Osmanl amdanlar Samdan, insanligin ilk aglarinda iranin yerine aydinlatma elemam olarak ortaya ikmistir.

O aglardan elektrik agma kadar Bati'da saraylarda, evlerde, satolarda; Dogu'da da yine evlerde, saray ve konaklarda, kalelerde aydinlatma bakimindan ileri bir teknik olarak kullanilmistir. Zaman ierisinde ekonomik gelismislik ve kalkinmayla beraber teknik, form ve ssleme olarak gelistirilmis olan samdanlar, Osmanli'da oldugu gibi mekanlari ssleyen dekortif bir malzeme olmustur. Samdanlar Topkapi Sarayi'nda zengin bir koleksiyon meydana getirirler. Ilk rneklerinde mum dikilen samdanlar esitli madenlerden yapilmislardir. Bunlar zaman ierisinde iki sekilde kullanilmislardir: -Sabit Samdanlar -El samdanlari. Topkapi Sarayi'nin Harem ve Kubbealti'nda, Arz Odasi'nda, Has Oda'da, Hnkar Sofasi'nda sabit samdanlari grmekteyiz. El samdanlari ise karanlik koridorlarda, mahzenlerde, isigi olmayan salon ve odalarda kullanilmistir. Samdanlarin boyutlari zaman ierisinde otuz santimden bir-iki metreye kadar degismis, mum sayilarinin ogaldigi grlmstr. Toprak, bakir, gms ve pirinten yapilmis olanlarin yaninda altin, tombak ve porselenden yapilmis olanlari da mevcuttur. Topkapi Sarayi 'ndaki samdanlari form olarak iki sekilde tasnif edebiliriz: - Ayakli samdanlar - Duvar samdanlari. Samdan nbetleri Ayakli samdanlar Harem'de Hnkar Sofasi ve Has Oda gibi padisaha ait byk meknlarda kullanilmistir. Bunlar cami ve mescidlerin mihrap nlerinde yer alan samdanlarin benzerleridir. Ayakli samdanlarin kk boyutlu olanlari da mevcuttur. Bunlarin ok kollu olanlari byk meknlarda kullanilmistir. Topkapi Sarayi'nda kullanilan samdanlarin ogunlugu saraya vakf yoluyla gelmistir. Ayakli samdanlarin bazilarinin zerinde ayet-i kerimeler, vakf edenin ismi ve kitabesi yeralmaktadir. Bunlardan bir tanesi Bab-s Sa'ade Agalarindan Kayserili mer Aga'mn vakf ettigi 1806 tarihli havan samdandir. Duvar samdanlari duvarlara rapt edilmistir. Bunlar daha ok karanlik koridorlarda, padisahin yatak odalarinda bulunmakta olup, ogunlukla ok kolludur. Topkapi Sarayi'nda samdanlarla kandilleri yakip sndrme ve temizligiyle ilgili grevlilere "Samdanci Basi" veya "Samdani" adi verilirdi. Saray naziri olan Bostanci Basi'mn emrinde olan Samdanci Basi, aksam gnesinin batisindan evvel tm kadrosunda mevcut olan samdancilari toplayarak ellerine yanar durumda kk birer samdan verirdi. Samdancilar sarayin btn blmlerini, kendisi de padisahin bulundugu mekanlarm samdanlarini karanlik basmadan yakarlardi. Samdanci Basi kendi samdanlarini yaktiktan sonra btn samdanlari da kontrol ederdi. Samdanci Basi'nm emriyle her gece nbet tutularak samdan kontrol yapilirdi. Bundan maksat, snen samdanlari tekrar yakmak, bitenleri yenilemek, yangin tehlikesini nlemekti. Koleksiyonumuzu meydana getiren rnekler Osmanli saray ve konaklarinda elektrik devrine kadar aydinlatmayi saglayan altin kaplama (tombak), pirin, porselen, bakir ve gmsten yapilan samdanlardir. Bunlar zaman zaman sslemeleri, tezyinat ve formlariyla kendi devrinin sanat zelliklerini yansitmis;

dekoratif biimleriyle de bulundugu mekanlari sslemistir. Bunun yaninda Seltin Camilerindeki mihrap n samdanlari ayri bir ihtisamla padisahin gllgn ortaya koymaktadir.

zerinde Ikinci Murad'in tugrasinin bulundugu altin samdanlar

Tek mumluklu bitki sslemeli bronz samdan.

Drt kollu mumluklu bitki sslemeli bronz samdan

Bakir seksiyonunda bulunan havan samdan iki paradan meydana gelmektedir. stte mumluk kismi altta ise havan seklinde ayak kismi yer alir. zerinde "Bab's-saade agalarindan Kayserili mer Aga'nm vakfettigi 1806 tarihli ibare yer almaktadir.

Tombak samdan. Mumluk kismi kk tutulmus, havan kisminda ise delik isi sslemeler yer almakta.

Uzun tek mumlugu bulunan ince agizli bakir samdan

Konya Mevln Mzesinde Seluklu ve Osmanl devirlerine ait amdanlar, kandiller ve ifa taslar.

stanbul Ayasofya Camii Mihrabnn iki tarafnda bir iftli byke mumlara sahip iki ift tuntan yaplm amdan bulunmaktadr. Bunlardan daha kk apl olan ikisi, Budindeki bir kiliseden getirilmitir. Kanuni Sultan Sleyman devrinde Budin fethedilince, ortadaki bakiliseden alnan bu amdanlarn zerine ayn ibarelerden oluan birer manzum kitabe yazdrlm ve 1526da Ayasofya mihrabnn iki tarafna yerletirilmitir.

nye Orta Camii mihrabnn iki yannda duran ve camiin ilk ina tarihiyle ayn tarihi tayan bir ift amdan bulunmaktadr. amdanlarn zerinde 1317 (Miladi 1899) tarihi bulunmadr.

Osmanl'da evlerin mum ile aydnlatlmasnda kullanlan amdanlarn gemii ilk alara dayanr. Estetik formlaryla Sleymaniye amdanlar hem aydnlatma hemde dekorasyon amal

kullanlmtr. Cami ve kiliseler gibi kutsal mekanlarda da kullanlan amdanlarn bronzdan yaplanlar, 20 cm ile 3 metre arasnda deiken boyuttadr. Osmanl'da bata ark Kelerinde kullanlmtr. Osmanl da amdanlarn boyutlar zenginlii'de temsil ederdi. amdanlarn yapm ciddi bir ustalk gerektirir ve bronz olanlar ok dayankl olduu iin ska tercih edilirdi.

Tire Yalnayak camiinde 16. yy.rn iki amdan yer almaktadr. amdanlarn zerinde dediye
sahiplerinin isimleri yazmaktadr. Her iki amdandaki yaz da tura formu ile yazlm. erik olarak da hediye sahiplerinin isim ve nvanlarndan bahsediyor. amdanlarn zerlerindeki mumlar da camiye 1950li yllarda getirilmi.

istanbul eyh Devati Mustafa Efendi Camiine ait amdan

stanbul Beikta Sinan Paa Camiinde yer alan tombak mihrap amdan

Ankara Vakf Eserleri Mzesinde sergilenmekte olan Osmanl dnemi amdanlar. Osmanl Dnemi maden sanat; bir yandan kendinden nceki gelenekleri devam ettirirken, bu dneme zg yeni formlarn da denendii bir dnem olarak karmza kar. Ssleme programnda geleneksel motiflerin yan sra lale, karanfil, akayk, nar gibi natralist motifler de kullanlmtr. Osmanllarda dier sanat dallarnda olduu gibi maden sanatnda da 15.yzyln ikinci yarsna kadar olan dnem, nceki gelenekleri devam ettii ve yeni formlarn arand bir dnem olarak kabul edilir. Deiik etkileimleri birletirerek 17. yzylda tam bir senteze ular. Bu yzyllar Osmanl Sanat iin Klasik Dnemdir. 16. yzylda bol miktarda retilen yksek mihrap amdanlar etkisini 17. yzyla kadar devam ettirmi, bu yzylda zellikle Lale Devrinin de etkisiyle, poplerliini Lale Formlu amdanlara brakmtr. Osmanl Maden Sanatnda 18. ve 19. yzyllarda en ok karmza kan bir eser grubu da Tombak diye isimlendirilen eserlerdir. Bakr ya da pirin eser zerine cva oksit alaml altn kaplama uygulandktan sonra stlarak altnn, eserin yzeyine geirilmesinden ibaret olan bu teknik sayesinde adeta altn grnml eserler retilmitir. Mzede ge dnemlere ait, deiik form ve llerde yaplm , bakr, tun ve tombak amdanlar, kl ve alemler sergilenmektedir.

. http://www.aleqt.com/2011/05/16/article_538685.html

http://www.silkroad4arab.com/vb/showthread.php?t=396084

http://vb.altareekh.com/t37494/ http://www.arabicheart.com/vb/showthread.php?t=10228

 : http://www.al3malka.com/vb/t40058.htm#ixzz1m0LurGlV Al3malka.com

- 42

021 081 .

http://www.cyemen.com/vb/showthread.php?83317-%CD%D6%C7%D1%C9-%E6%CA %C3%D1%ED%CE-%A1%A1%A1-%E3%E4-%C8%ED%CA-%ED%C7%DD%DA%ED1%A1%A1%A 07535=http://alhrmain.com/vb/showthread.php?t


/564823http://forum.ma3hd.net/ma3hd58/arab