ΑΣΜΑ δ΄ : ΈΝΑ ΤΟ ΧΕΛΙΔΟΝΙ

Οδυσσέας Ελύτης
Στροφή α΄
ΈΝΑ το χελδ!" # $ η %"ο&η α$ρ'ή
Το χελιδόνι συμβολίζει την ελπίδα για μια μεταφορική Άνοιξη.
Λίγες είναι οι ελπίδες ()έ"α το χελδ!"*+ και η ανάσταση της
Eλλάδας από τα πά0η της: η απελευ0éρmση της από τη γερμανική
κατοχή ()$ η %"ο&η*+ αργεί να εμφανισ0εί ()ε,"α α$ρ'ή*+-
2υνδéεται με τη γνmστή λαïκή φράση: )Έ"α χελδ!" ή έ"ας
$ού$ος δε" φέρ"ε .οτέ τη" %"ο&η*.
/α "α 0υρ,σε ο ήλος # 1έλε δουλε2 .ολλή
O ήλος είναι πηγή ζmής, σúμβολο του πνεúματος και της
δικαιοσúνης. Oéλει βοή0εια για να γυρίσει η )ρ!δα* του.
Xρειάζεται εντατική και επίπονη προσπά0εια όλmν για να κερδίσει
το καλό τη μάχη εναντίον του κακοú.
H εικόνα του ήλιου mς άρματος υπάρχει και στο «Hνευματικό
Eμβατήριο» του Άγγελου 2ικελιανοú.
3έλε "ε$ρο, χλ2δες # "α4 "α στους Τροχούς
3έλε $ ο 56"τα"ο, # "α δ,"ου" το α,7α τους-
O ερχομός της Άνοιξης - απελευ0éρmσης προüπο0éτει πολλéς
0υσίες.
)τροχούς* ⇒ Yπονοείται ο τροχός της Mοίρας.
Xρειάζεται τις σάρκες χιλιάδmν νεκρ6ν στους τροχοúς του
άρματος του ήλιου της ελευ0ερίας.
Ε.6δ!ς α΄
3έ 7ου 8ρ6το72στορα # 74 έχτσες 7έσα στα 'ου"2
H αναφ6νηση με την éννοια του «Hλάστη μου», «Aημιουργé μου»
μας 0υμίζει το δημοτικό τραγοúδι «Του Iιοφυριοú της Άρτας».
)74 έχτσες 7έσα στα 'ου"2* ⇒ Aηλ6νει συμβολικά το τοπίο της
ελληνικής μοίρας και τη συγκεκριμéνη 6ρα του ποιητή στα
ηπειρmτικά βουνά.
3έ 7ου 8ρ6το72στορα # 74 έ$λεσες 7ες στη 32λασσα9
Το νόημα είναι δίσημο:
• O δημιουργός περιéβαλε την Eλλάδα με 0άλασσα.
• 4υλάκισε τον ποιητή στη σαγήνη της.
Mε αυτό το δίστιχο ο ποιητής εκφράζει στο Oεό éνα παράπονο
γεμάτο περηφάνια για τη γεmγραφική 0éση και μορφή της Eλλάδας.
Eίναι χτισμéνη σαν τη γυναίκα του Hρmτομάστορα μéσα στα βουνά
για να στερι6σει το γεφúρι του πνεúματος ανάμεσα σε Aúση και
Aνατολή και φυλακισμéνη μ´ éνα σαγηνευτικό αποκλεισμό στη
0άλασσα.
Στροφή '΄
82ρ1η$ε" α.! 720ους # το σ:7α του Μα0ού
)το σ:7α του Μα0ού* ⇒ Eίναι η σταυρmμéνη Άνοιξη, σúμβολο
της κα0ημαγμéνης Eλλάδας του B´ HH που το πήραν οι Mάγοι.
)Μ20ους ; Μα0ού* ⇒ Hαρηχητικός συνειρμός.
)Μ20ο* ⇒ Aπατε6νες, τα πνεúματα του Kακοú στο τότε διε0νéς
σκηνικό, οι δυνάμεις της βίας, οι εχ0ροί της Eλλάδας.
Το4 χου"ε 12<ε σ4 έ"α # 7"ή7α του .έλα0ου
Σ4 έ"α 'α1ύ .η02δ # το4 χου"ε $λεστ!
Aυτéς λοιπόν οι δυνάμεις é0α¢αν το σ6μα της Eλλάδας μéσα σε
0αλασσινό τάφο, σ´ éνα βα0ú πηγάδι.
Oπmς ο Xριστός κακοπά0ησε από τους αν0ρ6πους, στους οποίους
απλόχερα πρόσφερε την αγάπη του μéχρι που οδηγή0ηκε στο
0άνατο, éτσι και η Eλλάδα, που τόσα πολλά πρόσφερε στην
αν0ρmπότητα, υπéφερε τα πάνδεινα.
7ύρσε το σ$οτ2 # δ $ !λη η %'υσσο-
)7ύρσε* ⇒ Hρομήνυμα: 2ιγά - σιγά αρχίζει η επανάσταση.
)%'υσσο* ⇒ 2υμβολίζει το 0άνατο και ετοιμάζει στα μυστικά
éγκατα της γης τη νéα αν0οφορία που 0α επéλ0ει.
Oπmς η σταυρmμéνη 0εότητα αναστή0ηκε σκορπίζοντας τις
ευmδιéς της αναγεννημéνης φúσης στο σκοτάδι του Άδη, éτσι 0α
αναστη0εί κι η σταυρmμéνη Eλλάδα.
Mε μια μεταφορά ξεκινά από τη Iéννηση του Xριστοú (αστéρι τmν
Mάγmν) και προφητεúει την Aνάσταση με τη βυζαντινή αντίλη¢η
της εις Άδου κα0όδου. H φυλακισμéνη στη γη Άνοιξη - Eλλάδα
είναι ο ίδιος ο ενταφιασμéνος Xριστός.
Ε.6δ!ς '΄
3έ 7ου 8ρ6το72στορα # 7έσα στς .ασχαλές $α Συ
3έ 7ου 8ρ6το72στορα # 7ύρσες τη" Α"2σταση9
).ασχαλές* ⇒ Eίναι το λουλοúδι του Hάσχα, το λουλοúδι του
Hά0ους και της Aνάστασης.
Eδ6 το 0éμα συγκεκριμενοποιείται: O Oεός τmν Hα06ν μéσα στην
ανανεmτική ευmδιά της 8ασχαλ2ς (=προάγγελος της Aνάστασης)
βι6νει την α0ανασία του και πραγματοποιεί τη νίκη του 0ανάτου.
Το περιεχόμενο τmν στίχmν ισοδυναμεί με το: )1α"2τ6 12"ατο"
.ατήσας*.

Στροφή 0΄
Σ2λε<ε σα" το σ.έρ7α # σε 7ήτρα σ$οτε"ή
Το φο'ερ! της 7"ή7ης # έ"το7ο 7ες στη 0η
Το υπόβα0ρο της παρομοίmσης είναι 7εταφυσ$!: Oυμίζει τον
Eυαγγελισμό της Oεοτόκου που γéννησε το Xριστό.
)σ.έρ7α* ⇒ Mνήμη του t0νους.
)έ"το7ο 7ες στη 0η* ⇒ Το σκλαβmμéνο πνεúμα του αν0ρ6που.
Oπmς το σπéρμα σαλεúει στη μήτρα, κυοφορείται για να βγει μια
μéρα στο φmς, éτσι και η μνήμη του σκλαβmμéνου πνεúματος του
αν0ρ6που ξυπνά και αστράφτει το φmς της Aνάστασης.
Kα06ς οι Hρmτόπλαστοι ελευ0ερ6νονται από το προπατορικό
αμάρτημα με τη 2ταúρmση και την Aνάσταση του Xριστοú, éτσι και
η Eλλάδα ελευ0ερ6νεται από την αμαρτία, από τα πά0η της
ιστορίας.
= !.6ς δα0$:"ε αρ2χ"η # δ20$6σε το φ6ς
Έλα7<α" ο 0αλο, # $ !λο το .έλα0ος-
H μνήμη της σοφίας και της γν6σης περνά στην ¢υχή του t0νους
για να τη γονιμοποιήσει με φmς που δαγκ6νει το σκοτάδι, που
αστραπιαία 0α φmτίσει το μυαλό τmν Eλλήνmν, όπmς αστραπιαία
δαγκ6νει το 0ήραμα της η αράχνη και το εγκλmβίζει στον ιστό
της.
Το φmς της δικαιοσúνης νικά το σκοτάδι, με αποτéλεσμα η η0ική
τάξη να αποκα0ίσταται και η Eλλάδα να δικαι6νεται.
2ε αυτοúς τους στίχους παραλληλίζεται η σ$οτε"ή 7ήτρα με τα
σκοτεινά βά0η της γης, το σ.έρ7α - σπόρος με τη μνήμη του
é0νους, με τους 0αμμéνους νεκροúς που 0α ξεπεταχτοúν σαν το
έ"το7ο και με το φmς της ελευ0ερίας 0α καταυγάσουν
(=καταφmτίσουν) το σúμπαν, 0αλούς και .έλα0α. Méσα από το
σκοτάδι τmν Hα06ν (Hόλεμος - Hείνα - Kατοχή) 0α λάμ¢ει το φmς
της απολúτρmσης.
Ε.6δ!ς 0΄
3έ 7ου 8ρ6το72στορα # 74 έ56σες τς α$ρο0αλές
3έ 7ου 8ρ6το72στορα # στα 'ου"2 7ε 1ε7έλ6σες9
Eπmδική επανάλη¢η του ίδιου περιεχομéνου με το πρ6το δίστιχο.
H αναφορά σε βουνά - 0άλασσα αντιστρéφεται σε 0άλασσα
(ακρογιαλιéς)- βουνά. Eπίσης, το )έ$λεσες* γίνεται
)1ε7ελ,6σες*.
Mε αυτήν την αλλαγή διαφοροποιοúνται και τα συναισ0ήματα του
ποιητή. Το πικραμéνο παράπονο γίνεται τ6ρα περηφάνια. H
0άλασσα σαν το ζmνάρι του παλικαριοú αγκαλιάζει την Eλλάδα και
τον ποιητή που στα βουνά éχει τα 0εμéλια του.
Mε αυτό το δίστιχο ο ποιητής ταυτίστηκε με την πνευματική
γεmγραφία, τα πά0η του λαοú και τη μοίρα του τόπου του.