You are on page 1of 32

CeAMlrqHo n3AaEile

tl3IATE.llCKA KOI\4llAHlzlf: [e AfOCTt4Hl,l XEIAC OOI


(De AGOSI I\]I HTLLAS 5RL)

CTPAHA HA 11POlz13XOll: ttpqrn


lzl 3AATEII : llerpoc Kan H ncroc
14KOHOMl,ltlECKTl ItlPEKTOP: Oornc Oorny

MEHI4!XbP HA PEAAKTI,,IPAHE il NPOI3BOICTBO:


BrpAXl4Hiln Kyrpy6ac

AAPEC: BynFrMeHnc 44-46,166 73 AIAHa

(Vouliagmenis 44-46, 166 73 Athens)

MEHI/1IXbP MAPKETI4HI Mnxanhc KyilyKoc


MEH[4AXbP HA |43AAHI4ETO: Hacnra Kopreca
fnABEH PEAAKTOP: Tarn Cxar4araru

lAcax Hpron Spotl 81 IoMoil]H/rK-PEIAKTOP r KOOPATIHATOP 3A

64IIKAHI tE: lrm vrpvc Duuvrpvaauc


nPoLI3BOICTBtH KOOP!rzlHAIOP:
Kapornxa flyrn4y
tultHil.qxbP Al,lcrPl/bVlllzlF: Esu 6o;a
MEHI4!XbP AOr|zrCTrzrKA 11 OIEPA|-ll,4ll:

!ilMilrpilc IacKaflilAffc
KOOPII4HATOP IOI |ACI l4KA 1/ OIIEPA!lz1h: AuroH uc I\nnvc
BenurnRr yqeH u HeroBurr 3axox 3a ABuxeHuero
CnEUIAnHA AAAnTAUI/IS 3A 6bnmPCKlzl E3l,4K:

[eunRr B KpexKo rflao I|/1IA TXOPIX EOOA (GIGA GEORGE EOOD)

PEAAKUtlfl ll KOPEK4Iff: Paruqa llaaafioroea


!eunr npeqil vrcropt4qecKoro orKpt/rile
nEqAT il nOIBbP3BAHE: SYKARIS 5.A.
Annus Mirabilis - [ognnara Ha qy4ecara ll,'lPEKTOP HA nEqATHTIUATA: AXOPAX Cl.4KAPl,'1C

BHOCIITEII: ArhKa lVleAuF 6bnrapilfl OO!


Haqanoro Ha eAilH cnop
o 2008 De AGOsTINI Hellas

CnaBara, KofiTo Hocr/ 3aronrrr O 2OO3 K-K. De AGOSTINI JAPAN

Cpue u Bb3paxgaHe ISSN:1791 4256

Telp4 il nto603HareneH Ayx Cuuuxn: Uniphoto Prest Corbis, American Photo,

De Agostini Picture Library

Ka x u nreneKTyanH uf, r ru raHT orKpl/tBa rpa Bnraqurra? UeHa Ha 6poeBere:


I-.leua xa ntpsNr 6potr: 1,50r8.

UeHa Ha f,fleABaultrre 6poese: 3,70 re.

BcilcKh re(croBe ca 3aUilTeHh c aBropaKn npaBa.3a6paHeilo


e Bbrnpofi lBexAaHelo, chaHilpaHeTo, tpeAaBaHelo ilnil
Yqenure, 06KprrxaBa I{n 3a6ene)Kurer Horo orKptrrue r3nor3BaHero Ha MaTepnanilTe c TbpfoBcKa qen noA KaKBaTo n Aa
e $opva 6e; n/cMeHoro cbrnacile Ha peAaKTopa.

Benuxure reopur4 Ha eAHa HayqHa KoHqenqufl 3a 60r

lryl$gifi rci.lnpiai$aPAgAlEajrAKegg!{eIP]ll4

rr*!e!!rei:lr|liirii. a{lwt:{99:t{ett9!:$t,rrn:ii!':{i8pgrsi€ . q
3a ga nory,lrre no-4o6po o6c.rryxsaHe, nopbqBallre BceKfi 6pot1
::iieiiiit$loqo0lri Ha nopegilqara or eAffH u cbrl1 TbpaoBcrr.l nyHxr r raH$opmllparire
npoAaBaqa 3a HarltepeHueTo c14 Aa KynyBaTe cfreABaqilTe bpoeBe.

3a ga-
i,43AalenfrT cil 3ana3Ba npaBoro Aa npoMeHt peAa fia n3AaBaHe
Ha nopeAfi4ara, KaKTo h npaBoro Ha il36op Ha hMeHara,
KO|/TO qe Ce npeAcTaBffT.
.{. ^.

61.

ro
UcaK HproH
Karue e HeroBrztytT )KIrBor?
XX BEK, BJIA|OAAPEHI{E, HA IIPO|PECA Ha HayKara
npe3 nocneAHnTe cTofleTnf, xopaTa Beqe Morar Aa nbryBaT
B Kocnnoca w [a n3cnerqBar ToBa, KoeTo e o6qoyrgBecrHo KaTo
"nocre4Hara rpaHnqa". Haqanoro ce nocraBfl c l43crpenBaHero
Ha n3KycrBeHilTe cnbrHvlqtA, flBilxeqil ce e op6urrara Ha HauaTa
LU.,,.,:".,

x' ,: :: : a nflaHera. B rparzrHa cMeTKa nbryBatnflTa go flyHaTa ce yBeHqaBaT c


ycnex tA Ha ecTecrBeHilf cnbTHt/K Ha 3eunra cTbnBa qoBeuKil KpaK.
Mnoro or niloHepilTe, nocBerilnr/ xr4Bora ctA Ha m3yl{aBaHero Ha

T ...'.;..,', .-:.1:
npilporqHnTe HayKV, norarar ocHoBl4Te Ha rontlMa qacr or HayKara,
n3BecrHa il npaKrilKyBaHa AHec. /lscnegeaHnflra ilM xbHar nno4o-
Be no4 MHor-o v pa3nvvHrzr QopMl/, Karo rFXHara Bb3Moxno Hait-
BneqarnnBaqa il ApaMarnqHa nponBa e il3cnerqBaHero Ha Kocnnoca.
I. ,l..ll..,..,
..tl ..,.'.

11 ex gahxn vcr optAfrTa H a Ben il KilT e MtAcnvr e ntA, e H e Bb3M oxH o


p e rn

Et
...t . :. r' ....

- Aa noAMnHeM eAHa il3KntoL{r/TenHa nilqHoc1 6es ronro AHeuHilTe


BenilqecrBeHil MvtctAvt 6uxa 6unw HeMilcnm MtA - ctp l/lcar Hpros.
L4 He caMo 3apaAm HeroBilTe rpn ocHoBHvt npilHoca KbM HayKara:
.. .i ...... . . .. . :, . :.:

l,.,,lll.,,,[, t.;,:,,.;..l'
3aronrr 3a BceMilpHoro npnBnrqaHe, il3cne4Ba+wflTa e o6nacrra Ha
:..1,..

onrilKara il nporpecilBHvtFT MareMarilqecKn rpyry"Brrpxy aHann3a c

ffi', 6esrpaurHil peAoeel Ho tA 3apahn ToBa, L{e AonptAHacA 3a pa3Bnrne-

p' To Ha MHoro Apytu HayqHm o6nactu: or reoperilqHara tA npnnoxHa


MareMarilKa rqo reoror-r4 ATa n anxvMtA+ra. BcnqKilTe My nocrilxeHnfl
HaAMilHaBar MHoroKparHo Heqara, Kot4To o6nrHoeeHmflT qoeex 6vl
Morbn eBeHTyanHo Aa nocTilrHe npe3 qenilF cl4 xl4Bor.

ffi, Y.{eHnnr e KnoqoBa nilqHocr B t/croptAnra Ha HayKara, KoflTo npe-


AocraBH Ha qoBeLtecrBoro nbrHara Kapra 3a nbreuecrBtrfl e KocA oca.
Karue e lzlcax Hpron Karo qoeer?
Il:Ial: IalI lrl Iz l! MrI fil;tI IzI I fi

1517 $ MaprrH flyrep nocraBn Haqaroro Ha llporecraHrcKara pe$opmaqurn.

1543 fl KonepHvrK r43fiara cBoflra reopilfl 3a fiBilxeHilero na He6ecnnre rena.


1618 &
lAz6yxea Tprgecerrogn uHara eofi xa.

1633 $ Tlnrevauqv+ra npil3HaBa lannneo fannneil 3a BilHoBeH no o6eunenuero B epec.

1642 B
lAz6yxea flyprraucrara peBonroqr4fl .

1643 B Hu 4 nnyapw (25 gerervrapu 1642 r. crap criln) e Yncropn (Anrnr,rn) ce pax,qa lzlcar HproH.

1648 B
flprrnovsa Tpr4ecerrogiluHara eoirHa.
1 655 B
Tlcar HoroH e nprer e Kpancroro yL{unnqe e fpauruu.

1660 ff
Pecraepaqnn na anrnufi crara MoHapxilfl .

1661 $ ny, XIV nprzrema aBroKparilqHa ponfl B ynpaBneHilero Ha OpaHrlran.


Hprou e nprer e Keurlr6prgxKvrfl yHilBepcilTer.

1665 $ Benraxara r{yMa - e AHrnils rs6yxsa enr4eMyrn or 6y6oHHa vyma.

1668 $ Hroron u:o6pernea nbpByrn B cBera pe$nerropeH renecKon.

1669 $ HroroH 3anoqBa pa6ora Karo npenoAaBarer B Konexa "Tpvnutn", Kerlna6pra4x.

1672 B
lltpaunr cnop Mex4y Horon r Xyr.
1675 B
OcHoaaxa e Kpancxara o6cepearopurn e lpurnyrav.

1679 I Broprnr cnop Mex4y HoroH r Xyx.


1682 g Xaneeeara KoMera npeMilHaBa noxpafr 3eunra.

1 685 I flxerivrc ll ce ab:xa.{sa Ha npecrona ua Asrnrs.

1687 $ HroroH nocrylrrpa 3aKoHa 3a BceMilpHoro npilBnyrqaHe.


lly6nnxyea rpyga "MareMarrqecKr npuHr-lrnr Ha HarypQunocoSrnra" (Philosophiae Naturalis
Principia Mathematica).

1688 $
B Anrnun uz6yxea CnaeHara peBontoqilfl.

I 689 B
HnroH e r:6paH 3a qfleH Ha napnaMeHra.

1690 E
HproH nperbpnflBa HepBeH cpyrB.

1696 ff HroroH e Ha3HaqeH 3a na3ilren Ha Kpancrnn MoHereH ABop.

1699 ! HroroH noeMa nail-eucoxun o6qecraen nocr B KpancxNn MoHereH ABop - ynpaBilren Ha MoHerHmfl ABop.

1701 I 3anoqea Borirnara 3a ilcnaHcKoro HacnerqcrBo.

1703 $ Horon e n:6pan 3a npegce4arefl Ha EpuraHcroro KpancKo HayqHo ApyxecrBo (Royal Society of London for the
lmprovement of Natural Knowledge).

1705 B
Hnron e yAocroeH c pyrqapcKo 3BaHile.

1710 I flonemurara MexAy Horon ra l-orQprag Ilayr6nrrrq.

1714 $
Curprra na rpannqa Ana.
1727 $ HoroH yMilpa Ha 31 mapr (20 rvrapr no crap criln) e KeHcrnrrts (AHrnrn).

1758 &
Xaneeeara KoMera orHoBo,qo6nilxaea 3emsra.

1915 [| Rranu{afiH o6nesea cBoflra O6r4a reoprafl Ha orHocr4renHocrra.


BerI{KIrflT yrreH v HefoBI,IflT
3arcoH 3a ABIrlKeHnero
Hrorou, crrH Ha cKpoMeH 3eMeBnaAenerl or anrnufict<ara rIpoBI4HrJrrr,, BoAI{
6eAen cryAeHTcKr4 x{r{Bor rr rr3BbprxBa cBorrre rl3cneABaHux 6es rloAKperlara
sa ceueficTBoTo cz. lopu rplr Te3r{ oScro,qrercrea o6aqe, e rpafiua cMerKa
rofi e rasSpan :a Jlyracoe upo$ecop no MareMarl4r<a (AnrNuocr, cb3AalleHa
npes 1663 r. or Xeupz Jlyrac) ua Kefiiu6pr4AxKr4t yHr{Bepczrer rI orKpI4Ba
3aKoHr,rre 3a BceMr4pHoro npvBnuqaHe. Heroeuta craBa AocrI4ra Il-f,na Enpona.
Kaxbe e xrr3HeHrr-f,T frbr Ha ro3r4 yueH, rofiro ce fopAee c raKI4Ba BeJITTKI{
^ BcBoeroAercreoHnros
rrocrux{eHvfl cpel MHoroTo I4cropuqecnvt 14 HayrIHu orKpurll-q na XVII e., n e cnoKoeH u 3aMilcneH, Ho B

AericrBilTenHocr HnKoTa He ce
KaKT,B e rofi raro qoeer? Abpxil KaTo HOpMaflHO AeTe.
Ecrqxure My npffFTenil cMffTar
o6qyeaHero c Hero 3a rPyAHo.
[enmfiT B KpexKo TfiNO
Tpyauo AercrBo
EDI{OIEAHI,IT AEH IIA te+z t. (no crap crun) n e Xana ce Mecril creA Bropvn ct+
I-DpaHHrrre roAtAHt Ha flyprarancrara peBontoqilfl B 6par. Karv6aHapilFra Ha q-bpK-
aurnrrZcxoro ceno Yncropn ce paxAa 6e6e NttHtt.{e Bara ce BilxAa flcHo or AoMa
rrrrouqe.Trrl Karo e npexAeBpeMeHHo poAeHo, TFnoro Ha HproH. Bceru nul, Koraro
My e raKa gpe6Ho, qe Moxe ga ce no6epe B ManKa norneA-bT My ce cnilpa Ha KaM-
reHAxepa. Huxofi He o,t il npegcraBr, qe ro u{e oxtl- 6aHaprnra, oMpa3ara xtvt matl-
Bee, KaKTO il qe,3a xanocl rpn Meceqa npeAil Hero- KaTa, KOFTO rO e il3ocTaBilIa,
Boro pax4aHe 6ar4a rvry ule yMpe. Manxoro MoMqe e nraMBa c raKaBa cuna, ve rotTt ne
Kp-bcreHo Ha cBon 6arLla - lzlcax. flpolzreHo Ha BcilqKrl MOXe Aa Ce or-bpBe or Mt4c-bnra
oqaKBaHilfl , KpexKoro c-b3AaHile oLlenFBa. Aa noAnanil rav6anapnnra n 4a
Sarllara Ha lzlcax Horon e 4pe6eH cronaHilH t4 y6rae ceon AoBeAeH 6ar4a rrr ceo-
co6creeHilx Ha orHocr/TenHo Mar"bK napLlen 3eMF, Rra uat7rxa. Pa:gnnara c uafirara B roAilHilTe Ha paH- ^ LloBeKbr no cpeAara Ha

xorlro ynpaenflBa tA o6pa6orea cavr. TotZ e ua 37 Horo AercrBo ocraBn Aan6oxut cne4vr B Ayuara Ha nbpBilfl peA e KpoMyeff. Totl ce
npol/BonocraBt Ha "6oxecrBeHoro
roEtAHtA, Koraro cKnoqBa 6pax c XaHa ErZcxoy - lzlcax Hprou.
npaBo Ha xpanr" 9aplr l, Karo ro
marlrara na lzlcax HproH. CeMeficreoro Ha matZxara 3acTaBfl Aa ce oTTeT,nil oT npecTona
npilHaAnexil K-bM T. Hap. "qrpxoeHo cucnoene'i Oupa:ara na Llcax Kr,M yql4Jrrruero sa AHTnus. BnocneAcrBile e
A ntt HtAcwa a pilcroKpa qiln. lyrvrara "4xeHrtn ue H " Ha3HaqeH 3a nopA-npoTeKTop Ha
Iuncara Ha po4ilTencKtt fptAxtA
TonnilHa npeB-
t4 Arrnurn, UJornangva v l/tpnaapna
npoh3nil3a or hMero Ha ra3il KnacoBa npocnotlra.
ptqa Hrcron B crecHilTeneH il npilKpt4T MnaAex/ - nocl xoiro vy npeAocraBn
[o roea BpeMe e il3KnpqurenHa pf4Kocr Mbx t4
rofiro npe4noqilra Aa uro6pernea HoBvr ilTpaqKil tl npaBo!4p!i4r4a B{luc1 paeur','ii:.:.i-':,{{$j::
;r r'' ri-'u{
11
xeHa c pa3nnqeH cor_lilaneH cTaryc Aa nonyqaT pa3- ia.r<pangiinie:ttleli4rur-uprra
peueHile:a 6par, oco6eHo B crporara collilanHa MexaHn3Mil vnv Aa qeTe KHnft/ B cTaFTa cil, BMecTo Ha KpoMyen nporeKroparbr '*."1{
Aa ilrpae HaBbH c Apyrilre Aeqa. Qairtavecxn npecraBa Aa :'.'.:.: l
cpeAa Ha roraBaurHa AHrnnR. cbr4ecrByBa. Hacre4naa To rai-
Cne4 curprra na 6aqara ua Horou, Koraro cr'tHbr llo roea epeme rofi noceulaBa npeflyqunilu1Ho Aer- roneMvtr My cilH Puvap4, t+o{ro
rl e egea rpilro4ilueH, XaHa ce oMbxBa noBropHo cKo 3aBeAeHue.rlrncara Ha KoHqeHTpaLlilF no BpeMe o6ave ynpaennea KparKo BpeMe.

3a cBeuleHilKa 6apna6rc Crvrral ror)rro e Aocra no- Ha 3aHFTr4flTa e HeroBa oTntlqilTeflHa vepra, xaro rotl
Bb3pacreH or Hefl. B rosu rvroueHT Tfl noBepnBa rpil- He o6prr4a BHilMaH[e ua :a6enexrrre r Ha npegyn-
xilre 3a ManKilfl lzlcar na cBorra mafira Map4xuput pexAeHilFTa Ha cBoilTe y\lL.i.TenA. Te ro Haxatear c
Eftcxoy u Hanycxa Yncropn - xoA, xofiro qe ce orparut np'brrKa il fo r3npaulaT Aa cToLr npaB B brbna Ha Krlac-
il3Knrcqilrefl Ho He6naronprflrHo Bbpxy pa3Bttrilero Hara cran. Koraro My 3aAaBar B'bnpoc, totTt e ronxoea
ua HoroH. Koraro 3a MoMqero craBa ffcHo Ao KaKBa
HecnoKoeH, qe He ycnflBa Aa orroBopt4 npaBilnHo,
creneH AoBeAeHilffr ny 6ar4a e o6ce6un np6oera Ha
3apaAil Koero HeTbpnenvBvtflT yqilren fo MbMpvl t4
HeroBara varZxa, Konro Ha ceot)t pe4 npene6perea
MaflKvlR ltlcax, to 3anoqBa Aa tz:nvrBa HenpilF3-bH AoKapBa Ao nnaq. Ero gaulo HproH ne o6nqa Aa xoAvr
KbM Hero, KaKTO r/ rHFB r/ OMpa3a 3apaAil ToBa, qe My Ha yvunuqe. TotZ ce eptqa y AoMa BeAHara cneA Kpatt

e orHen uarZxara. Llrpreara, B KoFTo cnyxu Cltnr, e Ha 3aHArVATa, KaTO OTAaBa qflnOTO Ct4 BHnMaHile Ha
pa3nonoxeHa B c'bcepHilF Ha Yncropn rpaA/ K'bAero c-b3raBaHero Ha HoBl4 npmcnoco6neurn.
Heycneulrurr Qepuep
Ha 12-roguLuHa Bb3pacr lzlcax:anoqea Aa noce- cilTeI Te ce croAfBaT. 3a cuxaneHue
qaea Kpancroro yqunilu{e e lpaHruu - MantK rpa4, TexHnfT poMaHc npilKn]oqBa.
pa3nonoxeH caMo Ha HFKolKo MVntA or Yncropn. llpes rperara roAhHa e Kpancxoro
Htorou orcflAa B AoMa Ha anreKapn Yrzrnnrvr Knapr. yqilnnu{e MarirKara Ha HoroH, Lrr4r4To
Bropara c-bnpyra ua Knapx n Xaua ca 6nutxu npnt- nfiaHoBe ca roft Aa ofnaBil $arvrrzrn-
Hara $epivra, ro Monu Aa ce B-bpHe B :.
'ITEJIK14.
flo epeve Ha cBofl npecrorl B Kbqara ua Krapx, Yncropn.3a ecuqrr o6aqe e flcHo, qe
Horou c paAocr ua6nn4aea pa6orara Ha cBoff
lzlcax HproH crc cBofl npilnexeH xapaKTep
noneqilren. llpoQecunra na r-H Knapr - $aprvraqeel, il npeAnoLrilTaHilF, cbc cBofl HayqeH ;:
TaraHT u ronrM noreHqilan Aa ce npe- ;l
eu:6yx4a np6onrrcreoro vr l.4Hrepeca sa HoroH
BbpHe B'bB BenilK yqeH, He npuTexaBa
KbM HayKara u na6oparopHyrre eKcnepilMeHrr. flpes
roEnHVTe, npeKapaHil crc ceveficreo Knapr, rorTr
HilKaKBa gap6a ga ynpaBnFBa Qepua. i
Taxa Hanpnuep, BeAHbx craAo oBqe
3anoqBa caM Aa il3BbpuBa eKcnepilMeHTn v AoptA Aa
ce u:ry6ea B cbceAHilTe nonn,3acerll
npeAn ilcBa co6creeHilre cri neKapcrBa.
c nueHilqa, il 3anoqBa Aa nace peKon-
llo roea BpeMe rp-bllKrAT v narvlcKvlflT ca ocHoBHr/
rara. B xenaHnero cvr ga pa:6epe rar
KoMnoHeHTr Ha yue6uara nporpaMa Ha noBeqero
ca n36Aranv xil BorHrrre,
H oroH, xofi ro
cpegHil yqvntAula e AHrnrR. Flporpamure Ha HflKor4
e rpn6eano Aa Ha6ntogaBa cragoro,
yue6nn 3aBeAeHilfl BKnroqBar c-blt1o MareMartAKa v
3anoqBa Aa cneAil or6nnso BflTbpa u
cbBpeMeHHa tAcroptAfl. flo-ronRvara qacr or yqtAnw-
Aa il3yqaBa ABilxeHuFTa Ha BfT-bpHilTe MenHilLil4 14 ^ Cxnqa Ha cnbHqeB
qacoaHHK
qara o6aue He orAenffT MHoro BpeMe 3a npenoAaBa- npuroKa Ha Bogara B F3oBupa nog Qopruara Ha ManKo npoeKTilpaH or HroroH no
Hero Ha re3il npegMern. Horou KoHqeHTpilpa yctAnv- noroqe. llpra gpyr cnyva/r, Koraro crpauHa 6ypa npv6-
BpeMeTo, KoraTo noceulaBa
ocHoBHoTo yqrnffule
FTa Cil Bbpxy r/3yqaBaHeTo Ha flaTilHcKr/R il ro oBfla- nilxaBa Sepnara, parailTe ce cyerflT B onurilTe cil Aa
B

lpartm. 3a cb3AaBaHero Ha
AflBa noqTn Ao c-bB-bpueHcTBo, BbnpeKil qe noBeqeTo 3aulilTnT noceBilTe il xilBorHilTe. Hpron o6aqe He cnbHLleB qacoBHilK, oTqilTau
My npnflTenil ce oTKa3BaT eABa Ha nonoBuHaTa n-bT npaBil Hr,rqo Apyro, ocBeH ga na6nrogaea cvnara tA BpeMeTo cnopeA Abrx/HaTa
3apaAil cnoxHocrra Ha e3ilKa. B xparZHa cverxa rofi nocoKara Ha Bnrbpa, Aopr4 14 B MoMeHra, xoraro 6ypnra Ha cflHKaTa, KOflTO naEa Bbpxy
cboTBeTHoTo 3a AeHfr qhcno Ha
oBna4flBa narvHcKufu xofiro e re3il roAr4Hr4 e ocHoB- Bp'bxnerrBa $eprvrara. noaoxeHrero Ha cnbHqero, ce
HilflT e3r4K Ua eeponerzcxaTa HayKa il e r,l3K'lrorlilTeflHo Toea ca orHoueHilero I noAxoA-bl rorro Hprou N3UCKBA V3KTfr CVTCN HO TOq HO
nofle3eH He caMo 3a qereHero Ha BaxHyr 6n6nvorpa- BtAHarv noKa3Ba; ero 3aulo rvrarZxa ruy ry6n scRraxea n03nqiloHilpaHe Ha acTpafl HHTe

$rarzr, no cbulo 14 3a r-bnKyBaHero Ha reopr4l4. HaAexAa, qe cilHbr h saxont AeH ule ynpaBnflBa acTpoHoMucecKil u3qhcneHhfl .

B npoqeca Ha npr4o6ueaHe Ha re:ra $yr-r4arvren- ceMefiHoro cronaHcrBo. ByrZvoro Yunat't Eltcxoy


TanHil 3HaHilfl v yMeHttA Horou 4euoHcrpilpa cBof ycnflBa pa a y6epw Aa no3Bonil Ha MoMqero Aa ce
ranaHr Aa u:pa6orea u rviahctopn Qunrrr 4purynxu, BbpHe B yqilnilule.
Karo c-b3gaBa cnbHqeB \lacoBHr4K xorZro npegcraen
na AH Croprp - AoBegeHara A-bulepn Ha Yrnsvr
Knapx. lzlrnonEeafixw c-bt!ilre cnoco6Hocrn, rorZ cts- : l- n:-
AaBa KyKneHcKLr K'blqr4 u o6saeex4aHe 3a KyKneH-
' jE
il tt N €t M 0 A+ C''tt rfl r[
cKilTe K-br!r4 :a Au n HeirHrre npilflrenKu. flocreneHHo rj:i _:g-ga.i:,

Hpron r AH ce nprzretp3Bar eAnH KbM Apyr. C'uqara


roAilHa/ npe4u Hrorou Aa 3aMilHe Aa cJreABa B yHilBep- HloToH ry5il cAMooEnAAAH14E
Bgercrnre cv roAVHn HoroH e il3Kroqu- cran. Oveer4Ho xynr4aaHbr He e nogrorBeH 3a
Poanara xruta sa Horou renrio xeo6qurefleH il 3aMilcreH. As Cro- 6ypnara peaKqrff Ha Hprou. B rpariHa o'aerxa
pbp - MoMuqero, B Koero ce eno6sa, Hero- lzlcar naganea ceon c'byqeHilK n Bcu'..rKu ca il3y-
Bara nbpBa (ra naoxe 6ra e4uHcraera) nrc6oe, MeHil OT HeTOBOTO CMenO noBeAeHile, CbBCeM
Ka3Ba 3a Hero, qe tofi noqru BilHaril Mt!1qil, pa:nnvuo or o6rvafixara my nacnsHocr.
3apefH B cBorlre Milcfll4/ n pfrAKo v3nv3a Toru nHqu4eHr Moxe Aa 6rge arranpuer
or Kbtqara. l/car e cgegnugo MoMqe, Koero raro o6ilxnogeHa cxBarKa MexAy MoMqera.
npeAno']ilTa Aa cbrBopffBa cnoxHr4 ilrpaqKn lActopunra o6ave parxprea eAHa crpaHa or
B Crafira cill BMecro Aa ilrpae c ApyrilTe xapaKTepa Ha Horou - KoFaro craBa pa3-
MOMqeTa B yqilnilqHilfi ABOp. Apa3HilTeneH, rofi npurncxa npon4BHt4l-l!4re
B HavarHoro yvr4lryr{e oqeHKlrre My He ca cil B brbra. B creneaqilre ro4uuu HoroH,
go6pu, xnto n'bK cnoprHure r,ty nzneu. Cuy- paananurReafixu no noBog cnyqilnoro ce,
qeHilqilre My ro Hapilqar ":y6tp'1 HroroH rasea: "Aro B To3u MoMeHT ue 6nx oratp
o6aqe He ilcKa Aa cil cb3AaBa Henpilflr- Han, Moxe 6u nnxora
Hoclr n o6ilrHoseHo rrpnra 6e:o6parHnre HflMaUJe Aa U3fiF3a
npf Kopil, c Kor,,rTo ro Ha3oBaBaT. or cBofl co6craeFl
Pa:6rapa ce, He BilHaril e rara. EgnH 4eH e rareop."
yqt4nhule HeroB cbyqeHilK 3anotrBa xecroKo
,( Ha creHara B KyxHfi-d Bbs
Aa ro npe4il3Br4xaa. B Haqaroro /lcar rupnu, oqa ua Hnrou
QaunnHara
6e:4a raxe n gyna. [locreneHHo o6ave rpy- rua saannc, n:au6aH or
6ilsHcreoro Ha no6ofiHilra craea Bce no-oxec- nero. Tofi r:gu6asa oulo
ToqeHo vr rofi ranura Ha MraAilfi Mcar. B roau mxa r co6crgesoro cn rue
Bbpxy cTeHaTa B yqffnilule
MoMeHT HnroH nr6p<ea flpocrHo, xBalt1a cBoF
BCeKU nbT, KOTaTO noty'raBa
cby'teHnK 3a yuilTe v fo t43Bnnqa oT KIacHaTa no6pn ouesrr.
,[eHnr npegv{
NCTOp14L{eCKoTO
oTKpk'tTme
flpueu n Kefru6plrAxrcr{fl
\-Hr{BepcrrTeT
C-'rE,q Kcro [oJTyr{ABA cbrJLACI4ETo H,q. rrarTrc,q cn,
HrcroH Hafi-cerHe nMa B-b3MoxHocr Aa npoA-bnxvr
o6pa:oaauuero cr4 B u:6panara or Hero o6nacr.
Heqara o6a,le ce oKa3Bar He ronKoBa po3oBr4, Kon-
KOTO My fi3ileXAaT nbpBoHaqanHO. ^ Korexbr"TpIHrrn"e ocsoeau npe: XVI a. Cpe4 BcilqKil ocraHaflil vHcrvryrv s Keiu6pu4Nrun yHrBepctrTer
xonexrr"TpuHuru"e nari-cnnHo cetp3aH c Kparfl. ETo 3aLlo noBeqero AbpxaBHil nocroBe ce 3aeMar or Bb3nl4TaHrqil
Bte epevero, Koraro e npiler B Konexa '"fpttruutttt" Ha rolexa "Tpruuru'l

e Ker,rn,t6pr4xKnn yH[4Bepcure1, ceueracrBoro My ,( Tprre:axona 3a ABilxeHilero Ha nnaHerflTe, orKpurfl or HeMcKilfl


L43npaula no Aecer nayHAa 4xo6Hu napil Ha roAilHa. acrpoHoM Zoxarec Kenrep (1 571 -1 630), oKa3Bar orpoMHo BrnffHile
srpxy HrcroH B npoqeca Ha orKpilTile Ha 3aKoHa 3a 3eMHoro npil-
Carao xpaHara B yHilBepcilrera crpyBa eAilH nayHg TerflflHe. Kenflep e nbpBflgr yqeH, not,1ro r:vucnrea, qe nflaHerHilTe
MeceqHo. 3a Hero e HeB'b3MoxHo ga ollenee c raK-bB op6rru ca enilncoBilAHil.

rr.ranrr 6ngxer. B pe:ynrar Ha ToBa My ce Hanara Aa


npr4eMe craryra Ha crilneHAilaHr. CruneuguaHTilTe ca 6o,qu cnorarTreaHrlTe qyBcrBa, AoKaro Apyrr4Te cryAeHTLI

6"/AeHrtA, Kol/{ro ca ocao6ogeuu or raKcil :a o6yve- npeKapBar cBo6o4noro cil BpeMe B 3a6aBrreHr1R.

Hhe. B gaA,rRHa re fi3ntnHffBar ua6op or onpegeneHil EgrH geH, AoKaro HoroH cegn B ABopa Aarell
3aAaLril 3a npenoAaBaTenilTe fi ApyrilTe cTyAeHTyr, B T. q.
oT ApyrilTe uyMHil cTyAeHTil, noKpa14 Hefo Mr/HaBa

npucnlDKBaHe B Tpane3apilFTa, KaTo ce xpaHRT c Heu3- eAilH or cbKypcH14qr4re My. ABaMara noAXBaular pa3-
FAeHara or rFX xpaHa. Bcexn 4en, cneA Karo npilKnoqil roBop 14 Horou uayvaBa, qe HeroBilflT cbcryAeHr e
c BcilqKilTe Bb3noxeHrl My 3aAaqil KaTo cTilneHAilaHI, ropMo3eH oT cBoilre c-bKBapTilpaHrn. cnoAenFfiKil
HoroH ce 3aeMa c yqeHilero, onvteaiAt<vt ce Aa ocBo- no6oBTa xru cnoxo/rcrBilero v rtAlu]lt{ara, ABaMara
BeAHara ce cnpilFTerflBar. HloroH fo KaHil 3a cBor4
cbKBaprilpaHr il Bbnpocbr e ypeAeH BeAHara. or
Kf.lwsgga6&, &6&&&M88wr; TO3vr MOMeHT HararbK Hprou u cryAeHTbr lxoH
Ynxwnc cnogenflT eAHa ri cbula cran roAVtHVt HapeA.
6APOY Te u:rpaxgar cilnHa Bpb3Ka Ha 6a3a B3ailMHoro pa3-
6rparencreo, xaro YurrHc craBa He3aMeHrM Apyrap
lzlcax Sapoy e ro:n, xofrro npegaBa orna- My oT caMvrfl Kpafi.
Ha HoroH, KorZro He caMo My noMara npil HeroBilTe
BffBaHara or Hefo Kare4pa -
flyracosara, Horon r Sapoy ca ABe HanblHo npol.4-
na lzlcar Hnrou. llrpeoHaqaflHo 6apoy e BonofloxHvr nrqHocnl. 6apoy e xr,l3HeH, eKcnepilMeHTil, Ho npenilcBa c-brl]o TaKa Ha qilcTo 14
Ha3HaqeH 3a KpancKrl npoQecop (npo$e- AenilKareH u o6ulurereH qoBeK, AoKaro MHOrO OT HerOBilTe pbKonilCyr.
cop perryc * Professor Regius) no rpbL[Krl Hrcron e cAbpxaH rA v3n'ArBa rpyAHocrr/i Cne4 raro a rpariHa cMerKa yLre6HilTe ycnoB/rfl B
e Kerau6pragxxlrfl yHmBepcilTer. flo-rtcHo, npu o6r4yeanero cn c xopara. Oceen roea
Kon exa "Tp 14 H tAT tA" cr aBar n o-Ao6p 14, no3Bonfl Ba fi Kil
creA Karo XeHprzr flyrac ocHoBaBa flyxaco- 6apoy e peBHocreH nporecraHT, Heuo
BaTa KaTeApa no MaTeMaTrlKa, cTaBa nbp- cbBceM ecTecTBeHo 3a eAilH npeflcTaBil- Ha HoroH no-4o6pa KoHLleHTpaLlilfl, rorl ce nocBe-
sunr Ilyxacos npoQecop. Ten Ha AyxoBeHcrBoro. Hnrou o6aqe nma ulaBa n3llFno Ha cBoilTe HayqHil 3aHilMaHilfl/ KaTo
6apoy e cbr4o raKa reonor. Tofi ergna- csoR co6creeHa ilHTepnperaqnfl 3a cbu1- npeAcTaBF HoBa ilHrepnperaqilfi Ha Teopilr/Te Ha
MepflBa Aa pa3B/e cBofira Kapilepa il Aa ce Hocrra Ha 5or, sapa4il Koero He e rufll4-
orAaAe Ha 6orocnoecrnre nayxr.3a Aa npo- qeH BflpBau{. 6apoy ue 3Hae 3a Bb3rneflilre Kennep u l-anrneo, KoFro cMafiBa cBera Ha npmpoA-
Abflxr,4 cBoilTe 3aHyrMaHilff, HanycKa nocTa Ha HoroH no orHoueHue Ha xpilcrvrnH- HnTe HayKil. Tor,t na npaKTilKa npeHe6perBa KnactA-
"npo$ecop no MareMarilKa'l cneA raro eeqe cKaTa Bflpa, Tlrfi xarO i-]i:tir':::tJi:1'1r:i'li.:-.r''!:i:r:':1:::::i;-ii15 ,r;r:.,,rt: : ',:: ; qeCKilTe yqeHilfl, KOI4TO Ca OCHOBeH
e B3enaKTr4BHo yqacrhe s pa:pa6oreaHero axo 6erue raKa, He ;t.',#'..:t;lil KOMnOHeHT Ha yHilBepCilTeTCKaTa
Ha ocHoBHara reopeMa na gm$eperiqnan- 6n ro npegroxnn ra
HOTO tl UHTerpanHO CMFTaHe. cBol4 HacnelHuK KaTo :i i::
,q yqe6Ha nporpaMa, il cnyqarlHo
CuuleepeueHuo Horos, MflaA u MHoro Iyracoe npo$ecop. :l: HACOqBA BHilMAHilCTO CIII KbM MATC-
hHTeIlilfeHTeH, 3aBbpLxBa Kofl exa, nonyLlaBa Egrncreesara .:,r:
MATilKATA.
A/nnoMa il craBa il3cne4osarel. 6apoy noee- o6qa vepra MexAy ii Be4Htx Horou orilBa B
pffBa Ha Hlctou vecrra ga 6tge eroprn flyra- 6apoy u Hprou e
coa npo$ecop, rrri raro qeHr il3KJlor..rilTeflHo
Crayrrp6pragx, rpaA\re 6nraso Ao
TflXHaTa HeyTOnilMa :,i
BMcoKo HeroBytre nocrl,lxeHun. B ocHoeara xaxAa 3a 3HaHHfl. Kerrrrvr6pra4x.,[oxaro ce pa3xox4a
Ha Horouogoto Ha3HaqeHile:a eropr fiyra- tB ynvqHVA naHailp, Tofi nonaAa Ha
coa npoQecop o6aqe croRr nrqHure au6u- KHilra 3a acrpoflorilFra. Kynyea a w
qrar,r Ha Eapoy. [1pe: 1669 r.6apoy e Ha3HaLleH ) 6apoy ce pagBa Ha
nonyrf pHocT cpeA cBol4- ce Bpbula B cBoffra cTafl B o6ulexil-
3a KanenaH na 9apn: ll, a Hnxonro rogvHtAno-
Te Korerfi. E3rKoBnre My
KbcHo, npe3 1673 r., ce epu4a s ronexa'Tplr- cnoco6uocrn npeBb3xox-
TileTO. AOKaTO fl L{eTe C eHTycila3bM,

nutu" xato HeroB ynpaByrTen - nocl noBepeH gat te:n Ha Hnrou. crpaHilqa cneA crpaHilr-14, ce Har-bKBa
Ha Heno3Har cfiMBon. Toraea, :a 4a
MOXe pa36epe KaKBo o3HaqaBa ro3l4 cvlMBor, HtoroH
3anoqBa Aa qere KHnra 3a Eexnugoeara reoMerpnfl.
Tara ce BneqarnflBa or AoKa3arercrBara Ha reope-
MilTe, qe npoLrura KHrra cneg rHura. Koraro nafi-
cerHe crilra Ao KHurara Ha Pene,[erapr"leouerpvfl",
F il3nor3Ba,:a 4a:agun6oqil il pa3Bile 3HaqurerlHo
cBoure MareMaruqecKil 3HaHilfl n cnoco6Hocrn.
Cropo cneg roea HoroH AoKa3Ba 6rHouuara reo- --E4
peMa - eAHo or uarl-paHuure My nocrilxeHiln. Toea
ce cnyqBa eAHa foAnHa cneA HeroBara cpeula c KHl4-
Fara no acrponorilfl.
Iyxacoaara KareApa no MareMarilKa B
Ker)rm6pu4xxr4n yHilBepcilrer e ocHoBaHa cbc
cpeAcrBa, AapeHh or npenogo6Hilfl qfleH Ha nap-
naMeHra Xenpr,r Iyxac. llupennr lyxacoe npoQe-
cop e lzlcax 5apoy, roriro e MareMar[K n reoror. B
yHilBepcilTera ro/r ce nor3Ba c-bc cnaBara Ha cnoco-
6eH u enuRreneH qoBeK. Cnopep cauun Sapoy npea
1664 r. Hpron nonyqaBa 6aranaerpcxa creneH.
llpncrxganero Ha creneHTa o3HaqaBa cbulo/ qe
Horox e Aocrar-bqHo xeanrrrSraqrapaH, 3a Aa ocraHe
B KOIleXail Aa npoAbnxn CBOflTa U3CIeAOBaTenCKa ^ B CpeAHnre BeKoBe HsKonKo naHAeMtrh or 6y6ouHa qyMa araKyBar HeeEHoKparHo Eepona a pauxure
Ha trepuoA or 300 roAAHn v B3trMar xuBora Ha HaA eAHa cerBbpr or HaceneHuero Ha KoHThHeHra.
pa6ora. HoroH, pa:6rapa ce, peuraBa Aa npoAtnxil
Kananll:aqnoHunre cucreMil ca cbBceM nptrMhrrBHu - xopara u3xBbpnflT cBoure eKcKpeMeHTff ff yphHa Ha
cBoFTa h3clre4oBarercxa 4erlnocr e xonexa. Hsrorr yluqara. Taraea HexilrileHnqHa cpega 6naronpnlrcrBa pa3npocrpaHeHhero Ha Benuxara qyMa il3 qflna EBpona

HeoqaKBaHfl ct6wtua o6aqe


r.rle ocyerflT npecron
Heo6xoglrrunre My rtlrxuHa il cnoxoficreile, 3a Aa ce
Ha Hpron e Kerfuvr6pr,r4x, npnHyx4aBafixu ro 4a
KOHLleHrpupa B-bpxy cBoilre il3cjleEBaHr4fl .
npeKparil cBoffra pa6ora, MaKap il BpeMeHHo.
llper 1666 r., Koraro
HtoroH xneee Bce ou{e B
Yncropn, l-oneumsr noxap il3nenennea IoHgoH 4o
MilHaBa KoMera. flpea cnegeaqhn Meceq Benurara
ocHoBr4. AurnnR T-bKMo e 3anoqHara Fa ce cbB3eMa
qyMa npeB3eMa rpaAa. Enn4evmnra, HapilqaHa c-bulo
or Bennxara qyMa u or pa3pp(ara BcfleAcrBue Ha BTo-
"vepHara cnupr'i ce pa3npocrpaunsa 6rpao il B3uMa
para Aurno-xonaHAcKa eoiHa. BupeKu Bcvl-rKo crpa-
AecerKu xrAnAArA xeprBr4. llo roea BpeMe ce pa3npoc-
Hara e npuHyAeHa Aa npexuBee ol4e eAilH rexbKyflap.
, . /.
,

TpaHflBaT BCflKaKBLT CA)D(OBe V KnrcKV U TaKa n3BeCT-


HegaencuNlo or cMbprHara onacHoct; npe4 KoflTo ce
Hurr nonLm4qecxra $lrnocoQTorvrac Xo6c e o6ennen,
il3npaBff aurnwilcntat napog o6aue, rorl npo4unxaea
qe e npeAu3Buxan Bennxara qyMa c'bc cBoHTe KHtaru,
ga o6crrx4a no,qo3pnrenHara nonBa Ha KoMerara.
Kor4To HaBflyr.tar rHeBa ua l-ocnog cpeqy aHrnuil-
cKnfl HapoA. Ero raqo ny6nuryeauero Ha Bcilrr.Kilre - Toea e crasra sa HoroH B poAHhF My AoM, KbAero roi ce nocser4aea Ha HayqHoil3cfleAoBarencKa AeHHoc
u KtAero Bnocne4crBhe peanu3npa cBotaTe nocl,{xeHhfl cneA 3aBpbu]aHero cu or Keiu6pltgx,:a ga u:6erre
My KHurv e Asrnns e aa6paHeHo. Karacrpo$anurare
BenrKara,{yMa.
nocneAnllil or Benurara qyMa n3rnexAar HenpeoAo-
nuMV,a npilqilHeHilTe BpeAil He ce orpaHilqaBaTcaMo
Ao IouAoH. llpea 1665 r. Benuxara vyua uarl-uaxpan
Aocrura rpaAqero Keurrvr6pra4x. Yuueepcurerrr e
3arBopeH 4 nocraBeH noA KapaHTilHa or npaBrrer-
CTBOTO tA BCIAqKIA npenoAaBaTenn tA CryAeHTn Ca npil-
HyAeHil Aa Ce eBaKyvlpaT n nor-bpcflr cnaceHile B npo-
Br4Hr-14FTa. Toea ce orHacfl u ga HoroH, xorlro rpn6ea
Aa ce BbpHe B poAHLrn cu Yncropn.
leere ro4rHil, npeKapaHil B poAHvrR My rpaA
o6ave, ce npeBp-bular e Hafi-qeuHure n npo4yK-
Tr4BHu roAhHil npe3 qenun My xt4Bor. ,[anev or
coqilarHara il HeecrecrBeHa cpeAa Ha yHuBepcilrer-
crara na6oparopvln, rofi uva Bb3MoxHocr Aa ocb-
qecrBr/ cBoure eKcnepilMeHTil e Hata-go6para v v1e-
anHa na6oparop[fl 3a BceKil eAnH u3cregoBarer B

o6nacrra Ha npupoAHr4re HayKu - caMara npilpo4a.


Tyr Horox ce nocBeqaBa il3llflno Ha cBonre HayqHtt
3aHilMaHnF, paanonarafixur c Aocrar-bqHo BpeMe il
Annus Mirabilis - l-oRilHara Ha qy4ecara
I4s6,ruK Ha BAbxHoBeHr,rero
{eerr foAI{HI4 B yJICTopr, 6arainxnr ot Hpron npeKapBa ronflMa qacr or cBoero BpeMe
qyMara, ca BpeMero na safi-ronRuoro BA'bxHoBe- B n3cneABaHnn e o6nacrra Ha MareMarilKara.
Hre la HproH npe3 qenilfl My xt4Bor. llornex4arlxn Cne4 xaro Beqe e oBnaAfln reoMerpunTa - Hay-
Ha3aA KbM re3il rogt4Hyt, rofi or6enRgea: "Toea 6eue Kara, Korro cnope4,Qexapr il3yqaBa xom6mHaqr-
B-bpxbT Ha MoeTo BA-bxHoBeHile, KoraTo Mr4cflex 3a nre or Bpb3Kr4 Mexgy AilarpaMu tA srAcna, Htoron
MareMarilKa n $ranocoQun noBeqe or BceKil Apyr Aocrilra Ao cBoflra reoprn :a $nyxcranre cneA no-
nurJ' B 4erlcrBnreflHocr ilAeilTe 3a rpflre ocHoBHr4 HaTaTbUJHO pa3BllTile r il3CJreABaHe Ha ilAeRTa.
orKpt4TytF ua Horou - BceMmpHoro npilBnilqaHe, Tazt'r vgea AHec e il3BecrHa nog nMero gnQepeH-
ceoficreara Ha cBerrilHara u Qnyxcvrnra (graQepeH- LlilanHo yr 14HTerparHo cMflTaHe (uareuarnvecrr
qilarHoro 14 14HTerparHo cnaRraHe), ro cnoxox4ar anann:). bnarogapeHne na HrcronoBoro orKpt4-
nMeHHO B TO3il nepilOA. Tile Ha $nyrcururre, cKopocrra Ha ABilxeHile Ha
Bte speuero, Koraro yHilBepcilTer-br e 3arBopeH, TeraTa, KoffTo Ao To3l4 MoMeHT npocTo e HafiyqK-
Hpron pa6ola cbulo 14 no npo6nemnre Ea ceofic- BaHa or yqeHilre, Moxe Aa 6tge npecmerHara.
rBara Ha cBernilHara. Cne4 Aprcroren e Bb3npil- Hprou u3rorBn cBoflra pa6ora srpxy Snyxcurare
era KoHqenqvtTa 3a 6nnata cBernilHa, cbcronlt-1a nocreneHHo BbB BpeMero, npeKapaHo y AoMa.
ce or eAilH-egilHcrBeH ereMeHT, rofiro He uoxe
Aa 6tge pa3noxeHr a qBer-br fi ce npomeHn e uep-
3narrenraroro orKprrrr,re
BeH hnil 3eJIeH TOTaBar KOTaTO CeHKUTe Ce CMeC- Bxuqu Hrcros e MHoro no-Mort4BilpaH 3a cBo-
ear. HoroH ncKa Aa recrBa ra3il xilnore3a, 3a Aa RTa HayqHoil3cnegoBarencKa AeilHocr, orKonKoro B

BAAV Aanv e BflpHa. B onura cu Aa F 4oxaxe, rofi Kefim6purgx. Cmnra ce, qe uAeFTa 3a BceMilpHoro
h3non3Ba npeAMel [3BecTeH KaTo npil3Ma - Tpt4b- npilBnilqaHe ro oceHflBa ilMeHHo npe3 To3r4 nepuoA
rbllHa cT-bKneHa np-bqKa, KoffTo, nocTaBeHa Ha n-bTf B MoMeHTa, Koraro Br/xAa KaK eAHa n6tnxa naga or
Ha cBerflilHara, npoil3BexAa Abra. Hprou orKpfiBa, A'bpBo B rpa4ilHara Ha HeroBilF 4oru. Heeuamoxuo
qe cBeTnilHaTa He ce cbcTol4 oT eAuH-eA[HcTBeH e ga par6epeM Aaan ra3u ucropuA e BflpHa, rAnv He,
qBfll a or MHoxecrBo npocrr4 qBeroBe. B xHnrara Ho e crrypHo, qe Hpron pa3BuBa reopnffTa 3a 3eM-
"Mraxporpa$ran" na Po6tpr Xyx rosu onilr e Hape- Horo npuTernflHe rope*ony no roBa epeue. HrcroH
ven "crg6ouoceH excnepumenr'l ::r:,i::',,r':@
n prrernff06parHonponoplll4oHan Ho Ha pa3croff -
He e mara. Cnope4 xilnore3ara - pe3ynTaT Ha To3h eKC-
Hnero Ha KBaApaI, qpe3 il3non3BaHe Ha TpeTilF 3aKoH nepuMeHl noflBara Ha A-bfa npu npeMuHaBaHero Ha
Ha Kennep (xea4parure Ha nepiloAure Ha o6uxanRue cBernilHa npe3 npn3Mara ce Abnxil Ha pa3ahKara
Ha nfiaHerilTe oxono Cnuuqero ce orHacrr KaKTo e pe$paxqraoHHr4fl r4HAeKc, xotZro 3aBtActA or cbc-
xy6oeere Ha pa3croflHr4FTa ilM Ao Cnrurlero), Karo ro TaBa Ha LlBeroBere. Horon gocrura Ao 3aKntoqeHr-
npilnara ruvr qenrpo6exHara 3aBilcr4Mocr or op6r- ero, qe npo6nemure Karo TeceH o6xBar u Aucnepchtl
TanHVA nepuoA; rofi o6aqe He nocrilra ycnex c ro3l4 Ha cBeTrilHaTa B LlBeroBe (xpomarrvua a6eparlran)
noAXoA. Bce oqe e Hannqe rpeuKa B pa3crolHilero He MOraT 4a 6rgar npeoAoneHu qpe3 npoMflHa r4nh
or eAilH rpaAyc reorpaQcxa ultpilHa. HacrpoirKa na pe$paxropHr4F rerecKon, nph Koliro
Ha rogil nbpBil eran HoroH He cno4enfl c cBeTrvrHaTa npeMrHaBa npe3 neua. Ero :aqo
HfiKOTO Te3U CBOil Teopilr4, KarO npeAnoLlnra caM Toil 3anoqBa pa6ora Bbpxy eAnH Han-bnHo
Aa n3BbpuBa cBol4Te u3cneABaHuff tA oTKptArt4fl. pa3n ilqeH "pe$nexropeu renecxon".
llpee 1667 r. hABa Kpaflr Ha 'ryMHara Karac- PeQnerropHara crcreMa ce
rpo$a ra yHilBepcurerilre orBaprr eparm. HoroH, ocHoBaBa Ha ceotlcreoro, qe
xorlro ce Bp'bu"la e KerZru6pngx, e nr6pan il Ha3Ha- KOTaTO CBernrHara ce orpa-
qeH 3a il3creAoBaren. t/cax 6apoy, xotlro snxga, 3FBa/ nponyKaTa, KoflTo ce
qe MareMarnqecKilTe 3HaHilf u cnoco6uocrn ua noFBflBa npr npeMhHaBa-
Htoron npeB-b3xoxAar HeroBure, ro npenop'bqBa 3a HeTO fi npe3 neu.lara, ce s1!4--
Iyracoe npo$ecop no MareMarilKa e Ketlvr6pr,rgx. M14Hilpa. HloroH nocTaBR
B roen nepmoA Hprou npenogaBa onruKa BAnb6Haro ornegano B

BeAHbx ce4Mrr.rHo. Trfi raro no BpeMe Ha neKqil- AonHilfl Kpail Ha TenecKona,3a Aa


vte cw toitt il3nor3Ba cBoilTe co6creeHil tl3cnegBa- oTpa3il cb6paHara cBernilHa. MexaHnsmur Ha pafor<t
Hr4ff, CTyAeHTilTe qeCTO He MOraT Aa npocneAflT 14 ce cbcroil B roBa, qe o6pa3bl Koilro ce yBerlHqaBa H
cxBaHaT TpyAHilTe feoptAt4, Kol4To ce onilTBa Aa rM orpa3flBa or a4nr6uarara noBbpxHocr, ce orpa3fiBa
npeAcraBu. Mnoro nbril Ha Kypca My He nprcbcr- AOnbnHnTerIHo 14 bfblrbT My ce npoMeHf oT nnocKoTo
BaT HilKaKBil CTyAeHTvl. orneAaflo eurpe e ry6yca Ha renecKona. Hafi-HaKpaF, B
oKynrpa ce $oprvuapa il3o6paxeHne.
Ilrpnunr peQJreKTopeH TeJrecKorr YeenilqeHilero Ha ro314 peOneKropeH
flo epeme Ha npecron cn e KerZvr6pugx Horou renecKon e no-roflFMo or roBa Ha pe$pax-
pa6oru ynopr4To no cb3AaBaHero Ha rerecKon c no- AbnXilHa e AeceT nbril no-
TOpHr4fl, r-tr4flTo
rorrMo yBenilqeHile, 6alvpaiant ce Ha onrrqHrre rorflMa. Hpron oc-bqecrBnBa roBa HoBo H3o'
eKcnepilMeHTlr, r43BbpueHr e Yncropn. ,[o ro:u 6pereHrae caM - or nbpBoHaqarHtAfl My 3aMV-
MoMeHT TenecKonbr e il3BecreHraro "pe$parropeH cbfi n npoeKr Ao HefoBr/F 3aBbpueH BilA.
renecron'i rofiro yeenuvaea o6errnre npe3 KoM- ^ Koraro HoroH N:o6perrea Bropranr pe$nexropen rerecKon e c-b3AaAeH
peQnexroprun renecKon/ BcritrKtl
6nua4wa or neqil. Heroeara KoHcrpyKr-lmn e noAo- 3aHaflTqun ce onhTBal ycilneHo
nper 1671 r. u cneA npe4craBnHero My npeg Hayq-
6pena crqecrBeHo or lannneo fannneil u fioxaHec Aa ro ,43Konnpar. Tbi xaro o6aqe uara o6quocr - EpilraHcKoro KpancKo HayqHo Apy-
Kennep B cpaBHeHhe c npeAxo4Hr4re rHcrpyMeHTu peQnerropnoro omeAaro il3ncKBa xecrBo, HproH e noKaHeH 3a qfleH Ha ApyxecrBoro.
AenhKarHa noB'bpxHocT c l43BilTa
Ha Apyrn yqeHu. Tosil riln rerecKon nma ue['ocra-
Qopnaa, :a rrx e HeBb3MoxHo Aa ro
Tofi npnema noKaHara c [3HeHaAa r Bb3xr4tqeHue,
Tbllr/ Karo receH o6xear u AncnepcilF Ha cBernil- ar:npor:eepa1 6e3 Aa pa3nonarar c KaTO Tfl rO nOATr4KBa Aa Hapyul4 MbnqaHneTo cH
TexHuL{ecKn 3HaHvfl.
Hara B qBeroee.,Qoxaro Hprou nonr{pa BilAor/3Me- il Aa npeAcraBil cBor4re HayqHu pa:pa6orxra npe4
HeHara neqa Ha e4rn pe$parropeH renecKon, cil o6qecreoro. B roEu nephoA ce noflBffBa HeroBHflT
cnoMHfl ra ceon "cr:g6oHoceH eKcnepilMeHT" c npuz- Aoxr4BoreH onoHeHr - Po6tpr Xyx.

^ EKcnepnMeHT-br c npn3Mara. Tbri Karo brbflbr Ha cBernilHara


npe3 orBopa ce npoMeHg BcFKa ceKyHAa,3a HoroH e n3KnbqurenHo
TpyAHO HenpeKlcHaTo Aa HarnacflBa no3trL{hfra Ha np!'t3MaTa n
pe$nexroprara grcxa.
Har*anoTo h{e e&lN!{ €mop
Hrorou, rouro crABA ruIEH Ha EpmraHcxoro xpan- qr4Mr4re HayqHil KHr4fil Ha XVll e. llo roBa BpeMe xyK
..MICR*SRAPHIA:
cKo HayqHo ApyxecTBo, cneA KaTo HeroBoTo oTKpr/- ti 56&n e aAMrlHTrcrparop Ha eKcnepilMeHrafiHoro o6opyA-
lae - peQnexropHt4nr renecKon, e npil3Haro, npeA- 1 PfuSe@iur Dggtia* BaHe Ha EpuraHcxoro KpancKo HayqHo ApyxecrBo.
craBff cBofl rpyE c roflflMa yBepeHocT n eHrycila- M]l'{[I?fi B*DIES HoroH ilsnon3Ba repMilHa "c-bA6oHoceH eKcnepil-
'dt.b t 1'
}lrt yrtqd $Ll,s5',t. MeHT"Cnopel MOAena, B KHLTTaTa Ha xyK.
r"uiu. lltpeara ny6nnxa4na Ha HeroBoro r43cneABaHe +{.rtc
'43nOXeH
sl?*
'Teopmn Ha HproH 3a cBerflr4Hara il LlBeroBere"ce nofl- 0lrrrru r; o r: snd Il qrrrr s rlfurcuta Karo qoeer c orpoMHo BnvflHVe B HayLrHoro Apy-
. :t;*t;&:n;b;';A;;;;;:;;;:* xecrBo, Xyr orepuqa c npe3peHile Ha ro3r4 HoBaK.
BflBa B cnilcaHnero "(DunocoScxrre rpy4oBe Ha Kpafl- l:r:4;;;;;;;;-'T
cKoro HayqHo gpyxecreo'i ny6nnryeaHo npez 1672 r.
: -, &stussr@r4iril&&!&r
Terp4n, qe caMilflT Torl e il3BbpuBan crorr/illn
!o rorm MoMeHT orKpr/Tr/flTa il nocrr/xeHil- nbril eKcnepilMeHTil, noAo6Hil Ha HoroHoBilTe,
fira Ha Apyrnre yveuu o6nxHoBeHo ce npeAcra- HO pe3ynTaTnTe HnKoTa He ca TaKilBa/ KaTo onn-

,ffi
BffT nOCpeACTBOM KHilril rA ro3r/t HaqfiH Ha npeA- caHfire B HayqHilfl rpyA Ha Hprou. Heqo noeeve
cTaBFHe Ha il3CJreAOBaTenCKil TpyA B HayqHO Cnil- AOpr4, TOrz TBbpAvr, qe il3JroxeHilTe Teopil14 MoraT
caHile e cbBceM Hoe. B 3arflaBrero Ha cnilcaHil- Aa 6-bAar o6scHegn c HeroBr4Te co6crBeHil xilno-
ero ce il3nofl3Ba AyMara "Qrrrnoco$crrrr'i rtfi xaro LO&ta
i.!r!
Y.\*&W
s
h. e4 4ta r|rt}tuee
c.;. r!:'lr&*tra:r*kI&di
Te3il /r npeAnoloxeHilF, T. e. HaKpaTKo - He cbAbp-
AyMara "uayuurrt" Bce oule He ce ynorpe6Rea no xar HoB14 orKpl4l4n. Cnope4 Xyx ugenra 3a cBerru-
TOBa BpeMe/ a ecTecTBeHNTe HayKil ce npileMaT ^ Kopuqara ra 'MnxporpaQrn'
KHilTara, HanflcaHa or XyK. Tfl ce HaTa KaTO CbCTaBeHa OT MHOXeCTBO pa3nnqHil LlBe-
Karo qacr or SranocoQranra.
npfreMa 3a BHyuflTeneH TpyA no roBe e"rflynaBa': HeroBoro MHeHile e ny6flilKyBaHo
Prxonvrcure o6urHoeeHo n-bpBo ce il3yqaBar il ecTecTBo3HaH fr e, KoFTO CbAbpxa
HeToBffre ua6nogenrr B npoueca B cnilcaHuero no4 $opmara Ha peqeH3ilF.
Ar4cKyl,4par B paMKilTe Ha bprraHcroro KpaficKo
Ha il3non3BaHe Ha TenecKona.
HayqHo ApyxecrBo. Tyr Po6rpr Xyr orxpnro Rpvrv- 3a Horos, aBropa Ha HayqHilF rpyA, BanilAHocrra
MHoro or rnncrpallililTe a KHurara
KyBa HoBara reopilfl Ha Hpros. Xyr e eaxna Qnrypa. ca HapucyBaHn or caMtrfl XyK, Karo Ha reopilFra My roBopr4 caMa 3a ce6e cil. Ero:aqo
Toi e aerop r-ra "MuxporpaQrzrn" - e4na or Hafi-sHa- cBnAerencrBar 3a cnoco6Hocrrre r rofi nocpeula c HeAoyMeHile Qaxra, ue qneHoBere Ha
TanaHTa My Ha xyAoxHilK.
SpuraHcroro KpancKo HayqHo ApyxecrBo 14 Apyrilre
il3CAeAOBaTenil OCTaBaT Cnenil npeA OqeBilAHaTa
ncTnHa. cneg xaro Bb3Bprrula xna4Horprere, rorz
: J UA Ky rIUdre re il3nara cBor4re KoHrpaapryMeHril cpeuly Xyr, vuero
,*;
..:.*. HanilcBaHe My orHeMa qeTilpl4 Meceqa. Te u:pa:Rear
: cnnHoro HeroAyBaHne Ha HoroH cpeuly orxB-bpnn-
Bb3PAXAAHETO HA ACTpOHOMnqECKI4TE *
Hero Ha HeroBara A-bnro o6Mr4cnffHa reopnfl.
HA6,lK)gEHr4R nPE3 XVil B. *gi Toan cnop npo[bnxaBa qerilpr4 roAnHn Ha crpaHri-
Acrpouoruunra, KoflTo npoqtQrnaa B nporrlBonocraBfl Ha Hefrnara gorrpuua. : L{ilre Ha cnilcaHilero. fly6nrzivnocrra Ha Ae6ara nog-
.lpeaHa fupqrzrn, 3anoqBa nocreneHHo na llpra nogo6Hlr o6c"ronrercraa , uonp"^, ji qepraBa HeroBara HanperHarocr. Toraea, creA Karo
3anaAa,cnegraroPnuoxaronrlqecKaraqbpKBa 6aeann, Ho yBepeH nporpec Ha acrponorvrm-
$ npeAcTaBF HFKOIIKO KOHTpaapryMeHTa B non3a Ha
Bb3npheMa leoqeHrpuunara reopnR Ha l-lrone- rra, acrpoHoMr/4Te npoAbnxaBar Aa orqnrar ,"
cBoflTa nbpBa ny6nilKaqilfl il cneA KaTo Lr3lrrl3a cTaTn-
meta. B apa6crrare AbpxaBil, Kol,4To He nonagar ABrxeHuero Ha 3Be3Aure c HeBbopbxeHo
noA BnvrFHL4ero Ha [rpraara, npoA'bnxaBarAa oKo, rtri raro no roBa BpeMe renecKonilTe Bce Rra "Xmnorega 3a cBoficrBara Ha cBernfiHara'i Hrorou
ce u3B'bpuBar cepilo3Hl,l ua6nogenlrR, raro e oule He cbqecreyear.,{opll camuRr Konepnur nonyqaBa flilqHo nilcMo or XyK, c Koero nocne4-
Earga4 e nocrpoeHa o6cepaaropran. Tyr o6aue HrKora He e Ha6lngaear 3Be3AHoro He6e npe: HilFr ro Monil Aa npeKpaTflT cnopa. Tbfi
ct,r-rlo ce noAAr,pxa reopilffra sa |lroremefr, qe rerecKon. Bctqnocr eA!4HcrBeHoTo ycnoBme KaTO HOTOH Cbrllo Ce B'b3MyqaBa OT .
3erranra e LIeHT-bp Ha Bcenesara. sa na6nngeure Ha 3Be3AilTe e lbMHo n flcHo Sarra, ue rflxHara
C naqaroro Ha enoxara Ha Bennrrre reor- se6e, Ho naK e il3KnoqilTefiHo rpy4Ho Aa ce ce oTneqaTBa.
paQcrr oxpnrnr acrpoHoMr4flra nperbpnnBa pa6orr,r 6e: MoAepHrre !4HcrpyMeHrh, Kot/tro
Bb3paxAaHe.3a uopnqrre e B'bnpoc Ha xilBor npeAcroLl ga 6t4ar nro6perenm. fiopu ra rara
eMa n
r.4 cMbpr Aa 3HaFT ToqHoro MecroHaxoxAeHile o6ave acrpouoMfiTe npoAbnxaBar
Aa cb3ep-
HaHe6ecsrrerena.TlriraronbryBaHerocraBa qaBar HenpecraHHo Hot{Horo ue6e c necno-
BCe no-3aBilcr4Mo oT MecTono.noxeHileTo Ha Mr/Ma Bffpa B n'bTt4t4aTa Ha 3Be3,qHilTe CBeTOBe.
acrpaJrHilrerena,craBaoqeBilAHo,qereopilflra B Haqanoro Ha XVll s. lalrleo, roriro e
sa llronenaefi ue o6Rcnnga MHoro Hellla; ToBa L43BecreH cbc Bof eKcnepr4MeHT or Harnone-
BoAn Ao nocraBffHero Ha Hara Kyna a flu:a, yclsrpueHcrBa KoHcrpyK-
pa3nr{qHil B-bnpocu u Ao ql4nTa Ha renecKona, n:o6peret roAilHa no-
npeAcraBflHero Ha reoph- pano. C roea pa3BfiTuero Ha refiecKonilqecKr/Te
Rra na Konepuilr. Hesa- Ha6nogenrn, ToqHocrra il pa3croflHlrero Ha
Bl4crMo or roaa !r'pr- ua6nnpenreceycbB'bpueHcrBarApaMarilqHo
BaTa He npileMa Ta3il 14 ce cTrra Ao oTKpr4Tilero Ha HoByl aclpalHu
Teopns, ttti raro rs ce rena. Bcrqxu, He3aBncilMo ganu npoQecuoua-
nVtCrV, t4nvt aMaTboptl, Ca 3anneHeHn oT OTKptl-
{ Kaprnna Ha coBeK, Kofiro
BaHeTo Ha HoBt4 3Be3At1 ttt toztt' 6yttt B acTpoHo-
il3BbpuBaacrpoHoMl'4LlecKtl Mr,4qecKilTe na6nogeHnn o6:ena qnna Eapona.
ra6ro4eHrn c peQpaxropeH
renecKon. no npnHqun ro3il
Tosa 6enext4 cbxt4B.qBaHeTo Ha acTpoHoMyt-
renecKon e c orHocflrenHo aTa il nbpBl/Te paHH!4 onytTil B nocoKa B-b3npil-
rofleMil pa3Mepfl. eMaHe reopt/FTa Ha KonepHilK.
pa3MeHFr 14HoOpMaqilfl qpe3 r14rrHLr nilcMa.
Or4pyra crpaHa, cne4 cnyqafl ABaMara ue cn o6ue-
HflT H[/TO eAHO JIUqHO nilCMO BbB Bp'b3Ka C TOBa HayqHO
il3cne4BaHe. B 4erlcrerrenHoc1 no-KbcHo e ny6nrv-
HOrO n pocTpaHcrBo MexAy rflx tA3ptAf Ba Apyr cnop.

Cnarprra Ha MaftKara
l'1per 1678 r., cneA Karo cnopbr c Xyr e epemeHHo
pa3peueH, mafirara Ha Hprou ce pa:6onnaa or
TpecKa. lprxefrru ce 3a BTopvrF cr cuH EeHgxamrH,
rR ce 3apa3flBa c HeroBara rHSexqun. lzlcar e cunHo
cBbp3aH c'bc cBoflra uafixa, nopa4u $arra ve npu
flilncara Ha 6aqa rfl e HeroBuflT eArHcrBeH u aail-
cKbn poAilren. HtoroH ff noceqaBa y AoMa r tl npe4-
nucBa neKapcrBara, Kol4To il3nor3Ba oqe or AHrTe,
npeKapaHu B Kbu{ara Ha Knapx. Tofr crou Ao Hefl
npe3 qflnoro BpeMe; BbnpeKil yctAnvfrTa vry o6ave,
npe3 loHr4 cbulara roAuHa Tfl yMnpa.
Broru nepuo4 Hroron pa6oru Bbpxy cBoilTe u3cneA-
eaHilR e o6nacrra Ha reonofnATa v anxvMn+ra. YiuopeH
e Aouno BpeMero. Xanefi nonyuaBa orroBopa, 3a ^KaQeHeraranoroea
or cnopa c XyR rorl ry6n ceona MoruBallrfl u xbc 3a xofiro HacroRBa, He oT Apyt a or HproH HFKorlKo BpeMe n3n'bnHrBar ponflra Ha
HayqHa pa6ora v Aopu o6mucnR orreilrnHero cn or
Meceqa no-KbcHo, Koraro noceulaBa KerTrrvr6przrsx. ;ffiffffi:#.Tl,llfiT,til?^".'
6puraHcxoro KpancKo Hay'{Ho Apy)Kecreo. B gonunue-
lzlrueua4an oT pe3ynTaTnre, Xanetl HacToffBa HrcroH aKaAeMncHn Bb3uIeAh.
uue, lzlcax rpn6ea 4a cnoxn B peg MHoro AoKyMeHrn u
4a ny6nraryea cBorra u4eR. Hrcrou, xorZro nbpBo-
SoprvranHocrra, ypexrqau{u Hacae4crBoro or uatTtxa uy, HaqanHo He npofBffBa uHTepec 3apaA[ cnyqilfioTo
u HflMa BpeMe 3a eKcnepuMeHTt4 tA tA3cneABaHtAA.
ce c Xyx, Hail-Harpan ce npe4aBa npeA eHrycua3Ma
lope-gony no roBa epeme roil noflyqaBa nuqHo Ha XanerZ u rvry o6eqaea Aa ro HanpaBr.
nucMo or Xyx, rolrro Beqe e 3aer nocra npe4ceAa-
,[o ro:ra MoMeHT Hprou HRua Huro eAuH np[flTen
TeJr Ha HayqHoro ApyxecrBo, c Koero Xyx no4xaun
Ha HeroBoro Hr4Bo, c KoroTo Aa ce qyBcTBa il A-bpxvr
HoroH ga il3npaula cBonre crarwA t4 HayqHn rpy4oBe
HenpilHyAeHo. flprrr re:ra o6crosrencrea Moxe Aa
KaKTo npeA[ - nog $oprvrara Ha nilqHa KopecnoHAeH-
ce 3aKntot{r4, qe rorZ e rpoaHar or HacronTerHocrra
quR. Horon He Bb3HaMepflBa Aa u3nparn orroBop, Ho
ua Xanefi, KoflTo He e Mol4Br4paHa eAnHcrBeHo or
cMfra, qe e il3Kntoqr{TeflHo HeApyxeno6no npocro 4a
aKaAeMuqHara croilHocr Ha HeroBoro r43cneABaHe.
orKaxe; ero 3au{o B cBoero nrcnno rofi npegnara erquH
l1o nprapo4a lzlcar e cpaMexnilB tA v3ntATBa Henpec- - 3apaAu KphrtrKara or crpaHa Ha
eKcnepuMeHr c AyMr4Te "rosa e npocro eAHa nrpa
raHHa HyxAa Aa ce BnycKa B npoyrrBaHila. w tth 111:*:-"1'::TnpmHanpeA
Ha erro6paxeHrero'i Toea e eKcnepnMeHTul rorlro
norBbpx4aBa BbpreHero ua 3euRra il HeroBilre
Karo e MnaA, uoxe 6.n 3a Hero e no-necHo ou o.ru"" ;ffi:::jfi#fi.TfiJJ,ii#il:
TaKbB 14 Aa npOAbnXU .qa U3BbplUBa CBOilTe eKcne- npoMeHF KopeHHo cBera Ha HayKaE.
xunore3u aa op6urure il naAalqure npegrvrerra. Cne4 puMeHrr B yeAuHeHue, 6er 4a o6r4yea c Apyru xopa.
Karo noryqaBa nucMoro Ha HproH, Xyx ro npovrra
CneA Auqepnra Ha Knapx or ro4vrHure e Kpancxoro
Ha 3aceAaHne Ha HayqHoro AppKecrBo, cneA Koero
yqunuu.le HoroH He cpeqa no6oera npe3 cBor
o6pur4a BHnMaHre Ha rpeulKilTe Ha HtoroHoeara reo-
xr4Bor. Ero saqo 3a Hero Xanefi He e caMo cbrpyA-
ptAfl cBoero co6crBeHo pa3fiuvHo uneHue. B
tA tzrr,nara

ro:r cnyvarZ o6ave Xyr uMa npaBo.


Hrr, rot)t e eArHcrBeHnFT My r4crl4HcKu npunTen. -=. _
*"'-- =* S-J

He 6ygu ytlyABaHe Qaxrtl ve ny6nuvHttnr npo-


Xanefi nee4noKparHo noAKpenn HproH, Karo My -"3{ **.e $iF-.31F
gfJat r
qur Ha ruqHaTa My KopecnoHAeHlll4fl npeA qne- npeAocraBff napilqHu noMor.ur4, AoKaro ro,z nrr"
{}n
r'a i{-
cBofl rpy4. 3apagm KplrrnKara or crpaHa Ha Xyx - - A -
HOBeTe Ha HayqHOTO flpyXeCTBO, KaKrO 14 nonpaB-
"Toea e nrarrarcrBo Ha MoFTa reoprn'i *ur"u xy*,
-,- "-r LF I S
Kara Ha rpeuKure or crpaHa Ha Xyr, pa3rHeBffBar -rF\
Horos. B orroeop rorl Hacoqea cBorra eHeprilff Koraro HayqaBa 3a cbAbpxaHuero Ha il3cnegBa- i A j f
o6parHo B'bpxy HayqHara AuHaMuKa 3a n'bpBil nbr Hero Ha Hprou - ny6nnxar4aflra e 3acrpaueHa.
** { .{3 F

or ro4uHr4. HproH npenoBTapl HFKora Heycneu-


I 4
6naro4apeHreHay6egurenHocrraHaXanefio6a.{e, , rg rr=*
H ytTe n3q vrcreH rrrn ra o6parHo-KBaAparu HaTa n po-
Lr
KaKro 14 Ha crilMyfla, xorlro uy AaBa Ha.qnpeBapara
- + r^d
a d d Crq.
nopqroHanHocT Ha npnTefnflHeTo, KaTo To3n nbT c Xyx, nper 1687 r. HproH Har)r-Haxpan 3aBbpuJBa
u3non3Ba npaBilnH!4R pa4ilyc sa 3euRra or eAHo or
cBoFTa il3KnrcqilTerHa KHrfa. Xilnoresure Ha npr- i,h. t* - 1="---
nncMara Ha Xyr. YcnnnflTa My ce yBeHqaBar c ycnex.
poAHure r-rayxr,r o6rrHoBeHo ce AoKa3Bar Mare-
_t' :,*,r:fi',:Jjts,J1ff,A-t.
Be;ruxusr aBTop MaTilqecKtr, BKnpr{uTenHo tA Ta3v 3a BceM[pHoTo -----*\
j
npuBrl4qaHe, il ce cncreMarv3vtpar Karo npuH- f+'i A ?;;="-
Or gpyra crpaHa, Xyr, xofiro He no4o3r4pa Hru.lo
qwnv c ncnra $opruynilpoBKl4. KHrrara, o3arflaBeHA €ud. &". t;
3a rHeBa n ocxtp6neHilero Ha Hrcrou, Ka3Ba Ha
"Marelnarn.{ecKil npnHqunrrr Ha Haryp$vtnocogi-"
,
t''eea. T-* 5:
o & s"
EAmuuA Xanera, acrpoHoM il qneH Ha Kpancroro
HayqHo ApyxecTBo, qe e ycn8n fla AoKaxe ABnxe- nra" (Philosophiae Naturalis Principia Mathematica)
Hnero Ha ne6ecnure rena. XanerZ HacronBa sa o6ac- unil npocro "Haqana" (Principia) - uafi-:uavu64:- *. *
HeHue, uo Xyr npocro orroBapfl, qe Bce oule He My Hr4nr rpyn B xr4Bora ua HrcroH, sarZ-cerue
"*ft_; #r:,r:J""
,..''o;u...,+-rio_,;4i,,i.3T.i.i.:.i,"..15,n,,.,
CnaBara, Korro Hocrzr 3aKoHbr
Crarycrr, rroJryqeH cJreA ) Koraro,lxerinc ll ce cgo6raa c'bc olH

ny6lurcynaHero Ha oolJlqailatt HacneAHvrK, ce cb3AaBa Bb3MoxHocr


3a B'bcraBaHe cpeuly Ar,4Krarypara
na Onnarp Kpomyen.
BeAHer,q crEA trvEnr4KvBAHETo cvr "Haqana"
npegu3Br4KBa 6ypn or xean6v. ,flopra xopa xaro
Xyx, xorzrro HenpeK-bcHaro Kp14T14KyBar Horon,
HFMar Apyr ur:6op, ocBeH Aa ro no3ApaBFT il Aa
My orAaAaT 3acnyxeHoro/ cneA Karo caMilflr c-bp
,!xoH XocrrHc, go6rp npilflren Ha Xyr il 3aMecr-
HrK-npeAceAaren Ha HayqHoro ApyxecrBo/ oqe-
urea HoronoBmTe nocrr4xeHnn. lope-gony B To3t4
nepiloA cnaBara na Xyr 3anoqBa ga aanntea. Ho
F\optA tA cneA roBa rorZ He nponycKa BceKil yAo-
6en cnyvarZ Aa 3aflB/r npeA xopara, qe Horon e
orKpagHan HefoBr4Te rAeil; cBer-br o6a,le eeqe He
ce BcnyuBa B AyMilre uy. Or gpyra crpaHa,3apa4il
ycnexa Ha cBoilTe pa6orrrr cnaBara na HrcroH npo-
AbnxaBa Aa pacTe v Bnt4flHnero My cpeA qreHoBere
He 6prrancxoro KparrcKo HayqHo ApyxecrBo craBa
BCe no-ronFMo c BceKil il3MilHall AeH.
,[o<aro Horou nuure "Harrana",,{xetZvtc ll ce ars-
KaqBa Ha npecrona ua AurnnR.3a ga raretpgvr cBoFTa
Bnacl HoBr4flT KaTonilqecKvr Kpan 3anoqBa Aa BoAt/i vr
HacbpLraBa nonvrtAKa, KoFTo Aa noAcilnil AonbnHil-
^ KaprilHa sa arrnufrcxun
refiHo Brr4rHr/ero Ha Karot14rjr43Ma B AHrnuR. CamuRr Bcrquocr KpancKr/iflr ABop HacroflBa yHilBepcvt-
napnaMeHT npe3 BTopaTa
HoroH e il3KfloqeHile, Ho noBeqero or npenogaBare- nonoBtrHa Ha XVll B. rer-br Aa npneMe 6eue4rrrrucKr4fl MoHaX An6aH
rrre u npoQecopilre s KerZrvr6pr,i4xKr4fl yHilBepcilrer Opaucrac, 6er Aa e nonoxvrfl KnerBa Karo nporec-
ca c Be uleH ri r_[4/ n oc'l eAo BaTen ri Ha n poTecTa HTcTBoTo, ra Hr. Korato yH il Bepcnrelbr orKa3Ba Hacrofl TerI Ho,
L1C
TAKA YHilBCPCMTCTbT NONAAA NOA BNilFHilCTO HA oceMTe AeneraTil Ha yHilBepcilTeTcKt/F cbBeT ca cBil-
pen!4ril03Ho Te'{eHile.
TOBa KaHu Aa ce rBFr B c'bAa npeg lxopgx lxeQpnc -
C-bAl4flTa, il3BeCTeH CbC CBot/iTe CypOBvl npilC-bA/1.
,3
:-t *l
Ha npoqeca 3aMecrH14K-npe4ce4arenflr,{xou

$:t;" Scnx.Yl--L$--6--stFrH
*
*! lleqen e orcrpaHeH or 3anara 3apaAil HenoAqilHe-
Hile il Hecna3BaHe Ha ct4e6Hure pa3nopexAaHilF.
=5s,* KATOrr44r4 CpEqy nPOTECTAHTT4 'e flxe$przrc Aopil HacroffBa OpaHcilc 4a 6tge y4oc-
ToeH cbc 3BaHile. Koraro AenerarilTe ca ua pu6a ga
flyua-ra "raronrK" BoAn cBor npou3xo! or JrrlqecKara q'bpKBa, cneA xato llanara orKa3Ba ' npneMar re3il ycIoBt4F, MaKap il HeoxorHo t4 c-bc
rpbqKara "Katholikos'i roRro oEHaqaea "gce- Aa yrB'bpAn HeroBns pa3BoA. OcHoeaHa e -.
crpaxa/ qe npeqeAeHr-br ule cTaHe noBoE 3a oqe
vupeH'i KaronnqecKara q'bpKBa e sarT-rorg- AHrnilKaHcKara q'bpKBa, Haqelto Ha KoflTo :;
Mara aBToHoMHa qbpKBa, Haqefio Ha KoFTo 3acraBa Kpanffr Cneg roea nporecraHTcKoro
vcKaqnfl or nogo6en xapaKrep, HoroH ce nporl4Bo-
crou llanara. HefiHoro npol,4BonocraBnHe Ha ABilxeHrle npelbpnflBa r3BecreH :acrotit, :
nocTaBF peuilTenHo Ha ToBa peueHile, KaTo TB-bpAt/:
nporecraHTcrBoro ce KopeHu B nporecra Ha Karo KarorilqKara Mepn l:anovaa ga norracra .{! "flntxHlr cMe Aa ce'no4qilHrBaMe Ha npaBHilF peA,
nyrepaHqvrre cper4y gapn: V ilMneparop Ha peQoprvaroprare.Toea o6aqe BoAn Ao ur:xoA i HO He CreABa Aa 6tAervr HaKa3BaHil 3a rOBa, qe npe-
CaeqeHara pL4McKa /rMneplrr. Ha nypnraHilTe, Kor4To ce 6opnr :a no-paAn- He6perBaMe 6eanpaeuero." CneA Karo qyBar re3kl
llpe: Xlll 8., Koraro nana fpr,rropr,rri lX KarH14 npoMeHra. Kon$poxraqvrrra MexAy
AyMil Ha HoroH, Aenerarilre peuaBar Aa He npaBFT
BbBexAa vHlsv3nq'n+Ta, Pulroraronnqecrata re3fi ABe fpynil npoA'bnxaBa rofiKoBa Abnro ^
KOMnpOMT/C.
qbpKBa norBa epermqilre tB qtna Espona. il nponacrra MexAy rf,x e ronKoBa roltflMa,
[iogo6no nolbnKBaHe Ha penilrl]o3Hara cBo- qe craBa HenpeoAonr4Ma. C er:xaqsaHeto Ha lxerZvrc ll npopuxaea cBoflTa arpecilBHa nonil-
6o4a xarro or crpaHa Ha AbpxaBara, raKa n or npecrona na lxeimc I roHQnnrlur ce :agtn- TilKa, Ho ABere naprilr4 B ono3rr-lt4f - roprrrre (pon-
crpaHa Ha l-$praara 3acil,nBa rrlor4ra Ha Ll'upr- 6oqaea u Ao MoMeHra, e roirro Fra Bnacr ilABa nilcrilre) Bnrvre (nra6epanrre), cnflorflBar ycvnv-
tA
Bara, Karo c'bqeBpeMeHHo craBa npl4qvrHa 3a tlapr: l, npepacrBa B flTa aA,3a Aa cnpaT TnpaHilFTa Ha Kpanfl. Tara nper
rraHoro6por)rHn rpareAilu, no4o6no Ha re3il, rpaxAaHcKa sofixa. 1688 r. r,r6yxea CnaeHara peBonpqnn. Cneg ronnv
pe3yarar or r43rapnHero Ha Beil.lvrUl/r. llpegeoxgauvr or Kpo-
HarilcK lxeravrc ll 6nra erre Opauqrq, a yranqM
Maprnu Ilyrep e KaronnqecKn MoHax, Ho ruyen - sotir-rttx n pea-
ror)r nporecrrpa cpeqy npeKoMepHo MHororo HocreH nyplrraH, nz6yx-
Opauxcxlr, nilAep Ha nporecraHTilre il c-bnpyr Ha
ntlAynreHwtA, xonro Lltpraara il3AaBa il npo- aar BofrHilre Ha rpilre Abulepnra Ha ,[xerZrvrc ll - Mepur, KaKTo t4 ry6epHa-
gaea. Tori ce 6opur, 3a Aa npoKapa penilruo3- KpancrBa. rop Ha Hn4epnaHAtAn, noeMa KoHTpona HaA MoHap-
nara pe$oprvraqilfl, Karo orpr4qa BcnqKr4 aBTo- xtAqta.YwnatA ce Bb3KaqBa Ha oBaKaHTeHilF npec-
phrerh Ha Karonrqecrara q'bpKBa. Cnep roaa ron nog IMero yilnFM lll.
Xpl,4CTvlfHCKaTa qbpKBa Ce pa3AenF il ce paxAa ) ABere rpynu B'pBaulil Hrcrou, qilflTo rl3BecrHocr flo6ilBa oule no-ronnMa
xpficTtlFHcTBOTO. B MoMeHr Ha CXBarKa.
npoTecTaHTcKilflT KfloH Ha
cuna cneA cnyqaF B cbAa, e il36paH 3a qneH Ha nap-
penilrilo3- KonQnnrrrruexgyrnx
tlpe: XVI e. Xenpra Vlll o6nesea
Hara He3aBvtct4Mocr ua Agrnnn or Pnmorato- npoAbnxaBa u AHec. raMeHTa. Tara rofi craBa eAilH or ABaMara qneHoBe
Ha napnaMeHra or KerZn6pvt1x.Ktu'A yHueepcurer. 3a
Hero ro3r4 noBpar e 6naronpilflTeH, Tbfi Karo ce qyB- ) YecrurHcrupcxr/Fr ABopeLl
e Anmrn ce h3non3Ba Karo
cTBa il3TOUleH OT r43CIeAOBaTenCKaTa pa6oTa, il3Bbp-
KaMapa Ha napnaMeHTa. 3apaAil
ueHa 3a HanilcBaHero Ha "Haqana',: CbBceM ecrecrBeHo HeBepofl THaTa cr apxilTeKTypa
HrcroH npexapBa noBeqe epeme e lon4oH,3a Aa Moxe B roTuqecKil cTilfl ABopeqlT e
no-I|ecHo Ea npilcbcTBa Ha napnaMeHTapHfiTe cecmil. perncrpilpaH xaro O6exr sa
cBeroBHoro racnegcreo. Tyr e
Toea npovenn tA3q,flno HaqilHa My Ha xilBor.
norpe6aHa npuHLleca,4afl Ha.

Cnasuu Auu
Bpeuero, npeKapaHo e IoH4oH, npeAocraBfl Ha
3arBopeHufl HoroH npegocrarbqHo B-b3MoxHocrvr
ra o6r4yeaue c Apyrr/re. B ocHoeara cwroir e crec-
HnTeneH qoBeK il He 3Hae KaK Aa ce oTHacF c-bc cBo-
ilre Koneril il no3Haril. Or 4pyra crpaHa, xopara oqe oT caMoTo Ha'{alo. oacro e MnaAex, qHhTo
B rpaAa, KoriTo ca 3ano3HaTfi c HefoBtlTe HayqHLr raraHr e npil3Har ot llartt6uvt4 il 5epHynil, Karo ce
nocrr/xeHilF ncnl6opaMy3a qneH Ha napraMeHTa, cMflTa, qe rofi oqeunea "Ha,lana" noBeqe or BceKtl
He ilcKar Aa fo vr3ocraBFT caM. Apyr yqeH. Koraro pas6rapa, qe npeAXoEHoro 143Aa-
TorZ ce enycxa B pa3roBoprtt v o6weua wAev, oco- Hue e r43qepnauo, Huxona vcKa pa3peueHme or
6euo penrrno3Hrl, c $ranocoQa flxou flox, Kororo Horon Aa peAaKTupa il Hankiue KoMeHraph K-br'l
cpeula B eAilH l,,rHTeneKTyaneH canoH. OceeH roea cneABa uloro 143AaH ile. Btnperr qe peAa Krh pa Hara
EBaMaTa ycTaHoBFBaT/ qe cnoAenflT eAHa il cbula Bepcmn Ha KHilrara HriKora ne ce ny6nrxyea, Horon
paqiloHanHa ilHrepnperaqva na 6w6nvRra. Bcexr e nonacKaH oT HeroBoTo npeAnoxeHile utoi,ezun"a
or rFX yBaxaBa gu6oro rHreneKra Ha ApyrilF. noA cBoeTo KprAnoro3vt MHoro no-MflaA MaTeMaThK.
lope-gony no c-blt1oro epeve HoroH noAHoBFBa c no4o6Hrzr xopa, HrcroH nph3HaBa
O6r4yearZxra
KoHraKrilre cil c-bc cBoF 6neu: cry4eHr s KerZvr6pra4x npe4 IoxcBovrre Bb3rnegil 3a reonorilFTa, Ao Kohro
9apn: Monraro, n-bpBr4 rpaQ ua XanraQarc. B ro:ra AOCTilra CneA MHOrO pa3MilCnil V HayUHt t43cre,A-
MoMeHT rofi e e4ua or Hafi-enilRrenHlrre Srarypra eaHilR. MHeHilero My ce cBexAa Ao orpt4qaHe Ha
e flemoxparilqHara naprilF n no-K-bcHo craBa ^ [Nop4N flxe$pnc il3npau]a oKono Ceerara Tporzrqa, vnA Ha eAnHcrBoro MexAy locnog.
300 Ayuil na 6ecunoro B Aenoro
KaHqnep Ha xa3Hara (vrranrrrcrrtp Ha $rzrHaucr,rre). lzlcyc Xprrrcroc u CeerrR flyx.,{orrprrrlara :a Ceerara
cpeqy nbpBilfl xepqor Ha iMoHuayl
Snaro4apenue ua MoHraro, Horon BbpBrl B KpaK xoftro ercraga cpeuly AxefiMc ll. Tporzrqa e or oco6eHo 3HaqeHvie 3a noAA-bpxaHe
ctc ca6vtwara B nonilTilL{ecKilF cBFT r/ ce paABa Hapnvau "xtpeasvflr cbAvfl", HeroBilTe Ha xpLrcl4nHcKoro eAilHcrBo; ueitnoro orpt4LlaHe e
Ha cneqilanHo orHoueHne or crpaHa na Caupen 6e:unnocrnu trprcbAtr nnauar BceKuro. paBHocilnHo Ha eperu3-bM. Ior o6erilaea Aa c-brpy.l-
lftttitnc, 6ileLU rM14Hl,rcrbp Ha BoeHHovropcxnn $nor. Ht/tlil npil HanncBaHero v ny6nwxyeauero Ha ro3r'1
Ttrl xaro no BpeMe Ha CnaeHara peeonoqrn l1nfinc TpyA, He3aBilcvrMo qe 6u uorrrn Aa 3acrpaLxil no3r4-
ce orrerfln or cBoF AbpxaBeH nocl rofi pa3nonara rjr/ilre B poAilHara my. llpegnonara ce, Lre p-bKonh-
c AocTaT-br{Ho BpeMe 3a aKaAeM/{qHr4Te BellnqilF. cb1, o3arnaBeu "lzlcropuvecKa paBHocMerKa 3a ABe
3naefirvr unoro go6pe KaK Aa ce cnpaBn c-bc cra- 3a6enexnrenHil rpeuK/r B CBeroro nncaure" (An
pvre fivctAt-lvt, rofi eteex4a HproH s cBera Ha coqil- Historical Account of Two Notable Corruptions of
anHnre KpbroBe, roilro e c-bBceM pa3nriqeH or AHvrre Scripture), e rpn6eano Ea 6r'Ae ny6nuxyeaH ratauo
- 6prraHcKoro KpancKo HayqHo ApyxecrBo
Ha yeAilHeHile v Hayv'HtA r43cfieABaHilF. e uaft-crapara HayqHa aKaAeMflF B cBera. no 3ao6ilKoneH HaqilH, Karo HanpnMep Aa 6tFe
Horou c
eHTycila3'bM yqacrBa B 3aceAaHilFTa IlrpsoHavarno npeAcraBrfl Ba 3aceAaHile HanilcaH Ha $pencxra il Aa ce ny6nvxyea e Xoraugrn.
Ha yreHu or Oxc$opAcKl/fl yHilBepcilrel, Ho
Ha SprraHcroro KpancKo HayqHo 4pyxecreo. Tyr B rparina cMerKa o6aue crpaxtr epernqHure My B-b3-
no-KbcHo KpanlT To nprlHaea o$rquarno
cper4a u.reerlqapcKr4fl MareMarilK HNxona (Dacro no4 umero Kpancxo HayqHo ApyxecrBo rneAil Aa 6rr4ar pa:xprarn or o6ulecrBoro h HeTo-
Abo . Mex4y,:rnxcg 3apaxga cilnHa Bpb3Ka ("Royal 5ociety"). BilTe Koreril, B-b3nilpa HproH or ny6ntxaqnata.

€rr: ',

-+::i I
::;:--'jiEaiir '.'
.
!,/--
CpuB tA Bb3pax,qaHe
Tpyguocru c HaMr.rpaHero Ha pa6ora
Korero yrIpABtr{TErItr Ha KpancKilfl Kollex B
Kefina6pr4x yMrpa npe3 aBrycr 1 689 r., npuflrerure
ua HproH xaro fixon Xemn4rH or,{erritorparuqHara
naprrr u Kpvrcruan XrorZrenc. yqeH, ce o6ptr4ar c
traon6a rum Kpann Aa Ha3Haqr HproH Ha BaKaHr-
Horo Mflcro. Ttrl xaro o6aqe HoroH He orroBapn
Ha KpfiTepilrre - He e cBeqeHilK unr npoQecop I 3a r:crqasero Ha eAHa MoHera B
KpancKur MoHereH ABop pa6ornr 50 KoHr
e Kpancrur Korex, mon6ara e orxBbpneHa. ,{opra
n 300 pa6oruuqu. Koraro MoHerHnrr ABop
qoBeK c nocn4xeHnrra Ha Hrcrou He Moxe Aa pa6oru c nbneH KanaqtrTel a AHrnhq nsua
HaKapa YHreepcnrera Aa npeocMilcnil peueHil- naprueH 4e$rqrr.
eTo TonKoBa cKopo cneA Kpafl Ha TnpaHnfTa Ha
,Qxefiuc ll. Hprou ce Bb3craHoBnsa. llpel 1695 r. MoHraro,
Tui xaro ponnilcrure ilMar MHo3r4HcrBo B napna- Beqe MnHucrup Ha QraHaHcvre v npeAce4aren Ha
MeHTa, :a HoroH ce oKa3Ba rpy4Ho Aa nonyqu Abp-
Eprrancroro KpancKo HayqHo ApyxecrBo, npeA-
xaBeH nocr B MLlHr4crepcreo. Karro ce il oqaKBa, nara Ha HproH nocra na3nrefi Ha KpancKufl MoHe-
cneA pa3nycKaHeTo Ha napnaMeHTa 3a HoBn Aene- reH ABop. HoroH npueMa, Ho 3ana3Ba pa6orara cu
Tarn or HMero Ha Kefirrn6pragxrnn yHuBepcilrer ca raro npoSecop B Konexa "Tpr,tnnnw".,{nrxuocrra
uz6paaw npilBbpxeHnqn Ha PonnucrKara naprilfl e cnHeKypHa.3a MoHrarp xecrbr e Karo noAap-bK
r Hpron ry6r ceonra pa6ora Karo qreH Ha napna- 3a HeroBfifl npilFTen a4y,vvfien, c KofiTo ilcKa Aa My
MEHTA.
3acBngerencrBa cBoero yBaxeHile. flo epeuero Ha
Bcnegcreue rorl cper4a rpy.qHocn4 c HaMupa- HproH o6aqe Aa 6r4eu na3nrer, ce npeBpbqa B
r Crapa anrnnicxa 6anxHora or
Hero Ha pa6ora. Toea, xoero no4Kpenn HtoroH e Heulo MHofo noBeqe oT cilHeKypHa AnbxHocT.
eAltH nayHA. Ha xonssoro cu HoroH e
ro3r4 MoMeHl ca 6naropo4ntATeycttnv+ na flox. Tofi nocraBrn xonne sa "Haqana'l enxAa ce n
ypexAa cpeula MexAy Hpron u AilnroMara xepqor peQnexropHunr renecKon, a xaro $oH e PaxAanero Ha cbp I4cam
Monuayr; orroBop'bl xofiro nonyvaea o6ave, e, ue u:eecrsoro g6'bnxoBo AbpBo.
3apaAH HaAMOqileTO Ha poflItncTuTe
3a Aurnvta B To3r4 MoMeHr e Hafi-eaxHo il cneuHo
B To314 MOMeHT
u{e e rpygHo Aa ce HaMepu go6tp nocr 3a HproH. Aa Bb3craHoBu $uuaucoeara cu cra6unHocr.
flper cnegeaqara roguHa rofi npenoptqea HoroH
3a MbxHocrra ilHcneKTop e Kpancrnn MoHereH
ABop 14 AilpeKrop Ha yqunilulero "9aprupxayc".
Onurure rrny o6ave He ce yBeHqaBar c ycnex il B
xpaina cMerKa Hpron ce 3aBp-bqa e Kerhu6purgx.
YtIEHUTE, OEBI4Hf BAH14 B EPEC
Hepneu cpnn B Eapona npea Cpegr-roeeKoBuero Pyrrvrora- noAAbpxa raau ugen. Or 4pyra crpana, ruri
TornqecKara qbpKBa pa3nonara c a6conorxa Karo ilranhaHcxrRr $unoco$,[xopgano
llpe: 1693 r., cne4 re3n HffKonKo cnyqKn, Horou snacr. Xopara, Kolrro rBbpArr l4Jl4 roBoprr 6ypno r.re npoMeHr cBoero MHeHhe, npe3
3anoqBa 6aeHo 4a ry6vr ncwxuuecKoro cr paBHoBe- Heqa, B pa3pe3 c Mr4pofneAa, 3anoxeH oT 1600 r. rori e h3ropeH Ha KnaAara.
cre. llocreneHHo 3anoqBa Aa noKa3Ba cilMnroMu [upxeara, ca n3npaBflHl4 Ha cb.q. B cnyvari Brnex4afiru ce B ilcropl,lflTa, ga Horon e
Ha cepno3Ha Aenpecnf, KaTo floul14 xaflollilHaqnm ve 6t4ar o6Raenu 3a BilHoBHu, 6ilear erce- qflno qacTue Aa ce poAl4 B AbpxaBa, KoRTo
u zary6a Ha naMerra, il r3npaula Ha npilflTeflltre KyrupaHn qpe3 il3rapflHe Ha KaaAaTa unv He e Beqe no4 KoHTpona na Puuoxaronu-
6espa:crtgHil nucMa, c Kollro o6nenea Kpafl Ha
cr,r oTIlbqBaHu KaTo "xopa, Kol4To l(oHTaKTyBaT qecKara qbpKBa. Hegaeucll^4o or roea, roft
rFXHoro nprnrencrBo. Ha Jlor u3npaula nilcMo c c AflBona, r. e. eeqnqn/eeqepn" ("eeu{mqal
e npuHy4eH Aa Kpile $axra, ve He BflpBa B
Beqep"e repMmHbl r3non3BaH 3a eperuqure,
AyMilre: "Koraro pas6pax, qe cre 6oneH, ce Ha4fl- a yqeHure He npaBfr r43Knpqerre).
Ceerara Tpouqa, KoflTo e or raKoBa 3Haqe-
BaxAa yMpere'i a na llufinc nrue c yxaceH noqepK: rue ga AnrnuxaHcKara LlbpKBa.
,{o6pe rareecrHo e, qe eenuruRr lanil- flo roea BpeMe yqeHure He npogbnxa-
"Hsiuau HaMepeHile Aa ce cpeqam c Bac unu c neo e npecneABaH oT r4HKBr43vt-Ivt''ra3apafln
Hnxofi 4pyrl'Koraro llufinc 3anoqBa Aa ce rpeBoxt4 BaT il3CneABaHufl, KOVIO OTpl4qaT CbU{eCT-
ToBa, qe nopKpenn reopnflTa na Konepurax.
:a ctg6ara Ha HoroH, nura eAilH ceofi npnnren e ByBaHero ra Focnop unt xpncrvtflHcrBoro.
Ha npoqeca rofi ycnnaa Aa cnacu xuBora
lo6rraxaearaxu ce Ao roBa, Koero BnpBal
Kerirvr6pu4x, xorlro rvry orroBapfl, qe Htoron crpa4a cu, KaTo ce cbmacnBa HuKora noBeqe Aa He qe e ncTilHa, qpe3 eKcnep!4MeHTu u npenno-
or HepBHo pa:crporlcreo, Ho He e zary6un pa3cb- toxeHhfl, Te npocTo npaBflT 3aKnoqeHueTo/
AbKa cr.,{ea meceqa no-KbcHo l1urlnc rann HoroH qe n3cfie.qBaHero e HecbBMecrrMo cBu6nu-
Aa ilrpaflT 3apoBe, 6es 4a cnomeHaBa Huu{o 3a npe- ATa UnV qbpKoBHuTe y'reHufl, 14 fo npeKpa-
AuurHoro My nilcMo. Hpron orroBapn ee4Hara 6er rRear. Oanrrl qe caMnf,r Horos re npileMa
HhKaKBn 3aTpyAHeHUfl ilnil npenpaTKu KbM cTapaTa Ceerara Tpolrqa, e pe3ynrar or co6crsenara
My 143cfl egoBarencxa pa6ora.
KOpecnoHEeHqilF.
Vlnxevzu4vtara e orMeHeHa npea 1808 r.,
Koraro orHoBo Bb3Bpbqa cnoxorlcrerero cvt,
Bb3craHoBeHa npee 1 81 4 r. v 3a8,nHarv u3Ko-
HtoroH nonyqaBa ronno nucm6 orflox, Koero ilacu: I Xopara, r:npaenun Ha ct4 u o6naaBaHu 3a
peHeHa npea 1834 r. flper 1983 r. nana floax
"6nxvcxan ga Bra cnyxa no BcflKaKbB HaqilH - raKa, Br4HoBHvl B 3aHhMaHuF c MartocHrvecreo, 6naar
eK3eKyrhpaHh. HaquHilTe 3a eK3eKyrhpaHe ca MHoro, llaeer ll npil3HaBa, qe npoqecbr cper4y lanra-
KaKro cMerHere ta 4o6pe." Karo HanpilMep n3rapsHe Ha xra4a rnu o6eceaHe. neo e 6mn rpeulKa.
Fnaro4apeuuF Ha yamv+Ta Ha cBohre nprnTenu
Hanuqe e napiltleH geQrurrlml, a n tuitr Karo cpe-
6tpHrrrre MoHeril ce n3cr4qar Ha p-bKa, $anurrr$ra-
qupaHeTo Ha napil c TaKilBa eneMeHTapHil Tex-
Ht4Kil, Karo 06pf3BaHero Ha crpaHilTe Ha MoHerilTe
,( Cneg cmrprra na
c Hoxr4qr4, e uilpoKo pa3npocrpaHeuo.3a Aa ocb- XyK HrKor,l He Moxe Aa
qecrBl4 napilqHara pe$opivra, HproH peuaBa Aa ce npoTnBonocraBh Ha
Hntog g xaqectgoto
y4bnxil pa6orHoro BpeMe Ha Kpancxun MoHereH My Ha npeAceAaTen Ha
ABop Ha 20 qaca AHeBHo. Taxa nponaeoAcrBeHilFr Kparcroro 4pyxecrao.
p-uxoeo4r gpyxec-
o6eM cKaqa or 1 5 000 nayHAa na 1 20 000 nayHga TorZ
TBOTO C XeflF3Ha pbKa
ceAMr,rrlHo m npo6neurr c napr4qHilfl geQuqrar e I ynpaBneHrero My
pa3peureH. nocTeneHHo cTaBa Bce
no-gecnorrvro. Ka:aa1
Cne4eaqara cr-bnKa ua HproH e Ea pa3pa6oril .le HrcroH noBiluaBa roH
cilcreMa 3a orKpilBaHe Ha $anluilera napra. Ttrl popr ua Xareri.

KaTO HerOBilflT nOCT Ha na3ilTer BKnloqBa lopUAr/-


qecKil npaBoMor.l.1r4n, rofi ocrrx4a 6egmunocrno
npecrbnHilLl/re. Harir-ronnMara My Llen e il3Becr- qilHa, Koflro Kapa HloroH Aa noeMe npeAceAaren-
nwat Yvnattrt 9anonup, rofiro ycnnea pa vz6ara cKilfl nocr. Crqara roAilHa Xyx, xofiro ce onhrBa
cr4e6uoro npecnegBaHe HflKolKo nbru. Tof e ron- no BcFKaKbB HaqilH Aa Abpxfl Hprou Aaneq or
KoBa Har-bn, ve Aoprl B c-bga ornpaBfl o6enHe- SpuraHcxoro KpancKo HayqHo ApyxecrBo, yMhpa.
Hile B il3MaMa cpeuly Kpancxrn MoHereH ABop. Ero :aqo HflMa noBeqe npwtlAHtA 3a Kone6aHhe
HrcroH Lr3creABa ecnxo gerlcrBre Ha 9anouup, Aanil Ea npileMe, vntA He Mf croro. llrpeara cr-bnKa.
TOiIHO KaKTO QaXrrzrre u pe3ynTaTuTe oT cBoilTe KoflTo TlcaK HproH npeAnpileMa, 3a Aa cbxr4Br,J
HayqHil pa6orn, u e rparlua cMerKa u3npaqa ro3r4 ApyxecrBoro, Koero MexAyBpeMeHHo e h3ry6hro
3nocropH14K, Ha4x?trpun 3aKoHa 6e:6porZ nbrm, Ha TBopqecKLlfl cn eHTycila3bM tA vMnynq e Aa h36rra
6ecunoro. Bnocnegcreue 6ponr Ha npecrbnreHil- or HacregcrBoro Ha Xyx. Tttir Karo BcrlqKrl Belur4.
rra, cBbp3aHn c $anLuraQtAKa\wF Ha napil, HaMa- cB'bp3aHil no HRKaKbB HaqilH c Xyr, ca fi3xB-bp-
nFBa ApacrilqHo. Tpu roAtAHtA no-K-bcHo Horou uafi- fleHil, HefoB[4FT nopTpeT ilnil c'b3AaAeHHTe oT Hero
HaKpafl nonyqaBa 3acnyxeHoro AoBepile il noeMa MauilH14 u MexaHil3Ml4 He AOCTilTaT AO HaC. Luor,1
Hail-eilcoxr4s nocr
- ynpaBilTen Ha MoHerHylfl ABop, KaTO Beqe HFMa 3aU{O Aa Ce npilTecHflBa, rte ule
xotlro:ana:ea Ao Kpafl Ha xilBora cu. B rcropu- ^ Kpan,aqa Ana (uaveno Ha AHilflF or 6r4e HeocnoBarerHo HanaAHar il 068r/HeH or A'br-
Fra Ha Kpancrun MoHereH geop Hroron e eAilH- '1702 t. 1 71 4 r.) He ce L4HrepecyBa
Ao foToAr4urHr4R ctl onoHeHl HproH orHoBo cb6hpa
crBeHilFl xorlro or no3ut-ltlnTa Ha na3ilTer e tA3AtAr- or nortlTuKa. Ero:aqo ce rBbpAil, qe
BCVtr{KTA HayqHil il3cfleABaHilF na "ontV,Xa", ntro-
Ts nonara ocHoB,lTe Ha TpaArq[flTa Ha
Har Ao ynpaBhren. Karo raxue HeroBr/flT t4HTepec 6puraHcxara xpancxa Qaurrnr
penil no-paHo npe3 foAl4Hr4re. lllo ce Kacae Ao Bpe-
ce il3MecTBa B nol3a Ha 3aAbflXeHuflTa My, CBbp- /'4a
LlapyBa, ro 4a re ynpaenneal MeTO Ha h3AaBaHe, rOfi Ka3Ba;"3a6aeux ce,3a Aa He
3aHil c A-bpxaeHara cnyx6a, v roia noAaBa ocraBKa 6t4a ereneveH B HoB Ntcnyr:
or nocra cu Karo npoQecop B Konexa "fpvauru". flo-rrcHo, npet 1705 r., KpanilLla AHa noceqaaa
llpe: 1703 r., xoraro ce orltyxAaBa Bce noBeqe Ketl m6pugxr vfl y HrAlepcrArer u ygocrofl Ba H toro H c
il noBeqe or HayKara, Hrcrou e u36paH 3a npegce- pilLlapcKo 3BaHile. Tofi e ntpennl KofiTo nonyLlaBa
Aaren Ha Kpancxoro HayqHo ApyxecrBo. Tora npr- pilqapcKo 3BaHme 3apaAn cBoLlTe HayqHh nocrilxe-
eMa npe4noxeHilero/ rrfi raro MaKap u Antx- HilF. Koraro npeEil qeTilpilAeceT roAtAHtA e npiler B
Hocrra Aa npe4nofiara pbKoBoAHu $ynxrlNur, rn Korexa "Tpunwv", rofi e 6eAeH KaHAilAar cl4neH-
e no-cKopo alMLtHklcTpaTilBHa, oTKoJlKoTo CXO- BilaHL a Cefa cFKauJ oule c paxAaHeTo cH e cbp
flacrilqHa. B gerlcreurenHocr rMa oqe eAHa npm- lzlcar Htorou.
Teu gA ut n p6o3HareneH Ayx
Kofi e nprn?
Be.m v4ocroEH c plTIIApcKo 3BArilm, HproH orHoBo cpeuly o6em HeH nero ere "(Dl/1nocoQcrr,rre rpyAoBe )
Brrr43a B cnop. Toau n-br craBa B"bnpoc 3a orKpnBa- Ha KparcKoro HayqHo 4pyxecreo'i uo npovurarZxn
Kopuqara
sa "Onruxa'1
PTICKS'
Hero Ha MareMaruqecK tAA aHa nv3 (4n$epeu rlraan uoro craruflra, Ilail6nv4 nporecrilpa 6ypHo. OrHaqano 6';$*ittn
H nHTerpanHoro cruRrane), Koero cr4 ocnopear Hrcron r HproH He ce uHTepecyBa MHoro or o6auHeHuero; Bf,LEXIOXS, trXtrltCTtONt
tSILSXTONS .d COI"OUftS
repMa H cKl4rr MareMaril K lorQpra4 Bunxenm I1ail6nv4. Koraro o6ave paa6rrrpa or roHa u cbAbpxaHilero Ha
Karro 6e Beqe cnoMeHaro, gn$epenqilarHoro 14 r4Hre- apfyMeHTilTe, qe aHoHl4MHara crarilF e HanucaHa LIGHT,
rparHoro cMrraHe Ha larZ6nurq u reopuffra Ha $nyrcra- or Ilah6nnq, roit ce parrHeBffBa il Hac'bpraaea KtAhn Tro TREATISES
rre na HoroH non3Bar pa3rilLrHr4 noAXoAr4 (o:naqe- Aa Hanuue Apyra crarilfl. YcraHoeRearlrr roea, IBCIES d MACNIaUO

Hnn), uo 3a eAHu vt cbuJtt noHflTl4r. Bunpocrr e rorZ Ilail6avq uonr 6purancKoro KparrcKo HayqHo Apy-
npbB oT Tflx cTilra Ao peueHilero. xecrBo (opraHilgaqilnra, Ha KoFTo HeroBvrflT ono-
Orono 1676 r. Ilail6nwq u3npau.la nilcMo Ao HeHr e npe4ceAaren) Aa npoBeAe pa3cneABaHe il Aa
Kpancxoro ApyxecrBo cbc 3anilTBaHe orHocHo ycra H o B 14 Ltcr vlar a. l pyxecreoro crtzl ra Ao il 3 BoAa,
erana Ha pa3Bilrue Ha MareMarurara. Ongen6ypr; qe HtoroH e orKpnBarennr Ha gra$epeHqilanHoro 14
ceKperapnr Ha ApyxecrBoro, cu6upa HflKonKo 3Ha- uHTerpanHoro cMflTaHe. Bcnegcrene Hprou nuure
qhrenHu MareMaruqecrr pa6orra il ru u3npaula Ha aHoHl4MHa peqeH3ufl B noAKpena Ha u3BoAa. - Ka3Bat qe llai6Htaq il HoroH
orKptrBar MaTeMarilcecKufl aHantr3
I1aft6uwt1. Ilait6n ra q aa6enneBa pbKon ilca sa H rorou Tarn pasunua Ha KpvtrtlKvt ce noBTapfl orHoBo 14 rope-Aony no eAHo vr cbr4o BpeMe.
:a $nyrcrrre n tAcKa or Hero no-nogpo6Hn o6nc- orHoBo. Hnrou apncroKparu npegnarar Aa ce HaMe- He e cyAHo, Koraro yqeHu cbc cxoAHil
HeHr4F. B ceoR orroBop lzlcax cnomeHaea 6mHoAn- cFI 3a Aa ycnoKoflr cilryaqunra. Bpax4ara Mexrqy ABa- Bb3npL4FTI1fl n pa:6rpaHrr n:cneg-
BaT eAHa tr Cbqa TeMa, qe Moxe Aa ce
HaTa TeopeMa, Ho He onncBa FcHo cBoflTa Teopilf Mara yqeHu o6aqe e ronroBa ocrpa, ve e rpygno nnroft
crilrHe Ao no4o6ua 6rpxorrr.
:a $nyrcrrare, a caMo cnoMeHaBa HrKovr KoAilpaHvr Aa ce HaMecu ta Heu]ara caMo ce BrouaBar. Ilah6an4
r,rgen. OcnoenilFr BaxeH Bbnpoc e Aanil flarl6nraq e BoAr4 c-bqo raKa cnoeecHa 6op6a c HrorouoBr4fl yqeHnK
ycnnn caM ga 4eu.rra$prapa KoAa nfln He. Cannyen Knaprl no npes 1761 r., B pa3rapa Ha 6nrxara,
MareuaruqecKurr rpyA, xoltro ctnpoBox4a Ilah6unu,yMilpa. lopra cnatprra nny o6ave He Moxe Aa
"Onrvxa", ny6nnxyeaaa npe: 1710 r., e n-bpBara yraJroxyr rHeBa Ha HproH u rofi nporqbnxaBa AaKpvtru-
ny6nura4nn na Hprouoevre $nyxcwnr (cmnraue KyBa cBoF onoHeHT foAvrHr4 HapeA.
c 6erxpafino ManKil Berilqunn). B orroBop e ny6- Ttfi xaro MareMarilqecKnfrr aHanv3 ce oKa3Ba
nhKyBaHa aHoHr4MHa cTaTtAfl, KoRTO TBbpAyt, qe r43Knror{ilrerHo none3eH, rori 6upao ce pa3npocrpa-
$nyxcalrre ca nrafilarcrBo - yt caMo np[AaBar HFBa il3 qnna Eepona. llocnegoearenure ua HproH
noaa Qoprvra Ha ilHrepnperaqilflra Ha gm$eper+- o6ave rerpgo npogtnxaBar Aa nor3Bar cMFTaHero
qranHoro cMFraHe. l-lpe: 1710 r. eAilH or yqeHil- c 6e:rparlno MarKil Berilqunra. 100 roAVtHtA ca neo6-
qilre Ha HrcroH - ,QxoH Kufin, npueex4a AoBoAr4 xo1tAMvt,3a Ea 3anorlHar o3HaqeHnffra na larZ6Hrarl

Ilrqrrane BbB Bpeucro

IACTOPUfl HA KOHO'II4KTI4TE HA IIOBEK,


KOI4TO HE O6UqA CNOPOBETE
flpoeoxrpaH or Xyx, roi
:r: OTI"IOBO Bb3nIaMeHtBa cflopa.
Or4e or 4ercrure cv fo1uHn Hprox ce crpaxyBa or KoH- l,lonu (Dratucreg Aa My npeAocraen uu$oprvrar{aara u BceKil
Qponraqvrn. flo mponua na cu46ara o6aqe roi ce c6ntcrea nbr cpeqa orxaa. B rparixa cuexa u3nor3Ba cBofiTe npa-
c MHoxecrBo xousnrxru npe3 cBoff xugor. Hsror or rRx BoMor4rrfi u Bnacr Karo npeAcegarer Ha bpuraHcroro xpan-
H3FneXAaT npOBOKilpaHu OT HerO, HO TOBa, KOeTO rO npilTec- cKo HayqHo Ap)oxecreo,3a Aa ce cgo6ue c roea, Koero My e
xnea Hari-rvlHoro, ca 6urxure c Apyril xopa. Koraro e nogno- neo6xogulrro. Hnros ue Moxe Aa pa:6epe peficreunra Ha
xeH Ha cepilo3Ha KpyrruKa or crpaHa Ha Xy6 n:aecrHo aperue OnavcreA, xaro cu 3aflaBa aupoca:"3au4o ror)r ne ucxa ga cu
roi anpsa, qe HuKora noBeqe HffMa pany6ntryea cBoR Teo- c-bTpygHr4qil c MeH no To3u Tonxoaa cepuo:ex rpyg?'i
pvrl vnn n:cne4aaue. Ctr4eepemexno o6ave, roraro nnxofi ro Koraro (Dnaucreg ratea:'Toti npocro npaBu HRKor npo-
npegu3BrKa vnv npaBr Heqo npornB BonflTa My, roil uurora MeHu cbc 3raroro, l43KonaHo or men'i HrcroH oraprqa c
He 3ana3Ba MbrqaHue. Moxe ga ce 3aKnoqil, qe ra3u KoH- gynnrare: "Toft caMo ro e h3Konan, Ho a3 ro npeBbpHax B 3ra-

Qnurrxa cbqHocr ro u3npaBf, npeA il3BecrHilTe noreMilKrr. rea nptcreH." To:r,l xou$nuxr MexAy rflx npoAbnxaBa [o
Cnoprr c fixon OnamcreA - nbpBuf, KpancKil acrpo- cMbprra ua Onaucreg, Karo B eAuH MoMeHT BbBlll4qa il
HoM ,r ocHoBaren na Kpancxara o6cepsaropun e fpnHyuu, Xanerl, xoftro Karo acrpoHoM e rexeH c'bnepHurK.
u3nara Ha noKa3 arpecuBHocrra Ha HnroH.3a fla 3aB'bpurr4 Horox npurexaBa u3KroqilTeneH TanaHl no 6eanep-
cBonra KHilra'Teopun 3a ABhxeHuero ua flyuara'j HoroH H!4Te My au6nqun u rop4ocr HilKaK He rvry orcrunear. .[py-
naolr Onamcreg Aa My npegocraBil pe3yflTarilTe or HeroBilTe rure "o6urHoeenu" reavn c'blt1o AeMoHcrpr/par pa3yMHa
Ha6nro4enraR. B rolu rvrorueHr OraMcreg orKa3Ba Aa il3nbflHrl ropAocl Ho HtoroHoeara He noArexu ua cpaexexne. Paa-
mor6ara, rtfi raro ce onursa Aa nonyqil no-ToqHh pe3yn- rnexgafirr ct6tr:wara B nepcneKTilBa, HrKor or rox$nrr-
rarn. Or Apyra crpaHa, rlrl raro ue e na6nogaren, Horon rure 6uxa Mornu Aa 6tgar ur6eruarv, aKo v rorl 6e rRrax
He ce Hyx4ae or gaHHr c no-rorflMa rovHocr. MxoroxparHo cil "o6ilxHoaeH':
Aa ce non3Bar B AHrnilF. ,[Hec Qnyrclrrnre Ha Horon I Cmrprnara MacKa Ha Hlo.ToH. CTpafiaHnFra My,
npnqnHeHu or KaMbH14 a 6t'6pequre, ca rorKoBa
He ce n3nofl3Bar.
yxacHn/ qe e.HeTbp51,ry.to coB:t5:Aa ro r4eAa.
,,

flocne4nure foArrHlr or )r(ItBora,


IIOCBeTeHII Ha TeO!'IOfIIfl Ta
llocnegHure roAtAHtA or cBoF xvrBor HoroH nocBe-
ulaBa Harz-Beqe Ha reoflorr4flTa il oco6eHo Ha il3creA-
BaHilf, cBbp3auur c6n6neilcrure $axrn u patv.Tezvr
3aHilMaHilff pngro 6mear npeKbcBaHil or nvrcaHe Ha
HayqHo ApyxecrBo 14 3anoqBa Aa ce onnaK-
HayqHil crarw vyvacrv+ e Ae6aril. C nanpegaaHero
Ha Bb3pacrra o6aqe rorl orHoBo 3anoqBa Aa 3anilcBa
Ba or ocrprl 6onxra. flpnunHara ca KaMbHr4 -,#
,.ry
t'
cBoilTe Milcr11 Ha 6v6neitct<a reMarnKa.
e 6r6peqrrrre fi HflMa. Harqex4a 3a v3qe- : .:::::::1

EgraH 4en B ABopeLla, Koraro o6RcHRea cBoffra


neHne. Horon, npegyraxg4ritKu :cBoffTa
ilHTepnperaLlilfl 3a xpoHonortAflra ua KaponnH, cMbpl Monil c'bnpyra Ha cBoflTa nneMeH-
HNqa Karpuu Aa n3roph HaKoH or Hero-
npilHLlecara Yenc, rn npoffBflBa ilcKpeH ilHrepec il
BilTe nhcMa il pbKonncil. Ha cutprultn cut
ficKa p-bKonilca no reMara. Toil n ro npeAocraBn,
oA-bp npil3HaBa epeTilqHfire cil BffpBaHilfl/
npil ycnoBile Aa He ro npaevt ny6nnlrHo Aocron-
KOT4TO Kpile npe3 qenHF cl4 xl4Bor, 14 orKa3Ba
Hile, Karo opfl3Ba qacrilTe, rorro 6nxa Mornil Aa
6r4ar eu:nprzrerr4 Karo eperilqHn. HRronxo toAVtHVt Aa B3eMe npilqacTile, xoero 6n Morno Aa onpoc-
no-K'bcHo o6aqe Horon noflyqaBa il3Becrfie, qe ril FpexoBere ny. Ha 31 Mapr, eAr4H AeH {fleA KFr€
ry6ur c-u:naHme, HoroH yMapa.Torir e Ha 84ropwan.
npe4ocraBeHVflr Ha npilHqeca KaponuH pbKonilc
C rpaHguoano norpe6eHr4e, AgcrofiHo3a Kpa[cKa
HFKaK ckr e HanycHan ABopeqa r e ny6nrxyeaH e
oco6a, qoBeKrr c na rl-ronRr. qf 3a pa3Bmrnero
[1apnx. B'unpexr qe onacHilTe nacaxil ca 3aril- I "o.
Ha npnpoAHr4re HayKH npe: XVll 8., e norpe6aH B
'reHil, ce oqaKBa Teoro3r4Te Aa ro pa3Kpt4TtAKyBaT,
r-uri raro HoBara xpoHonormff na Htorou c"bAbpxa YecrnrHcrrpcKoro a6arcrBo. EAHa rogilHa cneA
B-b3rneAil, roriro 6uxa Mornil Aa npeo6rpuar o614o-
cMbprra rvy e ny6nuryBaH rpyrq-br Ha nocneA-
il3BecrHr/rre no3HaHilfl. Toaa e nprvNHara rota ga He HilTe .qBe roAilHl4 or xt/BoTa My
"Kopurr,rpaHa xpoHonorilfl Ha,qpeB-
ny6nvtxyea cBon rpyA no-paHo. Curyaqunra o6ave
e npoMeHeHa. Be.re He e HenpileMnileo ga ce ny6- Hrlre KpallcrBa" (The Chronology of
Ancient Kingdoms, Amended). 'ffi',e**
nvKyBa Heulo, Aopvr r/ He3aB'bpueHo, Karo o$rzrqra-
Ll:eexgarlrra Erpona or Hnro-
f:,{iffi'
anHa re3a nog ilMero Ha HtoroH. Totl e ronroea pa:-
oqapoBaH, qe peuaBa Aa ce 3aeMe c noAroToBKaTa 3ililTe Ha cpeAHOeexoeuero, )
Ha ny6nuxaqilFTa, Karo go6aen oule eJreMeHTil or Horou oreapfl Bparilre 3a

MaTeMaTilqecKaTa cilcTeMa 3a AaTilpaHe. eAHa HOBa epa Ha MoAep-


Hara HayKa. lA uuto xaoc-br
ilo c,r eA glrqr a!'IxuMI4K Ha npeAXoAHaTa enoxa, HLlro
.''.
btu.

HtoroHoeilre noneM!4Kn,
Brnperu qe ocraBa 3ApaB Ao npeKnoHHa Bb3pac1, HeroBr4flT Kpt4Tulq7l3-bM r4nLl
Karo Aopvr 3ana3Ba noBeqero or co6creeHilre crl nyAocr Morar Aa 3aA-bp- *ffi
:16r, npea 1725 r. Hpton ce pa:6onnea or nHeBMo-
_"d
A<ar tAnv cnpar crbn-
HtAfl Vt Ce npeMecrBa e KeHcilHrttH, KbAeTo Bb3AyxbT KilTe K-bM npoMRHaTa,
e no-qilcr. l1o epeve Ha neqeHilero o6aue xponmv- qilflro qen e Hanpeflb- "q
Hara My 6onecr noAarpa ce BrouaBa Ao raKaBa cre- Kbr Ha o6qecrBoro
neH, qe 3a Hero craBa rpyAHo Aa xoAvl.,Qopu s raKoBa xrretir-
B-bB Bcr4r.tKyr ,,ffi
cbcronHile, rofi ue ce BcnyuBa B AyMilre Ha xopara crn acnextvr. B
oKono Hefo il npoAbnxaBa Aa xoAr4 Ha qbpKBa neu.
Ayxa Ha npo-
lee ro4ranra no-K-bcHo, npez 1727 r., HrcroH, rorZro TilBOpeqilffTa,
noqril e npilKnoqiln cBofl rpy4 erpxy 6rzr6neficrara KOT4TO r/3n-brBaT
xpoHonorvrn, ce Bp-bula or 3acegaHrie Ha Kpancxoro qenilfl My xr4Bol

) Brpxy Ha4-
TOil e nocneA-
rpo6nnn namer HNAT ANXVMIAK IA

HrK Ha H0ToH B cbuleBpeMeHHo


YecrMilHcrbpcKoro nbpBr4fr cbBpeMe-
a6arcreo ca il34bn-
HeH yqeH.
6aH,4 Herogure
KHilTh, MOHETil il
n pfl3Ma.

Craryara Ha iltorou e
Keina6prgxxrn yiueep-
curer B pr'rara cr g'lpxu
npn3Ma n nofneAbr":r{y e
B3prH Ha,4anec. Ao ieto
e u3roxeHa cTaTylTa Ha
H.SKOrauHllrT My yghTetl
llcax 6apoy,
Kan HHTeJreKTyaJrHr,rflT rr{raHT
oTKp[ B a rp aBr,rTarl trflT a?
BcenarapHoro npvBnlluane (rpanvrcaquxra) ce rprreMa 3a crrHoHrru na Hrorou.
Tosa e eAHH or Hafi-ugBecrHrrre repMrrHrr, BbBeAeHr.r B HayKara. Aro ce BrneAaMe
[poqec, cBbp3aH c HroroHoer4Te orKpr{rus o6a'ae, naaar]Jutas6rrxa
B TBopqecKIr-tI
H.f,Ma ponrra Ha npl4quHa,TataBa) KaKBaro e rtBecrHa 3a xopara. Kareo xapal4cax
Aa HanpaBlr ToBa roJrKoBa BalKHo orKprrrr4e B cbBpeMeHunauayxfl

Perueunero na Xa;refi
f/exro E r43BECrHo HA rroBEqETo or HAC, Hafi-
A-.on"rr"r npilHoc Ha HproH B r4cropl4flTa Ha
HayKaTa e oTKp[BaHeTO Ha BCeMilpHOTO npuBnil-
vaue. l4cropusra c n6unxara e n3BecrHa il Ao flHec
H MOXe Aa Ce KaXe, qe xopaTa HaBcflKbAe no cBeTa
cBbp3Bar Htoron c R6urara.
ExcnepuueHrure il npoyr{BaHnrra BbB Bp'b3Ka ( Xanerl ry6r cao.e-,,1:4i-l:,f!i

c BceMilpHoro npilBnrqaHe ca cr6paHr,r B 6aqa npe: 1 684 t:ir6.e|r. i'


npnHygeH Aa pa6orra:,;.1.
"MareuarnqecKil npilHtlnnu na narypQranoco$r- npu AOCTa TeXKklr -r. t:
nra" (Philosophiae Naturalis Principia Mathematica o6crogrencrea. Toi
o6a,.re e 3aBnaAf,H.oT
- Principia). Paa6rapa ce, 3a Aa 6t4e ny6nraxyeaHa
TanaHTa Ha HDToH 14

HproHosara KH[ra, or 3HaqeHue e ycbp4ilero Ha HacoqBa BchqKhTe

caMhfl aBrop. ,{erlcrernra, Kot4ro roil rpn6sa ga cv ycvnwq Aa


HanpaBil
npeAnpileMe o6aqe, 3a Aa rapaHTytpa r.rerlHara ny6-
nvKa4ufl, ca c"bulo TonKoBa BaxHN. Ha "Haqana'i Karo,
Egnarug Xanerl He enpea Ha ilcropt4flra Ha po6tpr Bnara Bcl/r]Kl4Te cltl!;
napt{ B Ta3il Kay3a:ii;
Xyx, xonro Xyx rvry AoBepflBa no BpeMe Ha rexeH flpaxr[,{ecxn roli r:,

pa3roBop B eAHo raQeHe. B xo4a Ha pa3roBopa XepTBa XUBOTa C!,1;

Xyx ro yeepnBa, qe e AoKa3an ycneulHo c MareMa, [pe4u Xanerl Aa 3aAaAe Bbnpoca, Hpron eeve p_a$ffi
TH'{ecKil cnoco6u 3axoHa 3a 3eMHoro npuBnilqaHe. norara c HeroBr4f orroBop. Xanerl Hacroqea Hotot+ ;;
Kpr,rcro$up PeH, xorlro c'bqo npucbcrBa, Ka3Ba: Aa u3jloxl4 cBoilTe v4etA B pbKonilc u .qa ro
"Axo ssxoi or Bac ycnee .qa AoKaxe npe3 cneA- nvKyBa. Bunperu roea HloroH He erruauepnea
Bau{rre ABa Meceqa, ve o6parHo-xBaAparnqHilrr ny6nnxyea cBosra reopilff. Kprtrtwxara n
3aKOH Ce OTHaCF Cbu.lo 14 3a acTpoHoMuqecKilTe nn+r Henpu+reH roH$nrxr c Xyx cne4
rena, u.le My AaM 4Q wunuura'i EcrecreeHo XanerZ Hero Ha HeroBara pa6ora a o6nacrra Ha
He ce noBnuflBa unn BneqaTnflBa oT npeAnoxe- HapaHFBaT MHOI-O Ct4flHO r{yBCTBrTenHaTa My
Hr4re napu. B 4eficrsrarenHocl rorl Beqe e Hanpa- porqa u ror4 He xenae Aa r3gaBa 4pyr caofi
Bfrr HaKor v3t4tAcneHttfl Ha nraHerHilte op6wtttt ut nnc. 9yecrea, qe He cil 3acnyxaBa ga cnogenR c,
pe3ynTaT[re BoAflr Ao cutypHvt npeAcKa3aHnF, Ho o6ulecreoro cBoure orKpr rttfl, aKo roBa orHoBo qe
npocTo He Moxe Aa rn AoKaxe MaTeMaTilqecKil. ro HaKapa Aa crpaAa. Xanerl o6aqe He ce orKa3Ba.
3a gorasarencrBara e neo6xo4nmo Aa u3nofi3Ba Tora e crarypeH, qe aKo HproHoeara reopnfl BrArl
cnoxHa MareMarnKa. Xanerl He BflpBa, qe Xyx pat- 6an cea1o6u1nre npnHrlnnrl Ha HayKara qe ce npo-
nolara c aAeKBaTHilTe MaTeMaTrqecKil yMeHuF, ueHRr. CrpacrHara npilBbp3aHocr na XanerZ ycnffBa
Heo6xo4umu 3a pa3peuaBaHero Ha npo6nerva. KorZ nocreneHHo Aa pa3Tonil cTyEeHoro, HenpeKnoHHo
o6a,.{e 6r Morbn Aa ro peun? B rnaeara My n3HilKBa cbpqe Ha HoroH u Harl-naxpaR rora ro y6ex4asa 4a
rMero Ha eAuH t43BecreH MareMarilK u npo$ecop e ny 6 nuxy ea cBofl pbKon ilc.
Kefi rvr6pr,r4xxt4ff yH t4 BepcilTer. Axo Hprou npeAcraBil cBoflra pa6ora npeg
flpnvrHara Xanera 4a noceril Horou e ilMeHHo SpnraHcroro KpancKo HayqHo ApyxecrBo, cbc
3aqoro rorl npnrexaea nopo6nn 3HaHufl 14 yMe- cr4rypHocr rfl ule MilHe npe3 cbBera ra u.1e 6t4e
uva. W npe4nonoxeHuero My ce oKa3Ba BflpHo. ny6nuxysana. B ro:u MoMeHT o6aue QraHaHcoBoro
"3a MeH ToBa e orpoMHo nporl,rBopeque, Ho Bf,pBaM,
qe xnrofi He ce e c6nucxar c Hero no-pano;"

( Kaprnna or XX e. u:o6pa:aea Horon, norbHan B pa3Mrlcnt4 geficrea e Kocr\noca. Huxora He ycnflBa Aa ycraHoBr4
oTHOCHO rAegTa 3a BCeMilpHOTO npilBnilqaHe B CBO' pOAeH AOM
KaKBO npmrrilHnBa cvnaTa, Ho Ka3Ba no HeilH aApec:
e Yncropn. MHoro or HeroB[Te BeflilKil orKpilTufl ca HanpaBeHI
hMeHHO TyK. "3a ues roBa e orpoMHo nporfiBopeque, Ho Bnp-
BaM, r{e nurori se ce e c6fibcKan c Hero no-pano',
cbcTofHue Ha ApyxecrBoTo e AocTa 3aTpyAHeHo Karo B 3aKnpqeHne ocraBfl qrTaTerure caMu Aa
3apaAil HacKopo l43AaEeHara xHhra "EcrecreeHa oTKpl4flT KaKBO npilqUHflBa CUnaTa.
tAcropvt+ na pu6nte", Konro He ce npoAaBa go6pe. "Hauana"nopax4a ge6ar no noBo4 Ha eAHo npo-
3annarara Ha Xanefi, rorZro no roea BpeMe e npocro TilBopeque, KoeTo HvrKofa npeA4 He e 6rno Auc]iy-
AID(OBHI4K Bb3r]r3a Ha nOrOBnHaTa CyMa, BnOXeHa TrpaHo. Hpron Ka3Ba Ha cBorre npv+Tenlz', qe cno-
sa ny6nuxyeaHero Ha HexeflaHara KHrra 3a pra6rare. peA Hero Ta3r npeAnonaraeMo HoBa reMa B Hero-
,[opu npr ra3tA curyaqvR, rrrrl raro Xanefr ocu:uaea Bara KHilra e 6una npegcraBeHa oqe or flurarop.
3HaqeHilero Ha KHrrara, rosro Hprou e,qn'bxeH Aa Heroernr npilHoc e B roBa, qe fl AoKa3Ba, Karo
Hanrue 3apagu np6oera KbM caMara uayra, rorir u3nor3Ba MeroAure Ha cbBpeMeHHara MareMarHKa.
peuaBa Aa F il3Aa4e 3a cBoF co6crseHa cMerKa. Peensuparirxrrr 4peBHara MbApocI, 1430naqeHa Hff Korir
or PnmoxaronilqecKara qbpKBa, "Haqana" r3rnexga
IpanuraqrrflTa rpr6Ba Aa cbnlecrByBa uMa 3a qen Aa nrpae ponflTa Ha PeuecaHc B HayKaE.
rr cbc cnrypHocr cbrqecrByBa
l
3narc Ha rrpoBr,rAeHrrero
"il, flpeAra ,qa craHe npo$ecop B Konexa 'Ipvavrn",
ii tlpros Beqe nMa uAefl 3a reopnnTa, rosro o6RcHnea "Ha,{ana" BKnoqBa rpvl pa3Fena. Cneg
lIFi'-ecemrapuoro npuBnr4qaHe. He e 4ocrarrrvHo o6ave pa "Enemeurure naEaxnvg" wgBa peA Ha "Ae$rHraqrarai
#ji;..pa:"r" ilAeflra cn BbB BaxHo orKpl4rre. 3a Aa norq- a HaKpafl ca $oprvrynrrrpanu "3aroHnre 3a ABrxeHH-
{ai!:i,i:L
?ji:.xpenra cBonra reopun, rofi rpn6ea fla u3nor3Ba HoBa ero'i "Tpure 3aKoHa 3a ABnxeHrero" ua Hprou ca
i:,,:,,,.Soppra Ha MareMar[Ka. Heo6xogruilTe MareMarilqec- 143IOXeHil nMeHHO B Ta3il rracT.
,.--: XU merOAr Ce CBeXAaT Ha npaKTIKa EO HOBOOTKpl4Tl4fl flrpeunr 3aKoH e u3BecreHraro "3axoH 3a hHep
MeroA MareMaruqecKu aHanv3t xofiro e paapa6oreH qvara" v paeuo4eilcreaula cnna
fnactA, ue "Hyneea
no-KbcHo, go $nyrcwtre, pa3Brrn or HproH. npeAu3Br4KBa HyneBo ycKopeHue'i Toea, xoero uua
,,,, vr

' r lenxeHuero no oKpbxHocr e npileMaHo Karo npeABuA, e npocTo: eAHo ABilxeu{o ce rflno cnhpa
i *i:, :,{Bl4x€Hl4e Ha caMufl xpur. Horou o6ave enpea, ve Aa ce ABilxr4, Trfi xaro onpe4eneHa cilna My Bb3-
,.:r..,1 T!'BKI|lOqBa ABe CilJIt4 - eAHaTa e HaCOqeHa nO TaH- 4eficrea ta ro Kapa Aa cnpe; rnroro ocraBa B cbc-
a Apylara - K'bM qeHrbpa ua xptra. Toaa, ToflHile ua nororl unat 3ana3Ba npaeonrHefiHoro
].,,.t,:.r. -reHrara,
t.!,,;4, '6o"to e Heo6xo4urno, 3a Aa ce aHann3ilpa ABilxe- cil ABr/xeHile c nocroFHHa cKopocl AoKaTo onpe'
Hilero no oKpbxHocl e Qnyxcnnra. Koraro npilnara AeneHa cuna My eu:geficrea il To orHoBo 3anoqHe
;l::. . Te3il MaTeMaTnqecKil KoHllenqufi KbM ABLIXeHileTO Aa ce ABnxr4. .[uHaurxara ua Apucroren rBbpgr4,
; Ha nflaHerure, ilAeflTa Ha HproH ce ilHTerpilpa BbB qe eflHo Tffno npecTaBa Aa ce ABux.tA ToraBa, KoraTo
', "BceMupno npuBnrqaHe". Torl ycnnBa Aa AoKaxe, Bbpxy Hero He oKa3BaT errrgeficraue HVKaKBV cvnn-
qe KaKTo R6tnrara na4a or A-bpBoro, raKa ra lynara 3a cpaeneHue, HoBoro B Teopilflra ua Horou e, ve
"naga" rru 3emRra. Ho ne ycnnea flcHo Aa AoKaxe, cnopeA Hero c'bcroflHrero Ha noKofi cbqo e cbcron-
qe rpaBrraquFTa ce orHacfl He caMo Eo Heqara Hue Ha ABilxeHne. Tasr npouRHa B MvlcfieHero BoAr4
ua 3eunra, Ho t4 Ao Bct4rlKo, Koero cbqecrByBa B AO nOflBaTa Ha HOBa nHTepnpeTaLluf Ha AuHaM4KaTa.
Kocruoca. [o roru MoMeHr o6qoro
cxBau.laHe 3a Bropnnr 3aKoH e o3arnaBeH "YpaeHeHre Ha ABh-
ABuxeHuero Ha He6ecHnre o6erru e, qe ro ce KoH- xennero" 14 Tpernpa 3aBilct4Mocrra MexAy BbHur-
Tponupa oT HfKaKBa cilna, pa3nuqHa oT Ta3il Ha Hara cura n ycKopeHuero. Koraro purHeM eAHa
3euRra, il yqeHure orqarHo ce onurBar Aa orKpr4flr TOnKa, KOIKOTO nO-Cr4reH e pnTHilKbl TOIKOBa nO-
npfiqilHaTa 3a ABilxeHileTo. HaAaneq ra no-6rrpso ule n3neril ronKara. 9per roea
B rosr KoHreKcr 3axonrr 3a BceMupHoro npilB- ypaBHeHile Moxe Aa ce tA3uvcnt4 npoMffHara B cKo-
nilqaHe He AaBa orroBop Ha re3h yvenu. Toea, pocrTa oT cr4raTa, Koflro e npilnoxeHa cnpflMo ron-
xoero HoroH orKpuBa, e, qe uMa raKaBa cvna vrfl KaTa, n oT MacaTa Ha TonKaTa.

a
Tperrnr 3aKoH - "3aroutr sa 4eficreuero il npo- npeAcraBeHil or Horou - HanpilMep rpaBilTarlilflra,
rueogerlcrereto", rnacut, qe Koraro AaAeHo rnno qilflTo npilq14Ha e AopLl HeflcHa - BoAFT HayKaTa
ynpaxHfi onpeAeneHa cilna Bbpxy Apyro rffno, ro Ha3aA B oKynrHnfl cenr, :acRrafiKri nocrilxeHilRTa
it,
BropoTo rFno ule ynpaxHil cbuJaTa cilfla Bbpxy Ha lexapr. C epemero o6ave rgenre na Htorou ce
",, nipeoro rflno, Ho e o6parHa nocoKa. Koraro 4ee Brr3npileMaT oT HoBilTe il3ctreAoBaTenV w tuh rato
r ronKtA, xBlpneHil oT pa3nil!.rHr4 nocoKr4, ce yAapnT Te fionpilHacFT 3a MHoxecTBo HoBr/ non3il/ cTaTy-
t eAHa:e Apyra t{ ABere orcKaLtar B npol4BonofloxHt4 c-ur Ha "Ha,lana" ce :aretpxgaea.
noc6kr,r. Tpelanr 3aKoH onilcBa roea gerxeHne. llo
To3{t.;HaqilH "Haqana" il3nafa Ha6no4eHrnra, npo-
v3ntA3.autA oT Te3Lr ToIKOBa npocTl4 3aKoHr4/ KaTO
../,. vl3rara pe3ynTaTilTe v v3Bo4tAre rofl/ltlHo, crbnKa
'-.._
_r
-'. ,.,oflo cr-bnKa.,{nec resu 3aKoHl4 Ht4 Ll3rnexAar oqe-
,.;,1->-..-*;'
, BIAAHIA vr $axrrrl qe roBa e raKa, AoKa3Ba KaK ilAe-
\ '.'?t-/r,. J '' 1 mte Ha HproH noBlllFBar Haunfl xr/rBor.
\S /'\.",
''^-
\. -r .X "-r
.)
$:-*
7
4"&J Kpurrarcr I{ BT'3xI{ueHI{e
\ -')",,'
"h\\ -.-,,
// B nrpails pa3Aen cneA B-bBeAeHilero HoroH
\Y/
\' / tzr.nara parr-roo6paeHV cnyqan, cBbp3aH14 c ABilxe-
\I Huero Ha eAHo rFno; B-bB Bropr4n pa3Aen go6aBn
V. cilflaTa Ha TpileHe/ a B TpeTilfl - crlcTeMaTa Ha
'-\- Bceneuara, Bb3 ocHoBa Ha n'bpBt/F t/ Bropmn pa3-
". -{1,:r':.:'
Eer. HeroBilFT noAXoA npil pa3rcKBaHero Ha cilc-
... '...
. TeMara Ha BcereHara noKa3Ba, qe il3cneABaHilflTa B
-:r--- .t KHilraTa He Ce OTHaCFT caMO AO npilpoAHnTe FBne-
- . -. nnR, a o6xBaular n pe6atvt 3a Bpb3Kara c 6or. Toea
' He e npocro eAHa reoperilqHa KHilra no $il3ilKa, a
' c-bLrlo TaKa il KHr/ra, KoFTo BKIilo'.{Ba eIeMeHTil Ha
TeororilFTa. Xopara no roBa BpeMe He npileMar
'a-. -' ..
. BeAHara ilAeilTe aa "Hauana", rtfi raro ca npeKa-
reHo HoBr4 il peBonpL{yroHHr 3a rRx. Brnpexn ue
;n::ffi:;"11f,:;:"
: -Hauana'j ce 6aaupa Ha MareMarilqecmte il AocrotlHcrBa ca oqeBilAHil 3a
-eoMerphflra.IyMilreHarpbqKun Te3il, KOL1TO 3HaFT il pa:6f4pa1 HayqHilTe tt aCneX- ^,!peeuorptqxuflT MareMarflK, xofiro nonara ocHoBflTe Ha
crnoco$ llnaroH "Hexa He Bnu3a reoMerpilFTa - EBKnuA.,qoKaro fi3Hacfl reKqnF no noKaHa Ha
ieBexhflrnoreoMerpuF,,HeocraBar Ttl Ca nOAnOXeHil Ha fonfMa KptlTilKa. HnXOU fpn- ertlnercKr Qapaor, ro nvtat:"l4va nv HflKaKbB no-fleceH HaqilH 3a
:pexe6perraru or HoroH. rVqV EOptA npeTeHAilpal tle HayqHilTe KOHLlenqilil, yvere?'i ra Koero roft orroaapn: "Hniua qapcxr nlr xtu yuerero."
ecrecrBoro Ha KilcerilHnre" (De Natura v Ka3BaL ce anxilMl/sra BoArl cBoero Hacano oule or
llpouexo4 Ha xnMufiTa
epeuero Ha,[peseH Erllner tr,qpeBra fupqnn.
Acidorum) e eAHa or HeroBilTe KHvtrtA,
l-l railHa or o6qecr-
roror-r 3ana3Ba e KOflTO BKrrOrtBa il3cfleABaHrfra My B

f_l eeHocrra cBoflra crpacr KbM anxil- o6nacrra Ha anxrMilara. (Darrul qe


M[flra 3a n3BecTHo BpeMe, AoKaTo nuure KHrra 3a aIxuMl4flTa, nOKa3Ba
vlKoHoMrlcrbr ,QxoH Kefinc KynyBa ronxo cepno3Ho ff rcyvaea. gecro
co6craeHoprqHo nognilcaH p'bKonhc ce 3arBapff B cBoFTa na6opatoprn
ua Hprog Ha eAilH rrpr. Tosut pbKonilc 3a HffKOTKO CeEMUT]il V npaBr ontATn
il.qHec ce na3u B KoneKqilflTa c pbKo- no Merorqa "npo6a : rpeuJKa'i .[opil
nncvt B floprcrvryr. B uauara c-bBpe- Ha yt{eHullr/Te My He e no3BolleHo Aa
MeHHa enoxa aflxrMuflTa ce npr- MilHaBar norpatZ ra3n cran.
eMa KaTo Heu{o oKynTHo, Ho B oHe3r gecro npra anxilMtlqHilre eKcnepil-
foAtAHVt rR r/Ma cBoflTa 4eficrerrenHa MeHTn ce n3non3Ba xnBaK lzl roqno
il3cnegoBarencra ctoilnocr Lt MHofo cnopeE oqaKBaHuflTa KoIlt/qecTBoTo
yqeHil fl npaKTLrKyBaT c'bBceM cepil- x[BaK, orKpt4To B Kocara ua HoroH,
ogHo. Htorou He npaBil vt3KrtoqeH4e. HaABilUaBa qerilpHAecer nbTtl roBa
Cxenruqurm4 rofiro o6rpaxga Ha o6rrHoeeH qoBeK. ClqecreYea
cBeTa Ha any0AMtAflTa, npoil3tlt/3a oT AOpil reoprfl, qe no-paHHara My nctl-
Hefiuara qen - Ea c'b3rqa.qe 3naro or xilqecKa uecta6rnnocr e nprqrHeHa
o6r,rxrioeeH Meran. Oqe or .qpeBHil or orpaBnHe c xilBaK. Bunperr ve ca
BpeMeHa ce cMffTa, qe Bc!4l]Kil Hel4a Hanrqe o6ave gorararercrBa 3a roBa;
B CBera ca cbcTaBeHu oT qerilp]4 qe noqepK'br My e pa3Kpl4BeH, HffMa
ocHoBH14 e,reMeHTa: 3eMf, BoAa, of-bH AOKa3arencTBa Aa cTpaAa oT TpeMop
Anxurunxtr Ha Mlncrtt re
14B'b3pyx. OcHogHara r.qefl Ha arxvt- - qecr cilMnToM Ha xuBaL{Ho oTpa-
MUflTa e, qe pa3rklKvlre BbB Bel4ec- eRHe. tl rufi xaro no-KbcHo EytueBHoro
3a Hac il3rne)Kga crpaHHo Aa npue-
TBaTa Ca npuqr4.HeHil oT pa3IrKaTa B My cbcroflHr4e ce cra6untr3npa, Aoc-
nervr Sarra, qe yqeH xaro HPtoH ce
pa3npeEeneHilero Ha re3n qerilpl4 TOBepHOCTTa Ha ra3n reopufl e nocra-
nocBeu{aBa Ha [3cneABaHeTO Ha eAHa
eneMeHTa. Axo roea pa3npeAeneHure BeHa no4 B'bnpoc. Bupern roBa B
MOXe Aa Ce npoMeHu, BcFKo Bel4ec- pe3ynTaTilTe oT HefoBilTe n3cne.qBa- AOCTa CbMHr/TenHa MaTepnF, oTtlt4-
rarZrra nporpeca Ha HayKara orroFaBa
rBo Moxe ga ce npeo6pa3yBa B Epyro Hr4F c'bqecreyear 6enexKvr orHocHo
Ber4ecrBo. Ero saulo, ocHoeaeafixil ce "BKyCa" Ha BeqecrBaTa, TaKa qe e Ao AHec. Toea npoyveaue o6aqe ce
oKa3Ba Heo6xo4l4Mo B crpeMexa My
Ha Ta3il Teopilfl, e ecTecTBeHo Aa ce cnfyp+o,,le rofi onurBa unn o6nueea
cMflTa, '-{e BceKn xellaH npeAMel Karo MeranrTe no BpeMe Ha cBol/Te eKc- Aa pa3oepe ocHoBHure nprHq4nu
ua Bcenenara - crpeMelK, xotZro He
Heqo pnAKo 14 LleHHo, Moxe .qa ce neprMeHrn. lziarnexqa Hroron npr-
yracBa npe3 qentltff My xl4Bor. Hrcrou
nonyqil or BceKrl o6ilxHoeeH npeAMer. eMa cBorre nocrl/)KeHilfl e o6nacrra
oTKpilBa npnHllrnrTe Ha ABnxeHhe
9pe: anxrmnflTa yqeHrre ce onilr- Ha aflxr1M]4flra no-cKopo KaTo Bp'b-
Ha cBera qpe3 pa3BtlTfiero Ha npl4-
ear e xpafiHa cMerKa Aa c-b3AaAar. ulaHe K'bM BeJlvrKoTo ApeBHo 3HaHne,
tA t/3yqaBa cBovlcrBaTa
porqHilTe HayKaA
HOBil BeUleCTBa, KarO npoMeHRT c'bc-" orKoflKoTo Karo HoBa cr-bnKa .Hanpefl.
Ha BeLqecrBara qpe3 allxt4Ml4flTa Karo
TaBa Ha ApyttA eeqecraa. flo ragr 3a Hero npaKTLlKyBaHero Ha anxtAMtAfl,
:xAwnfr. Heu{o noBeqe, HeroBLlTe
norhKa xilMr/flTa BoAl4 cBoeTo HaqaIo Karo M'bApeLlrTe or ApeBHocrra, e c-bB-
or il He e '{yAHo 3aqo ron- pa6orr eknpqBai TeonorrqH14 Pa3-
anxilMt4FTa ceM ecrecrBeno. Ero 3au.lo noHFKora ro
c'b)KgeHuff, sa ga pa:6epe no-naau1a6-
KOBa yqeHu fl r43yqaBar. HapilqaT "BenurmRt uaruocHrr".
Hara KaprLrHa v Ea crn66v nb3erta Ha
HproH ce 3aHfl- 'HauilTe B3ailMOOTHOUeHilF C HayKaTa
MaBa c aflxnMufl no-
cKopo c qea Aa Hayqfi
r c 5or. Merogm Karo anxrMrFra ca
Hepa3AenHa qacr or rvrHoro6poiHnre
noBe'{e 3a cBoftcrBara
My nocTilxe{Vq, or pa3M!4cnrTe My
Ha BeqecTBaTa, orKon-
Bbpxy ponrra ra Eor il or lbpceHero
KOrO Aa nonyqr 3naTo
Ha ocHoBHr4Te 3aKoHl4 Ha BceneHara.
rnr cpe6po or 6poHe
Mnoro noBeqe or aJlxt4Ml4K Ha Mera-
tAntA xanah. "Brrpxy
Jlvrre, H0ToH e ro314, xofiro moxe 4a
npufloxt4 aIXl4MrFTa KbM CBOfl HaqrH
Ha MUCneHe, Aa cMecil cBonre u3cneA-
I KaplaHa or XVll e. BaHUfl C'bC CBOFTa BApa Vl tlcrrHaTa c
n:o6pa:naa anxnunx. B
TOBa, KOeTO rqpyruTe npueMaT npocro
o6racna Ha anxvtllrtra,
oceer c go6ueaHeto Ha :naro, sa $eHorrnen. A,nxrmnRra 3aB3eMa
' H'KOI yqeHn ce onnTBaTAa
BcvlrlKt4 o6nactu, B Kovlro e B-bBneL{eH:
npor:eegar Qoplaa Ha xreo1
iapeqeHa "xoMyHKynyc" ToBa e cbulfiHara Ha HproH.
YqeH r,rre, o 6rcpbxr aBarrlu
ga6eJr ex(rr rer HoTo oT Kprr rrre
HrcroH, rofiro He yMee 4a o6rqyra c xopara oKono Hero, npeAiloqr4Ta
na npeKapBa r\ennfl cr{ xrrrBors cBof,Ta na6oparoprrf,, rrorbJrHar or
H3CJreABaHkrflTa CI{, TOTIHO KaKTO npe3 rOAr4HrITe Ha CBOeTO AeTCTBO, KOTaTO
uaficropz HoBI4 I4rpaqKI4 Ir MexaHr43Mr4 B eraflTa cu.3a 4o6po r.rJrr4 Jrolro
o6aue, HeroBI4f,T "3axou 3a BceMrlpuoro npr{Bnr4rlaue" npnaruqa Bc-f,KaKBr4
xopa, KoI4To HflMa Aa ocraB.ar'tpauexJllrBoro MoM.Ie" caMo.

Ha fr -cu JypHuflT cbrpyg HtnK, xo fi ro orKput Ba XaneeBara KoMera


Egmung Xaneft (1 656-17 421

Xanetl e po4eH B 3aMoxHo TbproBcKo ceMeficreo B nperqrpaAnnra Ha IloHgoH. l4sxntoqltrenHo HaAapeH a o6nacrra Ha MareMarrKara, rofi
e npher a oxc$opgcxl4n yHt/Bepcrrer. fioraro yvra a oxcQopg, Xanerl craBa acrcreHr Ha Onamcre r4 My noMara B HeroBr4re Ha6nrcgenrR.
A
Onarvrcreg, xofiro aeqe e il3BecreH acrpoHoM, ocHoBaBa Kpancxara o6cepearopra a vfpunyuu,cfleA Karo nonyqaBa pa3peureHue or KpancKara
$anunnn c KpancKn yKa3 3a Ha3HaqeHile. Koraro (Dnaucreg ny6nuryea cBoilTe acrpoHoMnqecru Ha6no4eHufl, Koytro cbfl.bpxar petairnn
orHocHo ABilxeHilero Ha 3Be3Aure e CeeepHoro nonyxu6o, Xanerl peuasa Aa il3Bbputr4 cblLl4re Ha6no4eHur 3a 3Be3rqure e lOxnoro nony-
rcn6o. O6ptr4a ce c mon6a KbM Kpan ffxet)tnac ll 4a nonyvr pa3peueHue.qa ce Kaqm Ha 6opga na ropa6, ynpaBnflBaH or lzlsro.lHol4Hguficxara
KoMnaHilt - KoMnaHilfl, Koflro BoAI4 rbproBl4flTa c a3rarcK[re crpaHr. Koraro 6ropoxparuvr+ure $opmann ocrvt u npor]eAypt4 nprKnpqBar,
Xanetl Hanycra Oxc$opgcrufl yHrBepc[Ter u 3aMuHaBa sa Ceera Enena - MafibK ocrpoB e lOxHrn ArnaHlax. Tyx rorl Ha6nro4aea
Mecronoro-
xeH[ero Ha noBeqe or 300 uenogBt4xHl4 3Be3A]4 n pe3ynrarure ca ny6nuryeaHil B HeroBara xHura "Catalogus Stellarum Australium,i
Karo npaeuno o6aqe Xanetl e u3BecreH Karo orKpuBarerfl Ha Xaneeeara KoMera, Koero He o3HaqaBa, qe e orKpiln 3Be3Aa, xoRro Hmrori
npeAil Hero He e Bl4Affn ylnu sa6ennsan. TotZ nponenBa ilHrepec KbM rorffMara KoMera, KoflTo Bt4xAa e flapux. Ha6no4aea
or6nnso AB[xe-
Huara Ha KoMerara IA fv 3anvcBa. Bnocnegcreue nprnara 3aKoHa na Hpron 3a ABuxeHqero KbM cBoure 3anucvt n v311ucnflBaop6rrara
n
nepfioAa Ha 3aBbpraHe (epemero 3a eAilH ntneH o6opor) Ha xotterara. Tara par6npa, qe KoMerara e He6ero Ha4 flaprax e
cbu{ara,3a KoflTo
qeTe no-paHo B Cneqfianr3upaHaTa nilTepaTypa.
XanetZ e cbl4o ronKoBa eHrycila3ilpaH no orHoueHne Ha u3KnrouilTerHufl HayqeH TaraHT Ha HptoH n oco-
6eHo rlna HeroBur 3aKoH 3a ABuxeHrero, npnJloxeH rtu
na6nogeH[RTa Bbpxy KoMerara or flaprx. Toea e
nprquHara 3a HeFoBara npuBbp3aHocr rtuHproH, rorlro e ronflM KbcMer'lt4r Aa uMa qoBeK Karo Xanefi sa
ceotZ eepeu nprflTen r noMot{Ht4K. Axo XanerZ He 6eue 3acraHan 3aA Hero, Hprou iuoxe 6vt nvrxora HFMaue
Aa
3aBbplllt4 cBotl MoHyMeHrareH rpy4"MareuarrqecKr npilHllunu Ha Haryp$unoco$nnra"(philosophiae Naturalis
Principia Mathematica). XanerZ npeiqnpfieMa BcrqKil npuroroBrreH va za ny6nuryBaHero Ha HtoroHoeara KH!4ra,
HacbpqaBa HoroH ebe BpeMe Ha 6epnvrHeulacr[r tAAoptA3annaqa pa3xoAylre no u3AaBaHero fi orco6craeHun
cr gxo6. Ero:ar4o Moxe Aa ce Kaxe, qe qacr or 3acnyrilre 3a HayqHnre orRptATVn Ha HoroH npuHaAnexn Ha
XanetZ, gopu aro rofi H[Kora ga ue 6e r3Bbptutan cBoilre co6crseHu Hay.{Ht4 t43cneABaHnff.
Cne4 cmtprra ua Onarvrcre4, Xanetl HacnegflBa HeroBilfl nocr B Kpancxara o6cepearopn a e fpvnyuu w
Ao cMbprra cr npe3 1742r.cnyxn Karo KparcKr4 acrpoHoM. flpo4rnxaea Aa u3BbpuBa cBoilTe na6nngeuun
HFKorlKo Meceqa npeAu cMbprra cv.lAtvvtcn rBa, qe cneABau.loro npeMuHaBaHe Ha Xaneeaara KoMera norpafi
3emRra qe 6t4e orono 1 758 r. 3a cr:xaneure He xilBee AocrarbqHo Abnro, 3a Aa fl BylAr4 cbc co6creeHrre cu
ovr; Xaneeeara KoMera o6aqe ce noflBflBa roqHo cnopea HeroBure v3t4r cneH4fr.
Xanetl Hnrora He pas6upa KaK ule 6r4e HapeveHa KoMerara, Konro orKprlBa, Ho cneA HeroBara cMbpr rfl
e HapeqeHa Ha HeroBo r4Me.

Cnope4 HeroB[Te il3Ltl4creHilfl cneABaqnfl nurXaneeeara KoMera qe npeMilHe noxparZ 3emsra npet 2061 r.
Aumufr cru MareMarrK, npilff ren
h MeHrop xa lzlcar Horox. flpaeu
Horox npo$ecop a Kefrru6pra4x-
KUR yHilBepCUreL KaTO My npe-
orcrbnBa co6craexun cu nocr.
llapaqenr
(1 493-1 s41 )
llleeirqapcru Svrzt'tx vr narl-seluxnnr
anxuMr4K Ha XVI a, C MHoro6pofiHure cur
BOeHHOMOpCKT4 eKcnepuMeHTvr AonpilHacF 3a
rnaBHoKoMaHflBaq r 6nu:rr 3a3fl paBFBaHe OCHOBT/Te Ha HayKaTa.
npuflrefl Ha Horou. l4seecreFl
e u cbc cBo.fl AHeBHrlK.
Hemcrn Mareuarur, xofi ro pa:pa6orea
MHoro HoB14 ypaBHeHufl. B cpaexerlue
c Horon, roil aKqeHrrpa Bbpxy 3Haqe-
H!4ETO HA MATCMATUKATA.

Axrrturicrn yven.
e c'bc cBoffTa Kpt4TuKa Kpanuqa ua ArrnrR u Abqepn
u Bpaxpa c Horou. ua lxefiuc ll. Vgocronea HroroH
c puqapcKo 3BaHue.

^ lh,rHocrnre B cffBilTe Kapera ca npeAcraBeHtr B Ta3h rflaBa.


ExcqenrputqHUtf,T nutcarefl Ha carnpuqHnre
sa6ene)KKrrt
flxonaran CyuQr (1 667 -17 451

fxoHaran cyu$r e poAeH B flu6nvn,lrlpnaugta, nper 1667 r. orrne4an e or cBor4 poAHtAHn,


rutl xaro 6aqa rvry yrr,rrapa nperqm HefoBoro paxAaHe, a uailxa My ce MecTil s Anrnns
|/,| ro h3ocTaBff.

.Qercreoro My e cxoAHo c roBa Ha Hnrou.


Cyu$r e eKcqeHTpt4K t4 tr3KnrotrilTenHo capKacrnqeH qoBeK. Heroeara xHura "flrreulecrBr4flTa
aa l-unaep" (Gulliver's Travels), eAHa or Hatt-u:eecrHr4re B AercKara nureparypa, onilcBa Aocra
capKacrvtt{Ho qoBeuJKara npilpo4a. Hanprmep, e vacr lV, B Konro l-unueep ornBa B crpaHara Ha
xol4H'bMilTe (crpanara Ha ronere), xopara ca rao6parenn Karo no-Ht4culyt, ypo1nvBn u npoc14
cbulecTBa, oTilexAaHu oT KoHe.
Eguaor HeroBilTe uafi-ocrpr carupvt e "Cxpouno npeAfioxeHue: 3a roBa KaK Aa He AonycHeM Eeqara na 6e4nnqure e lfipnanpna Aa cra-
Har 6peue 3a cBoilTe poAtlreail nnu cBoFTa po4rHa, a Hanpon4B - KaK Aa craHar nore3Hrl ra o6qecreoro'i Xecroxmsr ra 6pyraneH acneKr
Ha roBa npeAnoxeHile e, qe ro rpernpa Aeqara Karo xpaHa, Karo crilra AoraM, qe onucBa HflKoflKo
BKycHr4 HaquHa Aa 6l[ar crorBeHrur
noAHeceHu Ha AaMrre il rocnoAara. TpygHo 3a BffpBaHe e, qe aBTopbr Ha roBa npegnoxeHne e Cyra$1 caMuflr rofi ceeuleHnx.
Cyu$r utaa 6nutxu B3ailMoorHottleHilF c MoMilqe Ha ilMe Crena. TorZ nnuje KHilra cbc 3ailaBne "flHeeuuxrr sa Crena" (The Journal to
Stella), xonro BKnoqBa BcttrlKtA nilcMa, Kovtro re cr pa3MeHflT B npo4bnxeHile Ha MHoro roAtAHu. B ta:r xuura eAHa or repouHilTe e HeroBara
nneMeHHYrlla Karpuu. Cyra$rgtpxu Ha Her il re o6nqar Ea ElcKyrnpar Ha pa3nuqHil TeMh, or nonilruKa Ao BceKr4,qHeBnu npo6neuu. Crena
peBHyBa AocTa oT TFXHOTO npnflTeICTBO.
CyrQr He pa:6rzpa HproH. Kaseal '{e onucaHilero Ha "nnaear4nn ocrpoe" B rnaBa lll or "flrreu.recrBuflra na funueep" npegcraBnflBa
o6r,rga cper4y 3aKoHilre na HrcroH 3a BceMilpHoro nphBnilqaHe.
B nocnegnnre cu ro+vtHuCyn|t ry6n ocrporara Ha cBoF cnyx n crpa4a or rexKil npilcr-bnu Ha cBeroBbprex. C enou1aeaHero Ha HeroBo-
ro 3ApaBe yMcrBeHoro My cbcrorHne ce paacrpotlea. Yvtnpa e,[u6nlrH npe.: 1745 r., Karo npegil cM'bprra cil crpaAa or napaHoff.

AeropnrerbrB eMnnpuqHara QuuocoOulr, xofiro e f,o6pa


KOMNAHWN3A HK'TOH
,[xon llor (1 632-17041

Oranoco$tr ,{xon Ilor no.qKpenfl Horou no HaquH, pa3nilqeH or ro3r4 na Xanerl. B wromeura, Koraro HtoroH e 6e:
pa6ora,rofi ro npeAcraBfl Ha 6naropo4r+ilLlvr il noreHqr4aflHil cnoHcopu, a Koraro u3naAa B c-bcroflHyre Ha ncrxr4qecKo pa3-
crpoficreo, ro oKypaxaBa, Karo My nilue npilFTencKil nucMa. 3a pa:nuxa or Xaner,t, rlox ne ce BbBnrr{a B fl3cneABaHilrra
Ha Horon, rttl xaro toh cavrvnt He e yqeH. Hegaeilcilruo or roBa npaBn BcilqKo Bb3MoxHo, 3a
Aa noflKpenn HproH. Iox e
eAilH or ManKoro npilflTefln, Ha Kororo Htorou rMa AoBepile
W raxa,.qopil Koraro HoroH nnLue "...ce HaARBax Aa yMpere" B nucMo
Ao Jlox B nepuoAa, Koraro crpaAa or gr:n6oxa
Aenpecfi8, B Kpaff Ha nucMoTo crle.q noAnr{ca cm rofi elnpeKu Bcl4qKo Ao6aen "BaLU Hafi-Het4acre n cnyra", KoeTo noKa3Ba, qe np4grencrBoro
MexAy HoroH u lor e cvtnHo v orKpt4ro, Aoptl tA B nepiloAa Ha HrcroHoeoro ncilx[qecKo parcrporZcreo.
Iox e poAeu npe:1632 r. e PilHrruH, Ctrvrtpcel, Aurnvta. Cneg raro yqil MeAuql4Ha u Sranoco$ran e OrcQopAcKuAyH'Bepcilrelce
MecrH B fepuaHun Karo ceKperap na aHrnntlcKil AilnlloMar. Bpur4a ce e AHrnnR, Kb4ero pa6oruKaro neKap 3a n-bpBt4r .pu6 LJJaQcr6uprrr
e floH4oH. cropo cneg roea o6aqe rpa6rr e oc-bAeH H eK3eKyrilpaH 3a npegareacrao. ror e npilHyAeH; "u
;;; *";.;;r;.;;;r;A;-
ne no4o6ua clA6a; Karo cbyqacrHrax Ha rpa$a pilcKyBa 4a 6tge n3npaBeH npeA cbulilTe o6ehHeHr4R. Hnronxo roAvtHtAno-KbcHo nonyqaBa
pa3peueHile Aa ce BbpHe e AHrnnR il Aa 3aeMe crapara cil An-bxHocr.
Ior u Hpros HFMar HenocpeAcrBeHa Bp-b3Ka B cBoilTe o6nactwHa il3creABaHe. Iox o6aqe npnnara KpilTfirtHilTe KoMeHTapu ua H19rou
u.laBa cBofl rpaHAilo3eH rpy4 "Onrar Bbpxy qoBeurrn paryn" (An
Essay Concerning Human Understanding) Ha onpegeneH Kpbr yqeHil, Mexgy xorro Po6rpr 5or)tn vt KptrrcrvtanXrorZreHc. H1groH e npeAcra-
BeH Karo "nafi-yuvrxanuata nuqHocr". /lox, no4o6Ho Ha MHoTo cBol4 cbBpeMeHHur-lyt, e nneHeH u or 6eenogo6HnR ranaHr Ha H19roH.
Tota ce orrernfl or HayqHara cil Kapilepa u npeKapBa ocrarbKa or cBofl xr4Bor B Ecexc. gerrzrpra toAuHrAno-KbcHo 34paBero My ce Bno-
uaBa il rorl yrvrrapa.

@
Aeropnrerbr e o6nacrra Ha KocMlrqecKoro
uHx(eHepcTBo u npueMHUtKbT xa flyxacoBaTa
KaTeflpa no MaTeMaTuKa
Cruer'H Xoxnnr (1942-)
"(TorI) ue e npilFTeH qoeex'i rorir e "nporner il HenoHocuu ranaHr". Toea e MHeHilero Ha XoxrHr ga
HproH, Koero il3Ka3Ba B cBoflra xuura 6ecrcenrp "Kparxa ucroptA+ na epemero" (A Brief History ofTime).
OrHoueHnero Ha XornHr KbM nt4rlHocrra Ha HproH HflMa HilKaKBa Bp-b3Ka c olleHKara Ha la6enexnrenHns
Horonoe rananr. llpm roea XoxilHr u Hpros ue 6uxa Mornil Aa 6rgar no-par nwt+Vt, lt1o ce Kacae Ao rexHu-
re xapaKrepil. HoroH HylKora He cnnpa rqa KpilrnKyBa cBofire Koreril, oco6euo cBoilre KoHKypeHril, KaKro
il Aa u3cneABa nogpo6no il Kpyln4vHo r uarZ-uanxrre geratlnn or rexHilTe HayqHil n3cneABaHilfl. Huxoi ue
Moxe Aa c6upxa Horou, xorZro e lbxeH n eMollr4oHanHo necra6rneH, c6narwn n sa6aeeH HpaB Ha CrileuH Xoxuur.
Xoxnnr e Bceil3BecreH xaro"reunRr B r4HBafiilAHa ronuqra'i Po4eH e OxcSopg npet 1942 r., ot.l"1e Karo gere rorZ npoflBnBa M3KntoL{r4reneH
ranaHr e o6nacrra Ha MareMarilKara n $n:uxara. Yqu e OxcQop4cr[R yHnBepcilrer il BeAHara cneA Ar{nnoMilpaHero cil 3anoqBa il3cnegoBa-
rencra pa6ora a KerZrvr6pra4xKr4fl yHnBepcurer. liope-gony no roBa BpeMe My nocraBrr AnarHosa "amuorpo$rauna flarepaflHa crnepo:a'i Koflro e
npilqvrHa rflnoro My nocreneHHo Aa ce o6ergeuxur rzr arpoQrzrpa, xaro s rpatlHa cMerKa rofi ce napanr:rzrpa. Btnperil cBoflra 6onecr o6aqe, rora
craBa qacr or HayqHuR eflilT c'bc cBohre nuoHepcKyr npoyqBaHilff e o6nacr-ra Ha KocMonor!4ffTa - qepHure AynKV n cb3AaBaHero Ha Bcenenata.
Craaa qneH Ha 6prraHcxoro KpancKo HayqHo EpyxecrBo Ha 32-rognLuna B-b3pacl c Koero e uarl-mna4rRT qneH B ilcropr/Fra Ha Apyxec-
reoro. BnocnegcrBile nonyqaBa npe4fioxeHile ga ornaBil lyxacoeara KareApa no MareMarhKa. HproH e Bropr4flT yveH, xofiro 3aeMa nocra
Iyracoe npo$ecop B ,rcropr4nTa Ha Ker,rrvr6praAxKyrn yHilBepcnrer. B ro3il acneKr Moxe Aa ce Kaxe, ,le Xoxunr cfleABa HtoroHoeilre crbnKr4
no oTHoueHile Ha KapilepHoTo pa3BilTile.
Btnpexra ue ran gu6oKo yBaxeHile KbM niloHepcxara pa6ora Ha HoroH no "Ypaeueunflra Ha ABilxenneto", r43rnexAa Xoxr4Hr HqN4a
go6pra enevarfleHilfl 3a HeroBrdn xapaKTep il nilqHocr. Ble eceril cnyvarl ToBa, Aanil Htoros e 4o6tp, rAnn now Karo qoBeK, HrMa HilKaKBo
3HaqeHile.3a Xorrnr HrcroHoeara reopnr HflMa Hilr4o o614o c HeroBnF TeMnepaMeHT.
XoxrHr npo4bnxaBa cBorra n3cre4oBarencra AerlHocl 3a Aa pa3peuil 3aTaAKilTe na Bcenesara, Karo cbqeBpeMeHHo ce 6opra c
6onecrra cu.

Saqara Ha crrBpeMeHHara QrnnocoQnn, Kofiro floKa3Ba KorKo e


Ba)KHO MaTeMaTUqeCKOTO MUCneHe
Pere flexapr (1 596-1 650)
Pene ,[erapr e o6aeeH :a 6ar.r1a Ha c-bBpeMeHHara $unoco$rn. Tofi e po4eH npe3 1596 r. e 6naropo4Hrrrvecro ceueircreo e Ia E eH Typen
@uec rpag,[exapr), OpaHqun. lltryea nocrorHHo or Mflcro Ha Mffcro, ocHoBHo 3apaAil ToBa, qe He e EoBoneH Aa qepnil 3HaHfifl eArlHcrBeHo
oro6pa:oearenHl4Te ilHcrilryqrara. [lpecnegBa HoBr4 14HTeneKryanHu npeAil3BnKarercrBa, Karo noceu{aBa narl-pa:nnvHn Kbrqera no cBera.
,Qoxaro nhue B XonaHgun rpartara "Ceerbr", xoittto BKntoqBa u3cne4BaHilsra My B o6nacrra Ha cBernuHara, Kocruoca il qoBeuJKara npnpo-
4a, PutuoxaronnqecKara vHKBu3uquF il3npaBn Ha cbA l-anrneo. flpo4ecrr o6flBffBa peBoJrolll4oHHutTe HayqHil ilAen Ha l-anuneo 3a eperr4qHfi
r rorZ e ocb4eH Ha AoMaueH apecr.
B pe:ynrar Ha roea ,{erapr ce crpaxyBa A any6nnxyaa cBoF TpaKTar "Ceertr'i Buecro roaa pa34enr KHurara Ha HflKon-
Ko qacrm, Karo rilo3arlraBnBa "Tparrar 3a cBernilHara'i'Tparrar:a voeera'i"3arour 3a gBilxeHnero","feomerpna" n
r. n. l-ly6nraryBa ru orAerHo, Karo ce onurBa Aa il3Knloqil Bcilr{Ko, roero 6u Morno .qa il3rnexAa cnopHo no erHo-
ueHne Ha xprcrmnHcKr/re AoKTpr4Hn. llrpeonavanHilre My nttcaHnfl cbA'bpxar pa3yMHt4 o6RcHeHns He caMo 3a
nosaara Ha cBera nnu BceneHara, Ho 14 Ha caMilF 6or. OcHoeHr4FT My rpyA "Pa:crx4eHne ra rrleroga'| rofiro e
tllt4poKo nonynFpeH c rr3BecrHara $para "Mucnn, cneAoBarenHo c'bqecrByBarvr'i o6ctx4a HaKparKo HaqilHmre 3a
paqiloHanHo il MeToAr4qecKo MylcIeHe.
Hpron e :anneHeH or KHurara Ha ,Qerapr ra n rrvnra :agun6oqeHo no BpeMero, Koraro e e ronexa 'Tpn nwru".Katear,
qe eAHa or npmqnHrre Hrcron ga xapecea ,[exapr e, qe eAilH or HeroBrre npunTenr -
QranocoSrr Touac Mop, e nJlaMeHeH
noAApbxHr4K Ha ilAeilre na flerapr. Cne4oearenno, xoraroTolac Mop cnrapa Aa noAA'bpxa uHTeneKryanHara pa6ora Ha
,[erap1 Hrcrou crqo 3acraBa cper4y ,[exapr. faxa unw rHaqe o6aqe He Moxe Aa ce orpeqe, qe Ao [3BecrHa creneH
HoroH sarnpuema pa6orara na lexap1 Konro nolrara ocHoBr/re Ha cbBpeMeHHara MareMar4Ka.
llocne4Hure foAr4Hr4 oT cBofl xueor lexapr npeKapBa e crorxonnr, B ponflTa Ha nilqeH yqilTen Ha
uBeAcKara Kpaflilqa Kprcrnna. Cavo cneg uecr Mecella or npecrofl vy e CroxxonM, npe3 1650 r. roft
yMnpa or nHeBMoHr4fl. Kagaal qe Karo qoBeK, npilBr4KHan Aa pa6oru B fiernoro Ao o6ag,rcil BeponrHo
e Hapyurn HeBb3BparilMo cBoero 3gpaBe 3apaAil npiluleBKure Ha KpucruHa Aa yqvt paHo cyrpl4H.
Beru,rKrrre Teopwil Ha
HayrrHa KoHIIe[qIIfl 3il.:
BeAurx Aftnrqafiu peua ursera Ha I
Ka3Ba: "tr4cKaM Aa
orrnTr4Te cv Ia o6scsw Eor, clrxra, ue Bor e Bceneuara.
B Halrrr4 AHU rrecTo ce npueMaT KaTo aHTr{Te3a Ha penHll4Xlar,
cbBceM He e TaKbB r{ oTKpr{TVflTa My ce paxAaT or ner:osaTa
Lre HaA HayKara cr,qecrByBa eAHa rro-Brrclra ckrrra. Karro
C€.:
5e: HroroHoBrrre orKpr4Tr4f, 'Arroro" rr Apyrrrre KocMr4qecKr/r
HflMarne Aa rr3cneAear KocNaoca raKa, KaKTo ro [paB,f,T 4uec,.,
rtoBeqe - HflMarue Aa 3HaeM KaKBo 3Har{r4 rroJrer s Kocl4oca..,
e KonKo rrbTlr Bib3IroMeHaTenHr4Te rrJroqu Ha HayqHoTo ilo3
5l,qar rpaBr4paHr{ HaHoBo, rraMerHrrKtT Ha HroroH 3a qoBeqe€:
rrpoA:bnxv Ia cTotl r{3[paBeH.

ErHo Aere Ha 6pera Ha Mopero B


TbpceHe Ha r{cTr{HaTa
6 6TTpr4poAArA r.1 Hnr)iHurs 3AKouu 6ranrz
I Inorprarra c MpaK. 1,4 peve Eor: 4a 6t4e
l-l rcroH - fi HacraHa ceetnuua'!

Aurnuficr<nrat noer AnexcaH4tp lloyn nraue


re3v AyMtl' B qecr Ha nocrilxeHilFTa Ha HproH.
llro4oeere, Ha KoilTo rloBeqecrBoro ce paABa cneA
Horou, ca 6ea6porzr. Muoro6porirnilre My orKptlrnfl
ca npocTo "cBetnnHata", KoFTo ofpnBa qoBeuKoTo
5u4er4e, a reopililre My npoA'bnxaBar Aa oKa3Bar
c-bKpylut4TeJrHo Bflr4FHre B-bpxy cBeTa Ha HayKaTa.
"He sHatl KaK il3rrexgaM B or-tilTe Ha cBera, Ho a3
r,,reAaM Ha ce6e cil Karo Ha Aere, roero, rrpaefixu
cH HaMopcK/ta6par,e HaMepilno HflKonKo no-o6nu
Ka^4bqeTa il no-uapeHil paKoBtAHtA, OTKOflKOTO Ce e
yAano Ha Apyrnre/ AoKaro B c-brqoro BpeMe npeA
,\1eH ce e npocrilpan Heil3cneABaH 6e:6pexnranr
oKeaH Ha vctuuata!
[lpegnonara ce, qe HrcroH il3pr/qa re3il cfioBa
B nocne4HilTe roAnHV or cBoF xueor. .{oplt
3a Hero, rofiro n:cne4Ba uilpoK cneKTbp
or o6nacrr, Karo rexHilKa, MareMarilKa,
acTpoHoMr/F/ anxvMvlfl tA Teonofnq, v
npeAnara Ha qoBeqecTBoTo MHOrO-
6potaurrr orKpvrtt+, 6oxecreeHilRr
CBFT npoAbnxaBa Aa e il3nbllHeH C
raiHn. HrcroH BFpBa, qe KonKoro no-
::l:iri,",:i:.i:
::t liit:,i*l

BT4COKO Ce il3KaqBa qoBeK, TonKoBa I Opesc.*r+s


no-Aaneq BilxAa, KaTo TaKa oTKpilBa tOp6eH nbo
qteH Ha
HOBil 3aKOH14 tA TeOpLAtA 14 yceLqa 3ara!- KpancKo HayqHg:
KL4Te Ha 3aKOHilTe Ha npilpoAaTa, cb3- 3apaiqh ToBai qe
cbulecrByBaHeTo
AaAeHa or 5ot orB'bA ct4creMara Ha cBera
Henryu. Heroeata
TaKaBa/ KaKBaTO e 3a noBeqeTo xopa. HrcToHoBara .qnHaMilKa,
"AKo Byrx{gax nc-ganeq or
gpyrlrre, To e 3au{oTo cTofx Ha

pameHere Ha ruraHTuI""

Or uo4o:peHrrero Ao yBepeHocrra
B rpan Ha XVlll e.3aroHur 3a BceMilpHoro rc, :-
n [4Lla He cpeu]a n peAil3Bil KarencrBoro Ha reo p r c -_:

il3BecrHa xaro TeopzrR Ha MHoxecrBara.


Bcnq ro 3anoqBa c orKpl,rrilero Ha Ypan or 6pLr.. --
cKnF acrpoHoM c HeMcKo noreKlo Ynlru Xepu=-
HenpaarnHara op6nra na YpaH nocraBff no! c: -
nenre 3axoua Ha HoroH. Oruprrrero e Hd --:-
Ea KoMnpoMernpa 3aroHa 3a BceMtapHoro na.':-
flilqaHe. f1o rzipouun Ha cu46ara Xepuen HFi. a-=
AOpil Aa MOXe Aa OrKpfie HOBaTa nflaHera, aKo a::-
neKTopHr4FT renecKon ua HproH He 6e yeer,'-,".-
pa3crofl HllrFTa Ha Ha6nogeHue.
Or 4pyra crpaHa, He3aBilcr4Mo ve Sperci:.'=-
acrpoHoM lOp6eH nuo Bepre ycraHoBnBa, qe or{a,'
Tilero Ha XepLuen BoAr/i Ao npoBan ra Hrcrorc:.-.
Teopilfl, rorZ He Moxe Aa orpeqe Han-brHo :a"i=.-=-
xilTeflHara re3a Ha Horon. Heroeara xtlnore3a naa
noflara, ve 4eSoprvraqilFTa Ha op6tnata e noBrl'r -:
or npilBnilqaHero Ha Apyra, no-AaneqHa Ffaf:-:
rluo Bepre cMffTa, qe aKo roBa e raKa, Moxe .-a :=
3aKroLrt4, \re ABilxeHilero Ha He6ecrt4Te rera -::-
A-bnxaBa Aa ce noAqyrHRea Ha HoroF{oBr,4F 3aKct.

v lloeeqero or nroro6porHrre npeqr3HV v3qvate+V+,


xeo6xogrmn:a r3ftpenBaHero Ha paKera, ce ocHoBaBar Ha
3aKoHrre, Koilro Horor $opvyrupa. Teopunre na 6t4eqero
rer:6exHo uqece 6aJilpar Ha HoroHoBilte reopfiil.
HtoroHoeata reopilfl 3a qacrkiqilTe or o6nacrra Ha
onTnKaTa, KoflTo Beqe e 3aMecTeHa oT BbnHoBaTa
reopilF. Tofi 4evoncrpilpa, qe cBerrilHara He Moxe
Aa 6t,qe o6Rcneua eAilHcrBeHo c B-bnHoBara reo-
pv+ nn,A c reopilflTa 3a qacrilt-lrrre, rurl raro uua
ABoicrBeHn caoficrea.
Mero4tr ua HtoroH Aa AocrilrHe cBoilre reopilil ce
ocHoBaBa Ha norB'bpx,4aBaHe Ha Qaxlare qpe3 MHo-
ro6porirHil eKcnepilMeHrm. Torl e ynopnr r/ BflpBa, qe
BcflKa reopnn, Konro He Moxe 4a 6uge o6qcHeHa c
onpeAeneHo flBneHile, e npocro xilnore3a. Ero :aqo
HoroH He cil nocraBff 3a qen Aa orKpile npilqilHara
3a rpaBilTallilRTa il ulo ce Kacae Ao BceMilpHoTo
npTiBnTiqaHe, cMFTa, rre nptAnafahKvt fo KbM ffBreHil-
ero, o6flcHeHilero e AocrarbqHo peueHile.
3a pa:nrxa or Hpron, Mero4br ua AfinqarlH e
To3il Ha "vucneHrre eKcnepilMeHTvl".foh ce onr4TBa
Aa nonyqil pe3ynraril, xaro cr6rpa 3aKfltoqeHnn
Bb3 OCHOBa Ha AaAeH npilHqiln il npOCTO il3non3Ba
nofnKa. B ocHoeara cil HeroBr4ffT MeroA 3a AocrilraHe
Ao tA1ev ce pa3nilqaBa or ro3r4 Ha HproH, xorZro Qop-
Myn il pa n pil H rlil nil, otuurahnt n pnpo4H ure ff BneH ilfl ,
b= Karo HanpilMep naAaulil npeAMeril ilnr Ayxaq BFr-bp.
flo rosil HaqilH yrHAyKrvBHVAr HoroH fi AeAyK-
rneunnr AfiHqarlH gocrurar cBoilTe HayqHil MeroAr4
oT pa3nilqHil Kpailuja.

^ :op/ AHec, Koraro cKopocrra Ha pa6ora ua o6opygeaHero e no-BilcoKa,


:i:iepfiMeHTrre Hano4o6nsar re:r, r3BbpuBaHfl or Tanilneo ilnil HoroH.

Cnopeg oqaKBaHilera ua luo Beprae, nper 1846 r.


-or$pra4 lane orKpyrBa nnaHerara HenryH.Tara noAo3-
ceHuero, nopogeHo or orKpr/Tilero ua XepLuen 6naro-
JapeHre Ha pe$nexropHr/F rerecKon Ha HoroH, e
Ha npaKTilKa ellilMr4HilpaHo c noMoqTa Ha cbu]t4F
ro3fi TenecKon. To:u cnyvarzr ycvnBa HagexAHocrra Ha
HrcroHoeara ArlHaMriKa.

-lna ueroAa
Orrprruero 3a BceMilpHoro npilBnilqaHe AaBa
o6rcHenuR Ha MHoro HBneHilr, Karo cbuleBpe-
rileHHo o6a,le nocraefl v HoBtl B'bnpocu: Ha nbpBo
rvlFcTo - KaK C-bulecTByea rpaeriraqrnra?
TeopurRra Ha orHocilTenHocrra ua ArZnqarZn ce
ctifiTa 3a Hai-eenilroro HayqHo orKpr/Tile Ha XX e. B
4eftcreurenHocr reopilFra e ct6upareneH TepMnH,
xor,tro o6xear4a HeroBfiTe feoptttl, pa3AeneHil B ABe
qacrr4: eAHara, ny6nnxyeaaa nbpBa, e cbc 3arnaBile
"CneqnanHa reopilF Ha orHocilrennocrra'i a
Apyrara
npeAcraBnflBa Aopa3B?tr BapilaHr Ha nbpBaTa il e
o3arraBeHa "O6r4a reopran Ha orHocytrenHocrra'i B
"O6r4a reopraff Ha orHocr4rensocrra" ArZnr4arirH 4nc-
Kyrrpa npilLtr/Hara 3a rpaBtaraqilFTa, Konro y6araa
Ha Hpron. Heroeara re3a e, qe BceMilpHoro npwBnt+-
LraHe ce noFBflBa B pe3ynTaT Ha il3Kpt4BflBaHe MeXAy
BpeMero n npocrpaHcrBoro. C EpyrtA AyMtA MoAenbr
"npocrpaHcTBo-BpeMe"e noBIylnH oT rpaBilraLll4ffra,
c Koero npe.qil3Bt4KBa KoHllenllilflTa Ha HproH 3a
a6cor toruoro npocrpaHcrBo.
,{oraro npeo6ptqa eAilH or npilHllilnkire Ha
^ HtoroHoBara AilHaMilKa ce npilnara tr no orHoueHile Ha,,Mo3bKa" Ha xounnrprre - CPU
HoroHoeara EtAHaMVKa, ArZur4arzrn Bb3KpecFBa (Central Processing Unit - qeHrpaneH npoqecop).
HroroH ce Bpr,rrla Kr,M )Kr{Bor rqr/re noKoneHva Aa orKpnflr EpynA tAcrvtHr4. Toea
ooMIlc,rfl, .re llcarc Hrorou e ro3l{, e ecrecrBoro Ha npolleca- vcrvHnre rpn6ea ga ce
rcofiro HI{ yilpaBJrflBa B MoMeHTa...tt
,43MeCTBaT OTApyril HOBOOTKpytTt4 nCTVtHtA.
Or 4pyra crpaHa, roBa He o3HaqaBa, qe eAHa
Toea ca AyMilre Ha acrpoHaBTa 6un AH4epc B orro- AilcKpe4rrrrpaHa ilcruHa craea 6escvlr/cneua, ttrZ
Bop Ha B-bnpoca Ha cilHa Ha Ha3eMeH oneparop rofi Karo e rpyAHo HoBilTe tA4ev Aa ce AocrnrHar c eAilH
ynpaBnrBa coBanKara "Anono 8" npr :aeptqaHero
cxox. He e Bb3MoxHo naxoit, rofiro oqe He 3Hae
fi or Ilyuara npe: 1968 r. Karro o6scHqea HrcroH, KaKEa crbKMyr orbH,4a nao6pela rorBapcKa neqKa.
rpaBilTaqilFTa 4eficrea e Koclnoca raKa, KaKTo il Ha
Crrpoemqara, cKpr4l4 B'brpe B Kyrvflra c M'bA-
3eusra - T.e. KoHTponilpa ABilxeHilero Ha rerara. pocl ocraBeHa Hil B HacneAcrBo or Hrcrou, Bce oule
5ea gnaqeHue KonKo HoBr4 orKpr4Tr4n nnnreoptAtA
He cail3qepnaHr. Bcern n-b1, Koraro B cBera ce non-
u.le ce norBflT e 6-uger4e, Henoxone6uvrara cilcreMa
BfBa cneABauluqT BennK HayqeH TaIaHT, roToB Aa - B pe:ynrar sa HecnhpHhre
or npilHr-Iilnil ua Htorou ule ocraHe B ocHoBara Ha npeMilHe rpaHilLl/re Ha BpeMero, Hpron ule 6rAe
ycunt4q Ha y\eH4re qoBeqefrBoTo
cbBpeMeHHara HayKa u uefiuure gocrorlHcrea qe qacr or HefoBara n3cre4oBarencra pa6ora raxa,
Hafi-uarpar crunea Ha Iynara.
KonKo Aaneq r4e Hfl 3aBeAe
npoA-bnxaT Aa cnyxaT KaTo onopHyr ToqKu Ha Hayq-
KaKTO Te3il npeAil HerO Ca qacT oT HefoBaTa. nporpecbT B HayKaTa?
Hilre il3cneABaHuR. Te:n, vnnro crg6a e Aa pa3uil-
pFr rpaHnqilre Ha HayKara/ MoraT caMo Aa il3BreKar
non3a or ycilneHoro r/3cnegBaHe Ha HoroHoeilre
eKcnepilMeHTyr.
Hlorou xagea:"Aro BilxAax no-Aaneq or Apyrnre,
To e 3auloro croflx Ha paMeHere Ha ruranrr.'lopu
NOCTLIXCHilflTA HA
']OBEK C HCTOBilF t43KNOqLITCNEH
TaflaHT ce Abnxar na ga6enexurenHilTe Aocrilxe-
HilF Ha Apyril yqeHil npeAr{ Hero.
Heils6exHo e HFKon gerZcreurenuv orKpwrtA+ Ea
6r4ar uluecreHil or rpn6ea ga aa6pa-
HoBr4, Ho ne
BflMe, rle tAcrnHrre, orKpr,4Tr,4 6naroAapeHue Ha ycil-
nr4flTa Ha HauJilre npegqil, ule no3Boaflr Ha 6u4e-

Teoprrra sa Hotot e or cbqecrBeHo 3HaqeHre 3a


ABilrarellHara cilna ff brbna Ha r3crpenBaHe Ha car-e4!114#rffi. .
-. -
1o0lfiT;tlffiTril

ilCAKH]OTOH

ISSN t79l-42s6

illlililillllilililllillililtl

You might also like