PROCEDEMENTOS DE FORMACIN DE PALABRAS:

A DERIVACIN (POR SUFIXACIN E POR PREFIXACIN), A COMPOSICIN E A PARASNTESE.

Adaptacin e traducin ao galego de Los prefijos y los sufijos, de MCA: http://www.slideshare.net/fugitiva/prefijos-sufijos-4508482 e complementos engadidos ao

Escribe unha listaxe de palabras derivadas de:

zapato

reloxo

mar

Escribe una lista de palabras derivadas para:

zapato zapatio zapateiro zapatera

reloxo reloxos reloxera reloxeiro

mar mareiro maria submarino

Contesta:
Que parte das palabras da familia de zapato non mudou ao transformala? zapato zapatio zapateiro zapatera reloxo reloxos reloxera reloxeiro mar mareiro maria submarino

O fragmento zapat- fai a funcin de lexema (raz). Serve para formar outras palabras relacionadas ao termo: zapat- = zapatear, etc.

Contesta:
Que parte das palabras da familia de reloxo non mudou ao transformala? zapato zapatio zapateiro zapatera reloxo reloxos reloxera reloxeiro mar mareiro maria submarino

relox- fai a funcin de lexema (raz). Serve para formar outras palabras relacionadas ao termo: relox- = reloxio, reloxeiro, etc.

Contesta:
Que parte das palabras da familia de mar non mudou ao transformala? zapato zapatios zapatera zapateiro reloxo reloxos reloxera reloxeiro mar mareiro marina submarino

mar- fai a funcin de lexema (raz). Serve para formar outras palabras relacionadas ao termo: mar- = martimo, etc.

O lexema a parte da palabra que non se altera na familia de palabras, chamada tamn familia lxica
zapato zapatio zapateiro zapatera reloxo reloxos reloxera reloxeiro mar mareiro maria submarino

O lexema serve de base para a creacin de familias de palabras a travs de tres mecanismos: a derivacin e a composicin e a parasntese.

Observa:
Determina os sufixos empregados na familia de mar:

zapato zapatios zapatera zapateiro

reloxo reloxazo reloxera reloxeiro Os sufixos son: -eiro, -ia, -ino

mar mareiro maria submarino

Nesta familia sobrounos unha parte da palabra. soavos este tipo de partculas?

sub-,

Mergullmonos

Vexamos con detemento:

submarino
Lexema (raz)

Vexamos con detemento:

submarino
Lexema (raz)

Sufixo (derivativo)

Vexamos con detemento:

submarino
sufixo
Cal a funcin desta parte? lexema (raz)

Vexamos con detemento:

subA parte sub- o PREFIXO na palabra submarino vlenos para

derivar palabras, para crealas.

Procedemento 1A:

DERIVACIN POR PREFIXACIN

PREFIXO DE ORIXE GREGA -a/ annegacin

 Van antes do lexema.  Achegan un novo significado palabra.

PREFIXO DE ORIXE LATINA co- / condesextrain- / iprepos(t)resub-, su-, socompaa

EXEMPLO
amorfo

EXEMPLO
coprotagonista

antiendoexohiperhipomacromicro-

en contra de

antitaurino

accin contraria fra de negacin anterioridade

desfacer extraoficial invisible pretemporada

Procedemento 2: dentro de endoscopia

fuera de exgeno posicin superior, abundancia posicin inferior, escaseza tamao superior tamao inferior

A COMPOSICIN
hipermercado

hipoacusia

posterioridade

postelectoral

macroconcerto microbs

repeticin inferioridade

reutilizar subdesenvolvido

Ao empregar un prefixo formamos unha palabra con significado novoIndica de que orixe o prefixo que se indica e o seu significado

preacordo subterrneo hiperactivo expolicia extraterrestre antimilitar amoral inmoral

Procedemento 1B:
DERIVACIN POR SUFIXACIN
ALTERATIVO

- Modifican o significado da raz: - Seguen a ser substantivos.

DERIVATIVO
- O significado cambia. - Pode tamn cambiar a clase de palabra.

Prctica 1
Indica os sufixos nas seguintes palabras e de que tipo son:

patadn

artista

saboroso

cuartucho grandsima zapatera

patadn:

patad+n, sufixo alterativo artista: art+ista, sufixo derivativo saboroso: sabor+oso, sufixo derivativo cuartucho: cuart + ucho, sufixo alterativo grandsima: grand+ sim+a, sufixo alterativo zapatera: zapat + era, sufixo derivativo

SUFIXO VERBAL

SIGNIFICADO
Accin rpetida durante certo tempo.

EXEMPLO

EXEMPLO

-ear -ecer -iscar -ificar -izar

SUFIXO A PARTIR DE SUBSTANTIVOS

gotear envellecer uliscar clarificar civilizar

EXEMPLO EXEMPLO

Comezo ou desenvolvemento dun estado. Accin repetida con pouca intensidade. Accin que atribe unha calidade ou modo de ser. Accin que atribe unha calidade ou modo de ser.

T I P O S D E S U F I X O S

SIGNIFICADO
Indica colectividade. Indica lugar Indica accin ou proceso Indican calidade abstracta Indican emprego ou oficio.

colectivos locativos de accin abstractos profesionais

SUFIXO A PARTIR DE ADXECTIVOS

alumnado

barbera audicin elegancia carpinteiro

EXEMPLO EXEMPLO

SIGNIFICADO
Indican procedencia ou orixe.

xentilicos
caracterizadores

cataln, - amable, brutn, -ana

Resaltan algo da persoa

Procedemento 2: A COMPOSICIN
+

Prctica 2

LEXEMA 1

LEXEMA 2

PALABRA COMPOSTA

parabrisas
Identifica as palabras compostas:

- Busca o sacarrollas no moble bar do saln - O gardarros asistiu ao cabodano do curmn. - Para xantar comeu porco bravo con coliflor.

Procedemento 3: A PARASNTESE
Parasntese por derivacin e prefixacin simultnea.

alaranxado???

alaranxa?

laranxado?

alaranxado

Parasntese por composicin e derivacin.

Repasemos:
O lexema a parte da palabra que permanece inalterable, achega o sgdo. lxico e a base da familia lxica (mareiro, marea, maremoto) O sufixo o morfema que colocamos despois do lexema (mareiro, marea, maremoto. A sufixacin un procedemento de formacin de palabras (1a) O prefixo o morfema que vai antes do lexema (submarino). A prefixacin outro procedemento de formacin de palabras (1b). MIS PROCEDEMENTOS DE FORMACIN DE PALABRAS.. A composicin un procedemento de formacin de palabras que consiste en unir dous lexemas: vacaloura. (2) A parasntese (3) crea novas palabras, (3a) ben prefixando e sufixando a un tempo (aterraxe) ben derivando por sufixacin unha palabra composta (botafumeiro) (3b).