Katarungang Pambarangay

PHILIPPINES-CANADA LOCAL GOVERNMENT SUPPORT PROGRAM
KATARUNGANG PAMBARANGAY
I S A N G H A N D B O O K
Katarungang Pambarangay: Isang Handbook

MGA MANUNULAT
Maricel Vigo Atty. Marlon Manuel, SALIGAN

PANGKAT PANGTEKNIKAL AT PAMATNUGUTAN
Atty. Marlon Manuel, SALIGAN Divina Lopez, LGSP Myn Garcia, LGSP Vic Alfaro, LGSP Edgar Catalan, LGSP Raissa Jajurie, SALIGAN Mindanao Raymond Salas, SALIGAN Mindanao Pedrito Acosta, Region 12 Liza del Norte, IPHC Allan Carpio, RCED
TAGAPAGSALIN
Raymond Oliveros
PAGLALARAWAN AT DIBUHO NG PABALAT
Arnold Beroya
TAGAPANGASIWA NG SINING AT PAGKAKAAYOS
Alecks P Pabico/Disenyong Magilas .
KATARUNGANG PAMBARANGAY
I S A N G H A N D B O O K
Katarungang Pambarangay: Isang Handbook Karapatang-sipi 2004 Philippines-Canada Local Government Support Program (LGSP) Reserbado ang lahat ng karapatan Hinihikayat ng Philippines-Canada Local Government Support Program ang paggamit, pagsasalin sa ibang wika, pag-angkop at pagkopya ng handbook na ito basta hindi gagamitin sa pag-nenegosyo at ibibigay sa LGSP ang kaukulang pasasalamat o papuri. Kahit na pinakaingatan ang paghahanda ng handbook na ito, sinuman sa naglathala, nag-ambag o nagsulat ay hindi maaaring managot sa anumang pinsala dulot ng paggamit nito o ng mga impormasyong nasusulat dito. ISBN 971-92952-0-1 Inilimbag sa Manila, Philippines Inilathala ng: Sentro ng Alternatibong Lingap Panligal (SALIGAN) 1/F Hoffner Bldg., Social Development Complex Ateneo de Manila University, Loyola Heights, 1108 Quezon City, Philippines (632) 4266001 local 4858 or 4860 Philippines-Canada Local Government Support Program (LGSP) Unit 1507 Jollibee Plaza Emerald Avenue, 1600 Pasig City, Philippines (632) 637 3511-13 www.lgsp.org.ph Isinakatuparan ang proyektong ito sa tulong pampinansyal ng Pamahalaan ng Canada sa pamamagitan ng Canadian International Development Agency (CIDA).
PHILIPPINES-CANADA LOCAL GOVERNMENT SUPPORT PROGRAM Programme de soutien aux gouvernments locaux
ISANG PROYEKTONG PINAGTULUNGAN NG
Department of the Interior and Local Government (DILG)
National Economic and Development Authority (NEDA)
Canadian International Development Agency
IPINATUPAD NG
Agriteam Canada www.agriteam.ca
Federation of Canadian Municipalities (FCM) www.fcm.ca
MGA NILALAMAN
Paunang Salita Pagpapasalamat Pambungad Kahulugan ng mga Termino Pagpapakilala
UNANG BAHAGI: AKTUWAL NA PROSESO
vii ix xi xiii 1
Kabanata 1 Pagbubuo ng Lupon Kabanata 2 Pamamagitanan (Mediation) ng Punong Barangay Kabanata 3 Pagkakasunduan (Conciliation) sa Pamamagitan ng Pangkat Tagapagkasundo Kabanata 4 Arbitrasyon Kabanata 5 Mga Katutubong Pamamaraan ng Pag-aayos ng mga Alitan
IKALAWANG BAHAGI: MGA BENEPISYO, PABUYA AT GANTIMPALA
9 20 33 52 58
Kabanata 1 Tulong sa Pag-aaral (Scholarship) Kabanata 2 Mga Pabuya at Gantimpala Mga Dagdag Mga Pormularyo ng Katarungang Pambarangay
KP Form # 1 KP Form # 2 KP Form # 3 KP Form # 4 KP Form # 5 KP Form # 6 KP Form # 7 KP Form # 8 Patalastas para sa Pagbubuo ng Lupon Liham ng Paghirang Patalastas ng Paghirang Talaan ng Nahirang na mga Kasapi ng Lupon Pahayag ng Panunumpa ng Kasapi ng Lupon Pagbawi sa Paghirang Pormularyo ng Nagrereklamo Patalastas ng Pagdinig
69 73
KP Form # 9 KP Form # 10 KP Form # 11 KP Form # 12 KP KP KP KP KP KP Form #13 Form #14 Form # 15 Form # 16 Form # 17 Form # 18
KP Form # 19 KP Form # 20 KP Form # 21 KP Form # 22 KP Form # 23 KP Form # 24 KP Form # 25 KP Form # 26 KP Form # 27 KP Form # 28
Pagpapatawag sa Inirereklamo Patalastas para sa Pagbubuo ng Pangkat Patalastas para sa mga Napiling Kasapi ng Pangkat Patalastas ng Pagdinig (Mga Hakbang sa Pagkakasunduan) Utos para Humarap sa Pagdinig Kasunduan para sa Arbitrasyon Paggawad ng Arbitrasyon Mahinahong Pag-aayos ng Alitan Pagtanggi Patalastas ng Pagdinig para sa Nagrereklamo Patalastas ng Pagdinig para sa Inirereklamo Katibayan para Magsampa ng Kaukulang Aksyon (mula sa Kalihim ng Lupon) Katibayan para Magsampa ng Kaukulang Aksyon (mula sa Kalihim ng Pangkat) Katibayan para Magsampa ng Kaukulang Aksyon Katibayan para sa Pagbabawal ng Pagsasampa ng Kaukulang Aksyon Katibayan para sa Pagbabawal ng Kontra-demanda Panukala para sa Pagpapatupad Patalastas ng Pagdinig (Panukala para sa Pagpapatupad) Patalastas ng Pagpapatupad Buwanang Pagpapadala ng mga Panghuling Ulat
PAUNANG SALITA
PARA sa amin sa Department of the Interior and Local Government, isang pinagmumulan ng aming pagmamalaki ay ang mga katangi-tanging pagkukusa ng mga kasamahan natin sa lokal na pamamahala. Sa pagkakataong ito ay ikinalulugod naming pasalamatan ang pagpapalathala ng Katarungang Pambarangay: Isang Handbook ng PhilippinesCanada Local Government Support Program. Ang Republic Act 7160 na kilala rin bilang 1991 Local Government Code ay nagbibigay sa mga barangay ng kapangyarihan upang ipatupad ang katahimikan at kaayusan, at tumulong sa mabisang pagpapatupad ng karapatang-pantao at katarungan. Pinadali ng desentralisasyon ang pagkilala sa Katarungang Pambarangay o Barangay Justice System bilang panibagong paraan ng pag-aayos ng mga alitan. Ang hamong kinakaharap ng mga lokal na pamahalaan ngayon ay ang pagbibigay-halaga at paggamit sa katarungang pambarangay bilang isa sa pinakaimportanteng mekanismo na maaaring gamitin sa pagbibigay ng hustisya, sa pagsusulong ng pangangalaga sa karapatang-pantao, at sa paggitna o pag-aayos ng mga alitan sa antas ng barangay sa mga mahinahong paraan. Ang Katarungang Pambarangay: Isang Handbook ay nagbibigay sa mga lokal na pamahalaan ng isang kasangkapan na madaling gamitin upang tanggapin ang hamong ito. Pinupunuan nito ang pangangailangan upang itaas ang kamulatan at pagunawa sa katarungang pambarangay at sa kahalagahan nito bilang kasangkapang bago at nakapagbibigay-kapangyarihan para sa pag-aayos ng mga alitan sa mga komunidad at pamilya sa antas ng barangay. Sa mabilis na pabagu-bagong
K A TA R U N G A N G PA M B A R A N G AY
vii
pangangailangan sa pagkakaroon ng hustisya, kailangang gamitin ang mekanismong ito sa mahusay na pamamaraan at ng may kasigasigan bilang daan sa pagtataguyod ng kapayapaan sa pagitan ng mga mamamayan. Ang Punong Barangay (Barangay Heads), mga kasapi ng Lupong Tagapamayapa (Peace Council) at ang mga komunidad ay makikinabang nang husto mula sa handbook na ito. Dagdag pa dito, ang mga manggagawa para sa pagbabago, mga tagaakademya, mga non-governmental organizations at mga pampublikong samahan, ang handbook na ito ay magiging kapaki-pakinabang sa kanilang gawain sa pagpapatupad ng katarungang pambarangay. Ang proyektong ito ay nakatutulong sa pagsisikap ng DILG na patampukin ang mga produkto ng kaalaman sa pampublikong pamamahala sa pamamagitan ng Local Government Academy at mga panrehiyong sentrong paaralan ng ahensya. Ang handbook na ito ay nagbibigay ng mas maunlad na pamamaraan ng pag-aayos ng mga alitan at makatutulong nang husto sa pagpapalawak ng kaalaman sa at pagpapatatag ng pamamamahala ng barangay at katarungan. Binabati ng DILG ang Philippines-Canada Local Government Support Program sa kanyang kahandaan at makahulugang pag-aambag para sa pagtataguyod ng pagpapahusay sa pamamahala ng barangay bilang bahagi ng isang mabuti, laging dumaramay at may pananagutang pamamahalang lokal.
HON. JOSE D. LINA JR. Kalihim Kagawaran ng Panloob at Lokal na Pamamahala (DILG)
viii
ISANG HANDBOOK
PAGPAPASALAMAT
ANG pagtataguyod, pakikipagtulungan at malikhaing ambag ng mga sumusunod na tao at institusyon ay hindi matatawaran at lubhang napakahalaga sa pagbubuo ng lathalaing ito: Ang Philippines-Canada Local Government Support Program na pinangungunahan nina Alix Yule at Marlon Maceda Villanueva sa pagbibigay ng kinakailangang direksyon at suporta. Ang Sentro ng Alternatibong Lingap Panligal (SALIGAN), lalo na kay Atty. Marlon J. Manuel, para sa kanilang pakikipagtulungan and pakiki-ugnayan Maricel Vigo at Marlon Manuel para sa pangkalahatang pagsusulat at mahusay na ambag pangteknikal Mga LGSP Managers na sina Tess Gajo, Merlinda Hussein, Evelyn Jiz at mga LGSP Program Officers na sina Vic Alfaro, Edgar Catalan, Abduljim Hassan at Cris Tagupa para sa kanilang hindi matatawarang pakikipagtulungan Mga LGSP Local Resource Partners na sina Raissa Jajurie (SALIGAN Mindanao), Raymond Salas (SALIGAN Mindanao), Pedrito Acosta (Region 12), Liza del Norte (Institute of Primary Health Care o IPHC), Allan Carpio (Resource Center for Empowerment and Development o RCED) para sa kanilang tulong teknikal Divina Luz Lopez para sa kanyang pangkalahatang pamamahala ng proyektong ito at kasanayang teknikal sa pagtitiyak ng kahusayan ng lathalaing ito
ix
Myn Garcia para sa pagbibigay ng teknikal at malikhaing direksyon, at pangkalahatang pangangasiwa ng dibuho, kaayusan at paglilimbag Arnold Beroya para sa mga paglalarawan, at Alecks Pabico para sa kaayusan at pangkalahatang pagaayos ng sining Raymond Olivares, Janilo Rubiato and Tess Tajanlangit para sa pagsasalin ng handbook sa wikang Tagalog, Cebuano at Ilonggo, ayon sa pagkakasunod Ria Adapon at Sef Carandang para sa pangkalahatang pakikipag-ugnaya at pamamatnugot Gigi Barazon at sa iba pang LGSP administrative staff para sa pagbibigay ng tulong.
ISANG HANDBOOK
PAMBUNGAD
ANG Katarungang Pambarangay: Isang Handbook ay inilathala ng Philippines-Canada Local Government Support Program (LGSP) bilang bahagi ng tungkulin nito sa pagpapalaganap ng mabisa at laging handang tumulong na pamahalaang pambarangay. Pinalawak ng Republic Act 7160 o 1991 Local Government Code ang saklaw at kapangyarihan ng Katarungang Pambarangay o Barangay Justice System hindi lang para bawasan ang pagtambak ng mga kaso sa hukuman kung hindi para din matugunan ang suliranin sa hindi pantay na pagkakamit ng hustisya na kadalasang nararanasan ng mga mahihirap na komunidad. Ang mga barangay bilang batayang pampulitikang sangay sa bansa ay nasa pinakamahusay na posisyon para mapadali ang paggitna o pag-aayos ng mga alitan sa pamilya at komunidad kaalinsabay ng tungkulin nitong magbigay ng mga pangunahing tulong sa mga mamamayan. Sa pagbibigay-kapangyarihan sa mga sangay ng lokal na pamahalaan sa Kanlurang Visayas at Mindanao, ang LGSP ay gumawa na ng mga hakbangin upang palakasin ang pamamahalang pambarangay kasama ang pagpapalawak at pagpapalaganap ng paggamit ng katarungang pambarangay. Ang Katarungang Pambarangay: Isang Handbook ay ginawa para magbigay ng isang simple, madaling basahin at unawaing kasangkapan upang paunlarin pa ang kaalamanng mga mamamayan sa katarungang pambarangay bilang isang mabisa at makabagong mekanismo sa pag-aayos ng mga alitan.
xi
Nilalayon ng handbook na ito na palalimin pa ang pag-unawa ng mga Punong Barangay at mga kasapi ng Lupong Tagapamayapa sa mga pamamaraan at patakaran ng katarungang pambarangay upang magamit ito ng husto sa mga komunidad. Nilalayon din nito na bigyan ng praktikal na pananaw ang mga kasapi ng komunidad tulad ng mga paralegals, nongovernmental organizations at mga pampublikong samahan hinggil sa papel ng katarungang pambarangay sa kanilang mga buhay at mga benepisyong matatamo nila mula dito. Sa paggawa nito, inaasahan ng LGSP na makagagawa ito ng mga pagbabago sa buhay ng mga mamamayan sa pagtulong sa mas malalim na pag-unawa at mahusay ng pagpapatupad ng katarungang pambarangay. Ang Katarungang Pambarangay: Isang Handbook ay isa lamang payak na ambag sa pagkakaroon ng mas malawak na pang-unawa sa isang alternatibo sa kinamulatang pangelitista at kumplikadong sistemang legal na kadalasang kinakatawan ng isang nakapapagod na prosesong legal. Ang lathalaing ito ay isang daan upang bigyan ng kapangyarihan ang mga mamamayan na ipaglaban ang kanilang mga batayang karapatan at bigyan sila ng mapayapang paraan para gawin ito. Philippines-Canada Local Government Support Program
xii
ISANG HANDBOOK
KAHULUGAN
NG MGA
TERMINO
Adjudication o paghatol ay ang kapangyarihan ng mga korte o ng mga malahukumang ahensya na magpasya sa mga kasong nakasampa sa kanila at saklaw ng kanilang awtoridad. Amicable Settlement o mapayapang pagkakasunduan ay isang kasunduang naabot sa proseso ng pamamagitanan (mediation) at pagkakasunduan (conciliation). Arbitration o paghatol ng isang tagapamagitan ay isang proseso kung saan ang ikatlong panig na hindi kasapi ng mga hukuman ay pinipili ng nagaalitang panig upang dinggin at pagpasyan ang kanilang alitan. Arbitration Award o paggawad ng arbitrasyon ay isang desisyong narating ng tagapangulo ng Lupon o Pangkat depende sa kaso bago pa man madesisyunan ng Lupon o Pangkat at magkaroon ng nakasulat na kasunduan ang mga nag-aalitang panig. Attachment o pagsamsam ay isang pansamantalang solusyon sa anyo ng kautusang ipinalabas ng isang hukom kung saan dinidinig ang kaso. Kinukuha ang mga ari-arian bilang kasiguruhan na masusunod ang kahatulan na natamo ng nanalong panig, maaaring sa pagsisimula ng aksyon o anumang oras matapos maisampa ang kaso bago ang huling kahatulan. Complainant nagrereklamo Complaint o reklamo ay isang pahayag ng pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari na naging dahilan ng pagrereklamo.
xiii
Conciliation o pagkakasunduan ay isang proseso kung saan ay tinutulungan ng Pangkat ang mga nagaalitang panig na isa-isahin ang mga problema at puwedeng mangyari upang magkaroon ng kasunduan na katanggap-tanggap sa magkabilang panig. Delivery of Personal property (Replevin) o pagdadala ng pansariling ari-arian ay isang pansamantalang solusyon kung saan ang hukom na may saklaw ng kasong may kinalaman sa pagbawi ng pag-aari ay nagpapalabas ng kautusang dalhin ang mga ari-arian sa nagrereklamo upang masiguro na maibabalik ito o para saguting ang mga nasira. Execution o pagpapatupad ay isang proseso na may pamimilit upang masiguro na makakatugon ang magkabilang panig. Kasama dito ang pagpapatupad sa nilalaman ng mapayapang pagkakasunduan o paggawad ng abitrasyon na maaaring pumipigil o nag-uutos sa bawat panig na gawin ang isang bagay, magbigay ng isang bagay o tumigil sa patuloy na paggawa ng isang bagay. Habeas Corpus o ipakita ang katawan ay isang proseso sa hukuman na ang layunin ay palayain ang isang tao na di-makatuwirang ikinulong o pagbabalik sa isang tao ng kanyang karapatang magkupkop. Incompetent o walang-kakayahan isang tao na pinagbabawalan ng lipunan; o isang naospital na ketongin, bulagsak, bingi at pipi na hindi kayang makipag-usap; isang tao na hindi panatag ang pagiisip kahit na paminsan-minsan ay matino; at isang tao na may matinong pag-iisip ngunit dahil sa edad, sakit, mahinang pag-iisip, at iba pang katulad na dahilan, na kung walang ibang tutulong ay hindi niya magagawang pangalagaan ang kanyang sarili at pangasiwaan ang kanyang mga ari-arian at dahil dito ay madali siyang malilinlang at mapagsasamantalahan.
xiv
ISANG HANDBOOK
Jurisdiction o awtoridad ay isang kapangyarihan upang dinggin at pagpasyahan ang isang kaso at sang-ayon sa batas ay hindi maaaring pagkasunduan ng magkabilang panig. Katarungang Barangay (KP) ay isang sistema ng pagpapatupad ng hustisya sa antas ng barangay na naglalayong ayusin ng mahinahon ang alitan sa tulong ng pamamagitanan (mediation), pagkakasunduan (conciliation) o arbitrasyon sa gitna ng mga pamilya at barangay nang hindi umaabot sa hukuman. Lupong Tagapamayapa (Lupon) ay isang grupong itinatag sa bawat barangay na binubuo ng Punong Barangay bilang tagapangulo at mga kasaping pipiliin na hindi bababa sa sampu at hindi hihigit sa dalawampu. Mediation o pamamagitanan ay isang proseso kung saan ang tagapangulo ng Lupon o Barangay ay tutulong sa nag-aalitang panig upang magkaroon ng kasunduan na katanggap-tanggap sa lahat. Minor o menor de edad ay isang tao na wala pang labingwalong (18) taong gulang. Next of Kin o malapit na kamag-anak ay isang taong kamag-anak o isang maaasahang kaibigan kung saan nakatira ang taong menor de edad o walang kakayanan. Pangkat Tagapagkasundo (Pangkat) ay isang grupo para sa pagkakasunduan na binubuo ng tatlong tao at nagmula sa kasapian ng Lupon para sa bawat alitang inilalapit sa Lupon matapos mabigo ang Punong Barangay sa pamamagitanan. Preliminary injunction isang pansamantalang solusyon sa anyo ng kautusan na inilalalbas ng hukom na may saklaw ng kaso bago ay huling
xv
kahatulan na nag-uutos sa isang tao gawin ang isang bagay o tumigil sa paggawa ng isang bagay. Repudiation o pagtanggi ay hindi pagtanggap sa katumpakan o mga tadhana at kundisyon ng kasunduan dahil sa impluwensya ng pandaraya, karahasan o pananakot. Respondent inirereklamo Statute of Limitations ay isang batas na nagbabawal sa pagsasampa ng kaso matapos ang itinakdang panahon para sa naturang kaso o paglabag. Support Pendente Lite ay isang pansamantalang solusyon sa anyo ng kautusan na inilabas ng isang hukom kung saan nakabinbin ang kaso na nag-uutos sa pagbibigay ng panggastos, tirahan, damit, edukasyon at atensyong medical sa taong may karapatan ditto. Venue ay isang lugar kung saan dinidinig ang kaso ay pinagpapasyahan. Sa mga kasong criminal, ito ay hindi ipinipirmi ng batas at maaari itong pagkasunduan ng magkabilang panig.
xvi
ISANG HANDBOOK
PAGPAPAKILALA
ANG Katarungang Pambarangay o Barangay Justice System ay isang makanismong nakabatay sa komunidad para sa pag-aayos ng mga alitan na tuwirang pinamamahalaan ng barangay na itinuturing na batayang pampulitikang sangay ng gobyerno. Sinasaklaw nito ang mga alitan sa pagitan ng mga kasapi ng parehong komunidad (sa pangkalahatan, parehong lungsod o bayan) at pinapakilos nito ang Punong Barangay at iba pang kasapi ng komunidad (ang mga kasapi ng Lupon) bilang tagapamagitan (mediators, conciliators, arbitrators). Ang pagtatatag at operasyon ng Katarungang Pambarangay ay itinatadhana ng Republic Act No. 7160 o ng Local Government Code ng 1991. Bago pa man ipinasa ang batas na ito, ang pagtatatag ng Katarungang Pambarangay ay bahagi na ng Presidential Decree 1508 at Batas Pambansa Bilang 337 o ng 1983 Local Government Code. Nang unang isabatas ng PD 1508 ang pagtatatag ng Katarungang Pambarangay noong 1978, ito ay mayroong sumusunod na mga layunin: Itaguyod ang mabilis na pagpapatupad ng hustisya Mabawasan ang magulong pagsasampa ng mga kaso sa hukuman Mabawasan ang pagsisikip ng mga talaan ng hukuman at sa ganoon ay mapataas ang kalidad ng hustisyang ibinibigay ng mga hukuman Mapanatili at kilalanin ang pinatibay na ng panahon na mga tradisyon ng mapayapang
pag-aayos ng mga alitan sa antas ng komunidad. Ang mga ito rin ang layunin sa mga patakaran ng Katarungang Pambarangay na iprinoklama ng Department of Justice noong Hunyo 1, 1992, alinsunod sa itinatadhana ng 1991 Local Government Code. Ang mga patakarang ito ay nagsisilbing gabay sa pagpapatupad ng mga alituntunin at hakbangin sa pagtatatag, pamamahala at operasyon ng Katarungang Pambarangay. Sa ilalim ng Katarungang Pambarangay, ang pinakamahalagang paraan ng pag-aayos ng mga alitan ay ang pagbibigay-daan sa mga nag-aaway na partido na maghanap ng solusyon na katanggap-tanggap sa magkabilang panig. Dahil dito, ang pangunahing papel ng sistemang ito ay hindi ang magdesisyon ng mga alitan at magpataw ng isang solusyon sa mga partido, at sa halip ay para tulungan ang mga sangkot na partido sa pag-uusap at paghahanap? ng posibleng mapayapang pag-aayos (amicable settlement) ng kanilang mga alitan. Ang Punong Barangay at ang mga tagapagkasundo o conciliators ng komunidad (mga kasapi ng Lupon) ay kumikilos, hindi bilang mga hukom o tagahatol sa mga alitan, kundi sa halip, pinadadali nila ang pagtalakay sa mga posibleng solusyon para sa mga nag-aalitang partido. Dahil dito, pinahahalagahan ang personal na pagharap at pakikilahok ng nag-aaway na mga 2
Sa madaling salita, nagbibigay ang Katarungang Pambarangay ng isang mapanlikha, mura at mabilis na daan para sa pag-aayos ng mga alitan kung saan malayang makapaghahanap ang mga partido ng pamimilian para sa mapayapang pagpapasya ng kanilang mga alitan nang hindi lumalapit sa hukuman.
ISANG HANDBOOK
partido, at ang pagkakaroon ng karampatang parusa sa hindi pagharap ng mga partido. Dahil din sa pangangailangan na humarap nang personal ang magkaaway na partido sa proseso ng pagkakasunduan (conciliation), hindi saklaw ng proseso ng Katarungang Pambarangay ang mga alitan na hindi nagsasangkot ng mga indibidwal katulad ng mga korporasyon. Nag-aalok ang Katarungang Pambarangay ng alternatibong na paraan sa pagpapasya ng mga alitan, di tulad sa magastos at mahabang proseso ng pag-aayos ng mga alitan sa karaniwang hukuman. Sa halip na dumaan sa masyadong madetalyeng proseso ng pagsasampa ng pormal na reklamo at paghaharap ng ebidensya sa korte, binibigyan ang mga partido ng pagkakataong kausapin ang isat isa at ayusin nang mapayapa ang kanilang alitan. Hindi umaakma dito ang mga madetalyeng proseso at patakaran na kadalasang ginagamit sa korte. Ang pagsasampa ng kaso sa hukuman, o ang pagtatanggol laban sa isang kaso ay nangangailangan ng tulong ng mga abugado. Gayunman, sa Katarungang Pambarangay, hindi na kailangan ng mga sangkot na partido ang tulong ng abugado. Sa katunayan, ipinagbabawal ng batas ang pakikilahok ng mga abugado sa pagsasagawa ng pagkakasunduan. Habang ang nililitis na mga kaso sa mga hukuman sa pangkalahatan ay tumatagal ng mga taon bago mapagpasyahan, Sa ibang mga lugar na ang ang mga kasong hukuman ay hindi maabot dumadaan sa dahil sa layo ng lugar at sa Katarungang hindi makayang halaga ng Pambarangay, sa paglilitis, ang Katarungang pangkalahatan, ay Pambarangay ang tanging aabot lamang ng malalapitan ng mga ilang linggo. Sa mahihirap para sa madaling salita, pagpapasya ng kanilang nagbibigay ang mga alitan sa kabila ng mga Katarungang limitasyon nito. Pambarangay ng 3
isang mapanlikha, mura at mabilis na daan para sa pag-aayos ng mga alitan kung saan malayang makapaghahanap ang mga partido ng pamimilian para sa mapayapang pagpapasya ng kanilang mga alitan nang hindi lumalapit sa hukuman. Sa usapin ng pagtatamo ng hustisya, nagbibigay ang Katarungang Pambarangay ng isang mekanismong madaling lapitan para sa pagpapasya ng mga usaping panghustisya ng mga mahihirap. Sa ibang mga lugar na ang hukuman ay hindi maabot dahil sa layo ng lugar at sa hindi makayang halaga ng paglilitis, ang Katarungang Pambarangay ang tanging malalapitan ng mga mahihirap para sa pagpapasya ng kanilang mga alitan sa kabila ng mga limitasyon nito. Nilikha din ang Katarungang Pambarangay para makatulong sa mga hukuman sa pagpapatupad ng hustisya. Sa mga kasong saklaw ng Katarungang Pambarangay, kailangang dumaan muna ang mga partido sa proseso ng Katarungang Pambarangay bago tumungo sa hukuman. Ang hindi pagsunod ay maaaring mangahulugan ng pagpapawalang-saysay ng demanda o kontra-demanda ng mga partido. Sa pagkakataon na mabigo ang Katarungang Pambarangay na pagpasyahan ang alitan ay saka lamang papayagan ang mga partido na isampa ang kanilang kaso sa hukuman. Inilabas ng Korte Suprema ang Administrative Circular No. 14-93 noong Hulyo 15, 1993 na nag-uutos sa mga hukuman na siguruhin ang pagsunod sa pangangailangan ng unang pagdulog sa Katarungang Pambarangay bilang kundisyon sa pagsasampa ng reklamo sa hukuman para sa mga kasong saklaw ng sistemang ito. Sa dami ng mga nag-aalitang partido na nag-aayos ng kanilang alitan sa antas ng komunidad, inaasahan na ang pagsasampa ng mga kaso (sa hukuman) sa pagitan ng mga kaanib ng parehong komunidad ay mababawasan. Sa kabilang banda, matutulungan nitong mabawasan ang pagsisikip ng listahan mga kasong nakasampa sa 4
ISANG HANDBOOK
mga hukuman at umaasa na mapaunlad ang kahusayan at kalidad ng pagbibigay ng mga hukuman ng hustisya. Ang Katarungang Pambarangay, kung ganoon, ay parehong alternatibo at tulong sa mga hukuman.
Inilabas ng Korte Suprema ang Administrative Circular No. 14-93 noong Hulyo 15, 1993 na naguutos sa mga hukuman na siguruhin ang pagsunod sa pangangailangan ng unang pagdulog sa Katarungang Pambarangay bilang kundisyon sa pagsasampa ng reklamo sa hukuman para sa mga kasong saklaw ng sistemang ito.
Pinahahalagahan ng Katarungang Pambarangay ang paggamit ng subok na ng panahon na mga tradisyon at kaugalian ng mga komunidad sa pagaayos ng mga alitan sa pagitan ng mga kaanib ng komunidad. Naging tradisyon na ng mga Pilipino na humingi ng tulong sa mga nakatatandang kasapi ng pamilya, nakatatanda sa komunidad, o mga pinuno ng tribu sa pagpapasya ng mga alitan sa pagitan ng mga kaanib ng parehong pamilya o komunidad. Ang mga kagawiang ito ang kinilala at ginawang opisyal ng Katarungang Pambarangay. Sa halip na mga kaanib ng pamilya, kinakatulong ng Katarungang Pambarangay ang Punong Barangay at ang mga kasapi ng Lupon na hinirang mula sa mga iginagalang na kaanib ng komunidad,tulad ng mga nakatatanda sa komunidad o mga pinuno ng tribu. Sa pagkilala sa mga karaniwang tradisyunal na kaugalian ng mga katutubong komunidad, ang batas sa Katarungang Pambarangay ay nagsasaad na ang mga kaugalian at tradisyon ng mga katutubong komunidad ang dapat gamitin sa pag-aayos ng mga alitan. Ang kapangyarihan ng Katarungang Pambarangay ay nakasandig sa katotohanang ito ay nagmula sa 5
komunidad mismo, at ipinatutupad ng mga kaanib ng komunidad sa pamamagitan ng paggamit ng mga tradisyunal na kaugalian sa pagpapasya ng alitan. Sa ganitong kalagayan, ang nag-aalitang partido ay inaasahang maging mas panatag sa pagtalakay sa kanilang mga suliranin at sa paghahanap ng mga solusyon sa mga alitan. Inaasahan din na ang pangkomunidad na katayuan ng Katarungang Pambarangay ang magtitiyak na igagalang ng mga partido ang mapayapang pag-aayos o amicable settlement na pinagkasunduan. Sa pagtatapos, ang Katarungang Pambarangay ay tinitingnan na magsisilbi ayon sa pangalan nito. Inaasahan na titiyakin nito ang pagbibigay ng hustisya sa taumbayan. Ang unang bahagi ng handbook ay tumatalakay sa aktuwal na mga proseso ng KP. Ang ikalawang bahagi naman ay patungkol sa mga pakinabang, pabuya at gantimpalang dulot ng sistema ng KP. Para magsilbing sanggunian, ang Panghuling Bahagi o mga Annexes ay naglalaman ng aktuwal na mga halimbawa ng lahat ng KP forms na ginagamit sa proseso ng KP. Ang handbook na ito ay isinalin na rin sa tatlo pang katutubong wikang Pilipino, ang Tagalog, Cebuano at Ilonggo, upang mapadali ang malawakang paggamit at pag-unawa sa KP, laluna sa antas ng komunidad. Gayundin, kasalukuyang pinagyayaman/pinauunlad ang isang handbook hinggil sa sistema ng KP sa ARMM, na nagbibigaypansin sa umiiral na katutubo at tradisyunal na mga mekanismo ng paggagawad ng katarungan sa kulturang Muslim o Moro.
ISANG HANDBOOK
U N A N G
B A H A G I
A KTUWAL NA PROSESO
PAGBUBUO
NG
LUPON
MAGANDANG UMAGA HO, KAPITAN PEDRING. ISANG UMAGA SA BARANGAY PAG-ASA MAGANDANG UMAGA RIN. BINABATI NGA PALA KITA BILANG BAGONG PUNONG DIWA. ANO BA ANG MAIPAGLILINGKOD KO BARANGAY NG BAGONG
SA IYO?
SALAMAT HO. PUMARITO HO AKO UPANG MAGTANONG TUNGKOL SA PAGPAPATUPAD NG KATARUNGANG PAMBARANGAY SA ATING NASASAKUPAN.
TAMANG-TAMA. LUMAPIT PAGTANUNGAN. MAUPO KA AT MUNA. MAGKAPE KA KA SA TAONG DAPAT
ALAM MO, CELIA, ANG KATARUNGANG PAMBARANGAY AY ISANG MAHALAGANG PAMAMARAAN SA ATING BARANGAY PARA SA ALITAN. ITO AY NAMUMUKOD-TANGING BAHAGI NG ATING TUNGKULING PAMBARANGAY UPANG ITAGUYOD ANG MAMAMAYAN SA KOMUNIDAD. ITO AY KAPAYAPAAN AT PAGKAKASUNDO NG MGA PATAS AT MABILISANG PAG-AAYOS NG MGA
PAGKILALA RIN SA KAKAYANAN NG BARANGAY AT NG MGA PINUNO NITO NA PADALIIN ANG SA KANILANG ANTAS. PAGSASAAYOS AT PAGPAPASIYA NG MGA ALITAN
GANOON HO PALA. PERO, ANG PUNONG BARANGAY LAMANG HO BA ANG MAY KAPANGYARIHAN NA BUMUO NG LUPON?
OO, ANG PUNONG BARANGAY LAMANG ANG MAAARING MAGTALAGA NG KASAPI NG LUPON. SIYA LAMANG
ANG TANGING MAY KARAPATAN NITO. HINDI NA ITO NANGANGAILANGAN NG PAGSANG-AYON, BARANGAY. PATOTOO O PAGPAPATIBAY NG SANGGUNIANG
PAANO HO KUNG MABIGO BUUIN ANG LUPON? ANG PUNONG BARANGAY NA
NG KAPABAYAAN SA TUNG-
MAAARI SIYANG AKUSAHAN KULIN AT MAAARING MAPATAWAN NG KAPARUSAHANG
ADMINISTRATIBO. TALAGA HO? KAILAN AT BUUIN ANG LUPON? PAANO KO HO BA MAAARING
SA LOOB NG LABINLIMANG
(15) ARAW MULA SA PAG-
UUMPISA NG ATING PANUNUNGKULAN BILANG PUNONG BARANGAY, KAILANGAN NATING MAGLABAS NG PATALASTAS PARA SA PAGBUBUO NG LUPON AT MAGHANDA NG TALAAN NG MGA PANGALAN NG MGA IMINUMUNGKAHING KASAPI NG LUPON.
ILANG TAO HO BA ANG DAPAT KONG ISAMA SA TALAAN?
SAMPUNG TAO ANG PINAKAKATAO ANG PINAKAMARAMI. MABABA AT DALAWAMPUNG
10
ISANG HANDBOOK
SINU-SINO HO BA ANG MGA KARAPAT-DAPAT NA MAGING KASAPI NG LUPON?
NAGTATRABAHO SA BARANGAY, NASA HUSTONG KATANGIAN: INTEGRIDAD, WALANG PINAPANIGAN, MAY MAHINAHON, MAPARAAN, BUKAS ANG ISIP AT MADALING MAKAANGKOP, AY MAAARING MAGING KASAPI NG LUPON. SARILING DESISYON, PATAS, KILALANG MATAPAT, GULANG AT NAGTATAGLAY NG MGA SUMUSUNOD NA
SINUMAN NA KASALUKUYANG NANINIRAHAN O
KARAPAT-DAPAT NA MAGING KASAPI NG LUPON

KASALUKUYANG NANINIRAHAN O NAGTATRABAHO SA BARANGAY NASA HUSTONG GULANG MAY MGA SUMUSUNOD NA KATANGIAN: INTEGRIDAD, WALANG PINAPANIGAN, MAY SARILING DESISYON, PATAS, KILALANG MATAPAT, MAHINAHON, MAPARAAN, BUKAS ANG ISIP, AT MADALING MAKAANGKOP
MGA HINDI KARAPATDAPAT NA MAGING KASAPI NG LUPON

WALA PANG LABINGWALONG
(18) TAONG GULANG

HINDI MAPAGKAKATIWALAAN NAPATUNAYANG NAGKASALA NA MAY PARUSANG HABAMBUHAY NA PAGKAKAKULONG O PANSAMANTALANG PAGBABAWAL SA PAGLILINGKOD SA PAMPUBLIKONG TANGGAPAN HALAL NA PINUNO NG PAMAHALAAN KASAPAI NG SANDATAHANG LAKAS NA NASA AKTIBONG SERBISYO
11
MATAPOS KO HONG MATUKOY ANG SAMPU (10) HANGGANG LUPON, ANO HO ANG AKING HAKBANG? DALAWAMPUNG (20) KASAPI NG MGA SUSUNOD NA
ANG IYONG KALIHIM NA KALIHIM NG LUPON, AY MAGHAHANDA NG PATALASTAS PARA SA PAGBUBUO NG LUPON GAMIT ANG KP FORM 1. SIYA RING KASALUKUYANG
PAGKATAPOS, SAAN HO NATIN PATALASTAS? ILALAGAY ANG
IPAPASKIL ANG PATALASTAS NA ITO SA TATLONG (3) MGA LANTAD O ISTRATEHIKONG LUGAR NA SAKOP NG BARANGAY. ANG PATALASTAS AY MAGLALAMAN NG PAANYAYA PARA SA LAHAT NG KASAPI NG BARANGAY UPANG PAGTIBAYIN O TUTULAN ANG MUNGKAHING PAGTATALAGA NG TALAAN. ANG PAGMUMUNGKAHI AY GAGAWIN SA PANAHON NG PAGKAKAPASKIL NA TATAGAL NG TATLONG LINGGO. SINUMANG TAO NA KASAMA SA
12
ISANG HANDBOOK
KP FORM # 1: PATALASTAS PARA SA PAGBUBUO NG LUPON Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE PUNONG BARANGAY ______ , 20__ NOTICE TO CONSTITUTE THE LUPON To All Barangay Members and All Other Persons Concerned: In compliance with Section 1(a), Chapter 7, Title One, Book III, Local Government Code of 1991 (Republic Act No. 7160), of the Katarungang Pambarangay Law, notice is hereby given to constitute the Lupong Tagapamayapa of this Barangay. The persons I am considering for appointment are the following: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. __________________ __________________ __________________ __________________ __________________ __________________ __________________ __________________ __________________ _________________ _________________ _________________ 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. _________________ _________________ _________________ _________________ _________________ _________________ _________________ _________________ _________________ _________________ _________________ _________________ _________________
They have been chosen on the basis of their suitability for the task of conciliation considering their integrity, impartiality, independence of mind, sense of fairness and reputation for probity in view of their age, social standing in the community, tact, patience, resourcefulness, flexibility, open mindedness and other relevant factors. The law provides that only those actually residing or working in the barangay who are not expressly disqualified by law are qualified to be appointed as Lupon members. All persons are hereby enjoined to immediately inform me and of their opposition to or endorsement of any or all the proposed members or recommend to me other persons not included in the list but not later than the ________ day of _______, 20__ (the last day for posting this notice). _________________ Punong Barangay IMPORTANT: This notice is required to be posted in three (3) conspicuous places in the barangay for at least three (3) weeks WARNING: Tearing or defacing this notice shall be subject to punishment according to law.
13
IBIG NYO HONG SABIHIN, KAHIT NA SINONG KASAPI NG AKING BARANGAY AY MAAARING TUMUTOL O SUMUPORTA SA KAHIT NA SINO MULA SA BARANGAY? OO, KAPITANA. AT SAMPUNG ARAW MATAPOS ANG HULING ARAW NG PAGPAPASKIL, ISUSULAT NINYO ANG PAGKAKAHIRANG SA INYONG MGA KASAPI NG LUPON GAMIT ANG KP FORM 2, NA MAY LAGDA NG PUNONG BARANGAY AT PINATOTOHANAN NG KALIHIM NG BARANGAY.
KP FORM # 2: LIHAM NG PAGHIRANG Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE PUNONG BARANGAY ______ , 20__ (Date) APPOINTMENT TO: ___________ Pursuant to Chapter 7, Title One, Book III, Local Government Code of 1991 (Republic Act No. 7160), you are hereby appointed MEMBER of the Lupong Tagapamayapa of this Barangay effective upon taking your oath of office and until a new Lupon is constituted on the third year following your appointment. _________________ Punong Barangay ATTESTED: ________________ Barangay Secretary
AGAD NA MANUNUMPA SA HARAP MO BILANG PUNONG BARANGAY ANG MGA BAGONG HIRANG NA KASAPI NG LUPON GAMIT ANG KP FORM 5.
14
A HANDBOOK
KP FORM # 5: PAHAYAG NG PANUNUMPA NG KASAPI NG LUPON Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE PUNONG BARANGAY OATH OF OFFICE Pursuant to Chapter 7, Title One, Book II, Local Government Code of 1991 (Republic Act No. 7160), I _______________, being duly qualified and having been duly appointed MEMBER of the Lupong Tagapamayapa of this Barangay, do hereby solemnly swear (or affirm) that I will faithfully and conscientiously discharge to the best of my ability, my duties and functions as such member and as member of the Pangkat ng Tagapagkasundo in which I may be chosen to serve; that I will bear true faith and allegiance to the Republic of the Philippines; that I will support and defend its Constitution and obey the laws, legal orders and decrees promulgated by its duly constituted authorities; and that I voluntarily impose upon myself this obligation without any mental reservation or purpose of evasion. SO HELP ME GOD. (In case of affirmation the last sentence will be omitted.) _____________ Member SUBSCRIBED AND SWORN to (or AFFIRMED) before me this _____ day of __________, 20____. __________________ Punong Barangay
MATAPOS ANG PANUNUMPA NILA SA KANILANG ANO HO ANG PANUNUNGKULAN,
ANG TALAAN NG MGA HINIRANG NA KASAPI NG LUPON AY IPAPASKIL SA TATLONG ISTRATEHIKO AT MADALING MAKITANG MGA LUGAR SA NASASAKUPAN NG BARANGAY.
SUSUNOD KONG GAGAWIN?
ANIM NA HAKBANG SA PAGBUBUO NG LUPON
STEP 1: Pagtutukoy ng aktuwal na bilang ng mga kasapi ng Lupon STEP 2: Paghahanda ng patalastas para sa pagbubuo ng Lupon STEP 3: Pagpapaskil ng patalastas para sa pagbubuo ng Lupon STEP 4: Paghirang ng mga kasapi ng Lupon STEP 5: Panunumpa ng mga kasapi ng Lupon STEP 6: Pagpapaskil
GAANO HO BA KATAGAL ANG PANUNUNGKULAN NG LUPON? NG MGA KASAPI
MULA SA PAGKAKAHIRANG, MAGLILINGKOD ANG BAWAT KASAPI NG LUPON SA LOOB NG TATLONG TAON MALIBAN NA LANG MAGBIBITIW, LILIPAT NG KUNG SIYA AY MAMAMATAY,
TIRAHAN O LUGAR NG TRABAHO O BABAWIIN NG PUNONG BARANGAY ANG PAGKAKAHIRANG SA KANYA. KUNG MAGKAGAYUNMAN, DAPAT
SANG-AYUNAN NG NAKARARAMING KASAPI NG LUPON ANG PAGBAWI.
(TINGNAN
ANG KP FORM 6.)
MAY SAHOD HO BANG DAPAT TANGGAPIN ANG LUPON? MAYROON HO BA SILANG BENEPISYO? MATATANGGAP NA MGA KASAPI NG
MAGLILINGKOD ANG MGA KASAPI NG LUPON NANG WALANG SUWELDO. KUNG MAY SAPAT NA
PONDO ANG BARANGAY, MAAARI
TAYONG MAGBIGAY NG PABUYA SA MGA KASAPI NG LUPON NA ISANG PARTIKULAR NA KASO. SA COMMISSION ON HIGHER LUMAHOK SA PAGPAPASIYA NG
KABILANG BANDA, SA ILALIM NG
SERIES OF 1997, ANG DALAWANG ANAK NG KASAPI NG LUPON AY MAY KARAPATANG MAGING ISKOLAR NG GOBYERNO SA ANUMANG PANG-ESTADONG
EDUCATION (CHED) ORDER 62
PAMANTASAN O KOLEHIYO.
16
ISANG HANDBOOK
KP FORM # 6: PAGBAWI SA PAGHIRANG Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ______ , 20__ (Date) WITHDRAWAL OF APPOINTMENT TO: _______________ After due hearing and with the concurrence of a majority of all the Lupong Tagapamayapa members of this Barangay, your appointment as member thereof is hereby withdrawn effective upon receipt hereof, on the following ground/s: [] incapacity to discharge the duties of your office as shown by _______________________________ [] unsuitability by reason of _______________________________ (Check whichever is applicable and detail or specify the act/s or omission/s constituting the ground/s for withdrawal.)
____________________________ Punong Barangay/Lupon Chairman CONFORME (Signatures): 1. 2. 3. 4. 5. 6. __________________ __________________ __________________ __________________ __________________ __________________ 7. _________________ 8. _________________ 9. _________________ 10. _________________ 11. _________________
Received this __________ day of _____________, 19____. __________________ Signature NOTE: The members of the Lupon conforming to the withdrawal must personally affix their signatures or thumb marks on the pertinent spaces above. The withdrawal must be conformed to by more than one-half of the total number of members of the Lupon including the Punong Barangay and the member concerned.
17
ANG GANDANG PAKINGGAN. KAHIT HO PAANO ANG KANILANG NATUTUMBASAN. SAAN PA HO BA MAAARING MANGGALING ANG PONDO PARA SA MGA GAWAIN NG NG BARANGAY? LUPON MALIBAN SA PONDO PAGOD AT PAGLILINGKOD AY
MAAARI NATING KAUSAPIN ANG MUNISIPYO PARA MAGLAAN NG PONDO NA GAGAMITIN SA PAGKILOS NG LUPON AT ISAMA ITO PINAGLALAANAN NG GUGUGULIN. SA KANILANG TAUNANG
BALIK HO TAYO SA PAPEL KO LUPON, MERON HO BA AKONG PARTIKULAR NA TUNGKULIN PAGDATING SA PAGPAPATUPAD PAMBARANGAY? NG KATARUNGANG BILANG TAGAPANGULO NG
SA KATUNAYAN, NAPAKAIMPORTANTE NG PAPEL LUPON. GAYUNPAMAN, MO BILANG TAGAPANGULO NG
HABANG PINAG-UUSAPAN ANG IBAT IBANG MGA PARAAN NG
MATATALAKAY DIN NATIN ITO
ALITAN SA INYONG BARANGAY. PAANO HO MAGKAKAROON NG BAHAGI ANG SANGGUNIANG BARANGAY SA KATAPAGPAPATUPAD NG RUNGANG PAMBARANGAY? BUWENO, MAY TUNGKULIN ANG
PAGPAPASYA SA MGA SIGALOT O
SANGGUNIANG BARANGAY NA IBIGAY ANG MGA PANGANGAILANGAN NG LUPONG TAGAPAMAYAPA AT NG PANGKAT USAPIN NG PANGANGASIWA SA PAMAMAGITAN NG PAGLALAAN NG PONDO MULA SA PANLOOB NA KITA NA NAKALAAN PARA PAMBARANGAY. SA KATARUNGANG TAGPAGKASUNDO SA
18
ISANG HANDBOOK
SIGE HO, NGAYON PAKISABI HO NINYO SA AKIN KUNG ANO ANG UNANG HAKBANG SA PAGPAPASIYA NG SIGALOT O ALITAN SA AMING BARANGAY?
INUMIN MO MUNA ANG KAPE MO AT NAGHAHANDA ANG MANANG SOLING MO NG MATAMIS NA NILAGANG KAMOTE AT SA ATIN. SABA PARA
19
NG SABANG ITO.
ANG TAMIS HO
SA PAPURI. ANO ULI ANG TANONG MO?
TALAGA? SALAMAT
OHO, KAPITAN. ANO HO ANG GAGAWIN KO KAPAG MAY IDINULOG NA KASO SA AKIN SA BARANGAY? PAANO HO AKO MAKATUTULONG SA PAGPAPASYA NITO?
BILANG PUNONG BARANGAY, MAY KAPANGYARIHAN KA NA MAMAGITAN SA MGA KASO NG MGA RESIDENTE NG INYONG BARANGAY.
PAANO HO KUNG ISA LANG SA MGA SANGKOT NA PANIG ANG NANGGALING SA AKING BARANGAY?
SA GANITONG KASO, ANG ALITAN AY AAYUSIN SA BARANGAY KUNG SAAN NAKATIRA ANG MGA INIREREKLAMO O ANG ISA SA PAGPILI NG NAGREREKLAMO, MGA INIREREKLAMO DEPENDE SA
MALIWANAG BA SA IYO?
ANG
PAMAMAGITANAN PUNONG BARANGAY
NG
OHO. NGAYON PAANO NAMAN HO KUNG WALANG KARAPATAN O MENOR DE EDAD ANG SINUMAN SA MGA SANGKOT NA PANIG? BUWENO, DAPAT SIYANG KATAWANIN NG SUSUNOD NA PINAKAMA-LAPIT NA ABUGADO. MAAARI HO BA AKONG MAMAGITAN SA MGA KASONG ANG SANGKOT AY MGA KOOPERATIBA O PAMPUBLIKONG SAMAHAN NA AKING BARANGAY? KUMIKILOS SA KAMAG-ANAK NA HINDI
KANYANG LEHITIMONG TAGAPAG-ALAGA O
HINDI MAAARI. ANG TAO O KORPORASYONG ITINALAGA NG BATAS KATULAD NG KOOPERATIBA AY HINDI MAAARING MAGHABLA DAHIL HINDI ITO ISANG PARTIDO NA PAG-AAYOS O AMICABLE SETTLEMENT. MAAARING PUMASOK SA MAHINAHONG SA ANUMANG KASO NA KASANGKOT ANG SAMAHAN, MAAARING DUMIRETSO SA SA PROSESO NG PAMAMAGITANAN ISANG KOOPERATIBA O PAMPUBLIKONG
HUKUMAN NANG HINDI NA DUMADAAN
(MEDIATION) O PAGKAKASUNDUAN (CONCILIATION).

NAPAPASAILALIM SA KATARUNGANG PAMBARANGAY? KUNG GAYON HO, ANU-ANO HO BA ANG MGA KASONG
LAHAT NG MGA ALITAN, SIBIL AT KRIMINAL MAN ANG KATANGIAN KUNG SAAN ANG MGA PANIG NA SANGKOT AY NAKATIRA SA PAREHONG LUNSOD O MUNISIPALIDAD AY PROSESO NG MAHINAHONG PAGMAAARING MAPASAILALIM NG
AAYOS O AMICABLE SETTLEMENT. MARAMING MGA KASO ANG SAKLAW NITO.
21
MGA KASO SA ILALIM NG KATARUNGANG

PAMBARANGAY
PAGLALATHALA AT PAMAMAHAYAG NANG LABAG SA BATAS
(ART. 154);
MGA PANANAKOT AT PANINIRANG-PURI (ART. 155); PAGGAMIT NG HUWAD NA KATIBAYAN (ART. 175 ); PAGGAMIT NG HINDI TOTOONG PANGALAN AT PAGTATAGO NG TOTOONG PANGALAN (ART. 178); PAGGAMIT NG MGA UNIPORME AT SAGISAG NA LABAG SA BATAS (ART. 179 ); PINSALA SA KATAWAN DALA NG MARAHAS NA PAG-AAWAY
(ART. 252);
PAGTULONG SA NAGANAP NA PAGPAPATIWAKAL (ART. 253); PANANAGUTAN NG MGA SANGKOT SA ISANG LABANAN KAPAG NAGKAROON LANG NG MGA PINSALA SA KATAWAN O WALA MANG NANGYARING PINSALA (ART. 260 ); MGA HINDI GAANONG MALALANG PINSALA SA KATAWAN (ART. 265); MGA BAHAGYANG PINSALA SA KATAWAN AT PAGMAMALUPIT
(ART. 266);
PAGDAKIP NANG LABAG SA BATAS (ART. 269 ); PAGHIMOK SA ISANG MENOR DE EDAD NA LUMAYAS SA KANYANG TAHANAN (ART. 271 ); PAG-IWAN SA ISANG TAONG NASA PANGANIB AT PAG-IWAN SA ISANG NAGING BIKTIMA (ART. 275); PAGPAPABAYA SA ISANG MENOR DE EDAD (ISANG BATA NA MABABA ANG EDAD SA PITONG (7) TAONG GULANG) (ART. 276); PAG-IWAN NG MGA TAONG PINAGKATIWALAANG MAGAALAGA SA ISANG MENOR DE EDAD; KAWALAN NG PAGMAMALASAKIT NG MGA MAGULANG (ART. 277); PAGPASOK SA ISANG TIRAHAN NANG WALANG PAHINTULOT
(HINDI
GUMAMIT NG DAHAS AT PANANAKOT) (ART. 280 );
MGA IBANG ANYO NANG PAGPASOK NA WALANG PAHINTULOT (ART. 281); MAGAAN NA MGA PAGBABANTA (ART. 283 ); IBA PANG MAGAAN NA PAGBABANTA (ART. 285); GRABENG PAMUMUWERSA (ART. 286); HINDI GRABENG PAMUMUWERSA (ART. 287); IBA PANG KATULAD NA PAMUMUWERSA (SAPILITANG PAGBILI NG MGA PANINDA AT PAGBABAYAD NG SUWELDO SA PAMAMAGITAN
NG PAGSINGIL NG UTANG NA LOOB) (ART. 288); PAGBUBUO, PANANATILI AT PAGBABAWAL NG PAGSASANIB NG PUHUNAN AT LAKAS-PAGGAWA SA PAMAMAGITAN NG DAHAS AT PANANAKOT (ART. 289); PAG-ALAM NG LIHIM NANG SAPILITAN AT SA PAMAMAGITAN NG KASUNDUAN (ART. 290 ); PAGSISIWALAT NG LIHIM NANG MGA PANG-AABUSO NG KAPANGYARIHAN (ART. 291); PAGNANAKAW (KUNG ANG HALAGA NG NINAKAW NA ARIARIAN AY HINDI HIHIGIT SA P50.00). (ART. 309 ); PAGNANAKAW (KUNG ANG HALAGA AY HINDI HIHIGIT SA P500 ). (ART. 310 ); PAGSAKOP NG MGA TIGIL NA ARI-ARIAN O SAPILITANG PAGKUHA NG KARAPATAN SA ARI-ARIAN (ART 312); PAGLILIPAT NG MGA HANGGANAN O MUHON (ART. 313); PANDARAYA O PANGGAGANTSO (KUNG ANG HALAGA AY HINDI HIHIGIT SA P200.00). (ART. 315); IBA PANG ANYO NG PANDARAYA (ART. 316); PANDARAYA SA ISANG MENOR DE EDAD (ART. 317); IBA PANG PANLOLOKO (ART. 318); PAGTANGGAL, PAGBEBENTA O PAGPEPRENDA NG NAKASANLANG PAG-AARI (ART. 319); MGA KAKAIBANG KASO NG PANLOLOKONG MAY MASAMANG HANGARIN (KUNG ANG HALAGA NG NASIRANG ARI-ARIAN AY HINDI HIHIGIT SA P1,000.00). (ART 328 ); IBA PANG KALOKOHAN (KUNG ANG HALAGA NG NASIRANG ARI-ARIAN AY HINDI HIHIGIT SA P1,000.00). (ART. 329 ); SIMPLENG PANUNULSOL (ART. 338); PAGGAWA NG KAHALAYAN NA MAYROONG PAGSANG-AYON NA NAAGRABYADONG PARTIDO (ART 339); PAGBANTA NA ISISIWALAT AT ALOK NA PAGPIGIL SA PAGSISIWALAT NA MAY KABAYARAN (ART. 356); PAGPIGIL SA PAGLALATHALA NG MGA GAWAING TINUTUKOY SA PANAHON NG OPISYAL NA PROSESO (ART. 357); PAGDADAWIT SA MGA INOSENTENG TAO (ART. 363); MGA PAKANA LABAN SA DANGAL (ART. 364); PAGLALABAS NG TSEKE NANG WALANG SAPAT NA PONDO (BP 22); PAGBILI NG NAKAW NA ARI-ARIAN KUNG ANG HALAGA NG ARI-ARIANG SANGKOT AY HINDI HIHIGIT SA P50.00 (PD 1612).
NAKU! NAPAKARAMI! ANO HO BA ANG IBANG MGA KASONG HINDI KASALI SA KATARUNGANG KORPORASYONG ITINALAGA NG BATAS? PAMBARANGAY MALIBAN SA MGA TAO O
MGA PAGLABAG NA ANG SANGKOT AY TAUHAN NG GOBYERNO MGA PAGLABAG NA ANG PINAKAMATAAS NA PARUSA AY
(P5,000.00)
ISANG TAON AT MAHIGIT SA LIMANG LIBONG PISO ANG MULTA;
MGA PAGLABAG NA WALANG PRIBAONG PANIG; DI NATITINAG NA MGA ARI-ARIAN SA IBAT IBANG
LUNSOG O MUNISIPALIDAD, ALITAN NA NANGANGAALITAN SA USAPIN NG PAGGAWA, MGA ALITAN SA ILANGAN NG MADALIANG AKSYONG LEGAL, MGA
LANG-BISA NG PAGHATOL MATAPOS MAGKASUNDO.
USAPIN NG LUPA AT AKSYON PARA SA PAGSASAWA-
ANO HO BA ANG UNANG HAKBANG SA PAGSASAAYOS NG MGA KASO? OKAY. TUTULUNGAN NG IYONG KALIHIM ANG NAGREREKLAMO MALIIT NA HALAGA SA INGAT-YAMAN NG BARANGAY PARA SA PAGSASAMPA NG KASO. SA PAGSUSULAT SA KP FORM 7. MAGBABAYAD SIYA NG
NAPAKAHALAGA DING TANDAAN NA WALANG SINUMAN ANG MAAARING DUMIRETSO SA HUKUMAN O ANUMANG TANGGAPAN NG GOBYERNO PARA SA PAGPAPASYA NG KANYANG KASO LABAN SA ISA PANG SAKLAW MO. TAO LALO NA KUNG ANG USAPIN AY
24
ISANG HANDBOOK
KP FORM # 7: PORMULARYO NG NAGREREKLAMO Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s Barangay Case No. ________________ For: ____________________________ ________________________________ ________________________________ against __________________ __________________ Respondent/s COMPLAINT I/WE hereby complain against above named respondent/s for violating my/our rights and interests in the following manner: ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ __________________________________ THEREFORE, I/WE pray that the following relief/s be granted to me/us in accordance with law and/or equity: _________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ __________________________________ Made this _______ day of ___________, 19____. ________________ Complainant/s Received and filed this ________ day of __________, 19____. ____________________________ Punong Barangay/Lupon Chairman
25
IBIG NINYO HONG SABIHIN, KINAKAILANGANG DUMAAN SA KATARUNGANG PAMBARANGAY SANGKOT? ANG MGA PARTIDONG
OO, MALIBAN NA LANG KUNG ANG MAGKABILANG PANIG AY NAGPASYANG HARAPIN ANG BAWAT ISA AT ISAAYOS ANG KUNG HINDI, KINAKAILANGAN NILANG DUMAAN SA PROSESO NG PAGKAKASUNDUAN KANILANG HIDWAAN. PERO
AY IPAWAWALANG-SAYSAY ITO NG HUKUMAN SA KAKULANGAN NG DAHILAN PARA AKSYUNAN O ISAMPA SA KORTE. MASYADONG MAAGA PARA
(CONCILIATION) KUNG
HINDI
GANOON PALA. KUMIKILOS TAYONG PARANG ISANG ANG MGA HUKOM, HINDI HO BA? HUKUMAN AT ANG MGA LUPON
HINDI TAYO GANOON. ANG ATING GAWAIN BILANG LUPON, ITO AY HINDI ISANG HUKUMANG PAMBARANGAY AT ANG MGA KASAPI NG LUPON AY ISANG GRUPO PARA SA PAGKAKASUNDO AT ANG MGA SUNDO. SA BAHAGI MO, IKAW KASAPI AY MGA TAGAPAGKAHINDI MGA HUKOM. ITO AY BATAYANG PAGKAKAIBA NG
ANG TAGAPAMAGITAN. OKAY, KAPAG NABAYARAN NA NG NAGREREKLAMO ANG BAYAD SA PAGSASAKDAL, ANO HO ANG SUSUNOD NA HAKBANG?
SA LOOB NG TATLONG ARAW AY DAPAT KANG MAGLABAS NG NAGSASAKDAL AT PAGPAPATAPATALASTAS NG PAGDINIG SA
WAG SA ISINASAKDAL. SILANG DALAWA AY DAPAT HUMARAP SA
IYONG TANGGAPAN.
26
ISANG HANDBOOK
KP FORM # 8: PATALASTAS NG PAGDINIG Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA NOTICE OF HEARING (MEDIATION PROCEEDINGS) TO: _________________ ________________ Complainant/s You are hereby required to appear before me on the ______ day of _______, 19___ at ________ oclock in the morning/afternoon for the hearing of your complaint. This ________ day of ____________, 19____. ____________________________ Punong Barangay/Lupon Chairman Notified this ________ day of __________, 19____. complainant/s _______________ _______________
PAANO HO KUNG HINDI MAKAHARAP ANG SINUMAN SA MGA PARTIDO?
IPAWAWALANG-SAYSAY AT HINDI NA SIYA MAAARI DIN SIYANG MAPARUSAHAN O
MAKATUWIRANG DAHILAN, ANG KANYANG REKLAMO AY
KUNG HINDI NAKAPAGHARAP ANG NANGSASAKDAL NA
MAAARING MAGSAMPA NG KASO SA HUKUMAN.
MAPANGARALAN PARA SA DI-TUWIRANG
PAGLAPASTANGAN SA HUKUMAN. SA KABILANG BANDA, KUNG MAKATUWIRANG DAHILAN, ANG KANYA KONTRA-DEMANDA,
ANG ISINASAKDAL NAMAN ANG HINDI MAKAPAGHARAP NA KUNG MAYROON MAN, AY MAPAWAWALANG-SAYSAY AT
MAWAWALAN NA SIYA NG KARAPATANG MAGSAMPA NG KASO SA DI-TUWIRANG PAGLAPASTANGAN SA HUKUMAN. SA HUKUMAN AT MAAARI DIN SIYANG MAPARUSAHAN PARA
27
KP FORM # 9: PAGPAPATAWAG PARA SA INIREREKLAMO Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s Barangay Case No. ________________ For: ____________________________ ________________________________ ________________________________ against __________________ __________________ Respondent/s SUMMONS TO: ____________________ ____________________ Respondents _________________________ _________________________
You are hereby summoned to appear before me in person, together with your witnesses, on the _______ day of _________, 19___ at ____________ oclock in the morning/afternoon, then and there to answer to a complaint made before me, copy of which is attached hereto, for mediation/conciliation of your dispute with complainant/s. You are hereby warned that if you refuse or willfully fail to appear in obedience to this summons, you may be barred from filing any counterclaim arising from said complaint. FAIL NOT or else face punishment as for contempt of court. This _______ day of ____________, 19___. _____________________________ Punong Barangay/Pangkat Chairman
PAANO HO KUNG PAREHO SILANG HUMARAP? PAANO KO
HO PAGPAPASYAHAN ANG KANILANG KASO?
PAGWAWASTO, HINDI MO PAGPAPASYAHAN ANG KANILANG KASO NGUNIT TUTULUNGAN MO SILANG GITAN, MAKIKINIG KANG MABUTI SA KANILA AT AYUSIN ANG KANILANG KASO. BILANG TAGAPAMA-
28
ISANG HANDBOOK
LABINLIMANG (15) ARAW. KUNG HINDI HUMARAP ANG ISINASAKDAL, ANG KASO AY IHAHARAP SA PANGKAT TAGAPAGKASUNDO.)
TUTULUNGAN MO SILANG HANAPIN ANG SOLUSYON SA LOOB NG
KP FORM # 9 (BACK PAGE)
OFFICERS RETURN I served this summons upon respondent ____________________________ on the ______ day of ______________, 19____, and upon respondent ___________________________ on the day of ________________, 19____, by: (Write name/s of respondent/s before mode by which he/they was/were served.) Respondent/s __________________________ 1. handing to him/them said summons in person, or __________________________ 2. handing to him/them said summons and he/they refused to receive it, or __________________________ 3. leaving said summons at his/their dwelling with __________ (name) a person of suitable age and discretion residing therein, or __________________________ 4. leaving said summons at his/their office/place of business with ________, ( name) a competent person in charge thereof. _____________ Officer Received by Respondent/s representative/s: ___________________ Signature ___________________ Signature __________________ Date __________________ Date
NGAYON HO BAGO AKO MAGTANONG PA TUNGKOL SA
PANGKAT, BILANG PUNONG BARANGAY, ANO HO ANG DAPAT KONG GAWIN PARA MAAYOS KONG MAPANGHAWAKAN
ANG KANILANG KASO?
BAGO KA MAMAGITAN, KINAKAILANGAN MONG MAKILALA ANG MGA PARTIDONG PINAG-AAWAYAN. SANGKOT AT MALAMAN ANG KANILANG
29
HO BANG PATAKARAN NA DAPAT KONG SUNDIN?
PAGKATAPOS, ANO HONG GAGAWIN KO? MAYROON
NAPAKAHALAGANG IPALIWANAG MO SA BAWAT PANIG ANG MGA PROSESO AT LAYUNIN NG PAMAMAGITANAN O MEDIATION AT ANG MGA PATAKARAN NA DAPAT NILANG ISAALANG-ALANG. MAS MAGANDA KUNG SISIMULAN NINYO SA ISANG PANABIGYAN MO NG ORAS ANG LANGIN ANG BUONG PROSESO. BAWAT PARTIDO NA IPALI-
WANAG ANG KANI-KANILANG PANIG NANG WALANG PAGSABAD MULA SA KABILANG PARTIDO. MAGTANONG KA AT ISALI MO ANG MAGKABILANG PARTIDO SA PAGHAHANAP NG
SOLUSYON SA KANILANG ALITAN. MUKHA NAMANG MADALI ITO.
NAPAKAHABANG PROSESO NITO NA NANGANGAILANGAN NG NIG. TANDAAN MO, HINDI KA HUKOM PAGGAGALANGAN AT PAKIKI-
KUNDI ISANG TAGAPAMAGITAN. HAYAAN SOLUSYON SA KANILANG ALITAN. MONG HANAPIN NG DALAWANG PANIG ANG
NA SILANG MAGKAAYOS, DAPAT HO BA NATING ISULAT ANG MGA TAKDA AT KONDISYON NG KANILANG PAG-AAYOS?
KUNG SAKALI HONG PUMAYAG
OO, PERO ITO AY DAPAT NASA WIKA O SALITANG NAIINTINDIHAN PANIG. NG MAGKABILANG
30
ISANG HANDBOOK
KP FORM # 16: MAPAYAPANG PAG-AAYOS NG ALITAN Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s against __________________ __________________ Respondent/s AMICABLE SETTLEMENT We, complainant/s and respondent/s in the above-captioned case, do hereby agree to settle our dispute as follows: __________________________________________ __________________________________________ __________________________________________ and bind ourselves to comply honestly and faithfully with the above terms of settlement. Entered into this ______ day of __________, 19_______. Complainant/s ___________________ ___________________ Respondent/s __________________ __________________ ATTESTATION I hereby certify that the foregoing amicable settlement was entered into by the parties freely and voluntarily, after I had explained to them the nature and consequence of such settlement. ______________________________ Punong Barangay/Pangkat Chairman Barangay Case No. ________________ For: ____________________________ ________________________________ ________________________________
PAANO HO TAYO MAKASISIGURO NA SUSUNDIN NILA ANG KASUNDUAN?
MATAPOS ANG SAMPUNG ARAW, GAGANA NA ANG KASUNDUAN AT MAYROON ITONG DESISYON NG HUKUMAN. KAPANGYARIHAN AT BISA NG ISANG
31
PAANO HO KUNG MAYROON
NAPILITANG SUMANG-AYON SA PANDARAYA, PAGBABANTA O PANANAKOT?
SA MGA NAG-AALITAN ANG
SA GANYANG KASO, KAHIT NA SINONG PANIG AY MAAARING MAGPROTESTA LABAN SA KASUNDUAN ARAW. DAHIL MATAPOS ANG SAMPUNG ARAW AY MAGKAKABISA NA ANG KASUNDUAN. SA LOOB NG SAMPUNG
SA PAG-AAYOS DAHIL
PAANO HO MAKASUSUNOD SA INIREREKLAMO? KASUNDUAN ANG
MAAARING KUSANGLOOB SIYANG SUMUNOD SA LIMANG ARAW. NGUNIT NIYA MAGAWA, MAAARI NATING KUHANIN ANG NAAAYON SA BATAS. IYAN MAMAYA. KANYANG ARI-ARIAN NANG KUNG SAKALING HINDI KASUNDUAN SA LOOB NG
MAPAG-UUSAPAN NATIN
PAANO HO KUNG MABIGO
OO NAMAN. SA ATING KULTURA AY MAY MGA ILANG PARAAN NG PAGPAPASYA NG MGA ALITAN. ISA SA MGA ITO
(MEDIATION)
ANG AKING PAMAMAGITANAN AT WALANG
KASUNDUANG MAABOT?
MERON PA HO BANG PARAAN PARA MAAYOS NG KANILANG ALITAN? MAGKABILANG PARTIDO ANG
AY SA PAMAMAGITAN NG ISANG GRUPONG TAGAPAMAYAPA NA KILALA AT IGINAGALANG NG ALITUNTUNIN, TINATAWAG NATIN ITONG PANGKAT TAGAPAGKASUNDO. BAWAT PANIG. SA
32
A HANDBOOK
PAGKAKASUNDUAN PANGKAT TAGAPAGSUNDO

KAP, PAANO KUNG NAGAWA KO NA ANG LAHAT NG MAKAKAYA NAGKAROON NG MAPAYAPANG PAG-AAYOS (AMICABLE NILANG ISAMPA SA HUKUMAN ANG KASO? KO SA PAMAMAGITANAN (MEDIATION) PERO HINDI PA RIN
SA PAMAMAGITAN NG
SETTLEMENT) ANG MAGKALABANG PARTIDO? MAAARI NA BA

HINDI! KINAKAILANGAN PA MUNANG DUMAAN NG MGA PARTIDO SA PROSESO NG PAGKAKASUNDUAN O
CONCILIATION.
ANO HO BA ANG PROSESO NG PAGKAKASUNDUAN O CONCILIATION?
BILANG PUNONG BARANGAY, BUBUO KA NG PANGKAT NG TAGAPAGKASUNDO SA LOOB NG LABINLIMANG (15) ARAW MULA SA HULING ARAW NG PROSESO NG PAMAMAGITANAN O MEDIATION.
BAGO IYAN, ANO BA ANG IPINAGKAIBA NG PAGKAKASUNDUAN
PAREHO LAMANG ANG PAMAMARAAN NG
PAMAMAGITANAN AT PAGKAKASUNDUAN,
(CONCILIATION) SA (MEDIATION)?
PAMAMAGITANAN
MALIBAN LANG SA ANG PAMAMAGITANAN AY GINAGAWA NG PUNONG BARANGAY SAMANTALANG ANG HULI AY GINAGAWA NG PANGKAT NA TAGAPANGULO. TULAD DIN PINAMUMUNUAN NG
NG PAMAMAGITANAN, ANG PAGKAKASUNDUAN AY PAGGITNA SA DALAWA O HIGIT PANG MGA PANIG NA NAGLALAYONG HADLANGAN O ANG DESISYON NG TAGAPAGKASUNDO O CONCILIATOR. SINU-SINO ANG MAAARING MAGING KASAPI NG PANGKAT? PIGILAN ANG ALITAN NANG WALANG KASUNDUAN AT SUSUNDIN
MANGGAGALING SA LUPON ANG TATLONG MAGKABILANG PANIG, ANG KASAPI NITO AT SILAY PIPILIIN NG
NAGREREKLAMO AT ANG INIREREKLAMO.
KP FORM # 10: PATALASTAS PARA SA PAGBUBUO NG LUPON Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE PUNONG BARANGAY NOTICE FOR CONSTITUTION OF PANGKAT TO: __________________ __________________ Complainant/s ____________________ ____________________ Respondent/s
You are hereby required to appear before me on the ______ day of _________, 19____, at ________ oclock in the morning/afternoon for the constitution of the Pangkat ng Tagapagkasundo which shall conciliate your dispute. Should you fail to agree on the Pangkat membership or to appear on the aforesaid date for the constitution of the Pangkat, I shall determine the membership thereof by drawing lots. This ________ day of ____________, 19_____. ____________________ Punong Barangay Notified this _________ day of _________, 19_____. TO: __________________ _________________ Complainant/s ____________________ ____________________ Respondent/s
34
ISANG HANDBOOK
KP FORM # 11: PATALASTAS PARA SA MGA NAPILING KASAPI NG PANGKAT Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s Barangay Case No. ________________ For: ____________________________ ________________________________ ________________________________ against __________________ __________________ Respondent/s NOTICE TO CHOSEN PANGKAT MEMBER (Date) TO: ________________ Notice is hereby given that you have been chosen member of the Pangkat ng Tagapagkasundo amicably conciliate the dispute between the par in the aboveentitled case. ____________________________ Punong Barangay/Lupon Secretary Received this ________ day of __________, 19_____. ________________ Pangkat Member
PAANO KUNG HINDI SUMANG-AYON ANG MAGKABILANG
PANIG SA KASAPIAN NG PANGKAT?
IKAW ULI BILANG TAGAPANGULO NG LUPON ANG SIYANG HIHIRANG NG TATLONG (3) KASAPI SA PAMAMAGITAN NG PAGPAPALABUNUTAN NG LUPON. LAHAT NG KASAPI NG
35
PANGKAT, ANO HO ANG KANILANG GAGAWIN? MULA SA KANILA AY MAGHAHALAL SILA NG ISANG TAGAPANGULO AT ISANG KALIHIM. IBIBIGAY O IPAPASA NG KALIHIM NG LUPON ANG LAHAT NG KATITIKAN NG KASO SA KALIHIM NG PANGKAT UPANG MAPAG-ARALAN NG PANGKAT.
MATAPOS HONG MAPILI ANG MGA KASAPI NG
TULAD SA KASAPIAN NG LUPON, MAAARI DIN HO DAPAT NA KASAPI NG PANGKAT? BA NATING TANGGALIN ANG HINDI KARAPAT-
RELASYON, PAGKAMPI, INTERES AT IBA PANG KATULAD NA KADAHILANAN NA MATUTUKLASAN MATAPOS MABUO ANG PANGKAT AY MAAARING MAGING MGA DAHILAN UPANG PAGPAPASYAHAN NG PANGKAT ANG USAPIN SA MATANGGALAN NG KARAPATAN ANG KASAPI NG PANGKAT.
PAMAMAGITAN NG BOTO NG NAKARARAMI. ANG
KAPASYAHAN NITO SA USAPIN AY PANGHULI NA.
PAANO NATIN PUPUNAN ANG BAKANTE SA PANGKAT? KAPAG NAGPASYA ANG PANGKAT NA ALISIN ANG SINUMANG PIPILIING KAPALIT. KAPAG HINDI SILA NAGKASUNDO, PUPUNAN NG TAGAPANGULO NG LUPON ANG PALABUNUTAN. SA PAGKAKAROON NG BAKANTE SA PAMAMAGITAN NG KASAPI NITO, DAPAT MAGKASUNDO ANG BAWAT PANIG SA
BAKANTE SA IBANG KADAHILANAN, PUPUNAN NG PUNONG BARANGAY O TAGAPANGULO NG LUPON ANG BAKANTE SA KATULAD NA PAMAMARAAN KUNG SAKALING HINDI MAGKASUNDO ANG KAPALIT. BAWAT PANIG SA MAGIGING
36
ISANG HANDBOOK
SA UNANG HONG PAGPUPULONG, ANO ANG PANGKAT ANG MGA TUNGKULIN NITO?
NAGIGING MALINAW NA ITO SA AKIN NGAYON. PERO
PANGUNAHING LAYUNIN NITO AT PAANO GAGAWIN NG
MAGPUPULONG ANG PANGKAT UPANG DINGGIN ANG BAWAT
AMICABLE SETTLEMENT SA LOOB NG LABINLIMANG (15)

ARAW NA MAAARING UMABOT PA SA PANIBAGONG LABINLIMANG MAGLABAS NG KAUTUSAN UPANG HUMARAP ANG MGA TESTIGO KUNG KINAKAILANGAN.
PANIG, MAGHANAP NG MGA POSIBILIDAD PARA SA
(15) ARAW SA ISANG MAHALAGA O KARAPAT-DAPAT NA KASO AT
KP FORM # 13: UTOS PARA HUMARAP SA PAGDINIG Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s against __________________ __________________ Respondent/s SUBPOENA TO: ____________________ ____________________ Witnesses _________________________ _________________________ Barangay Case No. ________________ For: ____________________________ ________________________________ ________________________________
You are hereby commanded to appear before me on the ______ day of _________, 19___, at ___________ oclock, then and there to testify in the hearing of the above-captioned case. This ______ day of _________, 19____. _______________________________ Punong Barangay/Pangkat Chairman (Cross out whichever one is not applicable).
37
PAANO KUNG HINDI NAKAHARAP ANG PANGKAT? SINUMANG PANIG SA
MAGTATAKDA NG PETSA ANG TAGAPANGULO NG PANGKAT PARA SA LIBANG PARTIDO UPANG HUMARAP AT IPALIWANAG ANG MGA DAHILAN NANG PAGDINIG. HINDI NILA PAGHARAP SA
PAANO KUNG MALAMANG HINDI NAMAN PALA KATANGGAP-TANGGAP ANG DAHILAN NANG HINDI PAGHARAP SA PANGKAT?
PANGKAT, MATAPOS ANG PAGDINIG NA HINDI MAKATWIRAN ANG HINDI PAGHARAP NG NAGHABLA AY:
MAGANDANG TANONG. KAPAG NALAMAN NG TAGAPANGULO NG
1. IPAWALANG-SAYSAY ANG DEMANDA 2. PAMAHALAAN ANG PAGLALABAS AT

PATOTOHANAN ANG KATIBAYAN NG PAGHADLANG SA PAGSASAKDAL SA HUKUMAN O ALINMANG TANGGAPAN NG GOBYERNO
3. HILINGIN SA PAMBAYAN O PANLUNSOD NA

HUKUMAN ANG PAGPAPARUSA SA DITUWIRANG PAGLAPASTANGAN SA HUKUMAN SUMUSUWAY NA PANIG.
(INDIRECT
CONTEMPT OF COURT) NG
ANG PANGKAT AY:
AT PARA SA INIHABLA, SA KABILANG BANDA
1. IPAWALANG-SAYSAY ANG KONTRA

DEMANDA NG INIHABLA
2. PAMAHALAAN ANG PAGLALABAS AT PATOTOHANAN

ANG KATIBAYAN NG PAGHADLANG SA PAGSASAMPA
38
ISANG HANDBOOK
KP FORM # 18: PATALASTAS NG PAGDINIG PARA SA NAGREREKLAMO Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s against __________________ __________________ Respondent/s NOTICE OF HEARING (RE: FAILURE TO APPEAR) TO: ________________ _______________ Complainant/s Barangay Case No. ________________ For: ____________________________ ________________________________ ________________________________
You are hereby required to appear before me/the Pangkat on the ______ day of _________, 19____, at ________ oclock in the morning/afternoon to explain why you failed to appear for mediation/conciliation scheduled on _____________, 19____ and why your complaint should not be dismissed, a certificate to bar the filing of your action on court/government office should not be issued, and contempt proceedings should not be initiated in court for willful failure or refusal to appear before the Punong Barangay/Pangkat ng Tagapagkasundo. This ________ day of ___________, 19____. _____________________________ Punong Barangay/Pangkat Chairman (Cross out whichever is not applicable) Notified this _________ day of ________, 19_____. Complainant/s __________________ __________________ Respondent/s __________________ __________________
39
KP FORM # 19: PATALASTAS NG PAGDINIG PARA SA INIREREKLAMO Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s Barangay Case No. ________________ For: ____________________________ ________________________________ ________________________________ against __________________ __________________ Respondent/s NOTICE OF HEARING (RE: FAILURE TO APPEAR) TO: _______________ _______________ Respondent/s
You are hereby required to appear me/the Pangkat on the _______ day of ____________, 19____, at __________ oclock in the morning/afternoon to explain why you failed to appear for mediation/conciliation scheduled on ____________, 19___ and why your counterclaim (if any) arising from the complaint should not be dismissed, a certificate to bar the filing of said counterclaim in court/government office should not be issued, and contempt proceedings should not be initiated in court for willful failure or refusal to appear before the Punong Barangay/Pangkat ng Tagapagkasundo. This ________ day of _________, 19_____. _____________________________ Punong Barangay/Pangkat Chairman (Cross out whichever is not applicable) Notified this ________ day of _____________, 19____. Respondent/s: ____________________ ____________________ Complainant/s: ______________________ ______________________
40
ISANG HANDBOOK
NG INIHABLA NG KONTRA-DEMANDA SA HUKUMAN O SA
3. HADLANGAN ANG PAGSASAMPA NG KONTRA-DEMANDA NG

INIHABLA SA HUKUMAN O SA ALINMANG TANGGAPAN NG GOBYERNO
ALINMANG TANGGAPAN NG GOBYERNO
4. ISAMPA SA HUKUMAN O SA ALINMAN TANGGAPAN NG

GOBYERNO ANG REKLAMO NG NAGSASAKDAL AT PUNUAN ANG KP FORM 20
KP FORM # 20: KATIBAYAN PARA MAGSAMPA NG KAUKULANG AKSYON (MULA SA KALIHIM NG LUPON) Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s Barangay Case No. ________________ For: ____________________________ ________________________________ ________________________________ against __________________ __________________ Respondent/s CERTIFICATION TO FILE ACTION This is to certify that: 1. There has been a personal confrontation between the parties before the Punong Barangay/Pangkat ng Tagapagkasundo; 2. A settlement was reached; 3. The settlement has been repudiated in a statement sworn to before the Punong Barangay by ______________ on ground of ______________; and 4. Therefore, the corresponding complaint for the dispute may now be filed in court/government office. This _________ day of __________, 19____. ___________________ Lupon Secretary Attested: __________________ Lupon Chairman
41
MAAARING HUMILING ANG TAGAPANGULO NG PANGKAT NG KATULAD NA PAMAMARAAN PARA SA PAGPAPARUSA SA DI-TUWIRANG PAGLAPASTANGAN
SA HUKUMAN (INDIRECT CONTEMPT OF COURT) SA
TUMANGGING HUMARAP SA PAGDINIG.
ISANG TESTIGO NA SINADYANG HINDI HUMARAP O
KP FORM # 22: KATIBAYAN PARA MAGSAMPA NG KAUKULANG AKSYON Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s Barangay Case No. ________________ For: ____________________________ ________________________________ ________________________________ against __________________ __________________ Respondent/s CERTIFICATION TO FILE ACTION This is to certify that: 1. There was a personal confrontation between the parties before the Punong Barangay but mediation failed; 2. The Punong Barangay set the meeting of the parties for the constitution of the Pangkat; 3. The respondent willfully failed or refused to appear without justifiable reason at the conciliation proceedings before the Pangkat; and 4. Therefore, the corresponding complaint for the dispute may now be filed in court/government office. _________________ Pangkat Secretary Attested by: ___________________ Pangkat Chairman
42
ISANG HANDBOOK
ANO HO SUSUNOD NA MANGYAYARI KUNG MAGTAGUMPAY ANG PANGKAT NA BAWAT PANIG? PAGKASUNDUIN ANG
ANG AMICABLE SETTLEMENT AY NA NAUUNAWAAN NG BAWAT PANIG, AT PATOTOTOHANAN NG ISUSULAT SA ISANG WIKA O SALITA
TAGAPANGULO NG LUPON O PANGKAT. TULAD NG ISANG PANGHULING HATOL NG HUKUMAN PAGKALIPAS NG SAMPUNG (10) ARAW MULA SA PETSA
ITO AY MAY KAPANGYARIHAN AT BISA
NA LANG KUNG MAY TUMUTOL.
NG AMICABLE SETTLEMENT, MALIBAN
IHAHANDA NG KALIHIM NG PANGKAT ANG PAGPAPADALA NG KASUNDUAN SA NAANGKOP NA HUKUMAN AT ANG PAGSUSULAT SA TRANSMITTAL FORM.
KAP, MAAARI HONG
PERO ALAM HO NINYO MAYROONG MGA KASO
SINUMAN SA MGA PARTIDO AY MAAARING LOOB NG SAMPUNG (10) ARAW MULA SA ARAW NG KASUNDUAN SA PAMAMAGITAN NG PAGSASAMPA SA TAGAPANGULO NG LUPON O PANGKAT NG SALAYSAY NA SINUMPAAN SA HARAPAN NIYA. ANG PAGKABIGO NA ITANGGI ANG KASUNDUAN SA
NA KUNG SAAN ANG SINASABING KASUNDUAN AY NABALIGTAD NG PANDARAYA, KARAHASAN, PANANAKOT, AT IBA PA?
ITANGGI ANG KASUNDUAN SA LOOB NG SAMPUNG (10) ARAW AY MANGANGAHULUGAN NG PAGTALIKOD NASABING KASUNDUAN. SA KARAPATANG TUMUTOL SA
43
KP FORM # 28: BUWANANG PAGPAPADALA NG MGA PANGHULING ULAT Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA OFFICE OF THE BARANGAY CAPTAIN ____________________, 20____ Date MONTHLY TRANSMITTAL OF FINAL REPORTS To: City/Municipal Judge ______________________ (City/Municipality) Enclosed herewith are the final reports of settlement of disputes and arbitration awards made by the Barangay Captain/Pangkat Tagapagkasundo in the following cases: Barangay Case No. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. ___________________________ Lupon/Pangkat Secretary Received this __________ day of _____________________, 20_____. ______________________________ (Clerk of Court) IMPORTANT: Lupon/Pangkat Secretary shall transmit not later than the first five days of each month the final reports for preceding month. TITLE (Complainant, et al vs. Respondent, et al)
44
ISANG HANDBOOK
PAANO IPATUTUPAD NG PANGKAT ANG AMICABLE SETTLEMENT?
ANG AMICABLE SETTLEMENT AY MAY BISA AT KAPANGYARIHAN TULAD NG ISANG PANGHULING HATOL NG HUKUMAN MATAPOS ANG SAMPUNG (10) ARAW NA PALUGIT PARA SA PAGTUTOL AT MAAARI ITONG MAGKABISA SA PAMAMAGITAN NG PAGPAPATUPAD NG LUPON SA SA ARAW NG KASUNDUAN. LOOB NG ANIM (6) NA BUWAN MULA
MAKALIPAS ANG NASABING
PANAHON, ANG KASUNDUAN AY MAAARING MAGKABISA SA
PAMAMAGITAN NG PAGSASAMPA NG PANUKALA SA MUNICIPAL TRIAL COURT NG MUNISIPALIDAD KUNG SAAN ISINAGAWA ANG KASUNDUAN.
PAANO KUNG WALANG NAGING KASUNDUAN ANG BAWAT PANIG SA KABILA NG LAHAT NG PAGSUSUMIKAP NA PAGKASUNDUIN SILA?
SUSULATAN ANG FORM 21 O ANG KATIBAYAN PARA SA PAGSASAKDAL BILANG PATOTOO NA SETTLEMENT. PAGTITIBAYIN ITO NG KALIHIM NG PANGKAT. IHAHARAP ANG KATIBAYAN NG PAGSASAKDAL SA KAUKULANG HUKUMAN O TANGGAPAN NG GOBYERNO PARA SA PAGSASAMPA NG NAANGKOP NA KASO. NG PANGKAT AT LALAGDAAN NG TAGAPANGULO WALANG NAGANAP NA KASUNDUAN O
45
KP FORM # 21: KATIBAYAN PARA MAGSAMPA NG KAUKULANG AKSYON (MULA SA KALIHIM) Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s Barangay Case No. ________________ For: ____________________________ ________________________________ ________________________________ against __________________ __________________ Respondent/s CERTIFICATION TO FILE ACTION This is to certify that: 1. There has been a personal confrontation between the parties before the Punong Barangay but mediation failed; 2. The Pangkat ng Tagapagkasundo was constituted but the personal confrontation before the Pangkat likewise did not result into a settlement; and 3. Therefore, the corresponding complaint for the dispute may now be filed in court/government office. This _________ day of _________, 19_____. _________________ Pangkat Secretary Attested by: ____________________ Pangkat Chairman
NAG-IISIP PA RIN AKO KUNG PAANO BA TALAGA IPATUTUPAD ANG KASUNDUAN?
KAILANGAN MUNANG MAGHAIN NG MOSYON SA
PUNONG BARANGAY PARA SA PAGPAPATUPAD NITO. MAGSASAGAWA NG PAGDINIG ANG PUNONG
PAGKAKASAMPA NG MOSYON.
AY HINDI MAAARING LUMAMPAS SA LIMANG (5) ARAW MULA SA
BARANGAY SA PETSA NA ITINAKDA NG NAGMUNGKAHI. ANG PETSA
46
ISANG HANDBOOK
KP FORM # 25: PANUKALA PARA SA PAGPAPATUPAD Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s Barangay Case No. ________________ For: ____________________________ ________________________________ ________________________________ against __________________ __________________ Respondent/s MOTION FOR EXECUTION Complainant/s/Respondent/s state as follows: 1. On _____________ (Date) the parties in this case signed an amicable settlement/received the arbitration award rendered by the Lupon/Chairman/ Pangkat ng Tagapagkasundo; 2. The period of ten (10) days from the above-stated date has expired without any of the parties filing a sworn statement of repudiation of the settlement before the Lupon Chairman a petition for nullification of the arbitration award in court; and 3. The amicable settlement/arbitration award is now final and executory. WHEREFORE, Complainant/s/Respondent/s request that the corresponding writ of execution be issued by the Lupon Chairman in this case. _______________ (Date) _______________________ Complainant/s/Respondent/s
SA PAGDINIG, TITIYAKIN NG PUNONG BARANGAY ANG MGA PANGYAYARI PARA SA HINDI PAGSUNOD NG NAPAGKASUNDUAN AT HIHIMUKING PILIT ANG OBLIGADONG PANIG NA SUMUNOD SA NAPAGKASUNDUAN.
PUNONG BARANGAY PARA SA PAGPAPATUPAD.
KUSANG-LOOB NA PAGSUNOD, MAGLALABAS NG PATALASTAS ANG
SA PAGLIPAS NG LIMANG (5) ARAW NA WALANG NAGANAP NA
47
KP FORM # 27: PATALASTAS NG PAGPAPATUPAD Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s Barangay Case No. ________________ For: ____________________________ ________________________________ ________________________________ against __________________ __________________ Respondent/s NOTICE OF EXECUTION WHEREAS, on ______________(date), an amicable settlement was signed by the parties in the above-entitled case [or an arbitration award was rendered by the Punong Barangay/Pangkat ng Tagapagkasundo]; WHEREAS, the terms and conditions of the settlement, the dispositive portion of the award. read: ___________________________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________________________ The said settlement/award is now final and executory; WHEREAS, the party obliged ________________ (name) has not complied voluntarily with the aforestated amicable settlement/arbitration award, within the period of five (5) days from the date of hearing on the motion for execution; NOW, THEREFORE, in behalf of the Lupong Tagapamayapa and by virtue of the powers vested in me and the Lupon by the Katarungang Pambarangay Law and Rules, I shall cause to be realized from the goods and personal property of __________________ (name of party obliged) the sum of _________________ (state amount of settlement or award) upon in the said amicable settlement [or adjudged in the said arbitration award], unless voluntary compliance of said settlement or award shall have been made upon receipt hereof. Signed this _________ day of ___________, 19____. ___________________ Punong Barangay Copy furnished: ____________________ ____________________ Complainant/s ___________________ ___________________ Respondent/s
48
ISANG HANDBOOK
SA LOOB NG ANIM (6) NA BUWAN MULA SA PETSA NG KASUNDUAN, IPATUTUPAD NG
LUPON
PUNONG BARANGAY.
ANG KASUNDUAN SA PAMAMAGITAN NG
SIYANGA PALA, MAAARING SA ANYO NG PERA ANG AKTWAL NA PAGPAPATUPAD NG KASUNDUAN. NGUNIT SA PAGKABIGONG MAKASUNOD NG KUSANG-LOOB SA KASUNDUAN, KUKUHA ANG PUNONG
MAY PANANAGUTAN. MAAARING IPAGBILI ANG MGA ARI-ARIAN AT ANG NAPAGBILHAN AY MAGSISILBING PAMBAYAD.
BARANGAY NG SAPAT NA PERSONAL NA ARI-ARIAN NG PARTI-DONG
PAANO BA IBIBIGAY O ISASAULI ANG ARI-ARIAN?
KUNG NASASAKUPAN NG BARANGAY ANG PAG-AARI, KUKUNIN ITO NG PUNONG BARANGAY MULA SA TAONG MAY OBLIGASYONG MAGBAYAD BATAY SA KASUNDUAN AT IBIBIGAY O IBABALIK SA KUNG ANG ARI-ARIAN AY WALA SA PANIG NA MAY KARAPATANG MAG-ARI NITO.
NASASAKUPAN NG BARANGAY, NGUNIT SAKOP NG PAREHONG LUNSOD O MUNISIPALIDAD, ANG PUNONG BAYAN AY
MAGBIBIGAY NG KAPANGYARIHAN SA PUNONG BARANGAY NA NAKASASAKOP SA ITO AT KUMILOS NANG NAAAYON SA LUPA, PAGHAHATID NG MGA TITULO O NAUNANG TALATA. PAGBIBIGAY NG KINA-ROROONAN NG ARI-ARIAN NA KUNIN
IBA PANG MGA DOKUMENTO, O PAGSASAGAWA NG ANUMANG PARTIKULAR NA PAGKILOS. MAAARING
ATASAN NG PUNONG BARANGAY ANG KALIHIM UPANG SIYANG KUMILOS, SA GASTOS NG PARTIDONG HINDI SUMUSUNOD. PABABAYARAN ANG GASTOS SA PANIG
NA HINDI SUMUSUNOD.
49
PAANO MANGYAYARI ANG PAGBEBENTA NG PERSONAL NA MGA PAGAARI? IPAPASKIL ANG ISANG PATALASTAS NG PAGBE-BENTA SA TATLONG (3) PAMPUBLIKONG LUGAR. PARA SA MGA NABUBULOK NA ARI-ARIAN, PAGKAKUHA PA
LANG NG MGA ITO AY DAPAT NA ITONG IPAGBILI AGAD SA LOOB NG DALAWAM-PUT APAT (24) NA ORAS. PARA SA MGA IBANG ARI-ARIAN, PAGKAKUHA
SA MGA ITO AY DAPAT NA ITONG MAIPAGBILI SA LOOB NG LIMA (5) HANGGANG SAMPUNG (10) ARAW.
PAGKATAPOS AY ISASAGAWA ANG ISANG SUBASTA MULA 8:00 NG ARIAN ANG MAMAMAHALA SA PAGBEBENTA. HINDI MAAARING SINUMANG KASAPI NG LUPON.
UMAGA HANGGANG 5:00 NG HAPON AT ANG MAY-ARI NG MGA ARI-
SUMALI SA BENTAHAN ANG PUNONG BARANGAY, KALIHIM, O
BABAYARAN ANG HALAGA NG OBLIGASYON SA NANGIBABAW NA
NAATASANG MAGBAYAD. KAPAG ANG NANGIBABAW NA PANIG ANG SA KABAYARANG DAPAT NIYANG TANGGAPIN MULA SA PANIG NG NAATASANG MAGBAYAD.
PANIG. ANG NATIRA SA PINAGBENTAHAN AY IBABALIK SA PANIG NA
BUMIBILI, ANG BABAYARAN NIYA LAMANG AY ANG LABIS NA HALAGA
SAKLAW DIN HO BA NG PAGPAPATUPAD NG KASUNDUAN ANG MGA ARIARIAN?
HINDI. MAY MGA ARING PAGPAPA-TUPAD NG KASUNDUAN. ARIAN NA HINDI SAKLAW
50
ISANG HANDBOOK
MGA ARI-ARIAN NA HINDI SAKLAW NG PAGPAPATUPAD NG KASUNDUAN

HINDI LAHAT NG MGA ARI-ARIAN AY MAAARING IPAGBILI SA SUBASTA. ANG MGA SUMUSUNOD AY HINDI SAKLAW:
1. ANG TAHANAN NG PAMILYA NG MAY UTANG. 2. MGA KAGAMITAN AT KASANGKAPAN NA IMPORTANTENG

GAMIT SA KANYANG HANAPBUHAY O TRABAHO.
3. DALAWANG KABAYO O DALAWANG BAKA, O DALAWANG

KALABAW, O IBA PANG MGA PANGTRABAHONG HAYOP NA MAAARING PILIIN NG MAY-UTANG AT MAY MALAKING PAKINABANG SA KANYANG PANG-ARAW-ARAW NA GAWAIN.
4. MGA KINAKAILANGANG PANANAMIT NG MAY-UTANG AT

NG KANYANG PAMILYA.
5. MGA MUWEBLES AT KASANGKAPAN NA MAHALAGA SA

PANGANGALAGA NG TAHANAN.
6. PANUSTOS PARA SA TAO O PAMILYA NA SAPAT PARA SA

APAT NA BUWAN.
7. PANGPROPESYONG AKLATAN NG MGA ABUGADO,

HUKOM, MANGGAGAMOT, BOTIKARYO, DENTISTA, INHINYERO, AGRIMENSOR, PARI O PASTOR, GURO AT IBA PANG MGA PROPESYUNAL.
8. ISANG BANGKANG PANGISDA, LAMBAT AT IBA PANG

GAMIT PANGISDA NG ISANG MANGINGISDA NA SANGKOT SA USAPIN AT NAGHAHANAPBUHAY NANG NAAAYON SA BATAS.
9. MALAKING KINITA NG PANIG NA MAY-UTANG MULA SA

KANYANG PERSONAL NA PAGLILINGKOD SA LOOB NG ISANG BUWAN BAGO ANG PAGBUBUWIS, NA MAHALAGA RIN SA PAGTATAGUYOD NG KANYANG PAMILYA.
10. LAHAT NG MGA PERA, PAKINABANG, PRIBILEHIYO NA

NADADAGDAN SA ANUMANG PARAAN O LUMALAKI MULA SA ANUMANG SEGURO NA HINDI HIHIGIT SA P100,000.00.
11. ANG KARAPATANG TUMANGGAP NG LEGAL NA TULONG

O PERA O ARI-ARIANG NATAMO BILANG TULONG O ANUMANG SUSTENTO O PABUYA MULA SA GOBYERNO, AT
12. MGA KARAPATANG MAGLATHALA AT IBA PANG MGA

ARI-ARIAN NA SINADYANG HINDI SINAKLAW NG BATAS.
51
PAGPAPASYA SA MGA HIDWAAN SA IYONG BARANGAY. UNA, ANG PAMAMAGITANAN O MEDIATION NG IYONG TANGGAPAN AT
NGAYON, NAIPALIWANAG KO NA SA IYO ANG DALAWANG PARAAN NG
PANGALAWA, ANG PAGKAKASUNDUAN O CONCILIATION NG PROSESO AY MAAARING PUMASOK ANG PAGPAPASYA NG MGA KASO SA ILALIM NG IYONG KAPANGYARIHAN, ANG PROSESO NG NG ISANG TAGAPAMAGITAN. ISANG TAGAPAMAGITAN? MARAMI HO AKONG
PANGKAT. SA KAHIT NA ANONG ANTAS SA DALAWANG
ARBITRASYON O ANG PAGHATOL
ANO HO BA ITONG ARBITRASYON O PAGHATOL NG
NATUTUTUNANG NAKAKATUWANG MGA BAGAY.
ANG PAGLILINGKOD SA TAO AY MAAARI RIN ITONG MAGING KAPAKIPAKINABANG. GUSTO MO PA BA NG ISANG TASANG KAPE? NAGHANDA NG MERYENDA ANG ASAWA KO PARA SA ATIN, MATAMIS NA KAMOTE AT SABA. NAKAKAPAGOD KUNG MINSAN PERO
SALAMAT HO. ANO HO BA ULI ANG IBIG SABIHIN NG NG ISANG TAGAPAMAGITAN? ARBITRASYON O PAGHATOL ANG ARBITRASYON O PAGHATOL NG ISANG TAGAPAMAGITAN AY ISA RING PARAAN NG PAGANG MGA PARTIDO AY PUMAPAYAG NA SUMUNOD SA DESISYON NG IKATLONG TAO O GRUPO KAPALIT NG ISANG REGULAR NA BINUONG HUKUMAN. AAYOS NG ALITAN KUNG SAAN
ARBITRASYON
KAILAN HO NANGYAYARI ANG ARBITRASYON?
MAAARING MAGANAP ANG ARBITRASYON SA ANUMANG YUGTO NG PROSESO BASTAT PUMAYAG NA SUSUNOD SA IGAGAWAD NA HATOL NG LUPON O PANGKAT. ANG MAGKABILANG PARTIDO NANG NAKASULAT
ARBITRATOR ANG TAGAPANGULO NG LUPON, PUNONG BARANGAY O TAGAPANGULO NG PANGKAT.
SA MADALING SALITA, MAAARING MAGING TAGAHATOL O
SA PAMAMAGITANAN O PAGKAKASUNDUAN, TINUTULUNGAN LANG NG TAGAPANGULO NG LUPON O PANGKAT ANG MGA PARTIDO NA LIWANAGIN ANG MGA PROBLEMA AT HANAPIN NA KASUNDUAN PARA SA MAGKABILANG PANIG. SA ANG MGA SOLUSYON PARA MAKABUO KATANGGAP-TANGGAP
ARBITRATION, BINIBIGYAN NG KAPANGYARIHAN ANG TAGAPANGULO NG LUPON O PANGKAT UPANG MAGBIGAY NG DESISYON SA ISANG ALITAN MATAPOS PUMAYAG ANG MAGKABILANG PARTIDO NA SUMUNOD DITO. MAGHAHARAP NG EBIDENSYA SA TAGAHATOL ANG MGA PARTIDO KAUGNAY NG MGA PANGYAYARI AT KATOTOHANAN NG KASO.
RUNGAN. SA GANITONG KASO, DAPAT AY TAGAHATOL SA PAGPAPASYA NA NABABAPAREHAS AT WALANG PINAPANIGAN ANG
NIWALAAN NIYANG PATAS AT MAKATA-
PASYA ANG TAGAHATOL SA PINANI-
BATAY SA MGA PANGYAYARI, MAGPA-
GAY DIN SA NAG-AAWAY NA MGA PARTIDO.
ANU-ANO HO BA ANG MGA HAKBANG NA GINAGAWA SA ARBITRASYON?
UNA AY ANG PAGSASAMPA NG NAGSASAKDAL NG REKLAMO SA TANGGAPAN NG PUNONG BARANGAY AT ANG
53
PAGBIBIGAY NG BAYAD SA PAGSASAMPA. PERO KUNG PAPAYAG ANG MAGKABILANG PANIG NA IPASAILALIM ANG KANILANG KASO SA ARBITRASYON SA ANUMANG YUGTO NG PAMAMAGITANAN AT PAGKAKASUNDUAN, ISASAGAWA NA AGAD ANG PAGDINIG PARA SA
ARBITRASYON.
PARA SA ARBITRASYON, BINIBIGYAN NG LIMANG ARAW ANG MGA PARTIDO NA UMATRAS SA KASUNDUAN SA PAMAMAGITAN NG ISANG SINUMPAANG SALAYSAY NA NAGSASAAD NG KANYANG DAHILAN NA NANGYARI ANG
MATAPOS SULATAN ANG KP FORM 14 O KASUNDUAN
PANANAKOT (KUNG ITO NGA ANG KASO).
KASUNDUAN NANG MAY PANDARAYA, DAHAS AT
KUNG GANOON HO, ANO HO ANG MAGIGING
PAHIWATIG NG KASONG ITO SA MGA PARTIDO, IBIG HO BANG SABIHIN AY BALEWALA NANG ITULOY ANG
KASO SA LUPON?
TUMPAK, AT KAILANGAN MO NANG IDIRETSO ANG KASO SA HUKUMAN SA PAMAMAGITN NG PAGLALABAS NG KATIBAYAN PARA MAGSAMPA NG AKSYON AT HAYAAN MONG DALHIN NG NAGREREKLAMO ANG KANYANG KASO SA HUKUMAN. PAANO HO KUNG WALA NAMANG PAGTANGGI?
PAGDINIG SA KASO. UNA, KAILANGAN MONG ITAKDA ANG PAGDINIG AT DAPAT AY OPISYAL MONG MAPASABIHAN ANG MGA PARTIDO TUNGKOL SA PATALASTAS NG PAGDINIG AT PAGPAPATAWAG. PAGDINIG SA PAMAMAGITAN NG ISANG
KUNG GANOON MAAARI KANG MAGPATULOY SA
54
ISANG HANDBOOK
KP FORM # 14: KASUNDUAN PARA SA ARBITRASYON Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s Barangay Case No. ________________ For: ____________________________ ________________________________ ________________________________ against __________________ __________________ Respondent/s AGREEMENT FOR ARBITRATION We hereby agree to submit our dispute for arbitration to the Punong Barangay/ Pangkat ng Tagapagkasundo (Please cross out whichever is not applicable) and bind ourselves to comply with the award that may be rendered thereon. We have made this agreement freely with a full understanding of its nature and consequences. Entered into this _____ day of _________, 19____. Complainant/s ___________________ ___________________ Respondent/s __________________ __________________
ATTESTATION I hereby certify that the foregoing Agreement for Arbitration was entered into by the parties freely and voluntarily, after I had explained to them the nature and the consequences of such agreement. ______________________________ Punong Barangay/Pangkat Chairman (Cross out whichever one is not applicable.)
PAANO HO KUNG HINDI MAKAHARAP ANG SINUMAN SA MGA PARTIDO? MAAARI BA NATING GAMITIN ANG MGA PATAKARAN SA PAMAMAGITANAN AT PAGKAKANG NAGREREKLAMO AT INIREREKLAMO SA PAGDINIG? OO, KAPITANA. KUNG MAPATUNAYAN NA SINADYA AT DISUNDUAN PARA SA HINDI MAKATWIRANG PAGLIBAN
MAKATWIRAN ANG PAGLIBAN NG NAGHAHABLA, AGAD NANG
55
PAWAWALANG-SAYSAY ANG REKLAMO AT HINDI NA MAAARING
NA SINADYA AT DI-MAKATWIRAN ANG PAGLIBAN NG INIHAHABLA, MAAARI KA NG MAGLABAS NG KATIBAYAN PARA MAGSAMPA NG MAGSAMPA NG KONTRA-DEMANDA SA HUKUMAN. AKSYON AT KATIBAYAN NA NAGBABAWAL SA INIHAHABLA NA
ISAMPA SA HUKUMAN. SA KABILANG BANDA, KUNG MAPATUNAYAN
PROSESO NG ARBITRASYON
STEP 1. AATASAN NG TAGAHATOL ANG KANYANG KALIHIM NA TAWAGIN ANG KASO; STEP 2. KIKILALANIN AT ITATALA NG KALIHIM ANG MGA HUMARAP MULA SA MAGKABILANG PARTIDO; STEP 3. TATAWAGIN NG TAGAHATOL ANG NAGHAHABLA PARA IHARAP ANG KANYANG KASO KASAMA ANG KANYANG EBIDENSYA; TANDAAN: ANG SINUMAN NA MAGBIBIGAY NG SALAYSAY SAPROSESO NG ARBITRASYON AY PASUSUMPAING MAGSASABI NG TOTOO AT PAWANG KATOTOHANAN LAMANG. STEP 4. KUNG KAILANGAN NG TESTIGO, IPAPATAWAG SIYA PARA TUMESTIGO SA GINAGAWANG PAGDINIG (GAMIT ANG KP FORM 13) STEP 5. TATAWAGIN NG TAGAHATOL ANG INIHAHABLA UPANG MAGHARAP NG KANYANG DEPENSA O PAGTATANGGOL; MAGHARAP NG MGA EBIDENSYA AT MGA TESTIGO; SA PARAANG IBINIGAY DIN SA NAGHAHABLA. STEP 6. MATAPOS ANG PAGHAHARAP NG PANIG NG BAWAT PARTIDO, ISASARA NA ANG KASO PARA SA PAGPAPASYA O DESISYON (SA YUGTONG ITO, ANG PAGLILITIS AY KUMPLETO NA)
56
ISANG HANDBOOK
KO HO ISASAGAWA ANG ARBITRASYON?
PAANO HO KUNG HUMARAP ANG MGA PARTIDO, PAANO MAGMUMUKHA YATA AKONG HUKOM NGAYON SA KABILANG BANDA, OO.
BILANG TAGAHATOL, MAGSASAGAWA KA NGAYON NG PAGDINIG TULAD SA ISANG HUKUMAN O PAGLILITIS.
SA PAGDINIG NG ARBITRASYON, INIHAHARAP NG NAGHAHABLA AT INIHAHABLA ANG KANILANG MGA KASO KINAKAILANGANG EBIDENSYA. AT IBINIBIGAY ANG LAHAT NG
MAGLALABAS NG KAPASYAHAN ANG NG KASO, SALAYSAY NG MGA TESTIGO AT EBIDENSYANG TAGAPANGULO NG LUPON O PANGKAT BATAY SA KATOTOHANAN
INIHARAP.
OO, ANG ARBITRASYON AY PAG-AAYOS NA KINAKATULAD DIN NG MAPAYAPANG
ITO HO BA ANG TINATAWAG NILANG ARBITRASYON O PAGHATOL NG ISANG TAGAPAMAGITAN?
KAILANGANG ISULAT SA ISANG WIKA O SALITANG NAIINTINDIHAN NG PAREHONG PARTIDO AT PINATOTOHANAN PANGKAT. NG TAGAPANGULO NG LUPON O
57
KP FORM # 15: PAGGAWAD NG ARBITRASYON Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s Barangay Case No. ________________ For: ____________________________ ________________________________ ________________________________ against __________________ __________________ Respondent/s ARBITRATION AWARD After hearing the testimonies given and careful examination of the evidence presented in this case, award is hereby made as follows: __________________________________________ __________________________________________ __________________________________________ Made this _____ day of _____________, 19____ at _______________. ______________________________ Punong Barangay/Pangkat Chairman * __________________ Member _________________ Member ATTESTED: ___________________________ Punong Barangay/Lupon Secretary ** * To be signed by either, whoever made the arbitration award. ** To be signed by the Punong Barangay if the award is made by the Pangkat Chairman, and by the Lupon Secretary if the award is made by the Punong Barangay.
58
ISANG HANDBOOK
GAANO HO BA KAHABA ANG PANAHON NA IBINIBIGAY SA AKIN PARA MAGDESISYON?
BIBIGYAN KA NG LABINLIMANG (15) ARAW HULING ARAW NG PAGDINIG UPANG PAG-ARALAN ANG LIMANG (5) ARAW, MAGBIBIGAY ANG IYONG KALIHIM NG KOPYA NG SA TANGGAPAN NG LUPON; MAGPADALA NG KOPYA SA PANLUNSOD O PANGMUNISIPALIDAD NA HUKUMAN. MAGKAKABISA HO BA AGAD DESISYON? ANG AKING DESISYON NG ARBITRASYON SA MGA PARTIDO; MAGTABI NG KOPYA KASO AT MAGGAWAD NG HATOL AT MATAPOS IYON SA LOOB NG PERO HINDI BABABA SA ANIM (6) MULA SA PETSA NG
ISINASAAD SA ATING BATAS NA MAYROONG SAMPUNG (10) ARAW ANG MGA PARTIDO PARA TUTULAN ANG DESISYON.
MATAPOS ANG SAMPUNG ARAW, MAGIPAD ANG IYONG DESISYON.
GING PANGHULI AT DAPAT NANG IPATU-
PAANO HO IPATUTUPAD ANG DESISYON? SA PAREHONG PARAAN KUNG PAANO IPINATUTUPAD ANG KASUNDUAN AKING MGA PALIWANAG? HUWAG KA SANANG MANGIMING MAGSA PAMAMAGITANAN O PAGKAKASUNDUAN. MALINAW BA ANG
TANONG O MAGLINAW NG MGA BAGAY NA MALABO PA. PAGPASEN-
SYAHAN MO NA ANG MGA KAKULANGAN NG PALIWANAG KO SA IYO. NGAYON HO AY NAPAGTANTO KO NA KUNG GAANO KALAKING HAMON PERO KAPANAPANABIK ANG MAGING PUNONG BARANGAY. MARAMI NGAYON ANG PAPEL KO SA LUPONG TAGAPAMAYAPA. PERO PAANO NAMAN HO SA MGA LUGAR NA KUNG SAAN NAKATIRA ANG MGA MUSLIM AT KATUTUBO? AAKMA RIN HO BA SA KANILA ITO KATARUNGANG PAMBARANGAY? HONG SALAMAT SA INYO, KAPITAN. NALIWANAGAN KO NA
59
MGA
KATUTUBONG PAMAMARAAN NG PAGPAPASYA NG ALITAN

SA MGA BARANGAY KUNG SAAN KATUTUBO, ANG PAMPOOK NA PAMAMARAAN NG PAG-AAYOS NG MGA ALITAN AY TUTUGMA SA KANILA SA PAMAMAGITAN NG KANILANG SANGGUNIAN NG KALIPUNAN NG MGA NAKATATANDA O SA PAMAMAGITAN NG IBANG ANYO NG TRADISYUNAL NA PAMAMARAAN. SUBALIT SA MGA NAKARARAMI ANG MGA
KAP, KARAMIHAN HO SA MGA NAKATIRA SA AMING BARANGAY AY MGA MUSLIM MGA KATUTUBO. GAGAMITIN DIN HO BA NATIN ANG PAREHONG BATAS SA KANILA? O MORO AT ANG IBA HO AY
BARANGAY NA ANG KARAMIHAN ANU-ANO ANG MGA KINAKAILANGAN NILA? AY MUSLIM, ANG GINAGAMIT NILA AY ANG BATAS NG
SHARIAH. KINIKILALA ITO NG LOCAL GOVERNMENT CODE.
KAILANGAN PAGTIBAYIN NG PANLALAWIGANG TANGGAPAN NG NATIONAL
BARANGAY AY MGA KATUTUBO. SIYEMPRE, KAILANGAN AY HINDI NILA MAKALIMUTANG IPAREHISTRO ANG PANGALAN NG KANILANG KINIKILALANG DATU O NAKATATANDA SA TANGGAPAN NG ALKALDE SA KANILANG LUNSOD O MUNISIPALIDAD. PANGHULI, KAILANGANG PAGTIBAYIN NG MGA NAKATATANDA O DATU ANG KATUTUBONG PAMAMARAAN NG PAG-AAYOS NG DATU, PINUNO NG TRIBO O NAKATATANDA. MGA ALITAN NG KANILANG SANGGUNIAN NG MGA
STATISTICS OFFICE (NSO) NA KARAMIHAN NG NAKATIRA SA
PAANO HO KUNG ANG ISA
LANG SA NAG-AAWAY ANG
KUNG GANOON, KAILANGANG SUMANG-AYON ANG BAWAT PAMAMARAAN NA GAGAMIPANIG SA KATUTUBONG
BONG PAMAYANAN, PAANO HO NATIN ITO AAYUSIN?
KASAPI SA ISANG KATUTU-
TIN NILA PARA SA MAPAYAPANG PAGPAPASYA.
PAANO HO KUNG HINDI SILA PAREHONG PUMAYAG NA IPAUBAYA ANG PAGPAPASYA SA KATUTUBONG NG GULO? PAMAMARAAN NG PAG-AAYOS
ITO NA NGAYON ANG PROSESO NG PAG-AAYOS NA ITINATADHANA NG PANAHON PARA GAMITIN ANG
KATARUNGANG PAMBARANGAY.
PAANO HO KUNG MATAGUMPAY NAMANG NAISAAYOS SA BA AKONG SABIHAN NG KANILANG SANGGUNIAN
KATUTUBONG PAMAMARAAN ANG SIGALOT, KAILANGAN PA HO NG TRIBU O
TRIBAL COUNCIL?
DAPAT LANG. KAILANGANG IPADALA NG SANGGUNIAN NG TRIBU ANG KOPYA NG KASUNDUAN NA PINATOTOHANAN NG MGA PINUNO NG SANGGUNIAN SA PUNONG ANG ALITAN. BARANGAY NG LUGAR KUNG SAAN INAYOS
61
ITO TULAD MAPAYAPANG PAG-AAYOS O AMICABLE SETTLEMENT NA ISINASAAD SA KATARUNGANG PAMBARANGAY? OO, TAMA YAN. ANG PINATOTOHANANG KASUNDUAN SA ILALIM NG KATUTUBONG PAMAMARAAN AY MAGKAKAROON NG PAREHONG KAPANGYARIHAN AT BISA TULAD NG KASUNDUANG NAGAGANAP ALINSUNOD SA PAMBARANGAY. MGA PATAKARAN NG BATAS SA KATARUNGANG
MAY KAPANGYARIHAN AT BISA RIN HO BA ANG KASUNDUANG
PAANO HO KUNG ANG ISA SA MGA PARTIDO AY HINDI NASISIYAHAN SA NANGYARING KASUNDUAN?
KAPASYAHAN, MAAARING
KATULAD NG IGINAWAD NA ITANGGI ANG KASUNDUAN SA
LOOB NG TAKDANG PANAHON AT AYON SA MGA KADAHILANANG ITINATADHANA SA BATAS NG KATARUNGANG PAMBARANGAY.
PAANO HO KUNG HINDI MAGKASUNDO ANG MGA PARTIDO SA ILALIM NG KATUTUBONG PAMAMARAAN?
MAGLALABAS PA RIN NG KATIBAYAN ANG SANGGUNIAN NA NABIGO ANG PAG-AAYOS NG
PUNONG BARANGAY.
ALITAN AT IPADADALA ITO SA
KUNG GANOON HO, ANU-ANO ANG MGA TUNGKULIN NG KALIHIM NG LUPON KAUGNAY NG PINATOTOHANANG KASUNDUAN AT KATIBAYAN NG HINDI PAGKAKASUNDO SA ILALIM NG KATUTUBONG PAMAMARAAN?
MAGTATABI ANG KALIHIM NG LUPON NG KOPYA NG PINATOTOHANANG KASUNDUAN AT KATIBAYAN NG HINDI PAGKAKASUNDO NA IPINASA SA PUNONG BARANGAY AT TAMANG HUKUMAN. IPADADALA ANG BAWAT ISA SA
62
ISANG HANDBOOK
SIYANGA HO PALA, NABAGO HO BA ANG PATAKARANG ITO NANG ISABATAS ANG INDIGENOUS
HINDI, LALONG KINILALA NG IPRA ANG KARAPATAN NG MGA KATUTUBO NA GAMITIN ANG PAMAMARAAN NG HUSTISYA, MGA NAKAUGALIANG PAGPAPASYA NG MGA ALITAN, MGA PROSESO O PAMAMARAAN NG PAGPAPANATILI NG KAPAYAPAAN AT IBA PANG NAKAUGALIANG MGA BATAS AT GAWI SA LOOB NG KANILANG PAMAYANAN. KANILANG MGA KARANIWANG
PEOPLES RIGHTS ACT (IPRA) OF
1998?
PERO MERON PA HO BANG IBANG PAMAMARAAN O BALANGKAS NA ITINATADHANA ANG IPRA PARA SA PAGPAPASYA NG MGA ALITAN?
MALIBAN SA MGA KARANIWAN TRADISYON, ANG NATIONAL O NAKAMULATANG BATAS AT
COMMISSION ON INDIGENOUS PEOPLE (NCIP) AY MAYROON

DING KAPANGYARIHAN SA MGA ALITANG MAY KINALAMAN SA KATUTUBO. MGA KARAPATAN NG MGA
KUNG GANOON HO, MAAARI HO BANG MAGSAKDAL NANG ISANG KATUTUBO? DIRETSO SA NCIP ANG
HINDI. ITINATADHANA NG BATAS
TAKDA NG KANILANG NAKAUGALIANG BATAS AY DAPAT MUNANG SUBUKIN O GAMITIN BAGO MAISAMPA ANG KASO SA NCIP.
NA LAHAT NG SOLUSYONG ITINA-
63
PAANO HO MALALAMAN NG NCIP NA ANG ISINAMPANG KASO SA KANILA AY DUMAAN NA SA LAHAT NG NAKAUGALIANG BATAS NG MGA KATUTUBO? POSIBLENG SOLUSYONG ITINATADHANA NG MGA
SANGGUNIAN NG MGA NAKATATANDA, DATU, PINUNO NG TRIBO O IBA PANG MGA PINUNO NA NAKILAHOK SA PAGSUSUMIKAP PAGKASUNDUIN ANG MGA PARTIDONG SANGKOT SA GULO. BAGO MAKAPAGHAIN NG PETISYON SA NCIP. ANG KATIBAYANG ITO AY MAGSISILBING KUNDISYON NA MAAYOS ANG ALITAN NA NAGSASAAD NA NABIGONG
KAILANGANG MAGPAKITA NG ISANG KATIBAYANG INILABAS NG
ANO HO ANG MAGIGING EPEKTO NG ISANG ALITAN NA INAAAYOS SA GANITONG ANTAS?
ANG KATULAD NIYAN AY ITINATADHANA NG LGC.
MAGKAKAROON NG KAPANGAYARIHAN ANG PAG-AAYOS NG IPINAHAYAG ALINSUNOD SA MGA PATAKARAN NG NCIP. MGA ALITAN TULAD NG KASUNDUANG NAABOT O DESISYONG
ANO HO ANG HINDI NAGTAGUMPAY ANG PAGMANGYAYARI KAPAG
KAPAG HINDI NAAYOS NG MGA PARTIDO
ANG KANILANG ALITAN, ANG MGA KASAPI ALITAN O ANG SANGGUNIAN NG MGA
NG KATUTUBONG GRUPONG NAG-AAYOS NG
AAYOS NG ALITAN?
NAKATATANDA, DATU, PINUNO NG TRIBU O ANG MGA KATULAD NA PINUNO AY MAGLALABAS NG ISANG KATIBAYAN NA NAGSASAAD NA LAHAT NG KANILANG MATIYAGANG PAGSISIKAP NA AYUSIN ANG SIGALOT SA PAMAMAGITAN NG MGA NAKAUGALIANG PAMAMARAAN AY NABIGO.
64
ISANG HANDBOOK
NABANGGIT NA KATIBAYAN?
MERON HO BANG KAILANGANG PORMULARYO O FORM PARA SA
KABILA NG PAGSISIKAP NA GINAWA ALINSUNOD SA MGA NAKAUGAUPANG ISAALANG-ALANG ANG MGA NAKAUGALIANG BATAS.
BASTAT ISINASAAD NITO ANG BUOD NG NABIGONG PAG-AAYOS SA
WALA. ANG KATIBAYAN AY MAAARING NASA KAHIT ANONG PORMA
LIANG BATAS O TRADISYUNAL NA PAMAMARAAN. PINAPAYAGAN ITO
PAANO HO KUNG
ANG KABIGUAN NG ALINMANG
WALANG IPINADASA NCIP MULA SA KATUTUBONG GRUPONG NAG-
PARTIDO NA MAGPASA NG KATI-
LANG KATIBAYAN
BAYAN MULA SA SANGGUNIAN NG MGA DATU, NAKATATANDA, PINUNO NG TRIBU O KATULAD NA MGA PINUNO AY MAGIGING SAYSAY NG AKSYON, NANG PAGSASAMPA NG KASO. DAHILAN NG PAGPAPAWALANG-
AAYOS NG ALITAN?
WALANG PAGPANIG SA MULING
KATIBAYAN?
MERON HO BANG MGA PAGKAKATAON NA HINDI KAILANGAN NG
OO. HINDI NA KAILANGAN ANG KATIBAYAN SA MGA SUSUMUSUNOD:
1. KAPAG ANG ISA SA MGA PARTIDO AY PAMBAYAN O
PRIBADONG KORPORASYON, SOSYOHAN, ASOSASYON O
KAWANI, AT ANG ALITAN AY MAY RELASYON SA TUNGKULIN;
TAONG ITINALAGA NG BATAS O ISANG PINUNONG BAYAN O PAGGAMPAN NIYA NG KANYANG MGA OPISYAL NA
65
2. KAPAG ANG ISA SA MGA PARTIDO AY HINDI KASAPI NG

KATUTUBONG PAMAYANAN O KAANIB SIYA NG PAREHONG KATUTUBONG PAMAYANAN MALIBAN NA LANG KUNG SANGGUNIAN NG MGA NAKATATANDA O PINUNO; KUSANG-LOOB NIYANG IPINASAILALIM ANG SARILI SA
3. KAPAG ANG TULONG NA HINIHINGI SA REKLAMO O

MALUBHA, NAPIPINTO AT WALANG LUNAS NA PAGKASIRA O PAGKAPINSALA NA MAAARING MANGYARI KAPAG HINDI NAAKSYUNAN KAAGAD; AT PETISYON AY NAGLALAYONG PIGILAN ANG ANUMANG
4. KAPAG TUMANGGI ANG SANGGUNIAN NG MGA

NAKATATANDA O PINUNO NA MAGLABAS NG KATIBAYAN NANG WALANG MAKATWIRANG DAHILAN.
ANG LAHAT HO BA NG ISINASAAD SA LOCAL
GOVERNMENT CODE NG 1991 AT SA INDIGENOUS PEOPLES RIGHTS ACT NG 1998 TUNGKOL SA

KATUTUBONG PAMAMARAAN NG PAG-AAYOS NG
AUTONOMOUS REGION IN MUSLIM MINDANAO?
ALITAN AY MAAARI DIN HO BANG GAMITIN SA
SA PAKIWARI KO, ANG LOCAL GOVERNMENT CODE NG ARMM AY MAY KATULAD NA KUNDISYON SA LGC TUNGKOL SA PAGKAKASUNDUAN O CONCILIATION SA PAGITAN NG MGA KASAPI NG MGA KATUTUBONG PAMAYANAN NA NAGTATADHANANG ANG MGA KAUGALIAN AT TRADISYON NG MGA KATUTUBONG PAMAYANAN AY GAGAMITIN SA PAG-AAYOS NG MGA ALITAN SA PAGITAN NG MGA KASAPI NG
KATUTUBONG PAMAYANAN. ISINABATAS DIN NG ARMM REGIONAL LEGISLATIVE ASSEMBLY ANG ISANG PANUKALA NA NAGPAPATIBAY SA IPRA KARAPATAN NG MGA KATUTUBO SA REHIYON. BILANG BALANGKAS PARA SA PAGKILALA SA MGA
66
ISANG HANDBOOK
NG PAG-AAYOS NG ALITAN SA ARMM?
ANO HO ANG NAGING ANYO NG KATUTUBONG PAMAMARAAN
NAGKAROON ITO NG IBAT IBANG ANYO DEPENDE SA PAGPAPATUPAD NG KOMUNIDAD SA KATUTUBONG BALANGKAS NG HUSTISYA. SA MUNISIPALIDAD NG UPI, KINILALA NG LOKAL NA SANGAY NG GOBYERNO ANG PAGKAKAROON NG
TATLONG (3) IBAT IBANG LAHI NG MGA MUSLIM, TEDURAYS AT KRISTIYANO. MULA SA KONSEPTONG ITO NG TATLONG
LAHI AY SUMULPOT ANG ISANG KAKAIBANG KATUTUBONG ALITAN SA ANTAS NG MUNISIPALIDAD NA
GRUPONG NAG-AAYOS NG
TINAWAG NA SANGGUNIAN NG ALKALDE O MAYORS
COUNCIL. NAGMULA ANG

KASAPIAN NITO SA ISANG GRUPONG KINAKATAWAN NG
MAHUSAY MAMUNO AT MARANGAL. BINUO ITO UPANG PAG-AAYOS NG ALITAN.
MGA PINUNO NG BAWAT TRIBU NA KILALANG MATAPAT,
TULUNGAN ANG PROSESO NG KATARUNGANG PAMBARANGAY SA
ANO NAMAN HO ANG NAGING ANYO NG KATUTUBONG
BALANGKAS NG PAG-AAYOS NG ALITAN SA IBANG MGA LUGAR NG ARMM KUNG SAAN AY PINAKAMARAMI ANG MGA MUSLIM NA NAKATIRA?
DATU AT IBA PANG INSTITUSYON NG ISLAM, AT MAGING NANG KASALUKUYANG GRUPO SA PAG-AAYOS NG MGA ALITAN AY
NAGMULA SA TRADISYUNAL NA KOMPOSISYON NG MGA SULTAN, BAGO PA MAN ANG PANAHON NG ISLAM. GAYUNPAMAN, ANG MGA
ANG ANYO NG MAS KARANIWANG BALANGKAS AY
NABIGYANG-BUHAY MULA SA PAGPASOK NG MGA TRADISYUNAL NA LGU TULAD NG PEACE AND ORDER COUNCIL, KATARUNGANG BALANGKAS NG HUSTISYA SA MGA KINATAWAN NA INATASAN NG
67
PAMBARANGAY AT KAHIT NA ANG BINUO NG LALAWIGAN NA TASK FORCE KALILINTAD.
ITINATADHANA HO BA NG ATING PAMBANSANG BALANGKAS NG BATAS ITONG MGA LOKAL NA PAMAMARAAN O ANYO NG PAG-AAYOS NG MGA ALITAN?
OO. KINIKILALA AT ITINATAGUYOD NG SALIGANGBATAS NG 1987 ANG MGA KARAPATAN NG MGA KATUTUBONG KOMUNIDAD SA ILALIM NG BALANGKAS NG PAMBANSANG PAGKAKAISA AT PAG-UNLAD. ITINADHANA DIN NITO ANG PAGSASABATAS NG
ORGANIC ACT PARA SA ARMM. KINILALA, PINANGALAGAAN AT

KAUGALIAN AT TRADISYON NG KAHIT NA SINUMAN. PINANAGUTAN ANG KALAYAAN SA RELIHIYON, PANINIWALA,
ASSEMBLY NA ITADHANA ANG PAGBUBUKOD-BUKOD NG MGA

KATUTUBONG BATAS AT ANG PAGTATALA NG MGA NAKAUGALIANG BATAS NG MGA MUSLIM AT MGA KATUTUBONG KOMUNIDAD SA ARMM.
INIUTOS DIN NITO SA ARMM REGIONAL LEGISLATIVE
ITO HO AY ISANG MALALIM NA TALAKAYAN AT MARAMI HO AKONG NATUTUNAN TUNGKOL SA PAGPAPATUPAD NG KATARUNGANG PAMBARANGAY SA AKING SALAMAT HO. NASASAKUPAN. MARAMING BALEWALA IYON, CELIA. ANG NAMAYAPA MONG AMA NA KASABAYAN KO AY IPAGMAMALAKI KA. MALAMANG NA
68
ISANG HANDBOOK
IKALAWANG
BAHAGI
MGA BENEPISYO, PABUYA AT GANTIMPALA
TULONG
MAGANDANG UMAGA HO, KAPITAN PEDRING.
SA
PAG-AARAL
MAGANDANG UMAGA DIN, KAPITANA CELIA. ANO ANG MAIPAGLILINGKOD KO SA IYO?
SIYA HO SI MARIA. ANAK HO SIYA NG SA AMING BARANGAY. PAPASOK NA HO SIYA SA KOLEHIYO SA SUSUNOD NA TAON AT LAGI HO SIYANG MAY PARANGAL. SINABI HO NINYO SA AKIN ISANG MASIPAG NA KASAPI NG LUPON
NOONG NAKARAAN NA MAYROONG PROGRAMA PARA TULONG-PAGAARAL O SCHOLARSHIP PARA SA MGA LEHITIMONG SINUSUSTENTUHAN O DEPEND-
ENTS NG MGA
KASAPI NG LUPON.
MAY PAGKAKATAON HO KAYA SI MARIA NA MAKASAMA IYON? SA PROGRAMANG
NAGLALAMAN NG MGA PATAKARAN SA PAGPAPA-
CHED (COMMISSION ON HIGHER EDUCATION) NA TUPAD NG PROGRAMA SA TULONG PAG-AARAL PARA SA MGA PINUNO NG BARANGAY AT KANILANG MGA LEHITIMONG SUSTENTADO. ITO RIN ANG
OO, SAKOP SIYA NG KAUTUSAN BILANG 62 NG
KAUTUSANG SUMASAKLAW SA ATING MGA ANAK.
GANOON HO PALA. SINU-SINO HO BA ANG PROGRAMANG ITO. ANU-ANO HO BA ANG MGA KUNDISYON PARA MAPASAMA DITO? MAAARING MAGING ISKOLAR SA ILALIM NG
UNANG-UNA, SIYA AY DAPAT ANAK NG KASAPI NG LUPONG TAGAPAMAYAPA.
HINDI SIYA DAPAT DALAWAMPUT ISA, LUMAMPAS SA EDAD NA TAPOS NG PAARALANG SEKUNDARYA NA MAY MARKANG HUMIGIT-KUMULANG SA WALUMPUNG BAHAGDAN, PASADO SA PAGSUSULIT PARA SA PAGPASOK SA ANG KINIKITA NG KANILANG MAGULANG AY HINDI HIHIGIT SA P72,000.00 KADA TAON KUNG GANOON HO, ANU-ANO HO BA ANG MGA
PAMPUBLIKONG KOLEHIYO O PAMANTASAN, AT
KAILANGANG PAPELES?
ISANG KATIBAYAN MULA SA TANGGAPAN NG PUNONG PINUNO NG BARANGAY, BAYAN NA ANG APLIKANTE AY ISANG ANAK NG KATIBAYAN NG KAPANGANAKAN,
FORM 138-E (HIGH SCHOOL REPORT CARD),

PAGPASOK SA KOLEHIYO, RESULTA NG PAGPASUSULIT PARA SA ULAT NG BUWIS SA KITA, AT
MULA SA PUNONG-GURO O TAGAPAMATNUBAY (GUIDANCE
KATIBAYAN NG KAGANDAHANG-ASAL
COUNCILOR).
72
ISANG HANDBOOK
PAGTULONG?
MAY MGA KUNDISYON HO BA PARA SA
ANG TINUTULUNGAN O ANG ANAK NG KASAPI NG LUPON AY KUKUHA NG KUMPLETONG YUNIT KADA SEMESTRE, TAPUSIN ANG KANYANG KURSO SA TAKDANG PANAHON AT KAILANGANG MANATILING
PASADO ANG MARKA NIYA SA LAHAT NG ASIGNATURA. MAYROON PANG IBANG MGA KUNDISYON.
ANG APLIKANTE AY HINDI PANG TULONG PAG-AARAL SA PANAHON NG KANYANG APLIKASYON. DAPAT TUMATANGGAP NG IBA
DALAWANG ANAK LANG NG KASAPI NG LUPON ANG SA NITO. PANAHON NG PANUNUNGKULAN
MAAARI RIN HO BA SIYANG LUMIPAT NG KURSO?
PAPAYAGAN LAMANG ANG PAGLIPAT NG KURSO KAPAG SUMANG-AYON ANG NG PAARALAN. TAGAPAGREHISTRO O REGISTRAR
73
MAAARI RIN HO BANG ITIGIL ANG TULONG PAGAARAL O SCHOLARSHIP?
ISKOLAR AY BUMAGSAK SA MGA ASIGNATURA, PINEKE NIYA ANG KANYANG MGA TALAAN, LUMIPAT NG IBANG PAARALAN NANG WALANG PAARALAN, SUMALI SA SUBERSIBONG PARA SA SCHOLARSHIP.
OO, MAAARING ITIGIL ANG SCHOLARSHIP KUNG ANG
PAHINTULOT NG TAGAPAGREHISTRO NG KANYANG ORGANISASYON, O WALA NANG SAPAT NA PANTUSTOS
PERO BAKIT NAMAN HO MAWAWALAN NG PONDO PARA SA SCHOLARSHIP?
PONDO? SAAN HO BA NANGGAGALING ANG
MO NANG MAGMADALI,
GANOON PALA. KAILANGAN MARIA AT ALAMIN MO KUNG
ISAMA NG MGA PAMPUBLITASAN SA SAKLAW NG
BUWENO, KINAKAILANGANG KONG KOLEHIYO AT PAMAN-
ANG PINAKAMALAPIT NA KOLEHIYO DITO SA LUGAR AY MAY PROGRAMA PARA
KANILANG MGA PROGRAMA ANG LAANG-GUGULIN NA KINAKAILANGANG PONDO PARA TUSTUSAN ANG MGA GASTUSIN NG MGA PINAG-
SCHOLARSHIP ALINSUNOD
SA ISINASAAD NG CHED KAUTUSAN BILANG 62, AT DALHIN MO NA RIN ANG ITONG LISTAHAN NG MGA KINAKAILANGAN.
KALOOBAN NG SCHOLARSHIP KAUTUSAN BILANG 62. BATAY SA ISINASAAD NG CHED
74
ISANG HANDBOOK
NARINIG MO NA BA ANG TUNGKOL SA TAUNANG PAGPILI PARA SA TAGAPAMAYAPA? NAMUMUKOD-TANGING LUPONG
OHO, PERO PAANO HO ANG PAGSALI SA PROSESO NG PAGPILI?
UNA, KAILANGAN NATING SUMALI SA PROSESO NG PAGPILI SA ANTAS NG MUNISIPALIDAD. PERO ANU-ANO HO BA ANG KANILANG MGA PAMANTAYAN SA PAGPILI NG MGA LUPON?
ISINASAALANG-ALANG. UNA, ANG KASANAYAN SA PAGGAMPAN NG GAWAIN NA MAAARING MAKITA SA DAMI NG MGA KASONG NAAYOS KUMPARA SA DAMI NG MGA KASONG NAISAMPA.
MAY TATLONG PAMANTAYAN ANG
PABUYA
AT
GANTIMPALA
PAGTUPAD SA MGA PATAKARAN NG PAG-AAYOS NG MGA NASA LUPON ALINSUNOD SA MGA NAKATALAGANG
ALITAN NA TUMUTUKOY SA PAG-AAYOS NG MGA KASONG PATAKARAN, AT KASAMA DITO ANG TAMANG PAGTATALA NG MGA REKLAMO, PAGBIBIGAY NG MGA ABISO O SUMMONS,
AT IBA PANG KAUGNAY NA MGA PATAKARAN.
PAGPAPATUPAD SA TANING NG PAG-AAYOS NG MGA ALITAN
SA ILALIM NG KASANAYAN SA PAGGAMPAN NG GAWAIN AY AAYOS NA TUMUTUKOY SA PAG-AAYOS NG MGA KASONG NASA LUPON SA LOOB NG ITINAKDANG PANAHON AT SA PAGKAKAROON NG KASUNDUAN O PAGPAPASYA NG MGA ALITAN SA LOOB NG LABINLIMANG (15) ARAW NA PALUGIT. TITINGNAN DIN NG MGA HURADO ANG PAMAMARAAN NG LUPON SA PAGSISINOP NG MGA TALAAN KASAMA INIHAIN AT ISINAMPA, DITO ANG TALAAN NG MGA REKLAMONG ANG PAGPAPATUPAD SA TAKDANG PANAHON NG MGA PAG-
NAPAGPASYAHAN NA NG LUPON, AT ANG AT PAGTATAGO NG MGA DOKUMENTONG
TAMA AT MAPARAANG PAGSASALANSAN IPINASA NG LUPON SA IBANG PARA SA KARAMPATANG AKSYON. AHENSIYA PARA SA PAGPAPATUPAD O
ANG PINAKAHULI, SA ILALIM NG PAGGAMPAN NG GAWAIN, AY AAYOS AT PAGPAPASYA SA HUKUMAN AT IBA PANG KARAPATDAPAT NA MGA AHENSIYA; AT ANG BILANG NG ISINAGAWANG REGULAR NA PAGPUPULONG NG LUPON UPANG ANG PAGHAHARAP NG MGA ULAT NG PAGPAPASA NG MGA PAG-
MAGBIGAY-DAAN SA PALITAN NG MGA KURU-KURO SA PAGITAN NG MGA KASAPI NITO AT NG MADLA.
76
ISANG HANDBOOK
ANO HO ANG PANGALAWA NA PAMANTAYAN? ANG PAGIGING MAPARAAN O MALIKTAGAPAMAGITAN, ANG KASUNOD. HAIN NG MGA TAGAPAGKASUNDO O
GANOON HO PALA. INIISIP KO LANG HUHUSGAHAN? ANG IBIG KO HONG HO AY KUNG PAANO NILA ITO
SABIHIN, ANO NAMAN HO ANG
KANILANG MAGIGING BATAYAN PARA NA NABANGGIT NINYO? GAMITIN NILA ANG MGA PANUKAT
SA PAMAMAGITAN NG GINAWANG MGA KATITIKAN AT TALAAN NG
KALIHIM NG LUPON. MULA DOON, MALALAMAN NG HURADO ANG MGA
KAKAIBANG PAMAMARAAN AT KASANAYAN NG MGA TAGAPAMAGITAN AT TAGAPAGKASUNDO, AT SA PAKIKIPAGTULUNGAN SA MGA AHENSIYANG DAPAT LAPITAN TULAD NG PHILIPPINE NATIONAL
POLICE O HUKUMAN.
ANO HO ANG PANGATLO AT HULING BATAYAN? ANG HULING BATAYAN AY NAKASENTRO SA KAHUSAYAN NG LUPON SA PAGKAKAMIT NG MGA LAYUNIN NG KP. NG DAMI NG MGA KASONG TINANGGIHAN KAUGNAY NG AT SA HINDI PAG-ULIT NG MGA KASONG NAPAGPASYAHAN NA. BILANG NG MGA KASONG NAAYOS MASUSUKAT ITO SA PAMAMAGITAN
PAHAHALAGAHAN ANG PAGGAMPAN NG GAWAIN NG ATING LUPON? NAKATALAGA ANG DEPARTMENT OF THE INTERIOR AND LOCAL
SINO HO ANG MAGHUHUSGA SA ATIN?
PAANO NILA
NG MGA GANTIMPALA SA LUPON TAGAPAMAYAPA SA MUNISIPALIDAD, PANLALAWIGAN, PANGREHIYON HANGGANG SA PAMBANSANG ANTAS.
GOVERNMENT (DILG) SA PAGBUBUO NG KOMITE PARA SA PAGBIBIGAY
77
UNA AY MAGSISILBING PANGKAT NG TAGAHUKOM ANG KOMITE NA KAKALKULA SA KAKAYAHAN NG LUPON BATAY SA NAUNANG NABANGGIT NA MGA BATAYAN ALINSUNOD SA ISANG ITINAKDANG SUKATAN.
AT PIPILI SILA NG APAT (4) NA PINAKAMAHUHUSAY GANTIMPALA KASAMA ANG: NA
LUPON
UPANG TUMANGGAP NG MGA PAMBANSANG
LUPON TAGAPAMAYAPA SA MGA
URBANIZED CITIES;
PANGUNAHING LUNSOD O HIGHLY
LUPON TAGAPAMAYAPA SA MGA LUNSOD NA BAHAGI NG LALAWIGAN O COMPONENT CITIES;
LUPONG TAGAPAMAYAPA SA MUNISIPALIDAD NA NABIBILANG SA UNA HANGGANG IKATLONG ANTAS NG KITA; AT
LUPONG TAGAPAMAYAPA SA MUNISIPALIDAD NA NABIBILANG SA NG KITA. IKAAPAT HANGGANG IKAANIM NA ANTAS
ANU-ANO HO BA ANG MGA PREMYO? MALIBAN SA KARANGALAN AT PAPURI NG PANGULO, MAYROON DING PERA. SA PAMBANSANG ANTAS, AABOT SA
KALOOB SA BARANGAY.
P300,000.00 ANG IBIBIGAY BILANG
78
ISANG HANDBOOK
SASABIHAN KO HO ANG KALIHIM KO SA LUPON NA ITAGO NANG MAHUSAY ANG LAHAT NG MGA TALAAN NG LUPON AT SA SUSUNOD NA TAON. KAPITAN PEDRING. SASALI KAMI SA PAGPILI MARAMI HONG SALAMAT,
BALEWALA IYON,
PO KAYONG MAG-
KAPITANA CELIA. HUWAG ATUBILING LUMAPIT SA
AKIN SAKALING MERON PA KATANUNGAN. KAPITANA! KAYONG MGA
MAGTAGUMPAY KAYO,
NAWA'Y
79
MGA DAGDAG
KP FORMS
KP FORM
1: PATALASTAS PARA SA PAGBUBUO NG LUPON
Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE PUNONG BARANGAY _________, 20__ NOTICE TO CONSTITUTE THE LUPON To All Barangay Members and All Other Persons Concerned: In compliance with Section 1(a), Chapter 7, Title One, Book III, Local Government Code of 1991 (Republic Act No. 7160), of the Katarungang Pambarangay Law, notice is hereby given to constitute the Lupong Tagapamayapa of this Barangay. The persons I am considering for appointment are the following: 1. _________________ 2. _________________ 3. _________________ 4. _________________ 5. _________________ 6. _________________ 7. _________________ 8. _________________ 9. _________________ 10. _________________ 11. _________________ 12. _________________ 25. _________________ 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. _________________ _________________ _________________ _________________ _________________ _________________ _________________ _________________ _________________ _________________ _________________ _________________
They have been chosen on the basis of their suitability for the task of conciliation considering their integrity, impartiality, independence of mind, sense of fairness and reputation for probity in view of their age, social standing in the community, tact, patience, resourcefulness, flexibility, open mindedness and other relevant factors. The law provides that only those actually residing or working in the barangay who are not expressly disqualified by law are qualified to be appointed as Lupon members. All persons are hereby enjoined to immediately inform me and of their opposition to or endorsement of any or all the proposed members or
83
recommend to me other persons not included in the list but not later than the ________ day of _______, 20__ (the last day for posting this notice). _________________ Punong Barangay IMPORTANT: This notice is required to be posted in three (3) conspicuous places in the barangay for at least three (3) weeks WARNING: Tearing or defacing this notice shall be subject to punishment according to law.
KP FORM
2: LIHAM NG PAGHIRANG
Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE PUNONG BARANGAY _________, 20 ____ (Date) APPOINTMENT TO: ___________ Pursuant to Chapter 7, Title One, Book III, Local Government Code of 1991 (Republic Act No. 7160), you are hereby appointed MEMBER of the Lupong Tagapamayapa of this Barangay effective upon taking your oath of office and until a new Lupon is constituted on the third year following your appointment. __________________ Punong Barangay ATTESTED: __________________ Barangay Secretary
84
ISANG HANDBOOK
KP FORM
3: PATALASTAS NG PAGHIRANG
Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE PUNONG BARANGAY _________, 20 ____ (Date) NOTICE OF APPOINTMENT _________________ _________________ _________________ Sir/Madam: Please be informed that you have been appointed by the Punong Barangay as a MEMBER OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA, effective upon taking your oath of office, and until a new Lupon is constituted on the third year following your appointment. You may take your oath of office before the Punong Barangay on ________. Very truly yours, ________________ Barangay Secretary
85
KP FORM
4: TALAAN NG NAHIRANG NA MGA KASAPI NG LUPON
Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE PUNONG BARANGAY _________, 20 ____ (Date) LIST OF APPOINTED LUPON MEMBERS Listed hereunder are the duly appointed members of the Lupong Tagapamayapa in this Barangay who shall serve as such upon taking their oath of office and until a new Lupon is constituted on the third year following their appointment. 1. _________________ 11. _________________ 2. _________________ 12. _________________ 3. _________________ 13. _________________ 4. _________________ 14. _________________ 5. _________________ 15. _________________ 6. _________________ 16. _________________ 7. _________________ 17. _________________ 8. _________________ 18. _________________ 9. _________________ 19. _________________ 10. _________________ 20. _________________ _______________ Punong Barangay ATTESTED: ______________________ Barangay/Lupon Secretary IMPORTANT: The list shall be posted in three (3) conspicuous places in the barangay for the duration of the terms of office of those named above. WARNING: Tearing or defacing this notice shall be subject to punishment according to law.
86
ISANG HANDBOOK
KP FORM
5: PAHAYAG NG PANUNUMPA NG KASAPI NG LUPON
Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE PUNONG BARANGAY OATH OF OFFICE Pursuant to Chapter 7, Title One, Book II, Local Government Code of 1991 (Republic Act No. 7160), I _______________, being duly qualified and having been duly appointed MEMBER of the Lupong Tagapamayapa of this Barangay, do hereby solemnly swear (or affirm) that I will faithfully and conscientiously discharge to the best of my ability, my duties and functions as such member and as member of the Pangkat ng Tagapagkasundo in which I may be chosen to serve; that I will bear true faith and allegiance to the Republic of the Philippines; that I will support and defend its Constitution and obey the laws, legal orders and decrees promulgated by its duly constituted authorities; and that I voluntarily impose upon myself this obligation without any mental reservation or purpose of evasion. SO HELP ME GOD. (In case of affirmation the last sentence will be omitted.) _____________ Member SUBSCRIBED AND SWORN to (or AFFIRMED) before me this _____ day of __________, 20____. __________________ Punong Barangay
87
KP FORM
6: PAGBAWI NG PAGHIRANG
Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA _________, 20 ____ (Date) WITHDRAWAL OF APPOINTMENT TO: _______________ After due hearing and with the concurrence of a majority of all the Lupong Tagapamayapa members of this Barangay, your appointment as member thereof is hereby withdrawn effective upon receipt hereof, on the following ground/s: [ ] incapacity to discharge the duties of your office as shown by _______________________________ [ ] unsuitability by reason of _______________________________ (Check whichever is applicable and detail or specify the act/s or omission/s constituting the ground/s for withdrawal.) ____________________________ Punong Barangay/Lupon Chairman CONFORME (Signatures): 1. 2. 3. 4. 5. 6. _________________ _________________ _________________ _________________ _________________ _________________ 7. _________________ 8. _________________ 9. _________________ 10. ________________ 11. ________________
Received this __________ day of _____________, 19____. __________________ Signature
88
ISANG HANDBOOK
NOTE: The members of the Lupon conforming to the withdrawal must personally affix their signatures or thumb marks on the pertinent spaces above. The withdrawal must be conformed to by more than one-half of the total number of members of the Lupon including the Punong Barangay and the member concerned.
KP FORM
7: PORMULARYO NG NAGREREKLAMO
Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA
___________________ ___________________ Complainant/s against __________________ __________________ Respondent/s
Barangay Case No. __________ For: ______________________ ________________________ __________________________
COMPLAINT I/WE hereby complain against above named respondent/s for violating my/our rights and interests in the following manner: ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________ ___________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ THEREFORE, I/WE pray that the following relief/s be granted to me/ us in accordance with law and/or equity: _________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________
89
Made this _______ day of ___________, 19____. ________________ Complainant/s Received and filed this ________ day of __________, 19____. ___________________________ Punong Barangay/Lupon Chairman
KP FORM
8: PATALASTAS NG PAGDINIG
Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA NOTICE OF HEARING (MEDIATION PROCEEDINGS) TO: ________________ ________________ Complainant/s You are hereby required to appear before me on the ______ day of _______, 19___ at ________ oclock in the morning/afternoon for the hearing of your complaint. This ________ day of ____________, 19____. ____________________________ Punong Barangay/Lupon Chairman Notified this ________ day of __________, 19____. Complainant/s _______________ _______________
90
ISANG HANDBOOK
KP FORM
9: PAGPAPATAWAG SA INIREREKLAMO
Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s against __________________ __________________ Respondent/s SUMMONS TO: ____________________ _________________________ ____________________ _________________________ Respondents You are hereby summoned to appear before me in person, together with your witnesses, on the _______ day of _________, 19___ at ____________ oclock in the morning/afternoon, then and there to answer to a complaint made before me, copy of which is attached hereto, for mediation/conciliation of your dispute with complainant/s. You are hereby warned that if you refuse or willfully fail to appear in obedience to this summons, you may be barred from filing any counterclaim arising from said complaint. FAIL NOT or else face punishment as for contempt of court. This _______ day of ____________, 19___. _____________________________ Punong Barangay/Pangkat Chairman Barangay Case No. __________ For: ______________________ _________________________ __________________________
91
Back page OFFICERS RETURN I served this summons upon respondent _________________________ on the ______ day of ______________, 19____, and upon respondent ___________________________ on the day of ________________, 19____, by: (Write name/s of respondent/s before mode by which he/they was/were served.) Respondent/s __________________________ 1. handing to him/them said summons in person, or __________________________ 2. handing to him/them said summons and he/they refused to receive it, or __________________________ 3. leaving said summons at his/ their dwelling with __________ (name) a person of suitable age and discretion residing therein, or __________________________ 4. leaving said summons at his/ their office/place of business with ________, ( name) a competent person in charge thereof. _____________ Officer Received by Respondent/s representative/s: ___________________ Signature ___________________ Signature __________________ Date __________________ Date
92
ISANG HANDBOOK
KP FORM
10: PATALASTAS PARA SA PAGBUBUO NG PANGKAT
Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE PUNONG BARANGAY NOTICE FOR CONSTITUTION OF PANGKAT TO: __________________ __________________ Complainant/s ____________________ ____________________ Respondent/s
You are hereby required to appear before me on the ______ day of _________, 19____, at ________ oclock in the morning/afternoon for the constitution of the Pangkat ng Tagapagkasundo which shall conciliate your dispute. Should you fail to agree on the Pangkat membership or to appear on the aforesaid date for the constitution of the Pangkat, I shall determine the membership thereof by drawing lots. This ________ day of ____________, 19_____. ____________________ Punong Barangay Notified this _________ day of _________, 19_____. TO: __________________ _________________ Complainant/s ____________________ ____________________ Respondent/s
93
KP FORM
PANGKAT
11: PATALASTAS PARA SA MGA NAPILING KASAPI NG
Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s against __________________ __________________ Respondent/s NOTICE TO CHOSEN PANGKAT MEMBER (Date) TO: ________________ Notice is hereby given that you have been chosen member of the Pangkat ng Tagapagkasundo amicably conciliate the dispute between the par in the above-entitled case. ____________________________ Punong Barangay/Lupon Secretary Received this ________ day of __________, 19_____. ______________ Pangkat Member Barangay Case No. __________ For: ______________________ _________________________ __________________________
94
ISANG HANDBOOK
KP FORM
12: PATALASTAS NG PAGDINIG (MGA HAKBANG SA
PAGKAKASUNDUAN)
Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE PUNONG BARANGAY TO: __________________ _________________ Complainant/s ____________________ ____________________ Respondent/s
NOTICE OF HEARING (CONCILIATION PROCEEDINGS) You are hereby required to appear before the Pangkat on the ________ day of _____________, 20____, at _________ oclock for a hearing of the above-entitled case. This ________ day of ___________, 20____. ___________________ Pangkat Chairman Notified this _____ day of __________, 19____. Complainant/s ___________________ ___________________ Respondent/s __________________ __________________
95
KP FORM
13: UTOS PARA HUMARAP SA PAGDINIG
Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s against __________________ __________________ Respondent/s SUBPOENA TO: ____________________ _________________________ ____________________ _________________________ Witnesses You are hereby commanded to appear before me on the ______ day of _________, 19___, at ___________ oclock, then and there to testify in the hearing of the above-captioned case. This ______ day of _________, 19____. _______________________________ Punong Barangay/Pangkat Chairman (Cross out whichever one is not applicable.) Barangay Case No. __________ For: ______________________ _________________________ __________________________
96
ISANG HANDBOOK
KP FORM
14: KASUNDUAN PARA SA ARBITRASYON
Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s against __________________ __________________ Respondent/s AGREEMENT FOR ARBITRATION We hereby agree to submit our dispute for arbitration to the Punong Barangay/Pangkat ng Tagapagkasundo (Please cross out whichever is not applicable) and bind ourselves to comply with the award that may be rendered thereon. We have made this agreement freely with a full understanding of its nature and consequences. Entered into this _____ day of _________, 19____. Complainant/s ___________________ ___________________ Respondent/s __________________ __________________ Barangay Case No. __________ For: ______________________ _________________________ __________________________
ATTESTATION I hereby certify that the foregoing Agreement for Arbitration was entered into by the parties freely and voluntarily, after I had explained to them the nature and the consequences of such agreement. _______________________________ Punong Barangay/Pangkat Chairman (Cross out whichever one is not applicable.)
97
KP FORM
15: PAGGAWAD NG ARBITRASYON
Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s against __________________ __________________ Respondent/s ARBITRATION AWARD After hearing the testimonies given and careful examination of the evidence presented in this case, award is hereby made as follows: __________________________________________ __________________________________________ __________________________________________ Made this _____ day of _____________, 19____ at ______________. ______________________________ Punong Barangay/Pangkat Chairman * __________________ Member __________________ Member ATTESTED: ___________________________ Punong Barangay/Lupon Secretary ** * To be signed by either, whoever made the arbitration award. ** To be signed by the Punong Barangay if the award is made by the Pangkat Chairman, and by the Lupon Secretary if the award is made by the Punong Barangay. Barangay Case No. __________ For: ______________________ _________________________ __________________________
98
ISANG HANDBOOK
KP FORM
16: MAHINAHONG PAG-AAYOS NG ALITAN
Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s against __________________ __________________ Respondent/s AMICABLE SETTLEMENT We, complainant/s and respondent/s in the above-captioned case, do hereby agree to settle our dispute as follows: __________________________________________ __________________________________________ __________________________________________ and bind ourselves to comply honestly and faithfully with the above terms of settlement. Entered into this ______ day of __________, 19_______. Complainant/s ___________________ ___________________ ATTESTATION I hereby certify that the foregoing amicable settlement was entered into by the parties freely and voluntarily, after I had explained to them the nature and consequence of such settlement. ______________________________ Punong Barangay/Pangkat Chairman Respondent/s __________________ __________________ Barangay Case No. __________ For: ______________________ _________________________ __________________________
99
KP FORM
17: PAGTANGGI
Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s against __________________ __________________ Respondent/s REPUDIATION I/WE hereby repudiate the settlement/agreement for arbitration on the ground that my/our consent was vitiated by: (Check out whichever is applicable) [ ] Fraud. (State details) _______________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ [ ] Violence. (State details)______________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ Intimidation. (State details) ___________________________ ________________________________________________ ________________________________________________ Barangay Case No. __________ For: ______________________ _________________________ __________________________
[ ]
This ________ day of _____________, 19____. Complainant/s ___________________ ___________________ Respondent/s __________________ __________________
SUBSCRIBED AND SWORN TO before me this ________ day of __________, 19____ at _____________.
100
ISANG HANDBOOK
_____________________________________ Punong Barangay/Pangkat Chairman/Member Received and filed * this ______ day of ______________, 19_____. ____________________ Punong Barangay * Failure to repudiate the settlement or the arbitration agreement within the time limits respectively set (ten [10] days from the date of settlement and five[5] days from the date of arbitration agreement) shall be deemed a waiver of the right to challenge on said grounds.
101
KP FORM
18: PATALASTAS NG PAGDINIG PARA SA NAGREREKLAMO
Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s against __________________ __________________ Respondent/s NOTICE OF HEARING (RE: FAILURE TO APPEAR) TO: _______________ _______________ Complainant/s Barangay Case No. __________ For: ______________________ _________________________ __________________________
You are hereby required to appear before me/the Pangkat on the ______ day of _________, 19____, at ________ oclock in the morning/afternoon to explain why you failed to appear for mediation/ conciliation scheduled on _____________, 19____ and why your complaint should not be dismissed, a certificate to bar the filing of your action on court/government office should not be issued, and contempt proceedings should not be initiated in court for willful failure or refusal to appear before the Punong Barangay/Pangkat ng Tagapagkasundo. This ________ day of ___________, 19____. _____________________________ Punong Barangay/Pangkat Chairman (Cross out whichever is not applicable.) Notified this _________ day of ________, 19_____.
102
ISANG HANDBOOK
Complainant/s __________________ __________________ Respondent/s __________________ __________________
103
KP FORM
19: PATALASTAS NG PAGDINIG PARA SA INIREREKLAMO
Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s against __________________ __________________ Respondent/s NOTICE OF HEARING (RE: FAILURE TO APPEAR) TO: _______________ _______________ Respondent/s Barangay Case No. __________ For: ______________________ _________________________ __________________________
You are hereby required to appear me/the Pangkat on the _______ day of ____________, 19____, at __________ oclock in the morning/ afternoon to explain why you failed to appear for mediation/ conciliation scheduled on ____________, 19___ and why your counterclaim (if any) arising from the complaint should not be dismissed, a certificate to bar the filing of said counterclaim in court/ government office should not be issued, and contempt proceedings should not be initiated in court for willful failure or refusal to appear before the Punong Barangay/Pangkat ng Tagapagkasundo. This ________ day of _________, 19_____. _____________________________ Punong Barangay/Pangkat Chairman (Cross out whichever is not applicable.) Notified this ________ day of _____________, 19____.
104
ISANG HANDBOOK
Respondent/s: Complainant/s: ____________________ ______________________ ____________________ ______________________
KP FORM
20: KATIBAYAN PARA MAGSAMPA NG KAUKULANG AKSYON
(MULA SA KALIHIM NG LUPON)
Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s against __________________ __________________ Respondent/s CERTIFICATION TO FILE ACTION This is to certify that: 1. There has been a personal confrontation between the parties before the Punong Barangay/Pangkat ng Tagapagkasundo; 2. A settlement was reached; 3. The settlement has been repudiated in a statement sworn to before the Punong Barangay by ______________ on ground of ______________; and 4. Therefore, the corresponding complaint for the dispute may now be filed in court/government office. This _________ day of __________, 19____. ___________________ Lupon Secretary Attested: __________________ Lupon Chairman Barangay Case No. __________ For: ______________________ _________________________ __________________________
105
KP FORM
(MULA SA KALIHIM NG PANGKAT)
Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s against __________________ __________________ Respondent/s CERTIFICATION TO FILE ACTION This is to certify that: 1. There has been a personal confrontation between the parties before the Punong Barangay but mediation failed; 2. The Pangkat ng Tagapagkasundo was constituted but the personal confrontation before the Pangkat likewise did not result into a settlement; and 3. Therefore, the corresponding complaint for the dispute may now be filed in court/government office. This _________ day of _________, 19_____. _________________ Pangkat Secretary Attested by: _________________ Pangkat Chairman Barangay Case No. __________ For: ______________________ _________________________ __________________________
106
ISANG HANDBOOK
KP FORM
Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s against __________________ __________________ Respondent/s CERTIFICATION TO FILE ACTION This is to certify that: 1. There was a personal confrontation between the parties before the Punong Barangay but mediation failed; 2. The Punong Barangay set the meeting of the parties for the constitution of the Pangkat; 3. The respondent willfully failed or refused to appear without justifiable reason at the conciliation proceedings before the Pangkat; and 4. Therefore, the corresponding complaint for the dispute may now be filed in court/government office. _________________ Pangkat Secretary Attested by: _________________ Pangkat Chairman Barangay Case No. __________ For: ______________________ _________________________ __________________________
107
KP FORM
23: KATIBAYAN PARA SA PAGBABAWAL NG PAGSASAMPA NG
KAUKULANG AKSYON
Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s against __________________ __________________ Respondent/s CERTIFICATION TO BAR ACTION This is to certify that the above-captioned case was dismissed pursuant to the Order dated ______________, for complainant/s _______________ (name) and ______________ (name) willful failure or refusal to appear for hearing before the Punong Barangay/Pangkat ng Tagapagkasundo and therefore complainant/s is/are barred from filing an action in court/government office. This ________ day of ______________, 19____. _____________________________ Lupon Secretary/Pangkat Secretary Attested: ________________________________ Lupon Chairman/Pangkat Chairman IMPORTANT: If Lupon Secretary makes the certification, the Lupon Chairman attests. If the Pangkat Secretary makes the certification, the Pangkat Chairman attests. Barangay Case No. __________ For: ______________________ _________________________ __________________________
108
ISANG HANDBOOK
KP FORM
DEMANDA
24: KATIBAYAN PARA SA PAGBABAWAL NG KONTRA-
Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s against __________________ __________________ Respondent/s CERTIFICATION TO BAR COUNTERCLAIM This is to certify that after prior notice and hearing, the respondent/s __________________ (name) and _________________ (name) have been found to have willfully failed or refused to appear without justifiable reason before the Punong Barangay/Pangkat ng Tagapagkasundo and therefore respondent/s is/are barred from filing his/their counterclaim (if any) arising from the complaint in court/ government office. This ____________ day of _________, 19___. ______________________________ Lupon Secretary/Pangkat Secretary Attested: ____________________________ Lupon Chairman/Pangkat Chairman IMPORTANT: If Lupon Secretary makes the certification, the Lupon Chairman attests. If the Pangkat Secretary makes the certification, the Pangkat Chairman attests. Barangay Case No. __________ For: ______________________ _________________________ __________________________
109
KP FORM
25: PANUKALA PARA SA PAGPAPATUPAD
Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s against __________________ __________________ Respondent/s MOTION FOR EXECUTION Complainant/s/Respondent/s state as follows: 1. On _____________ (Date) the parties in this case signed an amicable settlement/received the arbitration award rendered by the Lupon/Chairman/Pangkat ng Tagapagkasundo; 2. The period of ten (10) days from the above-stated date has expired without any of the parties filing a sworn statement of repudiation of the settlement before the Lupon Chairman a petition for nullification of the arbitration award in court; and 3. The amicable settlement/arbitration award is now final and executory. WHEREFORE, Complainant/s/Respondent/s request that the corresponding writ of execution be issued by the Lupon Chairman in this case. _______________ (Date) _______________________ Complainant/s/Respondent/s Barangay Case No. __________ For: ______________________ _________________________ __________________________
110
ISANG HANDBOOK
KP FORM
26: PATALASTAS NG PAGDINIG (PANUKALA PARA SA
PAGPAPATUPAD)
Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s against __________________ __________________ Respondent/s NOTICE OF HEARING (RE: MOTION FOR EXECUTION) TO: _____________________ ________________________ _____________________ ________________________ Complainant/s Respondent/s Barangay Case No. __________ For: ______________________ _________________________ __________________________
You are hereby required to appear before me on _________ day of _________ 19____ at _________ oclock in the morning/afternoon/ evening for the hearing of the motion for execution, copy of which is attached hereto, filed by ____________ (Name of complainant/s/ respondent/s) ________________ (Date) ___________________________ Punong Barangay/Lupon Chairman Notified this ________ day of ___________, 19____. _____________________ (Signature) Complainant/s ____________________ (Signature) Respondent/s
111
KP FORM
27: PATALASTAS NG PAGPAPATUPAD
Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA ___________________ ___________________ Complainant/s against __________________ __________________ Respondent/s NOTICE OF EXECUTION WHEREAS, on ______________(date), an amicable settlement was signed by the parties in the above-entitled case [or an arbitration award was rendered by the Punong Barangay/Pangkat ng Tagapagkasundo]; WHEREAS, the terms and conditions of the settlement, the dispositive portion of the award. read: __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ __________________________________________________________________ The said settlement/award is now final and executory; WHEREAS, the party obliged ________________ (name) has not complied voluntarily with the aforestated amicable settlement/ arbitration award, within the period of five (5) days from the date of hearing on the motion for execution; NOW, THEREFORE, in behalf of the Lupong Tagapamayapa and by virtue of the powers vested in me and the Lupon by the Katarungang Pambarangay Law and Rules, I shall cause to be realized from the goods and personal property of __________________ (name of party obliged) the sum of _________________ (state amount of settlement or award) upon in the said amicable settlement [or adjudged in the said arbitration award], unless voluntary compliance of said settlement or award shall have been made upon receipt hereof. Barangay Case No. __________ For: ______________________ _________________________ __________________________
112
ISANG HANDBOOK
Signed this _________ day of ___________, 19____. ___________________ Punong Barangay Copy furnished: ____________________ ___________________ ____________________ ___________________ Complainant/s Respondent/s
113
KP FORM
28: BUWANANG PAGPAPADALA NG MGA PANGHULING ULAT
Republic of the Philippines Province of __________ CITY/MUNICIPALITY OF ______________ Barangay _________________ OFFICE OF THE LUPONG TAGAPAMAYAPA OFFICE OF THE BARANGAY CAPTAIN ____________________, 20____ Date MONTHLY TRANSMITTAL OF FINAL REPORTS To: City/Municipal Judge ______________________ (City/Municipality) Enclosed herewith are the final reports of settlement of disputes and arbitration awards made by the Barangay Captain/ Pangkat Tagapagkasundo in the following cases:
Barangay Case No. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. TITLE (Complainant, et al vs. Respondent, et al)
____________________________ (Clerk of Court) IMPORTANT: Lupon/Pangkat Secretary shall transmit not later than the first five days of each month the final reports for preceding month.
114
A HANDBOOK

Katarungang Pambarangay

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Katarungang Pambarangay

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

PHILIPPINES-CANADA LOCAL GOVERNMENT SUPPORT PROGRAM

Katarungang Pambarangay: Isang Handbook

Maricel Vigo Atty. Marlon Manuel, SALIGAN

Alecks P Pabico/Disenyong Magilas .

ISANG PROYEKTONG PINAGTULUNGAN NG

Department of the Interior and Local Government (DILG)

National Economic and Development Authority (NEDA)

Canadian International Development Agency

Agriteam Canada www.agriteam.ca

Federation of Canadian Municipalities (FCM) www.fcm.ca

TAMANG-TAMA. LUMAPIT PAGTANUNGAN. MAUPO KA AT MUNA. MAGKAPE KA KA SA TAONG DAPAT

PAANO HO KUNG MABIGO BUUIN ANG LUPON? ANG PUNONG BARANGAY NA

MAAARI SIYANG AKUSAHAN KULIN AT MAAARING MAPATAWAN NG KAPARUSAHANG

ADMINISTRATIBO. TALAGA HO? KAILAN AT BUUIN ANG LUPON? PAANO KO HO BA MAAARING

(15) ARAW MULA SA PAG-

ILANG TAO HO BA ANG DAPAT KONG ISAMA SA TALAAN?

SAMPUNG TAO ANG PINAKAKATAO ANG PINAKAMARAMI. MABABA AT DALAWAMPUNG

SINU-SINO HO BA ANG MGA KARAPAT-DAPAT NA MAGING KASAPI NG LUPON?

SINUMAN NA KASALUKUYANG NANINIRAHAN O

KARAPAT-DAPAT NA MAGING KASAPI NG LUPON

MGA HINDI KARAPATDAPAT NA MAGING KASAPI NG LUPON

(18) TAONG GULANG

PAGKATAPOS, SAAN HO NATIN PATALASTAS? ILALAGAY ANG

MATAPOS ANG PANUNUMPA NILA SA KANILANG ANO HO ANG PANUNUNGKULAN,

SUSUNOD KONG GAGAWIN?

ANIM NA HAKBANG SA PAGBUBUO NG LUPON

GAANO HO BA KATAGAL ANG PANUNUNGKULAN NG LUPON? NG MGA KASAPI

SANG-AYUNAN NG NAKARARAMING KASAPI NG LUPON ANG PAGBAWI.

ANG KP FORM 6.)

PONDO ANG BARANGAY, MAAARI

KABILANG BANDA, SA ILALIM NG

EDUCATION (CHED) ORDER 62

SA KATUNAYAN, NAPAKAIMPORTANTE NG PAPEL LUPON. GAYUNPAMAN, MO BILANG TAGAPANGULO NG

HABANG PINAG-UUSAPAN ANG IBAT IBANG MGA PARAAN NG

MATATALAKAY DIN NATIN ITO

PAGPAPASYA SA MGA SIGALOT O

SA PAPURI. ANO ULI ANG TANONG MO?

PAMAMAGITANAN PUNONG BARANGAY

KANYANG LEHITIMONG TAGAPAG-ALAGA O

HUKUMAN NANG HINDI NA DUMADAAN

(MEDIATION) O PAGKAKASUNDUAN (CONCILIATION).

AAYOS O AMICABLE SETTLEMENT. MARAMING MGA KASO ANG SAKLAW NITO.

MGA KASO SA ILALIM NG KATARUNGANG

GUMAMIT NG DAHAS AT PANANAKOT) (ART. 280 );

ISANG TAON AT MAHIGIT SA LIMANG LIBONG PISO ANG MULTA;

LANG-BISA NG PAGHATOL MATAPOS MAGKASUNDO.

USAPIN NG LUPA AT AKSYON PARA SA PAGSASAWA-

SA LOOB NG TATLONG ARAW AY DAPAT KANG MAGLABAS NG NAGSASAKDAL AT PAGPAPATAPATALASTAS NG PAGDINIG SA

WAG SA ISINASAKDAL. SILANG DALAWA AY DAPAT HUMARAP SA

IPAWAWALANG-SAYSAY AT HINDI NA SIYA MAAARI DIN SIYANG MAPARUSAHAN O

MAKATUWIRANG DAHILAN, ANG KANYANG REKLAMO AY

KUNG HINDI NAKAPAGHARAP ANG NANGSASAKDAL NA

MAAARING MAGSAMPA NG KASO SA HUKUMAN.

MAPANGARALAN PARA SA DI-TUWIRANG

HO PAGPAPASYAHAN ANG KANILANG KASO?

TUTULUNGAN MO SILANG HANAPIN ANG SOLUSYON SA LOOB NG

KP FORM # 9 (BACK PAGE)

NGAYON HO BAGO AKO MAGTANONG PA TUNGKOL SA

ANG KANILANG KASO?

HO BANG PATAKARAN NA DAPAT KONG SUNDIN?

PAGKATAPOS, ANO HONG GAGAWIN KO? MAYROON

SOLUSYON SA KANILANG ALITAN. MUKHA NAMANG MADALI ITO.

KUNG SAKALI HONG PUMAYAG

PAANO HO TAYO MAKASISIGURO NA SUSUNDIN NILA ANG KASUNDUAN?