Ekoturizam povijesni razvoj,

tipovi,trite, trendovi i
perspektive
Pred.Rikard Bakan,mag.oec

POVIJESNI RAZVOJ EKOTURIZMA

Podrijetlo rijei nije tono odreeno
Prvo spominjanje vee se uz 1965. godinu (Hetzer,
W.) koji je u svome lanku Environment, tourism,
culture postavio etiri temeljna stupa odgovornog
turizma:
1. Minimiziranje utjecaja na okoli
2. Uvaavanje kulture domaina
3. Maksimaliziranje koristi za lokalnu zajednicu
4. Maksimaliziranje zadovoljstva turista

Razvoj ekoturizma vee se uz sveopi pokret za

ouvanje okolia iz 70-tih i 80-tih godina
prologa stoljea te uz evidentne loe uinke na
okoli koji je izazvao masovni turizam.

POVIJESNI RAZVOJ EKOTURIZMA

Nezadovoljstvo masovnim turizmom dovodi do
porasta potranje za doivljajem netaknute prirode
Manje razvijene zemlje poinju prepoznavati uinke
turizma temeljenog na prirodi kroz poveavanje
deviznog priljeva uz manju tetu po okoli od
primjerice, sijee uma, rudarstva ili poljoprivrede.
Isto tako, priljev ostvaren turistikom potronjom
poinje se koristiti za poboljanje uvjeta ivota
lokalnih zajednica te za izravno financiranje
programa zatite prirode.

POVIJESNI RAZVOJ EKOTURIZMA

Pojava ekoturizma vee se uz tri temeljna
utjecaja iz turistikog makrookruenja:
Nastao je kao reakcija na negativni utjecaj
masovnog turizma
Nastao je potaknut porastom potranje za
atrakcijama temeljenim na prirodi i ouvanom
okoliu
Izravni je produkt sveopeg prihvaanja principa
odrivosti i pokreta za ouvanje okolia

TIPOVI EKOTURIZMA
U literaturi se vrlo esto rabe izrazi:
Hard (tvrdi, vrsti, strogi) ekoturizam; ekoturist
Soft (meki, laki, konvencionalni) ekoturizam;
ekoturist

Koritenje pojedinog termina vezano je uz stupanj

ekoturistikog doivljaja s obzirom na injenice:
koliko su turisti strogi spram ekolokih principa,
koliko su daleko spremni ii s obzirom na fizike napore
kako bi doivjeli ekoturistiko iskustvo,
koliko je intenzivan njihov interes prema pojedinoj
ekoturistikoj atrakciji.

TIPOVI EKOTURIZMA
Strogi (Hard-core) ekoturisti imaju jako izraen
interes za temeljni motiv putovanja i vrlo su esto
eksperti u pojedinim podrujima, kao npr.
dugogodinji promatrai ptica, kukaca, kitova i sl.
Isto tako za njih je karakteristino da su spremni
iskusiti ivot lien uobiajenog civilizacijskog
komfora, putovati u oteanim uvjetima (ako je
potrebno i na due razdoblje), upoznavati
nepoznate kulture i doivjeti neuobiajena ivotna
iskustva.

TIPOVI EKOTURIZMA
Konvencionalni (soft) ekoturisti ne razlikuju se
puno do uobiajenih turista motiviranih prirodnim
atrakcijama.
Razlika je ipak to ekoturisti ele doivjeti
prirodne atrakcije na poseban, posredniji nain
(uz dobru interpretaciju okolia i edukativne
sadraje posredstvom strunih vodia ili
samostalno).
Vrlo est sluaj je da ova vrsta turista unutar
svojeg uobiajenog turistikog putovanja
poduzima i jedno ili vie kraih posjeta
ekoturistikim destinacijama.

Ekoturizam u odnosu prema slinim tipovima

turizma:
Turizam temeljen na prirodi:
Ekoturizam je podvrsta ovog posebnog oblika turizma.
Jedina razlika je u injenici da drugi oblici turizma
temeljenog na prirodi ne moraju nuno biti i odrivi.

Avanturistiki (adrenalinski) turizam sagledavamo

kao poseban oblik zbog:
postojanja odreenog stupnja rizika pri putovanju
vee razine tjelesnog napora potrebnog za turistiki
doivljaj
toga to iziskuje odreene vjetine i sposobnosti da bi se
doivjelo turistiko iskustvo

Ekoturizam u odnosu prema slinim tipovima

turizma:
Trekking:
Najee predstavlja kombinaciju duljeg pjeaenja ili
planinarenja, posjete lokalnim naseljima i avanture u
prirodnom okruenju.
Za trekking bi se moglo kazati da je kombinacija
pojedinih elemenata kulturnog turizma, ekoturizma i
avanturistikog turizma

TRITE EKOTURIZMA - trendovi

Prema istraivanju TripAdvisora (2012) trend
zelenog turizma je u porastu.
71% njihovih ispitanika odgovorilo je da planiraju
putovanje u eco-friendly destinacije u narednih 6
mjeseci.
Dvije treine potroaa iz cijeloga svijeta
odgovorilo je da pri kupnji proizvoda i usluga
prednost daju drutveno odgovornim tvrtkama, a
46% njih reklo je da bi takve proizvode i usluge
platilo i vie ukoliko je potrebno (Nielsen & Wire
Survey, 2012.).
_____________________________

CREST (2013) The Case for Responsible Travel: Trends and

Statistic, Stantford University, Washington

TRITE EKOTURIZMA - trendovi

Ekoloki osvjeteni turisti putuju ee od
prosjenih turista.
Tijekom 2009. godine 76% putovalo ih je barem
dva puta godinje, a 22% putovalo je od pet do
osam puta godinje.
Studija UNWTO-a (2011) utvrdila je da 10 15%
turista pri izboru destinacije trae neto
neuobiajeno. Takvi turisti nazvani su
alternativnim, novim turistima, a njihov broj
raste u prosjeku bre nego broj mainstream
turista. (UNWTO & ETC, 2011.:Handbook on
Tourism Product Developement, Madrid
CREST (2013) The Case for Responsible Travel: Trends and
________________________________
Statistic, Stantford University, Washington

TRITE EKOTURIZMA - trendovi

Prema istom UNWTO istraivanju karakteristika
novih turista je da su:

Obrazovaniji
Iskusniji
Imuniji
S iskustvom u putovanjima
Ekoloki osvijeteni
Osjetljiviji spram tradicije, drutva, kulture, drutvenog
ureenja i obiaja destinacija koje posjeuju

Starenjem populacije u najveim emitivnim

zemljama, smanjivat e se potranja za masovnim
odreditima i aktivnom rekreacijom, a rasti za
soft ekoturizmom i kulturnim turizmom.

TRITE EKOTURIZMA Karakteristike trinih

segmenata
Zanimanje:
Prosjeni ekoturist dolazi iz redova profesionalacamenadera, viih slubenika, profesionalaca trgovaca,
studenata

Prihodi:
Openito prihodi kuanstava ekoturista vii su u prosjeku
od uobiajene populacije koja putuje. Po prihodima
veina njih spada u srednji i vii srednji sloj.

Obrazovanje:
U prosjeku su obrazovaniji. U SAD-u 75% ekoturista
imaju neku od diploma visokih kola ili fakulteta. U
Velikoj Britaniji taj je postotak oko 61%

TRITE EKOTURIZMA Karakteristike trinih

segmenata
Dob:
Istraivanja u SAD-u i EU pokazala su da je veina
ekoturista u dobi od 25 54 godine, uz zamjetan trend
poveanja starosne dobi turista koji putuju u
ekoturistike destinacije.
Mlai turisti spadaju i skupinu hard ekoturista i putuju
povremeno
Stariji putuju ee, puno su iskusniji i ee poduzimaju
soft ekoturistika putovanja.

Spol:
U veem postotku su ene i to poglavito unutar mlae
populacije
Mukarci su ravnomjerno rasporeeni meu mlaom i
starijom populacijom

TRITE EKOTURIZMA Karakteristike trinih

segmenata
Uestalost putovanja:
Ekoturisti putuju u prosjeku dva do pet puta godinje

Sezona putovanja:
Iskusni ekoturisti koji esto putuju ne preferiraju posebno
neku od sezona (zimsku ili ljetnu). tovie, vole putovati
izvan glavne sezone .
Ova injenica vana je za destinacijski menadment i
prua mu priliku da stvaranjem ekoturistikih sadraja
produlji sezonu u vlastitim destinacijama.

Duljina putovanja:
Ovisi o udaljenosti destinacije i aktivnostima u destinaciji.
to je destinacija udaljenija a aktivnosti intenzivnije, to
je putovanje due.

TRITE EKOTURIZMA - trokovi i spremnost na

potronju
Ekoturisti u prosjeku troe vie od uobiajenih turista.
U Velikoj Britaniji 60% ekoturista izjavilo je da ekoturistika
putovanja nisu skupa ( to ukazuje na injenicu da nisu
osjetljivi na cijenu).
U Kanadi ekoturisti troe 25 50% vie od prosjene
turistike potronje.
U Kostarici (vodeoj svjetskoj ekoturistikoj destinaciji)
turisti su 2010. godine troili prosjeno 944$ po putovanju.
Istovremeno prosjena potronja turista u Francuskoj (prvoj
po broju meunarodnih dolazaka prema UNWTO Tourism
Highlights, 2010) bila je 666 $.

TRITE EKOTURIZMA - trokovi i spremnost na

potronju
Turisti u ekoturistikoj destinaciji troe 44% vie od turista
koji posjeuju uobiajena odredita masovnog turizma.
Trokovi ovise i o aktivnostima: vicarci, Nijemci i
Skandinavci najvie troe na outdoor jahanje, planinarenje,
alpinizam, safari.
Ekoturisti nisu osjetljivi na cijenu ali su vrlo osjetljivi na
odnos vrijednosti za novac.
Ono to ee usporeuju je kvaliteta turistikog doivljaja,
nasuprot kvaliteti proizvoda i usluga.

TRITE EKOTURIZMA preferencije ekoturista

Aktivnosti (prema uestalosti):
1.
2.
3.
4.
5.
6.

Posjete nacionalnim parkovima

Pjeaenje
Aktivnosti na vodi ( posebno rafting, kajaking)
Uivanje u prirodi
Kampiranje
Obilazak ekoturistikih ruta

S obzirom da ekoturisti putuju vie puta godinje, drugo putovanje

obino ukljuuje i druge aktivnosti i to najee:
1.
2.
3.
4.

Trekking
Vonju amcima
Ribolov
Biciklizam

TRITE EKOTURIZMA preferencije ekoturista

Smjetaj:
Ekoturisti radije biraju rustikalnije, intimnije i manje objekte.
Isto tako veliku pozornost daju ekolokoj odrivosti objekta i
tzv. zelenoj gradnji.
Najee su to slijedei objekti:

Bed & Breakfast

Bike & bed
Kue za odmor u prirodnom okruenju
umske kolibe
Manji obiteljski pansioni
Seljaka domainstva (poglavito ona koja se bave ekolokom poljoprivredom)
Kampovi
Objekti robinzonskog turizma

Na tritu jo uvijek nedostaje ovakvih objekata pa veliki broj

odsjeda u hotelima/motelima (menadment prepoznaje
trendove i prilagoava poslovanje zelenim principima,
(UNWTO Hotel Energy Solutions)

TRITE EKOTURIZMA motivacija i zadovoljstvo

Motivi putovanja:
Kod mlaih ekoturista najznaajniji motiv za putovanje je
uzbuenje
Kod starijih je to interes za okoli i prirodno okruenje
Kod ekoturista srednjih godina glavni motiv je bijeg od
stresa i svakodnevice

TRITE EKOTURIZMA motivacija i zadovoljstvo

Prema istraivanjima (Crossley and Lee, 1994.;
Wight, 1996.) motivi po kojim se ekoturisti
razlikuju od konvencionalnih turista su slijedei:

Boravak u nenapuenim destinacijama

Boravak u netaknutoj prirodi
Uenje o ivotu u divljini i prirodi
Razgledavanje divljih ivotinja i biljaka
Upoznavanje domicilnog stanovnitva i njihove kulture
Osjeaj za korist koju od njihova putovanja ima lokalna
zajednica
Izazov (fiziki i umni )

TRITE EKOTURIZMA motivacija i zadovoljstvo

Zadovoljstvo doivljajem:
Najvee zadovoljstvo putovanjem proizlazi iz onih
doivljaja povezanih s uenjem, upoznavanjem kulture,
te voenjem i interpretacijom okolia.
Za zadovoljstvo doivljajem presudnu vanost imaju:
osposobljeni, educirani i elokventni vodii
Dobro osmiljeni i organizirani edukativni programi
Sredstva za interpretaciju okolia ( informacijske i
interpretacijske ploe, info kiosci, putokazi, upozorenja,
tiskani ili elektronski vodii, karte i sl.)

TRITE EKOTURIZMA
Koja sredstva za komunikaciju koristiti kako bi
doprli do potencijalnih ekoturista?
Ekoturisti su natprosjeno obrazovan segment turista
Veliki broj ih ita specijalizirane asopise koji se bave
tematikom prirode i okolia
Prema nekim procjenama oko 60% ih ita The National
Geographic Magazine
Veliki broj prati asopise s tematikom ribolova, lova, biciklizma,
planinarenja
Prate specijalizirane internetske stranice i aktivni su na
drutvenim mreama
Potencijalna mjesta prema kojima valja usmjeriti promidbene
aktivnosti su i razni klubovi, drutva i udruge graana koji se
bave okoliem i odrivim razvojem.

PITANJA ZA PROVJERU:
1.
2.
3.
4.

Uz koji dogaaj se vee prvo spominjanje termina ekoturizam?

to je uvjetovalo pojavu ekoturizma?
Pojasnite termine hard i soft ekoturizam?
Pojasnite odnos ekoturizma i njemu slinih tipova turizma:
Turizma temeljenog na prirodi
Avanturistikog turizma
Trekking-a

5.
6.
7.
8.

Navedite i objasnite trendove na ekoturistikom tritu?

Koje su karakteristike trinih segmenata ekoturizma?
Pojasnite karakteristike ekoturista s obzirom spremnosti na potronju?
Navedite i objasnite preferencije ekoturista s obzirom na:
Aktivnosti na putovanju
Smjetaj

9. Pojasnite motive ekoturistikih putovanja s obzirom na dob turista?

10.Po emu se ekoturisti razlikuju od konvencionalnih turista?
11.Koji elementi turistike ponude imaju presudnu vanost za zadovoljstvo
doivljajem na ekoturistikom putovanju?
12.Navedite najuinkovitije naine komunikacije s ekoturistikim trinim
segmentima?