur(ai I dinte ligjet Ramiz Alia .Ndersa Gavroshi ishte zevendes ministere- thote sot 150 mije dollare.SOT. Hekuranin e
DENT DHE VIZI- QEN PER TU AR- permendesh). konomik.Hetues I forte per Hekuran Biden.Tortura ne dergojne ne spitalin psiqiatrik ne Tirane per
TOJENI TIRANENE GETUAR KUR POPULLI burg ishin nga te pameshirshmet tregon ai.Duhet te kontroll dhe perseri e kthejne ne Biruce ne
KRYEQYTETIN E ESHTE NE Hekurani kerkon avokat pranonte nje faj qe se kish bere .Por ai s‟pranonte.I Elbasan.Tani ai do te dilte ne gjygj si I semure
VENDIT SE SI MJERIM.PERSE VEN- per tu kishin future ne psiqik.Dy here bene gjygj tregon Hekurani dhe
ESHTE KATAN- DOSNI NE DREJTIM mbrojtur BIRUCE nje njeri qe heren e dyte me nxorren te semure se tani donin
DISE .SHIKONI NJEREZIT E PAAFTE SI sepse ishte spiun.Po mun- te me eleminonin MENDERISHTme inxhek-
DERI KU SHKON PIRRO KONDI DHE NUK Rrapi doheshin qe te mos sione .Ndrroheshin infermieret sepse kontrolli
RADHA QE VEN- VENDOSNI TE AFTET Mino I dilte ne gjygj .Duhej ishte I rrepte.Asnje tolerim .Por ai ia doli
DOSET NGA 12 QE NJOHIN EKO- tregon te vdiste ne burg I mbane .Dhe kesaj prove cmendurie.Kudo qe
PAS MESNATE NOMINE FINANCEN PER ligjin qe pagjykuar.Ata e dinin shkoi , me kedo qe u njoh e respektonin per
DUKE PRITUR ATE QE KA NEVOJE ske te se pot te mencurine e tij dhe guximin qe kish.Intelektuali
TERE NATEN NE KOMBI, POPULLI .Dhe ne drejte gjykohej ,shume Hekuran Bida nuk iu perkul diktatures komu-
DIMER , NE TE fund te letres qe ishte 24 fjale te probleme do te niste POR LUFTOI DERI NE FUND. MOMEN-
FTOHTE PER NJE faqe vendos firmen e lire te hapte.Atehere I TET E FUNDIT TE JETES AI I JETOI NE
KILE QUMESHT tij.Sapo Presidenti RAMIZ komu- shtrengojne prangat SHTETIN ME DEMOKRAT NE BOTE
DHE KA MO- ALIA merr letren dhe e nikosh me mua .Atehere qe te mos I qarkullonte gjaku dhe te vdiste.Por meg- AMERIKE DHE U PREH PREGJITHMONE
MENTE DHE ATE quan Te cmendur urdheron Hekurani si intelektual qe jithse ne detyren e policit roje kur e sheh Hekuranin te NE TOKEN MEME SHQIPERI .NJE AMANET
SE MARRIN.APO “TE ARRESTOHET DHE e njeh ligjin I kerkon nxire dhe duke shkumezuar I hap deren e biruces dhe I AI E LA “RAMIZ ALIA DUHET TE DALE
BUKA RRIHEN , TE NDIQET PENALISHT avokat mbrojtes.Per ti liron prangat .Ai I shpetoi jeten.Por spiuni qe qen- PARA GJYGJIT PER KRIMET QE KA BERE
VRITEN NJEREZIT SI ARMIK I POPULLIT treguar se ku I ka shkelur dronte Brenda ne biruce menjehere dergon lajmin dhe SI AJO E TIVARIT DHE ELEMINIMIN TIM
DHE MEZI ARRI- PER PROPAGANDE ligjet e RPSH.Por jo qe si polici shkarkohet dhe kthehet ne fshat I papune por I ”.TE PERSEKUTUARIT NUK RINGJALLEN
JNE TE MARRIN ARMIQESORE KUNDER derguan avokat por lehtesuar qe shpetoi nje jete njeriu.Torturat vazhdonin AS NUK U SHEROHEN PLAGET QE I LA
NJE BUKE .KUSH POPULLIT”DHE TE perkundrazi I vendosen dhe me te renda .Atehere familja perpiqet te gjej DIKTATURA, POR NE KESHTU VEME NE
ESHTE PLAKE SHKONI JU DIREKT nje hetues Durim Hushi qe ndonje lidhje per ta lehtesuar.Nje lidhje pak e veshtire VEND DREJTESINE E HISTORISE .KUSH
DUHET TE VDESE RRAPI MINO TA AR- kish lidhje familjare me por ata perpiqen .Dhe ja mendja I shkoi tek Mihal JANE DIKTATORET DUHET TE GJYKOHEN
SE NUK MUND TE RESTONI SI PROKUROR kupolen komuniste te Pogace motra e tij Silvana Pogace punonte tek Presi- QE TE MOS VIJNE TE TJERE NE PUSHTET.
SHTYHET NE I SHTETIT. sistemit , ishte dhendri I denti Ramiz Alia .Mihali punonte ne metalurgji te FLUTUR BIDA ZAVALINA
RADHE.ZOTI familjes Josif (I CILI Elbasanit sepse kish marre nje grua nga familje te AMERIKE JANAR 2011
PRESIDENT MOS KISH QENE AMBASA- persekutuar .Hyri ne pune Silvana qe me shkathtesine e