ARK KAYNAGI, Burhan Oguz, OERLIKON Yayini, 1989

VII - ELEKTROD STANDARTLARI

Paslanmaz, isiya ve korozyona dayanikli elikler iin rtl ubuk elektrod standardi da TS
2716/1977'dir.
Amerikan ASTM-AWS A 233 normuna gre rtl yumusak elik elektrodlari basta E harIi
ARK KAYNAGI, Burhan Oguz, OERLIKON Yayini, 1989

("elektrod") olmak zere drt rakamla isaretlenir. Ilk iki rakam kaynak edilmis halde kaynak
metalinin (kaynak dikisinin) 1000 psi cinsinden (1000 psi 0,703 kg/mm
2
) asgar kopma
mukavemetini, nc rakam, elektrodun basari ile kullanilabilecegi kaynak pozisyonlarini iIade
eder: Exxlx btn pozisyonlari,Exx2x de sadece yatay ve yatay kse kaynaklarini gsterir.
Drdnc rakam da rt tipini ve uygun akim karakteristiklerini verir. Bunlar asagidaki tabloda
siralanmistir.
TABLO III
Yumusak elik ark kaynagi rtl elektrodlarinin AWS siniIlandirilmasinda
drdnc rakam taraIindan gsterilen rt tipi ve uygun akim sekli.
Drdnc rakam Ort Akim
0 ...................... Sellozik Dogru akim, elektrod ( ) kutupta
(sodyum silikat)
1 ...................... Sellozik AlternatiI veya dogru akim, elektrod
(potasyum silikat) ( ) kutupta
2 ...................... Rutil AlternatiI veya dogru akim, elektrod
(sodyum silikat) () kutupta
3 ............ ... ..... Rutil AlternatiI veya dogru akim, elektrod
(potasyum silikat) her iki kutupta
4 ..................... demir tozlu rutil AlternatiI veya dogru akim, elektrod
her iki kutupta
5 ...................... Bazik Dogru akim, elektrod ( ) kutupta
(sodyum silikat)
6 ..................... Bazik AlternatiI veya dogru akim, elektrod
(potasyum silikat) ( ) kutupta
7 ..................... demir tozlu AlternatiI veya dogru akim
demir oksit
8 ...................... demir tozlu bazik AlternatiI veya dogru akim, elektrod
( ) kutupta
Mesel E. 6011, asgar ekme mukavemeti 60.000 psi olan bir kaynak metali terk eden bir
elektroddur (ilk iki rakam); yksek selloz, potasyum rty haiz ve hem dalgali akimda, hem
de dogru akimda, elektrod arti kutupta, kullanilabilir (drdnc rakam).
Bu siniIlandirmaya dahil elektrod tiplerinin baslicalari hakkinda biraz daha etraIli bilgi
verelim.
E 6010 ve E 6011 elektrodlari derine nIuz eden, metali yagmur halinde pskrten bir ark
verir ve btn kaynak pozisyonlarinda kullanilabilir. Kolay temizlenen ince bir cruI hasil
ederler. Yigdiklari metal genellikle iyi mekanik karakteristikleri haiz olup radyograIk bakimdan
kabul edilebilir durumdadir. rtnn esas maddesi, kaynak esnasinda ayrisip bir koruyucu gaz
hasil eden sellozdur. Sellozun ayrismasindan ortala ikan gazlar ve ierdigi yksek rutubet (
5'e kadar) ark karakteristigini meydana getirir. E 6011 elektrodlarinin rts, alternatiI akim
ARK KAYNAGI, Burhan Oguz, OERLIKON Yayini, 1989

kullanildiginda arkin kararliligini temin etmeye yardim eden potasyum ierir.

E 6012 ve E 6013 elektrodlari orta nIuziyetli bir ark verirler. Iyi alistirilmamis paralarin
kaynagina imkn veren yari kreselden kresele kadar varan lzuc (yapiskan) bir cruI
birakirlar. Bu elektrodlarla elde edilen yatay kse kaynaklarinda dikis kesiti 6012
elektrodlarindaki dis bkeyken 6013 elektrodlarindaki asagi yukari dz sekle kadar degisir.
Her iki tip yataydan baska pozisyonlarda kullanilabilir ve 6013 elektrodlarinin ogu yukaridan
asagi dik kaynakta da iyi sonu verir.
35E 6012 elektrodlari, rtlerinde sadece dsk oranda selloz ve yksek miktarda ergimez
madde bulundugundan nispeten yksek kaynak akim siddetlerinde kullanilabilir. E 6012
elektrodlarinin rtleri genellikle E 6013'ninkilerine gre daha ok potasyum ierirler ve bylece
daha sakin Iakat daha az nIuziyetli bir ark verirler. Bazi E 6013 elektrodlarinin yksek
potasyum orani, dsk aik devre geriliminin (E
o
) kullanilmasina imkn verir. Kk aplarda E
6013 elektrodlari daha ok sac kaynaklarinda kullanilir.
Demir to:lu elektrodlar. E 6027, E 7014, E 7018, E 7024 ve E 7028 elektrodlarinin
rtlerinde, bir ok klsik elektrod klasinda bulunan maddelere ilveten demir tozu vardir.
Demir tozu disinda E 7014 ve E 7024'n rtlerinin maddeleri E 6012 ve E 6031'inkilere, E
7018 ve E 7028'inkiler de 7016'inkilere benzer. Genellikle demir tozu orani arttika rt kalinligi
da artar. Demir tozu ve ek rt kalinligi, benzer terkipte Iakat iinde demir tozu bulunmayan
rtl elektrodlarinkine gre daha yksek kaynak akim siddetleri ve daha yksek verime imkn
verir. Daha kalin rtler daha derin bir koruma temin edip yatay pozisyonda temasli ekme
(kontakt) teknigine imkn verir. Buna ek olarak, yatay kse kaynaginda elde edilen dikis, demir
tozlu elektrodlarin kullanilmalari halinde, daha yayvan (dz) evre arz eder.
Bir elektrodun rtsnn 40'dan Iazla demir tozu ihtiva etmesi halinde o elektrod, dik,
tavan ve yatay oluk kaynaklarinda kullanilamayacak kadar kalin olur. Bylece E 6027, E 7024
ve 7028 elektrodlari, rtlerindeki 40 il 55 demir tozu ile, sadece yerde yatay kaynaklarla
yatay kse kaynaklarinda kullanilabilir (bunun disinda E 6027 elektrodlari, rtlerinin
akiskanligi sebebi ile de kaynak pozisyonlari bakimindan sinirlidir).
E 7016 elektrodlari bazik rtl olup rtlerinde selloz, kil ve amyant gibi hidrojen tasiyan
maddelerden ok az bulunur veya hi bulunmaz. Bu elektrodlar nispeten yksek sicakliklarda
(260 - 320C) Iirinlanir ve bylece silikat baglayicilarin su tutmasi asgariye indirilir. rtnn
dsk hidrojenli olmasi nedeniyle kaynak dikisinde de az hidrojen bulunur ve dikis gzeneksiz
olur. Kalsiyum karbonattan hasil olan karbondioksit ile Ilorspat'in silisyum dioksit ile
reaksiyonundan hasil olan silisyum Ilorid koruyucu gazi teskil ederler. rtsnde yksek
oranda titandioksit (rutil) ve potasyum silikat bulunmasi sayesinde E 7016 elektrodlari dalgali
akimda oldugu gibi dogru akim, elektrod arti kutupta da kullanilabilirler.
E 7015 elektrodlari, dogru akim, elektrod arti kutupta kullanilan dsk hidrojenli
elektrodlardir. Normda bulunmalarina ragmen bunlar artik imal edilmemektedir.


ARK KAYNAGI, Burhan Oguz, OERLIKON Yayini, 1989

TABLO IV
Onbir yumusak elik elektrod klasi ile elde edilen nIuziyet.









Grldg gibi ASTM Normu siniIlandirmasinda rt kalinligi nazari itibara alinmamis olup
klaslar iin verilmis isaretler birka elektrod tipini kapsamaktadir. rt kalinliginin nemi de
ortadadir. Bu itibarla AWS siniIlandirmasi yaninda DIN 1913'deki zelliklerin belirtilmesi,
istenilen elektrodu iyice tanimlama konusunda ok Iaydalidir.




























Elektrod Elektrod
klasi Nfu:ivet klasi Nfu:ivet
E 6010 Derin E 6027 Orta
E 6011 Derin E 7014 Orta
E 6012 Orta E 7016 Orta
E 6013 E 6012'den az E 7018 Sig
E 6020 Orta E 7028 Sig
E 7028 Sig
ARK KAYNAGI, Burhan Oguz, OERLIKON Yayini, 1989

ARK KAYNAGI, Burhan Oguz, OERLIKON Yayini, 1989