Professional Documents
Culture Documents
01 Dokum
01 Dokum
1
malat Teknolojileri - RÜ Kum Döküm
GR
2
malat Teknolojileri - RÜ Kum Döküm
Cevherden elde edilen metal ve ala mlar n ingot ad verilen
bloklar halinde dökülmesi, çok girintili ç k nt l parçalar n tek
i lemle kullan labilir hale getirilmesi gibi i lemlerde dökümden
faydalan l r.
3
malat Teknolojileri - RÜ Kum Döküm
Döküm yönteminin üstünlükleri
• Kum kal plara yap lan ve en çok kullan lan döküm usulüdür.
• Kum kal p ile yap lan döküm iki ekilde uygulan r;
7
malat Teknolojileri - RÜ Kum Döküm
•Bozulabilir model kullan lan teknikte modeller
bozulabilen maddelerden (Polystrien) yap l rlar ve kum
içerisinde b rak l rlar. Maden kal ba dökülünce model
s cakl - n etkisi ile buharla r ve olu an bo lu-u maden
doldurur.
8
malat Teknolojileri - RÜ Kum Döküm
Kum kal ba döküm i lemini iyi anlayabilmek için bir kal b n
nas l haz rland - n bilmek ve iyi bir döküm için hangi
etkenlerin önemli oldu-unu bilmek gerekir. Bu etkenler;
9
malat Teknolojileri - RÜ Kum Döküm
1. Kal plama lemi
10
malat Teknolojileri - RÜ Kum Döküm
Modelin bir parças ekilde görüldü-ü üzere kal plama tahtas
üzerine konan alt derece içine ters olarak yerle tirilir. Modelin
yüzeyine yüzey ay r c toz dökülür.
11
malat Teknolojileri - RÜ Kum Döküm
Model etraf ndaki kum kütlesi 25mm
kal nl kta oluncaya kadar dikkatlice
s k t r l r.
Kum doldurma ve dolgu kumu s k t rma
i lemi a amal olarak yap l r.
12
malat Teknolojileri - RÜ Kum Döküm
13
malat Teknolojileri - RÜ Kum Döküm
14
malat Teknolojileri - RÜ Kum Döküm
15
malat Teknolojileri - RÜ Kum Döküm
16
malat Teknolojileri - RÜ Kum Döküm
17
malat Teknolojileri - RÜ Kum Döküm
Yolluk Sistemi
Ergiyik madenin kal p bo lu-una gidi ini sa-layan
kanallar n toplam na yolluk sistemi denir.
Yolluk sistemi dökülen parçan n biçim ve boyutlar ile
ala m na göre çe itli ekillerde olurlar.
Potadan dökülen ergiyik maden yolluk sistemini meydana
getiren dü ey ve yatay kanallardan geçerek kal p
bo lu-unu doldurur.
18
malat Teknolojileri - RÜ Kum Döküm
Ç k c ve Besleyiciler
Ç k c lar: Döküm s ras nda kal p gazlar n n kal ptan
ç kmas n sa-lamak için aç lan kanallara ç k c denir.
23
malat Teknolojileri - RÜ Kum Döküm
D- Toprak (Balç k) Kal plama : Bu tür kal plama
yönteminde kal ba ekil verme amaca uygun ablonlarla
yap l r. Örne-in büyük silindirler gibi dönel simetriye
sahip a- r parçalar n kal planmas nda uygulan r.
Böyle büyük parçalarda tu-la, tahta veya de-i ik
malzemelerle haz rlanan yap üzerine kum, kil, su ve katk
maddelerinden haz rlanm harç s vanarak ablonla ekil
verilir; daha sonra kal p s cak hava veya üfleç yard m yla
kurutulur.
E- Çimentolu Kal plama : Bu yöntemin kum kal plamaya
göre fark yoktur. Kal p kumu içerisine %8-12 çimento
ilave edilir. Model kal ptan ç kar lmadan önce
sertle melidir. Tam bir sertlik için yakla k 3 gün
gereklidir. Büyük parçalar n dökümünde, mukavemeti,
yüzey kalitesi ve boyut hassasiyeti yüksek kal plar elde
edilir.
24
malat Teknolojileri - RÜ Kum Döküm
F- CO2 Yöntemi ile Kal plama : Bu yöntemde kal p ve
maça kumlar na % 1,5-6 cam suyu (sodyum silikat)
kar t r l r ve kal ba ekil verildikten sonra k sa bir süre
CO2 gaz geçirilir. Kimyasal reaksiyon gere-i cam suyu
silikajel’e dönü erek kal b sertle tirir.
Bu i lem yap ld ktan sonra dökümün en geç 24 saat
içinde tamamlanmas gerekir.
Bu yöntemle haz rlanan döküm parçalar n yüzey
hassasiyetleri iyi olup, ekonomiklik için say önemli
de-ildir. Her tip dökümhanede kolayca uygulanabilir.
25
malat Teknolojileri - RÜ Kum Döküm
H- Kabuk Kal plama : nce taneli kum ile yüksek s cakl kta
sertle en reçine kar m kal plama malzemesidir.
Kullan lan modeller metal ve levhal olup kal plama
i leminden önce yüzeylerine özel bir s v püskürtülür.
Böylece modelin kal ptan ç kar lmas kolayla r.
Modeller 2300C civar nda pi irilir ve döndürme tertibat
yard m yla üzerlerine kum reçine kar m ndan olu an 5-
10mm lik bir kabuk meydana getirilir. Kabuk modelden
s yr lmadan önce 3150C de birkaç dakika pi irilir ve modelden
ayr l r. S v metal dökülürken kal b n bozulmas n önlemek için
kal p iri taneli kum, çak l, metal bilya içine yerle tirilerek
döküm yap l r.
Bu yöntemle +/-%0,2 mm’ye varan hassas toleranslar elde
edilebilir. Yüzey kaliteleri çok iyidir. Model haz rlanmas
pahal oldu-u için çok say da döküm için ekonomik olur.
Parça boyutlar s n rl olup altyap yat r m fazlad r.
26
malat Teknolojileri - RÜ Kum Döküm
2. Model Yap m
27
malat Teknolojileri - RÜ Kum Döküm
28
malat Teknolojileri - RÜ Kum Döküm
Model Yap m nda Gözönüne Al nacak Hususlar
K r dökme demir %1
Dökme çelik %2
Saf alüminyum %1,8
Pirinç %1,1 - 1,7
Bronz %1,4
Magnezyum %1,3
30
malat Teknolojileri - RÜ Kum Döküm
c) Model Konikli-i: Kenarlar dik modelin s k m kum
kal ptan ç kar lmas zordur. Kal ba zarar vermeden modeli
ç karabilmek için dik yüzeylere belirli bir koniklik verilir.
Koniklik miktar
d yüzeylerde %1-2,
iç deliklerde %6
civar ndad r.
33
malat Teknolojileri - RÜ Kum Döküm
Kal p Kumu Özellikleri
34
malat Teknolojileri - RÜ Kum Döküm
b) Plastiklik: ekil alma ve ald - ekli koruma
kabiliyetidir. Kal p kumunun plastikli-i bünyesinde
mevcut kil ve su miktar na göre de-i ir.
c) Gaz geçirme kabiliyeti: Döküm s ras nda meydana
gelen gazlar n kolayca kal b terk etmeleri gerekir. Aksi
takdirde dökülen parçan n içinde veya yüzeyinde
bo luklar meydana gelir.
d) Ate e dayan kl l k: Kal b n s cak metalle temas
s ras nda çatlamamas ve ergiyip parçaya yap mamas
laz md r.
e) Tekrar kullan labilme: Kolay bir ekilde ergiyip
topraklanmaya yol açmamal ve çatlay p ufalanmamal d r.
f) Ucuz olma: Kal p haz rlama masraflar n n yüksek
olmamas için kumun kolay ve ucuz ekilde temin
edilebilmesi gerekir.
35
malat Teknolojileri - RÜ Kum Döküm
4. Maça
Dökülecek parçan n bo veya delik ç kmas istenen
k s mlar için uygun ölçülerde haz rlanarak kal ba konan
kum kütlesine maça denir.
Maça yap m nda do-al kal p kumu veya y kanm silis
kumu kullan l r. Maça kumlar n n haz rlanmas nda kal p
kumlar ndaki katk maddeleri ile özel ba-lay c lar kullan l r.
38
malat Teknolojileri - RÜ Kum Döküm
39
malat Teknolojileri - RÜ Kum Döküm
6. Metal Ergitme
40
malat Teknolojileri - RÜ Kum Döküm
Dökme demirler Kupol ocaklar nda ergitilirler
41
malat Teknolojileri - RÜ Kum Döküm
THE END
42
malat Teknolojileri - RÜ Kum Döküm