VIO G Y D Y M A S IR PROFILAKTIKA TRADICIN MEDICINA APIE VIO ATSIRADIM IR GYDYM Iki iol vys buvo laikomas mirtina, neigydoma

liga. mones m siaubas vien tik pagalvojus apie galimyb juo susirgti. Vio atsiradimo prieasties iuolaikin medicina nei no, taigi nes manoma ukirsti kelio ir jo vystymuisi. Pagal iuolaikin medicinos teorij pripaintas paplits poiris, kad vys atsiranda lstelse, kurios turi polink fizinei ir cheminei stimuliacijai. Tokiomis slygomis, pavyz diui, susirgus gastritu ar skrandio opa, eilins lstels pradeda specifikai vystytis. Tai ir buvo pavadinta viu. Vys - ne mikrob sukeliama liga, nes paios lstels su kuria auglio atmain. Egzistuoja dvi augli rys - gerybiniai ir piktybiniai. Gerybiniai, tokie kaip karpos ir riebaliniai navikai (lipo mos), daugindamiesi stengiasi atsidalyti nuo organizmo. Piktybiniai, labai greitai daugindamiesi, visur sudaro naujas lsteli kolonijas (metastazes). Piktybiniai augliai skirstomi du tipus: epiteliniai, atsirandantys ant epitelini organ paviriaus, ir neepiteliniai - kaul, kraujo, raumen augliai. Epiteliniai vadinami viu, o neepiteli niai - sarkoma. Vio vystymosi dirva gali bti visur, kur yra epitehni audini: oda, lieuvis, seili liaukos, burna, gomurys, nosiarykl, skydliauk, pieno liaukos, virkinimo traktas, plauiai, bronchai, pleura, skrandis, kasa, kepenys, tulies

VIO G Y D Y M A S IR P R O F I L A K T I K A

VIO G Y D Y M A S IR P R O F I L A K T I K A

I DALIS

p s l , ploBosios a r n o s , s t o r o s i o s a r n o s , a n u s a s , g i m d a , k i a u i d s , i n k s t a i , l a p i m o p s l , p r o s t a t a i r kiti o r g a n a i . I p r a d i t o k s vys v y s t o s i o r g a n o e p i t e l i n s e l s t e l s e . T u o l a i k o t a r p i u jis v a d i n a m a s i n t r a e p i t e l i n i u , o s t a d i j a prie laikotarp - prievine. R e m i a n t i s iuolaikins m e d i c i n o s t e o r i j a , t e i g i a m a : jei gu vys n u s t a t o m a s p r i e v i n j e s t a d i j o j e , jj b e v e i k vi suomet galima igydyti. Taiau vys nesukelia skausm, n e t u r i b d i n g f i z i o l o g i n i y p a t u m - n e k r e i a a l t i s , ne k y l a t e m p e r a t r a . V a d i n a s i , ligoniui n e b n a j o k i ligos p o y m i , t o d l p r a d i n j e s t a d i j o j e v s u n k u n u s t a t y t i . K a i d i a g n o z n u s t a t o m a , liga j a u b n a t a i p toli p a e n g u s i , k a d ligonis gali i g y v e n t i n e ilgiau kaip m e t u s . A t v i r a i k a l b a n t , tokia yra iandienin padtis. K a i epitelinis v y s s u s i f o r m u o j a , jis s k v e r b i a s i v i s u r , s u k e l d a m a s vin b k l i r a r d y d a m a s a u d i n i u s . Tokioje stadijoje jis p e r limfos ir k r a u j o s i s t e m a s s i s k v e r b i a k i t u s o r g a n u s . Vaizdiai k a l b a n t , v y s , p a n a i a i k a i p u g n i s , nai kina g r e t a esanius n a m u s ir plaiai iplinta. Pavyzdiui, vys, atsirads skrandyje, a p i m a g r e t a esanias kepenis i r a r n y n . Iplits o r g a n i z m o viduje jis g a l i a u s i a i p e r e i n a prie iorini organ. K a d a n g i vys siskverbia visur, s u n k u n u s t a t y t i , k o k i a m e o r g a n e jis a t s i r a d o p i r m i a u s i a .

galvos svaigim; jis n e i g i a m a i veikia ird ir dl to m o g gali i t i k t i m i r t i s . S a r k o m i c i n a s , i z o t o p a i , h o r m o n a i i r kiti vaistai galiau siai t a i p p a t p a s i r o d o es visi bejgiai prie v. O i m u n o terapija d a r tik kuriasi. iuolaikinei m e d i c i n a i telieka t i k d u p r i m i t y v s m e t o d a i - i p j a u t i vio p a e i s t a s v i e t a s a r b a v i t i n t i , t a i y r a p a e i s t s i a s v i e t a s tiesiog i d e g i n t i . C h i r u r g i j a p a a l i n a p a e i s t u s i r t a r i m kelianius orga n u s . D e j a , vins l s t e l s plika a k i m i ( b e o p t i n i p r i e t a i s ) s u n k i a i a t s k i r i a m o s n u o sveikj, o nevisikas j p a a l i n i m a s sukelia r e c i d y v i r p a g r e i t i n a vio v y s t y m s i bei pri a r t i n a ligonio m i r t . G y d y t o j a i n u s t a t o p a e i s t p a a l i n a m o o b j e k t o viet, t a i a u p a a U n a d a u g didesn a u d i n i p l o t . Pavyzdiui, atlikdami netgi nedidel pieno liauk operaci j, jie p a a l i n a n e t i k p l o t a p l i n k k r t i e s spenel, b e t i r g r e t a e s a n i u s Hmfinius m a z g u s , nes p a a l i n u s p e r m a plot recidyvo pavojus deimteriopai padidja. C h i r u r g i n o p e r a c i j a gali b t i s k m i n g a t i k n u s t a i u s v a n k s t y v o j o j e s t a d i j o j e , t a i a u t a i n e p a p r a s t a i s u n k u . K a i j j a u g a l i m a p a s t e b t i plika a k i m i , r e n t g e n u a r p e r m i k r o s k o p , jis j a u b n a iplits i r k i t u o s e o r g a n u o s e . A r o p e r a c i j a p a s i s e k , r o d o ligonio b k l p o j o s p e r pirmuosius penkerius metus. Skrandio paalinimo skm t i k t i n a tik 3 0 - 4 0 p r o c e n t , v i r k i n i m o t r a k t o i r p l a u i 20-30, gimdos - 40-70 procent. Garsus onkologas dakta r a s J u z a s T a d z a k i p r i p a i n o , k a d r a d i k a l u s vio g y d y m a s c h i r u r g i n i u m e t o d u l a b a i s u n k u s , n e t j e i g u o p e r a c i j atlie k a g a r s u s , t u r i n t i s didel p a t i r t c h i r u r g a s , nes k a d i r kaip k r u o p i a i b t o p e r u o t a , recidyvai l a b a i d a n i . v i t i n i m a s - t a i g y d y m o m e t o d a s , t u r i n t i s tiksl isau g o t i sveikus a u d i n i u s , s u n a i k i n t i p a e i s t u s . T a m n a u d o j a mi rentgeno spinduhai, radis, radioaktyvs izotopai. Radis n a u d o j a m a s , kai s e r g a m a o d o s , lieuvio, limfini l i a u k , p l e u r o s , s k y d l i a u k s viu, l e u k e m i j a . v i t i n i m a s d a n i a u s i a i s u s t a b d o lsteli d a u g i n i m s i , nes p a v e i k i a j b r a n d u o l i r s u a r d o m e t a b o l i z m o p r o c e s . T a i a u e g z i s t u o j a vairios vini lsteli a t m a i n o s - vie nos p a s i d u o d a v i t i n i m u i , k i t o s - n e . P a v y z d i u i , s k r a n d i o

'

i u o l a i k i n m e d i c i n a silo t r i s vio g y d y m o m e t o d u s c h e m i o t e r a p i j , chirurgij, v i t i n i m . Chemioterapija - tai prievini mediag naudojimas. T a i a u a r g a l i m a v i g y d y t i injekcijomis a r v a i s t a i s ? T u r i n t o m e n y , k a d s e r g a n t viu kai k u r i o r g a n , pa v y z d i u i , k e p e n , o p e r u o t i n e m a n o m a , ar g a l i m a t i k t i s :} r a d i k a l i a i igyti? T v y r a n t visuotiniam laukimui, tyrintojai b a n d o tai k y t i vairiausius v a i s t u s , k u r i , r e m i a n t i s m e d i c i n i n e litera t r a , p r i s k a i i u o j a m a d a u g i a u kaip d e i m t t k s t a n i . Vis d l t o kai k u r i e i j , n e t g i p a s i r o d v a i s t i n s e , visikai v io i g y d y t i iuo m e t u n e g a l i . T a i n i t r o m i n a s - c h e m i n i s junginys, p a n a u s nuodingsias dujas, stipriai veikiantis, s u k e l i a n t i s dideles p a a l i n e s n e g a t y v i a s r e a k c i j a s - galvos svaigim, p y k i n i m , v m i m , l e u k o c i t s u m a j i m k r a u j y je, ir azanas ~ t a i p p a t stiprus vaistas, sukeliantis vmim.

VIO

G Y D Y M A S IR P R O F I L A K T I K A

VIO G Y D Y M A S IR P R O F I L A K T I K A

* I DALIS

vins l s t e l s . P i r m a m v i t i n i m o s e a n s u i n e p a v y k u s , jis k a r t o j a m a s t o k i o p a t s t i p r u m o , t a i a u d a n i a u s i a i b e ap i u o p i a m r e z u l t a t , y p a kai v y s sigaljs. S e r g a n t lieuvio, g o m u r i o , g i m d o s viu, lstels pasi d u o d a v i t i n i m u i , t a i a u n e g a l i m a t i k t i s visiko igijimo, o doz d i d i n a n t k y l a g r s m p a e i s t i sveikus a u d i n i u s . i u o l a i k i n s m e d i c i n o s m o k s l a s r e m i a s i c h i r u r g i n i u me todu, kuris neskms atveju papildomas chemioterapija ir v i t i n i m u . T a i a u visi ie m e t o d a i n e t e i k i a vilties. K o d l n e i e k o m a , kaip g y d y t i t o b u h a u ? N e j a u g i n r a j o k i p r i e m o n i kovai s u iuo m o g a u s p r i e u ? K a i p gelb t i g y v y b n u o vio p u o l i m o ? i p r o b l e m i u o l a i k i n s m e d i c i n o s t e o r i j a n e i s p r e n d , nes n e n u s t a t t i k r o s i o s vio a t s i r a d i m o p r i e a s t i e s . O n e i n a n t , kaip vys a t s i r a n d a , r a d i k a l u s g y d y m a s n e m a n o m a s . Irastieji v a i s t a i tik l e n g v i n a ligos r e i k i n i u s , n e p a veikdami jos prieasties. N A U J O J I M E D I C I N A A P I E V V i o p r o b l e m a , b e a b e j o , j a u d i n a kiekvien. S t a t i s t i k a r o d o ios ligos p l i t i m . B u v u s i o j e S o v i e t Sjungoje n u o v io m i r d a v o k e t u r i i m t a i t i i k s t a n i m o n i p e r m e t u s ~ p a g a l m i r t i n g u m t a i a n t r a v i e t a p o irdies k r a u j a g y s h lig. J u n g t i n s e Valstijose t a i p p a t m i r t a m a d a u g k e t u ri imtai tiikstani moni per m e t u s . Drauge grsmingai p h n t a n t A I D S , vien tik ios dvi ligos g a h p r a u d y t i m i i s a n t i e k o l o g i n m a i s t o v e r g civilizacij. P a g r i n d i n i h g p r i e a s t i s - palijusi v i s u o m e n s m o r a l , vis d i d j a n t i g y v e n i m o p r a s m s , i r d i n g u m o i r dva s i n g u m o s t o k a , vis giljanti e k o l o g i n ir d v a s i n kriz. M s p s i c h o l o g i n t a m p a , n e t i k r u m a s dl r y t d i e n o s , n u s i k a l s t a m u m o augimas, pagyvenusi moni visuotini ankstesni ideal griuvimas, j a u n i m o nihilizmas, aphnkos u t e r t u m a s gali s t a i g a virsti viu, v i e n o g y d y t o j o t a i k l i a i p a v a d i n t u nevilties liga"'. N o r i n t ivengti t o k i o s p a d t i e s , r e i k i a i m t i s neeilini p r i e m o n i . iuo p o i r i u l a b a i didel s u s i d o m j i m kelia n e t r a d i c i n , naujoji, a r b a h o l i s t i n ( n u o angliko odio

houl - visas) m e d i c i n a , k u r i k o m p l e k s i k a i a n a l i z u o j a , kok poveik v i s a m o r g a n i z m u i d a r o e g z o g e n i n i a i , iorini prie asi s u k e l i a m i veiksniai: m i t y b a , a k t y v u s j u d j i m a s , gr dinimasis, dvasin higiena, kvpavimas, aplinka. m o g a u s o r g a n i z m naujoji m e d i c i n a velgia kaip v i e n o v su j s u p a n i a n a t r a h a a p l i n k a . K a i p tik t a i p s p r e n d i a n t p r o b l e m p a s i e k t a g a n a efektyvi p r a k t i k r e z u l t a t : p e r p a s t a r u o s i u s d e i m t m e i u s J u n g t i n s e Vals tijose, J a p o n i j o j e i r k i t o s e alyse b u v o i g y d y t a t k s t a n iai m o n i , sirgusi viu ir k i t o m i s d e g e n e r a c i n m i s ligo m i s . N a u j o s i o s m e d i c i n o s p o i r i s siekia t a r p o r g a n i z m o i r n a t r a h o s a p h n k o s a t s t a t y t i p a g r i n d i n i u s e k o l o g i n i u s , psic h o e m o c i n i u s , b i o c h e m i n i u s , biofizinius r y i u s , k u r i e b u v o p a e i s t i nesveika g y v e n s e n a , n e t i n k a m a m i t y b a , n e s t a b i l i a psichika ir kitomis prieastimis. Naujoji m e d i c i n a apibdina taip. vio atsiradim ir jo mechanizm

V y s - t a i viso o r g a n i z m o , o ne a t s k i r o s lsteli dalies Uga. ,> . , : V i o a r m a i s t o t o k s i n o r g a n i z m e idinys, lokahzacij a - t a i vinis a u g l y s . Jis n e a n t a g o n i s t a s , n e o r g a n i z m o p r i e a s , jis a t l i e k a t a m t i k r t e i g i a m funkcij, a h n d a m a s i b e n d r o s cirkuliacijos m a i s t o ir k i t o k i u s t o k s i n u s , ir ku r laik o r g a n i z m u i t e i k d a m a s g a l i m y b t o h a u n o r m a h a i f u n k c i o n u o t i ir p a l a i k y t i vidin fiziologin p u s i a u s v y r . V y s y r a s a v o t i k a s Mgos v a i n i k a s " - g a l u t i n i s vien tisos p a t o l o g i n s g r a n d i n s n a r y s , k u r i s v y s t o s i dl t o k s e mijos, a r b a kai k r a u j y j e s u s i k a u p i a p e r n e l y g didelis toksi n kiekis. L i g a - t a i g r s m i n g a s atlygis u n e m o k i k m a i t i n i msi, prasidjs psichosomatine dezadaptacija ir p a m a u vien p o k i t o s m s l u g d y t i g y v y b i n e s s i s t e m a s ( p l a u i u s , s t o r s i a s a r n a s , s k r a n d , b l u n , kas, ird, p l o n s i a s ar n a s , l a p i m o p s l , i n k s t u s ) , kol p a s i e k i a g a l u t i n rib. At s i r a n d a konkreti onkologinio proceso grsm. Isekus inkst s i s t e m a i p r a d e d a m a s t i g t i jg, a p i m a b e g a l i n i s n u o v a r gis, iki i m u n o d e p r e s i j o s n u s l o p s t a a p s a u g i n s j g o s . Tokiu a t v e j u l t i n s Hgos d a r o s i n e k o n t r o h u o j a m o s ir veikia or g a n i z m . Dvi s k a u d i a u s i o s XX a m i a u s r y k t s - psichinis

10

I DALIS

VIO G Y D Y M A S IR P R O F I L A K T I K A

VZlO G Y D Y M A S IR PROFILAKTIKA

11

n u o v a r g i s ir d e p r e s i j a - y r a ailius r o d y m a s , k a d m o n i j a i g y v e n a a d a p t a c i j o s k r i z , o t a i reikia, k a d m o g u s s t a n u o lig, k u r i p r i e a s t i s - n e t i n k a m a g y v e n s e n a , gilumi nis i r n u o l a t i n i s n e p a s i t e n k i n i m o j a u s m a s , b a i m , s t r e s a i ir p s i c h i n s t r a u m o s . T a i p s i c h o s o m a t i n s - sielos ir k u n o ligos. S v a r b i a u s i a j p r i e a s t i s - m o g a u s d e z a d a p t a c i j a , j o n e g e b j i m a s p r i s i t a i k y t i p r i e n a u j g y v e n i m o slyg. Psichofizinis n u o v a r g i s , a r b a p s i c h o s t e n i n i s s i n d r o m a s sielos i r k n o p a t o l o g i j o s e r d i s . Kai lstel iopja, sukietja, susidaro auglys ir itaip p a k e n k t a j i t r a u m u o j a m a t o l i a u , t a i o r g a n i z m e , e s a n t ne t o b u l i e m s l t i n i a m s oksidacijos p r o c e s a m s , s u s i d a r o p a t o l o gins r g t y s , o r g a n i z m a s n e s t e n g i a j visikai p a a l i n t i i r dl t o a t s i r a n d a d e g u o n i e s b a d a s , t a l k i n a n t i s anglies o k s i d o ( C O ) - paties didiausio lstels prieo, s u s i d a r y m u i . Vinio proceso fonas - nuolat t r i k d o m a rgi-arm p u s i a u s v y r a kraujyje, tai y r a pagrindinio biologinio dsnio, valdanio organizm, paeidinjimai. Vys - tai degeneracinis procesas, kurio prieastis n e a d e k v a i o s k o k y b s v a r t o j a m a s m a i s t a s i r g r i m a i : cuk r u s , m s a , g y v u h n s k i l m s t a u k a i , sris, k i a u i n i a i , kon s e r v u o t o s s u l t y s , p i e n a s , k o n s e r v a i , m i l t i n i a i p r o d u k t a i , ga m i n a m i su mielmis, d u o n a ir kiti rgtis g a m i n a n t y s pro duktai. Vio s u s i d a r y m o p r o c e s i p r i n c i p o g a h m a s u s t a b d y t i , p a k e i t u s m i t y b o s p o b d i r t a i k a n t n a t r a l sveikati'nimo k o m p l e k s : b a d a v i m , p a s n i n k , specifinius fizinius p r a t i m u s , t a r p j ir p r a t i m u s i R y t arsenalo (Cigun te rapij, k o n t r a s t i n e s p r o c e d r a s , t e i g i a m a s e m o c i j a s ) . N e b n a dviej v i e n o d vio t i p , j lokaHzacija priM - - r > i r n u o n e t i n k a m o s m i t y b o s , i r n u o psichikos t i p o . i j i a / i a u s i r e i k m s a u g a n t i s vio i r j g y d a n t n a u j o j i m e d i c i n a t e i k i a m i t y b a i . Isivysiusiose a l y s e i u o l a i k i n chemizuota m i t y b a istm tradicin t k s t a n t m e t moni jos mityb - grynus g r d u s , anktinius, daroves ir jros a u g a l p r o d u k t u s , k u r i u o s e d a u g a k t y v i , n u o Ug s a u g a n i s a v y b i . Naujoji m e d i c i n a isivysiusiose alyse y r a p r i p a i n t a ufiiialiai. J u n g t i n s e Valstijose j a u d a u g m e t veikia N a t -

ralios h i g i e n o s d r a u g i j a , p r i e j o s s u k u r t a s Kui i n s t i t u t a s i r jo fondas. M. Kui - gydytojas, naujosios medicinos Ame rikoje t e o r e t i k a s i r p r a k t i k a s , p a g a l k i l m j a p o n a s . J i s v i e n a s m a k r o b i o t i k o s prie v p r a d i n i n k . K u i m a n o : V y s a t s i r a n d a n e kaip vieno kokio n o r s iorinio p o v e i k i o r e z u l t a t a s . D a n i a u s i a i j s u k e h a visa m s k a s d i e n e l g s e n a - m s t y m a s , g y v e n s e n a ir m i t y b a . K o dl, pavyzdiui, esant v i e n o d o m s slygoms v i e n a m mogui a t s i r a n d a vys, o k i t a m - ne? Tai p a r e i n a nuo m o g a u s e l g s e n o s , s k a i t a n t visus n u r o d y t u s v e i k s n i u s . K a i tik a t s t a tysime maiau e k s t r e m a h ir labiau valdom pusiausvyr, vio p o y m i a i d a u g i a u n e p a s i r o d y s " . P u s i a u s v y r a i a t s t a t y ti pads tokia praktika. Kiekvienas mogus privalo n u s i m a n y t i apie XX a m i a u s r y k t - p s i c h o s o m a t i n d e z a d a p t a c i j a , k u r i o s dvi pagrindins formos y r a psichosomatins hgos ir neurozs. Beveik n r a m o n i , k u r i e m s n e g r s t m a e s n i o a r d i d e s n i o l a i p s n i o p s i c h o s o m a t i n s d e z a d a p t a c i j o s f o r m a , n e s iuolai kiniame pasaulyje nra genetins adaptacijos patirties, o p r o t a s a p g a u n a net ir gerai prisitaikiusius. Labai danai m o g u s y r a g u d r u s p o l a i k o " , kai s v e i k a t a j a u p r a r a s t a . Psichosomatin dezadaptacija daniausiai vyksta eta pais. Organizmas - vienov, todl sunegalavus kuriai nors i j o s i s t e m , k a r t u s u n e g a l u o j a i r visas o r g a n i z m a s . T a i a u j a m e esti daugiapakopi apsaugini mechanizm, ribojan i i r l o k a h z u o j a n i h g . t o d l s v a r b i a u s i o s j o s i s t e m o s paeidiamos paskutins. Psichosomatin dezadaptacija tu ri pradi, kulminacij ir pabaig, t a d jos t k m gah pa eisti s i s t e m a s v i e n a p o k i t o s . J i p r a s i d e d a n e p a s t e b i m a i , dar nenustaius diagnozs. mogus dezadaptuojasi ir netgi j a u d e z a d a p t u o t a s , o jis t o d a r n e s u v o k i a . J i s vis d a r kako kiu b d u laikosi, d i r b a , t u r i eim. T u o t a r p u j o g y v e n i m a s d a r o s i vis s u d t i n g e s n i s : k a u p i a s i s u n k u m a i , k l a i d o s , nesk m s , n u o s k a u d o s , p a e m i n i m a i . D l i s u n k u m a t s i r a n d a nirio, p r o t e s t o , p a v y d o , n e r i m o , b a i m s , n e p a s i t e n k i n i m o p r o v e r i . J e i g u m o g u s i p r a d i b u v o s i l p n a s , m a a i pri s i t a i k s p r i e a p h n k o s , visa t a i p a s i r e i k i a a n k s t i : j e i g u b u v o s t i p r u s , p r i s i t a i k s ir n e t g i l a b a i , visa t a i gali p a s i r e i k t i vliau. Pavyzdiui, mogus vadovavo kuopai, buvo prisitaiks

12

I DALIS

VIO G Y D Y M A S IR PROFILAKTIKA

VIO G Y D Y M A S IR P R O F I L A K T I K A

I DALIS ^

13

prie savo aplinlios, g e r a i atlilcdavo s a v o d a r b ; t a p s p u l k o v a d u d e z a d a p t a v o s i . A r b a k i t a m m o g u i i p r a d i eimoje b u v o viskas gerai, t a i a u p a m a u k a u p s i p r o b l e m o s , n u o skaudos, nesutarimai, nepasitenkinimas, susvetimjimas ir jis d e z a d a p t a v o s i . Keliai s k i r t i n g i , t a i a u p a s e k m t a p a t i . m o g u s d a r lyg ir sveikas, t a i a u jj vis d a n i a u ap i m a bloga nuotaika, a t s i r a n d a irzlumas, pagiea, uverda p r o t e s t o j a u s m a s . Apie tok j a u s a k o m a : J o nervai p a i r o " . Kyla agresyvi p r o t e s t o reakcija. mogui kasdien i m a atro d y t i : Viskas n e t a i p ! " A t s i r a n d a p i r m i e j i funkciniai v i d a u s o r g a n veiklos s u t r i k i m o reikiniai: galvos s k a u s m a i , ne m i g a , n e m a l o n s p o j i a i irdies p l o t e , v i r k i n i m o t r a k t e , k r a u j o t a k o s s u t r i k i m a i . m o g u s d a r n e ligonis, b e t j a u i r n e b e sveikas, j a m e j a u vyniojasi p s i c h o s o m a t i n s d e z a d a p tacijos s p i r a l . Jei a g r e s y v i p r o t e s t o r e a k c i j a n u s l o p i n a m a , p i r m i a u s i a n u k e n i a plonosios a r n o s . P a s i r o d o tulies p s l s i r p l o n j a r n dirginimo p o y m i . Tai tio, t a m p o s , s p a z m ir s k a u s m " sistemos. Kyla arterinis s p a u d i m a s , a t s i r a n d a s k a u s m a i irdies p l o t e , p a d a n j a galvos s k a u s m priep u o h a i , n e d u o d a r a m y b s tulies p s l s i r p l o n j a r i i s p a z m a i , p a d i d j a s k r a n d i o suli r g t i n g u m a s , u k i e t j a v i d u r i a i . T a i p i r m a s i s j a u rykios p s i c h o s o m a t i n s d e z a d a p tacijos e t a p a s , b e s i v y s t a n t i p s i c h o s o m a t i n s ligos f o r m a , p a s i r e i k i a n t i ploniJ a r n k o m p l e k s o p a e i d i m u . G y d y t o j a s j a u s u s i m s t o dl d i a g n o z s , o p a c i e n t a s s u p r a n t a ess hgonis. A n t r a j a m e p s i c h o s o m a t i n s d e z a d a p t a c i j o s e t a p e , pa e i d i n j a n t plonj a r n k o m p l e k s , ilgainiui v i d a u s or g a n funkcij r e g u h a c i j a vis d a n i a u i r s t i p r i a u s u t r i n k a , p a s i r o d o o r g a n i n i p a k i t i m : p a e i d i n j a m i a u d i n i a i , orga n a i , s i s t e m o s . Tai f u n k c i n i r o r g a n i n p a t o l o g i j a . Plonosiose arnose prasideda lsteh ir audini struk t r a r d a n t y s p r o c e s a i , g a h n t y s sukelti n e t o p d v y h k a p i r t j e a r n o j e , o tulies pslje - a k i n e n h g ; a t s i r a n d a pirmieji s t e n o k a r d i j o s , i e m i n s irdies h g o s p o y m i a i , j a u k a l b a m a n e a p i e funkcin a r t e r i n i o s p a u d i m o p a d i d j i m , o a p i e h i p e r t o n i n hg, apie k r a u j a g y s h s i e n e h d e s t r u k c i j . D i a g n o z s j a u pilasi kaip i g a u s y b s r a g o . Vis d l t o t a i d a r

tik k o v a s u p a e i d i a n i a i s veiksniais p i r m i n i a p s a u g i n i b a r j e r e t a p e , t a i d a r j g k u p i n o o r g a n i z m o kova, kova ploniLi a r n k o m p l e k s o ribose, kai p a g r i n d i n s g y v y b i k o s s i s t e m o s ( s t o r j a r n k o m p l e k s a s ! ) d a r s a u g i o s i r gilumi n s a p s a u g o s m e c h a n i z m a i d a r veikia. Liga j a u siskverbusi o r g a n i z m , b e t m i s d a r v y k s t a p i r m j a p k a s linijo j e i r j o b a i g t i s d a r g a h b t i d v e j o p a . J e i g u m o g u s iuo m e t u suvokia savo hgos esm ir prieastis, imasi b t i n p r i e m o n i , r y t i n g a i p a s u k a s v e i k a t i n g u m o k e h u , visikas pasveikimas dar yra m a n o m a s . i n o m a , kai m e s s a k o m e , kad h g a p a h e t p l o m y ar n kompleks, tai nereikia, kad jo ribos n e p e r e n g i a m o s . Organizmo pagrind - virkinimo t r a k t mes skirstome plonj ir storj arn sistemas. Jos autonomikos, tai d u c e n t r a i , a p l i n k k u r i u o s g r u p u o j a s i d u visikai s k i r t i n g s i s t e m k o m p l e k s a i , t a i a u k a r t u jie y r a i r b e n d r i . I r p l o n j, i r s t o r j a r n p a t o l o g i j a p a v e i k i a s k r a n d i o s i s t e m , n o r s j o s v i e t a - s t o r j a r n k o m p l e k s e . B l u n i e s siste m o s - k a s a , i n k s t a i ir p l a u i a i , kaip ir k i t o s s t o r j a r n komplekso sistemos, taip p a t nuolat traukiamos plonj a r n k o m p l e k s o s i s t e m p a t o l o g i j . T a i a u t a i d a r n e gais ras storj arn komplekse, kenia ir dega plonj arn komplekso sistemos, o storj arn komplekso sistemos d a r tik s u t r i k d y t o s . R a m y b s b v i o j a u n e b r a , b e t j o s d a r apsaugotos. Treiame psichosomatins dezadaptacijos etape hga jau gihai siskverbusi o r g a n i z m . A p s a u g i n i a i p l o n j a r n s i s t e m ir tulies psls b a r j e r a i veikti. Vis r y k e s n i ir dies k r a u j a g y s h i r k e p e n p a e i d i m a i . Vis a t k a k h a u rei kiasi s k r a n d i o s i s t e m o s p a t o l o g i j a : s t a b i h a i laikosi p a d i d js s k r a n d i o suli r g t i n g u m a s , s u s i d a r o g a l i m y b s k r a n dio o p a i . K u o rykesnis s k r a n d i o s i s t e m o s p a e i d i m a s , t u o g i h a u h g a p r a s i s k v e r b i a s t o r j a r n k o m p l e k s , nes s k r a n d i o s i s t e m a y r a t i l t a s t a r p plonj i r s t o r j a r n k o m p l e k s . T r e i a m e e t a p e h g a p r a d e d a a g r e s y v i a i keltis p e r t i l t , u i m d a m a vien p o k i t o s t o r j a r n k o m p lekso p l o t u s ; t a i t r e i a s plonij a r n k o m p l e k s o p a e i d i m o e t a p a s . P l o n j a r n , tulies p s l s , k e p e n ir irdies l i o s gyja ltin p o b d . Jei s e r g a m a d v y l i k a p i r t s a r n o s o p a .

14

I DALIS

VIO

G Y D Y M A S IR P R O F I L A K T I K A

VIO G Y D Y M A S IR P R O F I L A K T I K A

I DALIS

15

t a i ji j a u sisenjusi, gili, g a l i n t i isiverti u a r n o s sie nels r i b . Vis a t k a k l i a u g a r s i n a s i s t o r j a r n k o m p l e k s o paeidimai. Rykiai pasireikia lytins sistemos patologija. Moteris k a m u o j a ginekologins sferos ligos, v y r a m s s u m a j a lyti n p o t e n c i j a , a t s i r a n d a p r o s t a t o s , sklidi i r s k l a t a k i p a t o l o g i j a . S u m e n k s t a j u t i m o o r g a n funkcijos, m o g u s vis d a n i a u k r e i p i a s i a k i g y d y t o j , o t o l a r i n g o l o g . Kelia r pesi b u r n o s e r t m s , d a n t s k a u s m a i , i r t e n k a vis d a n i a u a p s i l a n k y t i p a s s t o m a t o l o g . S u t r i n k a p a g r i n d i n s judji m o a p a r a t o s i s t e m o s funkcijos, n u s i l p s t a r a u m e n y s , raiiai, skauda snarius ir saugas, neduoda ramybs osteochond rozs r e i k i n i a i , s n a r i i n i r i m a i , j s k a u s m a i . Suglemba oda, i m a shnkti plaukai. Padidjs skrandio suli r g t i n g u m a s p a s i k e i i a s u m a j u s . Liga, a p m u s i s t o r j a r n k o m p l e k s o p l o t , d i d i n a j o p a e i d i m o teri torij. k o v s i t r a u k i a s t o r j a r n s i s t e m a , t a i y r a ko v o j a m a dl p a s k u t i n i o r g a n i z m o a p s a u g i n i b a r j e r , dl p a i a t o k i a u s i - b l u n i e s , k a s o s , p l a u i ir i n k s t sis t e m . Agresyvi, p r o t e s t u o j a n t i reakcija virsta k a p i t u h a c i n e d e p r e s i n e r e a k c i j a . Liga veikia o r g a n i z m o a p s a u g i n e s j g a s . S v a r b i a u s i a s io p e r e i n a m o j o e t a p o y p a t u m a s - psichofizi nio nuovargio a u g i m a s . Psichofizinis n u o v a r g i s , a r b a p s i c h o a s t e n i n i s s i n d r o m a s - t a i sielos i r k n o p s i c h o s o m a t i n s d e z a d a p t a c i j o s i r p s i c h o s o m a t i n i h g p a g r i n d a s , p i r m o j i i didij X X a m i a u s h g . Psichofizinis n u o v a r g i s n e i v e n g i a m a i p e r e i n a p s i c h i n ir fizin depresij - a n t r j i d i d i j XX a m iaus h g . Ketvirtasis e t a p a s - ryki psichosomatin dezadaptaci ja - antrasis storj a r n komplekso, destruktyvi organi n i v i r k i n i m o t r a k t o p a e i d i m e t a p a s . T a i ltinis g a s t r i t a s , s u m a j s s k r a n d i o suli r g t i n g u m a s , l t i n s k r a n dio o p a , l t i n p l o n j a r n p a t o l o g i j a , l t i n d v y h k a p i r t s a r n o s o p a , ltinis k o h t a s . T a i n u o l a t i n i s m a i s t o nevirk i n i m a s , p o l i n k i s v i d u r i a v i m ir n e s u s i f o r m a v u s i o s , t y r s pavidalo, tamsios, dvokianios imatos. D a b a r virkinimo t r a k t a s ~ t i l t a s i kovos k a p i t u h a c i j , i a t i t a i s o m o s pa tologijos n e b e a t i t a i s o m .

A n t r a j a m storj arn komplekso paeidimo etapui b d i n g a didel b u r n o s e r t m s , d a n t p a t o l o g i j a , p a r a d o n toz. mogus katastrofikai p r a r a n d a dantis, b t i n a juos protezuoti. Paeidiami lapimtakiai, atsiranda j akmenhgs g r s m . P a s t e b i m a l t i n p a t o l o g i j a a p i m a l y t i n siste m, ji suglemba, taip pat suglemba oda, atsiranda plauk ir n a g patologija, dauginiai snari udegimai - p o h a r t r i t a i , p o h a r t r o z s , ryki o s t e o c h o n d r o z , m e d i a g a p y k a i t o s s u t r i k i m a i , a u g a svoris, p a s i r e i k i a a t e r o s k l e r o z . P e n k t a m e rykios p s i c h o s o m a t i n s d e z a d a p t a c i j o s e t a pe, tai y r a treiajame storj a r n komplekso paeidimo e t a p e p a s t e b i m o s atokiausi o r g a n i z m o sistem patologijos sustiprjimas. Storj a r n kompleksas j a u ne tik dega, jis p a p r a s i a u s i a i i d e g a . B l u n i e s - k a s o s s i s t e m o s p a t o l o g i j a p a s i r e i k i a s i l p n u m u , s u g l e b i m u , r a u m e n y s i s i g i m s t a , pa k i n t a v e n o s ( v a r i k o z , h e m o r o j u s , p o h n k i s dl m a i a u s i t r a u m k r a u j o s r v a s ) , k r i n t a i m u n i t e t a s . P l a u i siste mos patologija pasireikia ltiniu bronchitu, pneumonija, p l a u i e m f i z e m a , d u s u h u , irdies i r p l a u i s i s t e m o s ne p a k a n k a m u m u , nespecifinio o r g a n i z m o p o h n k i o infekcijoms s t a b i l u m u . I n k s t p a t o l o g i j a p a s i r e i k i a b e j g i k u m u , spar iu o r g a n i z m o s u g l e b i m u . e t a m e rykios p s i c h o s o m a t i n s d e z a d a p t a c i j o s e t a p e , tai y r a ketvirtajame storj arn komplekso paeidimo e t a p e , pasireikia i m u n i n depresija ir kyla onkologini hg g r s m . P s i c h o s o m a t i n s d e z a d a p t a c i j o s s p i r a l isivynioja iki s a v o logikos p a b a i g o s , n e s m o g u s laiku n e s u v o k , kas j a m darosi, p a t s nepasikeit ir nepakeit savo gyvensenos, taigi n e s u s t a b d spirals vyniojimosi. Tai p a t i b e n d r i a u s i a rykios psichosomatins d e z a d a p t a cijos p s i c h o s o m a t i n i o p r o c e s o o r g a n i z m e f o r m a v i m o s i sche m a . N a t r a l u , k a d p a t o l o g i j a g a h i k a r t o p a s i r e i k t i stor j a r n k o m p l e k s o s i s t e m o s e , jei k u r i n o r s o r g a n i z m o sis t e m a i p r i g i m t i e s s i l p n a a r b a koki n o r s veiksni n u a h n t a . Pernelyg stiprus igyvenimas mog gah taip paeisti, kad patologija bus katastrofika, sukehanti insult a r b a miokar d o i n f a r k t , cukrin d i a b e t a r n e t g i o n k o l o g i n lig. K i t a v e r t u s , p a t o l o g i j a g a h t r u k t i ilgai, iki ilos s e n a t v s , stab i h z u o d a m a s i vienoje a r k e h o s e s i s t e m o s e , p l o n j a r n

16

I DALIS *

VZtO G Y D Y M A S IR P R O F I L A K T I K A

V2IO

GYDYMAS

IR

PROFILAKTIKA

* I DALIS

17

k o m p l e k s e , o gali greitai ir n e t g i aibikai veikti p l o n j arn komplekso pasiprieinim ir t u o m e t susidaro spdis, k a d s u n e g a l a v o s t o r j a r n k o m p l e k s a s . N r a aiki rib t a r p i e t a p , jie slyginiai. N u o p i r m o j o iki p a s k u t i n i o e t a p o vienos s i s t e m o s p a t o l o g i j a gali b t i j u n t a m a , o ki t s i s t e m - likti elyje. K u o l a b i a u m o g u s p r i s i t a i k s p r i e a p l i n k o s , t u o ilgiau t r u n k a kovos t a r p lig s u k e l i a n i veiksni i r a p s a u g i n i j g l a i k o t a r p i s , i r t u o ilgiau p a t o logija lokalizuojasi p l o n j a r n k o m p l e k s e . G a l i m a d a r p r i d u r t i , k a d d a n i a u s i a i vins ligos isi v y s t o s k r a n d i o , s t o r j a r n (tiesiosios a r n o s ) , p l a u i ir l y t i n j e sferoje ( p i e n o l i a u k o s e , k i a u i d s e , g i m d o j e ) . Ta iau t a i storvj a r n k o m p l e k s a s . Aikiai m a t y t i , kad io k o m p l e k s o k a p i t u l i a c i j a - o n k o l o g i n i lig p r o b l e m a . Tai ltinio psichosomatinio nuovargio prolalema, neivengiamai s u l u g d a n t i a p s a u g i n e s j g a s , i s e k i n a n t i e n e r g e t i n orga nizmo potencial ir gahausiai sukehanti imunodepresij.

i r a t e i n a a k l a v i e t , kai s u p r a n t a , k a d k e h a s y r a u d a ras r a t a s , o mogus - tik aklas arklys, sukantis sunkias g i r n a s . Tai n u o v a r g i s , p a t i r i a m a s p r i i r i n t i n v a h d , kai p r i e i r a a t i m a visas j g a s ir laik, o r y t o j u s b u s t o k s p a t b e d i a u g s m i s kaip i r i d i e n a , a r b a d a r blogesnis; t a i n u o v a r g i s , p a t i r t a s b e n d r a u j a n t s u i a u r i u , negailes t i n g u m o g u m i , t a i n u o l a t i n b a i m i r n e r i m a s dl a i b s n e t e i s y b i ir d i s k r i m i n a c i j o s , b e j g i k u m a s p r i e blog. Ir niekas t a i p n e a t i m a m o g u i j g , kaip s l e g i a n t y s igyveni mai. Jie nelyginant vampyrai. G a h a u s i a i d v a s i n , p s i c h i n t u t u m a s u k e h a fizin t u t u m . iuo atveju k a l b a m a apie psichoastenin s i n d r o m kaip s v a r b i p s i c h o s o m a t i n s d e z a d a p t a c i j o s , p s i c h o s o m a t i n s h g o s dal. T o k i o j g i s e k i m o s a u g o t i s l a b i a u s i a i per s p j a senoji R y t m e d i c i n a , i s e k i m l a i k y d a m a pavojin g i a u s i a i vis b d , t e i g d a m a , k a d i t a i p iseks m o g u s y r a neigydomas. Senovs R y t medikai m a n , kad perne lyg d i d e h s psichofizini j g i s e k i m a s ~ m i r t i e s p r i e a n g i s , kai m o g u s d a r g y v a s , b e t j a u p a s m e r k t a s . T i b e t o m e d i c i n a g r s m i n g a i s , p e r n e l y g d i d e h o i s e k i m o p o y m i a i s irgi laiko n u o l a t i n p e r d i d e h o n u o v a r g i o j a u s m , visik be^ v i l t i k u m , b e j g i k u m i r a p a t i j ; s u h e s j i m iki r a u m e n t o n u s o n e t e k i m o , j s i l p n u m dl p r a r a s t o t o n u s o i r atrofij, ir o d o s bei p o o d i n s l s t e h e n o s s u g l e b i m ; tok n u o l a t i n galvos m a u d i m , kai n e t p r a r a n d a m a s m s t y m o a i k u m a s i r g a l v a s v a i g s t a ; r y k j u t i m o o r g a n susilpnji m ; l t i n i u s k r y k a u h o , s n a r i , k a u l s k a u s m u s ; r y k ly tinio p o t r a u k i o susilpnjim. mogus sugniudytas, fizikai s u g l e b s , s u k i u s , jis n e gyvena,Q-.gyvelioja. Jis a p i m t a s sielos i r k n o d e p r e s i j o s , k a p i t u h a v s . P s i c h o a s t e n i n i s s i n d r o m a s - r y k i a u s i a ir p r a t i n g i a u sia p s i c h o s o m a t i n s d e z a d a p t a c i j o s a p r a i k a , p a t i didiau sia b a u s m u n e m o k i k u m , n i r i n u o t a i k , u s a v o pri g i m i a i prieik g y v e n s e n , u t r o k i m u s , p r a n o k s t a n i u s j g a s , u n e g e b j i m p a k e i s t i s a v o g y v e n i m o , kai jis n e p a k e n i a m a s , b e d i a u g s m o a r sukasi u b u r t a m e r a t e . D a u g e h o d r a m a t i k g y v e n i m istorija - t a i p s i c h o a s t e n i n i o sind r o m o p l t r o s i s t o r i j a . J o k l a s t a p a s i r e i k i a t u o , k a d jis atslenka i r u v a l d o m o g p a m a u , n e p a s t e b i m a i i r kai m o -

PSICHOASTENINIS SINDROMAS, A R B A XX AMIAUS P A G R I N D I N LIGA NUOLATINIS SIELOS I R K N O N U O \ ^ R G I S A s t e n i j a - odis, kils i g r a i k k a l b o s , r e i k i a silp n u m , b e j g i k u m , t a i g a h b t i fizinis n u o v a r g i s a r silp n u m a s p o s u n k i o s ligos. T a i a u m u s d o m i n a k i t o k i a a s t e nija - kai m o g i k a n k i n a n e s k m s , n e m a l o n u m a i , a p h n k i n i agresija, b e d i a u g s m i s g y v e n i m a s , t e i g i a m e m o cij s t o k a , kai m o g u s s t e n g i a s i , n e p a i l s d a m a s d i r b a , b e t neskmingai, n e s u l a u k d a m a s jokio d k i n g u m o ir pripaini m o . T a i sielos a r b a psichinis n u o v a r g i s , b e t n e dl s u n k a u s p r o t i n i o d a r b o , o dl s u s i k a u p u s i n e i g i a m e m o c i j , sun ki i g y v e n i m . P s i c h i n n u o v a r g s u k e h a d a r b a s , kai s u j u o nesusidorojama. Diaugsmo negah teikti monotonija, priverstinis i r s u n k u s d a r b a s , a m i n a s s k u b j i m a s i r didel a t s a k o m y b , kai u vien klaid k e r t a galv-', kai t r o k i m a i ne p a g a l j g a s a r b a i viso n e g y v e n d i n a m i , kai^ m o g u s plosi, t a i a u n e p a s i e k i a n o r i m o r e z u l t a t o , kai e i n a , e i n a

18

I DALIS

VIO

G Y D Y M A S IR P R O F I L A K T I K A

VIO G Y D Y M A S IR P R O F I L A K T I K A

I DALIS

1^

g u s s u s i g r i e b i a eins iuo Iceliu, j a u b i i n a p e r v l u . m o g u s t a m p a a b e j i n g u n e t i k t a m , k o siek, b e t i r s a v o likimui, ir sau paiam. P s i c h o a s t e n i n i s s i n d r o m a s irgi t u r i s a v o e t a p u s . I p r a d i m o g u s m a n o , k a d jis p a p r a s i a u s i a i p a v a r g o i r r e i k i a kaip n o r s i t v e r t i iki poilsio d i e n , iki a t o s t o g i r k a d n u o vargis n a t i i r a h b i i s e n a - j u k p a v a r g d a v o i r a n k s i a u , b e t a t s i g a u d a v o . Taigi s t i m u h u o j a s a v e m o g u s p a p i l d o m u ka vos p u o d e h u i r r a m i n a s i a l k o h o h u a r m i g d o m j t a b l e t e . I r y t o j a u i a s i d a r valus, t a i a u p o p u s i a u d i e n i o p a v a r g s t a , s u g n i i i t a , n u s i k a m u o j a . Jis p a s t e b i , k a d s u m a j o d a r b i n g u m a s , p a b l o g j o a t m i n t i s , o a p h n k i n i a i m a t o , k a d jis vis jeidesnis, irzlesnis. J a m s a k o : J u m s r e i k i a p a i l s t i " , b e t jis a t k e r t a : S m u l k m e n o s , iek t i e k p a v a r g a u , o iaip viskas gerai". mogus dar juokauja. A n t r a m e psichoasteninio sindromo e t a p e mogus j a u p a b u n d a j a u s d a m a s nuovarg. Tik vahos dka atsikeha ir s u s i r u o i a d a r b , vos v i l k d a m a s i s l a i p t a i s . Jis p a s t e b i , k a d p i r t a i d r e b a i r viskas k r i n t a i r a n k . S u k l u m p a ly gioje v i e t o j e . G a l v a p a s i d a r o t u i a , p a m e t a m a s p o k a l b i o siiilas, p a m i r t a m a t a i , k a s b u v o g e r a i i n o m a i r a t s i m e n a m a , d a n j a k l a i d o s ; p e r s k a i t s kok n o r s t e k s t , jis t u r i d a r k a r t j perskaityti, nes po vieno k a r t o nieko nesu p r a t o i r n e s i m i n . T e n k a p e r d a r y t i t a i , kas j a u p a d a r y t a , l a i k a s slenka l a b a i l t a i , s u n k u s u l a u k t i d a r b o p a b a i g o s . N u o l a t a t i t r a u k i a k a k o k i o s t u i o s m i n t y s , k a r t a i s ap t e m s t a m s t y m a s . Nesinori j u d t i , susitikti su draugais, k a l b t i s ir b e n d r a u t i . N e s i n o r i k a l b t i ir k l a u s y t i , skaity ti ir r a y t i . Poilsis p r i m e n a p r o s t r a c i j , kai ne syk susi z g r i m b i , k a d esi u s i m i r s , kai vis iiiri v i e n t a k ir n i e k o n e m a t a i . K a n k i n a galvos s k a u s m a i , p r a d e d a m a u s t i ird, n e d u o d a r a m y b s b u k a s s k a u s m a s k r i i t i n j e . N r a a p e t i t o , ir, n o r s n i e k o n e v a l g y t a , s k r a n d y j e j u n t a m a s sun k u m a s t a r s i persivalgius. A t s i r a n d a n e r i m a s , b a i m , kan kina bloga n u o j a u t a . m o g u s j a u p a t s a i sako: M a n reikia p a i l s t i " , jis nejuokais s u s i r i i p i n s . Treiame psichoasteninio sindromo etape mogus jau s a k o n e p a v a r g a u " , o m i r t i n a i p a v a r g a u " . N u o v a r g i s pa siek last<-^^n-. I v g m e n . T u r i m e o m e n y g i l u m i n ir i m u n i n

o r g a n i z m o isekim. T a i a r t j i m a s p r i e m i r t i n o s r i b o s a r b a j o s p e r e n g i m a s . Niiiri b i i s e n a j a u t u r i logikas p a s e k m e s . m o g u s i n s t i n k t y v i a i j a u i a b a i m . Jis j a u i a s i s e n a s i r s u g n i u s . N r a t r o k i m , a p i m a a b e j i n g u m a s v i s k a m , kas a n k s i a u d o m i n o . i a m e e t a p e i n y k s t a p r i n c i p i n i s vidinis konfliktas. Kai t o k s mogus susitinka su biiuhais, arti m a i s i a i s , jis k a n k i n a s i , nes n o r i p a s i h k t i v i e n a s . A t o s t o g o s n e a t s t a t o jg. P r a j u s savaitei p o atostog, a t r o d o , kad j ir n e b u v o . Rykiai pasireikia lytinis silpnumas, sutrin k a m e n s t r u a c i j ciklas. N e b e d o m i n a p r i e i n g a l y t i s . P a s i k e i i a i r ivaizda: a k y s k r i t u s i o s , n e b h z g a , nevitrios, veidas pablyks, pajuodusiais paakiais, papilkjs, p a p u r t s , p a b u r k v i r u t i n i a i i r a p a t i n i a i aki vokai. B u r nos k a m p u i a i n u k a r . A n t veido - tragedijos k a u k " . Peiai n u l e i s t i , m o g u s k i i p r i n a s i , v a i k t o v i l k d a m a s k o j a s . R a n k o s nevalingai nukarusios. Balsas tylus, triikiojantis. T a i j a u k a t a s t r o f a . A t s i r a n d a n a u j h g , senosios t a m pa ltins. Jos komphkuojasi. Psichosomatin dezadaptaci ja j a u galutinai susiformavusi. Psichoasteninis sindromas t a i p s i c h o s o m a t i n i h g alfa i r o m e g a , j p a g r i n d pa grindas. PSICHOVEGETATYVINIS SINDROMAS, ARBA VISIEMS I N O M A " V E G E T O K A P I L I A R I N D I S T O N I J A Visiems i n o m a vegetokapiharin distonija, ir niekas, i s k y r u s g y d y t o j u s , n e i n o , kas t a i y r a . S a k o m a : D a k t a r e , m a n o nervai sutrik, okinja arterinis spaudimas, m a u d i a ird, s k a u d a galv, p r a k a i t u o j u " . P o y m i n u s a k y m u i r b a i g i a s i h g o n i o inios a p i e o r g a n i z m o v e g e t a t y v i n regu hacija. V i d i n g y v y b i n s veiklos r e g u h a c i j a v y k d o v e g e t a t y v i n n e r v s i s t e m a . J i a u t o n o m i n , g l a u d i a i susijusi s u pa s m o n i n e psichikos sfera i r s m o n e i n e p a v a l d i . O r g a n i z m o g y v y b i n veikl r e g u h u o j a s m e g e n y s ir p o i e v i n sfera. N o r m a h vegetatyvi reguhacija vyksta nepastel)imai. m o g u i n e s u s i m s t a n t a p i e t a i , kaip d i r b a j o irdis, lai i r y r a s v e i k a t a . T a i a u irdiai p r a d j u s n e r i t m i n g a i p l a k t i ,

>20

' DALIS *

VIO G Y D Y M A S IR P R O F I L A K T I K A

VIO G Y D Y M A S I R P R O F I L A K T I K A

21

a t s i r a n d a skausmai. Tai vegetokapiliarin distonija, organiz m o disreguliacija. Viso o r g a n i z m o d i s t o n i j a - t a i t o t a l i n i s d i s k o m f o r t a s . m o g u s s u s i r p i n a , n e r v i n g a i i u p i n j a pul s. J a m visk s k a u d a " , visk g e l i a " . P i r m i a u s i a , v i s u o m e t s k a u d a galv, nes s u s i a u r j ar isiplt g a l v o s s m e g e n ka piliarai, p a d i d j s a r s u m a j s a r t e r i n i s s p a u d i m a s . A n t r a , irdies n e u r o z " - ji a p m i r t a , j s p a u d i a , ji g r e i i a u pla ka, j s k a u d a . T r e i a , j a u i a m a d a u g y b n e m a l o n i p o j i virkinimo t r a k t e : spazmai, skausmai, nevirkinimas, tutinimosi sutrikimai. Vliau ima diti b u r n a a r b a gausja seili, s k u n d i a m a s i p r a k a i t a v i m u , k v p a v i m o s u t r i k i m a i s , alio k r t i m u , i l u m o s a n t p l d i a i s , d a r m u o . S k a u s m i n gi p o j i a i ne n u o l a t i n i a i , o o k i n j a n t y s i vienos vietos j kit, i r m o t e r i s s a k o : ,.A visa kaip s u d a u y t a , m a n l a b a i bloga ir n e r a m u " . P s i c h o v e g e t a t y v i n i s s i n d r o m a s - t a i p a d i d j s irzlu m a s i r n e r i m a s . O r g a n i z m o d i s r e g u l i a c i j a p a s i r e i k i a sun kiai. D a n a i vys g a n a ilgai n e j u n t a m a s , o a t r o d y t pa p r a s t a " f u n k c i n v e g e t o k a p i l i a r i n d i s t o n i j a sukelia s u n k i o s ligos p o j t , ir p u s ligoni, k u r i e k r e i p i a s i g y d y t o j , ne g a l u o j a dl j o s . m o g u s , s e r g a n t i s s u n k i a liga, r a m i a i lau k i a , kol g y d y t o j a s j p r i i m s , o i t i k t a s v e g e t o k a p i l i a r i n s d i s t o n i j o s n e r v i n g a i n e n u s t y g s t a vietoje l a u k d a m a s p r i e ka b i n e t o d u r i r js k u o s k u b i a u s i a i k l a u s i a : A r t a i kas nors labai r i m t a ? " Psichovegetatyvinis sindromas daniau siai susijs su p s i c h o a s t e t i n i u s i n d r o m u . S a v o i g y v e n i m idirgintas mogus p a v a r g s t a nuo nerimasio, dl to atsi r a n d a psichovegetatyvinis s i n d r o m a s . Dvasinis diskomfortas atsiliepia f i z i n i a m d i s k o m f o r t u i , i r m o g u s p a j u n t a , j o g isi d e r i n o visos o r g a n i z m o s i s t e m o s , p i r m i a u s i a plonj a r n kompleksas. P i r m a j a m e astenijos i r v e g e t a t y v i n s d i s t o n i j o s e t a p e , kai plonij a r n k o m p l e k s a s d a r p a j g u s i r s a u g u s , sijun g i a s a v i r e g u h a c i j o s m e c h a n i z m a s . T e i e i k i a p a a l i n t i prieas t, ir o r g a n i z m a s p a t s s u s i g r i n s s a u sveikat. O kas eis t o l i a u savivals i r o r g a n i z m o g r i o v i m o keliu, n e p a k e i s s a v o g y v e n s e n o s , t a s neveiks p s i c h o s o m a t i n s ligos i r o r g a n i z m o sistem paeidim. i^--

P S I C H O S O M A T I N S LIGOS TAI SIELOS I R K N O N E G A L I A D a n i a u s i a i iuolaikiniai g y d y t o j a i v i s a p u s i k a i n e p a sta hgonio, neino skaudi jo igyvenim, neisiaikina p s i c h o l o g i n i jo k a n i p r i e a s i , o k a r t u ir p r i e a s i , s u k e h a n i sielos i r k n o h g a s , t o d l n e g a h s u v o k t i h g o s e s m s . m o g u s p a t s t u r i isiaikinti s a v o n e g a h p r i e a s t i s , p e r p r a s t i h g o s e s m , k a d k a r t u s u g y d y t o j u g a l t j veik ti. Niekas kitas geriau u p a t mog negah jo painti ir inoti jo igyvenim. T o k i a s u n k i d v a s i n b k l k a i p d e p r e s i j a g a h b t i gim ta - t a i e n d o g e n i n depresija, j gydo psichiatrai. K i t a dep resijos ris - e g z o g e n i n , j s u k e h a n e p a l a n k i o s g y v e n i m o a p h n k y b s , psichikai t r a u m u o j a n t y s i g y v e n i m a i , didels n e s k m s , a r t i m o m o g u s m i r t i s , n e a t h e p t a meil. Depresi j a p a s i r e i k i a psichins b s e n o s p r i s l g t u m u , a p a t i j a , nesid o m j i m u v i s k u o , kas a n k s i a u d o m i n o , a t s i s a k y m u k o v o t i , n u s i v y h m u , k a l t s j u t i m u , savojo A " i r savo g y v e n i m o n e v e r t i n i m u . A p i m t a s depresijos m o g u s , s m o n i n g a i a r n e , n e n o r i g y v e n t i . Didioji d a h s s a v i u d y b i - t a i depresijos padariniai. P r a s i d e d a autoagresija. Nenoras gyventi uvaldo o r g a n i z m . P i r m i a u s i a s l o p i n a m o s a p s a u g i n s j g o s , klos tosi i m u n i n d e p r e s i j a , k u r i g a h a u s i a i s u k e h a o n k o l o g i n e s ligas. D e p r e s i j a - g r s m i n g a ir p a v o j i n g a b s e n a . Tai neri m a s , n u o k u r i o k e n i a irdis, k r a u j a g y s l s ; t a i n u s i v y l i m a s , nuo kurio kenia virkinimo t r a k t a s , blunis ir kasa. Siuo m e t u p r i s k a i i u o j a m a d e i m t h g , k u r i o s , b d a m o s s v a r b i a u s i o s p r i e l a i k i n s m i r t i e s k a l t i n i n k s , tiesiogiai susiaukia su T i b e t o poiriu pagrindini mogaus hg skaii. T a i irdies h g o s , i n s u l t a s , a t e r o s k l e r o z , b r o n c h i n a s t m a , c u k r i n i s d i a b e t a s , v y s , k e p e n ciroz, nefritai ir nefrozs, gripas ir p n e u m o n i j a , nelaimingi atsitikimai. irdies s i s t e m o s h g o s - s t e n o k a r d i j a , m i o k a r d o i n f a r k t a s , i e m i n h g a ; i n s u l t a s - t a i ir h i p e r t o n i n liga, irdies ir k r a u j a g y s l i r e g u h a c i j o s p a e i d i m a i ; a t e r o s k l e r o z - lai ir mediag apykaitos, i dahes riebal apykaitos paeidimai; b r o n c h i n a s t m a - b l u n i e s s i s t e m o s , kasos p a e i d i m a i ; I H ' fritas ir nefroz - susilpnjusios i n k s t s i s t e m o s padariniaii;

22

I DALIS *

VIO

GYDYMAS

IR l ' R O l l L A K T I K A

VIO

G Y D Y M A S IR P R O F I L A K T I K A

* I DALIS

23

galiausiai vys - p i k t y b i n i m u n o d e p r e s i j o s raika. Visa t a i d a u g i a u a r m a i a u p s i c h o s o m a t i n s ligos. Trys hgos tarsi neturi nieko b e n d r a su patologiniais i g y v e n i m a i s . T a i a u n e t g i k e p e n ciroz d a n a i a t s i r a n d a p a n i u r l i a m s , l i n k u s i e m s j alkohol, n e s i l a i k a n t i e m s tinka mos dietos ir teisingos gyvensenos. G r i p a s ir p n e u m o n i j a p a k e r t a nusilpusius. Virusai ir mikrobai tik vykdo nuo s p r e n d , k u r p a n i u r s , dl n e p r o t i n g o s g y v e n s e n o s nusilps mogus, negebantis sprsti savo problem, p a t s sau paruo . N e t g i n e l a i m i n g a t s i t i k i m d a u g i a u s i a p a t i r i a p a n i u r h a i . Vieni j l e k i a a u t o m o b i h u , i l o d a m i s e k u n d e s , b e t p r a r a s d a m i g y v y b ; kiti e i n a p e r g a t v p e r n e l y g s u s i m s t ; treti - depresikai, nesmoningai t r o k t a m i r t i , ir nelaimingas atsitikimas jiems dsningas. M o k s l i n i n k a s Fieris i t y r t i i k s t a n i u s m i o k a r d o in f a r k t o a t v e j . Jis i s t u d i j a v o h g o n i o g y v e n i m kelerius m e t u s prie irdies k a t a s t r o f ir n u s t a t , k a d m i o k a r d o in f a r k t m o g u s e i n a t r e j u s - e e r i u s m e t u s . G a u d a m a s vien po k i t o irdies, k r a u j a g y s h s i g n a l u s , jis n e k r e i p i a j u o s d m e s i o ir s t u m i a s a v e i n f a r k t . Vakar psichosomatins medicinos gydytojai m a n o , kad psichosomatins virkinimo t r a k t o hgos y r a nepasiekto tikslo p a d a r i n i a i , kai ko n o r s l a b a i n o r i s i , ko n o r s la b a i s i e k i a m a , b e t n e p a s i e k i a m a . C u k r i n i s d i a b e t a s kyla, kai m o g u s b i i n a n u o l a t n e p a t e n k i n t a s a r t i m j a r l a b a i v e r t i n a m m o n i poiiiriu save; o d o s h g o s - prislopin to kam nors prieikumo ar nuolatinio nerimo rezultatai; opa - igyvento eminanio j a u s m o , priklausomumo nuo k o n o r s a r n u o g y v e n i m o a p h n k y b i , k u r i n e g a h m a pa keisti, p a d a r i n i a i ; a r t e r i n h i p e r t o n i j a ir t a c h i k a r d i j a n u s l o p i n t o tiiio, p y k i o i r b a i m s p a d a r i n y s ; b r o n c h i n a s t m a - n u s l o p i n t s e k s u a h n i konflikt r e z u l t a t a s . Dl t o g a h m a i r g i n y t i s , t a i a u n e a b e j o t i n a t a i , kas s v a r b i a u s i a : s u n k i i g y v e n i m i r v i d a u s o r g a n h g t a r p u s a v i o ryys t u r i gih p r a s m . S u n k u s ilgalaikis i g y v e n i m a s fiksuojasi n e s m o n i n g o j e psichikos sferoje, s u d a r y d a m a s n u o l a t i n p a t o l o g i n s i m p u l s a c i j o s idin, k u r i s veikia t a m t i k r or g a n i z m o s i s t e m i r laiko j n u o l a t s i t e m p u s i , s e k i n a j ii' g a h a u s i a i s u k e h a l t i n h g . P a t o l o g i n s i m p u l s a c i j o s i-

dinys n u s t o j a veiks ne n u o v a i s t , o p a a h n u s j suklus i g y v e n i m . B l o g i a u , jeigu s m o n i g y v e n i m o nefiksuoja. Vis d l t o n u o d u g n i a n a h z p a d e d a s u v o k t i i r n e s m o n i n gus igyvenimus. Deimt pagrindini hg, dl kuri mogus pernelyg a n k s t i m i r t a - t a i p s i c h o s o m a t i n plonij ir s t o r j ar n kompleks patologija. Psichosomatins plonj arn k o m p l e k s o p a e i d i m o h g o s - neinfekciniai e n t e r i t a i (plo nosiose a r n o s e ) , d v y h k a p i r t s a r n o s o p o s ; irdies k r a u jagysh sistemos hgos, t a r p j stenokardija, iemin hga, m i o k a r d o i n f a r k t a s , h i p e r t o n i j a , i n s u l t a s ; tulies piisls h gos, t a r p j a k m e n h g , i r neinfekcins k e p e n h g o s . P s i c h o s o m a t i n s storj a r n komplekso paeidimo hgos - neinfekciniai k o h t a i ( s t o r o s i o s e a r n o s e ) , b r o n c h i n a s t m a i r k i t o s n e i n f e k c i n i o p o b d i o p l a u i ligos, k o n k r e iai k v p a v i m o t a k i r n o s i a r y k l s ligos, t a r p j i r alergi n s ; b u r n o s e r t m s i r d a n t ligos, t a r p j i r p a r o d o n t o z , m i g d o l h g o s ; g a s t r i t a i i r s k r a n d i o o p a , s t e m p l s ligos; kasos h g o s , t a r p j c u k r a h g ; b l u n i e s h g o s ; i n k s t h g o s , kurias sukl kit o r g a n i z m o sistem patologinis poveikis, p i r m a l a i k i s j s u g l e b i m a s ; l a p i m t a k i h g o s , t a r p j i r ak m e n h g ; skydhauks hgos; mediag apykaitos hgos, t a r p j ateroskleroz; judjimo a p a r a t o hgos, odos hgos; lytins sferos h g o s , t a r p j g i n e k o l o g i n s , susijusios s u p r i e l a i k i n i u organizmo nu vytimu; onkologins hgos. L a b a i s v a r b u i n o t i , k a d infekcins h g o s d a n i a u s i a i , j e i n e v i s u o m e t , y r a v i e n o s k u r i o s n o r s s i s t e m o s susilpnji m o r e z u l t a t a s . T u b e r k u h o z e s u s e r g a nusilpusieji, sveika m o teris r e t a i apsikreia infekcinmis ginekologinmis hgomis. m o g u s tiesiog m a u d o s i infekcij j r o j e , b e t n e t g i c h o l e r a s u s e r g a tik p r i s l g t o s psichikos m o n s , i s e k i n t i psichoso m a t i n i p r o c e s . D e r a n e t nesileisti n e i g i a m emocij, nes n u s i v y h m a s s u k e h a p l a u i , b a i m - i n k s t , t i s - kepe n , n e r i m a s - irdies, n e p a s i t e n k i n i m a s - v i r k i n i m o t r a k t o h g a s . B e t o , r e i k i a i n o t i , k a d n u s l o p i n t a s t i s , e s a n t svei koms kepenims, vienas dalykas, o esant j o m s nesveikoms visikai kas k i t a ! Liga - t a i s i g n a l a s , k a d m s g y v e n s e n a yra disliar m o n i k a su aplinka. Sveikatos labui t u r i m e perni;)slvli savu

24

I DALIS *

VIO

G Y D Y M A S IR P R O F I L A K T I K A

VIO G Y D Y M A S IR P R O F I L A K T I K A

* I DALIS

9 C

poir g y v e n i m . Liga a t s i r a n d a , liai e s a m e t i k r i , j o g gy-^ venimo tikslas - jausminis pasitenkinimas, emocinis kom fortas ar materialin gerov. Dl tokio riboto poirio mes s a v o l a i m ikeliame a u k i a u k i t m o n i l a i m s i r t a m p a me tars, pasiruo konkurencijai ir gynybai. Darosi sunku s u s i k u r t i h a r m o n i n g g y v e n i m o p u s i a u s v y r , n e t jei a t s i s a kome egocentrikai m s t y t i ir u i m a m e universalesn po zicij. M u m s r e i k i a i irdies p r a d t i r p i n t i s s a v o t v a i s , eimos n a r i a i s , b i i u h a i s i r k i t a i s m o n m i s , r e i k t i meil i r simpatij netgi tiems, kuriuos laikome prieais". B l a i v i a i m s t y d a m i , t u r i m e s t e n g t i s i s a u g o t i vienyb s u n a t r a h a a p h n k a , n u o k u r i o s p r i k l a u s o m s gyveni mas. Taiau per pastaruosius imtmeius nuolat didinome dirvos, v a n d e n s i r o r o u t e r t u m . A r g i t a i n e savs nai kinimas? Ms gyvenimas taip pat pasidar nenatralus. D a u g e h s m o n i dl ilgo s d j i m o p r i e t e l e v i z o r i a u s gau n a didel r a d i a c i j o s kiek. D a u g kas n a u d o j a m i k r o b a n g k r o s n e l e s i r e l e k t r o s p r i e t a i s u s , s i l p n i n a n i u s m s gim t g e b j i m p r i e i n t i s h g o m s , dvi s i n t e t i n i u s v i r u t i n i u s ir a p a t i n i u s r b u s , o jie, kaip ir s i n t e t i n i a i lovos skalbi n i a i , t r u k d o n o r m a l i a i energijos a p y k a i t a i t a r p o r g a n i z m o i r a p l i n k o s , t a l k i n a h g a i a r b a s t a b d o sveikim. J e i g u m e s n e t i n k a m a i m a i t i n a m s , m s k r a u j o , o kar' t u i r l s t e h k o k y b p r a d e d a b l o g t i . V y s kaip l s t e h h g a d a n i a u s i a i y r a ilgo n e t i n k a m o s m i t y b o s l a i k o t a r p i o rezultatas. N o r d a m i a t s t a t y t i sveik k r a u j o i r l s t e h b k l , t u rime: 1. A t s i v e l g t i s a v o e v o l i u c i n p r i g i m t . Gryni grdai - pats tinkamiausias pagrindinis mogaus m i t y b o s p r o d u k t a s ; p o t o e i n a d a r o v s , a n k t i n i a i i r kiti vietiniai p r o d u k t a i . 2. Laikytis n a t r a h o s dietos tradicij. iuolaikin dieta susiklost daugiausia per p a s t a r u o s i u s p e n k i a s d e i m t m e t i r joje y r a d a u g p r o d u k t , k u r i a n k s iau n n e b u v o - t a i k o n c e n t r u o t a s ir r i e b u s m a i s t a s , rafi n u o t a s c u k r u s i r kiti s m a r k i a i a p d o r o t i d i r b t i n i a i p r o d u k t a i . O t r a d i c i n i s m o n i m a i s t a s - g r y n i g r d a i , a n k t i n i a i ir darovs - nebevartojami kaip pagrindiniai m i t y b o s pro-

d k t a i . S e r g a m u m a s degeneratyvinmis hgomis didja pro porcingai iems monijos m i t y b o s p o k y i a m s . 3. Atsivelgti m s ekologin p r i g i m t . P a g e i d a u t i n a , kad m s m a i s t a s b t p r o d u k t a i , gami n a m i toje vietovje, kurioje gyvename. Pavyzdiui, eskimai maitinasi daugiausia gyvuhns kilms p r o d u k t a i s , kadan g i U p o h a r s k h m a t a s a l t a s . Indijoje i r k i t u o s e iltuose k r a t u o s e m a i t i n a m a s i b e v e i k vien d a r o v m i s , nes t a i ge riausiai tinka ten gyvenantiems m o n m s . Kai p r a d e d a m e m a i t i n t i s p r o d u k t a i s , a t v e t a i s i k i t o k h m a t o j u o s t o s , or ganizme atsiranda nuolatinis disbalansas, ypa vartojant daug cukraus, taip pat ananas, b a n a n ar kit tropini vaisi. V i d u t i n i o k h m a t o g y v e n t o j a m s i d e a l u s p a g r i n d i n i s m a i s t a s y r a g r d i n i a i , a n k t i n i a i , d a r o v s i r kiti vietiniai produktai. 4. Atsivelgti m e t laik. p r o t i s valgyti l e d u s iltoje p a t a l p o j e , kai l a u k e snin ga, t a i p p a t y r a d i s h a r m o n i j a , kaip i r p r o t i s valgyti j u o d a i a p k e p i n t bifteks k a r t u v a s a r o s m e t u . R e i k t s a v o pasi r i n k i m i r k a s d i e n i o m a i s t o r u o i m p r i t a i k y t i prie s e z o n o . Pavyzdiui, esant a l t a m orui, g a h m e vartoti daugiau virto m a i s t o , o m a i a u s a l o t a r vaisi. V a s a r l a b i a u t i n k a tik iek t i e k a p d o r o t i p a t i e k a l a i , o g y v u h n s k i l m s ir s m a r k i a i a p d o r o t p r o d u k t reikia vartoti kuo m a i a u . 5. Atsivelgti s a v o i n d i v i d u a l i a s s a v y b e s . R e n k a n t i s kasdien m a i s t b t i n a a t s i v e l g t i individ u a h u s a m i a u s , lyties, a k t y v u m o , profesijos, g i m t o s k n o konstitucijos ir esamos fizins bkls skirtumus. 6. K i e k v i e n d i e n g y v e n t i a k t y v i a i . iuolaikinis g y v e n i m a s m o g u i t e i k i a k u r kas m a i a u t a m p o s r e i k a l a u j a n i a p h n k y b i f i z i n i u i r p r o t i n i u poi riu n e g u p r a e i t y j e . Visa m o g a u s o r g a n i z m o v y s t y m o s i eiga o r i e n t u o t a d i d e s n e s a p k r o v a s . T o d l iuolaikinio m o g a u s k r a u j o ir h m f o s a p y t a k a , v i r k i n i m o ir n e r v s i s t e m o s funk cijos d a n a i b n a t a r s i s u s t i n g u s i o s . G e r a i s v e i k a t a i b t i n a s aktyvus fizinis ir protinis gyvenimas, todl pageidautina iuolaikin gyvensen papildyti reguhariais fiziniais ir pro tiniais p r a t i m a i s . B t i n a n a u d o t i i r n a t r a h o s h i g i e n o s gydomj-profi-

26

I DALIS *

VIO

GYDYMAS

IR

PROFILAKTIKA

VIO

GYDYMAS

IR

PROFILAKTIKA

I DALIS

27

l a k t i n k o m p l e k s kovai prie v, - a t s i v e l g i a n t m i i s k l i m a t o ir d i r v o e m i o slygas, j a u g a l i n i u s r a c i o n u s , gy v e n s e n , t r a u k t i visa, kas p o z i t y v u , k s u k a u p m o n i j o s imintis ir naujoji medicina. S i a u b i n g a m s d i e n liga - v y s - vis l a b i a u p l i n t a civilizuotose alyse, k a d ir kaip m e d i c i n a s t e n g i a s i j sulai- , k y t i . ios ligos t y r i m a m s s k i r i a m a d a u g l, t a i a u viskas eis p e r n i e k , jei t y r i m a i b u s a t l i e k a m i t a p a i a k r y p t i m i , k u r i a jie a t l i e k a m i d a b a r . Vio prieastis galima n u s t a t y t i tik ityrus individu ali, p a t i e s ligonio m e d i c i n i n istorij prie s u s e r g a n t . V ys - ne infekcin liga. Jis n e a t s i r a n d a a t s i t i k t i n a i ar d l r n e l a i m i n g o a t s i t i k i m o . Tai ligonio n e t i n k a m o s g y v e n s e n o s , kartais ir gydymosi vaistais ar operacijos r e z u l t a t a s . Susirgs viu ligonis gali b t i t i k r a s , k a d liga j o orga n i z m e a t s i r a d o t u o m e t , kai d l veiksni, ilg l a i k a r d i u s i sveikat, o r g a n i z m a s p r a r a d o g e b j i m p a s i p r i e i n t i . I t o k i veiksni m i n t i n i ie: 1 . N e t i n k a m a m i t y b a vis g y v e n i m ; 2. Nuolatinis viduri ukietjimas ir p i k t n a u d i a v i m a s laisvinaniais vaistais; 3. G y v y b i n i o r g a n i z m o j g i s e k i n i m a s dl persidir- . bimo, jaudinimosi, baiminimosi, niri ir gniudani min i, visokio n e s a i k i n g u m o ; 4 . I a n k s t i n i s b e t kokios ligos g y d y m a s v a i s t a i s a r chi rurginiu peihu; 5 . N e p a k a n k a m a viso k n o i r a t s k i r j o d a h , y p a lytini organ, prieira. T o k i u b d u p a r u o i a m a dirva viui v y s t y t i s t o j e k n o , dalyje, k u r i b u v o v i e n o k i u a r k i t o k i u b d u ilgai d i r g i n a m a . T i k a t r o d o , k a d vys a t s i r a n d a s t a i g a . I t i k r o jis t u r i ilgalaik p r i e i s t o r . Nordami padti hgoniui, gydytojai p a a h n a paeist , k n o dal ( a n a i p t o l n e p a a h n d a m i h g o s p r i e a s t i e s ) , o kar t u s u j a - i r visus h m f m a z g i u s , e s a n i u s k a i m y n y s t j e , kadangi jie mano, jog hmfins haukos padeda iplistai ligai. Tai dar vienas rodymas, kad gydytojai visikai nesuvokia, koks s v a r b u s h a u k v a i d m u o p a i a m o r g a n i z m u i v a l a n t i s . Toks g y d y m a s dar labiau silpnina organizmo apsaugines

jgas, kurios ir t a i p j a u yra isekintos. T i k r a i i g y t i m a n o m a tik n a u d o j a n t n a t r a h u s m e t o d u s ir t i k a n k s t y v o s i o s e h g o s s t a d i j o s e . . ,

NUO KO P R A D T I G Y D Y T I S

"

m o g u i s u s i r g u s is k l a u s i m a s g a u n a d i d i u l s svar b o s . Ligonis s u s k a n t a k a r t h g i k a i i e k o t i g a r s a u s g y d y t o j o , t i k d a m a s i s , k a d t a s a i j igelbs. T a i a u k d a r y t i , kai visi m g i n i m a i b a i g i a s i n e s k m e ? T r a g e d i j a ? N e ! T o k i u a t v e j u j s p a t y s - ir t i k j s - g a h t e save i g y d y t i . K d a r y t i , k a d i s i g y d y t u m e i r a t s t a t y t u m e sveika t ? P i r m i a u s i a reikia a t s i k r a t y t i organizme susikaupusi lak, i v a l a n t visas j o s i s t e m a s . P r a d t i r e i k i a n u o a r n y n o v a l y m o , n e s j a m e s u s i k a u p u s i o s fekalijos n u o d i j a vis o r g a n i z m . P a s k u i r e i k i a isivalyti k e p e n i s , n e s jeigu j funkcijos s u t r i k u s i o s , t a i m a i s t o n u o d a i , p r a k t i k a i neiskaidyti, pasklinda per kraujo sistem ir nuodija organus vien p o k i t o . T o h a u b t i n a valyti i n k s t u s i r hmf. I n k s t a i prisideda prie r g i - a r m pusiausvyros reguhavimo ir a U n a i k r a u j o n u o d i n g a s m e d i a g a s . L i m f a - t a i s k y s t i s , cirkuhuojantis m o g a u s hmfos sistemoje (susidedanioje i kraujajagysh ir m a z g ) , taip p a t upildantis t a r p audi ni ertmes, pagal sudt a r t i m a s kraujo plazmai. Kraujas, h m f a ir audini skystis s u d a r o vidin o r g a n i z m o t e r p , n e s ie skysiai a p i p l a u n a l s t e l e s , a p h n k lsteles e s a n i a s audini struktras ir dalyvauja tarplstehnje mediag apykaitoje. i a n d i e n d a u g e h s h g o n i ieko i g a n i n g o v a i s t o ligai gydyti T i b e t o ir kin medicinos receptuose, pamirdami, kad ir E u r o p o s medicina n r a silpna. Vaist p r e p a r a t a i , p a r u o t i i v a i s t a o h , t u r i a u g i m v i e t s specifik, t a i g i i r v a i s t m i k r o b i o l o g i n i r f e r m e n t i n s u d t i s , tiesiogiai p r i k l a u s y d a m a n u o v a i s t a o h a u g i m v i e t s , g a h rykiai skirtis. Vadinasi, vaistai, p a g a l T i b e t o ar kin r('(C|)liis pagaminti i Europos vaistaoh, gah neturti i r i k i a p o v e i k i o , o kai k u r i a i s a t v e j a i s n e t viena ar kil.j n i i i i i n i paveikti neigiamai.

28

I DALIS *

V2IO

GYDYMAS

IR

PROFILAKTIKA

VIO G Y D Y M A S IR P R O F I L A K T I K A

* I DALIS

29

K O M P L E K S I N I S GYDYMASIS P a t o l o g i j a , a t s i r a d u s i kokioje n o r s o r g a n i z m o dalyje a r o r g a n e , k e n k i a v i s a m o r g a n i z m u i , s u t r i k d y d a m a j o veikl. Todl gydantis labai svarbu, n e m a i n a n t dmesio negaluo j a n i a m organui, d a u g i a u dmesio skirti visam organizmui kaip v i s u m a i . R e i k i a n u s t a t y t i p a g r i n d i n ligos p r i e a s t i r ligonio reakcij. K o d l t a s p a i a s ligas g a l i m a g y d y t i s k i r t i n g a i , o skir tingas - vienodai? S e r g a n t t o m i s p a i o m i s ligomis, gali s k i r t i n g a i pasi r e i k t i s i n d r o m a i , dl t o g y d y m a s t u r s b i i t i s k i r t i n g a s . V i e n a m ligoniui gali r e i k t i vienoki g y d y m o m e t o d , o k i t a m - kitoki. - tai priklauso n u o o r g a n i z m o pokyi ir m e t laik sezono. L i g o n i u s skiria l y t i s , a m i u s , jie g y v e n a s k i r t i n g o m i s s l y g o m i s , t u r i s k i r t i n g u s p r o i u s . B e t o , skiriasi o r g a n i z m ekologiniai y p a t u m a i . K i e k v i e n a s ligonis t u r i i n d i v i d u alias fiziologines g a l i m y b e s , t o d l k i e k v i e n a m t a i k o m i konk rets gydymo metodai. Ligos g y d y m a s - t a i sveikj o r g a n i z m o j g k o v a s u a l i n g u , p r a t i n g u ligos p o v e i k i u . J e i g u sveikosios j g o s n u g a l i , liga p a s i t r a u k i a . Jei i m a vir a l i n g a s poveikis, liga p r o g r e s u o j a . A k t y v u s s m o g i a m a s i s p o v e i k i s - t a i ligos p u o l i m a s " . P a l a i k o m a s i s , s t i p r i n a n t i s p o v e i k i s vaistais tai materialini organizmo atsarg papildymas. K a d a reikia taikyti smogiamj, o k a d a stiprinant po veik, n u s t a t o m a v e r t i n u s p a i lig ir j o s eig. A R N Y N O IVALYMAS :

pasitutinus, d a r nevalgius.

P a s t a b a : P a m a u suleidus vis v a n d e n , b u s g a l i m a il g i a u j p a l a i k y t i , ir jis n u b g s t o l i a u a r n y n . P i r m savait - klizma kasdien; A n t r s a v a i t - k l i z m a kas a n t r dien; Trei s a v a i t - k l i z m a kas t r e i dien; K e t v i r t s a v a i t - k l i z m a kas k e t v i r t d i e n ; P e n k t savait - klizma kart per savait. Antras bdas

l E s m a r c h o i n d p i l a m a p u s h t r o 40 C t e m p e r a t ros v a n d e n s . V a n d u o s u l e i d i a m a s tiesij a r n , kelet minui palaikomas ir ileidiamas. Geriausia tai athkti p r i e mieg. K i t v a k a r p i l a m a s j a u l i t r a s v a n d e n s i r vl j u o p r a p l a u n a m o s storosios a r n o s . P o t o vienas vakaras p r a l e i d i a m a s , o k i t s u l e i d i a m a j a u p u s a n t r o l i t r o van d e n s ; p a s k u i , p r a l e i d u s d u v a k a r u s , trei s u l e i d i a m i d u htrai vandens. P a m a u p r i p r a s i t e ilaikyti s t o r o s i o s e a r n o s e t o k van d e n s kiek. T o r e i k i a , k a d i a r n y n o isivalyt sisenjusios fekalijos, t a i p p a t s u m i n k t t i r i s i s k i r s t y t s u k i e t j u s i j mas. Treias bdas

(PASIRUOIMAS VISO O R G A N I Z M O IVALYMUI) Pirmas bdas

d u l i t r u s v i r i n t o a t v s i n t o v a n d e n s p i l a m a s valgo m a s i s a u k t a s c i t r i n o s suli, s u p i l a m a viskas E s m a r c h o i n d a r ildykl. P r o c e d r o s m e t u a t s i k l a u p i a m a i r a t s i r e m i a m a a l k n m i s . K v p u o j a m a p e r b u r n , pilvas a t p a l a i d u o t a s . P r o c e d r a atliekama vakare prie mieg a r b a ryt.

Tai vienas i jogos p r a t i m , ank P r a k a l a n a meto d a s . Jis p a p r a s t a s , p r i e i n a m a s , u n i k a h a i e f e k t y v u s : n e t i k visikai ivalo s t o r s i a s a r n a s , b e t i r p a a h n a n u o s d a s i viso v i r k i n i m o t r a k t o , k o n e g a h p a d a r y t i k h z m a . V a n d u o g e r i a m a s , jis p r a e i n a p e r s k r a n d , p a s k u i pa p r a s t a i s , visiems p r i e i n a m a i s p r a t i m a i s , p a s l e n k a m a s a r n y n i r i l e i d i a m a s l a u k . P r a t i m a i a t h e k a m i t o l , kol ieidins visikai v a r u s , k o k s b u v o p a t e k d a m a s a r n y n, v a n d u o . is b d a s , tiksliai j a t h e k a n t , visikai n e p a vojingas. P a s i r u o i m a s . P a i l d o m a s s r u s v a n d u o ( v i e n a m htrui - 5-6 g d r u s k o s ) . V a n d u o t u r i b t i s r u s , k i t a i p jis jhigers gleivin ir p a s i a h n s p r a s t u b d u kaip lapi m a s . Jei v a n d u o p a s i r o d y t p e r s r u s , g a h m a iek tiek

30

I DALIS

VIO G Y D Y M A S IR P R O F I L A K T I K A

VIO G Y D Y M A S IR P R O F I L A K T I K A

* I DALIS

3--

sumainti jo koncentracij. P a t o g i a u s i a t a i a t l i k t i r y t nevalgius i r n e p o b a d a vimo dienos. P r a p l o v i m u i prireiks d a u g i a u kaip valandos. P r o c e d i i r o s a t l i k i m o d i e n i r k i t d i e n p o p r o c e d r o s ne p a t a r i a m a , atliekant p r a t i m u s , daryti staigi judesi. 1. 2. 3. timai. 4. Igeriama stiklin sraus vandens. Tuojau pat atliekami nurodyti pratimai. I g e r i a m a d a r v i e n a stiklin v a n d e n s i r a t l i e k a m i praT a i p i g e r i a m o s eios stiklins v a n d e n s . ANK P R A K A L A N O S P R A T I M A I V I R K I N I M O T R A K T U I IVALYTI Procedros m e t u vanduo tuoj pat pereina arnyn, nesukeldamas pykinimo. P r a m a i n i u i g e r i a m a ir atliekami p r a t i m a i , kol i g e r i a m o s eios stiklins s r a u s v a n d e n s , p a s k u i g a l i m a eiti j t u a l e t . P o n o r m a l i i m a t pasipils s k y s t o s . J e i g u i m a t o s n e p a s i r o d , t u t u o j a u , d a u g i a u ne geriant vandens, penkias m i n u t e s reikia k a r t o t i p r a t i m u s ir vl grti j t u a l e t . Jei ir vl i m a t o s n e p a s i r o d y t , reikia p a d a r y t i klizm; kai t i k p i r m o s i o s i m a t o s p a s i r o d y s , t o l i a u viskas ieis s a v a i m e . P a t a r i m a s . Kiekvien kart apsilankius t u a l e t e iang a p i p l a u n a m a d r u n g n u v a n d e n i u i r p a t e p a m a a l i e j u m i , kad druska nesukelt dirginimo. P i r m k a r t i s i t u t i n u s reikia i g e r t i stiklin ilto sraus vandens, atlikti p r a t i m u s , nueiti j t u a l e t , ir kiekvien k a r t , kai t i k b u s t u t i n i m a s i , l a i k y t i s tokios sekos: g e r t i v a n d e n , a t l i k t i p r a t i m u s ir eiti t u a l e t t o l , kol v a n d u o p r a d s p l s t i t o k s v a r u s , koks p a t e k o or g a n i z m . R e i k i a igerti 10, o k a r t a i s 12 ar 14 stiklini v a n d e n s , - t a i p r i k l a u s o n u o storj a r n u t e r t u m o . Kai v a n d u o bus p a k a n k a m a i varus, galima procedr n u t r a u k t i , t i k d a r kelis k a r t u s n u e i t i t u a l e t . K a d i s k r a n d i o p a s i a l i n t v a n d e n s likuiai, r e i k i a a t l i k t i ati t i n k a m p r a t i m , t a i y r a igerti dvi stiklines ilto nes d y t o v a n d e n s i r d v i e m p i r t a i s lieiant g o m u r s u a d i n t i

vmim, t a i p atlaisvinant ne tik skrand, bet ir kepenis, tulies p s l bei b l u n . T o n e p a d a r i u s d a r ilgai, d a u g kart per valand teks bgioti tualet. Pirmas pratimas Stovti, pdos viena n u o kitos trisdeimt c e n t i m e t r a t s t u m u , r a n k p i r t a i su n e r t i , d e l n a i s vir. N u g a r a tiesi, k v p a v i m a s n o r m a l u s . P a s i l e n k i a m a kair ir t u o j p a t dein. K a r t o j a m a 4 k a r t u s , t a i y r a 8 pasilen k i m a i - p e r 10 s e k u n d i . is p r a t i m a s a t i d a r o s k r a n dio p r i e v a r t ir kas k a r t p a s i l e n k u s dalis v a n d e n s p a sialina i s k r a n d i o , e i n a d v y l i k a p i r t a r n ir plo nsias arnas.

II |,'

Antras

pratimas is pratimas priveria v a n d e n j u d t i p l o n o s i o s e ar nose. Pradin padtis tokia p a t . Dein ranka itiesiama horizontaliai, kair sulenkia m a t a i p , k a d s m i h u s i r nyk t y s h e s t r a k t i k a u l . K n u da r o m a s poskis, o itiesta ran k a k r e i p i a m a a t g a l kiek ga h m a t o h a u , i r i n t pir t gahukus. Nesustojant po skis a t h e k a m a s k i t p u s , t i k p a k e i t u s r a n k . V i s k rei kia athkti keturis kartus per deimt sekundi.

32

I DALIS *

VIO

G Y D Y M A S IR P R O F I L A K T I K A

VIO G Y D Y M A S IR P R O F I L A K T I K A

33

Treias

pratimas

3 0 c m a t s t u m u , k u l n a i y r a n e p o s d y n e , o iorinje l a u n p u s j e . K i i n a s p a s u k a m a s i r kairysis kelis p a d e d a m a s prie deinij p d . D e l n a i s s t u m i a m a p a k a i t o m i s d e i n launis kairj o n t a i p , k a d b i i t p r i s p a u d i a m a p u s pilvo ir d r a u g e s t o r o s i o s a r n o s . i i i r i m a a t g a l , k a d s u s t i p r t per s i s u k i m a s i r pilvo s p a u d i m a s . B i i t i n a p i r m i a u s i a p r i s p a u s t i d e i n pilvo p u s , k a d i p r a d i p r a s i d t j u d j i m a s ky l a n i j a s t o r o s i o s a r n o s d a l i m i . Sis p r a t i m a s a t l i e k a m a s p o 4 k a r t u s k i e k v i e n p u s p e r 15 s e k u n d i . P e r 4 5 s e k u n d e s a t l i e k a m i visi p r a t i m a i . P i r m a s i s v a l g y m a s . Valgyti n e a n k s i a u kaip p r a j u s p u s v a l a n d i u i p o p r o c e d i i r o s , b e t n e vliau kaip p o valan dos. Grietai d r a u d i a m a po procediiros palikti virkinimo t r a k t t u i ilgiau kaip v a l a n d . Ryiai i v e r d a m i ( g a l i m a n e t g i p e r v i r t i ) v a n d e n y j e b e druskos. G a l i m a paskaninti juos p o m i d o r p a d a u , tik be p i p i r . G a l i m a d t i li a r b a m o r k . R y i u s p a g a r d i n t i 40 g s v i e s t o . V i e t o j ryi t i n k a ir virti kvieiai, avios ar m a k a r o n a i s u t a r k u o t u siiriu. S v a r b u ryi n e v i r t i p i e n e i r 2 4 v a l a n d a s p o procedii ros n e g e r t i p i e n o , kefyro a r k o k i o k i t o p i e n i k o ( r i i g t a u s ) p r o d u k t o , n e v a l g y t i r g t a u s m a i s t o , vaisi, ali d a r o v i . A n t r a s i s v a l g y m a s . A n t r k a r t v a l g o m a s sris ( b e t koks - k i e t a s a r p u s k i e t i s ) , d u o n a . P o 2 4 v a l a n d g a l i m a p r a d t i valgyti p r a s t m a i s t . G r i m a s . K a d i r j a u i a m a s p o p r a t i m t r o k u l y s , rei k i a j o n e p a i s y t i . P r i e v a l g a n t pirmj k a r t n e g a l i m a g e r t i j o k i o skysio, n e t g i v a r a u s v a n d e n s , k i t a i p t e k s b g i o t i tualet. Pirmj k a r t valgant ir pavalgius galima gerti vande n, n e s t i p r i u s v a i s t a o l i a n t p i l u s , m i n e r a l i n v a n d e n . (Al koholinius grimus grietai d r a u d i a m a gerti 24 valandas). P i r m o s i o s i m a t o s p a s i r o d y s p o 2 4 - 3 7 v a l a n d . J o s b u s gel t o n o s s u a u k s i n i u a t s p a l v i u kaip m a i t i n a m o k d i k i o . P r a t i m a i k a r t o j a m i m a i a u s i a i 2-6 k a r t u s p e r m e t u s ( k e i i a n t i s m e t l a i k a m s ) . T i e , kas n o r i n u o d u g n i a i isiva lyti virkinimo t r a k t , gah juos a t h k t i kart per mnes. P r o c e d r o s n e g a l i m a d a r y t i : sergant dizenterija.

V a n d u o j u d a t o l i a u p l o n o s i o m i s a r n o m i s io p r a t i m o dka. K o b r o s v a r i a n t a s . A t s i g u l a m a veidu e m y n , tik koj nykiai ir d e l n a i lieia g r i n d i s , v a d i n a s i , klubai p a k e l t i vir g r i n d . P d o s v i e n a n u o k i t o s 3 0 c m a t s t u m u ( t a i la bai s v a r b u ) ; k i i n a s . peiai ir g a l v a s u k a m i j d e i n , kol p a v y k s p a m a t y t i kair k u l n . G r t a m a p r a d i n p a d t , p a s k u i p a d a r o m a s posiikis k i t p u s . D v i g u b a s j u d e s y s p a k a r t o j a m a s 4 kartus per 10-15 sekundi.
o.

Ketvirtas

pratimas

Vandeniui i plonj a r n pereiti storsias p a d e d a ketvirtasis p r a t i m a s . Atsitupiama, pdos viena nuo kitos

3^

I DALIS *

V2IO VE2IO

GYDYMAS GYDYMAS

IR IR

PROFILAKTIKA PROFILAKIIKA

VIO

G Y D Y M A S IR P R O F I L A K T I K A

* I DALIS

35

miniu k o l i t u ( e s a n t l t i n i a m kolitui ~ g a l i m a ) , t u b e r k u l i o ze, a r n y n o viu, p a n k r e a t i t u , e s a n t s k r a n d i o i r dvylika pirts arnos opai, arn n e p r a e i n a m u m u i . A R N Y N O IR VISO O R G A N I Z M O IVALYMAS DAROVI SULTIMIS Jei l i g a y r a n e m i n i o p o b d i o , o r g a n i z m a s g e r i a u s i a i i v a l o m a s vieiomis d a r o v i ir vaisi s u l t i m i s . Suli g a l i m a g e r t i t i e k , kiek n o r i s i . N o r i n t s u l a u k t i enkli r e z u l t a t , reikia j igerti n e m a i a u k a i p 600 gra m per dien. Organizmo valym geriausia pradti geriant buro kli s u l t i s . I p r a d i ne g r y n a s , o miinyje su m o r k s u l t i m i s , ir p a s t a r j dalis t u r i b t i d i d e s n , o v liau b u r o k l i dalis vis d i d i n a m a , kol o r g a n i z m a s pri p r a s p r i e j i r p a j u s j valomj poveik. R e i k i a g e r t i p o vien a r p u s a n t r o s stiklins 2 k a r t u s p e r d i e n . M o r k i r b u r o k l i s u l t y s a p r p i n a o r g a n i z m fosforu i r siera i v i e n o s p u s s ir kaliu bei a r m i n i a i s e l e m e n t a i s - i ki t o s . Visa t a i , d r a u g e s u v i t a m i n u A , y r a g e r i a u s i a k r a u j o ls teli g a m y b o s , y p a r a u d o n j k r a u j o k n e l i , m e d i a g a . Vliau valomj organizmo p r o c e d r galima p r a t s t i g e r i a n t m o r k , b u r o k l i i r a g u r k sultis, k u r i o s y r a n e t i k valomoji, b e t i r tulies p s l s , k e p e n , i n k s t , p r o s t a t o s i r lytini o r g a n gydomoji p r i e m o n . P a s k u i reikia i m t i s v a l o m o s i o s i r g y d o m o s i o s p r i e m o n s - k o p s t s u n k o s . K o p s t u o s e y r a d a u g sieros, c h l o r o i r g a n a didelis j o d o p r o c e n t a s , p a d e d a n t i s valyti s k r a n d i o i r a r n y n o gleivin, t a i a u t i k t u o a t v e j u , jei k o p s t s u n k a v a r t o j a m a vieia i r b e d r u s k o s . N e p a m i r k i m e , kad gausiai vartojant k o p s t sunk at s i r a n d a d a u g d u j , t o d l prie t a i reikia ivalyti a r n y n , kasdien g e r i a n t m o r k a r b a m o r k s u p i n a t a i s s u l t i s . G e r a i o r g a n i z m valo b u l v i s u n k a d r a u g e s u m o r k s u l t i m i s . T a i v a r t o j a n t n e g a l i m a valgyti m s o s i r uvies p r o d u k t . B u l v i s u n k o j e y r a lengvai v i r k i n a m o c u k r a u s , ku ris bulves v e r d a n t v i r s t a k r a k m o l u . -{

RidikU i r m o r k s u l t y s , g e r i a n t k a r t u , p a d e d a a t s t a t y t i o r g a n i z m o gleivini t o n u s ( r i d i k h s u l t y s s p a u d i a m o s i l a p ir a k n i a v a i s i ) . V a l a n d prie t o k mii n r e i k i a igerti k r i e n s u n k o s ( v i e n d e s e r t i n a u k t ) . K r i e n s u n k a t u r i b t i t y r e l s p a v i d a l o , a t s k i e s t a citri n s u l t i m i s ( d v i e j - t r i j c i t r i n s u l t y s ir 150 g k r i e n ) , o v a r t o j a m a po pus a r b a t i n i o auktelio nevalgius du k a r t u s p e r dien. T o k s m i i n y s , n e p a e i s d a m a s gleivins, i s k l a i d o gleives j s u s i k a u p i m o v i e t o s e i r y r a s t i p r i lapi m varanti priemon, ypa p a d e d a n t i esant p a t i n i m a m s ir vandenligei.

K E P E N IVALYMAS

, / . : , .

Isivalius a r n y n i r k r a u j n u o a r n y n o i n t o k s i k a c i j o s , galima p r a d t i darb svarbiausioje kraujo valymo labora torijoje - k e p e n y s e . ^ K e p e n p a r u o i m a s . S a v a i t r e i k i a m a i t i n t i s vege tarikai, reguliariai valant arnyn: kasdien d a r o m a klizma a r b a geriamos sultys, kaip anksiau n u r o d y t a . Po savaits: P i r m a d i e n a . K l i z m a p a d a r o m a r y t e n e v a l g i u s . Vis d i e n kas dvi v a l a n d a s ( p r a d e d a n t a t u n t v a l a n d r y t o i r b a i g i a n t a t u n t v a l a n d v a k a r o ) r e i k i a g e r t i p o dvi stiklin e s ( t i k a t u n t v a l a n d r y t o - vien stiklin) vieiai p a g a m i n t o b u o U suli ( p a s t o v j u s i o s ilgiau kaip p e n k i o l i k a minui ir konservuotos netinka). A n t r a d i e n a . Viskas a t l i e k a m a t a i p p a t . T r e i a d i e n a . Viskas a t l i e k a m a t a i p p a t , t i k o b u o l i s u l t y s p a s k u t i n k a r t g e r i a m o s e t v a l a n d v a k a r o . Iki s e p t i n t o s v a l a n d o s v a k a r o r e i k i a i s i k a i t i n t i vonioje, pasi r u o t i ildykl, iki 3 5 " C p a s i i l d y t i 200 g a l y v aliejaus ir 200 g c i t r i n suli. G u l a m a s i lov, u d e d a m a ildykl k e p e n p l o t e ( p o d e i n s p u s s onkauUais) i r lygiai septin t v a l a n d i g e r i a m a p i r m a d o z - t r y s valgomieji a u k t a i a l y v a l i e j a u s i r t r y s valgomieji a u k t a i c i t r i n suli. Vis laik i l d a n t k e p e n i s k a r t a ildykle, kas p e n k i o h k a m i n u i ( l a b a i tiksliai p a g a l s e k u n d e s ) r e i k i a igerti t o k i o m i s d o z m i s vis aliej ir visas c i t r i n s u l t i s . G u l i m a rainiai,

36

I DALIS

VIO G Y D Y M A S IR P R O F I L A K T I K A

VIO

G Y D Y M A S IR P R O F I L A K T I K A

* I DALIS

37

n e j u d i n a n t n e t g i koj i r r a n k p i r t , g a l i m a m i e g o t i . K a i prisireiks t u t i n t i s , ieis ali b i l i r u b i n i n i a i a k m e n y s , choles t e r i n o k a m i a i , gleivins a t m i r d r a i s k a l a i i r j u o d a t u l i s . I viso t u t i n a m a s ! 3-4 k a r t u s . K e p e n ivalym k a r t o j a m e p o 2 - 4 savaii. K a r t a i s p o p i r m o v a l y m o ieina n e visi lakai i r j a u p o k e l e t o d i e n vl p a j u n t a m a s k e p e n y s e s u n k u m a s . Tai b t i n o p a k a r t o t i n i o v a l y m o s i g n a l a s , nes n e v a r u m a i j a u p a j u d j o . V h a u gah pakakti vieno kepen ivalymo per m e t u s , kad palai k y t u m e tinkamos bkls kepen filtruojamj savyb. Kepen valymas vaistaolmis, l a i k a n t i s t o s p a i o s t e c h nologijos. V a i s t a o l s - k u l k n ( l o t . - Astragalus dasyanthus), s m i l t y n i n i s l a m u t i s ( l o t . - Helichrysum arenarium), g a i v e n i s ( l o t . - Bopleurum), v a i s t i n s k i a u l p i e n s a k n y s , k u k u r z o p u r k a ( l o t . - Zea stig), p a p r a s t o j i b i t k r s l , a r b a ima (lot. Tanacetum vulgare). V a l g o m a s i s a u k t a s k u l k n s u p i l a m a s 200 g v a n d e n s ir pus valandos k a i t i n a m a s orkaitje. Ikous antpil reikia g e r t i k a r t p o t r e d a l s t i k h n s n e v a l g i u s , p o s e p t i n t o s va l a n d o s v a k a r o , p a s k u i p a g u h n t a n t deinio o n o a n t k a r t o s ildykls p u s v a l a n d o s . K i t vaistaoh p a r u o i m a s , dozs ir n a u d o j i m a s toks p a t , kaip ir kulkns. Kepen valymas mork sultimis. M o r k o s - d i d i a u s i a s v i t a m i n o A a l t i n i s . v i t a m i n o r g a n i z m a s g r e i t a i pasi s a v i n a . M o r k s u l t y s e y r a d i d e h s kiekis i r v i t a m i n B , C , E , K i r P P . G e r i a n t n u o p u s s iki 3-4 h t r m o r k suli p e r d i e n , kaip r e i k i a n t i v a l o m o s k e p e n y s , o m e d i a g a , ukemanti latakus, itirpsta. G e r i a n t m o r k sultis, n e r e i k i a v a r t o t i j o k i o m a i s t o , ku riame yra koncentruoto cukraus, krakmolo, milt. Koncen t r u o t i a n g h a v a n d e n i a i - t a i r a f i n u o t a s c u k r u s i r kiti p r o d u k t a i , k u r i u o s e y r a c u k r a u s ( s a l d a i n i a i , b e a l k o h o h n i a i g rimai, ledai ir t a i p t o h a u ) . K o n c e n t r u o t i krakmolai - tai duona, sausainiai, tortai, p y r a g a i i a i , m a k a r o n a i , ryiai, g r d a i i r b e t k o k s m a i s t a s , p a g a m i n t a s i m i l t . G r d a i - t a i kvieiai, ryiai, k i i l < i i r i i zai, r u g i a i , m i e i a i , avios, s o r o s .

I N K S T IVALYMAS I n k s t u s g a h m a ivalyti g e r i a n t d r a u g e vaistinio s m i d r o ( l o t . - Asparagus officinalis) ir m o r k sultis, nes vaisti nis s m i d r a s b e m o r k suli g a h p e r n e l y g s t i p r i a i p a v e i k t i inkstus. M o r k , b u r o k h i r a g u r k s u l t y s valo i r g y d o i n k s t u s , k e p e n i s ir tulies p s l . G e r i a n t miin, reikia a t s i s a k y t i koncentruoto cukraus, krakmolo ir msos produkt. _ vieios p e t r a o h s u l t y s t a i p p a t p u i k i a i valo i n k s t u s . M a i t i n t i s r e i k i a t a i p p a t , kaip i r v a l a n t i s i n k s t u s k i t o m i s sultimis. G e r a i ivalomi i n k s t a i , vis s a v a i t v a l g a n t vien tik ar b z u s i r j u o d d u o n . Y p a efektyvu i p r o c e d r a t h k t i i n k s t a k t y v u m o v a l a n d o m i s - n u o p e n k t o s iki s e p t i n t o s valandos vakaro, dar bus efektyviau, jeigu tai suderinsime su k a r t a vonia. Voniai n a u d o j a m a s dirvinis a s i k h s ( l o t . - Euisetum arvense). Jis u p i l a m a s a l t u v a n d e n i u , p u s valan dos v i r i n a m a s ir p i l a m a v a n d e n vonioje. P i l n a i voniai jo r e i k i a 750 g. I n k s t u s g a h m a valyti i r h n s m e n i m i s . A r b a t i n i s a u k tehs s m e n u p i l a m a s stikhne vandens ir virinamas pen kias m i n u t e s a n t silpnos u g n i e s . G e r i a m a p o p u s stiklins kas dvi v a l a n d a s dvi d i e n a s . miin g a h m a pilti iek t i e k c i t r i n suli. LIMFOS IVALYMAS Limf g a h m a ivalyti t o k i u viei suli m i i n i u : 900 g g r e i p f r u t suli, 900 g a p e l s i n suli, 200 g c i t r i n suli i r 2 h t r a i p o l a i d i o a r d i s t i h u o t o v a n d e n s . Ryt_ i g e r i a m a s v a l g o m a s i s a u k t a s G l a u b e r i o d r u s k o s , i t i r p i n t o s s t i k h n j e v a n d e n s . P a s k u i p a s i k a i t i n a m a vonioje a r p o iltu d u u . Ipils p r a k a i t a s . K a s 3 0 m i n u i g e r i a m a po 200 g vieiai i s p a u s t suli m i i n i o (45 g greipf r u t , 45 g a p e l s i n , 10 g c i t r i n suli ir 100 g r a m v a n d e n s ) . T o k i a p r o c e d r a a t h e k a m a t r i s d i e n a s paeiliui. Sultis b t i n a g a m i n t i p r i e p a t g e r i a n t .

38

I DALIS *

V2IO

GYDYMAS

IR

PROFILAKTIKA

II D A L I S

G Y D O M O S I O S VONIOS J e i g u voni pilsime p u s k i l o g r a m o valerijono akn n u o v i r o , t a i r a m i n s ird ir vis n e r v s i s t e m . i p r i e m o n y p a r e k o m e n d u o j a m a e s a n t n e r v i n e i n e m i g a i , irdies silpnumui, skrandio ligoms ir hipertonijai. Vaistinio iobrelio ( l o t . - Thymus vulgare) voni pila ma vienas kilogramas. Tokia vonia teikia valumo, stiprina o d i r n e r v u s bei g e r i n a viso o r g a n i z m o biikl. Jei voni pilsime 2 kg druskos, s u d i r g i n s i m e o d ir p e r j p r a d s a l i n t i s v a n d u o , l a p i m a s i r a n g h s . T o k i a vo nia labai naudinga sutrikus mediag apykaitai. P o vonios r e i k i a s t e n g t i s a t s i k e l t i i v a n d e n s nesire m i a n t r a n k o m i s , t i k t a l k i n a n t pilvui i r l a u n i m s . Svarbu j per prievart n e t e m p t i . R a u m e n i m s sustip rjus b u s g a h m a p u i k i a i a t s i k e l t i , n e s i r e m i a n t r a n k o m i s . Vonios t e m p e r a t i i r a t u r i biiti n e a u k t e s n kaip 4 0 * C . Vonioje g u h m a n e ilgiau k a i p 3 0 m i n u i . P a s k u i n a u d i n g a s a u s u r a n k l u o s i u g e r a i i s i t r i n t i kiin, kol o d a p a r a u s .

K.

NII

SVEIKATINGUMO

SISTEMA

NII SISTEMOS P A G R I N D A I Nii s i s t e m s u k i i r j a p o n p r o f e s o r i u s K a c u z a s Nii. P r i e t a i jis i s t u d i j a v o i r p r a k t i k a i p a t i k r i n o 7 0 t i i k s t a n i h t e r a t r o s s v e i k a t o s k l a u s i m a i s a l t i n i . I j a t r i n k o 362 l e i d i n i u s , k u r i a i s r e m d a m a s i s s u k i i r u n i k a h sveika t i n g u m o sistem. Ja gah n a u d o t i s kiekvienas bet kokio am iaus ir l y t i e s m o g u s . i sistema p a d e d a prailginti j a u n y s t , pratsia akty v ilgaamikum, teikia gahmybi diaugtis gyvenimu be s k a u s m i r b e aibs iuo m e t u p a p l i t u s i lig. Nii s v e i k a t i n g u m o s i s t e m a g r i n d i a m a filosofija, ku rioje m o g u s l a i k o m a s n e d a l o m a kiino i r dvasios vienove. N e m a n o m a g y d y t i m o g a u s k i i n o , n e a t s i v e l g i a n t j o dva sios biikl, ir a t v i r k i a i . S e n o v s j a p o n g y d y t o j a s K a n a s F u n a j a m a s a v o vei kale M e d i c i n o s a p v a l g a " r a : J e i g u jiis n e m a n o t e , k a d m o g u s - n e d a l o m a k i i n o i r sielos v i e n o v , j u m s u k i r s t a s kehas t o b u l t i " . L a b a i gaila, k a d i u o l a i k i n m e d i c i n a dl p e r n e l y g di dels s p e c i a h z a c i j o s n e p a i s o m o g a u s kaip n e d a l o m o s vie novs s a m p r a t o s . i u o l a i k i n s k u r i o s n o r s m e d i c i n o s srities s p e c i a h s t a s , k a d i r p r i t y r s , n e g a h t v i r t i n t i g e r a i p a s t s m o g a u s or g a n i z m . Jis s u s i p a i n s t i k s u t a m t i k r a o r g a n i z m o d a h m i . pavyzdiui, akimis, dantimis, oda, skrandiu ar kuriuo nors k i t u o r g a n u , t o d l i r n e g a h s p r s t i vis m o g a u s sveikatos problem. P r o f e s o r i u s Nii t e i g i a : P e r n e l y g d i d e l m e d i c i n o s spe-

40

II DALIS *

K. NII S V E I K A T I N G U M O SISTEMA

K.

NiSl

SVEIKATINGUMO SISTEMA

* II DALIS

41

cializacija - t a i p a s i k s i n i m a s j m o g a u s o r u m , nes ji t a i p s k r u p u l i n g a i s u s k i r s t o m o g a t s k i r a s dalis, k a d n e b e m a n o m a atkurti tikro, esminio jo vaizdo". L a b a i a t s a k i n g a i i r s k r u p u l i n g a i , kaip m o k a t i k a u k t o s kvalifikacijos j a p o n s p e c i a l i s t a i , Nii m s i t y r i n t i mo g ne ligos, o s v e i k a t o s poiiiriu. B d a m a s sitikins, kad g a m t a k u r i a sveik g y v y b , jis s t e n g s i a p i b e n d r i n t i rtionijos s u k a u p t s v e i k a t o s srities p a t i r t , s u v o k t i , p a g a l ko kius g a m t o s d s n i u s f o r m u o j a s i , b r s t a , g y v e n a i r d a u g i n a s i m o g a u s o r g a n i z m a s . K a s y r a s v e i k a t a , o kas liga? K a i p elg tis, k a d m o g u s g a l t a p s i s a u g o t i n u o p e r a n k s t y v o s sena t v s i r lig? K a i p m a k s i m a l i a i p a n a u d o t i j o f i z i n e s , p r o t i n e s ir d v a s i n e s galias? A t s a k y d a m a visus iuos k l a u s i m u s , Nii sveikatingu m o s i s t e m a p a t e i k i a iuolaikinei m e d i c i n a i visikai p r i e i n g poir. Ji silo p a v e l g t i m o g kaip t o b u l gyv orga nizm, kurio forma - tai tobula atskiro individo vienov, o t u r i n y s - s t u l b i n a n t i vis jo o r g a n ir s i s t e m sveika. ios s i s t e m o s t i k i p i r m o vilgsnio a t r o d o v i e n a n u o k i t o s n e p r i k l a u s o m o s , o i t i k r j j a s t a r p s a v s sieja b e n d r a s funkcionavimo principas. Nii s v e i k a t i n g u m o s i s t e m a g r i n d i a m a t u o , k a d kiek v i e n a s gyvas o r g a n i z m a s t u r i g i m t g y d o m j gali. J o s galingos, taiau ribotos. m o g u s , b d a m a s p r o t i n g a bty b , v i s o k e r i o p a i j o m s t u r i p a d t i kiek g a l i m a e f e k t y v i a u dirbti. G y d o m j g a m t o s gali i d j a s e n a kaip p a s a u l i s . Me dicinos t v a s H i p o k r a t a s t e i g : G y d y t o j a i g y d o , o G a m t a igydo". P r o f e s o r i u s Nii t v i r t a i sitikins, k a d g i m t o s g y d o m o sios galios r o d o g y v a m o r g a n i z m u i b d i n g reakcij, vei k i a n i p a g a l n a t r a l i o s a t r a n k o s dsn, kai reikia gelbti o r g a n i z m . B e t o , i n o t i n a , kad b e t kokio g y v o o r g a n i z m o g i m t o s g y d o m o s i o s j g o s g l a u d i a i susijusios su iors ir v i d a u s sekrecij s i s t e m o m i s . Nii r a o : m o g a u s o r g a n i z m a s d a n a i v a d i n a m a s m o g a u s k i u " . Tai i m i n t i n g a s a p i b d i n i m a s , nes k i e k v i e n a s v a l s t y b s , e k o n o m i k o s , v i s u o m e n s a r e m s k i s g y v u o j a lai-

k y d a i i i a s i s d s n i o - t a i v i d , t a i i v i d a u s , t a i k r e d i t a s , t a i d e b e t a s . m o g a u s kyje m a i s t a s r e i k i a v i d " a r b a kre d i t " , o iskyros " t a i i v i d a u s " a r b a d e b e t " . P r a k a i t a v i m a s , v i d u r i a v i m a s , v m i m a s ~ t a r y t u m m o g a u s v i d a u s kio n e a p m o k t o s s s k a i t o s , u k u r i a s o r g a n i z m u i r e i k i a atsiskai t y t i , nes t a i v i e n i n t e l i s b d a s g e r a i j s u b a l a n s u o t i . K a i p m e s e l g i a m s , kai p a k y l a t e m p e r a t r a , p r a d e d a me vemti ar viduriuoti? Stengiams numuti t e m p e r a t r , s l o p i n a m e v m i m i r v i d u r i a v i m , t a i g i p a a l i n a m e negala v i m o p o y m i u s . i u o l a i k i n m e d i c i n a p o y m i u s laiko liga, o p a g a l Nii s v e i k a t i n g u m o s i s t e m jie s u p r a n t a m i kaip vais tai arba gydymo procesas. Nii s v e i k a t o s s i s t e m a n e t i k n e s u l a i k o i r n e s l o p i n a t o k i p o y m i , b e t s t e n g i a s i kiek g a l i m a p a d i d i n t i g i m t g y d o m j gali poveik, k a r t u a p s a u g o d a m a ligonio sveikat. P r o f e s o r i a u s Nii n u o m o n e , m o g a u s s v e i k a t a p r i k l a u s o nuo keturi svarbi veiksni: 1) odos bkls, 2) mitybos, 3) k n o o r g a n bkls, 4) psichins bkls. J e i g u s v e i k a t v a r d y s i m e i m t u p r o c e n t , t a i kiekvie n a m veiksniui t e k s p o d v i d e i m t p e n k i s p r o c e n t u s sveika t o s . B e t k u r i s veiksnys p a t s s a v a i m e n e g a h l a i d u o t i i m t a p r o c e n t i n s s v e i k a t o s , t a i a u k e t u r i veiksniai, b d a m i l a b a i g l a u d i a i v i e n a s s u k i t u susij, f u n k c i o n u o j a ities d a r n i a i , siekdami g a r a n t u o t i organizmo gyvybingum. T a i i r p a t v i r t i n a p a g r i n d i n Nii s v e i k a t i n g u m o siste m o s idj - p a s v e i k t i gali tik visas o r g a n i z m a s , o ne atski ros j o d a l y s . T a s p a t p a s a k y t i n a i r a p i e o r g a n i z m o g y d y m . kai k u r i a s m e d i c i n o s p r o b l e m a s Nii s v e i k a t i n g u m o s i s t e m o s a h n i n k a i velgia visikai k i t u p o i r i u . P i r m a . Nii s v e i k a t i n g u m o s i s t e m a t e i g i a , k a d svar b i a u s i a s k r a u j o v a r i k h s - k a p i h a r a i , o ne irdis. is p o i r i s , aiku, p r i e t a r a u j a klasikinei k r a u j o a p y t a k o s t e o r i j a i , k u r i ird laiko s i u r b h n i u v a r i k h u . Nii n u o m o n e , k e h a n u o s t a b t a i , kaip m o k s l a s n e s u a b e j o j o t r a d i c i n e H a r v i o t e o r i j a , atsi r a d u s i a d a u g i a u kaip p r i e kehs i m t u s m e t . N e p a n e i g i a m i f a k t a i teigia, k a d i t e o r i j a n e p a a i k i n a k r a u j o a p y t a k o s ir k i t g i m i n i k f i z i o l o g i n i reikini m e c h a n i z m o , b e t o , j i n e t g i n e p a j g i p a a i k i n t i , kas i t i k r j y r a irdis. K a i p tik i p a s e n u s i t e o r i j a k a l t a dl t o , j o g irdis vis d a r t e b -

42

II DALIS

K.

NII

SVEIKATINGUMO

SISTEMA

K.

NII

SVEIKATINGUMO

SISTEMA

II DALIS

43

r a m e d i c i n o s n e m i n t a p a s l a p t i s " , o irdies i r k r a u j a g y s l i ligos - d i d i a u s i o s m o g a u s u d i k s . D r s t u t v i r t i n t i , - r a o K a c u z a s Nii, - k a d kol iuo l a i k i n m e d i c i n a n e a t s i s a k y s t r a d i c i n i o poiiirio j ird, ji n e s u g e b s m i n t i ios v a d i n a m o s i o s p a s l a p t i e s " i r n i e k u o m e t n e u k i r s kelio t a i n e t e k i a i , k u r i i t i n k a dl irdies i r kraujagysli lig". K a d g a l t u m e ivengti tokio pavojaus, Nii s v e i k a t i n g u m o s i s t e m a siiilo ird l a i k y t i t i k k o n t r o l i niu rezervuaru a r b a kraujo s r a u t o reguliatoriumi, kadangi k r a u j o variklis y r a vien k a p i l i a r a i . Visa, kas gyva e m s r u t u l y j e , a u g a , b r s t a , reikalau j a viesos, o r o i r v a n d e n s . V a n d u o p r i p i l d o o k e a n u s , j i i r a s , eerus, u p e s , upelius, upeliiikius ir altinius. Be j emje n e b l i t nei a u g a l , nei g y v i i n , nei m o g a u s . Lygiai t a i p p a t i r m o g a u s o r g a n i z m a s n e g a l t egzis t u o t i be vientisos kraujotakos sistemos, kuri visame mo g a u s o r g a n i z m e p a s k l i d u s i k r a u j a g y s l m i s , p r a d e d a n t aor t a , s t a m b i o m i s a r t e r i j o m i s , n e a n i o m i s k r a u j n u o irdies periferij, dideles, v i d u t i n e s , m a u t e s k r a u j a g y s l e s , ir bai g i a n t v e n o m i s , k u r i o m i s k r a u j a s t e k a i periferijos ird. V i s a i k r a u j o t a k o s s i s t e m a y r a isiakojusi s m u l k i a u s i u s , u p l a u k p l o n e s n i u s k a p i l i a r u s , k u r i a i s k i e k v i e n m i i s o r g a n i z m o l s t e l i n e i o j a m a s d e g u o n i s , m i n e r a l i n i a i ele m e n t a i , v i t a m i n a i , a n g l i a v a n d e n i a i , r i e b a l a i , b a l t y m a i , en z i m a i , reikalingi m e d i a g a p y k a i t o s p r o c e s e l s t e l m s susi d a r y t i ir valyti. A r t e r i j o s ir v e n o s j u n g i a s i k a p i l i a r a i s . O r g a n i z m e n r a n vienos l s t e l s , k u r i b e d u s a d a t a n e p a t a i k y t u m e k r a u j o k a p i l i a r ir jo n e p a e i s t u m e . K a p i l i a r a i t r a p i a u s i a ir labiausiai paeidiama m s organizmo vieta, j i e greiiausiai u s i t e r i a , i e i n a i r i k i u o t s , i r dl t o sutrik d o m a lsteli m i t y b a , m e d i a g a p y k a i t a i r k r a u j o a p y t a ka. t a i k o d l Nii s v e i k a t i n g u m o s i s t e m a y p a t i n g d m e s atkreip kapiliar regeneracijos ( a t n a u j i n i m o ) b d u s . A n t r a . A m a n a u , k a d d a u g e l i u i i m s m a a i kas i n o m a a p i e g l o m u s , - r a o Nii, - n e s t r a d i c i n s medi cinos v a d o v l i u o s e a p s k r i t a i m a a i a r b a visikai nekali);uiia a p i e specifin o r g a n . D a r m a i a u m e s i n o m e a.|)ie jo reikm m s sveikatai. 1707 m e t a i s g l o m u s a t r a d o Lelis-Lelisas. Tai aiiasto-

m o z , j u n g t i s t a r p a r t e r i j i r v e n . irdies k r a u j a g y s l i sis t e m o j e y r a t o k s a t s i a k o j i m a s , k u r i u o k r a u j a s tiesiai i ar t e r i j t e k a v e n a s b e k a p i l i a r p a g a l b o s . N o r d a m i aikiai pailiustruoti glomuso funkcionavim, pateikiame pavyzd: a t s i t i k t i n a i susieid r a n k g r e i i a u s i a i j g a l i t e s u g y d y t i , p a l a i k a u k i a u irdies lygio i r e n e r g i n g a i p a k r a t . T v a r s t galima p a n a u d o t i , t a i a u penicilino ar kit vaist vartoti n e r e i k i a . T a i p a i z d a g r e i i a u sugis. N r a abejoni, kad arnyne joks parazitas negalt e g z i s t u o t i , j e i g u vidini o r g a n sienelse b t n o r m a l i o s b k l s g l o m u s a s . I r , a i k u , nei o p a , nei v y s t e n t a i p p a t n e g a l t a t s i r a s t i " , - t e i g i a Nii s i s t e m o s k r j a s . Taigi g l o m u s a s - l a b a i s v a r b u s m o g a u s o r g a n i z m o s v e i k a t o s veiksnys. P i l n a v e r t i s g l o m u s o f u n k c i o n a v i m a s a p d r a u d i a m o g n u o lig, i s a u g o j a u n a t v i k u m , p r a i l g i n a gyvenim, p a d a r y d a m a s j nauding ir produktyv. T a i a u g l o m u s a s t u r i d u didelius p r i e u s : t a i alkoholis ir c u k r u s . A p i e a l k o h o h o al j a u d a u g p r i r a y t a , o c u k r u s t o k s p a t p i k t a d a r y s kaip i r a l k o h o h s . P e r d i d e l a l k o h o h o do z g l o m u s p a d a r o k i e t , jis i s i g i m s t a , o r g a n i z m a s h e k a a t v i r a s , n e a p s a u g o t a s . D l g a u s a u s c u k r a u s v a r t o j i m o glo musas pasidaro minktas ir neveiksmingas. Cukrus danai v a d i n a m a s kalcio g r o b i k u . J i s g r e i t a i j u n g i a s i s u k r a u j y j e e s a n i u laisvu kalciu, i r o r g a n i z m a s n e t e n k a d i d e h o kiekio io n a u d i n g o p r o d u k t o . Kalcis organizmui reikahngas kraujo sandarai, media g a p y k a i t a i g e r i n t i ir, k e i i a n t i s iors s l y g o m s , r e g u h u o t i o r g a n i z m o b k l e i . Jis p a d e d a k o v o t i s u u d e g i m i n i a i s p r o cesais, p r i s i d e d a p r i e k a u l a u g i m o , m a i n a k r a u j a g y s h l a i d u m . P a k a n k a m a s kalcio kiekis o r g a n i z m e g e r a i veikia n e r v s i s t e m o s b k l . K a l c i s gelbsti i r n u o r a d i a c i j o s p a d a r i n i . T u r d a m i t a i o m e n y j e , d a u g e h s m o n i visikai atsi sako cukraus ir p r o d u k t su juo. Taiau cukrus - pagrindinis anghavandeni tiekjas. A n g h a v a n d e n i p a r o s n o r m a t u r i b t i k e t u r i s k a r t u s dides n u b a l t y m ir riebal norm. Maiau suvartojant angha vandeni sutrinka apykaitos procesai, organizmas netenka energijos.

44

II DALIS *

K.

NII

SVEIKATINGUMO

SISTEMA

K.

NII

SVEIKATINGUMO

SISTEMA

* II DALIS

45

Nii s v e i k a t i n g u m o s i s t e m a siiilo s a i k i n g a i ir p r o t i n g a i v a r t o t i alkohol ir c u k r . N o r i n t h k v i d u o t i a l k o h o h o i r c u k r a u s d a r o m al, reikia p r a s t i igerti n e v i r i n t o v a n d e n s t r i s k a r t u s d a u giau, negu b u v o igerta alkohoho. ir pustreio k a r t o dau giau, n e g u b u v o s u v a r t o t a p r o d u k t , k u r i u o s e y r a cuk r a u s . V a n d u o p r a s k i e d i a alkohol i r n e l e i d i a c u k r u i susi j u n g t i s u kalciu. Labai svarbu vanden gerti maais gurkneliais, kad nebiit a p k r a u n a m i vidaus organai. G r y n vanden g a h m a p a k e i s t i j u o d j s e r b e n t , aviei l a p , e r k t r o i iedla pi a r b a t a . T r e i a . P a s i t e l k s m a t e m a t i k , p r o f e s o r i u s Nii sukiir n a u j k r a u j o s p r i d i o teorij. Jis t e i g i a , k a d i d e a l u s k r a u j o spiidio s a n t y k i s y r a 1:7/11, t a i a u g a h m a s i r 6 / 1 1 a r b a 8 / 1 1 . N o r m a l v i r u t i n i o kraujosp.dio lyg g a h m a apskai iuoti t o k i u b i l d u : 11,5 _|_ '^'^i'^s ~ 20

P i r m i a u s i a Nii s v e i k a t i n g u m o s i s t e m a a t k r e i p i a d m e s t a i , k a d p s i c h i n s v e i k a t a n e a t s k i r i a m a n u o fizins. K u r d a m i f i z i n sveikat, s u d a r o m e slygas t v i r t a i n e r v s i s t e m a i i r psichikai. N e r v energija k a u p i a s i n e r v lstel s e i r s u d a r o dviej d a h s i s t e m : i o r i n , k o n t r o h u o j a n i o d , r a n k , koj i r g a l v o s r a u m e n i s i r l e i d i a n i p a j u s t i ilum, alt ar kok p a e i d i m , ir v i d i n , v a l d a n i v i d a u s organ darb. N e r v s i s t e m v a l d o t r y s n e r v energijos f o r m o s : 1. R a u m e n energija, s l y g o j a n t i r a u m e n v e i k s m u s tamp, atsipalaidavim; 2 . O r g a n energija, k u r i a n t i s v e i k a t i n g u m i r a t s p a r u m hgoms; 3 . D v a s i o s energija, k u r i a n t i m o g u j e didel ger a t m i n t , dvasin i t v e r m i n g u m . intelekt,

J e i g u dvasios energija s t i p r i , m o g a u s n e v e i k i a smulk m e n o s , jis n u o l a t j a u i a dvasios p a l a i m , g y v e n a p r o t i n g a i a p g a l v o d a m a s savo veiksmus. P . B r e g a s r a o : Visas m o g a u s g y v e n i m a s p a r e i n a n u o j o n e r v . K a i j s n e r v s i s t e m a a k t y v i i r veikli, e s a t e kupini e n t u z i a z m o ir laims, sveikatos ir savigarbos. Js v e i k i a t e visus s u n k u m u s i r p a s i r u o p r i i m t i b e t kok hkim o n e t i k t u m . J u m s nebaisios jokios p r o b l e m o s , kadangi e s a t e t i k r i , j o g j a s i s p r s i t e s a v o energijos d k a " . P a s a u l y j e d a u g p r o t i n g , gabi, t a l e n t i n g m o n i , t a iau j i e m s n e u t e n k a energijos e n g t i priek. E n e r g i j a ne a t s i e j a m a n u o f i z i n s s v e i k a t o s . Visi o r g a n a i p r i v a l o d i r b t i h a r m o n i n g a i . Jeigu koks nors o r g a n a s n e p a k a n k a m a i gerai d i r b a , k r a u j n e p a t e n k a e l e m e n t a i , b t i n i energijai s u d a r y t i . J e i g u j a u i a t s p a v a r g , n e l a i m i n g i , j u m s a t r o d o , kad ltai slenka laikas, o ateitis beviltika, vadinasi, pristigote energijos. D e j a , n r a vaist, k u r i e energij p a d t k u r t i . K a v a , s t i p r i a r b a t a , t a b a k a s , kola, alkoholis, n a r k o t i k a i i r visi d i r b t i n i a i s t i m u h a t o r i a i j t i k g r i a u n a . M a s a a i , vairios vo- | nios, h i p n o z , u k a l b j i m a i , t a i g a p a d e d a t i k l a i k i n a i . j. N o r i n t t u r t i d a u g energijos, reikia k a s d i e n vis gyve n i m d i r b t i : a t l i k i n t i Nii s i s t e m o s p r a t i m u s , m i e g o t i anl k i e t o s lovos ir volelio v i e t o j p a g a l v l s , d a r y t i k o 7 i t i ; i s l i i i c s

Nii p a b r i a , k a d t a i v i e n i n t e l i s p a t i k i m a s i n d i k a t o rius, r o d a n t i s , ar kraujospdis tikrai y r a n o r m a l u s . K e t v i r t a . Visikai s a v i t a s Nii s v e i k a t i n g u m o s i s t e m o s p o i r i s dietologij. i u o l a i k i n dietologija, g r i n d i a m a ka lorij s k a i i a v i m u , n e d u o d a didels n a u d o s , nes i e s m s nieko m o g u i n e g a h p a s i l y t i h g o m s i v e n g t i . Nii s v e i k a t i n g u m o s i s t e m a silo n a u j dietologij, ku rios e s m t o k i a : visos m a i s t i n g o s i o s m e d i a g o s dl o r g a n i z me vykstani be galo s u b t i h apykaitos proces g a h virsti viena ar kita ir transformuotis. Taigi s v e i k a t o s e s m - ne d i d e h s ar m a a s d i e t o s kalo r i n g u m a s , o vis p a g r i n d i n i e l e m e n t ~ b a l t y m ( p r o t e i n ) , riebal, angliavandeni (cukraus), minerahni drusk, v i t a m i n ir e n z i m - s a v i k a i t o s p a l a i k y m a s . P e n k t a . P a d j s p a g r i n d s v e i k a t i n g u m o s i s t e m a i , Ni i s u k r a n a h t i n psichikos s a m p r a t . J o m o g a u s psichi kos a n a h z g r i n d i a m a v i s a p u s i k a i s psichologijos, f i l o s o f i j o s , b u d i z m o i r k i t religij t y r i n j i m a i s .

46

II DALIS *

K.

NII

SVEIKATINGUMO

SISTEMA

K.

NII

SVEIKATINGUMO

SISTEMA

* II DALIS

47

oro ir vandens procedras, maitintis natraliu maistu, gerti var v a n d e n a r b a t a m t i n k a m l a p a r b a t . P r a d j t a i p elgtis, n e t r u k u s s u v o k s i t e , k a d n e b e r e i k i a a t s k i r a i r p i n t i s s a v o e n e r g i j a i r psichika, nes Nii s v e i k a t i n g u m o s i s t e m a s k i r t a o r g a n i z m u i a t s i s t a t y t i , a t s i n a u j i n t i i r visiems j o or g a n a m s ir lstelms gerai funkcionuoti. Tereikia pasitelkti s a v o vah i r r y t . N e t u r i n t v a h o s i r j o s n e u g d a n t a r b a esant nerytingiems gyventi pasidarys kankyn. D a k t a r D . G l a s r a : m o g u s m i r t a t o d l , k a d ne teisingai m s t o " . R e i k i a i m o k t i m s t y t i o p t i m i s t i k a i . e t a . Nii s v e i k a t i n g u m o s i s t e m a h g o n i u i iorikai a p i r t i silo s p e c i a h d i a g n o s t i n d i s c i p h n , p a v a d i n t t o pologine tipologija. P a g a l i d i s c i p h n p i r m a s s v e i k a t i n g u m o s i s t e m o s rei k a l a v i m a s ~ a p i r t i a k i s . R e i k i a a t k r e i p t i d m e s t a i , ar a b i a k y s y r a v i e n o d o d y d i o i r f o r m o s . J e i g u , t a r k i m e , kai r akis m a e s n u deinij, g a h b t i p a r a l y i u o t a kairioji mogaus kno pus. Paskui b t i n a apirti virunos. Stovdami u mo g a u s i r i r d a m i p e r j o galv j s lengvai p a s t e b s i t e , a r tiesi jo v i r u n o s . J e i g u ji, p a v y z d i u i , p a k r y p u s i d e i n , m o g u s g a h sirgti Sorelso h g a . T o k i u p a t b d u a p i r i m o s l p o s , h e u v i s , o d a . Visi i o r s o r g a n a i s p e c i a h s t u i t e i k i a ikalbing informacij a p i e p a c i e n t o o r g a n , psichikos i r apskritai jo sveikatos bkl. S e p t i n t a . P a t s d i d i a u s i a s Nii s v e i k a t i n g u m o s i s t e m o s p r i v a l u m a s y r a t a i , k a d j i m o g u i n u r o d o b d , kaip atsi k r a t y t i , a t r o d y t , n e v e i k i a m o s i a u b n o - vio. Teoretikai apibendrins pasauhnio garso gydytoj pa tirt ir r e m d a m a s i s savo paties eksperimentine ir p r a k t i n e p a t i r t i m i , Nii t e i g i a , k a d o n k o l o g i n i h g g a h m a n e t i k i v e n g t i , b e t i r j a s i g y d y t i , nes ios h g o s y r a m o n i ne m o k i k u m o p a d a r i n y s kaip kadaise buvo m a r a s , cholera, d i z e n t e r i j a , kol m o n s s u v o k j p r i e a s t i s i r p r a t o plau t i s r a n k a s prie valg ir v i r i n t i v a n d e n . D a u g u m a moni nori igyti, t r o k t a bti j a u n a t v i k i i r k r y b i n g i , t a i a u p a g e i d a u j a , j o g u j u o s visk d a r y t kiti: g y d y t o j a i , e k s t r a s e n s a i , b u r t i n i n k a i . A p m a u d u , k a d niekas n e n o r i p r i s i p a i n t i , j o g j h g i r n e s k m i prieas-

t y s slypi j u o s e p a i u o s e - t a i j t i n g j i m a s , n e m o k i k u m a s , blogi p r o i a i , o igijimas p r i k l a u s o t i k n u o j v a h o s , g y t ini, g e b j i m ir gdi. Argi g a h m a s a v o b r a n g i a u s i t u r t - g y v y b i r sveika t a t i d u o t i kieno nors kito rankas? N e g a h m a leisti l a i k o v e l t u i , t i k i n t i s , k a d kas n o r s ge riau mumis pasirpins, negu mes patys. Tik nuo m s p a i p a r e i n a , a r b s i m e sveiki, l a i m i n g i i r m y h m i . T i k nuo ms! T a d a p s i g i n k l u o k i m e i n i o m i s , r y t u , gdiais i r infor m a c i j a , k u r i n u r o d y s b d , kaip t a i g e r i a u p a d a r y t i . Bki me atkakls, vahngi ir negailkime savs. Pirmiausia mes turime: - savo k n laikyti n u o s t a b i a u s i a gyvybs apraika; - nevalgyti n e n a t r a l a u s , termikai a p d o r o t o , nevitaminingo maisto ir negerti stimuhuojani grim; - m a i t i n t i s tik n a t r a h u , g r y n u , n e a p d o r o t u m a i s t u ; - fizikai ar dvasikai s u n e g a l a v u s , kur laik nieko ne valgyti - t a i p a d e d a i o r g a n i z m o p a a h n t i s u s i k a u p u s i u s nuodus; - g r y n u o r u , v a n d e n i u , p r a t i m a i s bei sauls s p i n d u h a i s n u o l a t o s valyti k r a u j , lsteles i r a u d i n i u s ; ; - t e i s i n g a i s u d e r i n t i d a r b , poils ir mieg; - sveikat g e r i n t i t a m , k a d g a l t u m e p a d t i k i t i e m s , mylti artim ir tobulti; - s t e n g t i s , k a d m s odiai i r j a u s m a i b t t y r i i r harmoningi; - gihntis G a m t o s dsnius, kad p a j u s t u m e gyvenimo h a r m o n i j i r g a l t u m e d i a u g t i s s a v o d a r b o vaisiais. P. Bregas ra: mogus, nordamas bti laimingas, turi isiugdyti tris proius: nuolat bti sveikam, nuolat dirbti, nuolat tobulti". G a h m e b t i l a i m i n g i g y v e n d a m i p a g a l Nii sveikatin- g u m o s i s t e m , nes j i p a d e d a i s i u g d y t i visus iuos P . B r e g o r e k o m e n d u o j a m u s proius. Nii s v e i k a t i n g u m o s i s t e m a n r a s u d t i n g a . Tai p a p r a s t a , n a t r a h gyvensena. Laikykims jos, ir nejausime met natos.

48

II DALIS *

NII

SVEIKATINGUMO

SISTEMA

f
\

K.

NII

SVEIKATINGUMO

SISTEMA

II DALIS

49

P r a d k i m e jau iandien: 1. N u s t o k i m e n e r v i n t i s . B e t kok n e r i m g i n k i m e alin. T u r k i m e k o n k r e t tiksl, p a s i t i k k i m e s a v i m i , vertinki m e s a v o p a d t , i e k o k i m e ieities, a p s i g i n k l u o k i m e inio m i s , nes n e b i i n a p a d t i e s b e ieities. P r a n c z p a t a r l s a k o : Nra tokios nelaims, i kurios protingas mogus n e t u r t naudos". 2 . V a r t o k i m e m a i s t , k u r i s p a d t b t i sveikiems i r ne u t e r t o r g a n i z m o . D a u g i a u s i a v a l g y k i m e d a r o v i i r vai si. K i e k v i e n s a v a i t p o 2 4 v a l a n d a s b a d a u k i m e , g e r d a m i tik distiliuot vanden a r b a vanden su citrin sultimis ir m e d u m i a r s u o b u o l i a c t u i r m e d u m i , p a a l i n d a m i i or ganizmo nuodus. 3 . K a s d i e n m i e g o k i m e n e m a i a u kaip p o a t u o n i a s va l a n d a s i r b e n t kiek s n s t e l k i m e d i e n ( n o r s p o 2 0 m i n u i a r b a nors 2 k a r t u s per savait po 2 v a l a n d a s ) . 4 . K i e k v i e n d i e n a t l i k i n k i m e Nii s i s t e m o s p r a t i m u s . 5. Kasdien atlikinkime k o n t r a s t i n e s vandens proce dras. 6. Kasdien atlikinkime kontrastines oro procedras. 7. K o n t r o l i u o k i m e savo j a u s m u s : a ) v y k i m e n u o savs b e t kok b a i m s j a u s m , logikai s a m p r o t a u d a m i veikime n e r i m ; b ) n e g y v e n k i m e p r a e i t i m i : g e r a a r b l o g a j i b u v o - jos j a u n r a . G y v e n k i m e a t e i t i m i i r t i k t o k i a , kokios n o r t u m e ! c) n e b i j o k i m e d r s i a i svajoti ir veikti, s i e k d a m i s a v o t i k s l o . Visas n e i g i a m a s m i n t i s p a k e i s k i m e g e r o m i s . 8. K i e k v i e n dien s t e n k i m s d i a u g t i s g y v e n i m u . yp s o k i m s , nes y p s e n a - t a i p i r m a s i s dvasios r a m y b s p o y m i s . Ji - g e r i a u s i a s d v a s i n i o ir fizinio m o g a u s p r a d o s veikos p a v y z d y s . Ji p a a l i n a d v a s i n i u s s t r e s u s , ir m o g u s i karto geriau jauiasi. 9. Grkims, mgaukims gyvenimu. Neburbkime ir dl n i e k o n e s i s k s k i m e , kai t a i p p a p r a s t a d i a u g t i s . D a i n u o kime, vilpaukime, okime. Atokiau laikykims nuo moni, k u r i e n e a lides a r k u r i a n e s a n t a i k . P a s a u l i s ~ t a r s i b e p r o t n a m i s ! P a d a r y k i m e visk, k a d jis b e n t iek tiek p a g e r t . 10. N u o l a t g i l i n k i m s G a m t o s d s n i u s , l a i k y k i m s j, i r G a m t a m u m s teiks d a u g d i a u g s m o . P a s i t i k d a m i G a m t a

ir j o s d s n i a i s , dvasikai ir fizikai t o b u l s i m e ir susikursi me stipri nerv sistem, kuri suteiks netiktin laim. J u k d a n g a u s karalyst - m u m y s e paiuose! K n a s p a t s atsistat y s , j e i g u leisime j a m l a i k y t i s G a m t o s d s n i , i r t u o m e t j o k u r i a m o s i o s j g o s m u s p a d a r y s visikai n a u j a i s m o n m i s . M e n a s p r a g y v e n t i ilg, sveik ir l a i m i n g g y v e n i m t a i m o k j i m a s g y v e n t i p a g a l G a m t o s , G r i o , Meils i r Tei singumo dsnius. A P I E ODIO J G o d i o j g a d i d i u l . D a r jis t i k m i n t y s e , d a r nei i r e i k t a s k a l b a , nei p a r a y t a s , o m o g u j e - jo m s t y m e , v a i z d u o t j e , j o j a u s m u o s e , a t m i n t y j e , d m e s y j e , valioje j a u vyko perversmas. M u m s reikia i m o k t i a t s a r g i a i elgtis su iuo i abiej p u s i a t r i u ginklu - jis gali sueisti ir n e t g i n u u d y t i , p a s k a t i n t i , s u k r s t i , a t n e t i l a i m i r k v p t i dideliems d a r b a m s . odis gali s u l u g d y t i a r b a ikelti t o b u l u m o v i r n . J u o g a l i m a p a d a r y t i didel poveik psichikai, a t s t a t y t i n o r m a l v i d a u s o r g a n i r s i s t e m d a r b , s u s t i p r i n t i energij, k o n t r o h u o t i s m o n , valdyti emocijas, apsisaugoti n u o stres, p e r n e l y g didels t a m p o s i r n u s i v y h m o . Psichins n u o s t a t o s , ukalbjimai, m a l d a , meditacija, s a v i t a i g a - visa t a i y r a g y d y m o o d i u b d a i . Viepatie! Duok m a n jg su dvasine r a m y b e sutikti a t e i n a n i dien! P a d k m a n kiekvien ios d i e n o s v a l a n d a t s i d u o t i v e n t a i T a v o v a h a i . T e b n i e T a v o valia m a n i r m a n o a r t i m i e s i e m s . K a d i r koki ini g a u i a u i dien, imokyk m a n e r a m i a i jas priimti su t v i r t u tikjimu, kad viskas p r i k l a u s o n u o T a v o v e n t o s v a h o s . V a d o v a u k m a n o m i n t i m s ir j a u s m a m s ir neleisk p a m i r t i , k a d viskas, kas i dien atsitikt, y r a Tavo pasista. Imokyk m a n e protin gai ir teisingai elgtis v i s u r ir v i s a d a su kiekvienu m o g u m i , ir s a v o eimoje, su s a v o a r t i m a i s i a i s , k a d nieko n e s k a u d i n iau i r neeisiau, t i k k i e k v i e n a m p a d i a u , j n u r a m i n i a u i r p r a d i u g i n i a u . D u o k m a n j g i t v e r t i ios d i e n o s sun k u m u s i r n u o v a r g . V i e p a t i e , valdyk m a n o n o r u s . Imokyl< m a n e m e l s t i s T a u , t i k t i T a v i m i , t u r t i vilt T f i v y j c , vis

50

II DALIS

K. NII S V E I K A T I N G U M O SISTEMA

K. NII S V E I K A T I N G U M O S I S T E M A

II DALIS

51

k i k e n t t i , visiems a t l e i s t i i r visus m y l t i ! A m e n ! " T o k i a Optinsko atsiskyrli m a l d a . t a i d a r vienos p s i c h o l o g i n s n u o s t a t o s f r a g m e n t a s : M a n o d v a s i a a t g i m s t a , j i n e p a l a u i a m a i r sveika. Dva sios t v i r t y b d a r o s i milinika. D v a s i a visikai v a l d o kiin i r m i n t i s . Sveika d v a s i a g i m d o sveikas, d i u g i a s m i n t i s . I r p o t r i s d e i m t i e s m e t , i r v h a u a biisiu j a u n a s , h n k s m a s , n e p a l a u i a m a s i r sveikas. I r p o p e n k i a s d e i m t i e s m e t , i r v l i a u a bilsiu j a u n a s , h n k s m a s , n e p a l a u i a m a s i r sveikas. I r p o i m t o m e t , i r v h a u a biisiu j a u n a s , l i n k s m a s , n e p a l a u i a m a s i r sveikas, t v i r t a s m i l i n a s . S a v o v i d i n i u r e g j i m u a vis a i k i a u , vis r y k i a u m a t a u save p o t r i s d e i m t i e s , p o penkiasdeimties m e t ir vhau jaun, hnksm, nepalau i a m i r sveik, t o d l esu k u p i n a s g y v e n i m o d i a u g s m o . ( G . Sytinas, Gyvybingumo jga".) sidmkime! Kiekvienas mogus turi gahmyb padaryti s a v o g y v e n i m sveik, p i l n a v e r t ir l a i m i n g . Viskas p r i k l a u s o n u o n u s i s t a t y m o , p a s t a n g , v a h o s , ini, g a b u m i r giidi. M i i s g y v e n i m o t r u k m s , g a b u m . G r i o , Meils i r Tei s i n g u m o sieki niekas n e r i b o j a - r i b a s m e s p a t y s n u s t a t o m e ! Nesileiskime d v a s i o n b l o g m i n i , n e s i g a i l k i m e s a v s , ne g y v e n k i m e p r a e i t i m i ~ visa t a i n u o d i j a g y v e n i m . I e k o k i m e efektyvios ieities, s u s i d a r i u s b e t kokiai k r a t u t i n e i s i t u a c i j a i . N e b i j o k i m e svajoti a p i e g e r e s n a t e i t , p a s i s e k i m , n e a b e j o kime savimi. Tikkime skme, ir ji neapleis. VIO G Y D Y M O M E T O D I K A T r y s p a g r i n d i n s Nii i s k i r i a m o s k r y p t y s vio profi laktikai: - anglies o k s i d o p a a h n i m a s i o r g a n i z m o ; - o r g a n i z m o a p r i i p i n i m a s v i t a m i n u C; - k r a u j a g y s l i a t n a u j i n i m a s ir o r g a n i z m o l s t e h iva lymas. S i e k i a n t t a i v y k d y t i , b i i t i n a a t s t a t y t i o d o s funkcijas, p a a h n t i n u o vidins a r n y n o gleivins l a k u s , i g y d y t i vi d u r i u k i e t j i m , a t s t a t y t i n o r m a h k r a u j o i r h m f o s apy t a k , ivalyti visus o r g a n i z m e e s a n i u s skysius i r a t s t a t y t i tinkam j bkl.

Anglies oksido paalinimas Anglies oksido kaupimosi organizme prieastys: 1. d e g u o n i e s s t y g i u s ; 2. n e t i n k a m a m i t y b a ; : 3. viduri ukietjimas; 4. m a g n i o stygius; 5. vandens stygius; 6. p e r n e l y g d i d e h s c u k r a u s ir a l k o h o l i o kiekis; 7. l s t e h su n o r m a h o m i s sienelmis i r e n i n o s t y g i u s . T r k s t a n t d e g u o n i e s , o r g a n i z m e n e s u d e g a lakai, t o d l s u s i d a r o slygos k a u p t i s a n g h e s o k s i d u i . s i d m k i m e : kiek o r g a n i z m e sumaja deguonies, tiek j a m e padidja anghes oksido ir vandens. G a i l a , k a d m o g a u s o d a iuo m e t u p r a r a d o e n k h dal g i m t s a v o funkcij. J i n e g a h g e r a i k v p u o t i , nes m o g u s vis l a i k b n a a p s i r e n g s d r a b u i a i s , g y v e n a t v a n k i u o s e betoniniuose b u t u o s e , dirba blogai vdinamose p a t a l p o s e , g a t v j e k v p u o j a m a i n d u j o m i s u t e r t u o r u , valgo t e r niikai a p d o r o t m a i s t , k u r i s dl d e g u o n i e s s t y g i a u s v i r s t a rgi druska, a n g h a r g t e , vandeniu ir anghes oksidu. V i d u r i u k i e t j i m a s irgi s u d a r o slygas a n g h e s o k s i d u i a t s i r a s t i ir k a u p t i s o r g a n i z m e . s-: V i d u r i a i u k i e t j a i s i p l t u s p r i e v a r i u i - a n g a i i s k r a n dio a r n y n . T u o m e t s k r a n d i o r g t i s isiheja a r n y n, n e u t r a h z u o j a t e n e s a n i u s a r m u s i r s u s i l p n i n a a r n y n o funkcijas. Viso to p a d a r i n y s - v i d u r i u k i e t j i m a s . Anglies o k s i d a s t a i p p a t k a u p i a s i t r k s t a n t o r g a n i z me m a g n i o . P a s t a r a s i s pleia kraujagysles, m a i n a arterin k r a u j o s p d ir c h o l e s t e r o h o kiek k r a u j y j e , r a m i n a m a i vei k i a n e r v s i s t e m i r y r a s v a r b u s veiksnys k o v o j a n t s u viu. Dl pernelyg dideho cukraus ir alkohoho vartojimo s t a n d j a i r a t r o f u o j a s i k r a u j a g y s l s . K a m leisti p i n i g u s i r g a d i n t i sveikat a l k o h o h u i r s a l d u m y n a i s , jei m s o r g a n i z m a s p a t s g a m i n a s i iuos p r o d u k t u s , k u r i e d a " m u s kalc. Ar ne g e r i a u p r a s t i kas 30 m i n u i igerti 30 granii) vandens ir buti sveikam?! D a u g u m a i vidutinio amiaus moni ant
IH\>K,

iilniiiin

52

II DALIS

NII

SVEIKATINGUMO

SISTEMA

K.

NII

SVEIKATINGUMO

SISTEMA

* II DALIS

53 , ;

d a r u d d m i - t a i anglies o k s i d o a t s i r a d i m o p o y m i s . Ilgainiui l s t e l i sienels i r e n i n o s u s i d v i . R u d o s d m s r o d o n e p a k a n k a m l s t e l i kiek s u n o r m a l i o m i s sienelmis i r e n i n o . Kontrastins oro vonios Anglies o k s i d a s i o r g a n i z m o p a a l i n a m a s o r o p r o c e d i l romis. Jos pagerina odos kvpavim. N u o kiino paviriaus paalinami nevarumai ir siurbiamas deguonis, kuris a r d o o r g a n i z m e a t s i r a d u s anglies oksid, p a v e r s d a m a s j angliarilgte. mogus darosi stipresnis, atsparesnis p e r a l i m a m s ir viui. J e i g u g a l i m a , a t v i r a m e o r e r e i k t a p n u o g i n t i vis kiin. Sveikas m o g u s s d a s i a n t k d s ar fotelio, o ligonis gali g u l t i lovoje. J e i g u y r a d u k a m b a r i a i , v i e n a m e a t i d a r o m i visi l a n g a i ar b a l k o n a s , o k i t a m e - lov d e d a m a s karto vandens a r b a elektros ildytuvas. Pakaitomis, ap n u o g i n vis kiin, t a i i e i n a m e a l t o r , t a i g u l a m s ilt lov.

t r e i d i e n - n u o 20 iki 90 s e k u n d i ; k e t v i r t d i e n - n u o 20 iki 100 s e k u n d i ; p e n k t d i e n ~ n u o 20 iki 110 s e k u n d i ; e t d i e n - n u o 20 iki 120 s e k u n d i . sidmkite:

1 . D r a b u i a i t u r i b t i l a b a i ilti, k a d m o g u s s u p r a k a i tuot; 2 . A p s i r e n g g a l i m e p a b t i i r ilgiau, t a i a u a p s i n u o g i n i b u n a m e g r i e t a i n u r o d y t laik; 3 . L i g o n i u i reikia p a d t i a t l i k t i p r o c e d r a s , t . y . apsi rengti ir nusirengti. P i r m o s e a n s o m e t u n u o p i r m o s iki k e t u r i a s d e i m t o s se k u n d s r e i k i a g u l t i a n t n u g a r o s , n u o k e t u r i a s d e i m t o s iki sep t y n i a s d e i m t o s s e k u n d s - a n t deiniojo o n o , n u o s e p t y n i a s d e i m t o s iki i m t o s i o s s e k u n d s - a n t kairiojo o n o i r n u o im t o s i o s iki i m t o d v i d e i m t o s i o s s e k u n d s - vl a n t n u g a r o s . Apsinuogin galime masauoti kn arba daryti pra t i m u s : N u g a r o s i r pilvo p r a t i m ' " , P r a t i m k a p i l i a r a m s " a r b a A u k s i n u v e l " , o a p s i r e n g t u r i m e r a m i a i ilstis. P o p r o c e d r o s a p i e 1 0 m i n u i p a b n a m e r a m i a i , ga lima p r a t i m o Deln ir pd suglaudimas" poza. Siloma p r o c e d r a t l i k i n t i p r i e saulei t e k a n t i r j a i n u s i l e i d u s . Jeigu sergame ar esame pavarg, pirm kart pradkime v i d u r d i e n , kai y r a iliausia. P a s k u i k a s d i e n a t l i k i n k i m e p r o c e d r 3 0 - 6 0 m i n u i a n k s i a u , kol p r i e i s i m e iki e t o s va,landos r y t o . N e g a l i m a p r o c e d r o s a t l i k t i saulje. P r o c e d u r a a t l i e k a m a v a l a n d p r i e valg a r b a 3 0 - 4 0 m i n u i p o j o . G a l i m a b e t k u r i u o l a i k u d a r n e s i m a u d i u s vonioje, t a iau n e a n k s i a u kaip v a l a n d p o j o s . Organizmo aprpinimas vitaminu C m o g u s negali kaip k i t i i n d u o l i a i p a s i g a m i n t i v i t a m i no C. Vadinasi, kasdien jo reikia gauti kartu su m a i s t u . S u n k u p a s a k y t i , k o d l m o g a u s o r g a n i z m a s negali io v i t a m i n o pasigaminti. Yra inoma, kad m o g a u s gemalas siose i s a v y b i t u r i . G r e i i a u s i a i siose jis a u g a p a n a iai kaip k i t i i n d u o l i a i . G i m s k d i k i s v i t a m i i u ) C - na su m o t i n o s pienu. Gyvuliai n e v a r t o j a viriu mainld,

P r a d e d a n t y s t u r i s i d m t i , kad a p s i n u o g i n b n a m e : p i r m d i e n - n u o 20 iki 70 s e k u n d i ; a n t r d i e n - n u o 20 iki 80 s e k u n d i ;

54

II DALIS *

K. NII S V E I K A T I N G U M O SISTEMA

K. NII S V E I K A T I N G U M O S I S T E M A

* II DALIS

55

j k n o tiesiogiai p r i e i n a o r a s , j o r g a n i z m e g e r a i v y k s t a r g t i n i m o reakcijos i r g a m i n a s i v i t a m i n a s C . V a s a r jie m i n t a alia ole, k u r i o j e y r a v i t a m i n o C . K a d a n g i s a u s u o s e p a a r u o s e j o esti m a i a u , t r k s t a m kiek o r g a n i z m a s pasigamina pats. T r k s t a n t v i t a m i n o C , p o o d a isilieja k r a u j a s , o jei g u p r i s i d e d a d a r i r k o k s n o r s s t i m u l i u o j a n t i s v e i k s n y s , gali atsirasti vys. alias m a i s t a s t e i k i a m o g u i g a l i m y b a p r p i n t i o r g a n i z m v i t a m i n u C . Tris p e n k t a d a l i u s d i e n o s m a i s t o t u r t s u d a r y t i p e n k i r i d a r o v i , kaip a n t a i k o p s t , m o r k , burokli, bulvi ir petraoli salotos. Gali b t i vartojami i r kiti n a t r a l s p r o d u k t a i : p o m i d o r a i , s v o g n a i , e s n a k a i , irneliai, r o p s , grieiai, p i n a t a i , j r o s k o p s t a i i r visi c i t r u s i n i a i bei k i t i vaisiai ir u o g o s . Aliejumi p a g a r d i n t o s d a r o v i s a l o t o s d u o s j s lste l m s visk, k o r e i k i a j o m s s u s i d a r y t i , i r p a d i d i n s o r g a n i z m o a t s p a r u m . Nepamirkime nuolat gerti erktroi uog ir l a p , aviei i r j u o d j s e r b e n t l a p a n t p i l o . K a s d i e n suv a l g y k i m e 5-6 r i e u t u s a r k i t o k i b a l t y m , n e s v i t a m i n a i i r m i k r o e l e m e n t a i p a s i s a v i n a m i tik s u b a l t y m a i s . Kontrastines vandens vonios P r a k a i t a v i m s u k e l i a n t i k a r t a v o n i a gali p a a l i n t i i or ganizmo d a u g v i t a m i n o C ir sutrikdyti o r g a n i z m e rgi ir a r m p u s i a u s v y r , o k o n t r a s t i n s vonios n e s k a i d o v i t a m i n o C ir ilaiko n o r m a l i r g i ir a r m p u s i a u s v y r . T r u k m i r v o n i a t l i k i m o t e c h n i k a p r i k l a u s o n u o svei k a t o s b k l s . P a v y z d i u i , s e r g a n t sifihu, i p r a d i reikia 2-3 mnesius a t h k i n t i oro p r o c e d r a s ir tik po to imtis kontrastini vandens voni. Geriausi r e z u l t a t pasiekiama k a r t a m vandeniui esant 4 1 - 4 3 ' ' C , o a l t a m - 14-15<'C t e m p e r a t r o s . P i r m o j i a l t a v o n i a a r d u a s t r u n k a m i n u t i r tiek p a t laiko ~ k a r t a v o n i a . ias k o n t r a s t i n e s vienos m i n u l s van d e n s p r o c e d r a s s v a r b u k a i t a h o t i 1 1 k a r t . I ' r a d d i i r baigti v i s u o m e t r e i k i a a l t u v a n d e n i u . N e v e r t a atlikli i i i : i ; , i ; n i kaip 5 kartus, nes tai b t neefektyvu sveikatai ir kenkt org-

g a n i z m u i . K a i k u r i lig a t v e j a i s v a n d e n s p r o c e d r reikia k a r t o t i iki 6 1 k a r t o . , alt du reikia p r a d t i nuo pd, o kart - n u o s p r a n d o . J e i g u n r a nei v o n i o s , nei d u o , g a h m a v a n d e n i u a p s i p i l t i . P r a d e d a m a a p s i p y h n t i n u o koj, p a m a u k y l a n t a u k t y n iki k a k l o . G a l v o s a p i p i l t i n e r e i k i a , g e r i a u b t i s u m a u d y m o s i k e p u r a i t e . G a h m a a p s i p i l t i k i b i r u : v i e n a s kibi r a s p i l a m a s a n t koj, k i t a s - a n t k e h , t r e i a s - a n t pilvo srities i r p o t r i s k i b i r u s a n t k i e k v i e n o p e t i e s . G a h m a pasi n a u d o t i pirtimi ar sauna: viena m i n u t garinje, kita - po altu duu. J e i g u n a m i e m a a i v a n d e n s , r e i k i a d u d u b e n i s a r ki birus, kuriuos tilpt pdos t a i p , kad b t g a h m a stovti, pilti a l t o 20''C i r k a r t o 4 1 - 4 3 C t e m p e r a t r o s v a n d e n s . S u v i l g y k i m e j u o s e dvi p a k l o d e s - v i e n a l t a m e , k i t kar t a m e v a n d e n y j e , - ir, s t o v d a m i k i b i r e s u a l t u v a n d e n i u , a p s i s u p k i m e j a m e s u v i l g y t a p a k l o d e . J i p r i h p s prie k n o . Palaik j m i n u t , pereikime kart vanden ir t pat a t h k i m e s u k i t a p a k l o d e . Tai d a r y k i m e t a i p p a t U k a r t . K a s t u o m e t u v y k s t a o r g a n i z m e ? K a r t a s v a n d u o iple ia k r a u j a g y s l e s i r a t v e r i a o d o s p o r a s , p e r k u r i a s p r a d e d a eiti lakai. T a i a u j e i g u b s i m e k a r t a m e v a n d e n y j e ilgiau k a i p m i n u t , i o r g a n i z m o g a h p a s i a h n t i n e t i k lakai, b e t i r v i t a m i n a i bei m i n e r a h n s d r u s k o s . a l t a s v a n d u o u d a r o p o r a s , veikia n e r v g a l n l e s , i r o r g a n i z m e p r a s i d e d a k r a u j a g y s h g i m n a s t i k a " , o d o s lstels valosi, s u s t i p r j a j k v p a v i m a s " . V a d i n a s i , k a r t a s v a n d u o p a a h n a i or ganizmo tai, ko j a m nereikia, o altas p a d e d a isaugoti tai, kas j a m r e i k a l i n g a . P l a t a k o s e i r p d o s e y r a visos s u v i d a u s o r g a n a i s susijusios n e r v g a l n s , t o d l k o n t r a s t i n i voni poveikis p a d e d a lstelms geriau kvpuoti, jas p r i p l s t a k r a u j o , p r i s o t i n t o d e g u o n i e s , m i n e r a h n i m e d i a g i r vita min, ir kartu s t i m u h u o j a m a s j valymasis. Tai nelyginant vidinis m a s a a s . S v a r b u a t m i n t i , k a d k o n t r a s t i n s vonios a r d u a i i p r a di t u r i b t i k o m f o r t i k i : a l t o v a n d e n s t e m p e r a t r mai name, o karto - didiname po truput, kad bt malonu. Kontrastins vandens procedros padeda esant neuralagijai, reumatui, galvos skausmams, diabetui. hipertonijail,

56

II DALIS

K. NII S V E I K A T I N G U M O SISTEMA

K.

NII S V E I K A T I N G U M O SISTEMA

II DALIS

57

irdies, i n k s t , A d i s o n o , m a l i a r i j o s , m a a k r a u j y s t s i r k r a u jo ligoms, persisaldius ar pavargus. Kraujagysli atnaujinimas

t u r i b t i lengvi, p l o n i , p r a l a i d s o r u i , t a i a u i l a i k y k i m e t a m t i k r rib, k a d m i e g o d a m i n e p e r s i a l d y t u m e . M u m s stovint, sdint ar vaiktant s t u b u r o slankstehai spaudia kraujagysles ir per jas einanias nerv galnles, dl t o n u k e n i a o r g a n a p r p i n i m a s m a i s t u , d e g u o n i m i i r energija. M u m s g u h n t k i e t o j e lovoje, k n o svoris p a s i s k i r s t o t o lygiai, r a u m e n y s visikai a t s i p a l a i d u o j a , o s l a n k s t e h a i a t p a l a i d u o j a n e r v g a l n l e s i r k r a u j a g y s l e s . T a i reikia, k a d v i d a u s o r g a n a i , d i e n n e p a k a n k a m a i g a v d e g u o n i e s , nak t j o g a u n a p a k a n k a m a i , t o d l p e r dien s u s i k a u p lakai s u d e g a . J a u vien m i e g o d a m a s m o g u s p a t s save g y d o . Be t o , miegant atsitaiso ikryps s t u b u r a s ir atskiri per dien pasishnk slankstehai, a t s i r a n d a gera laikysena. Jeigu to nebt, tarpslankstehniuose tarpuose spaudiami n e r v a i ir k r a u j a g y s l s b t p a r a l y i u o j a m i , o g a h a u s i a i su s i r g t tie o r g a n a i , k u r i u o s jie a p r p i n a energija i r k r a u j u . K i e t a , lygiu p a v i r i u m i lova s k a t i n a o d o s veikl, neleidia nusileisti k e p e n i m s ir, g r e i t i n d a m a o d o j e k r a u j o t a k , ak t y v i n a v e n d a r b . D l t o gerai m i e g a m a , r y t b n a vah s a v i j a u t a , nes o r g a n i z m e s u d e g a lakai - g i m t o s g y d o m o sios g a h o s p a s i t a r n a u j a s v e i k a t i n g u m o l a b u i . B e t o , g e r a s miegas stiprina nerv sistem. 2. Kieta pagalv (volelis) K i e t a p a g a l v e ( v o l e h u ) reikia n a u d o t i s t a i p , k a d t r e i a sis a r k e t v i r t a s i s k a k l o s l a n k s t e h s b t vir p a g a l v s (vol e h o ) , p a k a u i s a n t j o ilstsi, o g a l v a b t p a k i b u s i vir lovos.

K a i o r g a n i z m o l s t e l s u s i k e m a lakais, t a i k r a u j a gysls o r g a n u s blogai a p r p i n a k r a u j u , d e g u o n i m i i r m a i s t i n g o m i s m e d i a g o m i s , o r g a n i z m a s n e p a k a n k a m a i g a u n a mi n e r a l i n i m e d i a g , v i t a m i n , h o r m o n , sauls energijos i r d e g u o n i e s . G a h a u s i a i a t s i r a n d a vairi h g , t a r p j i r v y s . I v a l y t i lsteles, a u d i n i u s i r k r a u j a g y s l e s g a h m a . N u o latos tai d a r y k i m e g r y n u oru, vandeniu ir p r a t i m a i s . lakus n u o a r n y n o s i e n e h g e r i a u s i a i p a a h n s i m e g y d o m u o j u ba d a v i m u , k u r i s leidia s k r a n d i u i i r a r n y n u i p a i l s t i . Var tokime maist, kuriame y r a elatinos, ir ahas daroves. Sekime dubens o r g a n bkl. Nepamirkime, kad organizmui btinos m i n e r a h n s drus kos i r geros k o k y b s v a n d u o a r b a a t i t i n k a m o h a r l a p a r b a t a . R y i u s , uv ir v i t i e n r e i k i a valgyti su p e n k i r i d a r o v i s a l o t o m i s . EIOS S V E I K A T I N G U M O SISTEMOS TAISYKLS _ J a p o n profesorius Nii s u k r u n i k a h ir p a t i k i m s v e i k a t i n g u m o s i s t e m , k u r i o s p a g r i n d s u d a r o eios svei k a t i n g u m o taisykls: 1. 2. 3. 4. 5. 6. bti k i e t a , lygi lova; > ,: i kieta pagalv (volehs); : p r a t i m a s Auksin uvel"; pratimas kapiharams; Deln ir pad suglaudimo" pratimas; s t u b u r o i r pilvo p r a t i m a i . laikantis kasdien, gahma ' ' -

i t a i s y k h sveikiems.

vis g y v e n i m

1. K i e t a lygi lova M i e g o t i r e i k i a t i k kietoje ir lygioje l o v o j e . Del kokia s p y r u o k h n lova t a m n e t i n k a . A n t k l o d i r l o v o s skalbiniai I p r a d i t o k i a p a d t i s sukels s k a u s m , t o d l kaip Im fer g a h m a p a n a u d o t i frotin r a n k l u o s t a r b a v o l e l j d e l i

58

II DALIS *

K.

NII S V E I K A T I N G U M O S I S T E M A

K.

NII

SVEIKATINGUMO

SISTEMA

* II DALIS

59

pagalvl. Taiau galiausiai priprasime n a u d o t i s kieta pa galve (voleliu). K i e t a p a g a l v p a l a i k o g e r sveikat, a t i t a i s o k a k l o slanks teli p a d t , n u m a l i n a g a l v o s s k a u s m u s , g y d o a u s , g e r k l s , nosies, a k i ligas i r m e n i n g i t , s t i p r i n a s t u b u r , p a d e d a funk c i o n u o t i s m e g e n i m s i r s t u b u r u i , p e r kur kaip p e r s v a r b i a u s i m a g i s t r a l p r a e i n a visos k r a u j a g y s l s ir n e r v a i , susij su svar biausiu miis koordinaciniu centru - smegenimis. Volelio d i a m e t r a s t u r t rindinis jo n a u d o j i m o tikslas padt, paalinti dienos m e t u ir ikrypimus, atpalaiduoti j jagysles, kurios tiekia m a i s t lsteli i r i m o p r o d u k t u s . a t i t i k t i k a k l o ilg, n e s p a g - atitaisyti kaklo slanksteli atsiradusius j pasislinkimus s u s p a u s t u s nervus bei krau smegenims ir paalina i j

a t l i e k a m a s p r a m a i n i u i po 5 k a r t u s k i e k v i e n a koja. ' ' P a s k u i sukryiuoti delnai p a d e d a m i po k e t v i r t u ar p e n k t u k a k l o s l a n k s t e h u , alkiins s u l e n k i a m o s i r p r i s p a u d i a m o s p r i e g r i n d ; kojos s u g l a u s t o s , abiej koj p i r t a i palenkti veido pus. P r a t i m o e i g a : Tokioje p a d t y j e visu kiinu p r a d e d a m e e n e r g i n g a i v i b r u o t i d e i n n - k a i r n ( p a n a i a i k a i p uvis van denyje j u d i n d a m a u o d e g ) . P r i e g r i n d s p a u d i a m a s t i e s u s s t u b u r a s , b l a u z d o s i r k u l n a i . Jie t u r i n e j u d t i . D e i n n - k a i r n j u d a tik vertikahai esanios p d o s ir pakauis. Tai pri v e r i a v i b r u o t i visas o r g a n i z m o l s t e l e s . J o s valosi, t a r s i b g d a m o s ristele". P r a t i m a s a t h e k a m a s kiekvien r y t ir vakar po vien dvi m i n u t e s a r b a s k a i i u o j a n t n u o 120 iki 240. is p r a t i m a s p a d e d a a t s t a t y t i p e r d i e n s u s i d a r i u s i nepageidaujam atskir slankstehu padt, ahna stuburoikrypimus, p a d e d a g y d y t i skohoz, koordinuoja s i m p a t i n ir parasimpatin nerv sistemas, normahzuoja kraujotakos procesus, aktyvina a r n y n o peristaltik. Be t o , teikia ma nualin pagalb sergant radikuhtu ar osteochondroze. 4. P r a t i m a s kapiliarams P r a d i n pa dtis: Atsigulame auktielninki ant grind arba ant kietos lovos. Po kaklo slankstehais p a s i d e d a m e kiet pagalv-volel. | vir p a k e h a m e i r r a n k a s , ir k o j a s ly giagreiai viena kitai (kaip auktyn kojom apverstas vabalas). P r a t i m o e i g a : K i e k v i e n r y t i r v a k a r , l)U( aini t n kioje p a d t y j e , 2 - 3 m i n u t e s a r b a 2 4 0 - 3 6 0 k a r l i | n U I K I M R H I vis p a t e m p k i m e p a k e l t a s r a n k a s ir kojas (jniviii/<|

3. P r a t i m a s A u k s i n u v e l "

'

' ';

P r a d i n p a d t i s : Atsigulame auktielninki ant lygaus k i e t o p a g r i n d o , r a n k a s a t m e t a m e u galvos, k o j a s itiesia me, pdas laikome s t a t m e n a i , - staiu k a m p u kojoms ir g r i n d i m s ; koj p i r t a i t e m p t i veido p u s n . Achilo k u l n a i , blauzdos, ypa pakinkhai, stipriai spaudiami prie grind.

P a s i r u o i m a s : I p r a d i m i n t y s e k e h s k a r t skaiiuo j a n t iki p e n k i a t s a r g i a i t e m p i a m a s s t u b u r a s : abi r a n k o s ltai s l e n k a m o s vien p u s , o deinysis k u l n a s - priein g; a n t skaiiaus p e n k i " p a t e m p i a m o s r a n k o s i r k u l n a s , i r a t s i p a l a i d u o j a m a . T a s p a t d a r o m a s u k i t a koja. P r a t i m a s

60

II

DALIS.

K.

NII

SVEIKATINGUMO

SISTEMA

K. NII S V E I K A T I N G U M O S I S T E M A

II DALIS

61

kad i d a n g a u s ant miis k r i n t a balionai, o mes aisdami j u o s e n e r g i n g a i a t m u i n j a m e koj k u l n a i s i r r a n k p i r t galiukais). Atliekant p r a t i m , reikia stengtis p d a s laikyti lygiagreiai g r i n d i m s , o r a n k p i r t a i s ir koj k u l n a i s vis t e m p t i s j vir, j l u b a s . P r a t i m a s s k a t i n a k a p i l i a r d a r b , g e r i n a k r a u j o t a k vi s a m e o r g a n i z m e , p a d e d a j u d t i i r a t s i n a u j i n t i limfos skys iui, p r i k a u s t y t i e m s p r i e lovos t e i k i a g a l i m y b k o v o t i s u n e j u d r u m u , h i p o d i n a m i j a i r j o s p a d a r i n i a i s , p a d i d i n a viso organizmo atsparum, atnaujina kapiharus. iame pratime organizmo lstels t a i p p a t tarsi bga ristele", n e a p k r a u d a m o s irdies i r s n a r i , i r t a r s i m a s a u o j a s a v o v i d . 5. D e l n ir p d suglaudimo pratimas P r a d i n p a d t i s : Atsigulame a n t nugaros, p o kaklo s l a n k s t e h a i s p a s i d e d a m e k i e t p a g a l v (volel). P d a s su g l a u d i a m e , k e h u s p r a s k e i a m e (kaip v a r l y t ) . R a n k a s u d e d a m e ant kriitins, delnus suglaudiame. ; P r a t i m o atlikimas: a ) k a i r s i r deins r a n k p i r t p a g a l v l e s s p a u d i a m e v i e n a k i t , p r a s k s d a m i a l k i i n e s ir a t l e i s d a m i , kai grta me p r a d i n padt (10 k a r t ) ; b ) kaires r a n k o s p a g a l v l m i s s p a u d i a m e de ins r a n k o s p i r t pa galvles, paskui vis d e l n (10 k a r t ) ; c) s u g l a u s t a s delnais rankas m e t a m e per ran k ilg u g a l v o s ir gr iname atgal, ir t a i p k a r t o j a m e p i r m y n - a t g a l " (10 k a r t ) ; d ) s u g l a u s t a s d e l n a i s r a n k a s m e t a m e p d h n k i r gr iname atgal (10 k a r t ) ; e) s u g l a u s t a s delnais r a n k a s m e t a m e u galvos ir pas kui e m y n p d link, t a r s i k i r s d a m i k i r v i u " ( K) k a r i ) ; f) s u g l a u s t o s d e l n a i s r a n k o s - ties veidu, o s u g l a u s t a s p d a s , iek t i e k p a k l a u k t y n , t i e s i a m e vient)s a r p u s a n t r o s p d o s a t s t u m u p i r m y n - a t g a l " (10 k a r t ) .

P a s k u i , p a s i h k d a m i varlyts poza, tarsi guhnio lotop o z a , u s i m e r k i a m e i r 5-10 m i n u i t a i p p a g u h m e . so T a i l a b a i r e i k m i n g a s p r a t i m a s , nes k o o r d i n u o j a r a u m e n , n e r v , k r a u j a g y s h funkcijas k i r k n i , pilvo i r lau n srityje. N t u m o m e t u is p r a t i m a s p a d e d a n o r m a h a i v y s t y t i s vaisiui, a t i t a i s o j o n e n o r m a h p a d t . Jis n a u d i n g a s v i s i e m s , o y p a b i l s i m a j a i m o t i n a i , j e i g u j i n o r i lengvai g i m d y t i . Tai b i o e n e r g e t i n i o i r m e d i t a c i n i o p o b i i d i o p r a t i m a s , nes j a m e slypi energijos k a u p i m o e f e k t a s . 6. P r a t i m a s stuburui ir pilvui P r a d i n p a d t i s : Atsisdame ant kds krato a r b a atsiklaupiame ant grind ir atsisdame ant kuln (gahma atsissti ir turkikai"). A. P a s i r u o i m a s : " ; ' 1. P e i a i p r i t r a u k i a m i prie a u s ir : ':'rr"' ^ nuleidiami (10 k a r t ) . Tarpinis pratimas: a ) R a n k a s i t i e s i a m e prie k r i i t i n l y g i a g r e i a i v i e n a k i t a i i r g r e i t a i vilgt e h a m e p e r kair, p a s k u i p e r dein pe t s t u b u r g a l , p a s k u i m i n t y s e nuvel g i a m e s t u b u r n u o s t u b u r g a h o iki kak l o s l a n k s t e h u . N e r e i k i a j a u d i n t i s , jeigu i pradi n e m a t y s i m e savo stuburga ho ar s t u b u r o , o j u o labiau kaklo slankstehu. Svarbu t a i p a m a t y t i vaizduotje. A t h e k a m a po 1 kart.

62.

II DALIS *

K.

NIgl

SVEIKATINGUMO

SISTEMA

K.

NII

SVEIKATINGUMO

SISTEMA

II DALIS

63

b ) R a n k a s i t i e s i a m e a u k t y n lygiagreiai v i e n a k i t a i , pa-s i t e m p i a m e i r g r e i t a i v i l g t e l i a m e p e r kair, p a s k u i p e r dei n pet stuburgal, paskui mintyse nuvelgiame s t u b u r n u o s t u b u r g a l i o iki k a k l o s l a n k s t e l i . A t l i e k a m a p o vien k a r t . ; Tarpiniai pratimai kartojami po pirmo, antro, treio, ketvirto ir penkto pratim.

a t m e t a m e atgal, tarsi n o r d a m i , kad jos susisiekt u nuga ros ir s u a r t t m e n t s (kaip drugelio sparneliai), o s m a k r t e m p i a m e vir, m i n t y s e s k a i i u o d a m i iki s e p t y n i . T a i k a r t o j a m e 10 kart. A t l i e k a m e p a s i r u o i m o p r a t i m u s a ir b; p a s k u i , r a n k a s p a d j a n t keli, a t s i p a l a i d u o j a m e . i paruoiamoji dalis aktyvina endokrinines ir kitas l i a u k a s , isidsiusias a p l i n k kakl, p e i u o s e , p a a s t y s e i r

2. P a l e n k i a m e g a l v d e i n p u s , s t e n g d a m i e s i ausies speneliu p a s i e k t i p e t , i r g r t a m e p r a d i n p a d t , p a s k u i t a i d a r o m e kair p u s . A t l i e k a m a p a k a i t o m i s p o 1 0 k a r t . 3 . G a l v p a l e n k i a m e e m y n , p a s k u i kiek g a l i m a a t l o iame atgal. Tai atliekama po 10 kart auktyn ir emyn. 4. G a l v p a l e n k i a m e d e i n , ausies s p e n e l i u pasiek d a m i p e t , p a s k u i p a m a u , kiek g a l i m a i t e m p i a n t kakl, galv a t l o i a m e a t g a l iki s t u b u r o , o t a d a p a t i k r i n a m e i r s i t i k i n a m e , a r j i a t l o t a iki g a l o , g r t a m e p r a d i n p a d t, k a d b i i t tiesiai. T p a t a t l i e k a m e k i t p u s . A t l i e k a m e pakaitomis po 10 kart. P a d a r o m e t a r p i n i u s p r a t i m u s a ir 6. 5. R a n k a s i k e l i a m e v e r t i k a l i a i vir, p a s k u i s u l e n k i a - : m e s t a t m e n a i ; p a s k u i p e r alkiines, s u g n i a u i a m e k u m i u s . G a l v iki g a l o a t l o i a m e a t g a l , a l k i i n e s kiek g a l i m a t o l i a u

kriitinje. B. P a g r i n d i n d a l i s '^ Atsisd ant kds krato a r b a atsiklaup ant grind ir a t s i s d a n t k u l n , tiesiu s t u b u r u , i l a i k y d a m i p u s i a u s v y r, l i n g u o j a m e kiinu p a k a i t o m i s dein ir k a i r , d r a u g e i p s d a m i pilv priek ir t r a u k d a m i j prie s t u b u r o . P r a t i m a s a t l i e k a m a s 1 0 m i n u i kas r y t i r kas v a k a r .

A t l i k d a m i p r a t i m k a r t o k i m e s a u , k a d k i e k v i e n die n j a u i a m s vis g e r i a u i r g e r i a u . T o k i a s a v i t a i g a d a r o l a b a i didel poveik n e t i k k n u i , b e t i r p r o t u i , blog p a v e r s d a m a g r i u , o gr p a d a r y d a m a d a r d i d e s n . N u g a r o s i r pilvo p r a t i m a s k o o r d i n u o j a n e r v s i s t e m o s funkcijas, r e g u l i u o j a a r n y n o veikl, p a d e d a s m o n e i p a veikti f i z i n k n o o r g a n b k l . T o k i o s y r a Nii s i s t e m o s eios s v e i k a t i n g u m o t a i s y k l s . N o r s j o s gali p a s i r o d y t i p e r n e l y g p a p r a s t o s , b e t s v a r b u i n o t i , k a d j o s e i vairi p a s a u l i o ali s u k a u p t i b a n d y m i r m o k s l o ini p a s i e k i m a i a p i e m o g a u s g y v e n i m i r sveikat y'ra skmingai gyvendinti praktikoje.

Q4

II DALIS

K. N I I S V E I K A T I N G U M O S I S T E M A

K. NII S V E I K A T I N G U M O S I S T E M A

II DALIS

65

T i e , k u r i e d u k a r t u s p e r d i e n a t l i k i n s iuos p r a t i m u s , l a b a i g r e i t a i p a s i j u s sveiki, l i n k s m i , k u p i n i j g i r energijos i r s k m i n g a i a p s i s a u g o s n u o lig i r b l o g o s n u o t a i k o s . K a i k a m ie p r a t i m a i gali p a s i r o d y t i s u n k i a i i m o k s t a m i , t a i a u ilgainiui j u o s gali i m o k t i k i e k v i e n a s i r l e n g v a i k a s d i e n a t l i k i n t i . J u o s e y r a s u k a u p t a viskas, k p o k r u o pel t e i k i a kiti k v p a v i m o , j u d e s i , fizins k u l t i i r o s , gim nastikos, manualins medicinos, masao, g y d y m o vande niu m o k y m a i . J i e n o r m a l i z u o j a irdies, k r a u j a g y s l i , ner v, r a u m e n valomj, v e n t i l i a c i n s i s t e m , a t s k i r o r g a n funkcijas i r j u o s e viskas s k i r t a t a m , k a d g e r i a u b i i t p a n a u d o j a m o s organizmo gimtos gydomosios jgos. P r a t i m a i atliekami ivdintoje patalpoje a r b a g r y n a m e o r e kiek g a l i m a d a u g i a u a p s i n u o g i n u s , k a d v i s a o d a g a l t kvpuoti. Per od mogus g a u n a deguonies ir azoto, kartu alindamas nevarumus, t a r p j ir lapimo rgt. Deguonis b t i n a s n e v a r u m a m s s u d e g i n t i i r o r g a n i z m u i ivalyti. T a i a u Nii s v e i k a t i n g u m o s i s t e m a n e a p s i r i b o j a tik e iomis t a i s y k l m i s , t i k p r a t i m a i s d u k a r t u s p e r d i e n . M s d a u g i a l s t e l i n o r g a n i z m k u r i a m a i s t a s . Taigi p a n a g r i n s i m e m i t y b Nii s v e i k a t i n g u m o s i s t e m o s p o i r i u . M I T Y B A PAGAL NII S V E I K A T I N G U M O S I S T E M Bendrosios nuostatos

k v p u o j a m e ? " i n o m a , k a d g y v e n t u m e ! T a i a u m o g u s gy v e n a n e t a m , k a d v a l g y t i r k v p u o t , o k v p u o j a i r valgo t a m , k a d g y v e n t , t a i y r a t a m , k a d k a u p t i n i a s , kur t , m y l t , t o b u l t . T a m reikia, k a d m o g u s b t svei kas, stiprus, energingas, itvermingas. Kaipgi toki laim pasiekti? D a r v i s r a : M s g y v e n i m a s p r a s i d e d a prie d a u g i m t m e i iki m u m s g i m s t a n t . D a l e l y t , n u o k u r i o s m e s s k a i i u o j a m e s a v o p r a d i , t a m p a g y v y b i n g a m i t y b o s d ka. M a i s t a s m u m s t e i k i a i l u m , b t i n a s s t a t y b i n e s " m e diagas - baltymus, riebalus, anghavandenius, minerahns druskas, enzimus, vitaminus". Bregas teig: Mes e s a m e tokie, koks m s valgomas m a i s t a s " . Anglijos g e r o n t o l o g s D u d i t o s G l a s n u o m o n : M a n a u , t v a m s n a u d i n g a i n o t i , k a d s u n k u s " vaiko cha rakteris kartais priklauso nuo netinkamos mitybos. Tinka m a m i t y b a g e r i n a p r o t i n i u s vaik s u g e b j i m u s , a t m i n t , palengvina mokymsi". S u p r a n t a m a , kiekvieno mogaus dieta t u r i atitikti jo t i p , i n d i v i d u a h a s s a v y b e s , a m i , g a m t o s i r k h m a t o s l y g a s , k u r i o m i s jis g y v e n a , b e t p a g r i n d i n i m i t y b o s d s n i r e i k i a l a i k y t i s visiems. Nii s v e i k a t i n g u m o s i s t e m a m i t y b o s srityje g r i n d i a m a n e p a e i d i a m a i s G a m t o s d s n i a i s , k u r i n e m a n o m a pakeis t i . M e s d a n a i j n e p a i s o m e : vieni d l t i n g j i m o , kiti ver gikai p a t a i k a u d a m i b l o g i e m s p r o i a m s , t r e t i d l n e m o k i k u m o . T a i a u aisti s a v o g y v y b e m a m a i a u s i a i y r a n e p r o t i n g a . M a i t i n k i m s t a i p , kad n e s i r g t u m e ! M s o r g a n i z m a s s u s i d e d a i l s t e h . J nesuskaiiuo j a m a d a u g y b : r a u m e n , nerv, kaul, kraujo, cirkuhuojani plazmoje, turini t a m tikr form, athekani t a m t i k r a s funkcijas. Visos j o s , s u j u n g t o s v i e n t i s v i e n o v , su d a r o atskir individ. Kiekviena lstel gah egzistuoti nuolat j u d a n i a m e s k y s t y j e . I skysio m s o r g a n i z m o l s t e l s i m a s a v o fu n Ii c i o n a v i m u i b t i n m a i s t ir d e g u o n , o skyst iskiria p a n a u d o t a s mediagas, susidaranias organiznio g y v y l > i i i N veiklos p r o c e s e . N u o l a t o s c i r k u h u o j a n t i s s k y s l i s ii/likriim

Apie m i t y b k i e k v i e n a s m a n o m s ins l a b a i d a u g . Vis d l t o , n o r s i u o l a i k i n dietologija i p l t o t a t i e k R y t u o s e , tiek Vakaruose, nors mikrobiologijos, biochemijos mokslo i r m i t y b o s srityje j a u y r a d a u g p a a n g i a u t o r i t e t , t o k i kaip B r e g a s , e l t o n a s , D a r v i s , O z a v a , K u i , G l a s , o p r a , Michailovas, atalova, A r a k e h a n a s , Ivanenka, Semionova, M a i a c h o v a s , ioje srityje d a u g u m a m s t e b e s a m e didiau si n e m o k o s . Visos m s m i t y b o s inios g r i n d i a m o s t r a d i c i j o m i s : i senels, m o t i n o s m e s p e r d u o d a m e j a s s a v o v a i k a m s , n kar t o n e s u s i m s t y d a m i : K o d l m e s t a i v a l g o m e ? " Niekas nie k u o m e t t o s a v s n e k l a u s i a , kaip n e k l a u s i a m a : K o d l m e s

QQ

II DALIS *

K.

NII

SVEIKATINGUMO

SISTEMA

K.

NII

SVEIKATINGUMO

SISTEMA

* II DALIS LIS

67

kiekvienos l s t e l s g y v y b i n veikl. T a r p dviej lsteli nie k u o m e t n e b n a k o n t a k t o , k u r i s s u s t a b d y t i t k m . Skys iui n u s t o j u s c i r k u l i u o t i o r g a n i z m a s s u g l e m b a , a p s i n u o d i j a p a n a u d o t o m i s mediagomis, atskiros lstels n a , o tai j a u y r a liga, dl k u r i o s gali t i visas o r g a n i z m a s . V y k d y d a m i eias s v e i k a t i n g u m o t a i s y k l e s , m e s valo m e , a t n a u j i n a m e , koordinuojame savo funkcini sistem ir o r g a n lsteli d a r b . T a i a u kaip l s t e l e s m a i t i n t i ? D e j a , i u o l a i k i n dietologija, g r i n d i a m a t i k kalorijo m i s , s v e i k a t a i n e t e i k i a n a u d o s , nes ji, n o r s i r t r a u k i a s a v o p r e t e n z i n g u m u , n e p a j g i a n i e k o p a s i l y t i , kas u k i r s t keli ligoms. P l a i a i i n o m a , k a d visos m a i s t i n g o s i o s m e d i a g o s d l m s organizme nuolat vykstani itin subtili proces v i r s t a vienos k i t o m i s . T o d l , p r o f e s o r i a u s Nii n u o m o n e , m i t y b o s e s m t u r i b t i n e d a u g a r m a a i kalorij t u r i n tis maistas, o pagrindini statybini" element - baltyin, r i e b a l , a n g l i a v a n d e n i , m i k r o e l e m e n t , v i t a m i n suderinamumas ir organizmui btin h o r m o n ir enzim susidarymas. Sveikatai labai svarbu, kad g a u n a m a s m a i s t o kiekis a t i t i k t j o i s k y r kiek, p r i e i n g u a t v e j u n e a p d o r o t i ir nepasisavinti b a l t y m a i , riebalai, m i k r o e l e m e n t a i s u t r i k d o m e d i a g a p y k a i t , u k e m a o r g a n i z m lakais i r g a l i a u s i a i apsinuodijama. Mitybos taisykls Pirma taisykl. K a s 30 m i n u i nevirinto geros kokybs vandens. gerti po 30 g vieio

V a n d u o - btinas p r o d u k t a s ir geras priedas maistui. m o g a u s organizme y r a apie 65 procentai vandens. N e t g i k a u l u o s e j o 2 2 p r o c e n t a i . N e t e k u s 1 0 p r o c e n t van d e n s g a l i m a a p a l p t i . D a u g v a n d e n s n e t e k s o r g a n i z m a s st a n u o intoksikacijos. m o g a u s o r g a n i z m a s - t a i b i o c h e m i n l a b o r a t o r i j a , ku rioje n e p e r t r a u k i a m a i v y k s t a s u d t i n g i a p y k a i t o s p r o c e s a i ir kas 30 m i n u i k r a u j i m e t a m a s " c u k r u s ir alkoholis. V a r t o j a m i n e s a i k i n g a i , jie l a b a i k e n k i a o r g a n i z m u i . V i e t o j

c u k r a u s g e r i a u v a r t o t i m e d , d i o v i n t u s vaisius, s a l d i u s vaisius i r d a r o v e s . Jeigu m i t y b o s r a c i o n e viso ito b u s p a kankamai, organizmui cukraus neprireiks. Y r a t o k s a k a d e m i k o A . Jofs r e c e p t a s , gals igelbti smaliius n u o d a n t ir p l a u k netekties, ir d a r nuo kit lig. P a g a l r e c e p t c u k r u s - p r i e a s p a v e r i a m a s c u k r u m i d r a u g u . T o k i o c u k r a u s k i e k v i e n a s gali p a s i g a m i n t i n a m s l y g o m i s : 750 g c u k r a u s ( g e r i a u s i a j kavos m a l n l i u p a versti p u d r a ) p i l a m a 200 g v i r i n t o a t v s i n t o v a n d e n s ir p r i d e d a m a 200 g m e d a u s , - viskas gerai i m a i o m a ir u dengus 8 dienas palaikoma kambario t e m p e r a t r o j e , tris k a r t u s p e r d i e n miin p a m a i a n t m e d i n i u a u k t u . P a g a l c h e m i n s u d t c u k r u j e y r a s a c h a r o z , k u r i s u d a " kalc; j a i p a s i s a v i n t i r e i k a l i n g a s didelis B g r u p s v i t a m i n kiekis, didels energijos s n a u d o s , o v e i k i a n t v a n d e n i u i ir m e d u i p e r 8 d i e n a s s a c h a r o z s u s k y l a f r u k t o z ir gliukoz, b tinas energetinms a t s a r g o m s papildyti. Tokiu b d u mes g a u n a m e vaisi c u k r , k u r o r g a n i z m a s gali v a r t o t i kiek t i n k a m a s . Jei vis d l t o s u v a l g y t u m e s a l d u m y n i r i g e r t u m e alkoholio, n e p a m i r k i m e po to maais gurkneliais igerti 3-2,5 k a r t o d a u g i a u v a n d e n s , n e g u s u v a l g m e s a l d u m y n ar igrme alkoholio. D a n a i k l a u s i a m a : i k u r g a u t i geros k o k y b s v a n d e n s ? J e i g u netoUese n r a p a t i k r i n t o a l t i n i o i r a b e j o j a m e v a n d e n t i e k i o a r ulinio v a n d e n s k o k y b e , t u o m e t uvirin k i m e v a n d e n , a t v s i n k i m e j, p a s k u i s u a l d y k i m e a l d y m o kameroje ir itirpinkime k a m b a r i o t e m p e r a t r o j e . Tokiu b du n a m slygomis pasigaminsime m s organizmui tinka m o , geros kokybs vandens, p a n a a u s n a t r a l polaidio vanden. tai dar kitas bdas: vanden i vandentiekio laikykime a l d y m o k a m e r o j e 5~6 v a l a n d a s , kol a p s i t r a u k s p l o n u l e d u . L e d p r a m u k i m e , v a n d e n i p i l k i m e k i t i n d , led i m e s k i m e , o v a n d e n t a m e p a i a m e i n d e vl d k i m e 12-14 v a l a n d a l d y m o k a m e r . P o t o i m p r a m u k i m e lod ir i p i l k i m e l a u k n e s u a l u s lengvj v a n d e n . Led itirpiii kime k a m b a r i o t e m p e r a t r o j e ir tai bus idealus polaidio v a n d u o be sunkiojo vandenilio, kuris ledo pavidalu buvo

68

II DALIS *

K.

NII

SVEIKATINGUMO

SISTEMA

K.

NII

SVEIKATINGUMO

SISTEMA

II DALIS

69

imestas pirmojo s u a l d y m o m e t u , ir be lengvojo vandens, paalinto po antrojo sualdymo. P a r d u o t u v s e g a l i m a n u s i p i r k t i vairi filtr, p u i k i a i v a l a n i i r m i n e r a l i z u o j a n i v a n d e n . J e i g u n e t u r i m e nei filtro, nei geros k o k y b s v a n d e n s , g a l i m a vien stiklin n e v i r i n t o v a n d e n s pilti 1-2 a r b a t i n i u s a u k t e l i u s o b u o l i a c t o i r d t i 1-2 a r b a t i n i u s a u k t e l i u s m e d a u s . J o k s mik r o b a s n e i g y v e n a i r n e s i d a u g i n a riigioje t e r p j e . V i s i e m s i n o m a s i s t o r i n i s f a k t a s , kai A l e k s a n d r o M a kedonieio, mirusio Indijoje, kiin E g i p t b a l z a m u o t i per ve u p i l t m e d u m i . G a l i m a altu virintu vandeniu upilti rgias uogas s p a n g u o l e s , b r u k n e s , a l t a l a n k ir g e r t i v a n d e n , p a l a i k i u s p a r . P a g a l i a u v a n d e n p u i k i a u s i a i g a l i m a p a k e i s t i aviei, erktroi, juodj serbent lap a r b a t a . Antra taisykl. m o g u s t u r i m a i t i n t i s d a u g i a u s i a ne v i r t u m a i s t u - aliomis d a r o v m i s , vaisiais, s k l o m i s ir rieutais. P a g a l iuolaikin m e d i c i n o s m o k s l m s v a r t o j a m i p r o d u k t a i i p r a d i v i r s t a gliukoze, p t s k u i a c t o r g t i m i i r galiausiai deguonies dka angliargte ir vandeniu. Taiau j e i g u d e g u o n i e s k r a u j y j e n e p a k a n k a dl t o , k a d m e s d vime rbus, maai j u d a m e , gyvename ir dirbame maai vdinamuose betoniniuose pastatuose, vietoj angliargts ir vandens susidaro oksalo rgtis. Jeigu ji y r a pasigaminu si i v i r t p r o d u k t , t a i ia p a t s u s i j u n g i a su laisvu kalciu, s u d a r y d a m a niekuo neitirpinam ir niekuo i organizmo n e i v a l o m o k s a l o d r u s k . i d r u s k a - t i k r a k l a s t i n g a pikt a d a r . Ji p a m a u , t a i a u atkakliai kaupiasi m s lstelse, sukeldama sunkius padarinius: akmenis, snari reumat, i m p o t e n c i j , skleroz, a r t r o z , a r t r i t . P r a k t i k a i tai vis lig p a g r i n d a s . I n e v i r t p r o d u k t s u s i d a r o k i t o k i a - o r g a n i n ok salo r g t i s , k u r i m s o r g a n i z m u i y r a n a u d i n g a . alios d a r o v s ir vaisiai - p a g r i n d i n i a i o r g a n i n s o k s a l o rgties a l t i n i a i . Si r g t i s k r a u j y j e n e s i j u n g i a su kalciu, n e s u d a r o j o k i n e o r g a n i n i j u n g i n i , t o k i kaij) o k s a l o d r u s k a . Be t o , tai vienintel p r i e m o n , galinti itirpinti neorganin

oksalo rgties drusk, susidariusi t r k s t a n t deguonies ir vartojant virt maist. T o d l Nii s v e i k a t i n g u m o s i s t e m a silo m o n m s m a i t i n t i s d a u g i a u s i a n e v i r t u m a i s t u . d o m u t a i , k a d v. J o n o Evangelijoje s a k o m a : M a i t i n k i t s t u o , k Dievas d u o d a : m e d i vaisiais, g r d a i s , n a u d i n g o m i s o l m i s , p i e n u , m e d u m i . Visas k i t a s m a i s t a s - t o n o r a n k d a r b a s , v e d a n t i s n u o d m , ligas i r m i r t . T u o t a r p u m a i s t a s , kur g a u n a t e i D i e v o , t e i k i a jg, j a u n a t v i k u m o i r n e l e i d i a l i g o m s j s paliesti. J u k ir senasis Matzalis maitindavosi t u o , k Dievas d u o d a . Jeigu js darysite t pat, i ties Gyvasis D i e v a s j u m s , kaip i r p a t r i a r c h u i , leis ilgai g y v e n t i e m j e " . P a g a l Evangelij M a t z a h s g y v e n o 968 m e t u s i r y r a l a i k o m a s i l g a a m i k u m o s i m b o h u . M a i t i n o s i jis t i k m e d u m i ir a b r i k o s a i s . Seniai i n o m i n e a p d o r o t o m a i s t o p r i v a l u m a i . 1 . N e a p d o r o t a m e m a i s t e y r a e n z i m , k u r i e k a u p i a sau ls energij i r esti g e r i a u s i j o s t i e k j a i m o g u i . K a r t u s u a u g a l i n i u m a i s t u m e s p a s i s a v i n a m e i r sauls energij. B e s a u l s energijos n r a g y v y b s i r s v e i k a t o s . 2 . J a m e y r a n e p a k i t u s i vis r i v i t a m i n . B e vi t a m i n n e m a n o m a sveikai g y v e n t i , o n e v a l g y d a m i vaisi, darovi ir kitokio n e a p d o r o t o maisto negausime vitamin. 3 . Y r a n a t r a h u vis m o g u i b t i n m i n e r a h n i d r u s k. B e m i k r o e l e m e n t g y v e n i m a s n e m a n o m a s . 4 . N e a p d o r o t a s m a i s t a s ilgainiui s u s t i p r i n a o r g a n i z m o atsparum. 5 . J a m e d a u g i a u p a g r i n d i n i m e d i a g n e g u rgi. Tai l a b a i s v a r b u u g d y t i i t v e r m e i , s v e i k a t a i i r p a d e d a ko v o t i su infekcijomis. 6. N e a p d o r o t a s m a i s t a s yra skanus ir adinantis apetit. 7. Jis k i e t e s n i s , t o d l j reikia gerai s u k r a m t y t i ir suvil g y t i seilmis; is p r o c e s a s t e i g i a m a i veikia d a n t i s i r k r a m tymo aparat. 8 . N e s u k e h a t r o k u h o i r n e a p s u n k i n a o r g a n i z m o nereik a h n g u skysiu. 9 . P i g i a u a t s i e i n a : n e r e i k i a n a u d o t i virykls, k u r o , di d e h o r i e b a l kiekio i r b r a n g i a i k a i n u o j a n i p r o d i i k t .

70

II DALIS *

K.

NII

SVEIKATINGUMO

SISTEMA

K.

NII

SVEIKATINGUMO SISTEMA

* II DALIS

71

10. J a m e n r a j o k i s v e i k a t a i k e n k s m i n g d a , riigi ir kit priemai. N e a p d o r o t a s m a i s t a s t u r i i r g y d o m j s a v y b i . Tai ge riausia priemon ivengti a r n v a n g u m o . K a d a n g i nevirtas m a i s t a s t u r i n e d a u g b a l t y m , d r u s k o s i r v a n d e n s , jis t i n k a g y d a n t i s irdies i r i n k s t ligas, n u t u k i m , p o d a g r , r e u m a t , a t e r o s k l e r o z , o d o s ligas. Valgom augalini p r o d u k t yra apstu, todl jaudintis dl m a i s t o v i e n o d u m o n r a p a g r i n d o . Dosni G a m t a d u o d a visk, kas b t i n a l s t e l m s s u s i d a r y t i i r o r g a n i z m u i funk cionuoti: kopstus, buroklius, bulves, morkas, ropes, po m i d o r u s , a g u r k u s , grieius, j u o d u o s i u s r i d i k u s , r i d i k l i u s , p u p e l e s , p u p a s , i r n i u s , lius, s p a n g u o l e s i r k i t a s u o g a s , p i e n e s , m o t i e j u k u s i r k i t u s a l u m y n u s . T a i p r o d u k t a i , ku r i u o s e y r a kalcio, geleies, j o d o , sieros, fosforo, kalio, B grups ir kit v i t a m i n : A, D, E, K, C, t a i p reikaling ms organizmui. T a i a u l a b a i d a n a i dl v i e n o k i a r k i t o k i p r i e a s i m o g u s n e g a l i l a i k y t i s a n t r o s i o s Nii s v e i k a t i n g u m o siste m o s t a i s y k l s - m a i t i n t i s n e a p d o r o t o m i s d a r o v m i s , vai siais, r i e u t a i s , p i e n u , k i a u i n i a i s . J e i g u t a i susij s u l i g o m i s : o p a , g a s t r i t u , c h o l e c i s t i t u , a r n y n o a r gerkls viu, t u o m e t v i r t m a i s t r e i k i a d e r i n t i s u vieiai p a r u o t o m i s d a r o v i i r vaisi s u l t i m i s , t a i p p a t a r b a t a i j u o d j s e r b e n t , aviei, e r k t r o i l a p a r b a s t i k l i n s v a n d e n s , j k u r i p i l t a 1-2 a r b a t i n i a i a u k t e l i a i o b u o l i a c t o i r d t a 1-2 a r b a t i n i a i a u k t e l i a i m e d a u s . Ta iau j e i g u v i r t m a i s t v a r t o j a m e t i k dl p r o i o , t r a d i c i j o s , n e i m a n y m o ar pakitusio skonio, vertt jo atsisakyti. G a m t o s ir gyvybs dsni pakeisti n e m a n o m a , o j n e s i l a i k y d a m i a r t j a m e p r i e k a t a s t r o f o s - s u s e r g a m e vieno k i a a r k i t o k i a liga. Treioji mitybos taisykl silo t i e m s , k u r i e p r i v e r s t i var t o t i v i r t , n e n a t r a l m a i s t , i k a r t o p o t o i m t i s valy ti organizm - nusiprausti po kontrastiniu duu, atlikti o r o p r o c e d r a s , - t u o m e t d e g u o n i s neleis s u s i d a r y t i oksalo r g i a i , a r b a igerti j u o d j s e r b e n t , aviei a r e r k t r o i l a p a r b a t o s , t a i a u s v a r b i a u s i a - d e r i n t i v i r t m a i s t

su aliomis darovmis. Be t o , n e a p d o r o t p r o d u k t reikia suvalgyti tris kartus daugiau negu virt. Apskritai mogus t u r t maitintis neapdorotu maistu, s a l o t o m i s a r m i r a i n m i s s u n e d i d e l i u kiekiu m s o s ( m s v a r t o t i n e d a n i a u kaip d u k a r t u s p e r s a v a i t ) , s a l o t o m i s su uvimi, ar su kiauiniu, ar su varke, ar su rieutais, ar saulgr bei kitomis sklomis, taip p a t grd patiekalais. Ketvirtoji taisykl t e i g i a , k a d m a i s t r e i k i a r p e s t i n g a i s u k r a m t y t i . Tai d a r o g e r poveik a n d i k a u l i a m s , seili liaukoms, d a n t i m s , paruoia m a i s t toliau virkinti ir pa s i s a v i n t i s k r a n d y j e i r a r n y n e . B u r n o j e m a i s t a s v i r s t a gliu k o z e , o s k r a n d y j e - a c t o , vliau s k r u z d i r g t i m i . Penktoji taisykl t e i g i a , k a d m s o r g a n i z m a s - l a b a i s u d t i n g a sistema, t o d l j a m reikia profilaktinio r e m o n t o " i r poilsio. T a i g e r i a u s i a j a m s u t e i k t i t r u m p a l a i k i u g y d o m u o ju badavimu. B a d a u j a m a 2 4 v a l a n d a s : n u o v a k a r i e n s iki v a k a r i e n s , n u o p i e t iki p i e t a r n u o p u s r y i iki p u s r y i . G a l i m a b a d a u t i 36 valandas ir daugiau, a r b a galima praleisti tik p u s r y i u s : r y t a t s i k l u s igerti k a r t o s e r k t r o i l a p ar b a t o s , o valgyti tik po 4-5 valand. Paskutin kart vakare p a v a l g k i t r y t v a l g y k i m e n e a n k s t i : t a r p a s t a r p i dvie j v a l g y m t u r i b t i m a d a u g 12 v a l a n d . [i B a d a u j a n t b t i n a ivalyti a r n y n ! Kaip tai padaryti? V a i s t i n j e n u s i p i r k k u k u r z p u r k , l a m u i o ied, b e r o p u m p u r , b r u k n i l a p , k r a p i r k m y n skl, se n o s l a p i r u n o b e l s ievs s u m a i y k i m e j u o s lygiomis da limis ( p a v y z d i u i , p o vien valgomj a u k t ) . P a s k u i io miinio vien desertin aukt berkime emaliuot ind, upilkime dviem stiklinmis alto vandens, udkime ant silpnos ugnies, uvirinkime ir i k a r t o nukelkime. Leiskime nuovirui 30-40 minui prisitraukti, ikokime ir gerkime k a r t 30 m i n u i prie valg, i p r a d i po k e t v i r t stii<lin s , o v l i a u po p u s . M a i s t a s s k r a n d y j e v i r k i n a m a s 2-4 v a l a n d a s . M a d a u g t i e k p a t l a i k o jis b n a a r n y n e . Visk, k s u v a l g o m e I k i a k t y v i n s veiklos metu vidurdienio, kraujas pasisavina ir

72

II DALIS *

K.

NII

SVEIKATINGUMO

SISTEMA

K.

NII

SVEIKATINGUMO

SISTEMA

II

DALIS

73

p a p i l d o e n e r g e t i n e s m i i s a u d i n i i r o r g a n a t s a r g a s , kai smegen ir r a u m e n lstelms reikia k u r o " . Vakarien tu r t biiti a n k s t y v a i r l e n g v a : s a l o t o s , s u l t y s , kefyro s t i k l i n , o n u s p r e n d u s visai n e v a l g y t i v a k a r i e n s , g a l i m a igerti stik lin l a p a r b a t o s . Mokslini t y r i m duomenimis n u s t a t y t a , kad kepen f e r m e n t a i p a s k u t i n k a r t isiskiria a p y t i k r i a i t a r p t r e i o s i r p e n k t o s v a l a n d o s p o p i e t . T o k i u b i i d u g a u s i vlyva va k a r i e n s u d a r o slygas a t s i r a s t i v a d i n a m a j a m v a k a r o san dliui", kuris ne tik t r u k d o gerai miegoti ir organizmui p a i l s t i , b e t gali m i e g a n i a j a m sukelti slogius k o m a r u s . P a b u d s s u n k i a galva m o g u s n u t a r i a g e r a i p a p u s r y i a u t i , nes d i e n gali n e b i i t i k u r p a p i e t a u t i , i r p r i e v a k a r o san dlio" dar prisideda nemaas ryto racionas. Tokiu biidu s u t r i k d o m a s n o r m a l u s o r g a n i z m o d a r b a s . Jei p e r d i e n b e p a l i o v o s g u r k n o j a m e k a v a r a r b a t , iaumojame sumutinius, iulpiame saldainius, tik parj i d a r b o v a l g o m e p i e t u s , o g a u s i v a k a r i e n v l y v u m e t u stresinis o r g a n i z m o d a r b o reimas g a r a n t u o t a s . eta taisykl. D a u g u m o s n u o m o n e , valgyti r e i k i a t u o m e t , kai norisi, b e g r i e t o r e i m o . Tai b i i t visikai t e i s i n g a , jeigu m o t i n a d a r v a i k y s t j e b i i t diegusi m u m s t i n k a m reim, ir miis o r g a n i z m a s p a t s d i k t u o t ne valgyti k a d a pasitaiko, o k a d a norisi. Grietas valgymo reimas apsaugo nuo virkinimo trak t o lig. i a p a t e i k i a m a s r e i m a s , k u r i s gali p a d t i isiugdy ti ger d r a u s m , vali, o s u s i p a i n u s su Nii s v e i k a t i n g u m o s i s t e m a , - ir a t s t a t y t i sveikat. 6-7 v a l a n d r e i k i a keltis, a t l i k t i Nii s i s t e m o s p r a t i m u s . Kontrastinis duas. 7-8 v a l a n d - p i r m i e j i p u s r y i a i : n e v i r t a k o i griist aviini k r u o p a r griki, t a r k u o t a s o b u o l y s a r b a dvi d i o v i n t o s slyvos; v i e n a s t i k l i n k a r t o s l a p a r b a t o s ar b a stiklin p e n k i d a r o v i riii vieiai i s p a u s t suli ( m o r k , b u r o k l i , b u l v i , p o m i d o r , a g u r k a r b e t koki k i t p e n k i riii d a r o v i s u l t y s ) a r b a t viei d a r o v i s a l o t o s ; v i e n a p a d i o v i n t o s d u o n o s riekel, p l o n a i u t e p t a sviestu ir aukteliu m e d a u s .

N e v i r t o s kos p a r u o i m a s : k r u o p o s g e r a i n u p l a u n a m o s , a p d i o v i n a m o s ; i m a m e t r i s a u k t u s avi a r griki k r u o p , s u m a l a m e k a v o s m a l i i n l i u ( g a l i m a i r n e m a l t i ) , i va karo upilame 37C t e m p e r a t i i r o s vandeniu. Ryt d e d a m e t a r k u o t o b u o l , d u a r t r i s a u k t u s aliejaus, i r ko g a t a v a . J galima valgyti ir su d a r o v m i s . 1 1 - 1 2 v a l a n d - a n t r i e j i p u s r y i a i : d a r o v i s a l o t o s su gabaliuku imirkytos brinzos ar srio, a r b a kiauinis, a r b a d u valgomieji a u k t a i v a r k s s u vienu a r b a t i n i u a u k t e liu aliejaus, k a d i t i r p t varkje e s a n t y s g y v u l i n s kilms r i e b a l a i . V i e n a a r dvi riekels p a d i o v i n t o s j u o d o s d u o n o s . Gerti negalima. 3-4 v a l a n d d i e n o s - p i e t s . P r a k t i k a i valgyti gali m a visk, t a i a u reikia s u d e r i n t i v i r t i r n a t r a l m a i s t . V a l g o m e a p i e 7 5 - 1 0 0 g b a l t y m i n i o m a i s t o : m s o s , u vies, k i a u i n i , r i e u t , s r i o ir 2 5 0 - 4 0 0 g d a r o v i sa l o t a r m i r a i n s . M s a , uvis a p k e p a m a s a v o s u l t y s e a r b a v e r d a m a , pirmj n u o v i r i p i l a n t i r t o l i a u v e r d a n t , kol i v e r d a . S u l t i n i o n e v a r t o t i . V i e n a riekel p a d i o v i n t o s juodos duonos. 6 . 3 0 - 7 v a l a n d v a k a r o - v a k a r i e n . S t i k l i n kefyro, t r u p u t i s d a r o v i s a l o t a r b a o b u o l y s , t r y s valgomieji a u k t a i s a u l g r skl. D u o n o s n e v a l g y t i . 9-10 v a l a n d v a k a r o - Nii s i s t e m o s p r a t i m a i . K o n t r a stinis d u a s . N u o 1 1 v a l a n d o s v a k a r o iki 6 - 7 v a l a n d o s r y t o - m i e g a s . K i e t a , lygiu p a v i r i u m i lova, pagalv-volelis. io r e i m o b t i n a l a i k y t i s m e t u s . P e r m e t u s o r g a n i z m a s a u t o m a t i k a i s u r e g u l i u o s j a m reikalingos energijos g a v i m o i r a t i d a v i m o kiek. T o k i u b d u jis p a r a r ilgesn laik gals isiversti b e m a i s t o , n e k e n k d a m a s s v e i k a t a i . N u o t o laiko n e r e i k s l a i k y t i s specialios d i e t o s . Septinta taisykl - p r o d u k t d e r i n i m o m e n a s . B a l t y m a i : m s a ir jos p r o d u k t a i , uvis, pienas ir jo p r o d u k t a i , k i a u i n i a i , g r y b a i , g r d a i , sojos i r k i t o s p u p e ls, p u p o s , liai, r i e u t a i , s a u l g r ir k i t o s sklos puikiai d e r a s u d a r o v m i s . N e t i n k a v a r t o t i s u r i e b a l a i s , sviestu, m a r g a r i n u , aliejais ir vaisiais.

74

II DALIS *

K.

NII

SVEIKATINGUMO

SISTEMA

K.

NII

SVEIKATINGUMO SISTEMA

* II DALIS

75

G y v u l i n s k i l m s r i e b a l a i , s v i e s t a s , m a r g a r i n a s , alie j a i g e r a i d e r a s u d a r o v m i s - k o p s t a i s , salierais, b a k l a a n a i s , p a r a g a i s , B r i u s e l i o k o p s t a i s , iediniais k o p s tais, agurkais, moligais, svognais, bulgarikais pipirais, ridikais, t a i p p a t s u r g t y n m i s , r a b a r b a r a i s , k i a u l p i e n mis. Retkariais juos galima vartoti ir su angliavandeniais, krakmolingomis darovmis - morkomis, bulvmis, rop m i s , grieiais, b u r o k l i a i s , t a i p p a t s u p r o d u k t a i s i gr d - k r u o p o m i s , d u o n a , miltiniais gaminiais. K a d a n g i su b a l t y m a i s r i e b a l a i blogai d e r a , m s i r uv r e i k i a a p k e p t i savo sultyse. Vaisiai ir u o g o s d e r a tik t a r p savs - r g t s su rg iais, p u s i a u s a l d s su p u s i a u saldiais, o s a l d s su sal diais. R g t s vaisiai ir u o g o s - c i t r i n o s , a p e l s i n a i , m a n d a r i n a i , g r e i p f r u t a i , a n a n a s a i , juodieji s e r b e n t a i , b r a k s , e m u o g s , p o m i d o r a i . P u s i a u s a l d s vaisiai ir u o g o s - ab r i k o s a i , p e r s i k a i , s v a r a i n i a i , m a n g o , o b u o l i a i , k r i a u s , sly vos, i l k m e d i o u o g o s . S a l d s vaisiai ir u o g o s - b a n a n a i , d a t u l s , figos, v y n u o g s , d i o v i n t i vaisiai. R g i u s vaisius galima derinti su darovmis ir baltymais kartu. M e l i o n , m e d i r p i e n g e r i a u valgyti a t s k i r a i , n o r s m e l i o n a s n e b l o g a i d e r a i r s u rgiais vaisiais. viei p i e n g e r i a u p a k e i s t i s r i u , v a r k e , kefyru, grie t i n e a r r a u g i n t u p i e n u . T i n k a i r kiti r g t a u s p i e n o p r o d u k t a i . Jie t u r i B g r u p s v i t a m i n , geri kalcio t i e k j a i , k u r i s reikalingas o r g a n i z m o g y v y b i n e i veiklai. Acidofilino b a k t e rijos, d e d a m o s kefyr, u m u a a r n y n e e s a n i a s b a k t e r i j lazdeles i r j a s p a a l i n a l a u k . T a i a u p i e n a s i r p i e n o p r o d u k t a i r e k o m e n d u o j a m i v a r t o t i t i k iki 4 0 m e t a m i a u s m o n m s , nes vliau m o g a u s o r g a n i z m e n e b e l i e k a f e r m e n t , p a d e d a n i iuos p r o d u k t u s p a s i s a v i n t i . D u o n a n a u d i n g a tik r u g i n i r p a d i o v i n t a . vieia d u o n a s u n k i a i v i r k i n a m a . M a i s t i kviei g e r i a u p a k e i s t i ru gine a r k u k u r z i n e d u o n a . M s i r j o s p r o d u k t u s g e r i a u pakeisti uvimi ir kitais jros p r o d u k t a i s . R i e b a l u s r e i k i a valgyti n a t r a l i u s , k a i t i n a n t jie t a m p a k a n c e r o g e n a i s . S v i e s t o g e r i a u d a u g n e v a l g y t i (iki 20 g p e r d i e n ) , m a i a u j o v a r t o k i m e s a u l t o m i s d i e n o m i s , nes vei-

k i a n t s a u l s s p i n d u l i a m s A ir D v i t a m i n a i k r a u j y j e s u s i d a r o p a t y s , o j p e r t e k l i u s gali s u k e l t i s u n k i a s ligas. Kiauinio trynys v a r t o t i n a s bet kokiame amiuje. N ios m o t e r y s , vaikai, j a u n u o l i a i iki 2 5 m e t i r p a g y v e n m o n s t u r t s u v a l g y t i k a s d i e n n o r s p o vien k i a u i n i o t r y n j , o m o n s n u o 25 iki 55 m e t - b e n t 2 k a r t u s p e r s a v a i t p o vien t r y n , n e s jis b t i n a s s v e i k o m s o r g a n i z m o l s t e l m s s u s i d a r y t i . T r y n y j e y r a A , B 2 , B g , B12 g r u p s vi t a m i n , k u r i e reikalingi m i k r o e l e m e n t a m s p a s i s a v i n t i , t a i p p a t v i t a m i n o D , r e g u l i u o j a n i o fosforo i r kalcio a p y k a i t , b t i n sveikai n e r v i r e n d o k r i n i n e i s i s t e m a i k u r t i , t a i p p a t v i t a m i n o E (teleferlo) ir H ( b i o t i n o ) . K i a u i n i a i y r a s v a r b i a u s i m i n e r a l i n i m e d i a g - kal cio, k o b a l t o , vario, geleies, m a g n i o , fosforo - t i e k j a i . J i e e i n a gyvybikai s v a r b i e l e m e n t , vairi a m i n o r g i sudt, pavyzdiui, arginino, kuris b t i n a s lytini liauk lstelms gamintis. T a i a u r e i k i a i n o t i , k a d alio k i a u i n i o b a l t y m o v a r t o ti negalima, nes j a m e esantis avadinas t r u k d o pasisavinti labai svarb vitamin ~ biotin, o trynys yra naudingesnis alias. N o r i n t i v e n g t i s a l m o n e l i o z s , r e i k i a prie v a r t o j a n t tryn lainti t r u p u t citrinos rgties ar obuoli a c t o . P e r 10 sekundi rgtis u m u a bet kokias mikrob uuomaz gas. Trynys v a r t o j a m a s su majonezu ar aliejumi, nes be riebalus tirpinani rgi t r y n y s nepasisavinamas. J e i g u m o g u s s u p r a n t a , kaip j a m n a u d i n g a s v i e n a s a r k i t a s p r o d u k t a s , jis v a l g y d a m a s n e t i k m g a u j a s i , b e t i r k u r i a s a v o sveikat. i n o d a m i , dl k o m u m s reikalin gos kalcio, kalio, m a g n i o , fosforo, geleies ir k i t mik roelement druskos, mes imaniau rinksims organizmui naudingus produktus. Reikalingi mikroelementai

Kalcio druskos. J o s reikalingos k r a u j o t a k o s , m e d i a g apykaitos procesams, jos m a i n a m i k r o b p a t e k i m o krau j galimyb ir y r a btinos t a m , kad galt normaliai augti kaulai (skeletas, d a n t y s ) . Be t o , jos gerina nerv sistemos

76

II DALIS

K.

NII S V E I K A T I N G U M O SISTEMA

K.

NII

SVEIKATINGUMO

SISTEMA

* II DALIS

77

bkl, slopina udegimo procesus, m o b k l k e i i a n t i s o r a m s . Jeigu p a k a n k a m a i kalcio, j a m n e b a i s i o s infekcijos nei e p i d e m i j o s . J p a r o s

gerai reguliuoja organiz mogaus organizme yra staigios o r o p e r m a i n o s , n o r m a - vienas g r a m a s .

P a g r i n d i n i a i kalcio a l t i n i a i : k i a u i n i a i , v a r k , grieti n , kefyras, r a u g i n t a s p i e n a s , r u g i n d u o n a , aviins k r u o p o s , s l e n o s , n a t r a l s kviei g r d a i , m i g d o l a i , vis vai si ir d a r o v i ievel, i r n i a i , ali irneliai, sojos p u p e l s , p u p e l s , p u p o s , liai, p a r a g a i , b u l v s , m o r k o s , k o p s t a i , b u r o k l i a i , ridikai, r o p s , salierai, a g u r k a i , s v o g n a i , pinatai, obuoliai, apelsinai, ananasai, persikai, abrikosai, vynios, agrastai, emuogs, serbentai, vynuogs, gervuo gs, s a l o t , m o r k , r o p i , ridikli, j a u n k i a u l p i e n i la p a i i r s v o g n laikai. Kalio druskos. J o s b t i n o s t a m , k a d g a l t n o r m a l i a i f u n k c i o n u o t i r a u m e n y s , o y p a irdis, b e t o , j o s p a d e da i organizmo pasialinti vandeniui. Jos apsaugo nuo sklerozs, irdies i r k r a u j a g y s l i s i s t e m o s s u t r i k i m . Kalis p a d e d a isiskirti n a t r i u i i r dl t o m a i n a p a t i n i m u s . J o p a r o s n o r m a - 1,3 g. P a g r i n d i n i a i kalio a l t i n i a i : r u g i n d u o n a , aviins k r u o p o s , sojos i r k i t o s p u p e l s , p u p o s , p a r a g a i , ali irneliai, b u l v s , m o r k o s , a g u r k a i , ridikai, p o m i d o r a i , s v o g n a i , sa l o t o s , p e t r a o l s , k r i e n a i , g r e i p f r u t a i ir d i o v i n t i vaisiai a b r i k o s a i , r a z i n o s , slyvos. Magnio druskos. Tai p u i k i a n t i s e p t i n p r i e m o n . Be t o , m a g n i o d r u s k o s pleia k r a u j a g y s l e s , m a i n a a r t e r i n k r a u j o spd i r c h o l e s t e r o l i o kiek k r a u j y j e , d a r o r a m i n a n t poveik n e r v s i s t e m a i , p a d e d a k o v o t i s u viu. J p a r o s n o r m a 500 m g . Pagrindiniai magnio altiniai: ahas kiauinio trynys, k e p e n y s , r u g i n d u o n a , s o r k r u o p o s , g e r a i p r i b r e n d kvie i, avi, griki g r d a i , m i g d o l a i , graikiki ir e m s rieu t a i , b u l v s , m o h g a i , p o m i d o r a i , s a l o t o s , p e t r a o l s , ciko rija, m t o s , a l y v u o g s i r slyvos. Geleies druskos. J o s b t i n o s k r a u j u i s u s i d a r y t i , p a d e da i p l a u i d e g u o n i u i p a t e k t i visus o r g a n u s , d r a u g e ir s m e g e n lsteles. Geleies y r a h e m o g l o b i n o - r a u d o n o j o

k r a u j o p i g m e n t o - s u d t y j e . R a u d o n i e j i k r a u j o k n e h a i su sidaro kaul smegenyse. Jie p a t e n k a krauj ir cirkuhuoja eias s a v a i t e s , p a s k u i s u s k y l a a t s k i r a s d a h s , o j u o s e e s a n ti geleis p a t e n k a k e p e n i s ir blun ir h e k a t e n iki pa r e i k a l a v i m o " . Geleis b t i n a lstels b r a n d u o h u i s u s i d a r y t i . Jos paros n o r m a - 15-20 m g . P a g r i n d i n i a i geleies a l t i n i a i : k i a u i n i o t r y n y s , kepe n y s , i n k s t a i , kakava, liai, a h i r n e h a i , k o p s t a i , p o m i d o r a i , a g u r k a i , p i n a t a i , e s n a k a i , k r i e n a i , j a u n r o p i , ridi kh, garstyi, mork, kiaulpieni, salot lapai, svogn laikai, r g t y n s , o b u o h a i , k r i a u s , v y n i o s , e m u o g s i r visi d i o v i n t i vaisiai. Fosforo druskos. J r e i k i a d v i g u b a i d a u g i a u n e g u kalcio d r u s k , n o r s kalcis i r fosforas y r a n e a t s k i r i a m o s " m i n e r a h n s m e d i a g o s i r v i e n a b e k i t o s n e b n a . F o s f o r a s , kaip i r kalcis, y r a k a u l a u d i n i s u d e d a m o j i d a h s . B t i n a n u o l a t o s p a l a i k y t i i dviej m i n e r a h n i m e d i a g p u s i a u s v y r , nes j a i s u t r i k u s o r g a n i z m a s , k a d i h k t , p r i v e r s t a s kalc i m t i i kaul a t s a r g " - d a n t , nag, s t a m b i i y snari. mogus danai skundiasi snari skausmais manyda m a s , kad kaupiasi druskos, o t u r t pasirpinti tik t i n k a m a m i t y b a . L a i m e i , v i t a m i n a s D o r g a n i z m e r e g u h u o j a fosforo ir kalcio p u s i a u s v y r i r a p s a u g o m u s n u o m i n t s u s i r g i m . mogus, vartojantis p r o d u k t u s , kuriuose pakankamai yra fosforo ir kalcio, g a h n e b i j o t i k a u l li, s n a r i , o d o s ir n e r v h g . Fosforo p a r o s n o r m a - 2-2,5 g . P a g r i n d i n i a i fosforo a l t i n i a i : m e n k s k e p e n y s , uvis, k r e v e t s , k i a u i n i a i , g r y b a i ; l a z d y n , graikiki, e m s rie u t a i ; p r i n o k g r d a i - kvieiai, r u g i a i , mieiai, avios, d a i g i n t i kvieiai; sojos p u p e l s , p u p o s , liai, a h irne h a i , a g u r k a i , ridikai, iediniai k o p s t a i , s a h e r a i , p i n a t a i , o b u o h a i ir kriaus. Kobaltas. Jis y r a v i t a m i n o B12 s u d e d a m o j i d a h s ir sk mingai v a r t o j a m a s m a a k r a u j y s t e i gydyti. K o b a l t o stygius o r g a n i z m e g a h sukelti k r a u j o v. P a g r i n d i n i a i k o b a l t o a l t i n i a i : k e p e n y s , i n k s t a i , IiaiiSi n i a i , l y d y t a s n e p a i l d y t a s s v i e s t a s ( n e d a u g i a u kaip 2 0 - 2 5 g . p e r p a r ) , v a r k , g r i e t i n , kefyras, r a u g i n t a s p i e n a s .

78

II DALIS *

K.

NII S V E I K A T I N G U M O S I S T E M A

K.

NII S V E I K A T I N G U M O S I S T E M A

* II DALIS

79

Cinkas. T a i irgi l a b a i s v a r b u s m i k r o e l e m e n t a s . J o y r a k r a u j o i r r a u m e n a u d i n i s u d t y j e . C i n k a s - c h e m i n i re akcij k a t a l i z a t o r i u s , o r g a n i z m e p a l a i k a n t i s b i i t i n a riigting u m o lygj. is m i k r o e l e m e n t a s eina i n s u h n o - kasos hor m o n o s u d t , k u r i s r e g u h u o j a c u k r a u s kiek k r a u j y j e . C i n k o paros n o r m a - 10-15 m g . P a g r i n d i n i s cinko a l t i n i s - d a i g i n t i kvieiai, s l e n o s . J e i g u v a l g o t e d a u g b a n d e h , p y r a g o a r b a l t o s d u o n o s , or ganizme gah atsirasti cinko stygius. Saugokits diabeto ir o d o s lig. Varis. J i s , kaip ir geleis, l a b a i s v a r b u s n o r m a h a i k r a u j o s u d i a i p a l a i k y t i . V a r i o r e i k i a t a m , k a d b t efektyves n geleis, nes p r i e i n g u a t v e j u k e p e n y s e s u s i k a u p u s i gele is n e d a r y s p o v e i k i o h e m o g l o b i n o s u s i d a r y m u i . Vario p a r o s norma - 2 mg. P a g r i n d i n i a i vario a l t i n i a i : k e p e n y s , k i a u i n i o t r y n y s , r i e u t a i , r u g i n d u o n a , p i e n a s , b e t g e r i a u kefyras ar" r a u gintas pienas, jogurtas. Jodas. Jis b t i n a s i m u n i t e t u i p a d i d i n t i , s i n t e z u o t i skyd h a u k s h o r m o n u i - tiroksinui, susidaryti fagocitams - ap sauginms lstelms, kurios saugo m s krauj nuo virus. J o d o paros n o r m a - 75 m g . Pagrindiniai jodo altiniai: jros uvys, jros d u m b h a i , j r o s k o p s t a i , b u l v s , aviins k r u o p o s , p u p e l s , p a r a g a i , kopstai, morkos, pomidorai, mehonai, braks, vynuogs, p o r a i , s v o g n a i , e s n a k a i , s a l o t l a p a i i r s v o g n laikai. Vaikams ir p a a u g h a m s reikia daugiau jodo negu suaugu s i e m s . T r k s t a n t j o d o o r g a n i z m e s u t r i n k a m e d i a g apy kaita, padidja skydhauk - a t s i r a n d a gys. Silicio dioksidas. T a i j u n g i a m j a u d i n i s u d e d a m o j i dahs. J o kraujui reikia n e d a u g , taiau m a j a n t b t i n a m j o kiekiui m o g i m a v a r g i n t i o r o p e r m a i n o s , j a m blog j a n u o t a i k a , p l a u k a i p a s i d a r o silpni, linja, galva p h n k a , o d a p a s i d a r o n e b e t o k i a e l a s t i n g a . Akies liuke j o y r a 2 5 k a r t u s d a u g i a u n e g u akies r a u m e n y j e . H o m e o p a t a i m a n o , k a d v i e n k a t a r a k t o s a t m a i n g a h m a i g y d y t i sihcio diok sidu. A n k s i a u jis b u v o v a r t o j a m a s a s t m a i i r p e r a h m a m s g y d y t i . iuo m e t u sihcio d i o k s i d u g y d o m a distrofija, epilep-,

sija, r e u m a t a s , n u t u k i m a s , a t e r o s k l e r o z . Sihcio dioksid, ne t a i p , kaip gele ir kalc, o r g a n i z m a s lengvai p a s i s a v i n a n e t g i v y r e s n i a m e a m i u j e . P a g r i n d i n i a i sihcio d i o k s i d o a l t i n i a i : s a u l g r sklos, v a r k , g r i e t i n , kefyras, r a u g i n t a s p i e n a s , s a h e r a i , ridikai, rops, pomidorai, porai, j a u n kiaulpieni lapai, t a i p pat ols - dirvinis a s i k h s , p l a u t . A r b a t a i i o h u p h k i n a m a i r g e r i a m a p o 2 - 3 s t i k h n s p e r dien. Arsenas. Jis a p s a u g o n u o fosforo n e t e k t i e s , r e g u h u o j a j o a p y k a i t . M o k s h n i n k a i m a n o , k a d kai k u r i o s alergijos for m o s g a h a t s i r a s t i t r k s t a n t a r s e n o , nes d a u g u m a m o n i valgo v i r t , o ne a h m a i s t . io m i k r o e l e m e n t o y r a visuose g y v u h n s i r a u g a h n s kilms p r o d u k t u o s e , iskyrus cukr. Augaluose esanio jo kiekio m o g u i visikai p a k a n k a . Vanadis. Jis s t i p r i n a a p s a u g i n e s o r g a n i z m o funkcijas, s k a t i n a j u d t i f a g o c i t u s - l s t e l e s , k u r i o s n a i k i n a ne p a g e i d a u j a m u s m i k r o b u s i r a p s a u g o n u o infekcini h g . B i o c h e m i n i a i s t y r i m a i s n u s t a t y t a , k a d d r a u g e s u kito mis m i n e r a h n m i s mediagomis vanadis ltina senjimo procesus. Siera. T a i b t i n a s m i k r o e l e m e n t a s o r g a n i z m u i ivaly t i . P a g r i n d i n i a i sieros a l t i n i a i : visos k o p s t r y s , bul vs, m o r k o s , r o p s , ridikai, p u p a n k t y s , m o h g a i , pa r a g a i , k r i e n a i , e s n a k a i , s v o g n a i , s a l o t l a p a i , slyvos i r agrastai. 1957 m . A m e r i k o s m e d i c i n o s asociacijos s u v a i a v i m e d a k t a r a s T o m a s Spajas p a s a k : Jeigu mes t u r t u m e pa k a n k a m a i ini, g a l t u m e i v e n g t i h g a r b a j a s i g y d y t i t i n k a m a m i t y b a . A u d i n i a i p a k e n k i a m i i r s e n s t a , kai m s m a i s t o p r o d u k t u o s e n e p a k a n k a v i t a m i n . J e i g u m i t y b a pa dsime audiniams atsistatyti, senatv atsitrauks". M a i s t a s t u r i b t i d r a u g a s ir gydytojas, bet gah bti ir prieas, sukehantis baisias hgas. Liga - t a i n u s i k a l t i m a s , n e b k i t e nusikaltliai, raft P. Bregas. P a t s d i d i a u s i a s n u s i k a l t i m a s - nemokikumas., Apsig i n k l u o k i t e prie j i n i o m i s , p r o t u ir gdiais!

80

II DALIS

. NII S V E I K A T I N G U M O SISTEMA

K. NII S V E I K A T I N G U M O SISTEMA

II DALIS

81

VIO I G Y D Y M O A T V E J A I PAGAL NII SISTEM Plaui vys

P o n u i N a i r u i (76 m e t ) 1958 m e t r u g p j i i t j b u v o nu s t a t y t a s p l a u i v y s . P a s i i i l y t a d a r y t i o p e r a c i j . 1958 m . s p a l i o m n . Tokijo k a r o l i g o n i n s onkologijos l a b o r a t o r i j o j e d i a g n o z b u v o p a t v i r t i n t a . ioje l a b o r a t o r i j o j e d u m n e s i u s jis b u v o g y d o m a s s a r k o m i c i n u . P r a d j o v i s a m e kiine jausti silpnum, majo apetitas. Kvpavimas pasidar t o k s s u n k u s , k a d ligonis isitiess t u r d a v o s d t i a n t grin d . A n t r a m m n e s i u i ligoninje b e s i b a i g i a n t p a t a m s j i m a s p l a u i u o s e vis d a r t e b e b u v o n e s u m a j s , o irdies srityje n e t g i p a d i d j s , greiiausiai dl s a r k o m i c i n o i r k i t v a i s t p o v e i k i o - ie vaistai s u l t i n o k r a u j o ir limfos a p y t a k , o kvpavim apsunkino. 1958 m. g r u o d i o m n . ijs i m i n t o s i o s l i g o n i n s li gonis k r e i p s i m i i s staig, n o r d a m a s g y d y t i s p a g a l Nii s v e i k a t i n g u m o s i s t e m . Jis a t l i k o t o k g y d y m o k u r s : l . o r o p r o c e d i i r o s a t u o n i s - d e i m t k a r t p e r dien; 2 . k o n t r a s t i n s vonios; 3 . d a t u l i m e d i l a p a r b a t a ( d a u g i a u kaip d u l i t r a i per dien); 4. eios s v e i k a t i n g u m o t a i s y k l s . Po mnesio a p e t i t a s ymiai pagerjo, silpnumas pra jo, n u o t a i k a p a s i t a i s . K v p u o t i d a r s i l e n g v i a u , r e n t g e n o s k o p i j a r o d , kad vitos k i a u i n i o d y d i o p a t a m s j i m a s p l a u i u o s e , kaip ir irdies srityje, s u m a j o . Ligonis gro n a m o , b e t g y d y m t s . P o m e t , 1959 m . spalio m n e s , jis m a n r a : Jiis d k a a k a s d i e n d i a u g i u o s i g y v e n i m u . Grs n a m o , aiku, a a t l i k i n j u o r o p r o c e d r a s , geriu vie ias d a r o v i sultis i r d a t u l i m e d i l a p a r b a t , v a r t o j u m a g n i o h i d r o k s i d ir, i n o m a , laikausi ei s v e i k a t i n g u m o taisykli". T a i p ligonis, k u r i a m b u v o n u s t a t y t a p a v o j i n g a d i a g n o z, d i a u g i a s i g y v e n i m u ir Nii s v e i k a t i n g u m o s i s t e m o s d k a iveng k a n i .

P o n a s K a c u j i s C h a n d a (70 m e t ) vis g y v e n i m ne b u v o sirgs, t a i a u 1958 m e t a i s p a s i r o d n e r i m keliani p o y m i : nuolatinis kosulys su iskyromis, kartais kraujing o m i s , r e t k a r i a i s s k a u s m a i deiniojo p l a u i o srityje. N u s t a t y t a s deiniojo p l a u i o v y s , p a s i l y t a o p e r a c i j a . T a i a u p a t a r u s v i e n a m Nii s i s t e m o s a l i n i n k u i , ligonis a t s i s a k o p e r a c i j o s ir 1960 m. v a s a r i o m n . p a t e k o m s li gonin. Nuolatinis kosulys ir kraujo iskyros j t e b e k a m a v o . Skausmai krtinje neiuvo, rentgenas rod tamsi d m plauiuose. Buvo atliktas toks gydymo kursas: 1. a t u o n i kartai p e r dien oro procedros; 2 . kiekvien d i e n k o n t r a s t i n v o n i a ; 3 . v a l g y m a s d u k a r t u s p e r dien ( b e p u s r y i ) ; t e n k i n a n t i s lengvais, r g t g a m i n a n i a i s p r o d u k t a i s , i s k y r u s virtus ryius; 4. datuli medio lap arbata; 5. vieios d a r o v i s u l t y s ; 6. k i e t a lygiu p a v i r i u m i lova; 7. k i e t a p a g a l v (volelis); 8. p r a t i m a s kapiliarams; 9. p r a t i m a s Auksin uvel". P o d e i m t i e s d i e n ligonis p r a d j o r e i a u k o s t i , isky rose buvo maiau kraujo. Drgni rbai m a i n d a v o krtins s k a u s m u s . P a g e r j o ligonio a p e t i t a s i r i v a i z d a . inia, k a d ligoniui p l a u i vys i r k a d jis g y d o m a s V a t a n a b s ligoninje, s u t r a u k t e n a i d a u g e l j o biiuli i r p a s t a m . J i e s u i n o j o , k a d jis, n e p a i s y d a m a s a l t o v a s a r i o oro, atuonis kartus per dien atlieka oro procedras, prie a t v i r l a n g n u s i r e n g i a i r a p s i r e n g i a . Jie t a i p p a t s u i n o j o , k a d j o v a n d e n s p r o c e d r o s - s d j i m a s p a k a i t o m i s p o vien m i n u t a l t o j e i r k a r t o j e vonioje. Argi g a l i m a ligoniui s u nesveikais p l a u i a i s t a i k y t i t o k i u r k t g y d y m ? B d a m a s be d r a b u i , jis gali p e r a l t i . Ir kokius v a i s t u s jis g a u n a ? T i k didel stiklain d a t u l i m e d i l a p a r b a t o s ! D a u g u m a j o g i m i n a i i n u t a r , kad t o k s n e s u v o l v i a m a ; . g y d y m a s , aiku, negali i g y d y t i . J i e vieningai nutar jj perveti vl U n i v e r s i t e t o l i g o n i n ir normaliai mokslikai

82

II DALIS *

K. NII S V E I K A T I N G U M O SISTEMA

K.

NII S V E I K A T I N G U M O SISTEMA

* II DALIS

83

g y d y t i " . Ligon p r i k a l b j o , i r jis i v y k o . T a i a u U n i v e r s i t e t o ligoninje p o z i t y v i a i g y d y t i j o n i e k a s n e g a l j o , n e g a l j o n operuoti. Po dviej savaii j g r i n o V a t a n a b s l i g o n i n . Isiaikins, k a d p e r t a s dvi s a v a i t e s jis n e b u v o g y d o mas sarkomicinu, radioaktyviu kobaltu ir rentgenoterapij a , a n u s p r e n d i a u , j o g j lengvai g a l i m a i g y d y t i p a g a l Nii s i s t e m . Jis b u v o g y d o m a s t a i p p a t kaip ir p i r m kart: a t u o nis-deimt k a r t per dien oro procediiros, du ir daugiau l i t r d a t u l i m e d i o l a p a r b a t o s , eios Nii s v e i k a t i n g u m o t a i s y k l s , k o n t r a s t i n s vonios i r p e n k i riii d a r o v i sultys. P o dviej m n e s i 1960 m . b a l a n d i o m n . b u v o pa d a r y t a jo kriitins lstos rentgeno n u o t r a u k a , kuri rod didel p a g e r j i m . T a m s i o s d m s p a v i d a l o vinis a u g l y s , b u v s deiniojo p l a u i o c e n t r e , p r a n y k o . i u o l a i k i n s m e d i cinos poiiiriu t a i a t r o d visikai n e t i k t i n a s d a l y k a s . Ligo nis n u s t o j o k o s t i , i s k y r o s e neliko k r a u j o , k r i i t i n s skaus m a i visikai i n y k o . 1960 m . g e g u s m n . p a d a r y t o j e r e n t g e n o n u o t r a u k o j e ligonio p l a u i a i p a s i r o d es visikai variis, p a t a m s j u s i d m visikai i n y k u s i . L i e p o s m n e s ligonis vl n u j o U n i v e r s i t e t o l i g o n i n , k u r j a m vl b u v o p a d a r y t a r e n t g e n o n u o t r a u k a i r a t l i k t i kruoptiis tyrimai. K a i p g i jils i s i g y d t e ? " - k l a u s jo g y d y t o j a i . I g i r d a t s a k y m l a b a i stebjosi, s a k y d a m i , j o g t a i - s t e b u k l a i . O ligo nis p r i s i p a i n o i p r a d i abejojs Nii s i s t e m o s e f e k t y v u m u , t a i a u n e t u r d a m a s k i t o s ieities n u t a r s g y d y t i s p a g a l j. : Pastaraisiais metais ne tik Japonijoje, bet ir E u r o p o j e , i r A m e r i k o j e d a u g j a s u s i r g i m p l a u i v i u . K a i kas t e i g i a , k a d t a m t a k o s t u r i p a d i d j s t a b a k o v a r t o j i m a s . Ta iau p a g a l Nii teorij vio p r i e a s t i s y r a anglies o k s i d o o r g a n i z m e s u s i k a u p i m a s . i n o m a , j o p a g a u s j i m a s dl riik y m o gali biiti v i e n a i p r i e a s i . T o d l n r a k o s t e b t i s , k a d t a r p riikali, t r a u k i a n i c i g a r e t p o c i g a r e t s , d a u g i a u s e r g a n i p l a u i viu n e g u t a r p t , k u r i e visai n e r i i k o .

K i t a svarbi p l a u i vio a t s i r a d i m o p r i e a s t i s - v i t a m i n o C organizme stygius. M i i s ligonis m g o s a l d u m y n u s i r n e t u r j o p r o i o g e r t i d a t u l i m e d i o l a p a r b a t o s . J a m i s i v y s t v y s , n e s or g a n i z m e t r i i k o v i t a m i n o C . B e t o , jis r i i k . Tai i r p a d j o a t s i r a s t i viui. N o r s j a u b i i d a m a s 7 0 m e t a m i a u s , p o n a s K a c u j i s C h a n d a isigyds a t r o d j a u n a t v i k a s , e n e r g i n g a s kaip p e n k i a s d e i m t m e t i s . T a i g i i n a n t vio a t s i r a d i m o p r i e a s t i s , viui g a h m a u k i r s t i k e h i r hgon i g y d y t i p a g a l Nii s v e i k a t i n g u m o sistem. Skrandio vys

P o n u i J u m i k i u i (69 m e t ) I d a b a o h g o n i n j e k r u o p i a i ityrus b u v o n u s t a t y t a s skrandio vys. Pasiiilyta operaci ja. Biidamas vyresnio amiaus hgonis operuotis nesutiko ir n u s p r e n d g y d y t i s p a g a l Nii s i s t e m . J a m buvo paskirtas kasdienio g y d y m o kursas: 1. d e i m t o r o p r o c e d i i r ; 2. 3. 4. 5. 6. datuli medi lap arbata; keli riii d a r o v i s u l t y s ; k o n t r a s t i n s vonios; eios s v e i k a t i n g u m o t a i s y k l s ; viei a h k o p i i s t a i ( b i i t i n a i ) .

V a k a r u o s e viei a h k o p i i s t a i v a r t o j a m i s k r a n d i o i r dvyhkapirts arnos o p o m s gydyti. K o p s t o galva horizont a h a i p e r p j a u n a m a p u s i a u dvi lygias d a h s i r v a r t o j a m a tik virutin dahs. N u i m a m i lapai ir i j ispaudiamos s u l t y s . Suli kiekis p r i k l a u s o n u o h g o n i o svorio. J e i g u m o g u s s v e r i a d a u g i a u kaip 60 kg - g e r i a m a po 40 g suli, kai svoris m a i a u kaip 60 kg - g e r i a m a po 30 g suli. B u v o n a u d o j a m a k o n t r a s t i n vonia. Per p u s a n t r o m nesio h g o n i s a t s i k r a t s k a u s m s k r a n d y j e , s u m a j o p y k i n i m a s , i n y k o i m a t o s e k r a u j a s . Grs n a m o jis t o k i u b u d u g y d s i t o h a u . P o m e t s u i n o j a u , k a d jis j a u i a s i getai ir n e a t s i d i a u g i a , kad a t s i k r a t s k r a n d i o vio ir iveng operacijos.

84

II DALIS *

K.

NII

SVEIKATINGUMO

SISTEMA

K.

NII

SVEIKATINGUMO

SISTEMA

II

DALIS

85

P o n u i T a k a o Iijui ( 6 5 m e t ) H o n o l u l u ligoninje b u v o n u s t a t y t a a n k s t y v o j i vio s t a d i j a . P a s i i i l y t a o p e r a c i j a . At vyks Japonij, jis k o n s u l t a v o s i trijose v i e t o s e ir v i s u r bu v o n u s t a t y t a t a p a t i d i a g n o z . Miis ligoninje jis p a k l a u s : Ar g a l t u m t e m a n e igydyti be operacijos?" A atsakiau: T a i p , j e i g u jiis s i n i n g a i v y k d y s i t e k i e k v i e n m a n o n u r o d y m " . Tris m n e s i u s jis b u v o g y d o m a s t a i p : l . o r o procediiros; 2. k o n t r a s t i n s vonios; 3. eios s v e i k a t i n g u m o t a i s y k l s ; 4. datuli medi lap arbata; 5. kopiist s u l t y s ; 6 . kaip p a g r i n d i n i s m a i s t a s s k y s t a ryi k o ; 7. v i r t i ryiai, u v i s , v i t i e n a ir kiti riigtis g a m i n a n t y s produktai; 8. p e n k i riii d a r o v i s u l t y s ; " 9 . m a g n i o h i d r o k s i d a s ( J A V v a r t o j a m a s kaip a n t i o k s i d a n t a s - efektyvi o p g y d y m o p r i e m o n ) . P r a j u s k e t u r i o m s s a v a i t m s j o kiino p a v i r i u j e p a s i r o d b i i d i n g p o y m i - i o r i n fizin r e a k c i j a , j a p o n i k a i vadi n a m a m e n k e n " . V e i d a s iblyko, galiins p a b a l o . P a c i e n t a s s k u n d s i galvos s k a u s m a i s , k a r t a i s nusilps a l p d a v o . P o a p a l p i m o m u s v i d u r i u o t i t r i s k a r t u s isiskyr j u o d o s kaip de g u t a s fekalijos. P o t o n e m a l o n i i s pojiiiai s k r a n d y j e p r a j o . V h a u inyko ir khnikiniai poymiai. Po p u s a n t r o mnesio hg o n i s gro n a m o , k u r d a r m n e s t s tok p a t g y d y m o k u r s . Tokijo u n i v e r s i t e t e k r u o p i a i i t y r u s k o n s t a t u o t a , k a d vys i g y d y t a s . K l n u o s t a b t a i , j o g ih h g o n i o p l a u k a i p a t a m sjo i r m vilgti kaip j a u n y s t j e . iuo m e t u jis vl g y v e n a Havajuose, dirba ir diaugiasi gyvenimu. P o n i a i C h i s a k o I v a t o (62 m e t ) 1959 m e t a i s b u v o nu s t a t y t a s s k r a n d i o v y s . Miis h g o n i n j e j i a t h k o tok gy d y m o kurs: 1. keturis k a r t u s p e r dien oro procediiros; 2. ryt ir vakar p r a t i m a i kapiharams; 3. p r a t i m a s Auksin uvel"; 4. magnio hidroksidas;

5. d a t u l i m e d i o l a p a r b a t a ; f 6. a h k o p i i s t a i ; :.-.'> \ , . 7. a r n y n o i v a l y m a s ; ! ^ ; 8. skysto m a i s t o vartojimas; 9 . p e n k i riii d a r o v i v a r t o j i m a s . P e n k t g y d y m o dien pasirod m e n k e n " . P o t o hgon p a s i s k u n d n e m a l o n i a i s pojiiiais, j o s v e i d a s iblyko, ji su prakaitavo, pasidar sunku kvpuoti. Dl to ji ir jos d u k r a s u t r i k o . L i g o n s u s i t v a r d t i k t u o m e t , kai j a i p a d a r dvi injekcijas. A n t r o j i m e n k e n " p a s i r o d a t u n t dien, dl t o h g o n vis d i e n k a n k i n o s i . K i t d i e n t u t i n a n t i s ijo 7 apvaliis t a m s i o s s p a l v o s fekalij g a b a l a i , ir i k a r t o po to penki plytins spalvos, kapotins formos gabalai d i d u m o s u h g m a u o j u p i r t e h u . P o t o h g o n j a u t s i g e r a i , g r dat u h m e d i l a p a r b a t i r n e v i r i n t viei v a n d e n . O r o procediiras a t h k d a v o 8-11 kart per dien ir itaip kaup energij. P r a j u s 20 dien po iskyr p a s i a h n i m o hgon p a j u t o vilkik alk, k u r i o n e g a l j o n u m a l i n t i 10 d i e n . T a i a u i ios p a d t i e s ji i s i k a p s t . P o 8 0 g y d y m o s i d i e n h g o n gro n a m o , j a u s d a m a di del d k i n g u m u g y d y m p a g a l Nii s i s t e m . iuo m e t u visi p o n i o s I v a t o n a m u o s e p r a k t i k u o j a i s i s t e m . Tiesiosios arnos vys P o n i a K i i t o N a s e g a v a (66 m e t ) t u t i n d a m a s i vidinje i a u g s dalyje j a u t s k a u s m . P a s i r o d y d a v o k r a u j a s , k u r i s n u d a y d a v o fekalijas t a m s i a spalva. G y d y t o j a s n u s t a t tie siosios a r n o s v i r pasiiil t u o j a u p a t o p e r u o t i s . B r o h o p a t a r t a j i k r e i p s i m i i s ligonin i r m n e s b u v o g y d o m a p a g a l m i i s s i s t e m . G a u d a v o tik a h d a r o v i m a i s t . Ligonei k e l e t k a r t s u fekalijomis isiskyr d a u g k r a u j o k r e u h . P a m a u io k r a u j o kiekis m a j o , o s k a u s m a i tii t i n a n t i s silpnjo. A p i u o p u s n u s t a t y t a , k a d auglys tolydio m a j a . iuo m e t u , p r a j u s t r e j i e m s m e t a m s , j i Sciinliihi kauja namuose ir jauiasi kuo puikiausiai.

86

II DALIS

NII

SVEIKATINGUMO

SISTEMA

K.

NII

SVEIKATINGUMO

SISTEMA

* II DALIS

87

P o n a s K u n i c h i k o I i z u k a ( 6 1 m e t ) 1958 m e t a i s t u t i n d a m a s i s p a j u t o s k a u s m . Fekalijos dl k r a u j o b u v o p a t a m sjusios. O s a k o s u n i v e r s i t e t o m e d i c i n o s k o l e d o g y d y t o j a i n u s t a t tiesiosios a r n o s v. Ligonis a t s i s a k o p e r a c i j o s i r a t s i d i i r m i i s l i g o n i n j e . M n e s b u v o g y d o m a s m i i s gy d y m o m e t o d u . N o r s ligonio svoris m a j o , b e t s k a u s m a i t u t i n a n t i s i r k r a u j a v i m a s i n y k o . iuo m e t u p a g a l Nii sis t e m gydosi n a m u o s e . Gerkl vys

1959 m . k o v o i r g e g u s m n e s i a i s b u v o g a u s i k r a u j o i s k y r i r d u k a r t u s p a s i a l i n o m e n k e n " - a p m i r u s i o s gim d o s d a l y s . G a u s i i s k y r i r a p m i r u s i g i m d o s dali isisky r i m a s r o d o g y d y m o s k m . K o l n e p a s i r o d o m e n k e n " - liga n e i g y d y t a . P a s i r o d i u s m e n k e n " , n o r i n t n e p a b l o g i n t i gy dymosi, biitina biiti atidiems ir n e p r a r a s t i savitvardos. T u o m e t u reikia vengti gydytoj konsultacij, grietai atsisaky t i b e t k o k i injekcij i r l a u k t i Dievo p a g a l b o s . G e r i a u s i a p a b a d a u t i , s t e n g t i s n e s i j a u d i n t i . Telefonu p o n i a S a t o g a v o m i i s k o n s u l t a c i j a s , d a r o r o p r o c e d i i r a s . iuo m e t u j i n a muose ir jauiasi gerai.

P o n a s M a s a p u g u s K o u m (68 m e t ) , b u v o t a i p uki m s , j o g n e b e g a l j o k a l b t i . O s a k o s m e d i c i n o s k o l e d o gy d y t o j a i n u s t a t g e r k l v. B u v o p a s k i r t a s g y d y m a s i z o t o pais, bet ger r e z u l t a t n e s u l a u k t a . 1958 m . l a p k r i i o m n . jis p a t e k o m i i s l i g o n i n . Ligo nis t u r j o a l i n g p r o i - p e r d i e n s u r i l k y d a v o 30 ciga rei, m g o s a l d u m y n u s i r d a u g j valg; v i s a t a i d i r g i n o g e r k l srit, k u r i o j e i s i v y s t v y s . P e r d u m n e s i u s m i i s ligoninje p a s i e k t a r e i k i a m r e z u l t a t . V l i a u j o b a l s a s a t s i s t a t , f i z i n biikl e n k l i a i p a g e r j o . iuo m e t u jis n a m u o s e p r a k t i k u o j a Nii s i s t e m . P r i e n a u j u o s i u s 1960 m e t u s g a v a u j o laik, k u r i a m e d koja, k a d p a a l i n o m e f i z i n negali. P o n a s K a c u m i s N a k a t a (69 m e t ) 1958 m . birelio m n . u k i m o i r n e t e k o b a l s o . S a p o r o u n i v e r s i t e t o m e d i c i n o s kole d o d i a g n o z - g e r k l v y s . | m s l i g o n i n ligonis p a t e k o 1959 m . birelio 1 5 d . P e r p u s a n t r o m n e s i o jis p a s v e i k o . iuo m e t u n a m u o s e p r a k t i k u o j a Nii s i s t e m . Gimdos vys

K A I P M. G O G U L A N PATI ISIGYD V Nii s v e i k a t i n g u m o s i s t e m a - a t s i s v e i k i n i m a s su vi s o m i s l i g o m i s ! " E s u t i k r a , - p a s a k o j a M . G o g u l a n , kny gos A t s i s v e i k i n k i t e su l i g o m i s " a u t o r , - kad t o k s t e i g i n y s g r e i i a u sukels n e p a s i t i k j i m i r a b e j o n e s n e g u s u s i d o m j i m , t a i a u vis d l t o d r s t u t e i g t i , k a d m o g u s p a n o r j s p a t s gali s u s i d o r o t i s u b e t k o k i a liga. K a l b u a p i e n e t r a d i c i n m e d i c i n , a p i e n a u j , moksli n i a i s t y r i m a i s i r p a t i r t i m i p a g r s t poiiir, k u r i s m o g veda sveikatingumo ir harmonijos su G a m t a kehu. A n e g y d y t o j a , n e e k s t r a s e n s e , n e s a m a n i r n e ai k i a r e g . S a v o k o v su h g o m i s g a h u p r i l y g i n t i su varls i A n d e r s e n o pasakos Dvi varls" p a s t a n g o m i s . A r a t s i m e n a t e ? D v i varls p a t e k o g r i e t i n s p u o d y n . V i e n a i s i g a n d u s i u s p r i n g o i r p r i g r . A n t r o j i d a r b a v o s i le t e n l m i s i r iki v a k a r o p u o d y n j e s u m u sviest, a t s i s p y r n u o j o i r i o k o , taigi isigelbjo. Argi n e p a m o k a n t i p a s a ka? J o s p r a s m t o k i a : b e t k o k i a i n e g a n d a i i t i k u s , n e r e i k i a n u l e i s t i l e t e n h " , n e p a s i d u o t i b a i m e i , o i m t i veikti. T o k i p u o d y n i " m a n o g y v e n i m e b u v o d a u g i a u negu r e i k i a : skrofulioz, h m f a d e n i t a s , a u s , n o s i e s , gerkls li,t':ns, r e u m a t a s , maharija, maakraujyst, aughai. K a d i r k a i p m a n o s e n e l s , t e t u l s , tvai s t e n g s i , k a d ir kokioms medicinos garsenybms rod, kad ir kuo gyd

P o n i a T o j o n o S a t o (49 m e t ) k e l e t m e t k a n k i n o s i d l gimdos kraujavimo. Buvo n u s t a t y t a s gimdos vys. miis l i g o n i n j i p a t e k o 1958 m . g r u o d i r b u v o g y d o m a p a g a l Nii s i s t e m . G r u s i n a m o , t o l i a u g y d s i p a g a l i s i s t e m , nors fizikai jautsi gerai.

88

II DALIS *

K. NII S V E I K A T I N G U M O SISTEMA

K. NII S V E I K A T I N G U M O S I S T E M A

II DALIS

89

niekas n e p a d j o . T a i a u t a i p a t s i t i k o , k a d m a n o t v isiun t d i r b t i j K r y m . K a i t i k m e s t e n p e r v a i a v o m e , a i k a r t o p a s v e i k a u . Visus n e g a l a v i m u s t a r s i r a n k a n u m . A n e t g i n e s i r g a u n v i e n a vaik liga. I t i s o m i s d i e n o m i s tik s u k e b l y t m i s b g i o j a u l a u k e , m a u d i a u s i jiiroje, valgiau vieius p r i n o k u s i u s vaisius, d a r o v e s , r i e u t u s i r j a u i a u s i t a r s i susiliejusi s u p a i a g a m t a . S t a i g a p r a s i d j o k a r a s . T v a s ijo f r o n t , o m u s su m a m a evakavo i K r y m o Ural. Ten a susigriebiau ma liarij. V a i s t n e b u v o . a l t i s , b a d a s , e v a k u a c i j a a p s u n k i n o ligos eig. K a s a n t r d i e n m a n e k r s d a v o d r e b u l y s , o ki t d i e n b i i d a v a u kaip i g r t a , j g a s a t g a u d a v a u l t a i ir ivis vos i s i k a p a n o d a v a u i n e b i i t i e s . T a i t r u k o beveik metus. K a r t atsitiktinai igirdau, kaip suaugusieji, aptarin d a m i m a n o likim, v e r k , m a n y d a m i , k a d m a n n e b r a k u o p a d t i ir kad a tursiu m i r t i . M a n e , devyneri m e t mer gait, tai labai nustebino. N e j a u g i s u a u g , dideli, p r o t i n g i m o n s n e i n o , kaip p a d t i v a i k u i ? ! - p a m a n i a u a . - T a i k o d l a jais t a i p pasitikiu?! Kodl a pati nemginu isigelbti?" A p r a d j a u t e m p t a i g a l v o t i i r p i r m i a u s i a savs pa klausiau: Kaip ita b j a u r y b a t s i r a n d a ? " P r i e p u o l i s k a r t o d a v o s i kas a n t r dien. Jis p r a s i d d a v o n u o t o , k a d a l t o s kaip l e d a s p d o s susiliesdavo i r t p a i a k i m i r k p r a d d a v o k r s t i t o k s d r e b u l y s , k a d niekas n e g a l d a v o j o s u s t a b d y t i , n o r s i r d d a v o k a r t a s ildykls p r i e m a n o koj a r a p k l o d a v o a n t k l o d m i s i r p a l t a i s . T i k p o 2 - 3 ar 4 v a l a n d p r i e p u o l i s b a i g d a v o s i , t u o m e t b i i d a v a u i pilta alto prakaito, jausdavau siaubing silpnum ir tarsi p r a s m e g d a v a u kakoki j u o d nebiities b e d u g n . - Viskas, - n u s p r e n d i a u a . - R y t o j ito n e b u s ! T d i e n , kai t u r j o p r a s i d t i p r i e p u o l i s , a suglau d i a u kelius, o p d a s kiek g a l d a m a a t s k y r i a u vien n u o k i t o s ir vis s a v o d m e s s u t e l k i a u t a i , k a d j o s j o k i u b i i d u n e s u s i l i e s t . T a i p iguljau vis dien, o p r i e p u o l i o n e b u v o ! J o n e b u v o i r kit dien. J o d a u g i a u n i e k u o m e t n e b u v o ! Va d i n a s i , l a i m j a u ! T a i p a d j o t i k t i , kad m a n y j e y r a j g .

k u r i o s v e i k s m i n g e s n s u g y d y t o j i r suaugusiij i n i a s , n e s gali veikti lig! ' T o d l kai m a n , 3 4 m e t m o t e r i a i , g i m d o j e n u s t a t 1 7 savaii g e m a l o d y d i o augl, h e m o g l o b i n u i e s a n t 37, ir kai m a n pasiiil o p e r a c i j , p o k u r i o s j a u n i e k u o m e t n e b i i i a u galjusi g i m d y t i i r a p s k r i t a i briiau t u r j u s i p a m i r t i , k a d esu m o t e r i s , a g r i e t a i a t s i s a k i a u . Jeigu g a m t a m a n e sukiir m o t e r i m i , ji ir turi kovoti dl m a n s " , - n u s p r e n d i a u a . - B a n d y s i u t a p t i n i a su a u g l i u ! A r b a a u g l y s veiks m a n e , a r b a a j!" M i n t i s , a i k u , b u v o f a n t a s t i n . J a i g y v e n d i n t i reikjo s u r a s t i g y d y t o j , k u r i s s u t i k t s t e b t i n t u m , vaisiaus gy v y b i n g u m , o p r i r e i k u s p a d a r y t i C e z a r i o pjiiv, kad vaisi i g e l b t i r t a s a i b i i t a u g i n a m a s i n k u b a t o r i u j e , kol t a p t p i l n a v e r i u kiidikiu. m i a u s i iekoti t o k i o g y d y t o j o . M a n o p a i e k o s a t v e d A k u e r i j o s ir ginekologijos i n s t i t u t p a s c h i r u r g N a t a h j Selezniov. J i p a a i k i n o , k a d m a n o i d j a rizikinga, nes a u g l y s a u g s g r e i i a u n e g u vaisius i r t r u k d y s j a m v y s t y t i s , t a i a u j e i g u a t o k i a r y t i n g a , g a l i a u k r e i p t i s A. Vin e v s k , k u r i s j a u dvejus m e t u s a t h k i n j a b a n d y m u s s u iur k m i s , t r i u i a i s ir k a r v m i s ir p a s i e k g e r r e z u l t a t : i trij o p e r a c i j , p a d a r y t k a r v m s , t u r j u s i o m s g i m d o s augl, dvi j a t s i v e d sveikus v e r e h u s . K o k i a b u v o profesoriaus A. Vinevskio idja? Jis i p j a u d a v o augl, t a i a u , u u o t susiuvs sveikus au d i n i o k r a t u s , kaip d a r y d a v o k i t i , i p j a u t o a u g h o vietoje s t a t y d a v o p l o k t e l , k u r i a t r o d kaip teflono t i n k l e h s , t a r n a u j a n t i s ugijimui a d y m o p a g r i n d u " . P e r i p l o k t e l , p r a j u s k e t u r i e m s m n e s i a m s , j a u b i i d a v o p e r a u g sveiki r a u m e n a u d i n i a i . Taigi o r g a n a s a t s i s t a t y d a v o , o d i r b t i n i a i t i n k l e h o a u d i n i a i , a t h k s a v o funkcij, i t i r p d a v o i r d r a u g e su irimo produktais pasiahndavo i organizmo. Tai b u v o k v a p g n i a u i a n t i idja, k u r i iuolaikinei me dicinai galjo a t v e r t i d u r i s o r g a n r e g e n e r a c i j o s (atnaiiji n i m o ) srit, r e m i a n t i s g i m t o m i s o r g a n i z m o g a l i o m i s . A svajoju i t a i p o p e r u o t i k r a u j a g y s l e s , f i i r d j . knpmil*, b e t kur o r g a n , t a i a u i p r a d i m a n r e i k i a t o k i o p e r a -

90

II DALIS *

K.

NII S V E I K A T I N G U M O S I S T E M A

K.

NII

SVEIKATINGUMO SISTEMA

* II DALIS

91

cij a t l i k t i k o k i a m e n o r s g y v y b e i n e p a v o j i n g a m e o r g a n e " , kalbjo A. V i n e v s k i s . O p e r u o k i t e m a n e ! - t i k i n j a u a jo p a s e k j u s - p r o fesori T . D a u r o v , m e d i c i n o s m o k s l k a n d i d a t N . Grafskaj. - A m o k u s t e b t i v i d i n i u s p r o c e s u s ir galsiu j u m s papasakoti, k mogus jauia tokios operacijos m e t u . J u k k a r v j u m s nieko n e g a l i p a p a s a k o t i ! M a t y t , m a n o rodinjimai juos tikino, ir mes t a p o m e bendraminiais. 1966 m . b a l a n d i o 2 3 d . M a s k v o j e p i r m k a r t b u v o a t likta tokia operacija mogui, juo buvau a. Operacija pra noko lkesius. A greitai pasveikau, n e t r u k u s t a p a u nia ir pagimdiau mergait. P r a j o 1 2 l a i m i n g m e t , i r s t a i g a n e t i k t a i beveik t o j e paioje vietoje m a n vl b u v o n u s t a t y t a s a u g l y s . K a s ia d a r o s i ? ! - s v a r s i a u a . - G y d y t o j a i paali n a p a d a r i n i u s , o p r i e a s t y s lieka. I k u r a p s k r i t a i a t s i r a n d a augliai? A j u k n e g i m i a u s u j a i s ? " P r o f e s o r i a u s A . V i n e v s k i o n e b e b u v o g y v o . M a n jo ke t u r i a s d e i m t s e p t i n t i m e t a i . A p i e a n t r vaik g a l v o t i p e r v l u . A vl s u t i k a u o p e r u o t i s . T a i a u o p e r a c i j a vos nesi b a i g t r a g i k a i . P o o p e r a c i j o s n e g a l j a u a t s i k e l t i . M a n e i p t , r a n k o s e i r kojose a t s i r a d o t r o m b o f l e b i t a s , v i s a m e k ne trkinjo kraujagysls. Po keturi neskmingo gydymo mnesi m a n pasil invalidum. T i k p a m a n y k , s k a u d a k o j a s , m a n 2 0 m e t s k a u d a ko jas, o a gyvenu!" - r a m i n o m a n e gydytoja. J a i 2 0 m e t s k a u d a k o j a s , o r g a n i z m a s s i u n i a signa l u s , ir ji nieko n e d a r o ! - g a l v o j a u a . - J u k t a i t a s p a t , jei e l e k t r i k u i k i b i r k i u o t l a i d a s , o jis s d t r a n k a s s u d j s . N e ! A d a u g i a u n i e k u o n e p a s i t i k s i u . R e i k i a p a i a i r a s t i i eit! I k u r a t s i r a n d a augliai? J u k t a i t i k r i a u s i a i kakokios prieasties p a s e k m s ? " - msiau a. P r a d j a u p a t i skaityti medicinos inynus, vadovlius, enciklopedij, u r n a l u s , b a n d y t i B r e g o , e l t o n o , Vokerio, atalovos mitybos sistemas, daryti gydomj gimnastik, atlikinti gydomj b a d a v i m , gydytis vandeniu, kvpavi m o p r a t i m a i s . Viskas iek tiek p a d d a v o , g e r i n d a v o b e n d r

sveikatos bkl, bet skausmai neinyko ir faktikai'buvau p r i r a k i n t a p r i e lovos, p u s i a u i n v a l i d . G i m i n s i r a r t i m i e ji p a s i a u k o d a m i , su blogai slepiama neviltimi akyse m a n e priirjo. T a i a u k a r t m a n r a n k a s p a t e k o i a n g l kalbos i v e r s t a s s t r a i p s n i s : V y s i g y d o m a s . K a i p j a m u k i r s t i ke li ir s u s i g r i n t i s v e i k a t " . I viso 28 p u s l a p i a i m a i n l e s p a u s d i n t o t e k s t o . J u o s perskaiiusi s u p r a t a u , kad t a i ir y r a , k o t a i p ilgai i e k o j a u . P r a d j a u v y k d y t i t e n s u r a y t a s rekomendacijas, ir m a n o nustebimui nebuvo rib: miau s v e i k t i . P o dviej savaii s k a u s m a i gerokai a t l g o . P o t r i j savaii k n y g s p i n t o s stikle p a m a i a u s a v o a t v a i z d , j a u iek t i e k p a n a a n k s t e s n . T u o m e t s i t i k i n a u , k a d t a i m a n i tikrj p a d e d a . N e p a i s y d a m a skausmo ir negailda m a p a s t a n g d a r i a u visk, k o b u v o r e i k a l a u j a m a . N e t r u k u s p a s i j u t a u visikai sveika. T r o m b o f l e b i t a s , n o r s i u o l a i k i n m e d i c i n a j laiko n e i g y d o m u , p r a n y k o . . . A n o r j a u isiaikinti s a v o s t e b u k l i n g o igijimo e s m . K a i m a n o biiul D i d i o j o t e a t r o k o n c e r t m e i s t r A l a B a s a r g i n a v y k o g a s t r o l i J a p o n i j , a p e r j p e r d a v i a u laik, p i l n k l a u s i m , Tokijo M e d i c i n o s m o k s l p a g a l Nii siste m i n s t i t u t u i . Biiul a t v e i t e n a t s a k y m u s i r dvi kny gas angl kalba. M a n o sesuo jas ivert. Tai padjo m a n s u v o k t i , k o k i a y r a Nii s v e i k a t i n g u m o s i s t e m o s e s m . Kele t m e t m g i n a u p r i t a i k y t i , p r i a r t i n t i Nii s v e i k a t i n g u m o sistem m s gyvenimo slygoms, klimatui, ekonominms, s o c i a l i n m s i r k i t o m s s l y g o m s , n e s J a p o n i j a i r H a v a j sa los skiriasi n u o m s iais p a r a m e t r a i s . T i k p o t o n u t a r i a u p a s i l y t i i n e p a p r a s t a i t a l e n t i n g i r efektyvi sveikatin g u m o s i s t e m , jos p a g r i n d u s i r s a v o p a t i r t visiems, kas nors su ja susipainti. A n e a b e j o j u , k a d jeigu Nii s v e i k a t i n g u m o s i s t e m m o g u s t r a u k s s a v o k a s d i e n i n g y v e n i m , kaip k i t a d o s r a n k plovim, vandens virinim, d a n t valym trauks j s a v o d i e n o t v a r k i s i v a d a v o i t o k i b a i s i lig, kaip mar a s , c h o l e r a , jis i r d a b a r gals n u g y v e n t i ilg, k r i b i n g g y v e n i m n e s i r g d a m a s ir i k e h a u s k i t pasaul ir lengvai, be kani ir skausmo.

i
92
II DALIS * K. NII S V E I K A T I N G U M O SISTEMA K. NII SVEIKATINGUMO SISTEMA II DALIS

93

M. Gogulan pateikti vio i g y d y m o atvejai P a k l a u s t a , a r i n a n t i a t v e j , kas, b e j o s , p a g a l Nii s v e i k a t i n g u m o s i s t e m , d a r isigyd, M a j a G o g u l a n p a p a sakojo: A t u r i u biiul, k u r i a i b u v o n u s t a t y t a s g i m d o s v y s su metastazmis krtyje. J siunt tuojau p a t operuotis. Moteris buvo be galo nusiminusi, prigesusiomis akimis ir t a r s i p a l i n k u s i p o s a v o s u n k i a n a t a . A j a i p a s i l i a u 6 sa v a i t e s s i n i n g a i l a i k y t i s Nii s i s t e m o s ir n e s i o p e r u o t i nei g i m d o s , nei k r t i e s . J i s u t i k o ir, n o r s k i e k v i e n d i e n ei d a v o j d a r b , b e t o , a t l i k d a v o visas m o t i n o s i r m o n o s pareigas, pradjo atlikinti kontrastines oro procediiras na muose, gr juodj serbent ir erktroi lap arbat, laiksi ei Nii s v e i k a t i n g u m o t a i s y k l i . K a i p a s i r o d b dingi m e n k e n " p o y m i a i , j i p r a d j o b a d a u t i . D v y l i k a die n g r v a n d e n , d d a m a stiklin vien a r b a t i n a u k t e l m e d a u s i r p i l d a m a vien a r b a t i n a u k t e l o b u o l i a c t o , t a i p p a t gr savo lapim. P o k y i a i b u v o a k i v a i z d s . I p a l u s i o s , a m i n a i verks m i n g a v e i d o iraika m o t e r s j i t a p o j a u n a t v i k a , s p i n d i n ia i l a i m s d a m a . J o s a k y s b u v o m l y n o s k a i p d a n g u s . skrisdavo miis kambar pergalingai a u k d a m a : Septin t dien b a d a u j u " . Taiau dvylikt dien ji labai nusilpo ir palaipsniui pradjo liautis badavusi. Visiems t u r i biiti i n o m a , k a d kiek d i e n m o g u s ba d a v o , t i e k d i e n t u r i valgyti tik ali m a i s t . Taigi j i d a r 12 d i e n g r tik vieiai i s p a u s t a s p e n k i riii d a r ovi sultis, valg vaisius i r n e v i r t a s k o e s . P a s k u i n u j o pas gydytoj, kuris jai buvo pasils o p e r u o t i s . G y d y t o j a s j apirjs tik sksteljo r a n k o m i s ir n u s t e b s paklau s: K a i p j u m s p a v y k o i s i g y d y t i ? " V i o n e b e b u v o nei g i m d o j e , nei k r t y j e . K a i m a n o biiul j a m visk p a p a s a k o j o , g y d y t o j a s su u k o : A visiems j u s p a r o d y s i u ! " iuo m e t u m a n o biiul T a n i a g y v e n a , d i r b a i r s a k o : D a b a r a j a u n i e k u o m e t n e s i l i a u s i u laikiusis Nii sveika tingumo sistemos".

1 9 9 1 m . a p r a d j a u s k a i t y t i p a s k a i t a s M a s k v o s valsty binio universiteto mokslinink klube. t e n atjo pagyvenu si m o n i p o r a - v y r a s i r m o n a . m o n a m a n p a p a s a k o j o , k a d a t j o jie n e t e k vilties, nes v y r u i n u s t a t p r o s t a t o s v, t a i a u k a d a n g i n e g a l i o p e r u o t i s , n o r t p a b a n d y t i gy d y t i s p a g a l Nii s i s t e m . A d a v i a u j i e m s p a s k a i t y t i s a v o s t r a i p s n i u s , p a s a k i a u visk, k i n o j a u , i r j a u p o m n e s i o m o n a m a n p a s k a m b i n o : i n o t e , v y r a s i a n d i e n gro i poliklinikos ir j apirjs gydytojas b u v o labai n u s t e b s , kad auglys p e r p u s s u m a j o " . A t u o neabejojau. I p a t e i k t p a v y z d i g a l i m a p a d a r y t i ivad, k a d visos vio r y s g y d o m o s b e v e i k v i e n o d a i . i n a n t vio a t s i r a d i m o p r i e a s t i s , j g a l i m a lengvai i g y d y t i , o d a r l e n g v i a u jo ivengti. J e i g u j s a t m e s i t e iliuzijas, k a d kas n o r s k i t a s j u s igy d y s , i r p a s i n a u d o s i t e Nii s v e i k a t i n g u m o s i s t e m o j e s u k a u p t o m i s i n i o m i s , visiems l a i k a m s a t s i s v e i k i n s i t e s u visomis l i g o m i s , t a r p j i r s u viu.

III D A L I S

AUGALAI I G Y D O

VJ

IR KITAS

LIGAS

III DALIS

95

1. L s t e l i d e g e n e r a c i j a dl d e g u o n i e s s t y g i a u s , k u r i o p r i e a s t i s gali b t i k r a u j a g y s l i s i s t e m u d a n t i infekcija. 2 . C h e m i n i s p a e i d i m a s , kai c h e m i n s p r i e m a i o s s u a r do lstel, sutrikdo jos svyravim dan, pakeiia jos reim. O r g a n i z m u i dl t o t a p u s m a i a u a t s p a r i a m , i m a p h s t i infek cija, b u v u s i c h e m i n j e a p h n k o j e . T a i a n t r a s i s t a m a s , i n t e n syviai p a e i d i a n t i s k r a u j a g y s l i s i s t e m . K i t a s t a m a s p r a g a i t i n g a i veikia galvos s m e g e n iev, s u t r i k d o j o s funkcijas ir paeidia centrin nerv sistem. Ketvirtasis, penktasis ir etasis t a m a i p a k e n k i a psichikai. Visus iuos reikinius t u rintys onkologiniai hgoniai gydomi chemine terapija. Infekcija, ihkusi po e t o chemijos k u r s o - t a i e t a s i s t a m a s - A I D S . i infekcija visikai s a v a r a n k i k a i veikia nusilpus o r g a n i z m . 3 . P a k e n k i m a s gali p r a s i d t i s u n a i k i n u s b i o p o l i a r i n m a t ric. is s u s i r g i m a s v a d i n a m a s s p i n d u l i n e liga, k u r i a i e s a n t jonizuojantis spinduliavimas a r d o danio m a t r i c ir apdegi n a l s t e l s s t r u k t r , p a e i s d a m a s tiksliai n u s t a t y t u s d a ni lygius. L i g o n i a m s t a i k o m a s g y d y m a s v i t i n i m u n e d a u g efekty vus, be t o , spinduhai anksiau ar vhau (priklausomai n u o g a u t o j kiekio) p a e i d i a h g o n i o o r g a n i z m . Y p a sunki padtis, mintos prieastys. kai o r g a n i z m veikia visos trys

AUGALAI I G Y D O V IR KITAS LIGAS

( P a g a l Valerij T i e n k ) KRAUJAGYSLI SISTEMOS PAEIDIMAI Valerijus T i e n k a - t a i m o g u s , s k m i n g a i g y d s v a u g a l a i s . J o n u o m o n e , visi a u g a l a i t u r i g y d o m j s a v y b i . Jis pasiiil v g y d y t i m a u d a ( l o t . - Conium), o k r a u j a g y s l i s i s t e m - p u i e s spygliais, s u k a u p d a u g y b liau dies r e c e p t k i t s u n k i lig g y d y m u i . Viskas p r a s i d e d a n u o k r a u j a g y s l i s i s t e m o s lig, - s a k o jis. m o g u s , k u r i o p a e i s t a k r a u j a g y s l i s i s t e m a , y r a k a n d i d a t a s v i r b e t k o k i a s k i t a s ligas. T k s t a n i a i lig u p l d o miis e m , nes m i i s gy v e n i m a s n e n o r m a l u s , p e r k r a u t a s visoki n e r e i k a l i n g r p e s i , k u r i e n e l e i d i a d a u g i a u d m e s i o s k i r t i s a u , sveika tai, eimai, vaikams. Daniausiai net nepagalvojame apie t a i , u s i m b e g a l i n i a i s reikalais, k u r i e m u m s a t r o d o la b a i s v a r b i i s . B e t o , m i i s m i t y b a , o r a s , v a n d u o y r a tiesiog prisisunk organizm griaunani nuod. N u o radionuklid iki n i t r a t , n u o r a d i o a k t y v a u s fono iki b j a u r i a i s t e r a l a i s u t e r t o oro, - tokiomis slygomis m e s gyvename. Kenkia sveikatai ir p a r d u o t u v s e perkami nenatraliis p r o d u k t a i . P a v y z d i u i , vien t i k d e i m t y j e k g v i r t o s d e r o s y r a n u o 5,5 iki 8 g r a m n i t r a t , g r i a u n a n i m s l s t e l e s , u d a n i i m u n i n s i s t e m i r a r t i n a n i m u s p r i e vio. iuo m e t u o n k o l o g i n s ligos t a p o t a r s i g y v e n i m o nor m a . K i t a i p s a k a n t , m i r t i s t a p o g y v e n i m o n o r m a . V i o grs m b r a u n a s i m s vis g y v e n i m . Y r a t r y s p a g r i n d i n s vio a t s i r a d i m o p r i e a s t y s .

P a t i paprasiausia haudies priemon, stabdanti augh a u g i m , - s a v o l a p i m o v a r t o j i m a s , k u r i s ir be c h e m i o t e r a pijos, v i t i n i m o ir o p e r a c i j s m a r k i a i p a g e r i n a ligonio savi jaut. Taikant lapim paalinami udegimo procesai, stab d o m a s vinio a u g l i o a u g i m a s , galiausiai p r a t s i a m a s ligonio g y v e n i m a s . i n o m a d a u g a t s i t i k i m , kai m o n s p l a u i , ke])en, s k r a n d i o vio a t v e j u gydsi t i k l a p i m u , d a r i g y v e n o a t u o n e r i u s i r d a u g i a u m e t , kai k u r i e n e t p e n k i o h k a . Y p a t i n g d m e s n o r t s i a t k r e i p t i ivalyt krekin go p r o c e s u l a b o r a t o r i n ibal. F r a k c i j a , isiskyrusi 3 ( ) 0 ' ' ( ! t e m p e r a t r o j e , l a b a i e n k h a i p a g e r i n a viu s e r g a n i o ligo nio b k l , vl a t s i r a n d a a p e t i t a s , p a g e r j a m i e g a s , s u s t a b d o m a s a u g l i o a u g i m a s , s u m a j a s k a u s m a i . inomi v i s i k o igijimo a t v e j a i .

96

III DALIS *

AUGALAI IGYDO

IR

KITAS

LIGAS

AUGALAI IGYDO

IR

KITAS

LIGAS

III DALIS

97

AUGLI RYS Augliai, a r b a navikai - tai pernelyg gausus audinio i v e j i m a s , a t s i r a n d a n t i s t a d a , kai s u t r i n k a n o r m a l u s ls teli a u g i m a s i r d a u g i n i m a s i s . B d i n g a a u g l i o lsteli sa v y b - ilgai t r u n k a n t i s ir g r e i t a s d a u g i n i m a s i s , p a s l e n k a n t a p l i n k e s a n i u s a u d i n i u s ir a u g a n t j u o s . K r a u j o ir limfos t k m p e r n e a tokias lsteles tolimiausius organus, jos ten dauginasi ir sudaro vadinamas metastazes. N e r e i k i a p a i n i o t i t i k r augli s u a u d i n i p a t i n i m u , ar b a p a b r i n k i m u , k u r i e gali a t s i r a s t i , p a v y z d i u i , e s a n t u d e giminiam procesui.

t o h a u p a g a l d a n u m seka: k v p a v i m o o r g a n a i , o d a , a p a t i n l p a , b u r n o s i r rykls sritis. M o t e r i m s v y s d a n i a u s i a i p a e i d i a g i m d , p o t o seka v i r k i n i m o o r g a n a i , p i e n o h a u kos, o d a . P o h n k susirgti viu g a h m a paveldti. D i a g n o z u o t i v s u n k u , n e s h g o s p r a d i o j e jis n e s u k e h a j o k i iorini p o y m i . L a b a i s v a r b u k u o g r e i i a u k r e i p tis g y d y t o j , k a d a n g i n u o t o p r i k l a u s o g y d y m o s k m . Visuomet atsiminkime, kad diagnoz n u s t a t y t i , r e m d a m a sis s p e c i a h t y r i m r e z u l t a t a i s , g a h t i k g y d y t o j a s . P I K T Y B I N I AUGLI G Y D Y M O R E K O M E N D A C I J O S K a d a n g i p i k t y b i n i a i a u g h a i s u n k i a i g y d o m i n e t g i iuolai kins m e d i c i n o s m e t o d a i s , m o n s ino d a u g b d , kaip j u o s gydyti vaistaolmis. Kai kurie b d a i inomi j a u labai seniai. A u g a l a i , v a r t o j a m i h a u d i e s m e d i c i n o j e viui g y d y t i , pasiymi prieviniu poveikiu ir s t a b d o a u g h o vystymsi. Jie daniausiai p a d e d a organizmui itaisyti n a t r a h u s ap saugos mechanizmo sutrikimus. Okaro siauralap (lot. Epilohium). V i e n a s valgo masis a u k t a s idiovintos vaistaols u p h k o m a s stikhne v e r d a n i o v a n d e n s , p o dviej v a l a n d i k o i a m a s . G e r i a m a p o d u v a l g o m u o s i u s a u k t u s t r i s a r k e t u r i s k a r t u s p e r die n. I g r u s io a n t p i l o p o d v i d e i m t i e s m i n u i r e i k i a suval gyti ivirtas vaistaols aknis. Deimties p r o c e n t vaistao ls l a p a n t p i l a s a r n u o v i r a s l a b a i gerai m a l i n a gleivinse vairi u d e g i m s u k e l t s k a u s m . S t a b i l prievin efekt t u r i o k a r o , s k l e i d i a n t i vel niai m a l o n k v a p . J r e i k i a u p h k y t i i r g e r t i kaip a r b a t . Paprastasis apynys ( l o t . - lus lupulus). V i e n a s a r b a t i n i s a u k t e h s v a i s t a o l s l a p i r virki u phkomas stikhne verdanio vandens, v i r i n a m a s a n t silpnos u g n i e s , kol liks tik t r e d a h s skysio, i S k o i a m . i s . ( i e r i a m a s p o valgomj a u k t 3 k a r t u s p e r dien.

E g z i s t u o j a g e r y b i n i a i a u g l i a i - f i b r o m o s , m i o m o s , an g i o m o s ir p i k t y b i n i a i - v y s , s a r k o m a ir k i t i . G e r y b i n i a i augliai d a n i a u s i a i a u g a l t a i , n e a u g a a p link e s a n i u s a u d i n i u s i r o r g a n u s , tik p r a s k i r i a i r p a s l e n k a j u o s . T o k i e augliai e s t i k a p s u l j e ; jie lengvai p a a l i n a m i chi rurginiu budu, nesudaro metastazi ir naujai neatauga. F i b r o m o s daniausiai paeidia od, sausgysles, r a u m e nis, a n t k a u l , g i m d , gleivines. F i b r o m o s a t m a i n a - p o h p a i , d a n i a u s i a i i s i v y s i a n t y s nosyje i r g i m d o j e . Miomos daniausiai paeidia raumenis. Angiomos t a i a u g h a i , s u d a r y t i i k r a u j a g y s h i r h m f a g y s h . P r i e an giom priskiriamos vadinamos gimtos dms - a p g a m a i ir minktos karpos. Piktybiniai aughai daniausiai auga greitai, augdami kaimyninius audinius ir o r g a n u s ir juos a r d y d a m i . Tokius aughus skmingai p a a h n t i chirurginiu b d u p a v y k s t a tik p r a d i n j e , nesisenjusioje s t a d i j o j e . D a n a i p o p a a h n i m o jie vl a t a u g a . P i k t y b i n i a u g h lstels k r a u j o i r h m f o s t k m e p e r n e a m o s k i t a s k n o dalis i r t e n s u d a r o m e t a stazes - naujus augh mazgus. Vio isivystymui visuomet t a l k i n a prie t a i buvusi k o k i a n o r s l t i n h g a , k u r i o s p a g r i n d u jis i r a t s i r a n d a t a i o p o s i r kai k u r i e g e r y b i n i a i a u g h a i . D a n i a u s i a i viniai a u g h a i esti p a v i e n i a i . V y s g a h b t i n e tik p a t i n i m o , b e t ir opos pobdio. V i o a t s i r a d i m a s vairiuose o r g a n u o s e s k i r t i n g a s . Vy r a m s 5 0 % atveji p a e i d i a m i v i r k i n i m o t r a k t o o r g a n a i .

98

III DALIS

A U G A L A I I G Y D O V IR KITAS LIGAS

AUGALAI IGYDO

IR

KITAS

LIGAS

III DALIS

99

Pelkin vingiorykt ( l o t . Filipndula ulmaria). Valgo masis a u k t a s vaistaols akn i vakaro upilamas kam b a r i o t e m p e r a t r o s v a n d e n i u . R y t a n t p i l a s t r i s d e i m t mi nui kaitinamas orkaitje, paskui ikoiamas. G e r i a m a s po valgomj a u k t 3 ar 4 k a r t u s p e r dien. Paprastoji, a r b a didioji varnala mentosum arba Arctium lappa). (lot. Arctium to-

1. L y g i o m i s d a l i m i s po 50 g v a r n a l o s a k n m i l t e li, m e d a u s i r s p i r i t o m i i n y s s a v a i t p a l a i k o m a s t a m s i o j e vietoje, i f i l t r u o j a m a s i r g e r i a m a s p o valgomj a u k t , usigeriant varnalos sultimis. 2 . S u m a i o m o s l y g i o m i s d a l i m i s v a r n a l sklos, l a p a i i r a k n y s . V a l g o m a s i s a u k t a s t o k i o m i i n i o u p i l a m a stik line k a m b a r i o t e m p e r a t r o s v i r i n t o v a n d e n s i r p a d e d a m a n a k i a i a l d y t u v . R y t a n t silpnos u g n i e s m i i n y s uviri n a m a s , i k o i a m a s . G e r i a m a p o vien valgomj a u k t . Didioji ugniaol ( l o t . - Chelidonium majus) v a r t o j a m a kaip a n t pilas s a n t y k i u 1:30. D v i d e i m t gra m a k n i a s t i e b i i r a k n upila m a l i t r u v a n d e n s . P o a t u o n i va land prisitraukus antpil galima g e r t i po p u s stiklins 3 ar 4 kar t u s p e r dien. V a l g o m a s i s a u k t a s paprastosios varnalos ( l o t . - Arc tium lappa) - l a p a i ir a k n y s - u p i l a m a s stikline k a m b a r i o t e m p e r a t r o s vandens, p a d e d a m a nakiai aldytuv, ryt a n t silpnos u g n i e s u v i r i n a m a ir v e r d a m a 2 ar 3 m i n u t e s . Ge r i a m a po valgomj a u k t 3 ar 4 k a r t u s p e r dien. K E L E T A S B E N D R O P O B D I O PATARIM D L P I K T Y B I N I AUGLI G Y D Y M O 1. G y d a n t i s vaistaolmis ir beriniu juodgrybiu negali m a v a r t o t i : m e d a u s , v y n u o g i , u o g i e n s , c u k r a u s , silks, le d, s a l d a i n i , k i a u l i e n o s , a v i e n o s , j a u t i e n o s t a u k . N e g a l i m a

valgyti riebi, s r i , r g i , k e p t , a t r i p a t i e k a l ir var t o t i v i t a m i n A ir B1 bei s p i r i t i n i g r i m . 2 . K a d p a g e r i n t s a v o b k l , s e r g a n t y s i s viu t u r i m a i tintis daugiausia pieno p r o d u k t a i s , kiauiniais ir ypa d a u g v a r t o t i r g p i e n i o , k u r i s v i r k i n i m o t r a k t e s u s t a b d o vi nio p r o c e s o k e l i a m r g i m i r p u v i m . N a u d i n g a v a l g y t i uv, vitien, verien, s r i u b a s , griki ko, i r n i u s , so j o s p u p e l e s , aviini k r u o p k o , sr, d a r o v e s , e s n a k , m o r k a s ( p o i m t g r a m p e r d i e n ) , b u r o k l i u s , alius irnelius, k o p s t u s (vieius i r r a u g i n t u s ) . 3 . S e r g a n t s k r a n d i o viu n a u d i n g a v a l g a n t g e r t i van den, kur d t a v a l g o m a s i s a u k t a s druskos rgties, nes s k r a n d i s j o s b e v e i k neiskiria. 4. Kiek g a l i m a d a u g i a u r e i k i a valgyti svogn. U d j u s juos ant s k a u d a m o s vietos atlgs skausmas. 5 . P r i t a r k a v u s d a u g mork r e i k i a g a u s i a i j o m i s a p d t i vin augl ir t v i e t a p r i t i . M o r k o s k e i i a m o s vie iomis 2 ar 3 k a r t u s p e r p a r . T a i p s u s t a b d o m a s a u g l i o vystymasis. Tarkuotas morkas galima dti ir ant atviros a i z d o s , k a r t u k a s d i e n g e r i a n t p o vien a r dvi stiklines m o r k suli. 6. A t s i r a d u s p i k t y b i n i a m augliui alijoiaus sultys su ge leimi p a s k i r i a m o s g e r t i kaip b e n d r a s t i p r i n a n t i p r i e m o n . 7. Paprastojo putino virutinii lapuot akeli ir uog n u o v i r a s t a i p p a t g y d o v. 8. Paprastasis apynys ( l o t . - Humulus lupulus) m o n g o l medicinoje labai plaiai b u v o t a i k o m a s viniams augliams gydyti9. Po i m t g r a m kraujaols ( l o t . - Achillea), jona ols ( l o t . - Hypericum perforatum), krap skl, gailiosios dilgls ( l o t . Urtica urens) akn, plaialapio gysloio ( l o t . - Plantago major), lakiiaus ( l o t . - Bidens) iki y djimo, vaistinio alavijo ( l o t . - Salvia officinalis), pelyn, kardaols ( l o t . Onopordon), geltoniedio barkno ( l o t . Mellilotus officinalis) l a p , stiebeli ir ied s u s m u l k i n a m a ir gerai s u m a i o m a . Arbatinis auktelis tokio miinio uplik o m a s stikline v e r d a n i o v a n d e n s (i k a r t o reikia p a s i r u o t i 4 stiklines - d v i e m s d i e n o m s ) ir k a i t i n a m a pusantros valandos, neleidiant uvirti. G e r i a m a p o p u s s t i k l i n s p r a -

100

III

DALIS

A U G A L A I I G Y D O V IR KITAS LIGAS

A U G A L A I I G Y D O V IR KITAS LIGAS

III DALIS

101

jus d v i e m v a l a n d o m s p o valgio. G y d y t i s reikia k r u o p i a i itisus m e t u s . Vartoti galima esant b e t k o k i e m s s u k i e t jimams. 10. Pelkins notros ( l o t . ~ Stachys sylvatica) antpilas. Valgoma sis a u k t a s v a i s t a o l s u p l i k o m a s s t i k l i n e v e r d a n i o v a n d e n s , kaiti n a m a p u s a n t r o s valandos,- atvsi n a m a i r iltas j o k o m p r e s a s de d a m a s a n t a u g l i o . K e i i a m a s , kol d a r s m a r k i a i nesuils. T i n k a n a u d o t i a t s i r a d u s vairiems a u g l i a m s ir s u k i e t j i m a m s . A n t pieno liaukos auglio g a l i m a dti k o m p r e s nakiai k a s d i e n , kol a u g l y s i n y k s . 1 1 . Berinio juodgrybio a n t p i l a s . vieias j u o d g r y b i s nu p l a u n a m a s i r s u t a r k u o j a m a s , jei v a r t o j a m e i d i o v i n t , jis prie t a i p a m i r k o m a s 4 v a l a n d a s a l t a m e v i r i n t a m e van d e n y j e , p a s k u i s u t a r k u o j a m a s . V i e n a i daliai j u o d g r y b i o pi lamos penkios dalys virinto vandens, kurio t e m p e r a t i i r a n e a u k t e s n kaip 5 0 C . D v i p a r a s a n t p i l u i l e i d i a m a pri s i t r a u k t i . N u s u n k u s a n t p i l e lieka n u o s d , j o s n e p a a l i n a m o s . G e r i a m a p o 3 stiklines p e r p a r , p a s k i r s i u s keliems k a r t a m s , p u s v a l a n d prie valg. A n t p i l g a l i m a l a i k y t i n e ilgiau k a i p 4 p a r a s a l t o j e vietoje. Jis g e r i a m a s , kai o p e ruoti ir vitinti j a u n e b e m a n o m a . K a d ir kur piktybinis a u g l y s b i i t a t s i r a d s , is a n t p i l a s p a g e r i n a ligonio biikl, n e l e i d i a j a m isekti. N u s t a t y t a , kad p r a d i n j e vio stadijoje b e r i n i o j u o d g r y b i o p r e p a r a t a i gali s u s t a b d y t i a u g l i o v y s t y m s i , s u m a inti skausmus, pagerinti b e n d r savijaut, bet tai n r a radikali piktybini augli g y d y m o p r i e m o n . K a i auglys susiformuoja m a a j a m e dubenyje, nakiai p a p i l d o m a i paskiriama 50-100 mg lengva klizma. vairiis altiniai s k i r t i n g a i n u r o d o , p o kok a n t p i l o kie k r e i k i a g e r t i : po valgomj a u k t 3 k a r t u s p e r d i e n 20 m i n u i prie valg; p o p u s s t i k l i n s 6 k a r t u s p e r p a r .

12. S e r g a n t viu l a b a i g e r a i m a l i n a s k a u s m , s t a b do p y k i n i m ir v m i m a u g a l o kondurango ( a u g a n i o t i k A m e r i k o j e ) a n t p i l a s . io a u g a l o iev r e i k i a s u s m u l k i n t i i r u p i l d y t i j a t r e d a l b u t e l i o , p a s k u i b u t e l iki v i r a u s pri pilti d e g t i n s i r k e l e t d i e n l a i k y t i , k a d p r i t r a u k t . G e r i a m a p o t a u r e l 2 k a r t u s p e r dien. V i r i n t i a u g a l o ievs negalima. 1 3 . Diovint saulgros iedlapi n u o v i r a s - t a i p p a t v a i s t a s prie v. 14. K a i k u r i e ligoniai, s e r g a n t y s p l a u i , s k r a n d i o a r k i t v i d a u s o r g a n v i u , gydsi k r e o l i n u - stiklin pieno laindavo tris jo laus. G e r d a v o vienu m a u k u , kad nekankin t r m u o , u s i g e r d a m i iltu p i e n u , o p o 1 0 - 1 5 m i n u i iger d a v o ali k i a u i n . G y d y m o s i t r u k m - p u s m e t . 15. Bulvi iedai d i o v i n a m i p a v s y j e . V a l g o m a s i s a u k t a s i ied u p l i k i n a m a s p u s e l i t r o v e r d a n i o v a n d e n s . G e r i a m a p o p u s stiklins 3 k a r t u s p e r d i e n 3 0 m i n u i prie valg. G y d y m o k u r s a s - 4 t o k i o a n t p i l o l i t r a i . 16. P a t a r i a m a k a s d i e n v a r t o t i p o 1 0 g r a m v i t a m i n o C . 17. Kiek g a l i m a d a n i a u s a v o m a i s t o r a c i o n r e i k i a t r a u k t i jros kopstus. Jie t u r i m e d i a g , s t a b d a n i a u g li augim. 18. V i e n a s k i l o g r a m a s b a l t e g l s - sibirinio k n i o ( l o t . Abies sibirica Lebed) gli su a k e l m i s n u p l a u n a m a ir pa d i o v i n a m a a n t r a n k l u o s i o ; p u s k i l o g r a m o m i k o aviei a k n t a i p p a t n u p l a u n a m a i r p a d i o v i n a m a . P a s k u i stik lin a r k e r a m i n i n d d e d a m a s l u o k s n i a i s : sluoksnis a u g a l i r s l u o k s n i s c u k r a u s a r b a m e d a u s . V i e n a m s u p u s e kilo g r a m o a u g a l m i i n i o reikia v i e n o k i l o g r a m o c u k r a u s a r b a puss kilogramo m e d a u s . Upilama dviem imtais g r a m v e r d a n i o v a n d e n s . P a l a i k i u s p a r p a k a i t i n a m a g a r u o s e a t u o n i a s v a l a n d a s i r d a r dvi p a r a s p a l a i k o m a , k a d p r i t r a u k t . R y k i a i a v i e t i n s s p a l v o s skystis n u p i l a m a s . Vaikai iki keturiolikos m e t geria po arbatin auktel 5 k a r t u s per dien, s u a u g u s i e j i - po valgomj a u k t 4 - 5 k a r t u s per d i e n prie valg. l a b a i efektyv vaist reikia vartoti 10 12 dien, sergant l i m f o g r a n u l e m a t o z e , kolageninmis l i g o m i s , e s a n t i n f e k c i n m s m o n o n u k l e o z i i i s i r vIhij ri limfini m a z g augliams.

102

III DALIS

AUGALAI IGYDO

VJ

IR

KITAS

LIGAS

AUGALAI IGYDO

VJ

IR

KITAS

LIGAS

* III DALIS

103

ODOS

VYS

O d o s viu d a n i a u s i a i s u s e r g a p a g y v e n m o n s - i r v y r a i , i r m o t e r y s . D a n i a u s i a i jis p a s i t a i k o a n t veido o d o s , r a n d , n e g y j a n i a i z d , fistuli v i e t o s e . vj gali per a u g t i a p g a m a i i r k a r p o s . B e t kokie ilgalaikiai o d o s p a k e n k i m a i , link s u k i e t t i , i o p t i , t u r i kelti p i k t y b i n i o a u g l i o t a r i m , i r dl j r e i k i a p a s i t a r t i s u g y d y t o j u . Odos vys gydomas: 1 . G e r i a n t vieias tikrojo lipiko ( l o t . - Galium verum) sultis. Jos gerina mediag apykait. Du valgomieji a u k t a i tikrojo lipiko ( s u r i n k t o y d j i m o m e t u ) u p i l a m i s t i k l i n e v e r d a n i o v a n d e n s , 2 - 3 va landas palaikomi s a n d a r i a i u d a r y t a m e inde, ikoiami. G e r i a m a s iltas s k y s t i s p o k e t v i r t s t i k l i n s 3-4 k a r t u s p e r d i e n prie valg. E s a n t o d o s v i u i , o p o m s , o d o s i b r i m a m s , prie s k a u d a m o s v i e t o s d e d a m a vieio s u t r i n t o lipiko t y r e l . 2. G a l i m a s u g r i i s t i vieius kikio kopstus ir d t i j u o s a n t vio p a e i s t o s o d o s v i e t . 3. S u m a i o m o s dvi d a l y s kraujaols ( l o t . - Achillea) suli ( n e a n t p i l o ) , dvi d a l y s mork ir v i e n a dalis maudos ( l o t . - Conium) suli. is m i i n y s v a r t o j a m a s po valgomj a u k t , u s i g e r i a n t p i e n u . K o l a i z d a n e a t s i v r u s i , 3 kar t u s p e r d i e n a n t a u g l i o g a l i m a d t i s u s m u l k i n t mork i r maudos miinio. a i z d a i a t s i v r u s , d e d a m a t o k i o s e p a i o s e grimui paruotose sultyse suvilgyta marl, kuri keiiama 5 kartus per par. 4 . P a t a r i a m a a i z d kelis k a r t u s p e r dien p a t e p t i tir t mieli tyrele, g a l i m a j a p r i t i mielse s u v i l g y t u r a i i u . 5 . S e r g a n t l e u k o z e i r o d o s ligomis, k e d r o r i e u t kevalai s u p i l a m i b u t e l , n e s u t r a m b u o j a m i ir u p i l a m i d e g t i n e (visi kevalai t u r i biiti a p s e m t i d e g t i n s ) . P a l a i k o m i 8-10 d i e n . A n t p i l a s g e r i a m a s p o a r b a t i n a u k t e l 3 k a r t u s p e r dien. PLAUI VYS I p r a d i p l a u v y s sukelia s a u s kosul r y t a i s , pas kui i r n a k t , vliau k o s i n t p a s i r o d o d a u g gleiving iskyr.

K a i k u r i a i s a t v e j a i s a t s i r a n d a s k a u s m a i k r t i n j e , k u r i e su s t i p r j a k o s i n t , r e t s y k i a i s i t i n k a d u s u l y s , iek t i e k p a k y l a t e m p e r a t r a , kartais skrepliuose p a s t e b i m a kraujo. Didel r e i k m p l a u i viui a t s i r a s t i t u r i r k y m a s . P l a u i v y s g y d o m a s maosios pldenos ( l o t . - Lemna) a n t p i l u ( m i l t e l i a i s ) . A r b a t i n i s a u k t e l i s viei, g e r a i n u p l a u t i r s u s m u l k i n t v a i s t a o l i u p i l a m a s 5 0 m l degti n s . P o t r i j a r k e t u r i d i e n p r i s i t r a u k s a n t p i l a s ikoia m a s . G e r i a m a s p o 15-20 l a , l a i n t k e t v i r t a d a l stikli n s v a n d e n s 3 k a r t u s p e r d i e n . Pldenos milteliai s u m a i o m i lygiomis d a l i m i s s u m e d u m i . Jie v a r t o j a m i p o v i e n ar du g r a m u s 2 ar 3 k a r t u s p e r dien. Vokiei ir k i n m e d i c i n o j e i v a i s t a o l p o p u l i a r i k a i p spirito antpilas, kuris geriamas laais, esant virutini k v p a v i m o t a k augliui. P l a u i vys t a i p p a t g y d o m a s A S D - 2 frakcija, k u r i o s galima nusipirkti veterinarijos vaistinse. Ji gydo ir skran dio o p , t u b e r k u l i o z , r a d i k u l i t , o d e d a n t aplikacijas j s u m a i i u s lygiomis d a l i m i s s u s a u l g r a l i e j u m i , g a l i m a i g y d y t i ir e g z e m . p r e p a r a t a t i d a r i u s reikia l a i k y t i a l d y m o k a m e r o j e . P u s e i stiklins v a n d e n s 3-5 d i e n a s l a i n t i j o k e t u r i s k a r t u s p e r dien: a t u n t valand r y t o , dvylikt valand d i e n o s , k e t v i r t v a l a n d p o p i e t i r a t u n t v a l a n d vaka ro po penkis laus, papildomai usigeriant vandeniu. K i t a s 3-5 d i e n a s t o k i u p a i u dienos m e t u l a i n t i p o d e i m t la, d a r k i t a s 3-5 d i e n a s - l a i n t i p o p e n k i o l i k a l a . T a i p p r i d e d a n t p o 5 l a u s g a l i m a n u s t a t y t i s a v o or g a n i z m u i t i n k a m i a u s i j o kiek. A p y t i k r i a i t a i b u s 2 5 - 3 0 la, t a i a u r e i k i a s a u g o t i s n e p a d i d i n t i d o z s , k a d e s a n t n e s v e i k a m i n k s t u i jis n e u s i k i m t " . S e r g a n t viu t a i ne paprastai pavojinga. P l a u i vys g y d o m a s i r b a r s u k o t a u k a i s . P u s k i l o g r a m o b a r s u k o t a u k , puslitris konjako, pus litro penki m e t alijoiaus suli, p u s k i l o g r a m o m e d a u s g e r a i i m a i oma maiikliu ir geriama po vien valgomj aukt pra jus valandai po valgio.

104

III DALIS *

A U G A L A I I G Y D O V IR KITAS LIGAS

A U G A L A I I G Y D O V IR KITAS LIGAS

* III DALIS

105

S K R A N D I O VYS D a n i a u s i a i s k r a n d i o vys p a s i r o d o ilgai s e r g a n t s k r a n dio o p a , e s a n t p o l i p a m s i r kai k u r i o m s l t i n i o g a s t r i t o for m o m s . Ankstyvieji p o y m i a i neryks: greit p a v a r g s t a m a , p a b l y k t a o d a , k r i n t a svoris. Vliau a t s i r a n d a pasilyktjimas msikais patiekalais, p r a r a n d a m a s a p e t i t a s , ligon i m a p y k i n t i , jis v e m i a . Ligai isivysius a t s i r a n d a s k a u s m a i . Skrandio vio gydymas 1. S k r a n d i o v y s g y d o m a s didija ugniaole Chelidonium majus). L i a u d i e s medicina ugniaol kaip prievin p r i e m o n j a u n u o XIV amiaus. (lot. vartoja

Vartojamas taip: m a d a u g atuoni arbatiniai aukte liai - 50 ml t o k i o a r m o s u m a i o m i su p i e n u ar vaisi s u l t i m i s ir g e r i a m a prie valg 3 k a r t u s p e r d i e n . a r m o skonis l a b a i b j a u r u s , t a i a u jis s u s t a b d o vio v y s t y m s i . V a r t o j a n t j n e g a l i m a valgyti m s o s , t i n k a valgyti d a r o v e s , vaisius ( y p a a p e l s i n u s ) i r p i e n o p r o d u k t u s . 4. Didij ir paprastj varnal ( l o t . - Arctium lap pa, Arctium tomentosum) liaudies medicina vartoja kaip vidin vaist. Varnalos akn antpilu arba nuoviru g y d o m a s g i m d o s i r s t e m p l s v y s bei d a u g e l i s k i t lig. S e r g a n t skrandio ir stempls viu r e i k i a p a i m t i 50 g v a r n a l a k n m i l t e l i , 50 g m e d a u s , 50 g s p i r i t o ir su m a i i u s l a i k y t i s a v a i t t a m s i o j e v i e t o j e . P a s k u i ifiltruoti. G e r t i p o valgomj a u k t , u s i g e r i a n t v a r n a l suli, spirito ir m e d a u s miiniu, a r b a varnal sultimis. 5. Sibirinio bijno ( l o t . Paeonija anomalae) aknys renkamos gegus mnes. P a d i o v i n a m o s , i j paruoia m a s antpilas a r b a nuoviras ir geriamas po imt mililitr 3 k a r t u s p e r dien. 6 . K o m p l e k s i n i s viui g y d y t i p r e p a r a t a s . D u valgomie ji a u k t a i t r e j m e t s e n u m o alijoiaus ( l o t . - Aloe) suli u p i l a m a p u s e l i t r o k o n j a k o . A t s k i r a i t r y s viei pelargoni jos lapai u p l i k o m i t r i m i s v a l g o m a i s i a i s a u k t a i s v e r d a n i o v a n d e n s , p a l a i k o m a v e r d a n i o v a n d e n s g a r u o s e , p a s k u i , il t a i vyniojus, t r a u k i n a m a vis n a k t . G a u t a s p e l a r g o n i j o s a n t p i l a s i k o i a m a s , s u p i l a m a s k o n j a k o ir alijoiaus sul i miin i r l a i n a m i t r y s l a a i j o d o . G e r i a m a s p o m a t a u r e l nevalgius 2 k a r t u s p e r d i e n - r y t ir p r i e mie g. P i r m o m i s d i e n o m i s gali kilti s k a u s m a i ( y p a n a k t ) , o p o dviej savaii k a r t u s u i m a t o m i s p a s i r o d y s k r a u j i n g o s iskyros. T i k p o t o s v e i k a t a i m s g e r t i . 7. Paprastosios jonaols ( l o t . Hypericum perforatum) l a b a i g e r a i g y d o s k r a n d i o o p . P e n k i s i m t u s g r a m .jo naols upilame puse litro 40% spirito ir keturias dienas l a i k o m e t a m s i o j e vietoje. S p i r i t i g a r i n g e r i a m e r y t e p o valgomj a u k t prie valg. 8. Paprastasis putinas ( l o t . - Viburnum opulus) vart -

P i r m a s i s k o r j i e i r e c e p t a s . eiasdeimt mililit r mt la s u m a i o m a su 1 5 - 2 0 ml s k y s t o u g n i a o l s ir v a n d e n s e k s t r a k t o ir 300 ml v a n d e n i u a t s k i e s t o er ktros sirupo. G e r i a m a ne d a u g i a u kaip 6 v a l g o m u o s i u s a u k t u s p e r dien. A n t r a s i s r e c e p t a s . P e n k i g r a m a i u g n i a o l s (valgonaasis a u k t a s ) e m a l i u o t a m e i n d e u p i l a m i 200 m l k a r t o virinto vandens, udengiama. Penkiolika minui k a i t i n a m a verdanio vandens garuose. Atalusi aliava isunkiama, ikoiama ir g a u t a s antpi las a t s k i e d i a m a s v i r i n t u v a n d e n i u iki 200 m l t a l p o s . Mii n y s l a i k o m a s a l d y t u v e n e ilgiau kaip dvi p a r a s . G e r i a m a p o t r e d a l a r p u s s t i k l i n s 2 k a r t u s p e r dien 1 5 m i n u i p r i e valg. E k s p e r i m e n t s u g y v n a i s m e t u augli vysty m s i p a v y k o s u s t a b d y t i , n o r s m o n m s is b d a s k a r t a i s b n a neefektyvus. 2. G e r i a m a s bero grybo ( l o t . - Betula polyporus) a n t p i l a s . N u o b e r o k a m i e n o n u g r a m d o m a viesi p i n t i s ( t a r s i g u z a s ) , t i k n e g e l t o n a , j i u p i l a m a v e r d a n i u v a n d e n i u , lei diama prisitraukti ir po truput geriama. 3. G e r i a m a s ber pelen armas. R e i k i a s u d e g i n t i ber ines m a l k a s , u p i l t i vien dal p e l e n p e n k i o m i s d a l i m i s v a r a u s v a n d e n s . is m i i n y s d e i m t m i n u i v i r i n a m a s m o liniame, stikliniame ar e m a l i u o t a m e , bet ne metaliniame i n d e . T a d a i k esant sumajusiam tojamas skrandio vio profilaktikai, o i a m a s p e r m a r l , i p i l s t o m a s b u t e l i u s , san d a r i a i u d a r o m a s lapuotos o m rgtingumui. Vartojamos ydinios dalies i r l a i k vira s a l t o j e vietoje.

106

III DALIS *

A U G A L A I I G Y D O VJ IR KITAS LIGAS

A U G A L A I I G Y D O V IR KITAS L I G A S ,

III DALIS

107

n l s , vieios p a p r a s t o j o p u t i n o u o g o s i r j a n t p i l a i . Ly g i o m i s d a l i m i s s u m a i o m o s l a p u o t o s viriinls i r u o g o s . V a l g o m a s i s a u k t a s t o k i o m i i n i o u p l i k o m a s stikline ver danio vandens, valand leidiama prisitraukti ir geriama po t r e d a l stiklins 3 k a r t u s p e r dien. 9 . S k r a n d i o viui g y d y t i 0,3-0,4 g r a m o vario s u l f a t o (mlynojo akmenlio) p a l a i k o m a per nakt, upylus litru v a n d e n s . G e r t i k a r t p e r p a r , r y t a i s v a l a n d prie p u s r y ius iki 50 m l . 10. V a l g o m a s i s a u k t a s viei g e l t o n saulgros ied lapi u p i l a m a s l i t r u p i e n o i r k a i t i n a m a s g a r u o s e k e t u r i a s a r d a u g i a u v a l a n d , kol liks t i k p u s l i t r o skysio. I k o u s g e r i a m a t r i s k a r t u s p e r d i e n prie valg. G y d y m o k u r s u i r e i k i a k e t u r i t o k i n u o v i r o porcij. 1 1 . S k r a n d i o , kasos ir p i e n o l i a u k viui g y d y t i 0,1 g r a m o (irnelis ryio g r i i d o d y d i o ) v a r i o s u l f a t o u p i l a m a 100 m l v a n d e n s , p a l a i k o m a p e r n a k t i r g e r i a m a r y t ne valgius v a l a n d prie valg. A n t r k a r t g e r i a m a v a k a r e p o 12 v a l a n d . 12. Mork sultis b i i t i n a v a r t o t i s e r g a n t v i n m i s s k r a n dio b g o m i s , y p a e s a n t s u m a i n t a i s k r a n d i o sekrecijai. G e r i a m a n u o p u s s iki 3-4 l i t r p e r p a r . iose s u l t y s e gausu v i t a m i n o A, kur o r g a n i z m a s greit pasisavina; jose t a i p p a t d a u g v i t a m i n B , C , D , E , P P i r K . M o r k sul t y s g e r a i valo k e p e n i s , i t i r p d o m e d i a g a s , k u r i o s u k e m a kanalus. G e r i a n t m o r k s u l t i s , j o k i o m a i s t o , k u r i a m e y r a kon c e n t r u o t o c u k r a u s , k r a k m o l o bei m i l t , visikai n e g a l i m a vartoti. A t s i r a d u s b e t k o k i e m s a u g l i a m s , n a u d i n g a g e r t i deim ties d a l i m o r k i r ei dali p i n a t suli miin, t a i p p a t m o r k , b u r o k l i , k o p i i s t i r salier suli miin. SKRANDIO, KEPEN, ARNYNO, PIENO LIAUK, STEMPLS VYS J u o s g e r a i g y d o d m t o j i m a u d a ( l o t . - Conium maculatum). T a i p i k t a d a r , t o d l reikia t i n k a m a i s u j a elgtis. J i gali p a d a r y t i d a u g g e r o , g e l b d a m a n u o b a i s a u s l i k i m o ,

t a i a u lygiai t a i p p a t g r e i t a i gali n u v e s t i k a p u s . V i s a t a i y r a ios v a i s t a o l s p r i g i m t y j e , o a p s i g a u b u s i ji n e k e n k s m i n g u m o s k r a i s t e , s t e n g i a s i gyti d a r o k u l t r o m s b d i n g p a v i d a l . J o s i e d a i l a b a i p a n a s p e t r a o l s ie d u s , o l a p a i - kaip m o r k o s , t a d i alies ji a t r o d o p a t r a u k l i ir nekenksminga. Stiebas vamzdelio formos, jo a p a i a sto r e s n , v i r u s - visikai p l o n a s . Vaikai m g s t a i jo d a r y t i d d e l e s . Jis k a r t a i s gali p a s i e k t i m o g a u s g i o a u k t . is a u g a l a s l a b a i e t e r i n g a s i r i e d y n r i n k i m o m e t u (jis y d i n u o p i r m iki p a s k u t i n i birelio d i e n ) , p r i s i k v p a v u s m a u d o s ied k v a p o p r i t v i n k u s i o o r o , gali s t a i g i a i a t s i r a s t i l a b a i dideli galvos s k a u s m a i . M a u d o s i e d k v a p a s n e m a l o n u s , p a n a u s peli lizdo k v a p . R e n k a n t j o s i e d y n u s , reikia a t s i s t o t i t a i p , k a d vjas n e n e t k v a p o j u s , k i t a i p gali b t i n e m a l o n u m . O vis d l t o t a i g e r a s a u g a l a s , nes u d o v. B e t kokiu n u o d u r e i k i a m o k t i n a u d o t i s , t u o m e t n e t mirt neantis nuodas nebus kenksmingas. S l o p i n d a m a vin augl, m a u d a s u l a i k o vin i n t o k sikacij, k u r i , sivogusi or ganizm, naikina jo atsparu m bei g r i a u n a k r a u j a g y s l i s i s t e m . B e t o , b d a m a stip rus nuodas, m a u d a dirgina lstel, s k a t i n d a m a organiz m b t i a t s p a r i a m ir stiprin ti imunitet. T a i p p a t m a u d a y r a ge r a k r a u j g a m i n a n i orga n s t i m u l i a t o r , (dl t o var t o j a m a sergant l e u k o z e ) ir l a b a i s t i p r u s s k a u s m mainantis vaistas, o yap svarbu sergant viu. Galiausiai

mauda - pakankamai velni udik, kadangi sveikosios organizmo lstels neblogai prie jos prisilaiko ir, saikingai vartojant, r

108

III DALIS

A U G A L A I I G Y D O VJ

IR KITAS

LIGAS

AUGALAI IGYDO

IR

KITAS

LIGAS

III

DALIS

109

t o d l j i gijo didel p o p u l i a r u m i r l a i k o m a p a t i k i m a p r i e m o ne kritikose ir danai netgi beviltikose situacijose (pieno liauk, virkinimo t r a k t o , kepen ir kit organ sunkiausi f o r m vys i g y d o m a s d m t j a m a u d a ) . V a i s t a m s m a u d o s a l i a v a r e n k a m a p i r m o s i o m i s bire lio d i e n o m i s . p u s l i t r i n s t i k l a i n s m u l k i n a m i i e d y n a i ir d e d a m a iek tiek j a u n l a p e l i . K a i i n d a s p r i s i p i l d o iki p u s s , j o t u r i n y s p e r p i l a m a s t r i l i t r i n stiklain, k u r i a m e p i l t a p u s l i t r i s d e g t i n s . M a u d o s i e d y n u s n e i t i n g e r a i su s m u l k i n u s ir i k a r t o p r i r i n k u s p i l n p u s l i t r , is stiklainis smarkiai kaist, nes p r a s i d t ilumos isiskyrimo reakcija, o t a i l a b a i p a k e n k t aliavai. T o d l r e n k a m a l i a v reikia vis p e r p i l t i t r i l i t r i n stiklain su d e g t i n e . D e g t i n s g a l i m a pilti i r d a u g i a u , k a d visa a l i a v a b i i t a p s e m t a . T r i l i t r i n stiklain iki p u s s p r i p i l d a l i a v o s , j upi l a m e iki v i r a u s d e g t i n e . U d j p o l i e t i l e n o plvel, h e r m e tikai u r i a m e i r d e i m i a i d i e n i n d p a d e d a m e t a m s i , vsi viet. S k u b i a i s a t v e j a i s g a h m a v a r t o t i p o 3-5 die n , t a i a u g e r i a u s i a leisti p a s t o v t i iki dviej savaii, k a d v y k t reakcija. io n u o d i n g o a n t p i l o r e i k a l i n g kiek a t p y l k i t i n d , u d e n g i a m e d a n g t e h u ir p a d e d a m e aldytuv. R y t , v a l a n d p r i e valg, p u s s t i k h n s v a n d e n s la i n a m a s v i e n a s l a a s a n t p i l o , k i t r y t - du l a a i , t r e i t r y s l a a i , i r t a i p k a s d i e n l a i n a m e v i e n u l a u d a u g i a u , kol pasiekiame keturiasdeimt la. Po keturiasdeimties dien mes pasiekiame gydymosi virn - mirtino nuodo igerta 4 0 l a , o g y v e n i m a s t s i a s i . P o t o p r a d e d a m e leistis n u o k a l n o . G a h a u s i a i , a t j u s d i e n a i , kai i g e r i a m e tik vien la, p a j u n t a m e , kad miis sveikata pagerjo. J e i g u b u v o s t e m p l s v y s , n e n u r y d a v o m e n e t g i van dens ir nuolat kankino trokulys, t u o m e t po 80 dien mes g a h m e v a l g y t i visk, kas t i k p a t i n k a , g e r i a m e v a n d e n k a d a norime ir gyvename tohau. Taiau dar nedigaukime ir nesiavkime rezultatais, n e s o r g a n i z m a s m u m s g a h t o n e a t l e i s t i , i r viskas nueis nie kais, kaip p a p r a s t a i b n a d i a u g i a n t i s p i r m a l a i k o . M e s eina m e s i a u r u t a k e h u vir m i r t i e s b e d u g n s , i r n u e i t a d a r t i k p u s k e h o . R e i k i a j a u s t i s kaip k a r i u i , l a i k a n i a m r a n k o j e m i n .

J e i g u g y d y m o p r a d i o j e a u g l y s b u v o t r e i o j e a r ketvir toje stadijoje ir o r g a n i z m a s stipriai i n t o k s i k u o t a s , nusilps dl vis n e g a n d , t a i p r a d d a m i a n t r g y d y m o k u r s m e s jau esame a t g a v a t s p a r u m , auglys inyks ir j a u i a m s es t e i s i n g a m e kelyje. A n t r k a r t igr iki k e t u r i a s d e i m t l a n e s u s t o k i m e i r g r k i m e a t g a l iki vieno l a o , k a d vl p r a d t u m e p a s k u t i n, s k m t v i r t i n a n t g y d y m o s i k u r s . A i k u , j e i g u n o r i m e . Tik laikykims tikshai metodikos! Neperdozuokime! Noriau, kad p a m a t y t u m t e vien ura ant pamink lo Odesos kapinse. Ten palaidotasis pasidahja savo kariu p a t y r i m u . o d i a i , ikalti a k m e n y j e , b y l o j a : Viskas b u v o g e r a i , b e t a n o r j a u , k a d b t d a r g e r i a u , i r t a i kas i viso t o ijo...'" M a n a u , k a d t a i b u v o p r o t i n g a s m o g u s , o proting moni patarim negahma nepaisyti. P o t o k i o s s u n k i o s k o v o s r e i k i a i s i g y d y t i visas a i z d a s , svarbiausia, atstatyti kraujagysli sistem, nes gera jos b k l b l o k u o j a vio a t s i r a d i m . B e h e k a p r i d u r t i , kad d m t o j i m a u d a s e r g a n t v i u vei kia ir kaip n u s k a u s m i n a n t i p r i e m o n . Ji t a i p p a t s t i m u h u o j a kraujo g a m i n i m o organus ir gah apsaugoti n u o kraujagys li i s i p l t i m o . V i s a s j o j e s l y p i n i a s p a s l a p t i s i n o vien t i k Dievas, nes Jis j s u k r . Kepen vys. Imama po lygiai vieios paprastosios kraujaols ( l o t . - Achillea millefolium){T. pie.), dirvinio asiklio ( l o t . - Euisetum hyemale), paprastosios trkaols ( l o t . - Cichorium intyhus), hero pumpur, susmulkint erktros uog ir g e r a i su maioma. Valgomasis auktas io m i i n i o u p h k o m a s s t i k l i ne verdanio vandens ir pa laikomas 30-40 minui, kad pritraukt.Antpilasgeriamasiltaspoimtgram3kartusperdien.

210

I"

DALIS

A U G A L A I I G Y D O V IR KITAS LIGAS

A U G A L A I I G Y D O V IR KITAS LIGAS

III DALIS

s t e m p l s v y s p r a s i d e d a s u t r i k u s rijimo I p r a d i s u n k u r y t i t i k k i e t m a i s t , o augliui ir stempls tarpui susiaurjus pasidaro sunku ryti maist. Danokai j u n t a m i skausmai po kriitine ir kauliais.

funkcijai. didjant ir skyst p o on

G e r k l s v i u i g y d y t i r e i k i a t r i s s t i k l i n e s lauro la p s u s m u l k i n t i ir u p i l t i p u s e l i t r o d e g t i n s . L a i k o m a d v y l i k a d i e n t a m s i o j e vietoje, k a d p r i t r a u k t . G e r i a m a p o valgomj a u k t t r i s k a r t u s p e r dien, kol visikai pasveikstama. P i e n o l i a u k v y s gali biiti vairi f o r m , b e t d a n i a u s i a i p a s i t a i k o n e s k a u s m i n g a s k i e t a s a u g l y s p i e n o liau kos s t o r y m j e . K a r t a i s j a t s i t i k t i n a i u i u o p t i gali p a t i m o t e r i s . P r i e j a m a t s i r a n d a n t p i r m i a u s i a gali p a s i r o d y t i nedi deli s u k i e t j i m . J u o s a p i u o p u s b t i n a n e d e l s i a n t k r e i p t i s gydytoj! P i e n o liauk viui g y d y t i tinka: 1. J a u n , t v i r t uolo akeli ievel. Ji p a d i o v i n a m a i r s u s m u l k i n a m a . V a l g o m a s i s a u k t a s ievs upliko m a s stikline verdanio vandens, du kartus uvirinama ir t r i s v a l a n d a s l a i k o m a iltai p o p a g a l v e . A t a l u s s t o r o r a n k luosio s k i a u t s u v i l g o m a n u o v i r e i r d e d a m a a n t k r t i e s , k u r y r a a u g l y s . A n t v i r a u s , k a d b t ilta, r e i k i a a p r i t i sausu rankluosiu, a p i b i n t u o t i ir apsivilkti megztin. Toks k o m p r e s a s l a i k o m a s a n t k r t i e s p o dvi v a l a n d a s r y t i r v a k a r e . u o l o iev t u r i g e r s a v y b - i t r a u k t i n e u d e g i minius kietus auglius. Igydo ir s t r u m . 2. K e t u r i a r b a t i n i a i a u k t e l i a i s u s m u l k i n t o kimbaniojo lipiko ( l o t . - Galium moligo) u p l i k o m a d v i e m stiklin mis verdanio vandens, por valand leidiama pritraukti, i k o i a m a . G e r i a m a s k a r t a s p o p u s stiklins k e t u r i s kar t u s p e r d i e n m a a i s g u r k n e l i a i s . ios v a i s t a o l s a n t p i l a s i r vieios s u l t y s l i a u d i e s m e d i c i n o j e v a r t o j a m o s i r l i e u v i o v i u i gydyti. E s a n t kietiems p a t i n i m a m s , o p o m s i r d e d e r v i n m s kimbantysis lipikas n a u d o j a m a s v o n i o m s , k o m p r e s a m s ir a p i p l o v i m a m s . T i b e t o m e d i c i n o j e j o a k n y s n a u d o j a m o s ser gant p n e u m o n i j a ir e n d o m e t r i t u . Pieno liauk, g i m d o s v i u i ir p o l i p a m s gydyti

t i n k a ir u g n i a o l ( l o t . - Chelidonium). Gegus m n e s j r e i k i a ikasti s u a k n i m i s , g r a i a i i i m a n t vis a u g a l i r j o n e p a e i d i a n t , i p l a u t i , a p d i o v i n t i , s u m a l t i m s m a l e , i s u n k t i p e r m a r l , s u m a i y t i lygiomis d a b m i s sultis s u deg t i n e ir 10 dien laikyti tamsioje vietoje. G e r t i v a l a n d p r i e valg p o v i e n a r b a t i n a u k t e l s u v a n d e n i u p e n k i a s d i e n a s . U g n i a o l veikia d e g i n a m a i , t o d l reikia saugotis, kad n e n u d e g i n t balso styg. P r a j u s pen k i o m s d i e n o m s g e r i a m a p o valgomj a u k t , kol visikai pasveikstama. G a l i m a p a n a u d o t i ir geltonas ugniaols sultis. Kruop iai, k a d n e p a k e n k t u m e , i k a s a m e vis a u g a l , i p l a u n a m e , apdioviname ir po truput nuo akn pjaunant surenkame i n d g e l t o n a s s u l t i s ir d e d a m e a l d y t u v . Geriant su degtine p a r u o t a s , p r i t r a u k i n t a s ugniaols sultis i r a n t a i z d o s l a i n a n t j o s n a t r a l i a s g e l t o n a s sultis, t a i p p a t v a r t o j a n t vairi oli a r b a t l a b a i g r e i t a i g a l i m a i s i g y d y t i p i e n o b a u k v, n e t g i k e t v i r t j o stadij. vairi oli a r b a t a i r e n k a m i visi l a u k o oli i r k r m , netgi vaismedi iedai, geriausia pavasar. Du trer d a b a i d v i l i t r i n i o s t i k l a i n i o u p i l d o m i s u r i n k t a i s iedais, stiklainis iki v i r a u s p r i p i l d o m a s v a n d e n s , u v i r i n a m a i r s u v y n i o j u s iltai p a l a i k o m a p e r n a k t , p a s k u i i k o i a m a . T o k i a a r b a t a g e r i a m a p o m a g u r k n e l , nes g e r i a n t p o d a u g i a u gali p a k i l t i k r a u j o s p d i s . P a r u o t a r b a t r e i k i a igerti p e r dien. J e i g u p o o p e r a c i j o s n e g y j a s u s i u v i m a s i r a i z d a isi skiria, b t i n a i m t i v i e n a i stiklinei v a n d e n s vien valgomj a u k t u g n i a o l s , u v i r i n t i , p e r n a k t iltai p a l a i k y t i i r po gurknel per dien igerti nuovir. G o m u r i o p a p i l o m a t o z g y d o m a t e p a n t g o m u r i g a r i n t u iki g r i e t i n s k o n s i s t e n c i j o s ugniaols suli ir j antpilo miiniu. S k r a n d i o p a p i l o m a t o z g y d o m a v a r t o j a n t p o trisd e i m t - p e n k i a s d e i m t g r a m s u s m u l k i n t o s vieios ugniao/s. G e r y b i n i a i s k r a n d i o ir a r n y n o p o l i p a i t a i p pat a t siskiria. Virkinimo trakto sutrikimams, emu m hemog l o b i n u i g y d y t i kiekvien diena v a r t o j a m i b a l t a g i a i k o -

112

III DALIS *

A U G A L A I I G Y D O V IR KITAS LIGAS

A U G A L A I I G Y D O V IR KITAS LIGAS

III

DALIS

113

p u s t a i , k e p t i b u r o k l i a i , gaibosios dilgls, i m i r k y t o s siir i a m e v a n d e n y j e , m o r k o s i r o b u o l i a i . V i s a t a i t a i p p a t valo krauj. G I M D O S VYS D a n i a u s i a i g i m d o s vys p a e i d i a g i m d o s kaklel i r v y s t o s i e s a n t erozijai, p o l i p a m s i r vairiems k i t i e m s lti n i a m s p r o c e s a m s . P a s i t a i k o , kad gimdos vys a t s i r a n d a dl g i m d o s p a e i d i m g i m d a n t i r a b o r t o m e t u . I p r a d i g a b n e b i i t i j o k i p o y m i , jie p a s i r o d o a u g b u i p a d i d j u s . Biidinga baltosios, menstruacij sutrikimai, kraujavimas. Skausmai atsiranda vbau. G i m d o s viui g y d y t i tinka: 1. P u s a n t r o v a l g o m o j o a u k t o d i o v i n t o s iuuts ( l o t . Thlaspi) u p b k o m a s t i k b n e v e r d a n i o v a n d e n s i r k e t u r i a s v a l a n d a s l e i d i a m a p r i s i t r a u k i n t i s a n d a r i a i u d a r y t a m e in d e , p a s k u i i k o i a m a . G e r i a m a p o a r b a t i n a u k t e l kas t r i s a r k e t u r i a s v a l a n d a s 4 - 5 k a r t u s p e r dien. T i n k a i r e s a n t k i a u i n t a k i u d e g i m u i . N e g a l i m a g e r t i n i o m s , nes g a b biiti p e r s i l e i d i m a s . 2. V a l g o m a s i s a u k t a s gerai s u s m u l k i n t d i o v i n t sibirinio bijno ( l o t . - Paeonija anomalae) a k n u p b k o m a trimis stikbnmis verdanio vandens, indas sandariai uda romas ir leidiama 30 minui prisitraukinti. Geriama po valgomj a u k t 1 0 - 1 5 m i n u i prie valg 3 k a r t u s p e r d i e n . T i b e t o m e d i c i n o j e bijno aknys t r a u k t o s priev ini v a i s t s u d t . Sibiro l i a u d i e s m e d i c i n o j e j o s v a r t o j a mos g i m d o s ir skrandio viui bei g i m d o s kaklelio erozijai gydyti. 3. Du a r b a t i n i a i a u k t e b a i d i o v i n t o tikrojo lipiko (lot. Galium verum) su i e d e b a i s ( r i n k t i y d i n t ) u p b k o m i stikb ne verdanio vandens ir 2-3 valandas sandariai u d a r y t a m e i n d e l a i k o m i , kad p r i t r a u k t , t a d a g a b m a ikoti. N u o v i r a s g e r i a m a s iltas p o k e t v i r t s t i k b n s 3-4 k a r t u s p e r d i e n prie valg. V a i s t a o l s n u o v i r a s v a r t o j a m a s i r v i r k t i m u i . T i n k a g i m d o s v i u i i r g i m d o s k a k l e l i o e r o z i j a i gydy t i . B u l g a r b a u d i e s m e d i c i n a viei ios v a i s t a o l s suli pavilgus naudoja o d o s v i u i ir o p o m s gydyti.

4. V a l g o m a s i s a u k t a s dygliuotojo dagio ( l o t . - Carduus acanhoides) l a p u p b k o m a s t i k b n e v e r d a n i o v a n d e n s , p r i t r a u k i n a m a i r a t a l u s i k o i a m a . G e r i a m a p o p u s stik lins t r i s - k e t u r i s k a r t u s p e r d i e n . 5. Paabnus g i m d o s piktybin augl ir metastazi profilaktikai kaip k r a u j v a l a n t i ir kaip slogi b g o n i o bse n a b n a n t i bei v a l u m o j a m t e i k i a n t i p r i e m o n t i n k a su s m u l k i n t a kardaol ( l o t . - Onopordon), a r b a dagys ( l o t . Carduus). Du valgomieji a u k t a i vienos ar k i t o s v a i s t a o ls u p i l a m i p u s e b t r o v a n d e n s i r 1 0 m i n u i v i r i n a m i a n t silpnos u g n i e s . P a s k u i a t v s i n a m a , i k o i a m a i r p e r d i e n p e r kebs k a r t u s viskas i g e r i a m a . 6. G i m d o s fibroma, kiau i d s cista g y d o m a geriant kaip a r b a t t o k u p b k y t v a i s t a o b miin: kavos m a lnbu ar msmale sumalt geltonj gencijon ( l o t . - Gentiana lutea), mikins sidab raols aknis ( l o t . - Tarmentillae), kalnins arnikos ie dus ( l o t . rnica montana) (r. pie.), lakuotojo arono aknis ( l o t . Aram maculatum) ir katpdl ( l o t . ~ Antennaria). G y d y m o kursas 15-20 dien. L I P O M A , LEUKOZ, P L A U I LIGOS I R BRONCH ASTMA N o r i n t a t s t a t y t i lsteli funkcijas, b i o l a u k o a t s p a r u m e s a n t l i p o m a i a r leukozei, v a r t o j a m o s i e d a d u l k s . i e d a d u l k s s u m a i o m o s lygiomis d a b m i s s u m e d u m i ir g e r i a m o s su r a u d o n l o ( l o t . - Origanum) n u o v i r u (jis a t s t a t o k r a u j o f o r m u l ) po 1-2 a r b a t i n i u s a u k t e l i u s 3 I k a r t u s p e r dien vien v a l a n d p o valgio. s t i k b n v a n d e n s d t i valgomj aukt raudonlio.

114

III DALIS

A U G A L A I I G Y D O VI IR KITAS LIGAS

A U G A L A I I G Y D O V IR KITAS LIGAS

* III DALIS

115

u v i r i n t i , p e r n a k t p a l a i k y t i iltai s u v y n i o j u s , ikoti i r igerti per du ar tris k a r t u s . Taip p a t paruotos pu iedadulks a t s t a t o plonuo sius k a p i l i a r u s , i g y d o l i p o m i r r e k o m e n d u o j a m o s e s a n t leukozei, plaui ligoms, emfizemai. V y s i r l e u k o z g y d o m i i r r u g i s l e n o m i s bei bii pieneliu. I r u g i slen i k e p a m a s p a p l o t l i s , a t a l d o m a s ir val g o m a s su m e d u m i - eios d a l y s p a p l o t l i o ir v i e n a dalis m e d a u s . Tai stimuliuoja kraujo gaminimsi. N a t r a l u s bii pienelis, v a r t o j a m a s r y t i r v a k a r e , s t i k l i n e l a z d e l e p a d j u s j o p o l i e u v i u , i g y d o n e t g i be viltikus viu s u s i r g u s i u s l i g o n i u s . B r o n c h a s t m a g e r a i i g y d o m a g e r i a n t ilt, k tik p a m e l t o k o s pien. Trys pagrindins g y d y m o priemons, apsaugan ios m o g nuo per a n k s t y v o s mirties: l . P u spygliai, a t s t a t a n t y s k r a u j a g y s l e s ; 2. Raudonlis, a t s t a t a n t i s krauj; 3 . i e d a d u l k s , a t s t a t a n i o s l s t e l e s , j funkcijas, a t s p a r u m , b i o l a u k o s t r u k t r , vis o r g a n i z m , v a r t o t i n o s b e t kokios ligos a t v e j u ir p r o f i l a k t i k a i . FIBROMIOMOS IR MIOMOS T a i g e r y b i n i a i augliai, d a n i m s iuolaikinio gyveni mo slygomis. Nuo j apsisaugojimo p r i e m o n - t a r k u o t o s alios a j e r a k n y s . 3-4 k a r t u s p e r d i e n reikia j s u v a l g y t i p o vien valgomj a u k t v a l a n d prie valg. T u o paiu m e t u reikia uvirinti gegus mnes rinkt u g n i a o l ( l o t . - Chelidonium). V i e n a s v a l g o m a s i s a u k t a s d e d a m a s t r e d a l l i t r o v a n d e n s , is u v i r i n a m a s , p a l i e k a m a s 6-8 v a l a n d a s iltoje vietoje p e r n a k t p r i s i t r a u k t i , p a n a u d o j u s E s m a r c h o i n d visas p a m a u s u l a i n a m a s p e r p u s a n t r o s va l a n d o s . Tai d a r y t i n a v i e n - p u s a n t r o m n e s i o . A t l i e k a n t i p r o c e d r reikia papluti, t a i a u ji efektinga. F i b r o m i o m a g y d o m a i r k a l k i v a n d e n i u . Gesina m a s kalkes d e d a m e v a n d e n i r l a i k o m e u d a r a m e i n d e . T u r i b t i 3 0 c m v a n d e n s sluoksnis. P o 3-4 m n e s i a n t v a n d e n s

u s i d e d a p l v e l . J p a s t m u s , m a t o s i k r i t o l o v a r u m o kal ki v a n d u o . G e r i a m e p o d e s e r t i n a u k t s u v a n d e n i u 4 - 8 k a r t u s p e r dien. V i e n a s a u k t a s kalki v a n d e n s p i l a m a s 40-50 g vandens. N u o m i o m o s puiki ir tokia priemon: alijoiaus ( p e n k i m e t s e n u m o ) s u l t y s - 50 g; vairi oli m e d u s - 50 g; , a j e r a s ( v i k a l i n a s ) - dvi t a b l e t s . Vikalin r e i k i a s u t r i n t i , s u m a i y t i s u alijoiumi i r m e d u m i , leisti 5 d i e n a s p r i s i t r a u k t i . G e r t i 3-4 k a r t u s p e r d i e n p o valgomj a u k t v a l a n d prie valg. MASTOPATIJA N u o m a s t o p a t i j o s n a u d o j a m a s e i v a m e d i o ( l o t . - Samhucus) u o g s i r u p a s . Y r a dvi m u m s g e r a i i n o m o s eivame dio r y s . olinis eivamedis y r a n u o d i n g a s , j o akel s u u o g o m i s a u g a tiesiai vir. J u o d u o g i s eivamedis - kr m i n i s a u g a l a s (r. p i e . ) , j o a kels su u o g o m i s n u l i n k s t a e myn. G y d y m u i jie r u o i a m i vie nodai. R u g p j i o p a b a i g o j e a r rug sjo p r a d i o j e s u r i n k t o s j u o d u o gio k r m i n i o e i v a m e d i o u o g o s nuplaunamos ir apdiovinamos. T a d a d e d a m o s sluoksniais tri litrin s t i k l a i n : p u s a n t r o centi m e t r o c u k r a u s sluoksnis i r t o k s p a t sluoksnis eivamedio uog. T a i p s l u o k s n i u o j a m a iki v i r a u s . Stiklainis u d a r o m a s plast m a s i n i u d a n g t e l i u i r p a s t a t o m a s p a r a i a t v i r o j e vietoj(\ p;is kui i m a i i u s 6-8 p a r o m s d e d a m a s a l d y t u v . Reikia stebti, kad sirupas neprargt - esant nepakankamai altai temperatrai, pavirius apsiputoja balta puta,Po 6-8 par uogas reikia ispausti, ikoti ir vl dti aldytuv. Geria-

lilll

III

116

III DALIS

A U G A L A I I G Y D O V IR KITAS LIGAS

A U G A L A I I G Y D O VJ IR KITAS LIGAS

* III DALIS

117

m a r y t i r v a k a r e v a l a n d prie valg p o d e s e r t i n a u k t , usigeriant vandeniu. Ne vis ligoni o r g a n i z m a s v i e n o d a i p r i i m a sirup. D a u g u m a i n u o j o i t i k r j b i i n a b l o g a , t a i a u reikia atsi m i n t i , k a d jis g y d o m a s t o p a t i j i r k a r t u g e r a i ivalo k r a u jagysh sistem. Sirupas i obnio eivamedio n a u d o j a m a s tokiu biidu: p u s v a l a n d o s prie valg i g e r i a m a 100 g d i s t i h u o t o van d e n s , o v a l a n d po valgio - v a l g o m a s i s a u k t a s s i r u p o , ir t a i p tris kartus per dien. G y d y m o k u r s a s ruden - 45 d i e n o s , p a k a r t o j a m a g e g u s m n e s - 30 d i e n . T a i a u kai kuriais atvejais hgoniai p r a d d a v o kurs ruden ir baigdavo tik t u o m e t , kai s u k i e t j i m a s i n y k d a v o . K a r t u g a l i m a atlikti ir tokias p r o c e d r a s . Tai atskiros p r i e m o n s , ir kiekviena i j yra labai efektyvi. 1. R u g i n d u o n a v y n i o j a m a d r g n m a r l ir d e d a m a o r k a i t , k a d g e r a i i s i g a r i n t . M a r l e i idiiivus d u o n a i i m a m a , p e r l a u i a m a p u s i a u ir d e d a m a prie sukietjusios v i e t o s . i n o m a , d u o n a n e t u r i d e g i n t i k i i n o . T a i d a r y t i n a ry t ir vakare. 2. Laboratorinis krekinguoto valymo ibalas. Suvilgytas t a m p o n a s dvideimiai minui u d e d a m a s ant skaudamos vietos k a r t p e r p a r . 3. T a r k u o t r a u d o n i j b u r o k h d e d a m a m a r l ir ke turiasdeimiai minui u d e d a m a ant s k a u d a m o s vietos. 4. s u t a r k u o t u s cukrinius runkehus d e d a m a penkiskart tiek vairi o h m e d a u s i r u d j u s a n t k o p i i s t o l a p o ke turiasdeimt minui palaikoma ant krties 2-3 kartus per dien. 5. Mohgas taip pat puikiausia priemon nuo m a s t o p a t i j o s . vieias, s u s m u l k i n t a s m o h g a s d e d a m a s a n t sukietjimo 2-3 k a r t u s per dien ir laikomas 40-60 minui. 6. G y d a n t m a s t o p a t i j s t i k h n e graikik rieut per tvarli u p i l a m a t r i m i s i m t a i s g r a m 70" s p i r i t u ir k e t u r i o h k a d i e n l a i k o m a t a m s i o j e v i e t o j e . P a s k u i skystis n u k o iamas ir geriamas po arbatin auktel 2 k a r t u s per dien ( r y t i r v a k a r e ) , kol i g e r i a m a s visas a n t p i l a s . B a i g u s g e r t i g r a i k i k r i e u t p e r t v a r h a n t p i l , n e m a i a u kaip m

nes g e r i a m a s po 3 0 - 4 0 l a 2 k a r t u s p e r d i e n japonikos soforos ( l o t . - Sophora) vaisi a n t p i l a s , vaisiai t a i p p a t u p i l a m i 70 s p i r i t u ( s a n t y k i s 1:2). GALVOS S M E G E N , KAUL, P R O S T A T O S I R L A P I M O P S L S VYS i o r g a n v y s g y d o m a s v a i s t i n s e e s a n i u g y v s i d a b r i o di c h l o r i d u . Tai p a t s s t i p r i a u s i a s ir e f e k t y v i a u s i a s vairi r i v io g y d y m o v a i s t a s . Chirurgai i n s t r u m e n t u s sterihzuoja atskiestu gyvsidab r i o d i c h l o r i d u ( s a n t y k i s 1:1000). 250 g t o k i o a t s k i e s t o gyv s i d a b r i o d i c h l o r i d o i r 750 g d i s t i h u o t o v a n d e n s j a u t i n k a naudoti gydymui. K a r t a i s a n t a t v i r a i z d i r iorini p a t i n u s i v i e t b t i n a d t i a p h k a c i j a s . Visa t a i s u n a i k i n a t i e k v i d i n i u s , t i e k iorinius auglius. D e g t u k o g a l v u t s d y d i o t r u p u t g y v s i d a b r i o dichlori d o , kuris v a i s t i n s e p a r d u o d a m a s m i l t e l i a i s , reikia i t i r p d y ti trijuose htruose distihuoto vandens. G e r i a m a 1 5 d i e n v a l a n d prie valg, i m a n t p o ar b a t i n a u k t e l , o n u o e i o h k t o s d i e n o s reikia g e r t i p o valgomj a u k t 3 k a r t u s p e r dien, kol visikai pa sveikstama. G y v s i d a b r i o dichlorid k a t e g o r i k a i d r a u d i a m a v a r t o t i esant nesveikiems i n k s t a m s . R e i k i a n u o l a t s t e b t i s a v o sveikatos b k l , o j a i p a b l o gjus, vl g e r t i po a r b a t i n a u k t e l , kol visikai pasveiks tama. TIESIOSIOS ARNOS VYS Tiesiosios a r n o s vys d a n a i s u s i f o r m u o j a p o h p a p h n k o j e . Jo p o y m i s - k r a u j a v i m a s i tiesiosios a r n o s - pa s i r o d o l a b a i vlai, kai a u g l y s y r a j a u isivysts i r p r a d e d a i r t i . is k r a u j a v i m a s d a n a i p a i n i o j a m a s s u h e m o r o j a u s k r a u j a v i m u , t o d l h g g a h m a uleisti. H e m o r o j u s nepriski r i a m a s p r i e v i n i a m s s u s i r g i m a m s , b e t abi hgos gali egzis tuoti t u o paiu m e t u .

118

III DALIS

A U G A L A I I G Y D O V IR KITAS LIGAS

A U G A L A I I G Y D O V IR KITAS LIGAS

* III DALIS

119

Tiesiosios arnos vio g y d y m a s 1. Po v a l o m o s i o s k l i z m o s su r a m u n l m i s , j s t o r j ar n s u l e i d i a m a vario s u l f a t o - m l y n o j o a k m e n l i o t i r p a l o ( l i t r u v a n d e n s u p i l t i 0,3-0,4 g v a r i o s u l f a t o ) . P o g y d y m o v i t i n i m u vaist g a l i m a n a u d o t i p r a j u s v i e n a m d v i e m mnesiams. 2 . D v i d e i m t p e n k i s t a m b i i s viai s u d e d a m i v a r t r i l i t r i n i n d , u p i l a m i iki v i r a u s m e d i c i n i n i u s p i r i t u , san d a r i a i u d a r o m i i r 3 0 d i e n l a i k o m i t a m s i o j e vsioje vietoje, 2-3 k a r t u s per dien suteliiiskuojant. Po to spiritas perpi l a m a s k i t i n d , o viai k r u o p i a i i d i o v i n a m i ir s u t r i n a m i smulkius miltelius a r b a s u m a l a m i kavos maliinbu. G e r i a m a v a l a n d prie valg p o p u s a r b a t i n i o a u k t e U o milteb, juos usigeriant vienu valgomuoju a u k t u spirito, k u r i a m e m i r k o viai, p a s k u i v a n d e n i u . a r n p a p i l o m a t o z g y d o m a u g n i a o l e : s k y s t o s ko els p a v i d a l o , m s m a l e s u m a l t o s alios u g n i a o l s m a s e . Penkiasdeimt g r a m tokios mass atskiediama 200-500 g r a m k a r t o v a n d e n s i r kas a n t r d i e n d a r a n t k b z m suleidiama trisdeimiai minui storj arn. Papilo m suirimas ir pasialinimas prasideda jau po antros ar treios kbzmos. H e m o r o j u s g y d o m a s senais pageltusiais lainiais, at pjovus vieno c e n t i m e t r o storio vaks pavidalo g a b a b u k ir po ivalomosios kbzmos staius nakiai. G e r a i g y d o vaistinje g a u n a m a s s i e r o s - g y v s i d a b r i o te p a l a s . I s i k a i t i n u s g a r i n j e , j u o s i t r i n a m a i r t o b a u garin a m a s i . P o g i m d y m i n i s h e m o r o j u s g y d o m a s p o valomosios kbzmos staius varvekho vak, p a r u o t aldytuve.

SARKOMA 1. S a r k o m a g y d o m a alijoiaus ( l o t . - Aloe) l a p a n t p i l u . S m u l k i a i s u p j a u s t o m i p e n k i viei s t a m b s alijoiaus la p a i , u p i l a m i p u s e b t r o d e g t i n s . A n t p i l a s d v y b k a d i e n lai k o m a s iltoje v i e t o j e , k a s d i e n s u t e l i s k u o j a n t . G e r i a m a s p o valgomj a u k t 3 k a r t u s p e r d i e n d v i v a l a n d a s prie valg. , P r a d j u s v i d u r i u o t i reikia p a d a r y t i p e n k i d i e n p e r t r a u k . f' 2. T i n k a ir paprast pelyn, p a n a u d o j a n t vis a u g a l , a n t p i l a s . A r b a t i n i s a u k t e b s v a i s t a o b u p b k i n a m a s stik b n e v e r d a n i o v a n d e n s , k u r i s i g a r i n a m a s iki p u s s p r a d i n i o kiekio. G e r i a m a p o 3 0 m l 3 k a r t u s p e r d i e n prie valg. I S T I N S K L E R O Z , INSULTAS, IRDIES K R A U J A G Y S L I LIGOS P u spygliais g y d o m o s v e d a n i o s v irdies ir k r a u j a g y s h s i s t e m o s ligos, d i s t o n i j a , i s t i n s k l e r o z , akies n e r v o atrofija, akies t i n k l a i n s a t o k i m a s , i n s u l t a s i r d a u gehs k i t lig. P u s p y g b a i t i n k a d e v y n i a s d e i m i a i p r o c e n t vis e m s r u t u b o h g , t a r p j i r vio, profilaktikai, nes visi kai a t n a u j i n a k r a u j a g y s l i s i s t e m . N a u d o t i tinka tik jauniausi spygbai, iaugantys n u o p a v a s a r i o iki p a v a s a r i o . P e n k i valgomieji a u k t a i s u s m u l k i n t p u i e s spygli, d u valgomieji a u k t a i s u s m u l k i n t e r k t r o i vaisi i r d u valgomieji a u k t a i s v o g n luk t upilami 800 g r a m ar h t r u v a n d e n s , uvirinami ir ant silpnos u g n i e s v i r i n a m i 1 0 m i n u i , p e r n a k t p a l a i k o m i iltai, i k o i a m i i r iltas n u o v i r a s g e r i a m a s n u o p u s s iki p u s a n t r o h t r o per par vietoj vandens. Insultui gydyti, be puies spygh nuoviro, d a r tinka c i t r i n o s : s u v a l g o m a p o p u s c i t r i n o s , p u s v a l a n d o s prie valg, a r b a v a l a n d p o valgio, 3-4 k a r t u s p e r dien. N u l u p a m a o d e l , s m u l k i a i s u p j a u s t o m a ir, u p y l u s p u n u o v i ru, igeriama vienu m a u k u . V a r t o j a m a dvi s a v a i t e s , p a s k u i p a d a r o m a m n e s i o per t r a u k a i r vl p a k a r t o j a m a s g y d y m a s i s c i t r i n o m i s ; t a i p kar t o j a m a 3-4 k a r t u s , o p u n u o v i r a s v a r t o j a m a s n u o l a t .

APATINS L P O S VYS P o vairi liipos p a k e n k i m a t s i r a n d a n e g y j a n i tr k i m i r o p e b , b a l t d m i i r k i t o s e a u d i n i s u vejimo v i e t o s e . T o k i o s opels g a b u s i t r a u k t i p l u t e l e , s u d a r a n i a gijimo vaizd, t a i a u j i greit n u k r i n t a , i r o p a vis d i d j a i r k i e t j a . Bet kokio a p a t i n s l p o s p a e i d i m o a t v e j u reikia m e s t i r k y t i , nes r k y m a s vio p r o c e s gali p a s p a r t i n t i .

120

III DALIS

AUGALAI

IGYDO

V2l

IR

KITAS

LIGAS

A U G A L A I I G Y D O V IR KITAS LIGAS

III DALIS

121

REUMATAS R e u m a t a s u d o ird, niekais p a v e r i a vis k r a u j a g y s l i s i s t e m . D l j o a t s i r a n d a p a t i n i m a i kojose. Jis p e r d u o d a m a s i k a r t o s k a r t su k r a u j u . Taigi g i m t a k r a u j a g y s l i p a t o logija, g i m t o s irdies ligos, i n s u l t a i , i n f a r k t a i , p a r a l y i a i , g a n g r e n o s i r d a u g y b k i t b g - t a i vis r e u m a t o d a r b a s . D a u g i a u k a i p 8 0 p r o c e n t vis e m s r u t u b o b g atsi r a n d a p a e i d u s k r a u j a g y s b s i s t e m . J i t a r s i vis b g kry kel. D i d i a u s i a s j o s p a e i d j a s - r e u m a t a s . Y p a jis i a u r u s k e t v i r t o j e k a r t o j e , jis u d o v a i k y s t . K i a u l p i e n n u u d o prie. J i s a v o j g a p r i l y g s t a sau lei. S a u l j o j e g y v e n a . K i a u l p i e n j e slypi d a u g i a u kaip 600C t e m p e r a t i i r a - tai patvirtina spektriniai b a n d y m a i . Pagrin d i n S a u l s m a s - vari kaitusi geleis. I ia kils ir p o s a kis i d e g i n t i k a i t i n t a g e l e i m i " . L a b i a u s i a i ios k a i t i n t o s geleies bijo a m i n a s m o n i p r i e a s - r e u m a t a s . N o r i n t j u o a t s i k r a t y t i s u r e n k a m i i r ia p a t pievoje sugriidami kiaulpiens iedai, s u m a i o m i lygiomis dalimis su c u k r u m i . Stiklainis s u m i i n i u v i e n a i d i e n a i p a s t a t o m a s a t viroje v i e t o j e , t i k n e s a u l s viesoje. P o t o m i i n y s pus a n t r o s savaits laikomas aldytuve, paskui ispaudiamas, i k o i a m a s ir vl d e d a m a s a l d y t u v . Po kiek g e r t i - ne r i b o j a m a ; k u o d a u g i a u , t u o g e r i a u , nes t a i n e k e n k s m i n g a . Tai - antraeil p r i e m o n . O geriausiai r e u m a t igydo k i a u l p i e n s s t i e b e b a i , a n t k u r i a u g a j o s iedai. J u o s r e i k i a valgyti vieius i r k u o d a u g i a u , t u o g e r i a u , nes k i a u l p i e n j e n r a n i e k o k e n k s m i n g o , o liga r e i k i a a t s i k r a t y t i p e r sezon. G e r i a u s i a s t i e b e l i u s v a l g y t i trei, p o p r a y d j i m o dien, kai i ali jie p a s i d a r o r u s v i , t a d a j u o s e d a u g p i e n o , jie n e b i i n a t o k i e k a r t i i s i r esti m a l o n a u s s k o n i o . T a i p p a s i e k s i t e pergal prie r e u m a t . S P I N D U L I N LIGA S p i n d u b n liga visais laikais b u v o l a i k o m a neigydo m a , b a l t a k r a u j y s t negaili nei m a o , nei s e n o . Vis ali t r a d i c i n m e d i c i n a p o e r n o b y b o A E S s p r o g i m o prie j praktikai pasirod bejg.

O v e i k i a m a i b g a k a t o n a i s . 1 . S p i n d u b n e i bgai g y d y t i n a u d o j a m i p a v a s a r i n i a i ka t o n o iedai. Jie i s p r e n d i a visas s p i n d u b n s b g o s p r o b l e m a s i r visikai j i g y d o . is v a i s t a s t u r i p l a t v e i k i m o dia pazon: - a t s t a t o b a l t y m s t r u k t r - gydo krauj; - a t s t a t o organizmo biolauk; - visikai i g y d o fibrozin-cistozin m a s t o p a t i j , - suk i e t j i m a i isisklaido; - j g a b m a r e k o m e n d u o t i e s a n t galvos s m e g e n augbams. K a t o n iedai - t a i n e t i k a b a v a p r e p a r a t u i p a r u o t i . J labai sudtinga bangin m a t r i c a , todl gydymui b t i n a v a r t o t i ne frakcij, k u r i p a p r a s t a i n a u d o j a m e d i k a i , o vi sus i e d u s . N u p j o v u s i e d y n - v a k u t " , p a a l i n a m a s stiebelis, o iedai p a s k l e i d i a m i a n t p o p i e r i a u s a r d r o b s . V i e n a s val g o m a s i s a u k t a s d i o v i n t ied a r b a d u valgomieji a u k t a i viei ied d e d a m a 200 g r a m v a n d e n s , u v i r i n a m a i r 6-8 v a l a n d a s p a l a i k o m a . G e r i a m e tik p o m a g u r k n e l. T a i p reikia i g u r k n o t i p o b t r a r p u s a n t r o p e r d i e n . Igrus daugiau gab atsirasti t r a u k u b a i - s u t r a u k i a ran k p i r t u s . Dozes g a b m a p a s i r i n k t i s a v a r a n k i k a i , t i k r e i k i a v e n g t i p e r n e l y g d i d e b , n e s t a i , kas p e r d a u g - n u o d a i . 2. N o r i n t n u s l o p i n t i infekci j, p a d i d i n t i i m u n i t e t ir vio profilaktikai i m a m a p o valgom j a u k t bitkrsls, a r b a imos ( l o t . Tanacetum vulga re) ( r . pie.) ied ir papras tojo amalo ( l o t . - Viscum album), n u i m t o n u o v a i s m e d i , bei d u a u k t a i vieios ugnia ols. V i s a t a i u p i l a m a p u s e lit r o v a n d e n s , u v i r i n a m a i r pa d e d a m a nakiai, kad pritrauk t , p a s k u i i k o i a m a . D i e n ge r i a m a m a a i s g u r k n e b a i s . Kie kis n u s t a t o m a s p a g a l s a v i j a u t .

122

III

DALIS

A U G A L A I I G Y D O V IR KITAS LIGAS

IV

DALIS

3. V a l g o m a s i s auktas bruknienoj su lapeliais upli k o m a s stikline verdanio vandens, 10 minui leidiama prisitraukinti ir g e r i a m a po 50 g r a m 3 kartus per dien prie valgi n u o l e u k o z s . 4 . N o r d a m i p a a l i n t i i o r g a n i z m o r a d i o n u k l i d u s , ly giomis dalimis s u m a i o m e ramunli iedus, lakiiaus o l, trispalv nalait, paprastj jonaol, plaialap gyslot, paprastj kraujaol, geltonied barkn ( b t i n a s kompo n e n t a s ! ) . V a l g o m a s i s a u k t a s io m i i n i o u p l i k o m a s d v i e m s t i k b n m i s v e r d a n i o v a n d e n s , v i r i n a m a s vien m i n u t , 3 0 4 0 m i n u i p a b e k a m a s p r i t r a u k t i . G e r i a m a p o p u s stikli n s ( 7 0 - 8 0 m l ) 1 5 - 2 0 m i n u i prie valg 3 k a r t u s p e r die n. G y d y m o k u r s a s - v i e n a s m n u o . P e r m e t u s r e i k i a a t b k t i du t o k i u s k u r s u s , o d i r b a n t i e m s A E S z o n o j e - k a r t p e r ketvirt (keturis kursus). 5.''Norint ivalyti g y v a s o r g a n i z m o lsteles n u o r a d i o nuklid, c h e m i n i teral, alergen ir kit lak, prie b e t kur g y d y m o k u r s s t i k h n e lin smen u p b k o m a t r i m i s l i t r a i s v e r d a n i o v a n d e n s i r dvi \-alandas kaiti n a m a g a r u o s e , a t v s i n a m a iki 4 0 C . G e r i a m a dvi s a v a i t e s kasdien n e r i b o t a i . 6 . A u g l i a u g i m s t a b d o i r p a m a u j u o s n a i k i n a vie i kiaulpiens akn ( d u valgomieji a u k t a i ) a r b a diovin t ( v i e n a s v a l g o m a s i s a u k t a s ) a n t p i l a s . J a s reikia s u s m u l k i n t i , u p i l t i s t i k b n e v e r d a n i o v a n d e n s , 5 0 m i n u i kaitin t i v a n d e n s g a r u o s e , a t v s i n t i iki 4 0 C . i k o t i . G e r i a m a 3 k a r t u s p e r d i e n prie valg p o p u s s t i k h n s .

STEBUKLINGAS

KVIEI

ELMEN

POVEIKIS (Pagal An Vigmor) S a v o knygel S t e b u k h n g a s kviei e l m e n p o v e i k i s " A n V i g m o r n u r o d o p a r a i u s i dl dviej p r i e a s i . P i r m a , n o r t a k l a u s i m i r a t s a k y m f o r m a p a a i k i n t i kviei el m e n s v a r b s v e i k a t a i , j v a r t o j i m o b d ir, a n t r a , t i k t a s i p a s k a t i n t i m o n e s , k a d p a t y s j i s i a u g i n t . D l elmeny s e e s a m o s u b t i l a u s chlorofilo kviei e l m e n s u l t y s t u r i b t i igeriamos ne vliau kaip po pusvalandio j a s ispaudus. Sualdyt ar sudiovint elmen sultys p r a r a n d a savo s a v y b e s , y p a v i t a m i n u s . O vairiose m a i s t o p a r d u o t u v s e e l m e n k a i n o s d i d e l s i r s u l t y s t e n n e v i s u o m e t vieios. T r i s d e i m t p e n k e r i u s m e t u s A . V i g m o r skleid s a v o idjas visame pasaulyje, i n o d a m a , kad bg prispaustiems m o n m s k a r t a i s v i e n i n t e l i s isigelbjimas t e g a l i b t i kvie i e l m e n sultys i r t a i s y k l i n g a m i t y b a . A. Vigmor nort, kad atsirast kuo daugiau mo n i , k u r i e r y t s i usiim ti kviei e l m e n verslu. vieios kviei elmen sultys galt bti parduo d a m o s sveikos m i t y b o s p a r duotuvse, restoranuose, v i e b u i u o s e ir visose m a i s t o p r o d u k t p a r d a v i m o vie t o s e . J a s t i k t g e r t i k a i p kokteil p r i e valg. T a i l e n g v i a u s u v i r k i n t i m a i s t i r greiiau p a s i s o t i n t i .

padt

124

IV

D A L I S

STEBUKLINGAS

KVIECiV

ELMEN

POVEIKIS

S T E B U K L I N G A S

K V I E C I

E L M E N

P O V E I K I S

I V

D A L I S

125

I KO S U D A R Y T O S KVIEI ELMEN SULTYS Kodl turiau gerti kviei elmen sultis? Kviei e l m e n s u l t y s s u t e i k s j u m s d a u g i a u energi j o s , jei v a r t o j a t e m a i a u m a i s t o , n o r d a m i n u m e s t i svor, k u r i s a p s u n k i n a k i i n o lsteles, k r a u j , a u d i n i u s ir visus or g a n u s . A t i k i u , k a d v a d i n a m i e j i sveikieji" m o n s gali p a siekti a u k t e s n energijos ir i n t e l e k t u a l i n lyg. M s p l a n e ta labai u t e r t a . O r g a n i z m a s , veikiamas neigiam aplinkos veiksni ( u t e r t o o r o , v a n d e n s , t r i u k m o , m a i s t e i r v a n d e nyje e s a n i c h e m i k a l , r a d i a c i j o s , k u r i skleidia televizi ja, k o m p i u t e r i a i ir kiti prietaisai), isiderina. m o n s i m a j a u s t i energijos stygi, j i e m s s u n k u s u t e l k t i d m e s . D a n a s p u o l a depresij. Ieitis y r a . Mokslikai r o d y t a , kad kvie i e l m e n s u l t y s p a n a i k i n a iuos g a m t i n i u s t o k s i n u s , i r organizmas a t g a u n a pusiausvyr. Kiek dien ? kviei elmen suli turiau igerti kiekvien

m u p a n a u s h e m o g l o b i n , k r a u j y j e n e i o j a n t d e g u o n . Visi i n o m e , k a d d e g u o n i e s p r i s o t i n t a s o r g a n i z m a s y r a sveikas. Be chlorofilo, koki dar maisting mediag yra kviei elmenyse? M a i s t i n kviei e l m e n s t r u k t r a l a b a i p a n a i m s organizme esani maistini mediag struktr, kitaip t a r i a n t , j i s u d a r y t a i vis o r g a n i z m u i b t i n m i n e r a l i n i mediag, vitamin ir p r o t e i n o . N vienas m a i s t o produk t a s negali o r g a n i z m u i p a t e i k t i t a i p s u d e r i n t m a i s t i n g m e d i a g kaip kviei e l m e n s u l t y s . Ar galtumte apibdinti kai kuriuos vitaminus kviei elmenyse, tokius kaip vitaminai C, A, B ir E? K gal tumte pasakyti apie tokius mineralus, kaip kalcis, kalis ir magnis ? V i t a m i n a s C . M a i s t i n g u m o p o i r i u kviei e l m e n s u l t y s e y r a tiek v i t a m i n o C , kiek c i t r u s i n i u o s e vaisiuose, i r k u r kas d a u g i a u , n e g u p r a s t o s e d a r o v s e , t o k i o s e kaip p o m i d o r a i ir bulvs. V i t a m i n a s C labai svarbus odai, dan t i m s , d a n t e n o m s , a k i m s , r a u m e n i m s i r s n a r i a m s . Jis t a i p p a t r e g u l i u o j a o r g a n i z m o a u g i m i r b r e n d i m i r veikia k a i p antioksidantas. V i t a m i n a s A . Kviei e l m e n y s e y r a t i e k v i t a m i n o A , kiek i r t a m s i a i alios s p a l v o s s a l o t o s e , i r d a u g d a u g i a u , n e g u d i d i u m o j e vaisi. B e io v i t a m i n o m o g u s n e g a l t normaliai augti ir brsti, gerai m a t y t i ir daugintis. Jo y r a k e p e n y s e , u v t a u k u o s e , g y v u l i n s k i l m s m a i s t e . io i r daugelio kit vitamin pernelyg daug susikaupus kepeny se, s u s i d a r o t o k s i k o s m e d i a g o s . V i t a m i n a s E . T r k s t a n t io v i t a m i n o p a j u s i m e r a u m e n s k a u s m , a t s i r a s n e v a i s i n g u m a s , l i a u gis a i z d o s , p a d i d s infekcij p a v o j u s . Kviei e l m e n y s e e s a n t vita m i n E d e i m t e r i o p a i l e n g v i a u p a s i s a v i n t i , n e g u b e t kur sintetin jo pakaital. K a l c i s . Kviei e l m e n y s - p u i k u s kalcio a l t i n i s . Kal cis s t i p r i n a k a u l u s ir d a n t i s , r e g u l i u o j a irdies veikl, veikia r a m i n a m a i , reguliuodamas kraujo sudt. Pasakykite, ar ne pieno produktuose daugiausia kalcio? A n e p a t a r i a u nuolat vartoti pien ar jo p r o d u k t u s , nes j u o s e y r a d a u g g y v u l i n s k i l m s r i e b a l i r c h o l e s t e r o l i o .

K a i p k a s d i e n i n m i t y b o s p r i e d i r a p l i n k o s t e r a l neu t r a l i z a t o r i s i l y i a u p r i e valg igerti a p i e 3 0 - 6 0 g r a m . Jei suli n e s p a u d i a m e , e l m e n i s d e r a g e r a i s u k r a m t y t i , o lstelien g a l i m a ispjauti. K dien tik paminjote, kad maist. Ar galtumte kviei elmenys papildo tai isamiau paaikinti? kas

P i r m i a u s i a tai ne maisto papildymas, o pilnavertis mais t a s . I vis v e r t i n g k o m p o n e n t , e s a n i kviei elmeny se, v i e n a s s v a r b i a u s i y r a chlorofilas. J e i g u jis n e b t t o k s g l e n a s , m a n a u , g a l t t a p t i v i e n u i g e r i a u s i g i n k l medici n o s a r s e n a l e . T a i a u v e g e t a r a m s j o g l e n u m a s n e t r u k d o , nes jie kviei elmenis gali p a t y s a u g i n t i , g a m i n t i sultis i r t u o jau p a t jas gerti. Auginimas nebrangiai atsieina, be t o , pade da suildyti j a u s m u s , atgaivina prot. mogus t u r i g a h m y b grti g a m t ir p a j u s t i p a s i d i d i a v i m , k a d jis p r i s i d e d a p r i e vis m s sveikesni i r r a m e s n i o g y v e n i m o k r i m o . Kas yra chlorofilas? Chlorofilas - t a i p r o t e i n o j u n g i n y s , e s a n t i s a l i u o s e a u g a l l a p u o s e ir olje. Jis sauls energij p a v e r i a t o k i a f o r m a , koki a u g a l a i , gyvuliai, vrys i r m o n s gali v a r t o t i . Taigi t a i t a m t i k r a g y v y b s iraika. Chlorofilas s a v o r e i k m i n g u

126

IV

D A L I S

STEBUKLINGAS

KVIEfil

ELMEN

POVEIKIS

S T E B U K L I N G A S

K V I E C I

E L M E N

P O V E I K I S

IV

DALIS

127

P a s t e r i z u o t pien su sintetinio v i t a m i n o D priedu daugu m a i moni biina s u n k u virkinti. Kviei elmenys t u r i o p t i m a l v i t a m i n i r m i n e r a l derin, i r visos m a i s t i n g o s m e d i a g o s , y p a kalcis, p u i k i a i p a s i s a v i n a m o s . Praom papasakoti apie menyse, ypa apie natr. elementus, esanius kviei el

Miis o r g a n i z m u i n a t r i s r e i k a b n g a s p a l e n g v i n t i virki nimui ir balastinms mediagoms p a a b n t i , kad lengviau b i i t g a b m a r e g u b u o t i skysio kiek k r a u j y j e . B e t o , d a u g u m a a m e r i k i e i v a r t o j a j kaip n a t r i o c h l o r i d (valgom j d r u s k ) . M u m s r e i k i a n a t r i o j a u vien d l t o , k a d k r a u j o s u d i a i jis bitinas. Kviei e l m e n y s m u m s d u o d a p a k a n k a m n a t r i o kiek. G e l e i s . T r i k s t a n t geleies m e s g r e i t a i p a v a r g s t a m e . T a i b i i d i n g a m o t e r i m s m e n s t r u a c i j m e t u . N e o r g a n i n ge leis d a n a i k i e t i n a v i d u r i u s , o geleies d r u s k a , e s a n t i kvie i e l m e n y s e , t o k i p r o b l e m n e s u k e h a . Kviei e l m e n s u l t y s e y r a d v i g u b a i d a u g i a u geleies n e g u p i n a t u o s e a r b a k i t u o s e a l u m y n u o s e . Kviei e l m e n y s e , n e t a i p kaip pi n a t u o s e , visai n r a a r b a l a b a i m a a i t r a o k s a l o riigties. K a l i s . Jis k a r t a i s d a r v a d i n a m a s j a u n y s t s m i n e r a l u , k a d a n g i p a d e d a ilaikyti m i n e r a l b a l a n s i r r e g u h u o j a kii n o svor. K a b s s t i p r i n a r a u m e n i s , od, p a l a i k o k i i n o gro. Vaisiuose, y p a b a n a n u o s e , y r a n e m a a i k a b o . B e t kviei e l m e n s u l t y s e j o d a u g d a u g i a u n e g u c i t r u s i n i u o s e vaisiuo se, v y n u o g s e , o b u o b u o s e , a g u r o i u o s e . M a g n i s . Kviei e l m e n y s e m a g n i o d a u g i a u n e g u Briuselio k o p s t u o s e , b u r o k u o s e , k o p s t u o s e , s a l o t o s e a r salieruose. Magnis svarbus g e r a m r a u m e n darbui ir arnyno veiklai p a l a i k y t i . is m i n e r a l a s m a i n a r i e b a l u s k e p e n y s e , ypa susidarius jose riebal infiltratui. Js paminjote kviei elmenyse tymus). Argi jo nra msos ir pieno esant protein produktuose? (bal

p r i s i t a i k y t i p r i e i b a l t y m a l t i n i i r p a s i s a v i n t i b i i t i n a s n a u d i n g a s m e d i a g a s . N e s u n a u d o t o s m e d i a g o s k a u p i a s i or g a n i z m e r i e b a l i r k i t n u o d i n g a t h e k p a v i d a l u , paeis d a m o s o r g a n i r a u d i n i s t r u k t i i r bei i m u n i n s i s t e m . Kviei e l m e n y s e e s a n t y s b a l t y m a i o p t i m a h a u s i a i a t i t i n k a organizmui reikiam baltym sudt. K galtumte pasakyti apie amino rgtis ir j gimi su baltymais? Baltymai sudaryti i maesni baltymini grandi, v a d i n a m a m i n o rgtimis. Jos - t a r y t u m s t a t y b i n aba va, o f e r m e n t a i p a p r a s t a i a t b e k a k u r i a m j funkcij. T i e k a m i n o r g t y s , tiek f e r m e n t a i y r a a t s a k i n g i u l s t e h at s i n a u j i n i m ir s u b t i h vairi funkcij veikl, k u r i a n t hor m o n u s , stiprinant raumenis, kitus organus ir krauj. Ar no galtumte smulkiau papasakoti apie pagrindines ami rgtis? D a r k a r t n o r i u p a b r t i , k a d o r g a n i z m e e s a n i elemen t n e g a h m a i s k a i d y t i , kaip t a i d a r o m a l a b o r a t o r i j o j e . Visos a m i n o r g t y s o r g a n i z m e pasiskirsiusios t o k i o m i s p a t p r o p o r c i j o m i s , kaip kviei e l m e n s u l t y s e . J e i g u j a s iskirstyt u m e i r v a r t o t u m e d i d e s n m i s d o z m i s , p a p r a s i a u s i a i ide rintume organizm ir jam pakenktume. A m i n o rgi yra daugelyje organizmo sistem. Pakan k a p a s a k y t i , k a d j o s p r i s i d e d a p r i e t i n k a m o m a i s t o virkini mo ir pasisavinimo, didina organizmo a t s p a r u m kovojant su h g o m i s , p a d e d a g r e i t a i g y t i a i z d o m s , g e r i n a k e p e n veikl, r e g u h u o j a p r o t i n veikl, a t n a u j i n a l s t e l e s , a t j a u n i n a orga nizm ir prailgina m s gyvenim. Kadangi kviei sultys reikiamomis proporcijomis patei kia visas amino rgtis, ar galtumte jas suprantamai api bdinti? L i z i n a s - t a i v i e n a i a m i n o rgi, p o t e n c i a l u s a t j a u njimo veiksnys. Ji skatina o r g a n i z m o vystymsi ir kraujo a p y t a k . T r k s t a n t lizino, s i l p n j a o r g a n i z m o a t s p a r u m a s , gali p a b l o g t i r e g j i m a s , a t s i r a n d a n u o v a r g i s . K i t a amino rgtis - i z o l e u c i n a s - taip pat b t i n a o r g a n i z m o v y s t y m u i s i , y p a k d i k i , o s u a u g u s i j orga n i z m e j i p a l a i k o b a l t y m p u s i a u s v y r . T r k s t a n t izoleucino, gah atsirasti proto sutrikim. nyst

D a u g i a u negu 5 0 p r o c . m i i s kiino svorio s u d a r o b a l t y mai. Privalome valgyti d a u g b a l t y m t u r i n t maist, kurio sudtis panai miis organizmo m a i s t o mediag sudt. E s a n t y s m s o s i r p i e n o p r o d u k t u o s e b a l t y m a i a n a i p t o l ne a t i t i n k a idealios b a l t y m s t r u k t r o s . M s i r p i e n o p r o d u k t u s v a r t o j a n t i s o r g a n i z m a s p e r v a r g s t a , kol j a m p a v y k s t a

128

IV

D A L I S

S T E B U K L I N G A S

K V I E C I

E L M E N

P O V E I K I S

S T E B U K L I N G A S

K V I E I

E L M E N

P O V E I K I S

IV

DALIS

" 29

L e u c i n a s t e i k i a v a l u m o i r energijos. J o r e i k i a t u r t i , n o r i n t biiti k u p i n a m energijos i r g y v e n t i a k t y v g y v e n i m . T r i p t o f a n a s gerina krauj, odos ir p l a u k bkl, o k a r t u s u B g r u p s v i t a m i n a i s r a m i n a n e r v u s i r g e r i n a vir kinim. lem Neseniai suinojau, kad triptofanas sukl rimt monms, j vartojusiems didelmis dozmis. prob

e n e r g i n g i , t u r t v a r t o t i v e g e t a r i k , p a i o s g a m t o s tei kiam, termikai neapdorot maist. Kas eina lengvai virkinam maist? Tai s u d e r i n t a s t a r p savs, f e r m e n t u o t a s ir n a t r a l u s m a i s t a s , k u r i s s u t e i k i a l s t e l m s g a l i m y b a b s o r b u o t i gy v y b i n energij, v e g e t a r i n i a m e m a i s t e s u k u r t f e r m e n t . Gal pateiktumte tokio maisto nesudting recept?

K a l b a m a a p i e m o n e s , v a r t o j u s i u s didelius t r i p t o f a n o kiekius kaip v a i s t i n m e d i a g , - t o d l i s i d e r i n o orga nizmas. Mes p a t a r i a m e vartoti paios G a m t o s s u k u r t u s v i t a m i n u s i r m i n e r a l u s . Kviei s u l t y s iuo a t v i l g i u y r a p a t s g e r i a u s i a s p r o d u k t a s , nes j o s e p u i k i a i s u d e r i n t i visi elementai. I k i t svarbi a m i n o r g i y r a f e n i l a l a n i n a s , k u r i s p a d e d a s k y d l i a u k e i , g a m i n a n i a i t i r o k s i n , p r o t i n i a m bren dimui ir susitvardymui btin hormon; t r e a n i n a s stimu liuoja v i r k i n i m i r m a i s t o p a s i s a v i n i m ; v a l i n a s s k a t i n a s m e g e n veikl, k o o r d i n u o j a r a u m e n d a r b i r r a m i n a ner v u s . T r k s t a n t valino, gali p a d i d t i n e r v i n g u m a s , pasireik ti protinis nuovargis, emociniai protrkiai ir nemiga. M e t i o n i n a s p a d e d a ivalyti i r a t s t a t y t i i n k s t i r k e p e n ls teles, s k a t i n a p l a u k a u g i m i r veikia r a m i n a m a i . Kviei e l m e n y s e y r a i r k i t r g i : a l a n i n a s , g a m i n a n t i s k r a u j ; a r g i n i n a s , b t i n a s v y r a m s , j sklai; a s p a r a g i n a s , p a d e d a n t i s m a i s t u i virsti energija; g l u t a m i nas, laiduojantis protin pajgum ir palaikantis normahas r n e d i a g a p y k a i t o s funkcijas; g l i c i n a s , p a d e d a n t i s lste l m s d e g u o n p a v e r s t i energija; h i s t i d i n a s , d a r a n t i s povei k k l a u s a i ir n e r v a m s ; p r o l i n a s , p a v i r s t a n t i s g l u t a m i n ir a t l i e k a n t i s t o k i a s p a i a s funkcijas; s e r i n a s , s t i m u l i u o j a n t i s s m e g e n j r n e r v funkcijas; t i r o z i n a s , g e r i n a n t i s p l a u k i r o d o s b k l i r s t a b d a n t i s lsteli s e n j i m o p r o c e s . , KVIEI E L M E N Y S IR V E G E T A R I K A S MAISTAS kviei sultis galima labai greitai pagerinti

Ar geriant sveikat?

T a i p . V a r t o j a n t kviei e l m e n sultis, o r g a n i z m e vyks t a d a u g n u o s t a b i p o k y i , i r visi, n o r i n t y s b t i sveiki i r

P r a o m , t a i energijos s r i u b a . I m u o b u o l , a g u r o t , a n a n a s i r s u m a i a u j u o s s u d a i g i n t kviei, p a l a i k y t 4 8 v a l a n d a s k a m b a r i o t e m p e r a t r o j e , v a n d e n i u . d e d u viei a l u m y n i r t r u p u t l a v o k a d o a r b a n a n o . T o k i s r i u b ga l i m a v a l g y t i i r kaip s a l o t a s . E n e r g i j o s p a g a u s j a t u o j a u p a t . Kas tai yra daigint kviei vanduo? litrin stiklain dvylikai v a l a n d p a m e r k i u kviei g r d u s (kviei g r d t u r i b t i k e t v i r t a d a l i s s t i k l a i n i o ) . D u k a r t u s p e r d i e n j u o s p r a p l a u n u i r p a s k l e i d u s leidiu j i e m s ileisti d a i g e l i u s . P o p a r o s a r dviej vos p r a d j u sius d y g t i kviei g r d u s vl s u b e r i u l i t r o t a l p o s i n d , iki v i r a u s pripilu v a n d e n s ir a p d e n g u s i 48 v a l a n d a s lai k a u k a m b a r i o t e m p e r a t r o j e . Skystis a n t i m i r k u s i g r d i r y r a d a i g i n t kviei v a n d u o . Jis y r a v e l n a u s c i t r i n o s s k o n i o . G r e i t a m v a r t o j i m u i skyst n u p i l u k i t i n d , o i l g e s n i a m d e d u a l d y t u v . Jis t i n k a v a r t o t i kelias d i e n a s . G e r i a m a s a t s k i r a i a r b a k a r t u s u k i t o m i s s u l t i m i s , nes dl e s a n i o j a m e v i t a m i n o E veikia kaip o k s i l a t a s . s i d m k i t e , kad ideals y r a kambario t e m p e r a t r o s grimai, todl

130

IV

D A L I S

S T E B U K L I N G A S

K V I E I

E L M E N

P O V E I K I S

S T E B U K L I N G A S

K V I E C I

E L M E N

P O V E I K I S

IV

D A L I S 131

s o t l y j e v i s u o m e t t u r k i t e kviei v a n d e n s . A n t t p a i kviei g r i i d vl u p i l u v a n d e n s i r lai k a u k a m b a r i o t e m p e r a t i i r o j e 2 4 v a l a n d a s . N u p y l u s i skyst, k a d b i i t g a b m a v a r t o t i a n t r k a r t , g r i i d u s t r e i kar t u p i l u v a n d e n i u . P o t o g r i i d u s sulesinu p a u k t e b a m s , jiems tokie patinka. Kuo vertingas kviei vanduo? Tai organinis f e r m e n t prisotintas grimas, k u r i a m e y r a g a u b t i n e i a r n a i b i i t i n b a k t e r i j i r m a i s t u i virkin ti reikabng ekstraferment. men Ar galima kviei sultimis? vanden vartoti kartu su kviei el

'h

i n o m a , n o r s m a n a u , kad kviei e l m e n sultis ge r i a u s i a g e r t i v i e n a s . Beje, d a u g e b s m o n i j a s v a r t o j a p e r p u s s u m a i y t a s s u kviei v a n d e n i u , n e s t o k i o s j o s d a u g skanesns. mis Ar tikrai galima sultimis? kviei elmen sultis maiyti su kito

Kviei e l m e n s u l t y s g e r i a u s i a i a s i m i b u o j a s i v i e n o s , bet jas g a b m a vartoti ir kartu su kitomis. A mgstu jas gerti su petraob, salot a r b a obuob sultimis. Kiekvienas mogus gab pasirinkti sau tinkamiausi derin. savo Ar norint bti gyvensen? sveikam ir energingam btina pakeisti

p i l k i t e iek t i e k kviei v a n d e n s . M a i y k i t e t o l , kol m e d u s i t i r p s . T a d a kviei v a n d e n s u p i l k i t e d a u g i a u i r p a l a i k y k i t e 1 2 - 2 4 v a l a n d a s k a m b a r i o t e m p e r a t i i r o j e , kol s u s i d a r y s burb u b u k a i . I n d u d e n k i t e m a r l e . p i l k i t e iek tiek b u r o k b s u n k o s , i r r a u s v a s i s a m p a n a s p a r u o t a s . K a d b i i t skanes nis, dkite m t o s lapeb. G r d t a s i s s r i s . S a u l g r , m o b i i g a r s e z a m o sk las u m e r k i t e d v i e m - k e t u r i o m s v a l a n d o m s , p a s k u i m a d a u g p e r p a r j a s s u d a i g i n k i t e . S u m a i y k i t e s u kviei v a n d e n i u , s u p i l k i t e m a s siirmai i r p a k a b i n l a i k y k i t e p e r n a k t . Ry t siiris g a t a v a s . B a l t y m a m s biitina v a r t o t i sklas (griidus) ir rieutus. M s a r siir g a l i t e p a k e i s t i s k l o m i s i r r i e u t a i s . I j p a r u o i a m o s d a r o v i i r skl b a n d e l s i r vairiis p a d a a i . Bandels i saulgr, migdol ir molig skl. S a u l g r sklos u m e r k i a m o s p e n k i o m s v a l a n d o m s , m a d a u g p e r p a r s u d a i g i n a m o s , u p i l a m o s kviei v a n d e n i u ir-, s u p i l t o s maiel, p e r n a k t n u v a r v a . M a o s a u k t e b o d y d i o b a n d e l s d i o v i n a m o s d e h i d r a t o r i u j e (dioviklyje), esant IIO^C. T a i p g a b m a p a r u o t i visas s k l a s . M i g d o l a i m i r k o m i 1 5 valand. P a d a a i s a l o t o m s p a r u o i a m i , sklas ir rieutus sumai ius s u d a r o v i s u l t i m i s . G r d t r a k u i a i v i e t o j d u o n o s . Tai vegetarikas m a i s t a s . J i s p a p i l d o visas d i e t a s . T r a k u i u s l e n g v a pasi g a m i n t i i d a i g i n t ryi, sor, m i e i , avi, r u g i a r kviei. Visi g r i i d a i a r sklos u m e r k i a m i d v y b k a i v a l a n d , p a s k u i d a i g i n a m i , s u m a i o m i s u kviei v a n d e n i u , kol pa s i d a r o t e l o s m a s , k u r i b i i t g a b m a k o i o t i . M a i a n t gali m a p r i d t i vairi k v a p n i p r i e s k o n i . B a n a n i n i a m s t r a k u i a m s i m a m e vien b a n a n , s t i k b n e g r i i d i r stiklin kvie i v a n d e n s . M o r k o s s u t e i k i a t a m t i k r m a l o i i kvap, G a l i ma dti cinamono, o norint, kad trakuiai bt saldesni d e d a m a vaisi m i i n i o . P a t a r t i n a n a u d o t i i r j r o s d u b l bus ar j r o s k o p s t u s , nes juose d a u g kalcio Ir magnio Diovinama dehidratoriuje, nustaius 110C 24 valandas a r ilgiau, a t s i v e l g i a n t s l u o k s n i o stor., Trakuiai valgomi vietoj keptos d u o n o s . J u o s galima laikyti kelet mnesi.

Ir t a i p , ir ne. Aiku, kad vegetarikas m a i s t a s sukeba r a d i k a b u s p o k y i u s , jei l y g i n s i m e s u p r a s t a m o n i die t a . Vegetar vartojam maist pateikia pati G a m t a . Netgi esant didebems degeneraciniams pokyiams, mons, pra dj m a i t i n t i s v e g e t a r i k a i , g r e i t a i p a s i e k i a t e i g i a m pos b n k i i r dvasikai p r i a r t j a p r i e G a m t o s . D v a s i n i s k o n t a k t a s su G a m t a visuomet buvo, t a i a u j slopino n e t i n k a m a s maistas. Kiek maist ? laiko reikt, norint imokti gaminti vegetarik

Visikai n e d a u g . P a n o r j g r e i t a i p e r p r a s i t e d a u g e l io maisto g a m i n i m o paslapi. Be jau pateikt e n e r g i j o s sriu b o s ir k v i e i v a n d e n s recept tai dar keb. R a u s v a s i s a m p a n a s . Jei n o r i t e p a s i g a m i n t i v e n t i n i o g r i m o , p a i m k i t e k e t v i r t a d a l s t i k b n s m e d a u s i r a n t j o u-

132

IV

DALIS

STEBUKLINGAS

KVIEI

E L M E N POVEIKIS

STEBUKLINGAS

KVIEI

ELMEN

POVEIKIS

IV

DALIS

133

KVIEI E L M E N SULTYS - I G A N I N G O S tam ias Js minjote, kad kviei tikrus pokyius. Kiek jos ligas? elmen sultys gali sumainti gali sukelti degeneruojan-

Kviei e l m e n s u l t y s i t i e s d a r o s t e b u k l i n g poveikj. A i b m o n i , k u r i e , p a k i r s t i b e v i l t i k lig, b u v o a r t i m i r t i e s , isigelbjo, g e r d a m i kviei e l m e n sultis ir val gydami vegetarik maist. Kok nordamas kviei veikti elmen lig? suli kiek mogus turt igerti,

t u r i b t i d a r o m o s kiekvien d i e n a r b a kai t o reikalau j a o r g a n i z m a s : s k a u d a n t galvai, e s a n t depresijai. A k l i z m a s d a r a u n e t g i s a v o u n i u i , kai jis blogai j a u i a s i . Ar yra kit bd ivalyti ar dezinfekuoti gaubtin ar n, tarkime, kviei elmen sultimis? V i e n tik k l i z m n e u t e n k a . R e i k t pilti kviei elme n suli k l i z m o s maiel ir k a t e t e r i o a r n e l kiti t a i p , k a d s u l t y s p a t e k t tiesiai skersin g a u b t i n a r n . P o 2 0 minui implantas turi bti imestas. K daryti tiems, kurie neturi varaus vandens kliz moms? J e i g u v a n d u o n e p a k a n k a m a i v a r u s , pilkite klizmos maiel 30 g kviei e l m e n l i suli. Tai n e u t r a l i z u o s kenks m i n g a s m e d i a g a s . G e r i a u s i a n a u d o t i ilt v a n d e n . K manote apie kviei elmen suli vartojim ba daujant? A n e p a t a r i u b a d a u t i , nes o r g a n i z m a s p a t s apsivalo i r atsinaujina m a i t i n a n t i s vegetarikai. Ypa nereikt badau t i t i e m s , k u r i e t u r i v i r k i n i m o p r o b l e m , nes gali s m a r k i a i n u k r i s t i svoris. P u i k i o s s v e i k a t o s m o g u s g a l t p a b a n d y t i b a d a u d a m a s d e r i n t i kviei e l m e n suli i r kviei v a n d e n s grim. N u s t a i a u , kad vidutins sveikatos mogus t r i s d i e n a s gali b a d a u t i b e j o k i k o m p l i k a c i j . J e i g u n u o l a t v a r t o s i t e kviei e l m e n sultis kaip p a p i l d o m m a i s t , m a n a u , k a d trij d i e n b a d a v i m a s , k u r i o m e t u g e r s i t e kvie i e l m e n sultis ir kviei v a n d e n , v i r k i n i m o s i s t e m a i s u t e i k s n u o s t a b poils. Ar vien stebjote mones, kurie tam tikr laikotarp mito kvieiais? R. Smitas pas m a n e kelet m e t dirbo sodininku i r e k s p e r i m e n t a v o , p e n k i s m n e s i u s v a l g y d a m a s tik kvie ius. i n o m a , jis b u v o j a u d a u g i a u kaip k e t v e r i u s m e t u s valgs t i k v e g e t a r i k m a i s t i r n e p a p r a s t a i s t i p r u s . Smi t a s n o r j o i b a n d y t i , a r a m i n o r g t y s , e s a n i o s kvie iuose, p a t e n k i n s j o o r g a n i z m , kai jis d i r b s vis d a r b o dien. E k s p e r i m e n t o m e t u jis p r a r a d o kelis k i l o g r a m u s svorio i r p a t y r d a u g n a u d o s : gijo blaivi p r o t o i r dva sios r a m y b .

Tai l a b a i 60 g r a m ir minkite, kad ligai g y d y t i , prieastis. K

i n d i v i d u a l u . P r a d k i t e n u o m a o kiekio - 3 0 d i d i n k i t e iki 200 g r a m p e r d i e n . T i k atsi kviei e l m e n s u l t y s y r a t a m t i k r a s v a i s t a s o p i r m i a u s i a reikia p a a l i n t i lig s u k l u s i a s jeigu ne kiekvienas gali gerti sultis?

daryti,

A t u r j a u s t u d e n t , s e r g a n t s u n k i a l e u k e m i j a . Jis ne galjo valgyti nei g e r t i . P a s i l i a u j a m kviei e l m e n sul i suleisti v i r k t i k l i u kaip klizm, t a i g i s u l t i m s n e r e i k j o p r a t e k t i v i r k i n i m o t r a k t u , v a r t v e n a galjo s i u r b t i sul tis i r p a s i s k i r s t y t i j a s p o o r g a n i z m . J a m t a i l a b a i p a d j o . P o s a v a i t s jis p a k i l o i lovos, o t o n e s t e n g p a d a r y t i j a u g a n a ilg laik. Liga p r a d j o t r a u k t i s . G a l i a u s i a i j a u n u o l i s visikai p a s v e i k o . Ar klizm) patariate visiems, kviei ar tik elmen suli taip sivirkti tiems, kurie negali j gerti? (kaip

P a t a r i u visiems. P r i e s i v i r k d a m i p a d a r y k i t e valom j klizm. J e i g u i b g a n i o v a n d e n s s r o v n e v a r i , pasiklizm u o k i t e d a r syk. P a s k u i p r i p i l k i t e virktikl kviei el m e n suli i r s i v i r k k i t e . T a i reikia a t l i k t i p e r 2 0 m i n u i, k a d m a k s i m a l i a i a b s o r b u o t s i . Ar danai tai reikia daryti? V i e n a r b a d u k a r t u s p e r dien. Ar klizm darymas netaps proiu? Ne. Gerai sveikatai svarbu, kad g a u b t i n a r n a b t vari. V e g e t a r i k a i m a i t i n a n t i s klizmos ities r e i k m i n g o s . V a l a n t o r g a n i z m s v e i k a t o s l a b u i v i e n a a r b a dvi klizmos

134

D A L I S

S T E B U K L I N G A S

K V I E C I

E L M E N

P O V E I K I S

S T E B U K L I N G A S

K V I E C I

E L M E N

P O V E I K I S

IV

D A L I S

KVIEI

ELMEN

SULTYS

MGSTAMIEMS GYVULLIAMS IR VAIKAMS

liau

Turiu un, kuris jam padti?

serga

ir

kur

apniko

blusos. Kaip

ga

P i r m i a u s i a i esms t u r t u m t e pakeisti jo maist, nes c h e m i k a l a i k e n k i a i r u n s v e i k a t a i . K a i a n u s i p i r k a u ei m n e s i un, jis a t r o d l a b a i s i l p n a s , n o r s d o k u m e n t u o s e b u v o p a r a y t a , k a d visikai sveikas. u o t u r j o b l u s i r k i r m l i , a k y s i r a u s y s a p i m t o s infekcijos, d a n t y s s u g e d . u n s akis ir ausis p r a d j a u l a i n t i kviei e l m e n s u l t i s , r i a u j j m a i s t u , kok r e k o m e n d a v o j o e i m i n i n k a s , n e s t i k t o k u o galjo s t i , t u r d a m a s v i r k i n i m o p r o b l e m . P a m a u p r a d j a u keisti j o r a c i o n , p a b a n d i a u d u o t i avokado, bet tai j a m buvo per sunkus maistas. P r a d j a u m a i t i n t i energijos s r i u b a , k u r i p a t i v a l g i a u , i r n e t r u k u s u o p r a d j o sveikti. A n k s t e s n i o j o m a i s t o a vis d d a v a u s r i u b . G a l i a u siai p r a d j a u g a m i n t i j a m m a i s t , d a u g i a u s i a i viiuk. u n i u i p r a d j u s sti v i t i e n o s s r i u b , b l u s o s i k a r t o iny k o . J i s n e t a p o v e g e t a r u . A vis d a r g a m i n u j a m v i t i e n o s s r i u b , tik i j o r a c i o n t r a u k i a u energijos s r i u b i r t r u p u t organikai iauginto ir p a r u o t o viiuko. K a i n u p i r k a u unel, jis d a u g laiko m i e g o d a v o , n e s sirgo. D a b a r j a m 9 m e t a i , jis m a a i m i e g a i r d a u g l a i k o a i d i a . Ar gyvulliai gali tapti vegetarais? T a i p . K a r t t u r j a u k a t i r un, k u r i e m a i t i n o s i au galiniu m a i s t u . uo b u v o p u i k i o s s v e i k a t o s , n e t u r j o j o k i virkinimo problem. Kaip pakeisti gyvulli racion? S v a r b i a u s i a , d u o k i t e j i e m s energijos s r i u b o s : i p r a d i p o t r u p u t l p r i d d a m i p r i e t o m a i s t o , kur jie s d a v o a n k s i a u ; p a m a u energijos s r i u b o s d o z d i d i n k i t e . Ar verta stengtis j padaryti vegetaru? Tai p r i k l a u s o n u o g y v u l l i o . P a s i k l i a u k i t e s a v o i n t u i cija. J e i g u gyvullis s u n k i a i v i r k i n a , d u o k i t e j a m n e d a u g m a i s t o , b e t b t i n a i energijos s r i u b o s . Ar js pateisinate pereinamj laikotarp?

Pastu moni, kuri pereinamasis laikotarpis j a u trun k a m e t u s i r g r e i i a u s i a i jie t a i p igyvens vis s a v o gyveni m . P a s i r y u s reikia n e d e l s i a n t p r a d t i m a i t i n t i s v e g e t a r i ku maistu. O kaip dl vaik? Pastaraisiais metais atlikau tris skirtingus b a n d y m u s su vaikais. V i e n a m e r g y t b u v o 4 m e t u k . J i t u r j o g i m t aler gij, j g o s b u v o isekusios, o p i l v u k a s i p s t a s . J o s m a m a v e r s d a v o j valgyti p e r p r i e v a r t . M e r g y t p e r t r i s d i e n a s p r i p r a t o p r i e energijos s r i u b o s . P a t i n s j o s veidelis a t s l g o , p i l v u k a s p a s v e i k o . T a i b u v o tiesiog s t e b u k l a s , vyks m a iau kaip p e r dvi s a v a i t e s . K i t a m e r g y t a t j o p o trij vio o p e r a c i j . J i n i e k o ne galjo v i r k i n t i . P r a d j a u n u o m a k o k o s o pienelio dozi. P a s k u i j i j a u galjo g e r t i kviei v a n d e n s u m e d u m i . P o keli d i e n p r a d j o v a l g y t i energijos s r i u b . P r a j u s t r i m s s a v a i t m s j o s s v e i k a t a enkliai p a g e r j o . Treioji m e r g y t b u v o t a i p p a t p o o p e r a c i j o s i r l a b a i sibailinusi, n e s m a n , k a d i r p a s m u s l i g o n i n . J a i terei kjo p e n k i d i e n s u v o k t i , k a d ia g a n a p u i k u i r kad m e s jos nenuskriausime. Ji gr migdol pien ir labai greitai p r i p r a t o p r i e a v o k a d o , o b u o l i i r kviei v a n d e n s m i i n i o . K i e k v i e n a s vaikas b u v o g y d o m a s s k i r t i n g a i , n e s t u r j o v i r k i n i m o p r o b l e m , b e t visi p a s v e i k o , n e s m a i s t valg d r a u g e g e r d a m i kviei v a n d e n . Ar liams js pritaikte kviei elmen sultis gerti gyvul ir vaikams? P a b a n d i a u s a v o u n i u i d u o t i g e r t i kviei e l m e n suli, b e t n i e k o i t o neijo. Vaikai elgiasi p a n a i a i . In f e k u o t a s v i e t a s - a u s i s , akis kviei e l m e n s u l t y s veikia n u o s t a b i a i . M a n d a n a i s k a m b i n d a v o m a m o s , k u r i o m s pa v y k d a v o iomis sultimis p a d t i s e r g a n t i e m s vaikams.
KVIEI ELMEN AUGINIMAS IR SULI SPAUDIMAS

I kur js gaunate kviei elmen? G e r i a u s i a s ir p i g i a u s i a s b d a s g a u t i kviei e l m e n ~ t a i i s i a u g i n t i p a i a m . i a m reikalui n a u d o k i t e t a m s i a i r a u -

136

IV DALIS

S T E B U K L I N G A S K V I E I ELMEN P O V E I K I S

S T E B U K L I N G A S KVIEI E L M E N POVEIKIS

IV DALIS

d o n u s k i e t u s i e m i n i u s kvie ius, k i e t u s v a s a r i n i u s kvie ius i r m i n k t u s v a s a r i n i u s kvieius ( p a g e i d a u t i n a nu r o d y t a eile). A p a i m u vi d u t i n i o d y d i o (18 X 14 X 1) p a d k l u s , j k i e k v i e n j u m e r k i u p u s a n t r o s stiklins kviei, p i l d a m a d v i g u b a i t i e k v a n d e n s i r leidiu j i e m s m i r k t i 6-8 v a l a n d a s . Po to nupilu vanden ir 15 v a l a n d daiginu griidus, juos pridengusi. T u o m e t a n t padkl paberiu 2,5 s t o r i o sluoksn o r g a n i n s e m s , k r u o p i a i j s u d r kinu v a n d e n i u ( g e r i a u s i a a p i p u r k t i l a i s t y t u v u ) , i r s u d a i g i n t u s g r i i d u s p a s k i r s t a u t a i p , k a d jie l i e s t s i , b e t v i e n a s k i t o n e u d e n g t . U d e n g i u d a r vienu t o k i o p a t i e s d y d i o p a d k l u i r t r i s d i e n a s leidiu g r i i d a m s d y g t i , m a d a u g 60"C_ a r auktesnje temperatro je. iuo laikotarpiu laistyti n e r e i k i a . P o t o n u m u s vir u t i n p a d k l , g r i i d a i lai komi saultame kambaryje, lauke, a r b a iltnamyje po l e m p o m i s . Apie s a v a i t rei k i a g a u s i a i l a i s t y t i , kol el m e n y s i a u g s iki 2 0 c m , p a s k u i a t r i u peiliu jie n u p j a u n a m i kiek g a b m a a r i a u a k n . T o k i u s s a u l g r a r griki elmenis g a b m a valgyti su salotomis, sumutiniais ir dti sriubas. Sultims ispausti reikia speciabos mainls, pana ios m s m a l . Kur gauti organins ems? E s u s u m a n i u s i k o m p o s t o s u d a r y m o s i s t e m . T a i pri e i n a m a kiekvienam. P i r m i a u s i a a p a m i a u kelet r a u s v sbek l e r v - M o t i n o s G a m t o s p a d j j . D a v i a u j o m s t r u putl ems, o maistui d a u g n a u d i n g p r o d u k t : darovi, b a n a n ieveli, a v o k a d o i r t . t . N e p a t a r t i n a d u o t i kviei v a n d e n s a r griid, n e s jie s u k e b a k i r m l m s p r a t i n g re akcij, t o d l i r p a u k i a i l a b a i m g s t a n u o kviei v a n d e n s

bkusius griidus! Lervos p a p r a s t a i b n a alkanos, t a d nuola tos turi bti m a i t i n a m o s , kitaip jos us. Jos ems neda, taiau paveria eme tai, k suda. K o l p a s i g a m i n s i t e k o m p o s t u i s k i r t a s d e s , lervas lai k y k i t e m a o j e vonelje. N e d i d e l e i e i m a i p a t a r i u sigyti t r i s des. M a n p a t i n k a tokios ds, kurias panaudojus g a b m a iplauti. P a d a r a u skylutes di onuose, kad oras galt cirkubuoti, ir t r i s - k e t u r i a s skylutes di dugne. P a s k u i p i r m d d e d u n a u d o t u s k i b m b u s " - t a i , kas b k o n u p j o v u s kviei e l m e n i s a r b a k i t o k i u s a l u m y n u s , n e s j s g a b t e a u g i n t i i r g r i k i u s bei s a u l g r a s . J i e s o d i n a m i t a i p p a t , kaip i r kvieiai. Js tok sakte, kad komposto d pradedate panaudodama kiliml? T a i p . P u s s p d o s s t o r i o k i b m b s d e d a m a s d s dug n, po to - v i r t u v s a t b e k o s , p a s k u i - vl kiti n a u d o t i kibmbai. Virtuvs bkuius reikia sudti labai kruopiai, svarbu dti d a u g lerv. V b a u kibmbai gab bti supjaus tomi dabmis, kad procesas pagreitt. Ar galima pridti obuoli ieveli? A n e d e d u vaisi a t b e k , n e s j o s p r i t r a u k i a v a b a b u k u s , (bakterijas). Darovi atbekas pakasu po emmis. Laikau j a s konteinerio viduje, t o b a u n u o ventibacijos skylui, kad n e a t s i r a s t vabal. Kur gauti sodinimui tinkamos ems? Dal ems galima atsineti i miko ar sodo, pridti t o k i p a t dal d u r p e m i o i r dal k o m p o s t o s u sbekais. ^ Per kiek laiko em susikompostuoja? M a d a u g p e r e i a s - a t u o n i a s s a v a i t e s , - t a i prikiaii.so n u o t e m p e r a t r o s i r k i t slyg. Ar js namuose nra kvapo nuo komposto? A n a i p t o l . K a i g r t u i g a t v s , k u r or g a d i n a p r a v a iuojantys automobiliai, mans laukia visai kitas pasaulis

Mano namai tarsi sodas. Tai nuostabu. Visi, gyvenantys to k gyvenim, jauiasi paded atstatyti Motin em. Kuo dar naudingi kviei elmenys? Kviei elmen sultys gali bti naudojamos kaip antiseptin priemonsipjovus. Truput kviei elme n reikia pamerkti ias sultis, udti ant sueistos vietos,

138

D A L I S

S T E B U K L I N G A S

K V I E C I

E L M E N

P O V E I K I S

S T E B U K L I N G A S

K V I E I

E L M E N

P O V E I K I S

IV

DALIS

139

paskui udti jlainti kviei terio,

a n t tvarsio. J o m i s galima p r a p l a u t i akis, galima j a n t galvos, j e i g u y r a p l e i s k a n , s e r g a n t s l o g a j nos. Jomis galima skalauti burn. Padklas su elmenimis, p a d t a s netoli televizoriaus ar kompiu neutralizuoja radiacij.

p r i r a k i n t i e m s p r i e lovos, s e n e l i a m s i r k a i m y n a m s . Rezul t a t a i b u v o s t u l b i n a n t y s . P o keli savaii visi t i e ligoniai p a k i l o i lovos ir t a p o e n e r g i n g i . T y r i m u s a t l i k a u d a u g e l y j e ali, t k s t a n i a m s m o n i a i k i n a u kviei e l m e n v e r t . Ar kviei elmenys i ties gali atnaujinti organizm? P a t y s kviei e l m e n y s n i e k o n e d a r o , t a i a u j p a d e d a m a s m o g u s a t l i e k a G a m t o s u d u o t s a v o k n u i - sveikti, a p r p i n d a m a j v i s o m i s b t i n i a u s i o m i s m a i s t i n g o m i s , leng vai v i r k i n a m o m i s m e d i a g o m i s . K a d a n g i n e r e i k i a v i r k i n t i s u n k a u s m a i s t o , o r g a n i z m a s d a u g i a u l a i k o skiria t a m , k a d pagyt. Tai turbt yra kviei elmen stebuklas? Tai n e vien kviei e l m e n s t e b u k l a s , t a i g y v e n i m o s t e b u k l a s . M o k s l i n i u p o i r i u io p a s v e i k i m o p r o c e s a s nesu v o k i a m a s . N e t g i t u r d a m i d a u g m o k s l i n i ini, i t i k r j l a b a i m a a i i m a n o m e . Visai kitok p o i r p a t e i k i a G a m t a . Viskas a t r o d o t a i p p a p r a s t a - j u k r e i k i a tik m a i t i n t i s lengvai v i r k i n a m u , vieiu, t e r m i k a i n e a p d o r o t u m a i s t u , ir organizmas p a t s prads naikinti toksinus ir atsistatys savo pusiausvyr. Dvi prieastys - t o k s e m i j a ir a v i t a m i n o z , - y r a vis lig k a l t i n i n k s . K a i s u g r t a m e G a m t , p r a d e d a m e s u v o k t i , k a d , lai kydamiesi jos dsni, galime gyventi pilnavert, be baims, s t r e s i r lig g y v e n i m . Ar po pradjus vartoti kviei elmenis js gyvenimas ta pilnavertis ir paprastas? M a n o poiris gyvenim pasidar daug paprastesnis. A galiu veikti visus m a n e u g r i v a n i u s s u n k u m u s . K a i kurie mons m a n e netgi baugino statymais ir teismais, kiti b a n d p a s i s a v i n t i m a n o a t r a d i m . T a i a u a n e p a s i d a v i a u , n e l e i d a u savs p a l i e s t i nei fizikai, nei p r o t i k a i , nei e m o c i k a i , nei dvasikai. Taigi kviei elmenys isprendia visas problemas? Kviei e l m e n y s p a d e d a o r g a n i z m u i a p s i v a l y t i fizi kai, p a s k u i lyg s a v a i m e a p s i v a l o m a p r o t i k a i i r dvasikai. sisenjusios p r o b l e m o s i r y r a v i e n a p a g r i n d i n i lig atsi r a d i m o p r i e a s i , y p a t u o m e t , kai o r g a n i z m a s n e p a k a n -

KVIECI

ELMENYS

IR

EMOCIN

DETOKSIKACIJA

Kaip js atradote, kad kviei elmen sultys gydo? Kviei e l m e n s u l t y s i n o m o s t a i p seniai kaip Bibli ja. J gydomsias savybes pastebjau d a r Pirmojo pasau linio k a r o m e t u , kai m a n o senel n a u d o j o e l m e n i s sueis t i e m s k a r e i v i a m s g y d y t i . 1950 m e t a i s p a t i t u r d a m a sveika t o s p r o b l e m p r i s i m i n i a u kviei e l m e n i r k i t a l u m y n poveik. B a n d y m u s p r a d j a u p i r m i a u s i a s u gyvulliais. Kviei e l m e n i s p a s i r i n k a u t o d l , k a d jie l a b a i g r e i t a i au ga. J i e t a p o m g s t a m i a u s i u m a n o g y v u l l i m a i s t u i r ste b u k l i n g a i veik j sveikat. A d a u g d i r b a u i r t a r i a u s i s u g e r u dirvos i r s o d i n i m o s p e c i a l i s t u d a k t a r u S . T o m u . A t l i k s c h e m i n a n a l i z , jis n u s t a t , j o g kviei e l m e n y s e itin g a u s u n a u d i n g m a i s t i n g m e d i a g . S a v a i t m i s i r n e t m n e s i a i s jis p e r i r i n jo duomenis, kuriuos gavo d a k t a r a s . nabelis, tyrinjs kviei i r a l u m y n poveik g y v n a m s i r m o n m s . n a belis n u s t a t , kad kviei e l m e n y s t u r i d v i d e i m t e r i o p a i daugiau maisting mediag, negu prastos darovs. Geriausia dirva t y r i m a m s buvo m a n o p o dvideim ties m e t p r a s t o s a m e r i k i e t i k o s m i t y b o s i r g y v e n s e n o s iseks i r s i l p n a s o r g a n i z m a s . K a i p r a d j a u k r a m t y t i bei valgyti vieius kviei elmenis i r g e r t i j s u l t i s , p l i u o j a n t i s vinis a u g l y s , k a n k i n s m a n e kelerius m e t u s , p r a n y k o p e r k e l e t m n e s i . S v e i k a t o s p r o b l e m a s , s u ku riomis s u n k u k o v o t i p r a s t a i s m e d i c i n o s m e t o d a i s , ga liausiai p a v y k o veikti. P a s i d a r i a u energinga, puikiai jauiausi ir neabejojau, kad m a n o o r g a n i z m u i t energij s u t e i k kviei elme nys. N o r d a m a r o d y t i , kad jie i r k i t i e m s p a d s p a s v e i k t i , r u o i a u kviei e l m e n sultis ir dalijau m o n m s , ligos

140

IV DALIS *

STEBUKLINGAS

KVIEI

ELMEN

POVEIKIS

STEBUKLINGAS

KVIEI

ELMEN

POVEIKIS

IV

DALIS

141

karnai g a u n a n a t i i r a l a u s m a i s t o . Kviei e l m e n y s i r ve g e t a r i n i s m a i s t a s ias p r o b l e m a s i s p r e n d i a i r o r g a n i z m u i s u t e i k i a g a l i m y b p a i a m p a s v e i k t i . T o k s p a s v e i k i m a s kiek vien p r i v e r i a s u s i m s t y t i , kas y r a g y v e n i m a s , k o d l jis pilnas s u n k u m ir i b a n d y m , p a d e d a n i tobulti ir t a p t i dvasingesniam. Juk be problem gyvenimas biit m o n o t o nikas i r n u o b o d u s . Su kokiomis problemomis susiduriate js? I p r i g i m t i e s esu l a b a i p a t i k l i . P a s i t i k j a u m o n m i s , kurie naudojosi m a n o a t r a d i m u piniginiais s u m e t i m a i s ir b a n d r o d y t i , k a d a n e g a l j a u t o a t r a s t i , n e s m s t a u seno vikai. T a i a u kviei e l m e n s u l t y s ir v e g e t a r i k a s m a i s t a s m a n p a d j o ilaikyti p u i k i o r g a n i z m o p u s i a u s v y r , o glaudus ryys su G a m t a teikia dvasini jg. Ar js iliekate vyksta aplinkui? rami, nekreipdama dmesio tai, kas

KVIEI E L M E N Y S - DVASINIAI T O N I Z A T O R I A I Js t Ar mas minjote, propaguojate kad kad atliekate turi gyvenime gyvensen tam tikr tam tikr paskir gyvenda

vegetarik kiekvienas

visame paskirt

pasaulyje.

manote,

emje? I tikro a m a n a u , kad kiekvienas mogus turi unikab paskirt, nes kiekvienas y r a unikab b t y b . Kai m o g a u s o r g a n i z m a s u t e r t a s t o k s i k a i i r i d e r i n t a s , i p a s k i r t i s ne p a s i r e i k i a . T i k p r a d j s sveikti, kai viskas g y v e n i m e p r a d e d a v i e s t i , m o g u s g a b p a j u s t i s a v o p a s k i r t . Jis p r a d e d a s u v o k t i , kas y r a d v a s i n g u m a s , s u s i z g r i m b a , k a d s a v o viduje t u r i D i e v ir k a d u s a v o fizin, p r o t i n ir dvasin t o b u l j i m a t s a k i n g a s jis p a t s . Ar detoksikacija visuomet padeda suprasti savo paskirt? T a i p . Tai n u o s t a b u s d a l y k a s . K a i j a u i a m e , k a d a t b e k a m e s a v o p a s k i r t g y v e n i m e , kai h a r m o n i z u o j a m s s u G a m t a , m u s a p i m a t i k r a p a l a i m a . Visos b d o s i r n e l a i m s a p b n k m u s r o d o , k a d m o n s visk d a r o p r i e i n g a i n e g u prival t . K i e k v i e n a s poelgis, p r i e i n g a s G a m t a i , s u k u r i a n e d a r n . vairi r i n u o d a i e m j e i r a p b n k j k u r i a n e d a r n m s m a i s t e , g i l i n a n i i r t o b a u k o m p b k u o j a n i fizin, p r o t i n ir dvasin m s n e d a r n . m o n m s reikt suprasti, kad jie t u r i n e d e l s d a m i a p v a l y t i n e tik savo k n u s , b e t i r m i n t i s . Mes negalime inykti negyvendin savo paskirties, kurios esm - imokti gyventi harmoningai su G a m t a ir eme. K js turite omenyje? M a n a u , k a d ilgainiui visi s u p r a s , j o g p r i v a l o apsivaly t i . V i s u r p l i n t a n i o s ligos - t a i ne kas k i t a , k a i p s p j i m a s m o n m s , k a d jie b l o g a i i r n e t e i s i n g a i g y v e n a . i n o m a , ser g a n t i s m o g u s g a h p a s i r i n k t i , a r p a s v e i k t i , a r leisti h g a i s a v e veikti. Vis d a u g i a u s u t i n k a m e m o n i , iekani al t e r n a t y v i p a s v e i k i m o b d . S v e i k d a m i jie p r i s i d e r i n a p r i e n a u j o s g y v e n s e n o s , m a t o tiksl. gyja p r a s m b t i n u m a s save t o b u l i n t i . m o n s p r a d e d a s u v o k t i savo tikrj A " , dvasiniais s a i t a i s susijus s u G a m t a . K delsdami js turite omenyje sakydama, kad mes turime ne apsivalyti?

T a i p . P i r m o j o p a s a u b n i o k a r o m e t u m a n o s e n e l , riip i n d a m a s i s u e i s t a i s k a r i a i s , kiekvien d i e n i e i d a v o i a p kas, n o r d a m a p r i r i n k t i l a u k i n i a u g a l i r a l u m y n , n o r s a p l i n k u i z v i m b k u l k o s . A p a s t e b j a u , k a d j i v i s u o m e t ib k d a v o r a m i , k a d i r kas djosi a p b n k j. m o n i p y k t i s , n e a p y k a n t a , t e r o r a s , s i a u b a s , neviltis n i e k u o m e t n e p a v e i k j o s r a m y b s i r sveikos p r i g i m t i e s . I to, apsinuodij, k js turime pasakte, drsiai supratau, kad bdami protikai sprsti savo problemas.

B i i d a m a 80 m e t , akis ak s u s i d i i r i a u su l a b a i dideb a i s n e m a l o n u m a i s , b e t j u o s veikiau p r o t i n g a i , r a m i a i i r a t s a k i n g a i . N e s v a r b u , kiek i r k o k i p r o b l e m m u m s ikilt, s v a r b u j a s s p r s t i d e r a m a i i r r a m i a i , nes t a i m o g i k o s i o s prigimties esm. M a n o g y v e n i m o p a s k i r t i s - p r o p a g u o t i v e g e t a r i k gy vensen visame pasaulyje. A tikiu, kad m a n o m a igydyti sergani M o t i n em netgi individuabomis p a s t a n g o m i s . e m , kaip i r m o g a u s o r g a n i z m a s , g a b a t s i n a u j i n t i p a t i , jeigu t i k j a i b u s s u t e i k t a t o k i a g a b m y b . K i e k v i e n a s gab d a l y v a u t i i a m e p r o c e s e , jei t a p s p r o t i k a i ir dvasikai varesnis, g y v e n s p i l n a v e r t g y v e n i m . Tai i g a n i n g a s k e b a s j a m p a i a m , kitiems m o n m s ir emei.

142

D A L I S

S T E B U K L I N G A S

K V I E C I

E L M E N

P O V E I K I S

S T E B U K L I N G A S

K V I E C I

E L M E N

P O V E I K I S

IV

D A L I S

143

iuo m e t u e s a n t i lig g a u s a r o d o , k a d m o n s p e r ilgai nepais G a m t o s dsni ir privalo prisiversti pasikeisti a r b a u s . N e g a l i m a usisklsti - t a i n u o d m , r e i k i a a t s i g r t i j G a m t , kad organizmas pats p a d t sau pasveikti. iuo m e t u e m p a t i s t e n g i a s i vis d a u g i a u a p s i v a l y t i , i r t a i n u o s t a b u . Biblija i r kiti s e n o v s r a t a i p r a n a a v o , k a d n e t o l i m o j e a t e i t y j e v y k s baisi d a l y k . G a l t o p a s a u l i s i r i v e n g t , jei a p s i v a l y t . K i t a i p t a r i a n t , g e r i a u s i a b i i t , k a d kiekvienas n e d e l s d a m a s p a t s p r a d t apsivalymo proces, u u o t l a u k s , kol b u s d a r s u n k i a u . Kaip svarbi js ketinate nuostat? atkreipti moni dmes i labai

J a u i u didel p o r e i k skleisti i n i a s a p i e kviei elme nis i r v e g e t a r i k m i t y b . K e t i n u s u t u o s u p a i n d i n t i mi lijonus m o n i , r a y d a m a k n y g a s i r s k a i t y d a m a p a s k a i t a s , t e i k t i j i e m s d r s o s i r vilties i a m e n e a p y k a n t o s i r b a i m s pilname pasaulyje. M a n o n u o m o n e , didysis a p s i v a l y m a s " j a u prasidjo, - turiu o m e n y epidemijas kaip A I D S . Nors t o k i , k u r i e b a n d o m a n k l i u d y t i skleisti s a v o p a t i r t , y r a n e m a a i , jie n e s u p r a n t a , k a d dl s a v o idj i r v e g e t a r i ns mitybos m a n pakanka miegoti tik keturias valandas, i r niekas m a n n e s u t r u k d y s p r o p a g u o t i n a t i i r a l i gyvense n m o n m s , k a d jie p r i i m t G a m t o s s i l o m u s l o b i u s i r laikytsi Visatos dsni. Ar js kovojate su AIDS virusu? Taip. P u e r t o Rike a t u r i u A I D S t y r i m o centr, kur s e r g a n t y s s t u d e n t a i gali a t e i t i i r p a s i l i k t i i l g e s n i a m l a i k u i m o k y d a m i e s i i r s v e i k d a m i . io g y d y m o c e n t r o a p l i n k o j e vy rauja saul, grynas oras ir tyras vanduo, puikiai veikiantys sveikat. Kiek laiko tai trunka? M a d a u g a p i e t r i s m n e s i u s . K a i m o n s p r a d e d a sveik t i , k a l b a m e a p i e dvasin a t g i m i m . Vis laik d i r b d a m a s u ligoniais, n e s u t i k a u m o n i , k u r i e t a i p g r e i t a i s v e i k t , kaip ia ligoniai, s e r g a n t y s A I D S . N o r d a m i likti gyvi, jie t u r i a t s i s a k y t i a n k s t e s n i p r o i ir s i t i k i n i m , i e s m s pakeis ti g y v e n i m . S u n k i a u s i a s d a l y k a s - a t s i s a k y t i s e n proi, n e s t u o laiku a t r o d o , k a d a p l i n k t u t u m a . T a i a u t a i , k m e s g a u n a m e v i e t o j t o k i p r a r a d i m , y r a k u r kas d a u g i a u

i r v e i k s m i n g i a u , n e g u m a n o m e . s i v a i z d u o k i t e p a s a u l b e li g, p a s a u l , k u r i a m e v y r a u j a h a r m o n i j a . T i k i u , k a d t a i p i r b u s , n a t r a l u s a p s i v a l y m o p r o c e s a s p a s i e k s visas alis, o mes diaugsims atlik savo paskirt. Kas tai yra naujasis amius? Naujasis amius enklina kit s m o n i n g u m o lygmen, reikia nauj m s t y m o bd. m o n s mokosi p a t y s atsaky ti u savo gyvyb, nelaimi prieasi nesuversti kitiems ir l a i k y t i s G a m t o s d s n i , kad i s p r s t s a v o sveikatos p r o b l e m a s i r aikiai s u v o k t g y v e n i m o p a s k i r t . K a i p m i n j a u , kiekvienas mogus y r a unikalus. Tikiu, kad iame pasaulyje gyvename t a m , jog mokytums ir m o k y t u m e . Juk daugyb moni jau keiia savo mstym, tai kodl pasauliui dar btina apsivalyti? Jeigu kiekvienas pasikeisime, t a d a pasauliui nebus to kios b f i t i n y b s . P a s a u l y j e k a s d i e n v y k s t a d a u g b a i s i d a l y k , p l i n t a p a n i k a , o p a n i k a gali n e i g i a m a i veikti ir t u o s , k u r i e b a n d o keisti g y v e n s e n . T a i a u p a s a u l a m a t a u kaip aukso ami. Tai m a n o m a pasiekti be iauri nelaimi. D i e v a s j u k n r a blogis. J i s visur velgia m e i l . Apsivaly m a s v y k s t a t i k m s gerovei. A n t r a v e r t u s . Dievas neleis t s t i s m s e m j e d e s t r u k c i j a i , n e s e g z i s t u o j a t;;iF, t i k r i d s n i a i . J e i g u j a i s p i k t n a u d i a u j a m e , visa t a i emei skau diai a t s i l i e p s . Kaip nusakytumt vadinamj aukso ami? Tai pasaulis, pilnas harmonijos, taikos ir meils. Toks jis t a p s m s k a n t r y b s i r t r i s o d k a . U u o t siek s a v o asmenini tiksl, mes darniai b e n d r a d a r b i a u s i m e vienas su kitu. M s nevarys konkurencija, destrukcija, m s pai s u k u r t a s beprotikas gyvenimas. Tai b u s laisv mokytis ir l a i s v m y l t i D i e v i r j o s u k u r t pasaul. Diaugsiuo si, jei p r i e viso t o p r i s i d s inios a p i e n u o s t a b i a s kviei elmen savybes ir vegetarin gyvensen.

DALIS

KITI V 2 I O

GYDYMO BUDAI

v DALIS

145

KITI VIO

G Y D Y M O

BUDAI

FERMENTAIS PRISOTINTO MAISTO REIKSM, SERGANT VIRUSINMIS LIGOMIS IR AIDS

r i u o s t e i k i a G a m t a . M e s e s a m e i s a m i a i s u j a i s susipai n , t a i a u n e d a u g i m a n o m e apie j t e i k i a m energij, ku ri, d a r y d a m a t e i g i a m poveik l s t e l m s , m u m s d u o d a j g gyventi iame pasaulyje. F e r m e n t a i transformuoja senus organizmo audinius naujus ir tarsi katabzatoriai j u n g i a d r a u g n vairius m a i s t o e l e m e n t u s . L s t e l s y r a didels d a r b i n i n k s , j o s s u s i d a r o , valosi i r r e g u b u o j a o r g a n i z m o veikl, k i t a i p s a k a n t , p a l a i k o orga n i z m o sveikat i r j a u n a t v i k u m . J o m s m a i t i n t i r e i k a b n g a s t i n k a m a s e l e m e n t , t o k i kaip v i t a m i n C , D , E , m i n e r a l , p r o t e i n o i r f e r m e n t d e r i n y s . Viskas o r g a n i z m e i r g y v e n i m e y r a g l a u d i a i v i e n a s s u k i t u susij. F e r m e n t g a l i a . F e r m e n t a i kasoje p r o t e i n p a v e r i a vairiais o r g a n i z m k u r i a n i a i s j u n g i n i a i s - a m i n o riigt i m i s . J i e d i r b a ivien s u v i t a m i n a i s i r m i n e r a l a i s . F e r m e n t a i miis seilse p r a d e d a v i r k i n i m o p r o c e s , a p r i i p i n a or g a n i z m g y v y b i n e energija. Energijos y r a v i s a m e n a t i i r a b a m e maiste, fermentai j apdoroja ir tenkina organizmo p o r e i k i u s . K a i p t i k f e r m e n t a i p a l a i k o b i i t i n a o r g a n i z m o pu siausvyr. Kai jos n r a , esame bguisti ir p r a d e d a m e senti. Stokojant ferment, a t s i r a n d a r i m t sveikatos p r o b l e m , n e t g i t o k i kaip A I D S , n a r k o m a n i j a i r a l k o l i o b z m a s . F e r m e n t a t r a d i m a s . Daktaras Bukneris fermentus t y r i n j o j a u prie i m t m e t . Jis d o m j o s i f e r m e n t veik l a i r j a k t y v u m o s u m a j i m u v e i k i a n t k a r i u i , aliui a r riigtims ir n u s t a t , kad iderintas organizmas ferment n e g a m i n a . Kiekvienas individas, s u p r a s d a m a s , kad energija y r a g y v y b i n g u m o p a g r i n d a s , t r o k t a biiti a k t y v u s , nes ak t y v u m a s - t a i g y v e n i m o raika. D a u g e b s m o n i energijai a d i n t i v a r t o j a kav, a r b a t , t a b a k , n a r k o t i k u s i r k i t u s stimubatorius. iais n e n a t i i r a b a i s b i i d a i s t e i k d a m i o r g a n i z m u i energi j o s , p a k e n k i a m e s a v o fizinei biiklei i r s u k e l i a m e m s t y m o pokyius. Smegenys p r a d e d a dirbti destruktyviai, nenorma liai. E n e r g i j o s reikia g a u t i i m a i s t o , k u r i s t e i k i a l s t e l m s m a i s t i n g mediag. Jeigu norime t r y k t e trykti energija, m a i s t a s t u r i b t i lengvai v i r k i n a m a s , n a t r a l u s . V i r k i n i m o p r o c e s a s . F e r m e n t dka v i r k i n a m a s mais t a s itirpsta ir p a t e n k a krauj, m a i t i n d a m a s lsteles. Fer-

H a r v j u s C . Lisas t y r i m a i s r o d , k a d s e r g a n t kraujyje ir lapime triiksta t a m tikr ferment.

viu

F e r m e n t negalima pakeisti jokiomis sintetinmis me d i a g o m i s , n e s jie t e i k i a g y v y b e i r e i k a b n g jg, j i e - biit i n i e l e m e n t a i m a i s t u i v i r k i n t i . O r g a n i z m u i reikalingi visi f e r m e n t a i p r o t i n i ir fizini funkcij k o n t r o l e i . J e i g u jiis o r g a n i z m a s n a u d o j a f e r m e n t u s n e n a t i i r a b a m m a i s t u i vir kinti, a t s i r a n d a j stygius ir bebeka juos p a s n m t i i kit o r g a n , o ie s a v o r u o t u s i l p n j a i r t a m p a i m l e s n i b g o m s . D l f e r m e n t s t y g i a u s o r g a n i z m a s d a r o s i alergikas. D i d i a u s i a s e r g a n i A I D S p r o b l e m a t a i p p a t fermen t stygius. Vegetarika gyvensena prisideda prie ferment i s a u g o j i m o o r g a n i z m e , t e i k d a m a lengvai v i r k i n a m mais t. A. Vigmor savo m o k y m grindia ferment vertingu m u . F e r m e n t a i - t a i t i l t a s t a r p fizinio i r d v a s i n i o p a s a u b o . T i k t e r m i k a i n e a p d o r o t a m e n a t i i r a b a m e m a i s t e g a u s u fer m e n t . V i r u s a i g a b n e t u r t i f e r m e n t a r b a t i k vien kit, g e r i a u s i u a t v e j u - kelet. K a d a n g i a t i k i u , k a d f e r m e n t a i t a r s i b i i t y b s , g y v e n a n i o s t a r p fizinio i r d v a s i n i o p a s a u b o , v a d i n a s i , i r v i r u s a i g y v e n a t a r p i dviej p a s a u b . M e s ne g a b m e r e m t i s vien t i k m o k s b n i u poiiiriu, nes m o k s l a s d a r n e p r i t a r i a dvasinms realijoms, nors t a m tikr posbnki ioje srityje j a u y r a . F e r m e n t v e i k l a m s o r g a n i z m e . N a t i i r a b a m e mais t e y r a f e r m e n t , v i t a m i n , m i n e r a l i r k i t e l e m e n t , ku-

146

v DALIS

KITI VIO

GYDYMO

BUDAI

KITI VIO

GYDYMO BUDAI

V DALIS

147

I
,, I.

JJj:

m e n t a i s u s m u l k i n a m a i s t i daleles ir, i s k i r d a m i c u k r , o r g a n i z m u i t e i k i a energijos. F e r m e n t a i k i t a i p d a r v a d i n a mi niekuomet nepavargstaniomis organizmo bitmis. Jie n e t i k s u s m u l k i n a m a i s t , k a d m a i s t i n g o s m e d i a g o s pa t e k t k r a u j , b e t i r a p d o r o j a j o likuius, k a d jie p a t e k t j i n k s t u s i r b u t p a a l i n t i i o r g a n i z m o . Jie t a i p p a t a t s a kingi ir u r i e b a l kiek o r g a n i z m e . F e r m e n t a i - t a i p u i k i o s savijautos raktas. Radiacija, narkotikai naikina fermentus ir vitaminus, paeisdami organizmo pusiausvyr. S k r a n d i s - t a i d a u g i a u v i e t a m a i s t u i , o ne v i r k i n i m o or g a n a s . M a i s t a s s k r a n d y j e p a p r a s t a i b i i n a n u o 3 0 m i n u i iki dviej v a l a n d . J o a p a t i n j e dalyje y r a r a u m u o , a t l i e k a n t i s s u s i t r a u k i m u s i r t a i p s u p l a k a n t i s bei s u m a i a n t i s m a i s t s u ' v i r k i n i m o s u l t i m i s bei f e r m e n t a i s . S k r a n d i o sienelse y r a l i a u k o s , g a m i n a n i o s a r m i n e s s k r a n d i o sultis, k u r i o s p a d e d a v i r k i n t i k r a k m o l , p a j u s t i alk. S k r a n d i s t a r s i g u m i n i s k a m u o l y s gali isiplsti i r s u s i t r a u k t i p r i k l a u s o m a i n u o j a m e e s a n i o m a i s t o kiekio. K a i s k r a n d i s t u i a s , m o g u s j a u i a alkj, o t r k s t a n t t i n k a m o m a i s t o , - s k a u s m u s . J e i g u s u t r i n k a t u l i e s p s l s veikla, v a d i n a s i , n e viskas yra gerai suvirkinama. Maiste nesant pakankamai vitami n i r f e r m e n t , tulies p s l b n a n e p a j g i g a m i n t i t u l i e s , kuri b t i n a riebalams virkinti. Reikia atkreipti ypating ' d m e s g e r m a i s t o v i r k i n i m . J a m s u t r i k u s , gali ukie t t i v i d u r i a i , o ta.i s u k e l i a p y k i n i m , i b u r n o s s k l i n d a ne- m a l o n u s k v a p a s . i p r o b l e m gali i s p r s t i tik n a t r a l a u s maisto, pripildyto fermentais, dieta. Proteinas ir fermentai p a j g u s s u k u r t i p u i k i m s p r o t i n i r fizin b k l . D a u g i a u s i a f e r m e n t y r a sklose, g r d u o s e i r d a r o vse. D a r o v s e , a l u m y n u o s e , kviei e l m e n y s e y r a skirr i n g r i f e r m e n t . F e r m e n t u o t a m e m a i s t e esti d a u g ami no rgi. Sultys, g a u n a m o s i elmen ir darovi, y r a lengvai_ v i r k i n a m o s ir k a r t u m a i s t i n g o s . J o s gali i s p r s t i v i r k i n i m o p r o b l e m a s i r p a d t i o r g a n i z m u i p a i a m pasveik t i , jei l a i k y s i m s i t a i s y k l i : 1 . L a b a i g e r a i s u k r a m t y s i m e m a i s t , kol jis p a s i d a r y s s k y s t a s . iuo m e t u , kai f e r m e n t t r k s t a b e v e i k a t u o n i a s deimiai p r o c e n t moni, tai labai svarbu. 2. Valgysime tik b d a m i alkani, bet nepersivalgysime.

D e r a i m o k t i p a s i t i k t i savo o r g a n i z m u . K a r t a i s d a u g ge r i a u v a l g y t i p o n e d a u g i r d a n i a u , n e g u d a u g i r tris k a r t u s per dien. 3 . V a l g a n t n e d e r a g e r t i , nes skystis n u g r a m z d i n a m a i s t emyn, o fermentai nesuspja p r a d t i veikti. 4 . R e i k i a v e n g t i v i d u r i u k i e t j i m o , n e s t a i gali b t i v i e n a i r i m i a u s i vio a t s i r a d i m o p r i e a s i . m o g u s , t u rintis virkinimo problem, t u r t atsisakyti msos, pieno, s r i o , d u o n o s , o k o l a d o , s a l d a i n i i r n e t g i c i t r u s i n i vaisi. ios p a p r a s t o s t a i s y k l s gali k i e k v i e n a m p a d t i isprs ti v i r k i n i m o ir sveikatos p r o b l e m a s , o d a u g i a u k a i p 90 p r o c e n t a m e r i k i e i t u r i t o k i p r o b l e m . T o d l y p a svar b u valgyti n a t r a l i r vair m a i s t , k u r i a m e b t d a u g ferment. Mes t u r i m e pasitikti savimi artindamiesi X X I am i. Visi d r a u g e s u k u r k i m e g r y n o o r o , v a r a u s v a n d e n s i r n a t r a l a u s m a i s t o pasaul! S P I R I T O I R ALIEJAUS MIINYS VIUI G Y D Y T I v a i s t p r o p a g u o j a N. gyds s e r g a n i u o s i u s viu. evenka, 50 m e t p a g a l j

P a i m a m e 30-40 ml nerafinuoto, n e t a m s a u s , a t r a u s k v a p o n e t u r i n i o s a u l g r aliejaus i r 1 5 - 1 7 m l 9 5 - 9 6 p r o c . n e a t s k i e s t o , t i n k a m o g e r t i s p i r i t o . Tai o p t i m a l i a u s i a v a i s t doz. K r a t u t i n i u atveju spirit galima pakeisti 30-40 ml, 3 0 a r 4 0 l a i p s n i d e g t i n e . T a i a u t o k i u a t v e j u igijimo t r u k m pailgja k e l e t k a r t . B e t o . s e r g a n t l i m f o s a r k o m a , g e r a i veikia t i k g r y n a s s p i r i t a s s u a l i e j u m i . B e t k o k s k i t a s aliejus, i s k y r u s s a u l g r , veikia s i l p n i a u i r n e g a r a n t u o j a igijimo. p y l stiklain a b u k o m p o n e n t u s , u s u k i m e d a n g t e l ir dvi m i n u t e s miin e n e r g i n g a i p l a k i m e , o ne m a i y k i m e a u k t e l i u . R e i k i a i k a r t visk i g e r t i , kol m i i n y s ne isiskirst frakcijas. G e r t i vaist likus p u s v a l a n d i u i prie valg, t r i s k a r t u s p e r dien, d e i m t d i e n i eils. P o t o d a r o m a p e n k i d i e n p e r t r a u k a . Visas g y d y m o k u r s a s - t r y s d e k a d o s su p e n k i d i e n pertraukomis. Po p i r m j dviej d e k a d g y d y m o s i b t i n a p e n k i d i e n p e r -

148

DALIS

KITI V 2 I O

GYDYMO BDAI

KITI V 2 I O

GYDYMO BDAI

DALIS

149

t r a u k a . Po treios dekados galima p a d a r y t i 21 dienos, bet g e r i a u t r u m p e s n - 1 4 - 2 0 d i e n p e r t r a u k . V a i s t u s , grie tai laikantis n u r o d y t o s tvarkos, g a b m a vartoti m e t u s ar d v e j u s , kol visikai i s i g y d o m a . Vaistus d r a u d i a m a k u o nors u g e r t i a r uksti. Vartojant vaistus jokios ypatingos dietos laikytis nereikia. V a l g y t i g a b m a visk, t i k s v a r b u n e p e r s i v a l g y t i . R e i k i a , k a d m a i s t e b u t b a l t y m , nes b e j v a i s t a i p r a s i a u v e i k t . N e p a t a r i a m a p e r n e l y g d a u g g e r t i d a r o v i suli, nes t a i s i l p n i n t v a i s t poveik, n e g a b m a d a r y t i g b u k o z s injekci j, t a i a u g a b m a g e r t i a r b a t s u c u k r u m i i r valgyti m e d . P e r vis g y d y m o s i k u r s i r m a i a u s i a i v i e n e r i u s m e t u s p o t o n e g a b m a n kiek g e r t i a l k o h o b n i g r i m . Var t o j a n t vaist i r p e r t r a u k t a r p d e k a d m e t u n e g a l i m a taikyti cheminio gydymo, vitinimo, joki vaistaoh, tu r i n i p r i e v i n i s a v y b i , t o k i kaip b e r i n i s j u o d g r y b i s , u g n i a o l ( l o t . - Chelidonium), t a i p p a t v a n d e n s , k r a u t o e n e r g i j a , bei k i t g y d y m o b d . J o k i u b i i d u n e g a b m a t u o l a i k o t a r p i u g y d y t i s l a p i m u . J o k i e kiti vio g y d y m o b d a i s u iuo g y d y m o m e t o d u n e d e r i n a m i . N. evenka spja i tolo vengti apsiaukb ekstra s e n s , b u r t i n i n k , m a g , k o d u o t o j , u k a l b t o j i r k i t bioenergetik, nieku gyvu juos nesikreipti. J g y d y m a s tik l a i k i n a i p a l e n g v i n s hg, o p o t o d a n i a u s i a i a u g h a i i a u g s d a r didesni ir hga t a p s dar pavojingesn. B t i n a a t k r e i p t i d m e s t a i , k a d visi h g o n i a i , k a d ir koki p a s i e k h g o s s t a d i j , p i r m o s i o s d e k a d o s k e t v i r t - s e p tint gydymosi dien j a u s pabrinkimo, perjimo pojius gerklje. T a i t o d l , k a d v i r k i n a m a j a m e t r a k t e dl ezofagito vyksta mikroop randjimas. V h a u tokie pojiai daniau siai n e b e p a s i k a r t o j a . Stebjimai p a r o d , kad kuo blogesn hgonio padtis g y d y m o s i p r a d i o j e i r k u o m a e s n laiko t a r p g y d y t o j a i j a m skiria gyventi, t u o greiiau igyjama. Vien p r a d j u s g y d y t i s m e t a s t a z s d a n i a u s i a i h a u j a s i phsti. P e r p u s a n t r o a r d u m n e s i u s iuo v a i s t u g a h m a i sigydyti nedidehus pirmins stadijos piktybinius auglius. S u n k e s n i a i s a t v e j a i s g y d y m a s u t r u n k a 6-8 m n e s i u s .

- T o k i u b d u i g y d y t a s s k r a n d i o v y s , p i e n o h a u k v ys, kai jis j a u b u v o a p m s vis k r t , o k i a u r y m b u v o t r i j p i r t ploio. J a u po vieno ar p u s a n t r o gydymosi mnesio rentge n a s i r u l t r a g a r s a s r o d o augl e n k h a i s u m a j u s , o b u v s labai didels a p i m t i e s s u s k y l a a t s k i r u s s e g m e n t u s , k u r i e po t r u p u t suminktja. P r a e i n a dideh skausmai, n o r m a h a i v y k s t a v i r k i n i m a s i r t u t i n i m a s i s , o d a r a n k s i a u prie t a i baigiasi vidinis k r a u j a v i m a s , u s i t r a u k i a k i a u r y m s , s u g y j a aizdos. k i a u r y m e s tiesiai a n t a i z d o s g a h m a d t i m a r l s t a m p o n u s , s u v i l g y t u s s a u l g r ahejuje. T o k i u s t a m p o n u s g a h m a d t i i r a n t g i m d o s k a k l e h o , k i e k v i e n dien j u o s keiiant. S e r g a n t tiesiosios a r n o s viu, g a h m a d a r y t i m i k r o kbzm. nakiai per kateter virkiant po du valgomuo sius a u k t u s s a u l g r a h e j a u s . Tiesioginis r y y s s u a u g b u g r e i t i n a gijim. ^ G y d y m o s i p r o c e s e , e s a n t b t i n y b e i , g a h m a v a r t o t i kai kuriuos (tik ne narkotinius) vaistus: skausm mainanius, lapim varanius, nuo nemigos, raminamuosius, bet tik gydytojui paskyrus. N e g a h m a vartoti joki h o r m o n i n i pre p a r a t , nes is v a i s t a s i r t a i p d i d i n a s i l p n a n d r o g e n i n i h o r m o n procent. T e m p e r a t r mainti vaistais g a h m a tik t u o a t v e j u , jeigu j i a u k t e s n kaip 3 8 - 3 9 C laikosi k e l e t d i e n . G a l i m a v a r t o t i v a i s t u s s u n k i o m s , y p a l t i n m s li goms gydyti. L a b a i g e r a i j a u i a s i , v a r t o d a m i vaist n u o vio, bg o n i a i , s e r g a n t y s i e m i n e irdies h g a , c u k r i n i u d i a b e t u , hi p e r t o n i j a i r a t e r o s k l e r o z e . is v a i s t a s n o r m a h z u o j a irdies darb, kraujo ir kraujagysh bkl, h o r m o n balans ir v a n d e n s bei d r u s k kiek. B u v o atvej, kai s k r a n d i o o p a , varikoziniai v e n i s i p l t i m a i , p o b a r t r i t a i s u visais s n a r i guzais inykdavo, baigdavosi dismenorja - skausmingos menstruacijos. P e r s p j i m a i . Jeigu vaist j a u p r a d j o t e g e r t i , ne g a h m a p o vienos a r dviej d i e n g y d y m o s i n u t r a u k t i , n e s h g a t i k p a m t , k a d a n g i vio l s t e l s p r a d e d a ti tik n u o treiosios gydymosi dienos.

150

DALIS

KITI VIO G Y D Y M O B U D A I

KITI VIO G Y D Y M O B U D A I

DALIS

151

A n t r ar trei g y d y m o s i dien, o kartais ir vliau ligos i d i n i u o s e gali a t s i r a s t i a r b a s u s t i p r t i s k a u s m a i , t a iau n e i s i g s k i t e i r g y d y m t s k i t e t o l i a u ! P o k e l e t o d i e n s k a u s m a i s u m a s a r b a visikai p r a n y k s . P i r m a r b a a n t r s a v a i t a u g l y s p a b r i n k s t a i r gali a t r o d y t i , k a d jis p a d i d j o . T a i kalis a p i e j k a u p i a v a n d e n . B e t o , e s a n t a s c i t u i , jis t a i p p a t p a d i d j a . Gali p a t i n t i kojos, r a n k o s , v e i d a s , s u s i l a i k y t i l a p i m a s , t a i a u p o keli d i e n p a t i n i m a i a t s l i i g s t a i r viskas s u s i t v a r k o . Viso g y d y m o s i k u r s o m e t u j g o s s i l p s t a , t a i a u i r t o n e r e i k i a bijotis. Gali b t i s k y s t o s i m a t o s i r p o r e i k i s t u t i n t i s p o kelet k a r t p e r d i e n . T a i n e t i k n i e k o b l o g o , b e t n e t g i g e r a i , n e s valosi d i d i a u s i o s n u o d k r a u j p e r d a v jos - storosios a r n o s . J e i g u a n k s i a u j s g y d t s c h e m i n i a i s p r e p a r a t a i s , vi t i n i m u a r s t i p r i a i v e i k i a n i o m i s o l m i s , t u o m e t , prie p r a d d a m i g y d y t i s iuo v a i s t u , p a d a r y k i t e m a i a u s i a i m n e s i o pertrauk. V e n k i t e k e p t o , a t r a u s , s r a u s m a i s t o i r b e t koki rie bal. G y d y m o s i m e t u gali l a b a i p a b l o g t i a p e t i t a s , a t s i r a s t i r m u o , t a i a u t a i n e b a i s u , nes p a m a u s k r a n d i s p r i p r a s . iupsnelis pastab: G a i l a , b e t is v a i s t a s veikia tik v i r j o m e t a s t a z e s , tai y r a tik piktybinius epitelini audini paeidimus. Vis n e p i k t y b i n i a u g l i - l i m f o g r a n u l e m a t o z s , l e u k o z s , limfomos, sarkomos, limfosarkomos, melanomos g y d y m a s bus neefektyvus. io g y d y m o m e t o d o n e r e i k t t a i k y t i i r irdies k r a u j a gysli l i g o m s , a t e r o s k l e r o z e i i r d i a b e t u i g y d y t i . U s i k o d a v u s n u o a l k o h o l i z m o , iuo m e t o d u g a l i m a gy dytis, taiau neturi bti joki nukrypim n u o metodikos! iuo m e t o d u g y d y d a m a s i s m o g u s negali t a p t i a l k o h o liku, k a d a n g i s p i r i t o i r aliejaus d e r i n y s n e s k a t i n a proio gerti alkohoUnius grimus. L a b a i n u s i l p ligoniai, s e r g a n t y s s u n k i a vio f o r m a , vaist vartoja ne t r i s - p e n k i a s , o tik tris dekadas su pen ki d i e n p e r t r a u k o m i s t a r p j i r k u r s k a r t o j a p o trij savaii p e r t r a u k o s .

V a i k a m s is v a i s t a s d a r n e b u v o t a i k o m a s . ' J e i g u m o g u s n e s i g y d c h e m i n i a i s p r e p a r a t a i s , nesivitino, yra judrus ir aktyvus, t u o m e t , nors jau ir bt meta s t a z i i r n e b e p i r m a ligos s t a d i j a , igijimo t i k i m y b y r a 9 0 p r o c e n t . 10 p r o c e n t neigijusij - t a i t i e , k u r i e savava likai keiia g y d y m o t e r m i n u s i r v a i s t d o z e s a r b a t u o p a i u m e t u gydosi ir kitais, daniausiai vienas kit a t m e t a n i a i s , n e s u d e r i n a m a i s gydymosi m e t o d a i s , be t o , stikliuko ir ta bako mgjai.

! E s a n t didels a p i m t i e s v i n i a m s p a k e n k i m a m s , ligo n i a m s t e n k a i t v e r t i s t i p r i o r g a n i z m o i n t o k s i k a c i j , nes a p m i r t a n i o s vio l s t e l s s k a t i n a i n k s t n e p a k a n k a m u m . G y d a n t i s aliejumi s u spiritu j o k i u b d u n e g a l i m a virkti gliukozs! Tai labai skatint v augti. N e galima vartoti narkotini ir hormonini preparat, avtis antibiotikais ir imunokorektoriais. Ligoniai, ijusieji c h e m i n s t e r a p i j o s i r v i t i n i m o k u r s, iuo m e t o d u t u r i g y d y t i s d v i g u b a i a r t r i g u b a i ilgiau. Jiems auglys p r a d e d a m a t i kartais tik po keleto mnesi n u o g y d y m o s i p r a d i o s . T o k i ligoni igijimo t i k i m y b tik 50-60 p r o c e n t . K u o d a u g i a u chemijos ir vitinimo kurs b u v o a t l i k t a , t u o m a i a u g a l i m a t i k t i s i v a i s t p o v e i k i o . A p s k r i t a i g y d y m u i aliejumi i r s p i r i t u i m l s visi orga nai, taiau g y d y m o procesas v y k s t a greiiau, sergant skran dio i r d v y h k a p i r t s a r n o s viu, nes t o k i a i s a t v e j a i s vais t a s tiesiogiai k o n t a k t u o j a s u a u g l i u . G y d y m o s i m e t u g a l i m a d a r y t i Nii r e k o m e n d u o j a m u s pratimus. N r a d u o m e n apie tai, ar gydantis iuo vaistu galima b a d a u t i i r a r jis v a r t o t i n a s profilaktikai. G y d a n t i s aliejumi s u s p i r i t u , g e r i a u s i a v a r t o t i v i e n o s ries aliej - s a u l g r ar lin s m e n , nes p e r j u s n u o v i e n o s j o ries p r i e k i t o s , dvi s a v a i t e s gali p a b l o g t i ligo n i o b k l . G e r i a u s i a v a r t o t i g r y n s p i r i t a r b e n t geriausios ries d e g t i n . i t u r i b t i n e m a i a u k a i p 3 8 - 4 0 l a i p s n i , nes d e g t i n , t u r i n t i m a i a u kaip 3 8 l a i p s n i u s , n e d e g a . Samagonas gydymuisi netinka. G y d a n t i s iuo v a i s t u gali p y k i n t i , kilti v m i m a s , a t s i r a sti s k y s t i m a t , m a t is v a i s t a s p a d i d i n a g i m d o s , s k r a n -

152

DALIS

KITI V 2 1 0 G Y D Y M O B D A I

KITI VIO G Y D Y M O B U D A I

V DALIS

153

dio i r a r n y n o lygiij r a u m e n s u s i t r a u k i m o Jeigu igrus vaist v e m i a m a , nereikia po g e r t i d a r vien doz, n e s j o dalis vis t i e k liko V m i m u i sumainti galima: a) i k a r t o igrus vaist s u k r a m t y t i ir ball d u o n o s ;

gali. to i karto skrandyje. i s p j a u t i ga

b ) g e r t i lygiomis d a l i m i s a b e j a u s i r d e g t i n s miin; c ) p a s i t i k r i n t i p a s g y d y t o j kasos biikl d l p a n k r e a t i t o . J a m e s a n t g a b m a v a i s t d o z iek t i e k s u m a i n t i , t a i a u perengti a p a t i n rib k a t e g o r i k a i d r a u d i a m a ; d) g a b m a vartoti nop; N e r e i k a l a u j a m a l a i k y t i s y p a t i n g o s d i e t o s , t a i a u biiti n a r i b o t i r i e b a l v a r t o j i m , o suli g e r t i n e d a u g i a u kaip s t i k b n e p e r dien. Trumpos pacient igijimo istorijos 1. K. G. 73 m e t , i L i e t u v o s , m o t e r i s . 1991 m e t a i s nu s t a t y t a d i a g n o z : l a p i m o piisls v y s , I I I s t a d i j a . G y d y m a s : 1991 m. - du chemijos g y d y m o kursai, kas t r y s mne siai p r i d e g i n i m a s . N u o 1993 m . g r u o d i o iki 1994 m . gegus nuolat kraujuoja. Savarankikai nesilapina, tik kateterizuoj a n t l a p i m o piisl. O n k o l o g a i s a k , k a d g y v e n s a p i e m n e s . 1994 m . g e g u s p a b a i g o j e p r a d j o g y d y t i s s a u l g r abej u m i s u d e g t i n e . P o dviej p i r m j g y d y m o s i d e k a d iny ko skausmai, kraujavimas, nors pirmj dekad skausmai b u v o s u s t i p r j . P r a d j o n o r m a h a i l a p i n t i s . 1994 m . l a p k r i io m n . apiiirjus V i l n i a u s o n k o l o g i n i a m e c e n t r e n u s t a t y t a : l a p i m o piisl vari, m e t a s t a z i n r a . 2. P. S. 64 m e t , i M a s k v o s srities, v y r a s . D i a g n o z : deiniojo p l a u i o a p a t i n s d a h e s c e n t r i n i s p l o k i a l s t e h n i s n e s u r a n d j a n t i s vys, I V s t a d i j a , m e t a s t a z s p e r j u s i o s t a r p s i e n i h m f m a z g i u s . P e r p u s m e t p r a r a d o 1 2 k g svo rio, k r a u j i n g a s s k r e p h a v i m a s , s i l p n u m a s , n e g a h s a v a r a n k i kai j u d t i . 1993 m . g e g u s m n . b a n d o m a s i s g y d y m a s che m i j a r e z u l t a t n e d a v . N u o 1993 m . b i r e b o iki 1994 m . g e g u s m n . g y d s i p a g a l e v e n k o s m e t o d . 1994 m . spa7.1. F. 65 met, i Maskvos, vyras. Diagnoz: du tre h o m n . r e n t g e n a s p a r o d , k a d a u g l y s h o v s i a u g s , svo daliai skrandio apimta vio, keturiasdeimt penki centiris a t s i s t a t , kosulys p r a j o p o a n t r o s g y d y m o s i d e k a d o s . metr dydio aizda, III stadija. Histologin adenokarcinoKraujo a n a h z normali. Aktyviai dirba sode. ma. Laparoskopija parod, kad vio negalima operuoti, nes

3 . J . T . 5 0 m e t , i M a s k v o s , m o t e r i s . 1994 m . n u s t a t y t a d i a g n o z : tiesiosios a r n o s vys s u m e t a s t a z m i s pilve. i d i n i n i a i p a k i t i m a i k e p e n y s e - p a e i s t a d a u g i a u kaip 80 procent. Ascitas. P r i p a i n t a , kad operuoti n e g a h m a . Gy d y t o j a i s a k , k a d g y v e n s n e d a u g i a u kaip d u a r t r i s m n e s i u s . N u o 1994 m . s p a h o m n . p r a d j o g y d y t i s s a u l g r a b e j u m i i r s p i r i t u . P e r d u m n e s i u s i n y k o s k a u s m a i , asci tas sumajo. 4 . L . K . 6 6 m e t , i M a s k v o s srities, m o t e r i s . 1994 m . s p a h o m n . n u s t a t y t a d i a g n o z : v i r u t i n s kairiosios i a u n o s h m f o s a r k o m a , m e t a s t a z s virutinius ir a p a t i n i u s iaunos h m f m a z g i u s . D i a g n o z p a t v i r t i n t a biopsija. G y d y t i s hgoni nje a t s i s a k . 1994 m . s p a h o m n . ligon p r a d j o g y d y t i s v a r t o d a m a po 30 ml saulgr ahejaus ir 15 ml spirito. Apie 1994 m . g r u o d i o v i d u r a u g l y s i r m e t a s t a z s i n y k o , skausmai prajo. 5. L. B. 45 m e t , i M a s k v o s srities, m o t e r i s . 1993 m. kovo m n . n u s t a t y t a d i a g n o z : kairiosios p i e n o h a u k o s v y s . A n t r a e i h a i p a k i t i m a i - m e t a s t a z s deinj p e t i k a u l s u p a t o l o g i n i u liiiu. 1993 m . b a l a n d i o m n . b u v o a t b k t a s p i r m a s i s c h e m i n i o g y d y m o k u r s a s . 1994 m . k o v o m n . p r a d j o g y d y m s i a b e j u m i ir s p i r i t u - n u s i s k u n d i m n e t u ri, k r a u j o a n a h z g e r a , liiis s u a u g o , kairioji p i e n o h a u k a minkta, o p a " surandjo. Metastazi mazgai hmfmazgiuos e i n y k o . A k t y v i a i d i r b a n a m u o s e i r s o d o sklypelyje. 6 . N . C h . 5 4 m e t , i M a s k v o s srities, m o t e r i s . 1993 m . kovo m n . n u s t a t y t a d i a g n o z : h m f o s a r k o m a , a r b a p a g r i n d i n s a p a t i n s nosies a n t e b o sienels v a n o m a deinje s u kairiojo a n t e b o sienels d e s t r u k c i j a kairje. 1993 m . b a l a n dio m n . - c h e m i n i o g y d y m o k u r s a s . P e r nos h g o n ne kvpavo, praktikai negirdjo netgi su klausos a p a r a t u . N u o 1993 m . r u g s j o m n . p r a d j o g y d y t i s e v e n k o s m e t o d u . iuo m e t u g i r d i telefono s k a m b u t b e k l a u s o s a p a r a t o , i s k y r n r a , k v p u o j a p e r nos, p r a d j o n o r m a h a i j a u s t i kvapus.

154

v DALIS

KITI VIO G Y D Y M O B U D A I

KITI VIO G Y D Y M O B U D A I

V DALIS

155

jis j a u p e r a u g o j g r e t i m u s o r g a n u s , i r d a r p a e i s t a a p a t i n virkinamojo t r a k t o dalis. Ligon k a n k i n o d i d i u l i a i s k a u s m a i , s k r a n d i s p e r s i p i l d y d a v o " n e t g i n u o a u k t o m a i s t o . 1994 m . v a s a r i o m n . p r a d j o g y d y t i s . J a u d e k a d o s v i d u r y j e i n y k o s k a u s m a i i r persip i l d y m o " p o j t i s , p e r 3 m n e s i u s a t s i s t a t 4 kg svorio. P a g a l g a s t r o s k o p i j o s d u o m e n i s 1994 m . r u g s j o m n . buvo m a e s n negu vieno c e n t i m e t r o opa. Virkinimo trak1,as ir v i r u t i n i s s k r a n d i o t r e d a l i s n u o a u g l i o i s i v a d a v o . iuo m e t u n u s i s k u n d i m n e t u r i , svoris n o r m a l u s , k r a u j a s geras, dirba. Tsia gydymsi. ESNAKAS P A D E D A I V E N G T I VIO D l irdies i r k r a u j a g y s l i lig m i r t a d e i m t k a r t d a u g i a u m o n i n e g u n u o vio, t a i a u vio b i j o m a s i i m t k a r t l a b i a u , nes d i a g n o z v y s " p a g a l t r a d i c i n m e d i cin - t a i m i r t i e s n u o s p r e n d i s . iuo m e t u m o k s l i n i n k a i j a u i n o , k a d vio v y s t y m a s i s , t a i y r a n e v a l d o m a s c h a o t i k a s lsteli dalijimasis, p r i k l a u s o n u o o n k o g e n a t s i r a d i m o . O n k o g e n a s - tai n o r m a l u s lstels genas, kuris t a m t i k r o m i s s l y g o m i s s u a k t y v j a i r p r a d e d a lstelei d u o t i n u r o d y m u s be perstojo chaotikai dalytis. iuo m e t u j a u i n o m a , k a d p i k t y b i n i o a u g h o v y s t y m si r e g u l i u o j a dviej veiksni t a r p u s a v i o sveika: o n k o g e n s u a k t y v j i m a s , veikiant k a n c e r o g e n a m s , i r d e t o k s i f i k a t o r i , s u n a a i n a n i lstelei n u o d i n g a s m e d i a g a s , k o n k r e i a i t u o s paius kancerogenus, stygius. D i e t o l o g a i m a n o , k a d a n k t p i p i r i a i , p o m i d o r a i i r bul vs, p a g r i n d i n i a i m i i s m a i s t o k o m p o n e n t a i , y p a vairios ries picerijose, t u r i l a b a i e m prievin p o t e n c i a l , o s a l o t o s , p a p r a s t i e j i ir iediniai k o p i i s t a i - a u k t . N e t g i di desn n e g u r a u g i n t i k o p s t a i . ^ i n o m a , n e d e r a p a m i r t i t o k i p u i k i d a l y k kaip cit r u s i n i a i vaisiai, - n o r s jie ir l a b a i b r a n g s , b e t n e b r a n g e s n i negu dera ir cigarets. Apelsinai, citrinos ir greipfrutai tu r t b u t i a n t j s s t a l o k i e k v i e n dien. K o p s t a i s v a r b s d a r i r t u o , k a d j u o s e y r a celiuUozs

s k a i d u l a r b a l s t e l i e n o s , k u r i l a b a i p a d e d a i v e n g t i v io. K i t a d o s m e s b u v o m e oldiai, t a d i r d a b a r s t e n k i m s d a u g i a u v a l g y t i g y v y b i n s l s t e l i e n o s , o ne lengvai pasi savinam ir gaubtins arnos nestimuliuojani bulvi ir makaron. Y p a t i n g o skonio o r g a n i n i m e d i a g , t u r i n i sieros, taip pat yra esnakuose ir svognuose. esnakuose dar yra mediaga mantriu pavadinimu ~ izotiocianatas. T i o " i r y r a siera, k u r i , l a b a i efektyviai s l o p i n a p i k t y b i n i ls teli a u g i m p l a u i u o s e , p a d d a m a i v e n g t i p l a u i vio. Tie p a t y s izotiocianatai sintetinasi krymaiediuose. Jie s u l t i n a n i t r o z a m i n o a p y k a i t l s t e l s e . N i t r o z a m i n a s lai k o m a s vienu i stipriausi kancerogen. Tai azotinis jungi nys, aktyviai siskverbiantis msos p r o d u k t u s jos rky mo m e t u a r b a termikai apdorojant maist, susidarantis p o k e p t o s m s o s p l u t e l e , dl k u r i o s t a i p m g s t a m a k e p t a mesa. B u v o a t l i k t i b a n d y m a i s u i u r k m i s . J s e p t i n t o s sa v a i t s g e m a l u i m o t i n o s siose b u v o v e s t a s vio g e n a s . Po m e t toms iurkms, kurioms maist buvo maioma i z o t i o c i a n a t , augli a t s i r a d o d v i g u b a i m a i a u , n e g u k o n t rolinje g r u p j e . V a l g y k i t e k o p s t u s i r e s n a k u s , i r j u m s s u m a s tiki myb susirgti viu. VYS - NE MIRTINA LIGA L o r e n s a s L e a n a s , a m e r i k i e i p s i c h o t e r a p e u t a s , dir b a n t i s s u o n k o l o g i n i a i s ligoniais, p e r t r i s d e i m t p e n k e r i u s savo p r a k t i k o s m e t u s sitikino, kad vys - tai persilauimo m o m e n t a s m o g a u s g y v e n i m e , kai r e i k i a p a s i r i n k t i ~ m i r t i ar tapti laimingam. A n k s i a u s i o s m u m s i n o m o s r a y t i n s inios a p i e v ufiksuotos IV amiaus istoriniuose d o k u m e n t u o s e . J u o s e s a k o m a , k a d viu d a n i a u s i a i s u s e r g a n a l i a i a r kas n o r s e i m o s e , k u r i o s e y r a m i r s m y h m a s vaikas. A p r a y t u o s e a t v e j u o s e b e n d r a t a i , k a d m i r u s y s i s b u v o k i t eimos n a r i egzistavimo tikslas, j gyvenimo p r a s m . Le a n a s m a n o , k a d vys tiesiogiai susijs su d v a s i n e

256

DALIS

KITI VIO G Y D Y M O B U D A I

KITI VIO G Y D Y M O B U D A I

DALIS

157

mogaus savijauta. Jeigu mogus n e m a t o p r a s m s gyventi, j e i g u j a m v a k a r e n e s i n o r i eiti m i e g o t i , o r y t - keltis, t a i k a i p r e a k c i j a j t o k g y v e n i m o n e i g i m gali b i i t i v y s . Le a n a s p a s t e b j o , kad vys y p a d a n a i atsiran d a t i e m s , k u r i e a n k s i a u b u v o l a b a i veikliis, o v b a u dl koki nors prieasi nuleido s p a r n u s " . Jeigu tokie m o n s vl i m a d o m t i s g y v e n i m u , v y s j i e m s d a n i a u sia n e b e g r e s i a . .: Le ano pateiktas atvejis

Dar keli Le Sano pavyzdiai i praktikos

1. T a l e n t i n g a g y d y t o j a p e d i a t r i Brazilijos M a r i j a nu s p r e n d p e r v a i u o t i g y v e n t i i g i m t o j o m i e s t o L o n d o n . J i m a n , k a d j o s v y r a s p o e t a s , k u r i o eilraiai n i e k u o m e t n e b u v o s p a u s d i n a m i , i r dvi d u k r o s , svajojanios t a p t i ak t o r m i s , L o n d o n e t u r s d i d e s n e s g a h m y b e s kiirybikai pa sireikti. N o r d a m a , kad dukros g a u t aktorin isilavinim ir v y r a s g a l t a t s i d t i poezijai, M a r i j a s i d a r b i n o k b n i k o j e i r d i r b o g e r a i a p m o k a m d a r b , b e t jis b u v o n e p a g a l s p e c i a l y b . K i e k v i e n r y t j i n e n o r o m i s keldavosi i r eida vo pilkoriis ir l a p i o m i s L o n d o n o g a t v m i s n e m g s t a m d a r b . Vis laik j i s k i r d a v o d a r b u i i r r i i p i n i m u i s i e i m a , t a i a u g y v e n i m a s j a i n e t e i k nei d i a u g s m o , nei p a s i t e n k i n i m o . P o d e i m t i e s m e t , kai j i b u v o 49-eri, j a i n u s t a t y t a s kriities vys s u d i d i u l m i s m e t a s t a z m i s . P r o g n o z b u v o b i i d n a . N o r d a m a s psichologikai p a l e n g v i n t i p a s k u tinius jos gyvenimo mnesius, gydytojas p a t a r nueiti pas daktar Le an. L e a n a s p a a i k i n o , k a d vis l a i k a t i d u o d a m a e i m a i j i u d a n t i save. D l k o o r g a n i z m a s s t e n g s i s g y v e n t i , jeigu g y v e n i m a s vien t i k p r i e s p a u d a , vergija? P a g a l v o k i t e , jeigu g r e i t a i m i r s i t e , a r t i m i e j i vis t i e k liks vieni su savo p r o b l e m o m i s . T a d a r n e griau p a s i n a u d o t i p a s k u t i n e g a h m y b e , k u r i j u m s siiilo g y v e n i m a s - p a m i r t i a r t i m j p r o b l e m a s i r p r a d t i g y v e n t i p i l n a k r a u j i k a i , k u p i n a d i a u g s m o irdi mi? P r i e d e i m t m e t j s p a d a r t e klaid, t a d i t a i s y k i t e j d a b a r " , - kalbjo j a i L e a n a s . M a r i j a p a h k o eim ir ivaiavo s a v o gimtj R i o de a n e i r . J i v a i k i o d a v o b a s a p h a e , k u r d i e v i n o kiekvie n a k m e n l i r p a l m s lapel. s i d a r b i n o i r vl g y d m a u s v a i k u s , s u k u r i a i s b u v o s m a g u leisti laik. B e t o , j i laik si d i e t o s ir gydsi c h e m i n m i s p r i e m o n m i s . J e i g u a n k s i a u visa t a i n e p a d d a v o , t a i d a b a r p a s i e k p u i k i r e z u l t a t ji p r a d j o sveikti. O kaipgi e i m a ? V y r a s s u s i r a d o d a r b ir u s i d i r b o pini g, o eilraius r a y d a v o laisvalaikiu. D u k r o s pradjo dirbt i p a r d u o t u v j e , o t e a t r o s t u d i j l a n k v a k a r a i s . Marija l a -

S i d n j u s b u v o p u i k u s , d a u g p a s i e k s v e r s b n i n k a s . Su k a k u s 6 5 m e t a m s jis, b i i d a m a s g e r o s fizins f o r m o s , kaip i r d a u g u m a j o biiuli n u s p r e n d ieiti j pensij. M a n s a v o laisvalaik u p i l d y s i s t e n i s u i r golfu, t a i a u neilgai t r u k u s b o v s i s p o r t a v s , - j u g r i u v o n e s u v o k i a m a s n u o v a r gis, p a s k u i a b e j i n g u m a s . P a b l o g j u s s v e i k a t a i b u v o n u s t a t y t a diagnoz - vys. Pirmasis g y d y m o vaistais e t a p a s r e z u l t a t nedav. T u o m e t jis i r s u s i t i k o s u d a k t a r u L e a n u , k u r i s , iklau sinjs b g o n , isiaikino, k a d d u p a g r i n d i n i a i j o s t i m u lai g y v e n t i j a u p r a r a s t i : s p o r t a s - d l s v e i k a t o s biikls, o versle S i d n j u s m a n j a u visk p a d a r s i r d a u g i a u n e m a t joki perspektyv. Ilgi p s i c h o t e r a p i j o s s e a n s a i a t g a i v i n o d a r vien beveik u m i r t p o m g - p o b t i k . N e t r u k u s S i d n j u s s t o j o vien visuomenin organizacij, kuri nagrinjo sociahnes proble m a s . B e n d r a v i m a s su gerai ekonomik ir pobtik imanan iais m o n m i s j a m e p a a d i n o n a u j ini t r o k i m . G r o ankstesnis veiklumas, o k a r t u ir naujos jgos. N o r d a m a s biiti g e r o s ivaizdos, vl p r a d j o s p o r t u o t i . N u e i t i p a s gy d y t o j jis tiesiog n e b e t u r j o l a i k o . A u g l y s h o v s i a u g t i , o ilgainiui visikai p r a n y k o . S i d n j a u s , kaip ir d a u g e h o k i t v y r , ijusi pensij i r s u s i r g u s i viu a t v e j i s , l e i d i a s u p r a s t i , k o d l n u s t o j a m a domtis gyvenimu. T a i a u b i i n a , k a d g y v e n i m o d i a u g s m a s n y k s t a pa m a u , n e p a s t e b i m a i , i r l a b a i s u n k u n u s t a t y t i viso t o prieastis.

158

v DALIS

KITI VIO G Y D Y M O B D A I

KITI VIO G Y D Y M O B U D A I

DALIS

159

b a i n u s t e b o , k a d p a l i k t i vieni j i e p a t y s p u i k i a u s i a i susido rojo s u s a v o p r o b l e m o m i s . Le anas jam numatyt gabumai bna g a u n a didiul m a n o , kad k i e k v i e n a s m o g u s e m j e t u r i p a s k i r t ~ p a a u k i m . J e i g u jis j a t l i e k a , j o m a k s i m a l i a i p a n a u d o t i , i r i g y v e n i m o jis pasitenkinim.

D a u g u m a o n k o l o g i n i ligoni, p a t e n k a n i p a s L e a n, b d a v o s i t i k i n , k a d jie n e t u r i j o k i g a b u m a r b a atsi p a l a i d a v jie n e k o n t r o l i u o s i savs i r imsi elgtis n e g r a i a i , nedorai. T a i p n r a , teigia Le anas. Kiekvienas mogus t u r i g a b u m , k u r i u o s g a l i m a p a n a u d o t i s a v o i r a r t i m j gero vei, r e i k i a t i k s u v o k t i , k a d j u o s t u r i . 3. Dvideimties m e t jaunuolis Pedras, gydydamasis onkologijos klinikoje, k u r i o j e d i r b o L e a n a s , isiskyr pa b r t i n a i n e p r i k l a u s o m a elgesio m a n i e r a i r s k e p t i k u poi riu g y d y t o j u s . | P s i c h o t e r a p i j o s s e a n s u o s e p a a i k j o , k a d jis p a a u g l y s t j e v a d o v a v o vaikigali g a u j a i , a p v a g i n j a n i a i b u t u s . B g o laikas, vaikai i a u g o i r g a u j a s u i r o . P e d r a s p a m g i n o s i d a r b i n t i , t a i a u b e t k o k s d a r b a s p o rizikos i r n u o t y k i pilnos p a a u g l y s t s , j a m a t r o d n u o b o d u s . P e r t laik jis irgi iek t i e k s u b r e n d o ir s u p r a t o , k a d i k i t n e l a i m i daugiau nebenori turtti, t a d nebenorjo kurti naujos ar s t o t i k i t gauj. K a s j u m s l a b i a u s i a i p a t i k d a v o , kai a p i p l d a v o t e b u t u s ? " - paklaus Le anas. P e d r a s pagalvojs atsak: Geras d a r b o organizavimas, tarpusavio p a g a l b a , n e n u s p j a m i vykiai i r rizikos p o j t i s " . S( Le a n a s ilgai s v a r s t , kokiai profesijai b d i n g o s mi n t o s s a v y b s , i r n u t a r , k a d t a i g a l t b t i gaisrinin k o profesija. T a i a u , leisti a r neleisti m o k y t i s gaisrinin k m o k y k l o j e , s p r e n d r i m t a m e d i c i n o s komisija. P e d r u i t r u k d liga. I r vis d l t o n u o t y k i i r rizikos g y v e n i m a s t a i p t r a u k j a u n u o l , k a d jis ikl s a u tiksl p a s v e i k t i . J a m t a i p a v y k o , i r p o m e t jis j a u b u v o g a i s r i n i n k m o k y k l o s k u r s a n t a s . D a u g y b L e a n o k n y g o j e p a t e i k t p a v y z d i r o d o se nos tiesos t e i s i n g u m : N i e k u o m e t n e vlu visk p r a d t i i naujo". K a r t a i s m o g u s t a i p r i s i m e n a tik susirgs viu. V ys - t a i p a s k u t i n i s s p j i m a s , s t i p r i a u s i a s s i g n a l a s , priver i a n t i s m o g p r i s i m i n t i s a v o p a s k i r t e m j e . Kiekvinas g y v e n a m e su s a v o d a i n a , k u r i o s melodijos m o t y v a s skamba mumyse nuo pat gimimo. Kartais mes smoningai tildome

J e i g u a t s i d u r i a n e s a v o kelyje, g y v e n i m a s n e b n a m a l o n u s . K a i p r e a k c i j a t a i gali a t s i r a s t i v y s , n o r s i alies viskas a t r o d y t g e r a i , kaip i r M a r i j o s a t v e j u . 2. ias i v a d a s p u i k i a i i l i u s t r u o j a K e r o l o s atvejis. Kerola, dar n e t u r d a m a keturiasdeimties, labai d a u g p a s i e k . J i b u v o m o g u s , v a l d a n t i s s a v o l i k i m - t a p o vie n o s s t a m b i a u s i p a s a u l i o firm v i c e p r e z i d e n t e . J o s s t a i g a b u v o sikrusi p r a b a n g i u o s e a p a r t a m e n t u o s e , prestiinje N i u j o r k o dalyje. I r s t a i g a j a i n u s t a t v. B d a m a b l a i v a u s p r o t o m o t e r i s , K e r o l a kreipsi psicho t e r a p e u t , n o r d a m a suinoti, kokiu b d u ji galt sutelkti visas j g a s kovai s u liga. P i r m o p o k a l b i o m e t u p a a i k j o , k a d vis g y v e n i m j slg dvi a p h n k y b s - t a i , k a d j i n i e k u o m e t n e b u v o i t e k j u s i , ir jos koleg p o i r i s f a k t . u T a i p ijo, k a d j a u n y s t j e ji n e s u s k u b o i t e k t i , o iuo m e t u smoningai nenorjo t o d a r y t i . J i inojo, kad t a r p savo koleg ji l a i k o m a s e n m e r g e ir y r a pajuokos objektas. L e a n a s p a p r a j p r i s i m i n t i p a t l a i m i n g i a u s i gyve n i m o l a i k o t a r p . P a s i r o d , t a i b u v o j a u n y s t s m e t a i , kai dl susiklosiusi a p h n k y b i K e r o l a l a i k i n a i i n v a l i d m o k y k l o je pakeit mokytoj. Le anas pasil Kerolai atsisakyti viceprezidents pos t o i r s t o t i p e d a g o g i n koled. E s a n t k e t u r i a s d e i m t i e s m e t t a p t i s t u d e n t e i r a t s i s a k y t i p u i k i o s karjeros? S u v o k u s i , kad gyvenimas jai d u o d a galbt paskutin galimyb, ji taip ir p a s i e l g . M o k s l a s seksi g e r a i , o l a i k a s , kur leido t a r p j a u n i m o , t e i k t i k r d i a u g s m . J i e k s t e r n u ilaik e g z a m i n u s , p o dvej m e t j a u d s t , o d a r p o m e t a t i d a r negalios itiktiems vaikams savo mokykl. Kerola b u v o laiminga, to dl i r g y d y t o j o p a g a l b o s n e b e p r i r e i k . J i i r p a m i r o k a d a i s e j i t i k u s v. : : r , r : ; .

160

DALIS

KITI VIO G Y D Y M O B D A I

KITI VIO

GYDYMO

BUDAI

DALIS

161

m o t y v , gdydamiesi jo p a p r a s t u m o ar n e p r a s t o skam bjimo, ir mginame prisitaikyti prie b e n d r o choro. Taiau bet koks i n s t r u m e n t a s genda, jeigu j u o b a n d o m a igauti j a m nebiidingus garsus. K a i n u s t a t o m a s v y s , t o k n u o s p r e n d igirsti v i e n o d a i sunku dvideimtmeiui ir keturiasdeimtmeiui. Tuo m e t u s v a r b i a u s i a b i i n a i g y v e n t i . T a i a u v y s i k e b a slyg g y v e n t i t o b a u g a h m a t i k e s a n t l a i m i n g a m . N e t g i t a i sis m o n i n u s , d a u g u m a i m o n i ikyla n a u j a p r o b l e m a , nes jie nesuvokia, kokia j paskirtis emje ir kas jiems galt teikti laim. T o k i a i s a t v e j a i s L e a n a s siiilo s i v a i z d u o t i , k a d p r o d u r i s e i n a b u r t i n i n k a s , k u r i s g a l t v y k d y t i b e t kok n o r, t a i a u r e i k i a s k u b t i , n e s jis t u t u o j a u ieis i r d a u g i a u nebegr. Ko n o r t u m t e jo paprayti? Y r a i r k i t b i i d . J s i v a i z d u o k i t e , k a d jiis, a t s i s v e i k i n s u i u o g y v e n i m u , vl a t s i r a n d a t e e m j e . K u o jiis t a d a n o r t u m t e biiti? A r b a p a b a n d y k i t e s i v a i z d u o t i , k a d jiis p a t e k o t e d a n g . K a i p jis a t r o d o ? K u o jis j u m s p a t i n k a ? L a b a i e f e k t y v u s k i t a s p a p r a s t a s b i i d a s : p a s i s t e n k i t e prisi m i n t i l a i m i n g i a u s i i r n e l a i m i n g i a u s i s a v o g y v e n i m o die n. K a i kas, a t s i g s a t g a l , g a h p a s a k y t i n i e k u o m e t n e b u vs l a i m i n g a s . B e t g i b u v o t o k i m i n u i , kai jiis n u o i r d i a i diaugts. Prisiminkite t a i , atsakykite klausim, kas j u m s t d i a u g s m s u t e i k , i r p a s i s t e n k i t e k n o r s p a n a a u s vl igyventi. T o k i u b i i d u Le a n u i p a v y k o g r i n t i g y v e n i m d a u g y b viu sirgusi h g o n i . I r n o r s p i k t y b i n i s a u g l y s n e vi s u o m e t s u m a d a v o , t a i a u jis n u s t o d a v o d i d t i i r l i g o n i u i nebekeldavo rpesi. i n o m a , Le anas igelbdavo t o h grau ne visus savo pacientus. N e r e t a i m o n s , ikamuoti sunkaus gyvenimo ir bgos, n e b e t u r d a v o nei j g , nei n o r o p a s v e i k t i . Vis d l t o daugel i j Le anas sugebdavo bent sutaikyti su paiais savimi, i r jie n u m i r d a v o r a m i i s i r l a i m i n g i . T a i a u p s i c h o t e r a p e u t a s sitikins, k a d m i r t i s - t a i nen o r m a h t o k i o s b g o s , kaip v y s , b a i g t i s . i

Vys - tai ne m i r t i n a hga, o tik persilauimo m o m e n t a s gyvenime ir galimyb gyvendinti tai, apie k visuomet svajojote. V GALIMA V E I K T I J a n a s G o u l e r i s t e i g i a , k a d v g a h m a veikti. Didiojo je Britanijoje atlikti t y r i m a i p a r o d , jog tie mons, kurie, susirg viu, n u s i s t a t o i g y t i i r l a b a i n o r i g y v e n t i , d a u g ilgiau g y v e n a u s a v o p e s i m i s t i k a i n u s i t e i k u s i u s n e l a i m s d r a u g u s . D a r svarbiau t a i , kad ne tik j gyvenimo truk m ilgja, b e t i r p a t s g y v e n i m a s t a m p a p i l n a v e r t i k e s n i s i r teikia daugiau diaugsmo. P a s i r o d o , k a d g e r i a u s i p a s a u b o v a i s t a i i r l a b i a u s i a i pri t y r g y d y t o j a i n e g a h p a d t i h g o n i u i , k u r i s n e t i k i , k a d gal t p a s v e i k t i . Ligonio m i n i k r y p t i s - p a g r i n d i n i s igijimo veiksnys, lemiantis gydymosi skm. A p r i s i m i n i a u , - p a s a k o j a J. G o u l e r i s , - s a v o s e n ge r p a s t a m , t a i p p a t sirgusi viu, s u k u r i a m e s k a r t u p r a d j o m e l a n k y t i s e a n s u s p a s d a k t a r Mirs. I p r a d i i r ji, i r a b u v o m e k u p i n i d i a u g s m i n g vili, t a i a u v h a u m a d a u g t u o paiu m e t u prijome kriz. A n u s p r e n d i a u iekoti k i t g y d y m o s i m e t o d , o j i pasibko ir savo s p r e n d i m paaikino t a i p : Visa k i t a a jau ibandiau. D a k t a r o Miro m e t o d a s kakuo ypatingas. J e i g u jis n e s u g e b s m a n s i g e l b t i , v a d i n a s i , j a u niekas neigelbs". G a h a u s i a i kriz jai prajo, auglys sumajo, ir g y d y t o j a i k o n s t a t a v o visik igijim. J o s s t e b u k h n g a s igijimas t a p o t i k r a sensacija, a p i e j ra laikraiai. Taiau pernelyg didehs dmesys pacien t paveik neigiamai - jos vidin p u s i a u s v y r a susvyravo i r s v e i k a t a vl m b l o g t i . J i s k u b i a i p a s i t r a u k i s p a u dos d a r b u o t o j a k i r a i o i r e n e r g i n g a i p r a d j o v y k d y t i visus d a k t a r o Miro n u r o d y m u s , n o r d a m a atsigriebti u sugait laik. I n t e n s y v i o s , ilgai t r u n k a n i o s m e d i t a c i j o s vl p a d j o j a i veikti hg. Taiau dar po keh mnesi, paklausiusi atkakb biiuls p a t a r i m , p a c i e n t n u t a r i b a n d y t i k i t gydy mosi m e t o d . Nors t u o m o m e n t u j i j a u t s i gerai, aughai

162

DALIS

KITI V 2 I O

GYDYMO BUDAI

KITI VIO G Y D Y M O B U D A I

DALIS

163

i n y k o , vis d l t o v i d i n r a m y b vl b u v o s u d r u m s t a . J o s pasiryimas gydytis nauju m e t o d u susvyravo, ji greitai p r a r a d o a t k o v o t a s pozicijas, m j a u s t i s vis b l o g i a u i r netrukus mir. i b e v e i k n e t i k t i n a i s t o r i j a aikiai p a r o d o , kaip m o g u s , g y d y d a m a s i s a k t y v i a m e d i t a c i j a , gali p a s i e k t i s k m s , i r k a i p , p r a r a d s n u o v o k , gali visikai s u n a i k i n t i p a s i e k t u s rezultatus. D a r f a n t a s t i k e s n gali p a s i r o d y t i k i t a istorija, v y k u s i J u n g t i n s e Valstijose. M a a r a i a m k a i m o vaikinui vietos g y d y t o j a s n u s t a t g e r k l s v ir, s i s d a m a s ligon vien s t a m b i a u s i o n k o logijos k l i n i k , p a s a k , k a d t e n j a m b u s t a i k o m a s n a u j a s , t o k s e f e k t y v u s v a i s t a s , k a d jis i k a r t o p a s v e i k s . K a i p a c i e n t a s n e d r s i a i p e r e n g klinikos slenkst, j p i r m i a u s i a n u v e d b e n d r a i sveikatos apiiirai. P r a d j o tikrinti t e m p e r a t r (Amerikoje t e r m o m e t r deda ne po paastimi, o b u r n ) . I s a v o n a i v a u s p a c i e n t o veido iraikos g y d y t o j a s s u p r a t o , k a d v a i k i n a s sitikins, j o g t e r m o m e t r a s i r y r a t a s n a u j a s s t e b u k l i n g a s v a i s t a s n u o vio. P o k e l e t o t o k i o gy d y m o " s e a n s vio visikai neliko. Pozityvus m s t y m a s , tikjimas gera baigtimi daro didiul poveik - a p i e t a i is k u r i o z i n i s a t s i t i k i m a s . Ir m u m s , kritikai m s t a n t i e m s iuolaikiniams m o n m s , b t i n a i r e i k i a t o k i a p l i n k y b i , k u r i o s p r i v e r s t p a t i k t i i gijimo g a l i m y b e . A n i e k u o m e t n e p r a r a s d a v a u vilties. B u v a u t i k r a s , k a d isigydysiu. B e t o . m a n e p a l a i k y d a v o viena m a n o biiul s a v o n e p a l a u i a m u o p t i m i z m u . N e t g i kai dvi s a v a i t e s bu v a u visikai p r i e m i r t i e s i r n v i e n a s g y d y t o j a s n e t i k j o , k a d a i g y v e n s i u , m u d u s u biiule j a u t m e , kad d a r n e viskas p r a r a s t a . I r b u v o m e t e i s s . V l i a u s u s i t i k i n d a m a s s u m o n m i s , k u r i e kaip i r a isigyd v, v i s u o m e t j u o s e p a s t e b d a v a u t p a t b r u o o p t i m i z m . K a i k u r i e m s jis b u v o b d i n g a s i p a t p r a d i , o kiti j i s i u g d y d a v o . / > : N u o s t a b i a u s i a , kad o p t i m i z m , p a s i r o d o , g a l i m a isiug d y t i ! s i t i k i n s i t e , kaip t a i s v a r b u , p a m a t , kaip a p l i n k i n i u s veikia j s t e i g i a m o s n u o s t a t o s . Ligonis, s a v a i m e s u p r a n t a -

m a , a t s i d u r i a d m e s i o c e n t r e i r j o n u o t a i k a u k r e i a visus aplinkinius. G y d a n t i s g y d y t o j a s , m a t y d a m a s j s o p t i m i z m i r ti k j i m s k m e , visomis j g o m i s s t e n g s i s j u m s p a d t i , o j s p a t y s , patikj g y d y m o efektyvumu, gausite i jo didiausi naud. T i k r a s o p t i m i z m o m e i s t r a s b u v o i r lieka m a n o biiulis D a z e r i s . K a m u o j a m a s s u n k i o s o n k o l o g i n s ligos - limfog r a n u l e m a t o z s , jis i t v r eerius s u n k i u s s e k i n a n i o gydy m o m e t u s . N e p a i s a n t t o , k i e k v i e n k a r t , kai j a m r e i k d a v o g u l t i s l i g o n i n , b d a m a s l i n k s m o b d o jis n e t i k p a t s n e n u s i m i n d a v o , b e t s t e n g d a v o s i visiems g y d y t o j a m s i r me dicinos seselms p a k e l t i n u o t a i k i r kaip g a l i m a m a l o n i a u i r n a u d i n g i a u p r a l e i s t i l a i k ligoninje. N e p a p r a s t a s j o smojis p r i t r a u k d a v o p r i e j o d a u g y b b e s i y p s a n i veid. Visas m e d i c i n o s p e r s o n a l a s jo i gal vos dl D a z e r i o i r d a r y d a v o d l j o visk, kas t i k m a n o m a p a d a r y t i . Kai jau nebepadjo inomi g y d y m o bdai, j a m u t e k o energijos iekoti s v e i k a t o s n a u j u keliu. Biiuli i r d a u g i a u s i a a l t e r n a t y v i g y d y m o m e t o d d k a D a z e r i s visikai p a s v e i k o i r iuo m e t u ypsosi d a r d a u giau negu anksiau! Taigi j e i g u j s j a u p r i m t e p i r m s v a r b i a u s i s p r e n d i m - i s i g y d y t i , j u m s reiks t i k j i m o s k m e i r o p t i m i z m o . Jeigu o p t i m i z m o nepakanka, pasirykite t a p t i optimistu, o p a s k u i ingsnis p o i n g s n i o u g d y k i t e i s a v y b . N e n u m o k i t e r a n k a m a n o o d i u s , k a d o p t i m i s t u ga l i m a t a p t i , reikia t i k t o p a n o r t i . Tai i t i e s m a n o m a , m o g u s p a t s gali i r t u r i p a d a r y t i s p r e n d i m . T v i r t a n u o s t a t a tikti skme t u r i rykiai sitvirtinti j s smonje. Iugdyti savo smonje toki b d o savyb j u m s p a d s a k t y v i o s m e d i t a c i j o s t e c h n i k a , k u r i l a b a i skiriasi n u o pa syviosios m e d i t a c i j o s . J s a k t y v i a i m e d i t u o s i t e t i k i n d a m i save, k a d o p t i m i z m a s - t e i g i a m a g y v e n i m o n u o s t a t a . Pasirinkite t i n k a m m e d i t u o t i poz ir gerai atsipalai d u o k i t e . P a s k u i , u u o t r a m i n save ir ijung" s m o n , a k t y v i a i g a l v o k i t e apie g y v e n i m o t e i g i m i r j o s v a r b j u m s . M e d i t u o k i t e , s u t e l k d a m i m i n t i s a p i e pai o p t i m i z m o s v o k. G e r a i s i v a i z d u o k i t e reikin, velkite j visais mano-

I
Ii,"

164

DALIS

KITI VIO G Y D Y M O B U D A I

KITI VIO G Y D Y M O B U D A I

* V DALIS

165

mais poiriais. P a m s t y k i t e , kaip js a p i b d i n t u m t e opti m i z m ir sulyginkite jj su pesimizmu ir neigiamu poiriu j g y v e n i m , p r i s i m i n k i t e o p t i m i s t i k a i n u s i t e i k u s i u s mo n e s , s a v o p a i b d o g i e d r u o s i u s b r u o u s . P a g a l v o k i t e , ko dl j u m s norisi velgti g y v e n i m d a u g o p t i m i s t i k i a u . M e d i t u o d a m i i r s u t e l k d a m i m i n t i s a p i e o p t i m i z m o s vok, p r a d s i t e e s m i n g a i ir v i s a p u s i k a i j reikin s u v o k t i i r s i v a i z d u o t i j o poveik s a v o g y v e n i m u i . R e g u b a r i a i ia te m a m e d i t u o k i t e , k o l o p t i m i z m o i d j k n y s i t e savyje i r i v y s i t e j n a u j o j e viesoje. T a i g i r y t p a b u d p i r m i a u s i a s a k y k i t e s a u : A tikiu s k m e ! " - i r k a r t o k i t e t a i dvi m i n u t e s . R a s k i t e l a i k o i e m s o d i a m s p a k a r t o t i d a r d u k a r t u s p e r d i e n . a i s m i n g a i kar t o k i t e j u o s visokiais b d a i s , n e g a i l d a m i t e a t r a b k efekt, d a r i r d a r k a r t . T u o m e t s v a r b a u s s p r e n d i m o m e t u ka k u r j s s m o n s g e l m s e p a s i g i r s t y l u s , b e t r y k u s bal sas, sakantis: A tikiu s k m e " . Ir p a d a r y s i t e k o n s t r u k t y v sprendim. G r e i t a i p a s t e b s i t e savyje b r s t a n t a t s a k o m y b u sa vo gyvenim. Pasijusite nebess srovs n e a m a s apebs ir s i t i k i n s i t e , k a d t o k i a p o z i c i j a s t i p r i n a i r u g d o j s vidines pozicijas. S u v o k s i t e , k a d a n k s i a u , kai j u m s n e u t e k d a v o o p t i m i z m o , js k a n k i n d a v o t s dl vadinamojo aukos komplek so, kur d a r b t g a b m a a p i b d i n t i kaip s i n d r o m k o d l a ? " J s j a u t t s ess bejgis m e n k a s m o g u t i s prie akl bkim, pasmerkus jus kanioms ir miriai. Tai saviudyb vedantis m s t y m o bdas, labiausiai pesimistikas, kokiam gab pasiduoti mogus. J e i g u i savo n a u j o s i r d a u g n a u d i n g e s n s o p t i m i z m o pozicijos p a j u s i t e p r o t a r p i a i s a n k s t e s n k o m p l e k s , b k i t e s a u a t l a i d e s n i s . N e s i k r i m s k i t e d l s i l p n a d v a s i k u m o , o ra m i a i s a u p r i m i n k i t e , k a d t a i p b u v o a n k s i a u , o d a b a r vis kas p a s i k e i t . P a m s t y k i t e , kaip g a l t u m t e visai iguiti i savo gyvenimo pesimizm ir bejgikumo jausm. K a i t i k p a s t e b s i t e , k a d e l g i a t s k o n s t r u k t y v i a i , pa s v e i k i n k i t e save - a i k u , t y b a i , b e t d i a u g s m i n g a i . S t e n k i t s t v i r t i n t i giedr ] oir g y v e n i m ir d a n i a u j t a i k y t i p r a k t i k a i . i n o m a , k a r t a i s j u s l y d s s k m , k a r t a i s susidur-

s i t e s u n e s k m e , t a d b k i t e k a n t r s i r a t k a k l s . T a i p ga liausiai p a s i e k i a m a r e z u l t a t . t v i r t i n savyje t e i g i a m n u o s t a t ir imok visuomet tikti griu, gabte ugdyti kitas svarbias b d o savybes. Labai vertinga savyb y r a mokti apsisprsti. K a d ir k d a r y t u m t e , r e i k i a v e i k t i r y t i n g a i . I s i u g d y k i t e gebji m k o n s t r u k t y v i a i a p s i s p r s t i p a g a l visiems p r i e i n a m m e t o d i k . P i r m i a u s i a f o r m u l u o j a m e , kok s p r e n d i m r e i k t p r b m t i . N e p r a l e i s k i t e io m o m e n t o , k u r i s i p i r m o vilgsnio a t r o d o s a v a i m e s u p r a n t a m a s i r n e r e i k a l a u j a y p a t i n g o d mesio. Teisingai n u s t a t y t i , k reikia d a r y t i vienu ar k i t u atveju, yra menas. P a s i t e l k i m e k o n k r e t p a v y z d - t i n k a m o s m i t y b o s or ganizavim. Reikia nusprsti, koks m a i s t a s geriausiai tinka j s o r g a n i z m u i . P r o b l e m a s u f o r m u l u o t a . K i t a s ingsnis b u s informacijos rinkimas. Apie t i n k a m m a i s t p r i r a y t a tiek, k a d i n f o r m a c i j r i n k t i g a b m a vis g y v e n i m . T o d l r e i k i a n u s i s t a t y t i l a i k o t a r p , p e r kur t u r i b t i p r i i m t a s s p r e n d i m a s . T a r k i m e , informacijai apie m a i s t o t i n k a m u m surinkti ir i n a g r i n t i p a s k i r s i t e s a v a i t , o p a p r a s t e s n i a m k l a u s i m u i s p r s t i , - n e m a i a u kaip d i e n a r d v i . P a s k u i p a s i s t e n k i t e s u r i n k t i kiek g a l i m a d a u g i a u ini j u s d o m i n a n i u klausi m u . T a d a reiks v e r t i n t i vis g a u t informacij. A n t l a p o n a u d i n g a s u r a y t i visus u " i r ,,prie". Logikai m s t y t i ia s v a r b u , t a i a u n e p a m i r k i t e a p i e deinj s m e g e n p u s r u t u l - n e a t m e s k i t e i n t u i c i j o s . P r i m y g t i n a i p a t a r i u pri i m a n t s v a r b i u s s p r e n d i m u s , b e logikos a n a b z s , n a u d o t i s m e d i t a c i j a ir v a l g u m u . Tai d a r o m a tokiu b d u . I pradi atsipalaiduokite, p a s k u i s u t e l k i t e d m e s visus j u s d o m i n a n i o s p r o b l e m o s a s p e k t u s , m e d i t u o k i t e , n u k r e i p d a m i t a i visas m i n t i s . T a i p j s g a l s i t e siskverbti k l a u s i m o e s m ir ivysti j n a u j o j e viesoje. N u o d u g n i a i i r i n t u i t y v i a i s u v o k k l a u s i m o e s m , gysite d a r didesn p a s i t i k j i m s a v o s p r e n d i m o teisingu m u . T a i a u s i d m k i t e - k a d i r kokiu m e t o d u n a u d o t u m ts, js tikslas - p a d a r y t i galutin sprendim. Kai kuriems m o n m s t a i lengvai p a v y k s t a , k i t i e m s - sekasi s u n k i a u . Jeigu js priklausote pastariesiems, p a t e i k t i m e t o d a i t u r t jums padti.

166

DALIS

KITI VIO G Y D Y M O B D A I

KITI

VIO

GYDYMO

BUDAI

DALIS

167

Pasirink m i n t y s e p a s a k y k i t e sau, kad t a i p a t s protin g i a u s i a s s p r e n d i m a s , kok b u v o g a l i m a p r i i m t i e s a n t t o k i a i s i t u a c i j a i . R u o k i t s p a t y s a t s a k y t i u s a v o ingsnio p a d a r i n i u s , n e s u v e r s d a m i t o k i t i e m s . J s p a s i r i n k i m a s gali t u r t i p l i u s ir m i n u s - ir t o k i u a t v e j u su m i n u s a i s j u m s t e k s susitaikyti, kadangi juos subalansuos ateities perspektyva. P I K T Y B I N I AUGLI G Y D Y M A S B U R O K L I A I S 1996 m e t a i s p a s k e l b t a m e S . B o r o d i n o s t r a i p s n y j e B e c h t e r e v o l i g a i r kiti a r t r i t a i b e i a r t r o z s - v i s a t a i i g y d o m a ! " m i n i m a burokli klizma. J i , k a r t u su g y d o m u o j u b a d a v i mu, yra skmingo gydymo laidas. P a t e i k i a m a burokli klizmos atlikimo metodika, kuri, be k i t a ko, y r a puikiausia o r g a n i z m o valymo p r i e m o n . Be t o , burokliai - pigus ir prieinamas p r o d u k t a s , j a m e daug m s r a u m e n i m s r e i k a l i n g o m a g n i o i r kalio. B o r o d i n a s m a n o , k a d civilizuotoje v i s u o m e n j e daugelis lig gali a t s i r a s t i i r v y s t y t i s d l p e r n e l y g r e t o t u t i n i m o s i , nes 9 7 % miestiei t u t i n a s i vien k a r t p e r dien ar dar r e i a u . D a u g u m a s e n u k , g y v e n a n i a r b a a n k s i a u gyve nusi kaime, teigia, kad b u v o p r a s t a t u t i n t i s ne m a i a u kaip du k a r t u s p e r dien. iuo m e t u n e t g i d a u g u m a g y d y t o j t v i r t i n a , k a d t u t i n t i s kart per dien y r a n o r m a l u . Asmeniniuose po kalbiuose Borodinas juos tikindavo, kad t a i tik viduti nis a r i t m e t i n i s d y d i s , n e n o r m a , nes t o k i a n o r m a " t a i t i e s u s kelias n e g a l a v i m u s , o d a u g e l i u i - n e t inva lidum. .:i.rsi,5,:,: Slygos m s v i r k i n i m o t r a k t e l a b a i p a n a i o s t r o p i k slygas - t a i t a r s i m i n i a t i r i n i s V i e t n a m a s , t e m p e r a t ra d a u g a u k t e s n n e g u ', o d r g n u m a s siekia 1 0 0 % . I r viskas, kas i v i r k i n i m o t r a k t o n e p a a l i n a m a , j a u p o keli v a l a n d p r a d e d a p t i , m u s n u o d i j a i r sukelia l a b a i d a u g lig. , : iuo m e t u l a b a i m a d i n g a s k s t i s o r o , v a n d e n s i r m a i s to u t e r t u m u ir tai, aiku, turi reikms, taiau Borodinas m a n o , k a d d i d i a u s i k a n c e r o g e n a i , m e d i a g o s , sukelianios

v, y r a b t e n t m s o r g a n i z m e m a i s t o p u v i m o p a s e k m . Beje, t i e s p o r t i n i n k a i , k u r i e m s d l profesijos a k t u a l u rpintis sveikata, tutinasi du k a r t u s per dien. p r a s t o s klizmos ir vidurius laisvinantys vaistai t u r i ir neigiam pus: po j labai danai ukietja viduriai, be t o , p r a s t o s k l i z m o s ivalo t i k a p a t i n a r n y n o dal, visikai nepaliesdamos didiuls, labiausiai kenksmingos sangrdos, e s a n i o s v i r u t i n j e j o dalyje. B o r o d i n a s j a u d a u g t k s t a n i k a r t i b a n d liaudies m e d i c i n o j e p r a s t p r i e m o n a r n y n u i ivalyti - b u r o k l i u s . 5 0 0 - 8 0 0 g n u v a l y t , n u p l a u t n e v i r t b u r o k l i r e i k i a su p j a u s t y t i ir sudti nemetalin ind. Upilti juos litru ar p u s a n t r o l i t r o k a r t o v a n d e n s i r l a i k y t i iltai 1 5 - 2 0 m i n u i, kelis k a r t u s s u t e l i u s k u o j a n t . A t v s i n t iki 39 C a n t p i l s u p i l t i E s m a r c h o i n d ir p a d a r y t i klizm. P a g e i d a u t i n a skyst p a l a i k y t i savyje 5-10 minui. N u r o d y t a s b u r o k l i kiekis t i n k a m o n m s , sveriant i e m s m a d a u g 6 0 - 7 0 kg, k i t i e m s - kiek d i d i n a m e p r o p o r c i n g a i svoriui, t a i a u k u o d a u g i a u - t u o g e r i a u . Galima buroklius ne pjaustyti, o sutarkuoti, t a d a j reiks m a i a u , b e t t o k a n t p i l b t i n a ikoti. Atkreipkite dmes, kad t e m p e r a t r a b t b t e n t 39C, n e s , e s a n t t o k i a i t e m p e r a t r a i , s k y s t i s sisiurbia a r n y n ir j g y d o . Jeigu auglys n u s t a t y t a s , galite apsiriboti 28C antpi lo t e m p r a t r a . Taiau jeigu skystis b u s vsesnis, negu js k n o t e m p e r a t r a , jis n e s i s i u r b s . S e r g a n t s t u b u r o , pilvo srities a r a k i l i g o m i s , e s a n t s m e g e n s u k r t i m u i , n t u m u i a r a i z d o m s pilvo p l o t e , i t i k u s i n f a r k t u i , i n s u l t u i a r k a m u o j a n t k i t o m s r i m t o m s ir dies k r a u j a g y s l i l i g o m s , r e i k i a p r a d t i d a r y t i 2 0 0 - 5 0 0 m l , o po 6 - 1 2 v a l a n d - j a u 1,5-3 l i t r t a l p o s k l i z m a s . G y d o m j s a v y b i t u r i s u n k a , viei b u r o k l i l a p a i ir akniavaisiai. akniavaisiuose y r a c u k r a u s , v i t a m i n o C, protein, p i g m e n t , oksalo ir obuoli rgi, m a n g a n o ir kalio d r u s k . B u r o k l i l a p u o s e i r l a p k o i u o s e d a r d a u g i a u v i t a m i n o C ir folijos r g t i e s ir m a i a u l s t e l i e n o s n e g u akniavaisiuose.

168

DALIS

KITI

VIO

GYDYMO

BUDAI

KITI

VIO

GYDYMO

BUDAI

DALIS

169

Liaudies medicina n u o sen senovs buroklius nau d o j a v a i r i o m s b g o m s g y d y t i . vieiai i s p a u s t a b u r o k b s u n k a g y d o m a s p l a u i u d e g i m a s , p l e u r i t a s i r ki t o s p l a u i ligos, o sumaiius j perpus su m e d u m i h i p e r t o n i n liga. Kai udegiminis procesas pasireikia i o r i n m i s ligo m i s ir o p o m i s , be sunkos grimo, ant paeistos vietos ilg l a i k g a h m a d t i burokli akniavaisi koel, j n u o l a t k e i i a n t , kai t i k i d i i i s t a . Virti burokliai ir j nuoviras t u r i v i d u r i u s l a i s v i n a n i i r l a p i m v a r a n i savybi. E s a n t l t i n i a m s v i d u r i u k i e t j i m a m s , nuoviras naudojamas khzmoms d a r y t i . Virt burokli sunka l a i n a m a nos s e r g a n t s l o g a . viei ir rauginti burokliai i s e n o l a i k o m i g e r u v a i s t u nuo skorbuto. V e n g r g y d y t o j a s A. Ferencis raudonaisiais burokliais a t u o n i o b k a m e t g y d p i k t y b i n i u s a u g l i u s . Jis inojo, kad l e u k e m i j a s k m i n g a i g y d o m a viei darovi - mork, bu rokli, vairi ri kopst ir salot s u l t i m i s . G e r i a u s i a i v e i k d a v o vieios a b o s d a r o v s k a r t u s u r a u d o n a i s i a i s b u r o k b a i s : k a s d i e n n u o p u s s iki h t r o j suli kaip p r i e d a s p r i e p r a s t o m a i s t o . D l t o p a g e r d a v o h g o n i s a v i j a u t a , su m a d a v o l e u k o c i t i r p a d i d d a v o e r i t r o c i t skaiius. S u l t i s reikdavo gerti kasdien, kad n e n u t r k t j poveikis. K a d a n g i l e u k e m i j a , kaip ir augliai, g y d o m a tais pa iais v a i s t a i s , F e r e n c i s p r a d j o d u o t i ia liga s e r g a n t i e m s raudonj burokli sunk. I p r a d i jis s k i r d a v o du im t u s p e n k i a s d e i m t g r a m a h b u r o k h , t a r k u o t smul kia t r i n t u v e , p a s k i r s t y t p u s r y i a m s , p i e t u m s ir vakarienei. J e i g u h g o n i s n e g a l d a v o valgyti a h b u r o k h , t u o m e t kilogram j s u t a r k u o d a v o ir ispausdavo sunk. Ieidavo m a d a u g trys imtai g r a m sunkos, kuri hgonis maais gurknebais t u r d a v o igerti per dien. Autorius pateikia 13 ligos istorij, kai b u v o nu statyti skrandio, tiesiosios arnos, lapimo psls ir k i t v i e t a u g l i a i . G y d o m i e m s burokli sunka h g o n i a m s p a g e r j o biikl visiems, i s k y r u s vien. G a i l a , b e t visi ie l i g o n i a i d l vairi p r i e a s i n u t r a u k g y d y m , i r h g a vl

sugro. Objektyvtis pagerjimo poymiai pasirodydavo po d v i e j - k e t u r i savaii: s u m a d a v o k a r i a v i m a s , pa d i d d a v o svoris, s u m a d a v o kraujo n u s d i m a s , taip pat s u m a d a v o arba i n y k d a v o augliai, p a g e r d a v o kraujo sudtis. 1955 m e t a i s F e r e n c i s s a v o veikal, k u r i a m e visa t a i a p ra, p a s i u n t Berlyn ir susilauk dideho atgarsio. D a u gehs g y d y t o j s u s i d o m j o t o k i u g y d y m o b i l d u . 1959 m e t a i s i s i s t a m e a n t r a m e s a v o veikale a u t o r i u s s a v o d a r b o rezul t a t u s i h u s t r a v o r e n t g e n o n u o t r a u k o m i s . S u s i p a i n s s u iuo veikalu k i t a s g y d y t o j a s , Z . m i t a s , p r a d j o n a u d o t i F e r e n c i o m e t o d i r t a p o p i r m u o j u V a k a r Vokietijoje g y d y t o j u , ski rianiu v i u ir l e u k e m i j a sergantiems hgoniams t a r k u o t u s alius buroklius ir j sunk ir p a s i e k u s i u g e r r e z u l t a t . G y d y m o raudonj burokli sunka p r a n a u m a i , Smi t o n u o m o n e , y r a keli: jis n e tik p i g u s i r p r i e i n a m a s , b e t i r nesukeha joki neigiam padarini. Pastaraisiais metais buvo nuodugniai itirtos daranios t e i g i a m poveik r a u d o n j b u r o k b , m l y n i , e i v a m e d i o , raudonojo vyno, juodj serbent, jonaols savybs, taiau n e k i e k v i e n u a t v e j u a u g a b n i p r e p a r a t poveik g a h m a t u o jau pat nustatyti ir pasiekti greit rezultat, m a t j a m turi t a k o s i r visas k o m p l e k s a s t a r p s a v s susijusi slyg. S u s i r g u s b e t k o k i a h g a p i r m i a u s i a s u t r i n k a l s t e l s kv p a v i m o f e r m e n t o funkcija, b a l t y m s i n t e z . J a u r o d y t a , kad efektyvioji r a u d o n j b u r o k l i m e d i a g a p a g e r i n a l s t e l i k v p a v i m , ir j o s , g e r i a n t burokli sunk, de g u o n vl s i s a v i n a . L i g o n i a m s , k u r i j a u t r u s s k r a n d i s , m i t a s siiilo g e r t i b u r o k h s u n k , s u m a i y t s u aviiniais d r i b s n i a i s . S e r g a n t g r i p u , l a b a i n a u d i n g a raudonj burokli sunk g e r t i k a s d i e n , n e s t a i s u t r u m p i n a h g o s t r u k m . vitinamiems ligoniams sustabdoma spindulin r e a k c i j a , j e i g u v i t i n i m o m e t u j i e r e g u b a r i a i valgo d a u g raudonj burokli. m i t a s r a o , kad d e v y n i a s d e i m t h g o n i , s e r g a n i v iu, i r d v i d e i m t a t u o n i h g o n i a i , s e r g a n t y s l e u k e m i j a , ger dami n a m i e isunkt raudonj burokli sunk, fabrike

170

DALIS

KITI VIO G Y D Y M O B D A I

KITI VIO G Y D Y M O B U D A I

DALIS

171

i v a l y t n a t i i r a l i s u n k , s u n k i r a u d o n j b u r o k l i mil teli m i s i j , k i t b u r o k l i r i s u n k , s u m a i y t s u r g u s i o p i e n o p r o d u k t a i s a r v a r k e , i r v a r t o d a m i pilna vert m a i s t , p a s i e k p a d r s i n a n i r e z u l t a t . J i e m s i n y k o skausmai, a t s i r a d o a p e t i t a s , normalizavosi kraujo nusdi mas, lengviau buvo itveriami citostatikai ir neatsirasdavo leukopenijos. Labai sunkiais atvejais pailgdavo gyvenimo t r u k m . K a l b a m a t i k a p i e ligoni b k l s p a g e r j i m i r a p i e b u r o k l i n a u d specifinei, klasikinei t e r a p i j a i , o ne a p i e g y d y m . R a u d o n a i s i a i s b u r o k l i a i s n e g a l i m a i g y d y t i viu s e r g a n i o ligonio. T a i a u veiklioji r a u d o n j b u r o k l i m e d i a g a gali t a i p s u a d i n t i a p s a u g i n e s j g a s i r s u t r i k d y t lsteli k v p a v i m , k a d t r a d i c i n s t e r a p i j o s r e z u l t a t a i pa g e r j a . R a u d o n i e j i b u r o k l i a i kaip p a p i l d o m a g y d y m o prie m o n n r a jokia utopija. Burokli sunkos grimo taisykls: 1 . G e r t i p o eis i m t u s m i l i l i t r s u n k o s p e r p a r p o i m t - d u i m t u s mililitr vienodais laiko t a r p a i s . 2. Kai sunka g e r i a m a penkis k a r t u s per par, dien reikia j g e r t i kas k e t u r i a s v a l a n d a s i r vien k a r t n a k t . 3. Sunk geriau gerti esant tuiam skrandiui d e i m t p e n k i o l i k a m i n u i prie valg ir iek t i e k p a i l d i u s . 4. Igrus sunk, negalima uksti mieliniu kepiniu, nes m i e l s a r n y n e sukels riigim, s u d a r y d a m o s r g i t e r p v i e t o j a r m i n s . T a i p p a t n e g a l i m a u s i g e r t i rgio mis s u l t i m i s . 5. Jokiu b d u negalima gerti k tik isunktos sunkos! J o j e y r a g a r u o j a n i n u o d i n g m e d i a g , s u k e l i a n i py k i n i m , v m i m , a g s j i m , b e n d r s i l p n u m , p u l s o retji m , a r t e r i n i o k r a u j o s p a u d i m o s u m a j i m n e t g i iki k o m o s . P r i e v a r t o j a n t s u n k b t i n a p a l a i k y t i kelias v a l a n d a s al d y t u v e . G e r i a n t i s viei s u n k ligonis p o k u r i o laiko negali jos n b u r n p a i m t i . 6. Be s u n k o s , k a s d i e n - p i e t u m s ir vakarienei - re k o m e n d u o j a m a suvalgyti du imtus g r a m virt burok li k a i p g a r n y r . V i r t u o s e b u r o k l i u o s e y r a p r i e i n t o k s i n mediaga - antocianas beteinas. 7 . G y d y t i s reikia b e p e r t r a u k o s n e m a i a u kaip p u s m e t ;

G Y D Y M A S RETAIS AUGALAIS I V I C O S " C E N T R E Ver S o l d a t e n k o v seniai k a n k i n o galvos s k a u s m a i i r b l o g a n u o j a u t a . G y d y t o j d i a g n o z b u v o baisi - galvos sme gen auglys su daugybe metastazi; operuoti nebes pras m s , - g y v e n t i belik d a u g i a u s i a keli m n e s i a i . P r i s l g t a ios s i a u b i n g o s inios, k e t u r i a s d e i m t m e t m o t e r i s j a u b u v o p a s i r y u s i a t s i s v e i k i n t i s u iuo g y v e n i m u , kai j a i p a s a k vien a d r e s M a s k v o j e , k u r s k m i n g a i g y d o m a s vys v a i s t a o l m i s . V e r a n e t u r j o k o p r a r a s t i i r s k a u s m k a n k i n a m a ivyko t e n . vyko stebuklas: po gydymosi vaistaolmis Maskvos g y d o m a j a m e m o k s l i n i a m e o n k o l o g i n i a m e c e n t r e Zivica'' Veros a u g l y s i p r a d i n u s t o j o a u g t i , o vliau p r a d j o nykti kartu su metastazmis. P o puss m e t gydymosi onkologinis c e n t r a s , n u s t a t s a n k s t e s n d i a g n o z , j p a k e i t . Apie t a i liudija a t i t i n k a m i d o k u m e n t a i . 1994 m e t p a b a i g o j e visai a t s i s a k y t a dia gnozs Galvos smegen auglys su d a u g y b e m e t a s t a z i " . P a c i e n t vl p r a d j o d i r b t i s a v o d a r b . I r i a n d i e n V e r a Soldatenkov sveikutl. N e t g i jeigu t i k v i e n a s m o g u s , s e r g a n t i s viu, ia b t i g y d y t a s , a p i e t a i r e i k t visiems p a p a s a k o t i , t a i a u ivic o j e " t o k i m o n i j a u d a u g . i a d i a g n o z v y s " reikia, k a d r e i k i a s u t e l k t i visus s a v o o r g a n i z m o r e z e r v u s , p a n a u d o t i vis k i e k v i e n a m e m s slypint s v e i k a t o s p o t e n c i a l . V y s - ne k e i s t a s a t s i t i k t i n u m a s , ne i a u r i l i k i m o i d a i g a , k u r i a b u v o n u s p r s t a m u s n u b a u s t i a r veikti. Tai liga, a t s i r a n d a n t i t u o m e t , kai s m a r k i a i n u s i l p s t a o r g a n i z m o aktyvioji imunin sistema. m o g u s , s e r g a n t i s viu, d a n i a u s i a i dl t o p a t s k a l t a s . P r i e a s t y s gali b t i vairiausios: n e t i n k a m a m i t y b a , n u o l a tiniai stresai, r k y m a s . iuo m e t u m o n s p r a d j o d a n i a u sirgti viu d a r i r dl t o , k a d p r a r a d o t i k j i m . N e b e l i k o k u o t i k t i : d a u g k a m senieji idealai p a s i r o d es t u i a s m i r a a s , a p g a u l . V i s a i mogikoji g r a u a t i s p r a t i n g a i veikia i m u n i t e t , nes jis tiesiogiai susijs s u m o g a u s e m o c i n e b s e n a . G e r o s n u o -

172

DALIS

KITI VIO G Y D Y M O B U D A I

KITI VIO G Y D Y M O B U D A I

* V DALIS

173

t a i k o s simyljlis gali p e r s p e i g u s v i e n p l a u k i s n e s u s i r g t i , o k i t a s m o g u s , n e r v i n s d e p r e s i j o s b s e n o j e t i k p o r mi nui pasdjs prie atviros orlaids, j a u suserga plaui udegimu. Todl ir reikia mogui s u d a r y t i tokias h a r m o n i n g o s bkls slygas, kad maksimaliai aktyvizuotsi jo imunins lstels, - t a d a jo o r g a n i z m a s p a t s sunaikina piktybinius auglius. T a i a u kokios t o s slygos, k u r i o s s u n k i a i s e r g a n i o m o g a u s o r g a n i z m g r i n t sveik, n a t r a l i o s p u s i a u s v y r o s b k l ? i v i c o s " d i r e k t o r i u s Igoris Boiko p a s a k o j a : K a r t Indijoje v i e n a s m o k y t o j a s p a s a k s a v o m o k i n i u i : Eik m i k , l a u k u s i r a t n e k m a n visk, k u o b t g a h m a g y d y t i m o n e s " . M o k i n y s ijo, b e t p o s a v a i t s s u g r o t u iomis r a n k o m i s i r p a s a k m o k y t o j u i : A n e g a l i u p a d a r y t i , k m a n liepei, nes n e t p a k e l t i n u o e m s n e s t e n g i a u viso t o , kas gali m o g i g y d y t i : g a m t o j e g y d o visi a u g a l a i , n e t g i a k m e n y s " . ios tiesos t u r t l a i k y t i s vis l a i k i r k u l t r gydytojai ir iniuoniai, j u k tai n a t r a h o s priemons, mog i r a u g a l u s sieja b e n d r a k i l m , v y s t y m a s i s i r e g z i s t a v i m a s g a m t o j e . B e alij a u g a l m e s n e g a l t u m e i g y v e n t i n vienos m i n u t s , nes n e g a l t u m e k v p u o t i . D v i d e i m t p e n k i milijonai k v a d r a t i n i m y l i e m s lapijos k a s d i e n t r a u k t i tok stebukl kaip fotosintez. K a s m e t monija s u n a u d o ja m a d a u g keturis milijardus ton maisto, kurio didesn dalis y r a a u g a l a i . T k s t a n t m e i a i s mogus stebjo ir tyrinjo gamt, ir p o t r u p i n l k a u p inias a p i e vairias a u g a l s a v y b e s , a p i e j u n i k a l i u s s u g e b j i m u s p r a k t i k a i i g y d y t i visas ligas. P i r m a s i s a p i e t a i plaiai skelb g y d y t o j a s Asklepijus, g y d s t i k olelmis. D a u g v l i a u H i p o k r a t a s , p e r m s Asklepijaus s u k a u p t a s i n i a s , p a b r d a v o , k a d visos m o g g y d a n i o s p r i e m o n s y r a p a i o j e g a m t o j e . H i p o k r a t u se ks R o m o s g y d y t o j a s G a l e n a s s u k r m o k s l a p i e a k t y v i a s gydomsias mediagas, esanias augaluose. G a m i n d a m a s i a u g a l n u o v i r u s i r a n t p i l u s s u v y n u , v a n d e n i u jis i g a u d a v o t a s gydomsias mediagas. P r a j u s net septyniolikai ami, m e s vis d a r n a u d o j a m e G a l e n o p r e p a r a t u s .

Igoris B o i k o t a i p p a t m a n o , k a d visos b e iimties li g o s , t a r p j v y s , i e m i n irdies l i g a i r k i t o s , l a i k o m o s m i r t i n o m i s , g a l i b t i veiktos a u g a l i n m i s v a i s t i n m i s p r i e monmis, dar taikant manualin ir akupunktrin gydym, gydomuosius natraliosios medicinos metodus, sukauptus p e r k e t u r i a s d e i m t t k s t a n i m o n i j o s p r o t i n g o egzistavi mo emje m e t . T y r i n d a m a s i r r i n k d a m a s a u g a l u s vienoje i d a u g e l i o e k s p e d i c i j B o i k o s u i n o j o a p i e j a m iki t o l n e g i r d t a u gal, v a d i n a m v y r i k a a k n i m i , k u r i a vietiniai i n i u o n i a i s e n s e n i a u s i a i g y d o v. T u o m e t ir kilo B o i k o i d j a - s u r i n k t i , s u s i s t e m i n t i visus g y d a n i u s v a u g a l u s , g a u s i a G a m t o s r a n k a i b a r s t y t u s neaprpiamose platumose. T o k i e a u g a l a i gali b t i s u s k i r s t y t i kelias g r u p e s . T i e , k u r i e p r i s l o p i n a vio l s t e l i v y s t y m s i , s u s t a b d y d a m i j a u g i m , n e l e i s d a m i v i n i a m p r o c e s u i p r o g r e s u o t i , t a i di dioji u g n i a o l , p a p r a s t a s i s a m a l a s ( l o t . - Viscum album), roinis k a t a r a n t u s , D u n g a r i j o s k u r p e l ( l o t . - Aconitum), vyrika a k n i s , moksHkai v a d i n a m a P a l a s o k a r p a o l e ( l o t . Eupharhia). I m u n i n s i s t e m s t i p r i n a i r y p a efektyvi s i a u r a l a p e c h i n o c j a , p e l k i n t r i n d a o l ( l o t . - Comarum palustrc), b e r i n i s j u o d g r y b i s ( l o t . - Inonotus abliqwts), j o n a o l , pa prastoji kiaulpien, eivamedis (lot. Sanibuctis), ioi)r('lis, e r k t r o , liepiediai, g l u o s n i o iev, keiialo ;,ie(lai (lol,.Hibiscus cannabicus). kraujaol, medetka. Treioji g r u p a u g a l p a a l i n a s k a u s m u s , s u m a i n a ne malonius niejimo pojius, pykinim. mogui, jauian i a m n u o l a t i n s k a u s m , n e m a n o m a t e i g t i , kad jis sk m i n g a i e i n a s a v o i s i g y d y m o keliu. T a m , k a d jis p a t i k t veiksis lig, m o g u s t u r i g e r a i j a u s t i s ( b d a m a s n u o l a t i nje s t r e s i n j e b s e n o j e gali niekais p a v e r s t i visas g y d y m o p a s t a n g a s ) . Todl n u s k a u s m i n a n t y s augalai onkologiniams l i g o n i a m s t a i p p a t b t i n i . T a i v a i s t i n u n v y n ( l o t . - Atropa belladonna), m a u d a ( l o t . - Conium), v a i s t i n r a m u n l , n a l a i t s iedai, r o z m a r i n o l a p a i ( l o t . - Rosmarinus), vaistinis alavijas.

174

DALIS

KITI VIO G Y D Y M O B D A I

KITI

VIO

GYDYMO

BUDAI

DALIS

175

I r g a l gale r a m i n a n t y s au galai. Tai pirmiausia sukatol ( l o t . - Leonurus) ( r . p i e . ) , vaistinis v a l e r i j o n a s , sibirinio b i j n o a k n y s ( l o t . - Paeonia anmala), m e b s a , a p y n i p u r k o s , m t l a p a i , l a v a n d o s ie d a i , k m y n i r k r a p sklos. Ityrinjs augal pasau l, I g o r i s B o i k o s u k r p u i k i a i veikiant prievin p a t e n t u o t v a i s t a o b miin. Y r a t o k s l a b a i r e t a s vais tingasis augalas, vadinamas r a u d o n j a a k n i m i , kai k u r i s p e c i a b s t n u o m o n e , s a v o gy d o m o s i o m i s s a v y b m i s p r a n o k s t a n t i s garsj e n e n . Nese n i a i e s a n t a u g a l , d a r v a d i n a m kopeenik zabytyj, inojo t i k seni A l t a j a u s m e d i o k b a i . J i e i r a t s k l e i d p a s l a p t t o k i a m e n t u z i a s t u i o b n i n k u i k a i p B o i k o ir a t v y k u s i e m s Al t a j m e d i k a m s , iekojusiems labai r e t o augalo - k u k m e d i o p a k a i t a l o , nes j o iev n a u d o j a m a g a m i n t i v a i s t a m s - t a k solui, k u r i u o g y d o m a s k r t i e s v y s . T i k r a u d o n o j o j e ak nyje i r b u v o s u r a s t a s t o k s k o m p o n e n t a s . Raudonoji aknis auga uoltose, sunkiai prieinamose vietose ir tik po vien augal. Taiau j surasti d a r p u s b d o s , s u n k i a u s i a i k a s t i , nes a u g a uol t r k i u o s e , k a r t a i s visikai n e p a s i e k i a m u o s e . a k n i s g y v e n a iki i m t o m e t i r g a b b t i dviej m e t r ilgio. J e i g u a k n i s n u t r k s t a a r nu lta, m a n o m a , kad jos gydomosios savybs inyksta. Todl tokia aknis n e p a p r a s t a i brangi. B o i k o m i i n y s u n i k a l u s d a r i r t u o , k a d jis g y d o visoki r i v. P a t e i k i a m i du Boiko p a r u o t i miiniai toki vaistao b , k u r i n e r e i k s i e k o t i A l t a j u j e i r d l k u r i n e r e i k s kon sultuotis su gydytoju, bet jie puikiausiai sustiprins i m u n i n sistem. P i r m a s i s m i i n y s : ugniaol, paprastasis t a r a n t a s roinis, vaistins r a m u n l s . a m a l a s , ka-

Antrasis m i i n y s : kraujaol, medetka, bergenijos ( l o t . - Bergenia) a k n i s , sibirinio b i j n o a k n i s , k i a u l p i e n s a k n i s , o k a r o s ( l o t . - Epilobium) iedai. Abu miinius g a b m a gerti t u o paiu laikotarpiu, tik d a r a n t intervalus: pavyzdiui, pirmasis igeriamas ryt, a n t r a s i s - prie p i e t u s , p i r m a s i s - n a k i a i . K i t dien, ry t g e r i a m a s a n t r a s i s , p r i e p i e t u s - p i r m a s i s i r t a i p itis mnes. ? Visus a u g a l u s (lygiomis svorio d a b m i s ) s u s m u l k i n k i t e i r s u m a i y k i t e . V i e n valgomj a u k t t o k i o m i i n i o u p b k i n k i t e s t i k b n e v e r d a n i o v a n d e n s . Upil g e r k i t e p o p e n k i a s d e i m t g r a m . Visi v a i s t a o b upilai g e r i a m i d a n i a u s i a i v a l a n d prie valg. Z i v i c o s " c e n t r a s p a d e d a i r t i e m s , k u r i j a u kaip be viltik, k a i p n e b e g a b m o p e r u o t i , a t s i s a k b g o n i n s i r on kologiniai c e n t r a i . VIO GYDYMAS ALTALANKIU O d e s o s ufologijos c e n t r a s p e r u r n a l C e b t e l " p r o p a g u o j a i n f o r m a c i j i n e e m i k civibzacij a p i e t a i , kaip g y d y t i v. P a t i e f e k t y v i a u s i a vio g y d y m o p r i e m o n e s a n t i al t a l a n k i s , jo u o g o s , l a p a i ir akels. I l a p ir akeli r e i k i a uplikyti a r b a t ir gerti vietoj vandens. P a g e i d a u t i n a per d i e n igerti 3-5 l i t r u s . T o k s v a i s t a s ankstyvoje? vio vys t y m o s i stadijoje p r a t i n g a i veikia jo lst(!l(>s. Vio viru sas neveikia a l t a l a n k i o k o m p o n e n t . s i e i s t a s i s o r g a n a s i p r a d i t a r s i n e r e a g u o j a g y d y m , t a i a u p o t o ltai p r a d e d a sveikti. G y d y m a s ilgas, t a i a u e f e k t i n g a s . Isigy d o beveik 1 0 0 % b g o n i . S v a r b i a u s i a a t p a i n t i vio v i r u s kiek g a b m a a n k s i a u . Susirgus viu, m o g a u s k r a u j o su d t i s keiiasi i k a r t o , i r t a i t u r i b t i s i g n a l a s , k a d k a k u r vystosi piktybinis auglys. Reikia t u o j a u p a t p r a d t i g e r t i . a l t a l a n k i o a r b a t , i r s v e i k a t a visikai a t s i s t a t y s . K a i a n k s t y v a vio v y s t y m o s i s t a d i j a j a u p r a i o p s o t a , reikia v a r t o t i a l t a l a n k i o u o g a s , a t i t i n k a m a i upil t a s m e d u m i , p o 5 0 g t r i s k a r t u s p e r dien, u s i g e r i a n t vieiu, k t i k p a m e l t u p i e n u . G y d y m a s i s ilgas - iti-

176

KITI VIO

GYDYMO BUDAI

KITI VIO

GYDYMO BUDAI

V DALIS

177

si m e t a i . 7 0 - 8 0 % ligoni vi.sikai isigydo, o d v i d e i m i a i p r o c e n t vio l s t e l s v y s t y m a s i s s u s t a b d o m a s i r m o g u s gali g y v e n t i d a r 2 0 - 3 0 m e t . S v a r b i a u s i a e f e k t y v a u s igijimo s l y g a - d a n i a u tik r i n t i s k r a u j , a r n r a v i o v i r u s o , kol m o g u s d a r sveikas. G a v u s informacij, k i t s e a n s s u n e e m i k o m i s civi lizacijomis m e t u k o n t a k t u o t o j a p a p r a p a p i l d o m o s infor macijos - pateik klausim ir gavo isamius a t s a k y m u s . Js paminjote vio virus. Argi vys infekcin liga? T a i p . Vio v i r u s a s , p a t e k s j t i n k a m dirv, p r a d e d a vystytis. Jeigu mogaus kraujo sudtis pakitusi, vadinasi, virusas j a u sitvirtins ir p r a d e d a vystytis. Nepraleiskite to svarbaus m o m e n t o . su Smulkiau medumi. papasakokite, kaip vartoti altalankio uogas

N e , t i k kiekvien k a r t a u k t u t a i p p a s i s e m k i t e , k a d patekt uog ir medaus. Ar galima recept taikyti su kitomis gydymo priemo nmis, pavyzdiui, su injekcijomis? Mes pateikiame receptus gydymuisi, s u d a r y t u s tik i v a i s t a o l i ir p a d e d a n i u s i s i g y d y t i e s a n t a n k s t y v o j e ir vi d u t i n j e ligos s t a d i j o j e . Ar metod galima naudoti sergant bet kokio organo viu ? Taip, tai universalus m e t o d a s . Kokie ligonys igydomi lengviausiai? Viskas p r i k l a u s o n u o a s m e n y b s i r ligos s t a d i j o s . Ar gydymo efektas priklauso nuo mogaus amiaus? Ko kiame amiuje sunku tiktis skms? L e n g v i a u s i a i ir greiiausiai g y d o m i vaikai n u o 2 iki 17 m e t . Sudtingiau igydyti pagyvenusius mones. Kadangi altalankio lap ir akeli arbatos kasdien rei kia igerti nuo 3 iki 5 litr, ar galima j paruoti ryt visai dienai? Taip. r Arbat gerti ilt ar atvsint? N o r d a m i , kad o r g a n i z m a s geriau j sisavint, gerkite ilt. Kiek altalankio lap ir akeli reikia dti trij litr stiklain? Ar toki arbat reikia ikoti? L a p i m k i t e 200 g, t i e k viei, t i e k d i o v i n t , o ake li - 300 g r a m . akeles ir l a p u s l a b a i k r u o p i a i n u p l a u k i t e ir n u p l i k y k i t e v e r d a n i u v a n d e n i u . P a s k u i j u o s s u d k i t e ke ramikin (molin) ind, upilkite altu vandeniu ir ustatykite a n t virykls. Kai v a n d u o uvirs, pavirinkite d a r 5 m i n u t e s , p a s k u i n u i m k i t e n u o u g n i e s i r leiskite l t a i p r i s i t r a u k t i : in d suvyniokite rankluost. Kai v a n d u o atvs, ikokite per m a r l i r g e r k i t e . G r i m o laikas n e r e g l a m e n t u o j a m a s , t a i a u p e r d i e n r e i k i a igerti n e m a i a u k a i p 3-5 l i t r u s . N u o v i r l a i k y k i t e t a m s i o j e , vsioje vietoje. P r i e v a r t o j i m g a l i m a j iek tiek p a i l d y t i . Recept komentuoja tradicins ir netradicins medicinos atstovai.

P u s k i l o g r a m o a l t a l a n k i o u o g , p a g e i d a u t i n a rykios oranins spalvos (tokios uogos t u r i d a u g i a u k o m p o n e n t , p r a i i t i n g a i v e i k i a n i vio l s t e l e s ) , k i a u r a s a m t y j e nu p l a u k i t e a t v s i n t u v i r i n t u v a n d e n i u . P u s v a l a n d o s j a s pa l a i k y k i t e , p a s k u i s u p i l k i t e k e r a m i n ( m o l i n ) i n d ir dki t e v i e n k i l o g r a m m e d a u s ( p a g e i d a u t i n a s griki m e d u s ) . L a i k y k i t e t a m s i o j e , vsioje vietoje m n e s . Ar reikia uogas prie tai sugrsti, susmulkinti? N e , m e d u s p a t s i t r a u k s i j visus k o m p o n e n t u s , at rodys tarsi uogos meduje. Kaip ji vartoti? R y t p a v a l g y k i t e v e g e t a r i k u s p u s r y i u s (i d a r o v i ir v a i s i ) , p a s k u i i g e r k i t e 50 g m i i n i o ir u s i g e r k i t e p u s e s t i k l i n s vieio, ilto, k t i k p a m e l t o p i e n o . i t a i p v a r t o k i t e miin po k i e k v i e n o valgio, 3 k a r t u s p e r d i e n . Ar btina usigerti vieiu, te jo sunku gauti. Ar netinka pienas? Ar reikt tok pien k tik pameltu pienu? Mies parduotuvje pirktas, ar okos prie vartojim virinti?

a l t a l a n k i o u o g m i i n y s s u m e d u m i t i k u s i g e r i a n t vie iai p a m e l t u k a r v s p i e n u d u o d a r e i k i a m g y d y m o efekt. Nevirinkite. Ar maiyti ? altalankio ir medaus miin reikia periodikai pa

178

v DALIS *

KITI V E 2 I O G Y D Y M O B U D A I

VI

DALIS

Onkologinio centro mokslinis b e n d r a d a r b i s B. M u s a t o vas t e i g i a : G a l a l t a l a n k y j e i r y r a m e d i a g , g a b n i u m u t i vio l s t e l e s , t a i a u t a i d a r reikia r o d y t i . T o d l n e p a t a r i u i m t i s i b i i d o kaip p a n a c j o s , n o r s profilaktikai a l t a l a n k i o n u o v i r g a b m a g e r t i . Tai t i k r a i n e p a k e n k s . " K i t a n u o m o n - Rusijos e n e r g o i n f o r m a c i n i m o k s l aka demijos f i t o t e r a p e u t o , M o k s b n i o p r a k t i n i o c e n t r o G a l e n " direktoriaus R. Bachmurovo. a l t a l a n k i s i ties t u r i d a u g g y d o m j s a v y b i i r g a b biiti t a i k o m a s d a u g e b u i b g g y d y t i , t a i p p a t i r viui, t i k biitina fitoterapeuto kontrol. P e r d i e n igerti 5 b t r u s n u o v i r o - d a u g o k a . T o k s skys io kiekis r e i k a b n g a s t i k s k r a n d i o i v a l y m u i . P a k a n k a igerti t i k 2 - 3 b t r u s p e r dien. G e r i a n t n u o v i r j o k i u b i i d u n e g a l i m a vartoti tablei. S e r g a n t y s viu t u r t d a u g i a u valgyti vaisi i r d a r o v i i r j o k i u b i i d u n e v a l g y t i m s o s , nes b i i t e n t j i s k a t i n a p a e i s t lsteli a u g i m . "

VIO G Y D Y M A S LAPIMU
(Pagal Valerij Lobodin ir Genadij Malachov) IEK T I E K I S T O R I J O S A P I E GYDYMSI LAPIMU l a p i m u gydsi n e kokios n o r s l a u k i n s t a u t e l s , kaip i a n d i e n b a n d o m a a i k i n t i , b e t t o k i e civibzacijos idiniai kaip Anglija, P r a n c i i z i j a , I s p a n i j a . M e t o d o a t r a d i m a s i r pri o r i t e t a s p r i k l a u s o Indijai, k u r j o p a n a u d o j i m o t e c h n i k a bu v o k u r i a m a i r p r i t a i k y t a t o b u l a i . Indijoje l a p i m a s l a i k o m a s v e n t u ir, a n o t p a i i n d , jis t e i k i a n e t i k sveikat, b e t y r a i r s t i p r u s p r i e n u o d i s n e t g i o r g a n i z m u i a p s i n u o d i j u s ne tinkamu maistu. N u o sen senovs mons suvok, kad lapimas t u r i s t e b u k b n g , g y v y b i n g u m t e i k i a n i s a v y b i , jis m i n i m a s n e t d a i n o s e ir poezijoje. Miis s e n o b a i v a r t o j o l a p i m vai r i o m s n e g a b o m s g y d y t i i r lig profilaktikai, a t a l u s o r u i a r b a t a r p s e z o n i n i u l a i k o t a r p i u , kai m o g u s esti silpniau sias. l a p i m a s b u v o g e r i a m a s visuose p a s a u b o k r a t u o s e , i r inios a p i e t a i , m a t y t , m o n e s p a s i e k d a v o i a u k i a u . l a p i m n a u d o j o s t a i a t i k i ventieji i r k i t religij a t s t o v a i . Jis p o p u h a r u s m u s u l m o n p a s a u l y j e . l a p i m g r a n g l a i ir p r a n c i i z a i , graikai ir g r u z i n a i , r u s ir y d i n i u o n i a i . G r j Indijos j o g a i ir T i b e t o l a m o s . P a s t a r i e j i l a p i m o d k a g a l d a v o p e r e i t i kait rias d y k u m a s , n e p a s i m kelion v a n d e n s . Jie g y v e n d a vo a u k t a i kalnuose n e a p s a k o m a i atiauriomis slygomis, t a i a u i s a u g o d a v o sveikat ir j g a s iki ilos s e n a t v s , g e r d a m i l a p i m kaip visk g y d a n t gyvj v a n d e n . Se n o v s G r a i k i j o s iminiai l a p i m u p l a u d a v o a i z d a s . J

180

VI DALIS *

VIO

GYDYMAS

LAPIMU

VIO

GYDYMAS

LAPIMU

VI DALIS

181

s a v o t r a k t a t u o s e m i n j o A v i c e n a , s e n o v s g r a i k iniuo niai m o n i i r gyvuli l a p i m u g y d daugel lig, r u s iniuoniai jo pildavo n a m u o s e ruoiamus vaistus. Tuo m e t u mogus b u v o t a i p arti M o t i n o s G a m t o s , kad gerai s u p r a t o j o s kalb. l a p i m o v a r t o j i m a s m i n i m a s d a u g e l y j e vent knyg. Galbiit apie tai uifruota mintis ir toje Bibbjos vietoje, k u r , k a l b a n t a p i e y d k e b o n P a a d t j e m , s a k o m a : T i k t a s p e r e i s p e r d y k u m , kas n e p r a r a s grimo i savo paties i n d o " . T a i a u p a m a u laikai keitsi, m o g u s p a s u k o n a u j u , ankstesnms epochoms neinomu intelektualins paan gos k e h u . N a u j a m e t e c h n i n i a m e s a v o k e h o e t a p e m o g u s geleiniais s a i t a i s s a v a n o r i k a i prisirio p r i e iorinio gy v e n i m o , p a m i r s vidin, i r j a u n e g i r d j o nei p r i g i m t i e s , nei irdies b a l s o . iniuoni g y d y m o m e t o d u s pakeit iuolaikiniai". M i i s p r o s e n i v a i s t a i b u v o i m i n t i n g a i p a r i n k t i , veik d a v o v i d i n i u s p r i g i m t i e s reikinius, g y d n e nos a r koj, o a h n o vidin p r i e a s t , suklusi nosies ar kojos h g . P a a n g a i " pavyko stipriai prispausti u n d a k t a r y s t " ir pririti mog prie gydytoj, chemini vaist, technikos paangos. X X a m i u j e a t s i r a d o m o g u s , p a a u k t a s a t g a i v i n t i se n o j o m e t o d o ties. Tai b u v o D o n a s A r m s t r o n g a s , 1944 m e t a i s p a r a s n u o s t a b i k n y g G y v a s i s v a n d u o " . D a r biida m a s m a a s D o n a s ne k a r t stebjo, kaip tvas g y d y d a v o s e r g a n i u s g y v u h u s , d u o d a m a s j i e m s g e r t i j p a i lapi m o , i r jie g r e i t a i p a s v e i k d a v o . K a i D o n a s p a t s s u s i r g o , jis p r i s i m i n t a i , k m a t vaikystje. J a u n o , b e t j a u l i g o t o Dono organizme gydytojai rado tuberkuhoze, diabet ir daugyb kit hg. D o n a s p a t s p r a d j o iekoti ieities i t o k i o s baisios pa d t i e s . K a i m o g u s k o n o r s l a b a i n o r i , jis r i m t a i ieko, i r t u o m e t pagalba visuomet ateina i aukiau. Armstrongas s t a i g a p r i s i m i n v e n t o j o R a t o t e k s t : G e r k g r i m i sa v o p a t i e s i n d o " . T a i p is alegorinis p o s a k i s p a d j o j a m d a r k a r t a t r a s t i " senj g y d y m o i r p r o f i l a k t i k o s m e t o d i r j savaip a p d o r o t i . R e z u l t a t a i d a u g e b u a t v e j b u v o n e n u g i n i j a m i i r pui

k s . e i a s d e i m t m e i o A r m s t r o n g o biologiniai d u o m e n y s a t i t i k o d v i d e i m t p e n k e r i m e t j a u n u o b o d u o m e n i s , bu v o n e p r i e k a i t i n g i , t a i p j a u n a t v i k a i jis a t r o d . Knygos Gyvasis v a n d u o " a u t o r i u s D. A r m s t r o n g a s r a o : K o d l m a n o m a , k a d vys n e i g y d o m a s ? D a u g t i k s h a u b t s a k y t i , k a d d a u g e h s b g o n i , sirgusi viu, n e i s i g y d . B e t g i i r s e r g a n t y s g r i p u n e visi isigydo. M a no p i r m a j a i p a c i e n t e i - m e d i c i n o s seselei, kai a j p a m a i a u , vio a u g h a i j a u k e l e t m n e s i b u v o abiejose jos k r t y s e su m e t a s t a z m i s . A j igydiau ir paskui s k m i n g a i g y d i a u v vairiose j o s t a d i j o s e . J e i g u m o ns, pastebj savo k n e tartinus sukietjimus, tuojau p a t g r i e b t s i n a t r a h u g y d y m o s i m e t o d , jie n e s u n k i a i pasveikt. Apie g y d y m lapimu ra ir angl mokshninkas Mitelas. P o p u b a r i n a j s a v o k n y g o s e G . M a i a c h o v a s i r G . Minedianas, V. Lobodinas. G y d l a p i m u i r r u s i n i u o n i a i . Jie t a i k y d a v o s a v o m e t o d i k - l a p i m o g r i m k a r t u su v a i s t a o b n u o v i r a i s . S e p t i n t a j a m e io a m i a u s d e i m t m e t y j e a p i e l a p i m o g y d o m s i a s s a v y b e s b u v o p r a d t a k a l b t i A m e r i k o j e . Ap sukrs amerikieiai pastebjo, kad apsimoka gydytis ne leidiant pinig g y d y m u i , o k i t a vertus, galima gydyt i s , n e l e i d i a n t p i n i g v a i s t a m s , R u s p o l i t i n i a i vadovai i k a r t o s u r e a g a v o : m e s tai s(>Mai t i r i a m e ! b*i dalies tai buvo t i e s a . K u r laik Rusijoje g y v a v o a n u o n i e l unikalus pafiau linje p r a k t i k o j e m o k s l o t i r i a m a s i s i n s t i t u t a s , k u r i a m e ia pimo tyrimui v a d o v a v o daktaras A. Zamkovas. Jo paruoti p r e p a r a t a i buvo aukiausios klass. P a t s Zamkovas tur j o a u t o r i n i d a r b a p i e t a i , kaip p a n a u d o t i nios m o t e r s lapim, virkiant j po oda. Zamkovas ir jo bendradarbiai ianabzavo ir pritaik daugyb kin, tibetiei, ind, graik ir pers metodik. B u v o s i s k v e r b t a i m i n t i e s ir s v e i k a t o s l o b y n . T a i a u . . . n e r e i k i a p a m i r t i , k o k i a t u o m e t u b u v o Rusija. Jeigu Z a m k o v u i b t p a v y k isilaikyti d a r kelet m e t , kiek p u i k i p r e p a r a t b t m o n s t u r j i a n d i e n , kaip seniai b t u m e naudojsi jo m e t o d u ! Oficiab s o v i e t i n m e d i c i n a p r a d j o u o h a i sekti Z a m -

182

VI

DALIS

VZiO G Y D Y M A S LAPIMU

VIO

GYDYMAS

LAPIMU

VI DALIS

183

kov, b e t m o k s l i n v i s u o m e n a t k a k l i a i j p a l a i k . T u o m e t b u v o a t l i k t a s tiesioginis diversijos a k t a s : l a p i m o p r e p a r a t u s , p a r u o t u s l i g o n i a m s , p i l t a sieros r g t i e s . T i k p a t i e s d a k t a r o b u d r u m a s padjo ivengti tragedijos, kurios tikslas b u v o s u r a s t i j a m k a l i " . alyje, k u r i o j e v a l d i a p r i k l a u s e m e s n i o n e g u v i d u t i n i o lygio p r o f e s i o n a l a m s , n e g a l j o b t i n e p l a n i n i " t a l e n t . Z a m k o v vis t i e k s u m e d i o j o , a t m g y d y t o j o d i p l o m , i s i u n t a t o k i a u s i u k a m p ir p a s i e k t o , k a d jis m i r n u o i n f a r k t o . J o i n s t i t u t a s b u v o sulug d y t a s , s p e c i a l i s t a i ivaikyti a r b a p a s o d i n t i k a l j i m u s . Visi buvo priversti pasirayti, kad niekuomet neusiimins ta lykia p r a k t i k a i r k a d jie l a b a i gailisi n e s u v o k , j o g Z a m kovas ess a p s i a u k l i s . G a l i a u s i a i jie visi k a i p m o k s l i n i n k a i buvo sulugdyti. P r a j u s d a u g laiko, 1989 m e t a i s b u v o a t l i k t a s eksperi m e n t a s . G y d y t o j a Galina atalova su g r u p e savo mokini, t a r p k u r i b u v o a n k s i a u b u v u s i ligoni i r g e r o k a i pagy v e n u s i m o n i , a t l i k o yg p e r K a r a k u m d y k u m . G r u p s n a r i a i m a i t i n o s i g r d a i s , d i o v i n t a i s vaisiais, r i e u t a i s i r g r s a v o p a i l a p i m . Lygiagreiai s u j a i s p e r d y k u m jo s p o r t i n i n k g r u p , k u r i e m a i t i n o s i v i s k u o , kas p r i e i n a m a c i v i l i z u o t a m m o g u i " , a t l i e k a n i a m yg p e r d y k u m : m sos p r o d u k t a i s , p i e n u , v a n d e n i u . a t a l o v o s g r u p vis m a i s t nesi kiense, o s p o r t i n i n k g r u p - didelse k u p r i n s e . ygis b u v o n e l e n g v a s . a t a l o v o s g r u p j e visi j u b a i g b e y p a t i n g s u n k u m . J i e jo, d a i n a v o a r b a b a n d y d a v o dai n a s d a i n u o t i prie f i n i , i viso b u v o p a k i l i o s n u o t a i k o s . S p o r t i n i n k a i b u v o p a n i u r , n e l i n k s m i . Visi n u m e t p o kelis kilogramus. Ant j n u g a r ir tuios kuprins jiems atro d s u n k i o s . K o n t r a s t a s t a r p g r u p i b u v o d i d i u l i s . t a i kok poveik d a r o l a p i m a s ! D o n o A r m s t r o n g o e k s p e r i m e n t a i , k u r i u o s jis atliki njo vis g y v e n i m s u s a v o p a t i e s o r g a n i z m u , a t a l o v o s eksperimentas ir daugelio kit mokslinink eksperimentai, jeigu j u o s p a v e l g s i m e a t i d i a i , t a i vis m o n i j o s pri mirt praeities b a n d y m kartojimas. Taiau t u r i m e bti d k i n g i l i k i m u i , k a d vis d l t o y r a m o n i , k u r i e j u o s pa k a r t o j a i r p r i m e n a t a i , kas p a m i r t a , t a i p p a t i r g y d y m lapimu.

LAPIMO E N E R G I J A l a p i m l a b a i veikia m o g a u s s m o n s b k l . K a i m o gus protingai, h a r m o n i n g a i gyvena, jo lapimas t a m p a ypa t i n g a s , visikai k i t o k s nei p i k t o , v i s k u o n e p a t e n k i n t o , irz laus mogaus lapimas. Todl vargu b a u galima irzliam m o g u i g y d y t i s s a v o l a p i m u , nes j o l a p i m a s visikai k i t o kios k o k y b s , n e g u g e r o m o g a u s . S m e g e n y s i r irdis iskiria p s i c h i n energij, k u r i p e r e i n a l a p i m t a i p , k a i p p e r e i n a j m a i s t o ir v a n d e n s energija. J e i g u m o g u s v a r t o j a t i n kam maist, nepasiymi piktais emociniais proveriais, jo l a p i m a s t u r i m a l o n , iek t i e k s r o k skon. J e i g u j o m a i s tas i nesuderinam produkt arba daugiausia baltyminis, a r b a i p e r d i r b t o s m s o s , kaip a n t a i , k o t l e t a i , d e r e l s , j o l a p i m a s gyja k a r t , n e m a l o n skon. Y p a t i n g skon, n e v i s u o m e t a t p a s t a m , l a p i m a s gyja p o p y k i o p r o t r k i , p o ilgalaiki n e g e r k e t i n i m a r b a p o nevilties i r depresi jos. U lapim atsakingi inkstai. N u o j bkls priklauso ir lapimo kokyb. I n k s t u s g r i a u n a irdgla ir neviltis. Jos n e p a l a n k i a i veikia ir l a p i m . Vienas gydytojas p a d a r miriai p a s m e r k t o nusikalt lio l a p i m o a n a l i z iki t o l , kol t a s a i d a r n e i n o j o n u o s p r e n d i o , i r p o t o , kai suinojs s a v o likim, i g y v e n o vis be siskirianio s u g y v e n i m u m o g a u s s i a u b . T a r p p i r m o s i o s i r a n t r o s i o s a n a l i z s b u v o tik k e t u r i v a l a n d t a r p a s , t a i a u a n t r o s i o s a n a l i z s l a p i m a s a t r o d tarsi kaknitiais n u o d a i s a p n u o d y t o ligonio... P r i v a l u i n o t i , ar l a p i m e y r a n u o s d , .jeigu j a m e l a n d a m e , p a v y z d i u i , s m l i o , t a i r o d o , k a d i n k s t u o s e a r la pimtakiuose yra akmen. Iprususio mogus fizinis knas paklsta smonei, o kai jis m s t o a p i e s a v s t o b u l i n i m a r b a i s i g y d y m i r t u o t i k i , j o l a p i m a s gyja tiesiog s t e b u k l i n g s a v y b i . Yra d u o m e n , kad sugrintas lapimas, be gydomj funkcij, s u s i l p n i n a ir p a a l i n a i o r g a n i z m o n e i g i a m energij. G e r i a n t l a p i m l a b a i s v a r b u n e a b e j o t i s k m e . K a i m u o s e s e n o s b o b u t s visk g y d l a p i m u i r s a k y d a v o : J e i n e a b e j o s i , viskas g r e i t a i p r a e i s , o jei abejosi u t r u k s ilgai". Igydavo ir tikintys g y d y m u , ir abejojantys

184

VI DALIS

VIO

GYDYMAS

LAPIMU

VIO

GYDYMAS

LAPIMU

VI

DALIS

185

j u o . T i k abejojaniojo aizdos

g y d a v o ilgiau i r b l o g i a u . . .

Visos o r g a n i z m o s t r u k t i i r o s , t a i p g i p a s m o n l a b a i d m i a i seka visus m i i s v e i k s m u s i r n e t g i j u o s a p t a r i n j a " . Jeigu jos pastebi, kad geriamas lapimas, biitinai p r a d e d a b e n d r a d a r b i a u t i . P a v y z d i u i , l a p i m iskiria o r g a n i z m u i b i i t i n a i reikaling m e d i a g , k u r i a s jis t u r i p a s i s a v i n t i , o jei tai d a r y t kitokiu biidu, brit didel energetin perkrova. B e s i i a u i a n t y s p r i e l a p i m o v a r t o j i m t e g u sivaizduo ja eiminink, norini usiauginti petraoli ir ravini ei. I p e t r a o l i eios ji i m e t a g a r v a s , r a s a k i l a s , kiaul p i e n e s , dilgles, t a k a o l e s . I m e t a t a i , kas v e r t i n g i a u s i a , t a iau j i t o n e i n o . K a k a d a m o t i n a j a i p a s a k , k a d t i k p e t r a ols n a u d i n g o s , o visa k i t a y r a p i k t o l s . T a i p ir dl lapi m o . Viskas, kas v e r t i n g i a u s i a , i m e t a m a t o d l , k a d m o g u s a p i e t a i nieko n e i n o . sigilinus l a p i m o veikl fizikos p o i r i u , p i r m i a u s i a d e r a p a y m t i , kad jis y r a s t r u k t r u o t a s s k y s t i s s u t a m t i k r a p r o g r a m a i r energija. Jis t u r i s a v o p a t i e s e l e k t r o m a g netin spinduliavim, p a n a organizmo elektromagnetin spinduliavim. Kadangi lapimas - tai mediaga, turinti d a u g laisv e l e k t r o n , t a i jis y r a b e t k o k i o e n e r g e t i n i o lau ko k a t a l i z a t o r i u s . >. . . -v. Jeigu js paskirt vienam kartui lapimo doz gertum t d a l i m i s , vien dal i r t i k kiek p a l a u k u s k i t , t a i a n t r o j i dalis s a v o v e r t i n g o m i s s a v y b m i s l i k v i d u o t p i r m j . I n t e r ferencijos e f e k t a s v y k t t a r p i dviej l a p i m o d a l i , o n e t a r p ligos idinio i r i g e r t o l a p i m o . T o d l g e r k i t e lapi m isyk, v i e n u m a u k u , a r b a t u o j v i e n p o k i t o nelygin skaii g u r k n i .

KAS YRA LAPIMAS

l a p i m a s - t a i skystoji m s k r a u j o dalis, p e r e i n a n t i p e r i n k s t u s . m o g u s t a i p s m a r k i a i j o gdijasi gal dl t o , k a d jis i t e k a i t o r g a n i z m o v i e t , k u r i o s t a r s i nelieia m o s . P e r i n k s t u s p r a e i n a 130 l i t r k r a u j o i r t i k p u s a n t r o litro virsta lapimu. Vyksta kruopti pai naudingiausi s k y s t o s i o s o r g a n i z m o dalies k o m p o n e n t a t r a n k a . l a p i m o

p s l s k a n a l a s y r a t i e s i o g visk o r g a n i z m e a p i m a n t i s . J a m e p r i s k a i i u o j a m a e i a s d e i m t d u biologikai a k t y v s t a k a i , k u r i e s u r e n k a t a i , kas m o g a u s p a s a u l y j e v e r t i n g i a u s i a energij. E n e r g i j a y r a l a k i , u t a t , k a d b t g a l i m a ilaiky t i , j i i t i r p i n a m a s k y s t o j o j e k r a u j o dalyje, k u r i v a d i n a m a lapimu. lapimas ~ tarsi auksas saugomas pagrindiniame o r g a n i z m o b a n k e - l a p i m o p s l j e . j p a t e n k a n i t u r t m o g u s negali i k a r t o p a s i s a v i n t i . G e r d a m a s l a p i m mogus papildomai g a u n a tai, ko dar nespjo pasisavinti. K o d l l a p i m a s t u r i t o k i didel e n e r g e t i k ? l a p i m o psl y r a netoli sauls rezginio, ir n a t r a l u , kad susidaran t i s j o j e s k y s t i s p a p i l d o m a i i s a u l s r e z g i n i o g a u n a energijos ir gyja g a l i n g e n e r g e t i n i s a v y b i . Y p a didel u t a i s la pimas g a u n a miego m e t u . Miegas - tai mirties analogas. Jo m e t u subtilusis k n a s laikinai pasialina i k n o ir atsibund a n t sugrta i kit dimensij, p a m e s d a m a s vertingiausi informacij. T o d l m i e g o m e t u v y k s t a d i d i a u s i a s vis k n krovi m a s , t a r p j i r fizinio, k a r t u i r j o skysi i r s u b t i l i ener getik. Itin k r a u n a m a s galingiausias organizmo akumulia t o r i u s - s a u l s r e z g i n y s , o jis p a p i l d o m a i m a i t i n a vairius organizmo centrus ir lapim. Todl rytinis lapimas daug k o n c e n t r u o t e s n i s ir e n e r g e t i k e s n i s u d i e n i n , o j u o l a b i a u u v a k a r i n . D a u g y b l i t e r a t r o s t v i r t i n a , k a d ligoniui s e r g a n t vai riomis ligomis, y p a infekcinmis, jo organizme susidaro dideli kiekiai biologikai a k t y v i m e d i a g , k u r i o s paali n a m o s su lapimu. Tai dar kart p a t v i r t i n a pastarj m e t tyrimai: lapime rasta, itirta ir r e k o m e n d u o t a praktikai naudoti aminopeptidas - urogastrinas, aktyvus skrandio sekrecijos i n h i b i t o r i u s , b l o k u o j a n t i s s k r a n d i o m o t o r i k i r d r u s k o s r g t i e s sekrecij. l a p i m e y r a k o r t i z o n o , pasirei kianio stipriu prieudegiminiu, antialerginiu ir antitoksiniu p o v e i k i u , n o r m a l i z u o j a n i u a n g l i a v a n d e n i i r b a l t y m apykaitos procesus. K a s t a i y r a l a p i m a s ? T a i m o g a u s a l i n a m o s i o s siste mos didiulio d a r b o r e z u l t a t a s . lapimo formul p r i m e n a g e r s t i p r i n a n t vaist. N o r m a l i a m e l a p i m e y r a m a d a u g

186

VI DALIS *

VZIO G Y D Y M A S L A P I M U

VIO G Y D Y M A S L A P I M U

* VI DALIS

187

du i m t a i vairiausi m e d i a g . T a i m i k r o e l e m e n t a i - kal cis, n a t r i s , kalis, fosforas, geleis; a m i n o r i i g t y s , v i t a m i n kompleksas, h o r m o n a i , odiu, mediagos, be kuri nema n o m a s o k s i d a c i n i s - a t s t a t o m a s i s p r o c e s a s . l a p i m a s - me d i a g a , t u r i n t i didel kiek l a i s v e l e k t r o n , k u r i e , j u n g d a miesi c h e m i n e s r e a k c i j a s , s t i p r i n a e n e r g e t i n i u s p r o c e s u s . i n o m a , l a p i m e y r a i r k e n k s m i n g m e d i a g . T a i lapu mas, chloras, amoniakas, gyvsidabris ir kitos mediagos, t a i a u g a l b i i t i r j o s m a a i s kiekiais b i i t i n o s o r g a n i z m o norm a h a m gyvybingumui. lapime surastas fermentas urokinaza, p r i m e n a n t i s n i t r o g h c e r i n o poveik i r i t i r p i n a n t i s k r a u j o k r e u h u s ( t r o m b u s ) . T a i a u s v a r b i a u s i a , k a d l a p i m a s , bii d a m a s s t r u k t i i r u o t a s v a n d u o , ilg laik ilaiko i n f o r m a c i n a t m i n t . P a t e k s organizm toks v a n d u o dl chemini po kyi gyja vis i n f o r m a c i j a p i e m o g a u s biikl i r j o h g a s . Mokslo y r a itirta, kad bet kokia gyva biityb, ar tai biit mogus, m i k r o b a s ar o r g a n a s , t u r i savo elektromagnetin s p i n d u b a v i m , i r jei d u v i e n o d o d a n i o s p i n d u b a v i m a i su s i t i n k a , jie s u s i n a i k i n a . Fizikoje t a i v a d i n a m a i n t e r f e r e n c i j a . G . M a i a c h o v a s p r i m y g t i n a i a t k r e i p i a d m e s t a i , kad vienkartin lapimo doz biitina igerti vienu y p u a r b a t u o j p a t v i e n a s p o k i t o sekani g u r k n i skaiius t u r i biiti ne lyginis. P a k a r t o j a m e : jei i g r t e dal l a p i m o , p a d a r t e per t r a u k l , t a i a n t r o j i i g e r t o l a p i m o dalis s a v o s p i n d u l i n mis b a n g o m i s h k v i d u o j a a n k s i a u igertj, t a d i n t e r f e r e n cijos e f e k t a s vyks t a r p i l a p i m o d a h , o ne su p a t o l o g i niu idiniu i r l a p i m u . A r n e d l t o k a r t a i s , g e r i a n t l a p i m , n e b n a jo poveikio? T o k i s a v y b i kaip l a p i m a s t u r i i r p o l a i d i o v a n d u o . S v a r b i a u s i a , k a d o r g a n i z m a s k a i p s a v i r e g u h a c i j o s siste m a n u o l a t p a l a i k o t a m t i k r o lygio r g i i r a r m p u s i a u svyr, h o m e o s t a z , k u r i tiesiogiai a t b e p i a l a p i m o b k l . P a g a l t a i , k o k i o s u n k u m o h g a , t o k i a i r j o s specifika, or g a n i z m a s m o b i h z u o j a a p s a u g i n e s j g a s , k u r i o s iskiria n e t i k h o r m o n u s , f e r m e n t u s , b e t i r specifines m e d i a g a s , ant i k n i u s prie t hg, kuria m o g u s serga. Maksimaliai pa naudojs, o r g a n i z m a s silpnesnes mediagas p a a h n a kartu s u l a p i m u . K y l a k l a u s i m a s , a r n e g a b m a i s i l p n e s n i me d i a g vl p a t e i k t i o r g a n i z m u i , j o m i s p a p i l d a n t s u s i d a r a n -

ias vieias, s u t e i k i a n t p a s t a r o s i o m s didesn i m p u l s ? J u k i n o m a , kad o r g a n i z m o a t m i n t y j e h e k a p a t i r t i s i r b u v u s i i ; bg pdsakai, pavyzdiui, apdegusio mogaus kraujas turi specifini m e d i a g ( a n t i k n i ) , d a r a n i d i d e s n efekt ki t a m , p i r m k a r t a p d e g u s i a m , n e g u p e r p i l t a s eibnio m o g a u s kraujas. Bendriausiu poiriu kiekviena h g a - tai pirmiausia elektrobtinio balanso, hormonins, fermentins sistemos, bioenergetins s t r u k t r o s sutrikimai. O jeigu organizmui p a t e i k t u m e j a u g a t a v a s mediagas, nors ir silpnesnes, bet s a v a s , k u r i o m s n e r e i k i a eikvoti energijos i r k u r i o s e y r a spe cifins m e d i a g o s p r i e i p a t o l o g i j ? G a l j poveikis b u s v i s a a p i m a n t i s ? M a t y t , t o k i u k e b u jo m i n t i s a p i e l a p i m o t a i k y m s e r g a n t vairiomis b g o m s . I t i k n y n r a l o k a b n s ligos, y r a t i k l o k a b n i a i s i m p t o m a i . G y d y t i r e i k i a n e a t s k i r o r g a n , k a i p t a i d a r o g y d y t o j a i , o vis o r g a n i z m . T i k tokiu b d u pasiekiama ger rezultat. lapimo vartojimas ymiai s u t a u p o energijos, kurios nereikia eikvoti s t r u k t r u o t a m v a n d e n i u i s u d a r y t i . Tai n e kas k i t a , kaip m a i s t i n g mediag papildymas, ypa sudarant palankias imunins s i s t e m o s veiklai s l y g a s . Be t o , lapimas dl j a m e esani drusk p r a p l a u n a t a r p a u d i n i e s a n i o skysio l s t e h m e m b r a n a s , t u r i lapi m varani, bakteriocidini ir kitoki savybi. Sakyti, kad l a p i m a s y r a n u o d i n g a s , n r a j o k i o p a g r i n d o . l a p i m o kva pas priklauso nuo maisto pobdio: kuo daugiau valgoma msos ir k u o daugiau utertas organizmas, t u o atresnis j o k v a p a s . l a p i m o skonis k a r t o k a s a r b a s r o k a s , specifinio kvapo. Msikas, pienikas m a i s t a s s u d a r o d a u g l a p u m o , azotini p r o d u k t , lapimo rgties, o tai sukeha rgtin reakcij i r n e m a l o n k v a p . A u g a b n i s i r a n g b a v a n d e n i n i s m a i s t a s n u d a o l a p i m viesia i a u d s p a l v a , jis p r a k t i kai p a s i d a r o b e s k o n i s i r b e k v a p i s . K a s o r g a n i z m e v y k s t a , kai g e r i a m e l a p i m ? l a p i m e , palyginti j su kraujo plazma, deimteriopai daugiau me d i a g , t o d l t o k s k o n c e n t r u o t a s skystis d i r b a kaip siur blys - v a n d e n t r a u k i a save. P a t e k s a r n y n l a p i m a s p e r gleivines i r m i k r o p l a u k e h u s s i u r b i a t a r p a u d i n i esan-

188

VI

DALIS

VIO

GYDYMAS

LAPIMU

VIO

GYDYMAS

LAPIMU

* VI DALIS

189

t j skyst, p a a l i n a s u s i k a u p u s i a s gleives, n o r m a l i z u o d a m a s v i r k i n a m o j o t r a k t o veikl, g e r i n d a m a s v i r k i n i m , t a i p p a t v a l y d a m a s lsteli m e m b r a n a s . D l l a p i m e e s a n i d r u s k v a n d u o siurbiamas storsias arnas, skystinamos ima t o s ir p a a l i n a m i v i d u r i u k i e t j i m a i . Su skysiu, k u r i organizmo siurbia lapimas, paalinami teralai, toksinai, faktikai a p s i v a l o ir l s t e l i n i s , ir t a r p l s t e l i n i s s k y s t i s , dl t o p a g e r j a rtigi i r a r m p u s i a u s v y r a , o r g a n i z m a s a t jaunja. D a u g e l i u i , y p a g y d y t o j a m s , t e i g i n y s , k a d l a p i m u gy d o m o s b e t k u r i o p o b i i d i o ligos, s k a m b a p a r a d o k s a l i a i , t a iau i a n a l i z a v g y d y m o s i l a p i m u l i t e r a t i i r i r r e m d a m i e s i savo p a t i r t i m i , t u r s i m e su t u o sutikti. Tai p a t v i r t i n a ir d a u g y b s ligoni, n e t g i b e v i l t i k , igijimo a t v e j a i , beje, k a r t u jiems buvo t a i k y t a s visas kompleksas k i t n a t r a l a u s g y d y m o s i p r i e m o n i . i n o m a , t a i n e p a n a c j a n u o vis lig, t a i a u m e t o d a s v e r t a s t o , k a d n e tik n e b t p a m i r t a s , b e t i r p r a d t a s plaiai t y r i n t i . S v a r b i a u s i a s i d m t i , k a d n e p r i e m o n s v a r b u , k o k i a ligonis g y d o m a s , o r e z u l t a t a i , nes poveikio m e c h a n i z m a s anksiau ar vliau bus istudijuotas ir p a t i k s h n t a s . Spaudoje pasitaiko inui, kad neva kakas, vartoda m a s l a p i m , n u m i r . R e i k i a i n o t i , kad l a p i m a s n e t o k i a jau nekalta mediaga. N e m a l o n a u s , pikto, pavydaus mo gaus o r g a n i z m o danius veikia neigiami e l e k t r o m a g n e t i n i a i s p i n d u h a i , k u r i , a i k u , p r i s i g r i r o r g a n i z m o skysiai. T o dl g e r i a n t t o k l a p i m , p r i s o t i n t s u n k i m i k r o l e p t o n , o r g a n i z m a s g a u n a p a p i l d o m j doz ir neitveria. Kaip m o n s s a k o , k p a s j a i , t i r p j a u n i . N e p a t a r i a m a lapi mo vartoti esant hiperazotemijai, ureminei bklei, sutrikus i n k s t a z o t o i s k i r i a m a j a i funkcijai. D l l a p i m o v a r t o j i m o visada p r a v a r t u pasitarti su prityrusiu specialistu. V i e n a b t i n slyg, p r a d e d a n t g y d y t i s l a p i m u , y r a a r n y n o i r k e p e n i v a l y m a s . Jei a r n y n a s u g r i o z d i n t a s , k e p e n y s i r j d e i n t o k s i k a c i n funkcija n e d i r b a , t a i visi n u o dai i t e n p i r m i a u s i a p a t e n k a i n k s t u s , k r a u j . V sukelia lsteli k v p a v i m o s u t r i k i m a s . K a i l s t e l s j a u i a d e g u o n i e s b a d , s u t r i n k a a p y k a i t o s p r o c e s a i , dl t o a t s i r a n d a anglies o k s i d o p e r t e k l i u s , o v i t a m i n o C t r k u m a s .

V y s t u r i b u t i g y d o m a s k o m p l e k s i k a i d a r a n t organiz m u i p o v e i k . J o p a g r i n d a s - o r g a n i z m o i v a l y m a s i r gydy m a s b a d a v i m u bei l a p i m u . i t a i p b a d a u j a n t b t i n a igerti vis s a v o l a p i m , g e r t i v a r n e v i r i n t v a n d e n ( p a g e i d a u t i n a a l t i n i o , p o l a i d i o a r d i s t i l i u o t ) . B e t o , ligonis n u o l a t t u r i l a p i m u t r i n t i kakl, k r t i n , veid, r a n k a s i r p a k e n k t a s vietas. Jeigu savo lapimo t r y n i m a m s n e p a k a k t , reikia n a u d o t i a r t i m j ( t o s p a i o s lyties) l a p i m . I g e r d a m a s vis s a v o l a p i m , m o g u s gali b a d a u t i iki d e v y n i a s d e i m t i e s d i e n . Ilgainiui l a p i m a s s a v o s p a l v a i r k v a p u i m a beveik n e s i s k i r t i n u o v a n d e n s . Prie t r y n i m lapimu p i r m i a u s i a reikia p a r u o t i od gerai isiprausti su kempine. Y p a gausiai lapimu t r i n a m e kakl i r r a n k a s , p o t r i j v a l a n d n u p l a u n a m e . K a i b a d a u j a m a g e r i a n t l a p i m d e i m t d i e n , igeria ma ir m a d a u g du litrai vandens per dien maais gurk neliais. P a t a r i a m e b a d a u t i n e ilgiau k a i p t r i s d e i m t p e n k i a s d i e n a s . Vis p a r a n t s k a u d a m o s v i e t o s d t i l a p i m o pavil g u s i r vis k n n u o galvos iki koj t r i n t i l a p i m u . G y d a n t i s l a p i m u , kas d e i m t d i e n p r a v a r t u t i k r i n tis p a s g y d y t o j o n k o l o g . Jei tik ligonis veiks psichologin barjer, vys b u s n u g a l t a s . Gydymas lapimu inomas nuo neatmenam laik. l a p i m u i g y d o m a s n e tik v y s , b e t i r d a u g e l i s k i t sun ki lig. Biblijoje a p i e l a p i m d a r s a k o m a : K a s i m o k s g(>rti grim i savo paties indo t a s ilgai g y v e n s i r n e s i r g s " . P o b a d a v i m o m a i t i n t i s r e i k i a p r a d t i a t s a r g i a i , pa m a u . P i r m i a u s i a gerti sultis, atskiestas vandeniu, paskui g r y n a s s u l t i s , vliau p r a d t i valgyti l e n g v a u g a l i n m a i s t ir koes. B a d a v i m o g e r i a n t l a p i m m e t u n i e k o n e g a l i m a valgyti ( n g r a m o ! ) , o gerti tik lapim ir vanden. K a r t u su b a d a v i m u ir lapimo grimu tikslinga taikyti ir kitus m e t o d u s o r g a n i z m o a t s p a r u m u i stiprinti: aktyviz u o t i l s t e h vidin k v p a v i m ; s t i p r i n t i o d o s k v p a v i m k o n t r a s t i n m i s v o n i o m i s ( k o n t r a s t i n i u d u u ) ; s u t e l k t i psi chologin i m u n i t e t prie lig b i o e n e r g e t i n i u p o v e i k i u . N o r s oficialioji m e d i c i n a p r i j o kriz, p a g r i n d i n j o s

190

VI DALIS

VIO

GYDYMAS

LAPIMU

V2IO

GYDYMAS

LAPIMU

VI DALIS

191

k r y p t i s n e k i n t a - s i m p t o m i n i s g y d y m a s . B e t k o k i o sim poziumo, p a s i t a r i m o tikslas y r a diagnozi patikslinimas i r n a u j v a i s t i e k o j i m a s . Visikai p a m i r t a m a , k a d mii s o r g a n i z m a s - tai unikalus biofabrikas, s a n d b s , kurio d k a g a b m a p a i a m i s i g y d y t i , tik n e r e i k i a t a m t r u k d y t i . N o r s o r g a n i z m o rezervai b e r i b i a i , m e d i c i n a e i n a m a i a u sio p a s i p r i e i n i m o k e b u , p a k e i s d a m a m o g a u s a p s a u g i n e s j g a s c h e m i n i a i s vaistais, p a g e r i n t a m i t y b a i r t a m t i k r a i s a p r i b o j i m a i s . B l o g i a u s i a t a i , k a d m e d i c i n a p r a k t i k a i ne s i i m a p r o f i l a k t i k o s . K a d a n g i iuo m e t u m e d i c i n a ieikvojo j a i d u o t veksel, h g o n i a i p r a d j o iekoti g y d y m o s i b i i d b a u d i e s m e d i c i n o j e , n e s , visai n a t i i r a l u , - m i r t i n e s i n o r i . S u k a u p t a haudies medicinos patirtis budija apie igydytas h g a s , k u r i oficiaboji m e d i c i n a n e g a h i g y d y t i . Oficiaboji m e d i c i n a g y d y m o l a p i m u n e t a i k o , t a i m o t y v u o d a m a , j o g d a r n e i t y r u s i j o p o v e i k i o , j o g jis n e e s t e t i k a s i r j a m e e s a n i o s m e d i a g o s - n u o d a i , k u r i u o s p a a h n a or g a n i z m a s . T u o t a r p u T i b e t o , Indijos i r k i t t a u t m e d i c i n a s e n s e n i a u s i a i l a b a i s k m i n g a i l a p i m n a u d o j a profilakti kai ir g y d y m u i . T a d , kas g i i ties t a s m i i s l a p i m a s ? G a l t i k r a i si t i k i n i m a s , k a d jis n u o d i n g a s , y r a t i k f o r m a l u s ? K a i p p a a i k i n t i f a k t , k a d p o laivo s u d u i m o isigelbj s u v a l t e l m i s jiireiviai s a v a i t m i s , o k a r t a i s ir m n e s i a i s g e r i a s a v o lapi m i r niekas n e n u m i r t a n u o k r a u j o u k r t i m o ? K a s n o r s g a h p a s a k y t i , kad j e i g u jis t o k s p r i e i n a m a s , t a i nieko, g e r o j a m e n e g a h b t i . T a i a u j u k m u m s p r i e i n a m a i r S a u l s , M n u b o , vaigdi viesa! PRAKTINS INIOS APIE LAPIM

y r a d a u g i a u k a i p d u i m t a i vairi m e d i a g . J e i g u l a p i m o a n a h z r o d o , k a d l y g i n a m a s i s svoris di dehs, - tai drusk nusdimo ar diabeto poymis. Pernelyg e m a s l y g i n a m a s i s svoris - n e s v e i k i n k s t p o y m i s ; p o h n k n e f r i t u s r o d o l a p i m e g a u s i a i r a s t a s s u a i y t a s i n k s t kanal epitebs. Jeigu lapime y r a mieh, bakterij, vadina si, a r n y n e y r a d i s b a k t e r i o z , i r j b t i n a h k v i d u o t i . lapime neturi b t i acetono, jeigu jo r a s t a , tai tikriau sias c u k r i n i o d i a b e t o p o y m i s . J e i g u m o g u s valgo d a u g msos, jo lapime yra daug u r a t - tai rodo osteochondro z. J e i g u m o g u s valgo d a u g a n g h a v a n d e n i , l a p i m e r a n d a m i gbukozs pdsakai ( s a k o m a : cukrus lapime). Ms di p a p r a s t a i e s t i r g t i n i s l a p i m a s , v e g e t a r - a r m i n i s . O r g a n i z m e viskas t u r i b t i s u b a l a n s u o t a . J e i g u r g t i e s p e r daug, organizme p r a d e d a irti lstels ir audiniai.

LAPIMAS KAIP H O M E O P A T I N P R I E M O N D a r kart apie prieastis, paskatinusias mog n a u d o t i lapim... H o m e o p a t a i - m e d i k a i , a u g a l u s ir k i t u s o r g a n i n i u s ir n e o r g a n i n i u s j u n g i n i u s n a u d o j a n t y s m i k r o s k o p i n i a i s kie kiais. A u g a l o d v a s i n i s poveikis s t i p r u s , i r j o e n e r g e t i n i s ry ys s u a u g a l v i e p a t i j a t o k s g l a u d u s , k a d p r i s i j u n g i m a s prie jos biolauko vyksta ir per m a a s augal dozes. G y d y m a s i s l a p i m u v y k s t a p a g a l t o k p a t p r i n c i p . Visi h o r m o n a i i r s v a r b i a u s i k o m p o n e n t a i l a p i m p a t e n k a mik r o s k o p i n m i s d o z m i s . ios d o z s t a r s i m a o s a n t e n o s prijun g i a m o g a u s b i o l a u k p r i e vairi energijos r e z e r v u a r . P r i g i m t i s l a b a i t a u p i i r iaip s a u k o n o r s b e r e i k a b n g o l a p i m n e t k " . N e b e n t p a t s m o g u s visk s u g a d i n t , p a v y z d i u i , v a i s t a i s , a l k o h o h u a r b a m a i s t u . N a u d o d a m i sa vo lapim, g a u n a m e p e r s o n a b n , tikshai s u b a l a n s u o t ho m e o p a t i n p r i e m o n . T a i v e r t i n g i a u s i a , n e p a k a r t o j a m a me d i a g a , k u r i o j e r a y t a i r a p s k a i i u o t a visa i n f o r m a c i j a apie m u s . J u k k i e k v i e n o m o g a u s s k i r t i n g i b a l t y m a i i r viskas j a m e s k i r t i n g a , n e p a k a r t o j a m a i r n e a p i b d i n a m a , t o d l sa v i t a , unikali i r l a p i m o s u d t i s .

vieias, sveikas l a p i m a s y r a s t e r i l u s , m a l o n a u s k v a p o i r iek t i e k p u t o j a . L e u k o c i t , a r b a b a l t j k r a u j o k n e b n o r m a m o t e r l a p i m e n u o t r i j iki s e p t y n i , o v y r n u o v i e n o iki t r i j v i e n a m e m i k r o s k o p o o k u h a r o apval gos p l o t e . E r i t r o c i t , a r b a r a u d o n j k r a u j o k n e b n o r m a v i e n a s a r b a d u , a r b a j g a h visikai n e b t i . L y g i n a m a s i s l a p i m o svoris n u o 1,002 iki 1,030. Jo ph s a n t y k i s 5:7. Tai idementars dalykai, juos reikia sidmti ir inoti. J a m e

192

VI DALIS *

VZiO G Y D Y M A S L A P I M U

VZIO

GYDYMAS

LAPIMU

VI

DALIS

193

G a i l a , k a d i u o l a i k i n i a m e m s p a s a u l y j e m o g u s svei k a t o s ieko n e i m i n t i e s , o e m e s n i o j o p r o t o keliu: k u r i a visiems v i e n o d u s i t i n s u d t i n g u s v a i s t u s , n a u d o j a m e d i a gas, kuri organizmas niekuomet neturjo savo sudty je, i j g a m i n a G a m t a i nebding chemins mediagos k o n c e n t r a t i r j j v a r t o j a . T a i d a r o m a t a d a , kai visa, kas reikalinga, k u r i a m a m u m y s e . J e i g e r i a m e l a p i m , k a r t u i r b a d a u d a m i - t a i tikra homeopatija. O ar inote, kad js o r g a n i z m e vio l s t e l s s u s i d a r o k i e k v i e n d i e n , b e t j a s visas s u l u g d o i m u n i t e t a s ? B t e n t o r g a n i z m o i m u n i t e t i r s t i p r i n a l a p i m a s ( h o r m o n a i , f e r m e n t a i , - t u r t a s , stipri n a n t i s i m u n i t e t , - p a t e n k a j l a p i m su k r a u j o p l a z m a per inkstus). l a p i m a s t u r i n u o s t a b i u s nespecifinius a p s a u g o s fak t o r i u s (jie y r a seilse, a a r o s e , k r a u j y j e i r k i t u r ) . Specifi n a p s a u g a y r a siauros krypties, n u k r e i p t a prie k nors k o n k r e i a i . Nespecifin - k a i p c h l o r a s v a n d e n i u i , v e i k i a n t i s i k a r t o j vis. Tai t i n k a ir l a p i m u i . Mes d a u g kalbame apie organizmo valymo b d u s , ta iau m a a i k a s s u s i m s t o , k a d y r a i r n a t r a l s v a l y m o b dai, sukurti paios prigimties. lapimas valo kraujagysles, o r g a n u s , p a a l i n a v i d a u s sekrecijos l i a u k b l o k u o t e s . M e s kiekvien d i e n p r a r a n d a m e d a u g h o r m o n , p a n a i hor m o n u s m e d i a g , m u m s b t i n a i reikaling. J irgi y r a la pime. Taiau lapimas - tai toks koncentratas, kuriame yra n e t i k n a u d i n g m e d i a g , b e t i r lak. lakai i r n u o d a i , e s a n t y s o r g a n i z m e , veikia k a i p g y d y t o j b r i g a d a , skiepijan t i n u o vienos a r k i t o s ligos. Y r a t o k s skiepijimo b d a s , kai i m o g a u s p a i m t a s k r a u j a s j a m p a i a m vl s u l e i d i a m a s r a u m e n i s . A n a l o gikai veikia ir l a p i m a s - t a r s i a u t o v a k c i n a c i j a , t i k l a b a i efektyvi. V a r t o d a m i lapim, m e s valome ir arnyn, ir krauja gysles n a t r a l i u b d u , b e j o k i p a a l i n i p o v e i k i ( n o r s vienas valymas neneigia k i t o ) . M s nuolat p e r g r d a m a s skrandis net ir itutjs at r o d o n e l y g i n a n t i n d a s s u m a i s t o likuiais, r i e b a l u o t a s , ne v a r u s . O j e i g u s k r a n d d a r b u v o p i l t a ir a r b a t o s su u o -

giene, j a m e s u s i k a u p i a o r g a n i z m u i k e n k s m i n g m e d i a g . T a i p b a r b a r i k a i kai k a s elgiasi b e v e i k k a s d i e n . G a l i a u s i a i v i d a u s sekrecijos l i a u k o s ir visa o r g a n i z m o e n e r g e t i n sis t e m a s i t e m p i a . G e r d a m i l a p i m , m e s n o r s iek t i e k p a d e d a m e skrandiui apsivalyti. Inkstai t u r t t a r n a u t i mogui septynis imtus met, o d l n u o s d d i r b a k a r t a i s t i k k e t u r i a s d e i m t . l a p i m a s kardinaUai valo i vis k r a u j a g y s l i ir k a n a l r i e b a l i n e s n u o s d a s , valo i r i n k s t u s . Jis g y d o o n k o l o g i n e s , m i a s infek cines, j u d a m o j o a p a r a t o ligas, v i d a u s o r g a n , o d o s , a k i , k r a u j o ligas i r p s i c h i n i u s s u t r i k i m u s , s u g e r i a r g t i s orga n i z m e , valo k r a u j i r k i t u s o r g a n i z m o skysius, i t i r p i n a visus k a m i u s v e n o s e , l a p i m t a k i u o s e , i s k l a i d o sukietjim u s , v a r o sml, s m u l k i n a a k m e n i s . PAMOKYMAI IR PERSPJIMAI TIEMS, K U R I E GYDYSIS LAPIMU P r i e p r a d e d a n t g y d y t i s s a v o ligas l a p i m u , r e i k i a i noti kelet dalyk. 1 . S v a r b u s i d m t i , k a d m e s p a t y s e s a m e s a u gydy t o j a i i r p r i s i i m a m e u t a i vis a t s a k o m y b . B k i m e l a b a i a t s a r g s i r a t i d s , t a d a viskas gerai p a s i s e k s . 2. Savait prie gydymosi lapimu pradi negerkime joki vaist. G y d y m a s lapimu ir vaistai nesuderinami. 3 . E s a n t silpnai irdiai i r e m a m s p a u d i m u i , g e r i a u pa s i r i n k t i ne b a d a v i m , g e r i a n t l a p i m , o d i e t ir l a p i m . 4. Atsiradus stipriems irdiems diams b a d a u j a n t ir g e r i a n t l a p i m a r kilus k i t o m s k o m p l i k a c i j o m s , r e i k i a t u o j a u p a t lapimu suvilgyti kn. 5 . K a r t a i s s a v a i t v i l g a n t k n l a p i m u a t s i r a n d a nie ulys - n e i s i g s k i m e ir n e n u t r a u k i m e k n vilg. 6. K a r t a i s organizmo intoksikacija pasireikia vmimu, i b r i m u , v i d u r i p a l a i s v j i m u - n e s i b i j o k i m e i t o ir ts k i m e s a v o d a r b : t a i fiziologinio k a t a r s i o " p a s i r e i k i m a s . Viskas p r a e i s , i r m e s p u i k i a u s i a i isivalysime. 7 . K a r t a i s g y d a n t i s l a p i m u viso k n o o d i b e r i a m a i spuogeliai su pline virnle. Energingiau trinkime

194

VI DALIS *

VIO

GYDYMAS

LAPIMU

VIO

GYDYMAS

LAPIMU

VI DALIS I

195

l a p i m kiin, k a d s p u o g e l i a i a t s i d a r y t , l a p i m a s pa t e k t i j vid ir t e n susigert. P r a j u s dviem v a l a n d o m s p o p r o c e d i i r o s , r e i k i a i s i p r a u s t i vonioje b e m u i l o . S p u o g a i greitai inyks. 8 . d m i a i s t e b k i m e s a v o l a p i m , j o skon, s p a l v , kvap, nes t a i individualus prietaisas, registruojantis orga n i z m o biikl. 9. lapim p a t a r i a m a vartoti trimis atvejais: bg pro filaktikai, i i m i n m s i n f e k c i n m s b g o m s ( g r i p u i , a n g i n a i , iiminms kvpavimo ligoms) gydyti ir ltinms bgoms gydyti1 0 . G y d a n t i s lapimu, b t i n a laikytis toki taisykb: p e r e i t i p r i e v e g e t a r i n s m i t y b o s , prie g y d y m s i isivalyti arnyn (bet kuriuo biidu); pagyvenusiems m o n m s at sisakyti pienik p r o d u k t ir kiauini ( g a b m a v a r t o t i ne d a u g i a u kaip d u p e r s a v a i t ) . L a b a i r e t a i p a s i t a i k o a t v e j , kai g y d y t i s l a p i m u n e t i n ka. R e i k i a p a s i t a r t i s u g y d y t o j u , p r a k t i k u o j a n i u g y d y m l a p i m u , a r b a j s a v a r a n k i k a i v a r t o j a n t j a u t r i a i siklausy ti s a v o o r g a n i z m . I v a d o s d a r y t i n o s a t s a r g i a i - ne po dienos ar kitos, o po mnesio ar trij. L A P I M O T Y R I M A S AJURVEDOS M E T O D U A j u r v e d a ( s e n o v s i n d p a t i r t i s a p i e t a i , k a i p isigy d y t i p a t i e m s ) p a t a r i a , k a i p l a b a i p a p r a s t a i p a d a r y t i lapi m o t y r i m . V i e n a s l a a s s e z a m o a b e j a u s l a i n a m a s stikli n r y t i n i o l a p i m o i r p a g a l l a o biikl n u s t a t o m a m o g a u s s v e i k a t o s biikl: 1 . J e i g u a b e j a u s l a a s t u o j a u p a t isisklaido l a p i m o p a v i r i u j e , m o g u s p r a k t i k a i y r a sveikas a r b a j o n e g a b o s nepavojingos. 2. Jeigu abejaus laas sksta lapime, tai r o d o r i m t u s sutrikimus organizme. 3 . J e i g u a b e j a u s l a a s n u s d a a n t d u g n o , y r a l a b a i rim t organizmo sutrikim. P a p r a s t a s t e s t a s , b e t j p a d a r y t i s u d t i n g a , jei n e t u r i me sezamo abejaus. G a b m e j pakeisti saulgr ar alyv abejumi, bet pirmiausia t u r t u m e p a t i k r i n t i jo lao bk-

l p a g a l l a b a i s e r g a n i o , iek t i e k n e g a l u o j a n i o ir sveiko mogaus lapim. R e i k i a n o r s a p y t i k r i a i i n o t i s a v o l a p i m o skon, i r jei gu jis s t a i g a p a s i k e i s t , a t k r e i p t i t a i d m e s ir s u s i m s t y t i , k o d l jis p a s i k e i t . s i d m t i n a , k a d s a l d o k a s skonis y r a c u k r i n i o d i a b e t o p o y m i s . Jei m o g u s t i n k a m a i m a i t i n a s i i r n e t u r i n e r v i n i s t r e s , j o l a p i m o skonis i r k v a p a s y r a g e r a s . P i k t o m o g a u s l a p i m a s gyja t a m t i k r nega t y v i s a v y b i , ir, p a t e k s o r g a n i z m , s u s t i p r i n a visas j o neigiamas charakteristikas. N e g a h m a lapimo vartoti esant hiperazotemijai, uremijai ir sutrikus azot a h n a n i o m s inkst funkcijoms! L A P I M O V A R T O J I M O BDAI 1. lapimo grimas P i r m i a u s i a r e i k i a veikti psichologin b a r j e r . J u k i r gy d y t o j a i p a s k i r i a g e r t i k a r i u s , siirius v a i s t u s , tik vieni g y d o , o kiti l u o i n a . K a i kas b a r j e r veikia, dj l a p i m uo giens. Bjaurjimosi j a u s m a s n e t r u k s praeiti. inoma, n e b t i n a lapim gerti nuolat. Tarp gydymosi k u r s reikia d a r y t i d v i e j - t r i j savaii p e r t r a u k a s . O j e i g u jiis a r n y n a s d i r b a k a i p l a i k r o d i s , n r a j o k i h g , p a k a n k a t o , k a d is v a i s t a s v i s u o m e t p o r a n k a i r p r i r e i k u s g a l s i t e j p r a d t i vartoti. N e n u m o k i t e r a n k a t o k i , a t r o d y t , s m u l k m e n , kaip t e i s i n g a i l a p i n t i s . P a t a r i a m a a t s i g r t i veidu r y t u s , nes t a d a lapimo iurkl, s t a t m e n a i k i r s d a m a ems biolauk, p a p i l d o m a i p r i s o t i n a m a energijos. Taigi jiis, ival a r n y n i r k e p e n i s , p r a d e d a t e g e r t i l a p i m . K a i p t a i d a r o m a ? I k v p t e i r n e s u s t o d a m i igr t e nelygin g u r k n i skaii. P o dviej t r i j d i e n l a p i m a s p a s i d a r o viesiai g e l t o n a s , b e k v a p i s . vieias l a p i m a s v a d i n a m a s g y v u o j u v a n d e n i u , o k e h a s dienas pastovjs vadinamas negyvuoju. P a m a u p r a t i n a n t i s prie lapimo i pradi g a h m a j u o tik apsiplauti, apsitrinti r a n k a s , p a s k u i veid, p o k u r i o laiko iltu v a n d e n i u b e m u i l o t a i n u p l a u t i . P r a p l a u k i t e b u r n , l a i n k i t e nos.

196

VI DALIS

VIO

GYDYMAS

LAPIMU

VIO

GYDYMAS

LAPIMU

* VI DALIS

197

G e r i a n t l a p i m , n e g a l i m a v a r t o t i v a i s t , b e t o , jie paprasiausiai nereikalingi. P i r m dien igrus lapimo gali g u r g t i pilvas, s u s k y s t t i i m a t o s . T a i n o r m a l u , p o k e l e t o d i e n viskas p r a e i s . G e r i a n t l a p i m , b u s g e r a i , jei vien, dvi a r t r i s d i e n a s p a b a d a u s i t e . T a i p a d e d a i or g a n i z m o e f e k t y v i a u a l i n t i t o k s i n e s m e d i a g a s . iuo m e t u r o d y t a , k a d keli t r u m p i b a d a v i m a i , g e r i a n t l a p i m , y r a efektyvesni, n e g u v i e n a s ilgalaikis, k u r i a m r e i k i a l a i k o , i tverms ir baigus b a d a u t i biitina atitinkamai maitintis. K a d a n g i l a p i m a s y r a g e r a t o n i z u o j a n t i , b a k t e r i o c i d i n ir, s v a r b i a u s i a , specifin p r o f i l a k t i k a i r g y d o m o j i p r i e m o n , j g e r t i p a t a r i a m a e s a n t b e t kokios b k l s . Y p a l a p i m a s v e r t i n g a s , susirgus m i n m i s ligomis, p a k i l u s t e m p e r a t r a i . P a t e k s o r g a n i z m l a p i m a s ivalo v i r k i n i m o t r a k t , k r a u j a g y s l e s , lsteli m e m b r a n a s , t a r p l s t e l i n skyst, pa alina o r g a n teral blokad, rgimo ir p u v i m o a r n y n e procesus, sustiprina apsaugines organizmo jgas ir gerina sveikat. 2. Iorikas lapimo vartojimas Iorikai v a r t o j a m a s a r b a d v i e j - t r i j d i e n l a p i m a s ( n e g y v a s i s ) a r b a vieias l a p i m a s , i g a r i n t a s iki v i e n o k e t v i r t a d a l i o p r a d i n s a p i m t i e s i r g a r i n i m o m e t u gijs g a l i n g e n e r g e t i n u t a i s . Jis t i n k a k n u i m a s a u o t i , o m a s a u o j a n t s u a k t y v i n a m a v i d a u s o r g a n veikla. K n m a s a u o t i g a l i m a d a u g i a u s i a eis k a r t u s p e r p a r , m a sao laikas p r i k l a u s o n u o t o , kok o r g a n n o r i t e s u s t i p rinti. Gydomojo masao su lapimu sistem V. Lobodinas silo t o k i : 1. Tulies p s l ir k e p e n y s - p i r m v a l a n d n a k t i e s ; 2. P l a u i a i ir p l o n o s i o s a r n o s - p e n k t v a l a n d r y t o ; 3. S k r a n d i s ir b l u n i s - d e v i n t v a l a n d r y t o ; 4. irdis ir plonosios a r n o s - p i r m v a l a n d d i e n o s ; 5. l a p i m o p s l ir i n k s t a i - p e n k t v a l a n d v a k a r o ; 6. I n k s t a i , k e p e n y s ir p l a u i a i - d e v i n t v a l a n d v a k a r o . M a s a r e i k i a p r a d t i prie p e n k i o l i k a d v i d e i m t m i n u i iki n u r o d y t o laiko i r b a i g t i t a i p p a t p e n k i o l i k a dvide-

i m i a m i n u i vliau. J e i g u m a s a u o s i t s tik vien k a r t p e r p a r , p a s i r i n k i t e t o k m a s a o laik, k a d a n o r i m o su s t i p r i n t i o r g a n o funkcijos a k t y v i a u s i o s . P a v y z d i u i , n o r i n t s u s t i p r i n t i tul i r k e p e n i s , t i n k a m i a u s i a s l a i k o t a r p i s b u s n u o v i e n u o l i k t o s v a l a n d o s v a k a r o iki t r e i o s v a l a n d o s r y t o . M a s a u o j a n t l a p i m u gali kilti k o m p l i k a c i j : o d o s ib rimai, nieulys. Ant odos pasirodius pliniams ar psoria zei, m a s a o n e g a l i m a d a r y t i , t i k vienai d v i e m s v a l a n d o m s d e d a m i k o m p r e s a i , p a s k u i jie n u i m a m i i r k n a s a p i p l a u n a m a s iltu v a n d e n i u b e m u i l o . s i d m k i t e , k a d g y d a n t i s l a p i m u , kaip i r k i t o m i s p r i e m o n m i s , s v a r b u p s i c h o l o g i n n u o s t a t a , - sitikinimas, kad tikrai igysite. Masaas vonioje. k a r t v a n d e n pilkite tris-penkis l i t r u s p e r s a v a i t s u r i n k t o l a p i m o . V a n d e n s pilkite p u s a n t r o a r d u k a r t u s d a u g i a u . A t s i g u l a m a vonioje i r d a r o m a s m a s a a s . Po to susivyniojama paklodes, pas d i m p u s a n t r o s v a l a n d o s i r k n a s a p i p l a u n a m a s iltu b e muilo vandeniu. D a n i a u s i a i iorikas l a p i m o v a r t o j i m a s d e r i n a m a s s u jo grimu. G y d a n t i s l a p i m u , v a i s t u s v a r t o t i n e p a g e i d a u t i n a , i s k y r u s m i u s , s u n k i u s a t v e j u s , kai v a i s t a i b t i n i . K a i g y d o m a s i l a p i m u d e r i n a n t m a i s t o p r o d u k t u s i r prie t a i ivalius a r n y n bei k e p e n i s , p a a l i n i o p o v e i k i o a r komplikacij ne pastebta. l a p i m u v i l g o m a i r t r i n a m o d a . N e i b k i t e r y t i n i o la p i m o likuio. t r i n k i t e j u o veid, r a n k a s , kakl, p l a u k ak nis, y p a delnus ir p d a s , trinkite skaudulius. J u o g a h m a s u d r k i n t i d r s k i m u s , m l y n e s , v a b z d i k s t a s v i e t a s , pa t i n i m u s , a u g l i u s , n u d e g i m u s , g r y b e l i o p a e i s t a s v i e t a s . Jei g u l a p i m u s u v i l g y t u m e aizd, t a i j a p s a u g o t n u o infekcijos. Ilgai, k r u o p i a i t r i n k i t e vis p d p a v i r i . p d a s i e i n a visi v i d a u s o r g a n r e c e p t o r i a i ir, t r i n d a m i l a p i m , s u a k t y v i n k i t e j veikl. Taigi i r y t o g e r i a t e l a p i m ir vilgote j u o veid ir k i t a s n u r o d y t a s k n o dalis. J e i g u b i j o t s k v a p o , p o k u r i o laiko lapim n u p l a u k i t e . sidmkite, vegetarikai maiti n a n t i s , j s lapimas beveik n e t u r s kvapo, galima b u s j o i r n e n u p l a u t i . V a k a r e , dvi v a l a n d a s prie m i e g r y t i -

198

VI

DALIS

VIO

GYDYMAS

LAPIMU

VIO

GYDYMAS

LAPIMU

VI DALIS

199

n i u l a p i m u s u v i l g y k i t e veid,, r a n k a s . N u p l a u k i t e j p o v a l a n d o s a r p u s a n t r o s . K a s n o r i , gali p r o c e d i i r p e r k e l t i i v a k a r o dien. P a t a r i a m a a n t v e i d o o d o s p e n k i o l i k a i - d v i d e i m i a i mi n u i d t i l a p i m o k a u k , p a s k u i j n u p l a u t i d r u n g n u van deniu. O d a po tokios procediiros p a s i d a r o m i n k t a , grai. J e i g u t u r i t e p l e i s k a n , b i i t i n a i t r i n k i t e viei a r p a s t o v jus l a p i m p l a u k a k n i s . P l e i s k a n o s i n y k s , o d a p a s i d a rys m i n k t a , p l a u k a i t a p s k a i p ilkiniai. Be t o , l a p i m o g a b m a pilti ir v a n d e n , kuriuo prausiats ar apsipylinjate. K a i p i l a t e d u b e n ar k i b i r van den a p s i p y b m u i , pilkite j b k u t r y t i n i o l a p i m o a r b a kok t u o m o m e n t u t u r i t e . vieias l a p i m a s l a i k o m a s g y v u o j u . M i i s t r i m a i a m e p a s a u l y j e viskas t u r i s a v o p r i e y b . Negyvasis l a p i m a s tai lapimas, palaikytas t a m s i a m e inde ( g a b m a ind ap vynioti j u o d u popieriumi), sandariai u d a r y t a m e ( g a b m a plastmasiniu kamiu). Rytinio lapimo bkutis supilamas b u t e l i r s a u g o m a s t a m s i o j e , vsioje v i e t o j e , p a v y z d i u i , a l d y t u v e . K u o ilgiau p a l a i k y t a s l a p i m a s , t u o jis v e r t i n gesnis. K a i a t i d a r b u t e l p a j u s i t e a m o n i a k o k v a p , t o k s a m o n i a k u kvepiantis lapimas geriausiai tinka trynimui o d . G e r t i t o k l a p i m k a t e g o r i k a i d r a u d i a m a , o pavil gai i j o g e r a i veikia s u t r e n k t a s , p a t e m p t a s a r n u d e g i n t a s vietas. D r g n a s pavilgas d e d a m a s ir sipjovus, a n t aizdos, psls po o d a . varus s k u d u r b s sulenkiamas pusiau, gerai suvilgomas lapime, u d e d a m a s a n t aizdos ir i viraus apr i a m a s m e r b n i u t v a r s i u . P r o c e d r a k a r t o j a m a , kol visikai igyjama. Negyvasis l a p i m a s n a u d o j a m a s t i k p a v i l g a m s ! P a t a r i a m a prie v a r t o j i m j iek t i e k p a i l d y t i . A m o n i a k a s p u i k u s i p u r i n t o j a s , jis t a r s i a t v e r i a d u r i s o d o s p o r a s , jas p a t e n k a deguonis, energija, maistingosios media gos. O d a t u r i p u i k i a u s i a p s a u g , t o d l n e r e i k i a bijoti, k a d p e r a t v i r a s d u r i s p a t e k s infekcija. N e , j i n e p a t e k s , oda prads kvpuoti ir atjauns. Pavilgams, kompresams ir t r y n i m a m s palaikytas lapimas - unikab priemon. Jo n e t u r i n t t i n k a i r vieias. Tokias bgas kaip gripas, angina, perabmas efekty-

V U t u o j p a t p r a d t i 1-3 d i e n a s g y d y t i s b a d a , v i m u ge riant lapim. Jeigu t u o m e t u p r a d e d a smarkiau plakti irdis, v a d i n a s i , k r v i s i n k s t a m s p e r n e l y g d i d e b s . Suvil gykite kn lapimu. Kaip vilgyti vis kn lapimu. P r o c e d r a i kasdien n a u d o j a m a stiklin septynias dienas palaikyto lapimo. P r i e n a u d o j i m j r e i k i a iek t i e k p a i l d y t i . P a s k u i jis p a d a b n a m a s dvi dalis: p i r m j a d a l i m i s u v i l g o m a vir u t i n k n o d a b s iki j u o s m e n s ( n u v a r v j u s i o l a p i m o n e n a u d o k i t e , nes jis j a u e n e r g e t i k a i n e v a r u s ) . A n t r j a l a p i m o d a b m i s u v i l g y k i t e a p a t i n k n o dal. Vilgydam i k n , velniai j g l o s t y k i t e n e t r u m p i a u k a i p valan d. D a u g i a u s i a d m e s i o s k i r k i t e k a k l u i , v e i d u i , p d o m s . P r a d k i t e vilgyti k n l a p i m u , kai t i k p a j u t o t e , j o g p r a d e d a t e sirguliuoti, t u o m e t greitai pasveiksite. N u o d a i a b n s i s i o r g a n i z m o o d o s p s b p a v i d a l u a r k i t o k i u sud i r g i m u . N e i s i g s k i t e - t a i n a t r a b r e a k c i j a b e t kok n a t r o p a t i n g y d y m . P r a j u s v a l a n d a i p o p r o c e d r o s u b a i g i m o , a p s i p l a u k i t e k n d r u n g n u a r iltu v a n d e n i u b e m u i l o . P o p r o c e d r o s p a d i d j s irdies p l a k i m a s p r a eis. J e i g u n e g a l i t e b a d a u t i g e r d a m i l a p i m , vien, dvi ar tris dienas laikykits dietos gerdami lapim. Dieta gydantis lapimu. V a l a n d p r i e nei l a p i m o , nei v a n d e n s n e g e r k i t e . valg ir po valgio

L a b i a u s i a i d i e t a i t i n k a griki, aviini, m i e i n i k r u o p , s o r . k u k u r z k o s . P e r d i e n i g e r i a m a s visas la p i m a s , kiek j o b n a . B e t o , a n t k a k l o d e d a m a s vieio a r p a s t o v j u s i o l a p i m o k o m p r e s a s (jeigu g e r k l nega l u o j a ) . K v p a v i m o t a k bgos p r a e i n a p e r vien p a r , g r i p a s - p e r vien a r t r i s p a r a s . P o b a d a v i m o g e r i a n t lapim reikia p r a d t i maitintis pagal tokias p a t tai sykles, k a i p i r p o p r a s t o b a d a v i m o i r l a i k y t i s j t i e k d i e n , kiek d i e n b u v o b a d a u t a . T o p a k a n k a , k a d b g a b t v e i k t a . S e r g a n t g r i p u l a b a i e f e k t i n g a nos p r a p l a u t i vieiu l a p i m u . L a i k i n a i g a b i nosies p a d a u g t i iskyr, nes abnasi toksinai. L a b a i n a u d i n g a vieiu l a p i m u s k a l a u t i gerkl, p r a p l a u t i akis, be t o , a t b k t i m a s a lapimu, trinant j kn, d t i gyvojo i r n e g y v o j o l a p i m o p a v i l g u s .

200

VI DALIS * KAIP

VIO

GYDYMAS

LAPIMU

VIO

GYDYMAS

LAPIMU

* VI DALIS

201

PARUOTI STRUKTRUOT LAPIM

Norint, kad lapimas t a p t koncentruotesnis ir strukt r i k e s n i s , jis g a r i n a m a s . T a i a u t o g a l i m a p a s i e k t i i r j sualdius. Taip js ne tik padidinsite n a u d i n g media g lapime koncentracij, bet ir atsikratysite nemalonaus kvapo, kuris neivengiamai a t s i r a n d a lapim g a r i n a n t . P a i m k i t e m e t a l i n i n d , pilkite j vieio l a p i m o ir p a s t a t y k i t e a l d y m o k a m e r . K a i t r y s j o k e t v i r t a d a l i a i su als, i p i l k i t e likus n e s u a l u s l a p i m . i n e s u a l u s i , kon c e n t r u o t a i r i dalies s t r u k t r u o t a l a p i m o dalis j u m s i r r e i k a l i n g a . G a l i m a j p a d a r y t i i r visikai s t r u k t r u o t , d a r kart sualdant. Toks a n t r k a r t sualdytas lapimas v a r t o j a m a s j na t r a l i u b d u i t i r p i n u s . Jis iek t i e k p a i l d y t a s g e r i a m a s , d a r o m i jo pavilgai, v a r t o j a m a s skalavimams ir t r y n i m a m s ir pasiekiama puiki rezultat.
LAPIMO VARTOJIMAS ORGANIZMUI

n a l y v aliejumi ( d v i e m a r t r i m j o a u k t a i s ) . N o r m a l a u s k n o s u d j i m o m o n m s prie p r o c e d r p a t a r i a m a p a g u l t i iltoje vonioje, kol k n a s suils i r visas o r g a n i z m a s tarsi prisipildys ilumos. Tokie apilimai d a r o m i dvi a r t r i s d i e n a s , t i k p o t o d a r o m a k l i z m a . M e t o d i k a . P a p r a s t a i klizmos s u s a v o l a p i m u d a r o m o s s a v a i t (kas a n t r d i e n ) , n e p a m i r t a n t k n p r i p i l d y t i i l u m o s . R e z u l t a t a i s t u l b i n a n t y s . l a p i m a s v a r o a k m e n i s , i p l a u n a p o l i p u s . J e i g u reikia, g y d y m s i t o k i o m i s k l i z m o m i s galima p r a t s t i d a r savaitei.
ONKOLOGINI LIG GYDYMAS

O n k o l o g i n s ligos g y d o m o s kaip ir visos l t i n s ligos. B a d a u j a n t g e r i a m a s visas l a p i m a s , d a r o m i viso k n o try nimai. E s a n t gerybiniams augliams, kelis k a r t u s p e r d i e n de d a m i a n t auglio p a v i l g a i i r vl d a r o m a t a s p a t : g e r i a m a s l a p i m a s , d a r o m i viso k n o t r y n i m a i , d e d a m i k o m p r e s a i . i n o k i m e , k a d vio i g y d y m u i n e g a n a fizini v e i k s m . Vys - t a i beveik visuomet b a u s m u k nors bloga, p a d a r y t o iame ar p r a e i t a m e gyvenime. Todl pirmiausia reikia siningai p e r m s t y t i savo gyvenim, pasikeisti, kad s a n t y k i a i s u a p l i n k a b t h a r m o n i n g i , s u v o k t i , k a d visi m e s e s a m e K r j o vaikai i r visi p a s J e i n a m e . L a b a i nelengva, bet m a n o m a n u s t a t y t i , koks etikos d s n i s b u v o p a e i s t a s , i r dl t o f o r m a s k u r i a n i o s j g o s n u s t o j o g l o b o t i k u r i n o r s k n o dal, j u v a l d c h a o s o e n e r g e t i k a , i r t o j e vietoje a t s i r a d o o n k o l o g i n i s a u g l y s . To dl d a b a r reikia, k a d i m t veikti a t v i r k t i n i s p r o c e s a s , k u r i s s u v a l d y t chaos. T a i a n a i p t o l n r a l e n g v a . P a t e i k s i u a p r a y t spaudoje pavyzd. M a r i n a i , vienai p e t e r b u r g i e t e i , l a n k i u s i a i fizinio ir d v a s i n i o t o b u l j i m o m o kykl V i e n y b " , b u v o n u s t a t y t a treioji vio s t a d i j a . iuo l a i k i n m e d i c i n a t o k i u a t v e j u y r a b e j g . T a i a u i Ugon n u t a r g r u m t i s iki g a l o . J i m gilintis r i m t l i t e r a t r sielos i r dvasios, t a r n a v i m o m o n i j a i i r a t g a i l o s k l a u s i m a i s . T u o p a t m e t u isival vis o r g a n i z m : a r n y n , k e p e n i s i r

IVALYTI

KLIZMOMIS

Sukaupkime, laikydami aldytuve, du litrus lapimo s a v o a r iki d e i m t i e s m e t vaiko (kol d a r n e i s i u g d s j o l y t i n i s f o n a s ) . P a g e i d a u t i n a , k a d l a p i m a s b t r y t i n i s , jei b t i n a , dal j o g a l i m a p a p i l d y t i d i e n i n i u . R u o d a m i k l i z m s u v a n d e n i u , j p a r g t i n a m e citri nos sultimis a r b a p a r e n k a m e special vaistaoli rinkin. R u o i a n t k l i z m s u s a v o l a p i m u n i e k o t o k i o d a r y t i nerei kia. l a p i m e j a u viskas idealiai s u b a l a n s u o t a , idealiai pa r i n k t a " d r u s k s u d t i s , viskas i a n k s t o p a r u o t a i a m n u o s t a b i a m fiziologiniam skysiui p a n a u d o t i . Jeigu lapimas buvo laikomas aldytuve, prie n a u d o j a n t r e i k i a j iek t i e k p a i l d y t i . Storj arn valymas lapimu. A p k n i e m s monms p a t a r i a m a prie p r o c e d r p a s i k a i t i n t i s a u n o j e a r b a kar t o j e vonioje. Liesiems m o n m s , k u r i e n u o l a t la, g e r i a u s i a prie p r o c e d r p a s i k a i t i n t i k a r t o j e vonioje i r p a s k u i t r i n t i k-

202

DALIS

VIO

GYDYMAS

LAPIMU

203

k i t u s o r g a n u s . J i b a d a v o , g r l a p i m , djo l a p i m o pavil gus, a t k a k b a i t o b u b n o s i , n e p r a l e i s d a m a n vienos dienos, a t i d j u s i al v i s u s k i t u s d a r b u s . M i t y b a i ji i l e i s d a v o ne daug, o i t u r i m drabui persisiiidavo naujus. Atsirado laiko p a b i r t i g a m t o j e , p a r a y t i b i i u l i a m s l a i k u s , s k a i t y t i domias knygas. N e t r u k u s i a u g b o pasirod iskyros. I pradi Mari na isigando, bet auglys pradjo mati. P a d r s i n t a ji dar k r u o p i a u a t l i k i n j o p r o c e d i i r a s . A t j o i r dvasios p r i e e mikj blog p e r g a l - a u g l y s i n y k o . N e t r u k u s ji b u v o i b r a u k t a i onkologini bgoni skaitos ir ivyko i Peter b u r g o gyventi kaim, k u r itekjo ir neseniai p a g i m d t r e i siin.

PANAUDOTOS

LITERATROS

SRAAS

. . , . , 1994. . . . . 1. . - , 1994. . . . . 3. . - , 1994. B. . . , 1991. . . . . 1 . 2. , 1992. C. . . 1977. . Wigmore. The Miracles of Wheatgrass. Boston. u r n . " , 1995, . Z u r n . " , 1996, . u r n . " , 1994, .

TURINYS I dalis. VIO G Y D Y M A S IR P R O F I L A K T I K A Tradicin medicina apie vio atsiradim ir gydym Naujoji medicina apie v Psichoasteninis sindromas, arba XX amiaus pagrindin liga - nuolatinis sielos ir kno nuovargis Psichovegetatyvinis sindromas, arba visiems i n o m a " vegetokapiliarin distonija Psichosomatins ligos - t a i sielos ir kno negalia Nuo ko pradti gydytis Kompleksinis gydymasis arnyno ivalymas (pasiruoimas viso organizmo ivalymui) ank Prakalanos p r a t i m a i virkinimo t r a k t u i ivalyti... arnyno ir viso organizmo ivalymas darovi s u l t i m i s . . Kepen ivalymas Inkst ivalymas Limfos ivalymas Gydomosios vonios II dalis. K. NII S V E I K A T I N G U M O SISTEMA Nii sistemos pagrindai Apie odio jg Vio gydymo metodika Anglies oksido paalinimas Kontrastins oro vonios Organizmo aprpinimas vitaminu C Kontrastins vandens vonios Kraujagysli atnaujinimas 5 5 8 16 19 21 27 28 28 30 34 35 37 37 38 39 39 49 50 51 52 53 54 56

eios sveikatingumo sistemos taisykls 1. Kieta lygi lova 2. Kieta pagalv (volelis) 3. P r a t i m a s Auksin uvel" 4. P r a t i m a s kapiliarams 5. Deln ir pd suglaudimo p r a t i m a s . . 6. P r a t i m a s stuburui ir pilvui Mityba pagal Nii sveikatingumo sistem Bendrosios nuostatos Mitybos taisykls Reikalingi mikroelementai Vio igydymo atvejai pagal Nii sistem Plaui vys Skrandio vys Tiesiosios arnos vys Gerkl vys Gimdos vys Kaip M. Gogulan pati isigyd v M. Gogulan pateikti vio igydymo atvejai III dalis. AUGALAI I G Y D O V IR KITAS LIGAS Kraujagysli sistemos paeidimai Augli rys Piktybini augli gydymo rekomendacijos Keletas bendro pobdio p a t a r i m dl piktybini augli gydymo Odos vys Plaui vys Skrandio vys Skrandio, kepen, arnyno, pieno liauk, stempls vys Gimdos vys Lipoma, leukoz, plaui ligos ir bronch a s t m a Fibromiomos ir miomos Mastopatija Galvos smegen, kaul, prostatos ir lapimo psls vys Tiesiosios arnos vys Apatins lpos vys

56 50 57 58 59 60 61 64 64 66 75 80 80 83 85 86 86 87 92 94 94 96 97 98 102 102 104 106 96 113 114 115 117 117 11S

Sarkoma 119 Istin skleroz, insultas, irdies kraujagysli ligos .. 119 Reumatas -. 120 Spindulin liga 120 IV dalis. S T E B U K L I N G A S KVIEI ELMEN P O V E I K I S 123 I ko sudarytos kviei elmen sultys 124 Kviei elmenys ir vegetarikas m a i s t a s 128 Kviei elmen sultys - iganingos 132 Kviei elmen sultys mgstamiems gyvulliams ir vaikams 134 Kviei elmen auginimas ir suli s p a u d i m a s 135 Kviei elmenys ir emocin detoksikacija ......138 Kviei elmenys - dvasinai tonizatoriai 141 V dalis. K I T I VIO G Y D Y M O B D A I Fermentais prisotinto m a i s t o reikm, sergant virusinmis ligomis ir AIDS Spirito ir aliejaus miinys viui gydyti esnakas p a d e d a ivengti vio Vys - ne m i r t i n a liga V galima veikti Piktybini augli g y d y m a s burokliais G y d y m a s retais augalais ivicos" centre Vio g y d y m a s altalankiu VI dalis. VIO G Y D Y M A S L A P I M U iek tiek istorijos apie gydymsi lapimu lapimo energija Kas yra lapimas P r a k t i n s inios apie lapim lapimas kaip h o m e o p a t i n priemon P a m o k y m a i ir perspjimai tiems, kurie gydysis lapimu lapimo t y r i m a s Ajurvedos m e t o d u lapimo vartojimo b d a i Kaip paruoti s t r u k t r u o t lapim lapimo vartojimas organizmui ivalyti klizmomis Onkologini lig g y d y m a s P A N A U D O T O S L I T E R A T R O S SRAAS 144 144 147 154 155 161 166 171 175 ...179 179 183 184 190 191 193 194 195 200 200 201 203

Ve231

V y s i g y d o m a s : kompleksinis g y d y m a s netra dicine medicina. / Sp. pareng Bron Lozovien. - V.: Asveja, 1997. - 206 p.: ibustr. - (Sveiko gyvenimo m 4 a ) . I S B N 9986-504-48-1 vairios vaistaoliij, urinoterapijos, kviei elmen ir dar kitokios melodikos, kaip igydyti v ir sveikai gyventi, remiantis naujja netra dicine medicina. uDK 615.85

VYS IGYDOMAS Kompleksinis gydymas netradicine medicina SL 867. 1997 04 05. 10 leidyb. apsk. 1. Usakymas 564 Leidykla Asveja" Apkas 11-3, 2042 Vilnius, t. 765873 Spaud AB Spauda", Laisvs pr. 60, 2019 Vilnius Kaina sutartin